Afrika & Midden-Oosten / Marokko
Marokko is een fascinerend land, dat beelden oproept van kleurrijke soeks met indringende geuren van kruiden en specerijen. Kappers, tandartsen, fruitverkopers, slangenbezweerders, muzikanten en acrobaten bieden hun kunsten aan op één van de vele markten. Middeleeuwse steden worden afgewisseld door oude berberforten, Kasbah’s en prachtige Islamitische bouwwerken. In Marokko beschermt een bergrug het vruchtbare westen tegen de hete, droge woestijnwinden uit het zuiden. Deze bergrug, de Hoge Atlas, kenmerkt zich door diepe kloven, groene valleien en ruige toppen.
land & cultuur
algemeen
Algemeen Feiten en cijfers Oppervlakte: 460.000 km² (11x Nederland) Hoofdstad: Rabat 1
14-7-2016 1:29
Inwonertal: 32 miljoen Bevolkingsdichtheid: 69 inwoners per km² Godsdienst: Islam (99 %) Taal: Arabisch is de officiële taal. Daarnaast worden verscheidene Berbertalen gesproken en in het dagelijks gebruik veelal Frans en Spaans. Klimatologische gesteldheid: Subtropisch
De mysterieuze schoonheid van Marokko is terug te vinden in de koningssteden, in de kasba’s verscholen achter brede, aardkleurige vestingsmuren, in de steegjes en straatjes van de medina’s en in de kleurrijke bergen en woestijnen. Wereldreizigers, avonturiers en kunstenaars hebben hier gewoond en rondgezworven. Bijzondere films als Casablanca en The Sheltering Sky eren het land. Op onze reizen maakt u kennis met de Oriëntaalse weelde van een zo nabij en toch zo anders land.
bevolking
Bevolking Twee van de drie Marokkanen zijn in cultureel en taalkundig opzicht Berbers. De Berbers stammen waarschijnlijk af van mensen van gemengd oosterse, Europese en Sahara origine, die zich op verschillende momenten in Marokko vestigden. Ze vormen dus geen homogeen volk. Door hun toevlucht te zoeken tot bergachtige streken wisten ze verschillende invasies het hoofd te bieden: van de mediterrane beschavingen, van de Arabieren en, veel later van de Fransen. Berbers staan bekend om hun handelsgeest en om de sterke banden die ze hebben met hun familie en huns stam. Arabieren In de steden woont veelal het Arabische deel van de Marokkaanse bevolking. Na de invasie aan het eind van de zevende eeuw is in de loop van de eeuwen een duidelijke Arabische gemeenschap blijven bestaan.
gastronomie
Gastronomie De keuken in Marokko is smakelijk, niet al te vet en zelden scherp. Het geheim zijn natuurlijk de kruiden, die de markthandelaren tot bonte piramiden opstapelen. Aardappelen, wortelen en tomaten worden verwerkt tot smakelijke soepen en eenpansgerechten. Vlees ontbreekt bij geen elke maaltijd, terwijl vis alleen in de kuststreken gegeten wordt. Tajine, couscous en brochettes Het Marokkaanse gerecht bij uitstek is de tajine. De naam wordt zowel voor de typische kookpot met het spitse deksel als voor het daarin bereide gerecht gebruikt. Gedurende enkele uren wordt op een houtskoolvuurtje, de groente en vlees gaar gestoomd. De ingrediënten zijn dan geheel doordrongen van de smaak van de toegevoegde kruiden. Specialiteit is tajine met pruimen en schapenvlees. Een aan overbekend gerecht is de couscous: gestoomde 2
14-7-2016 1:29
tarwengrutten geserveerd met vlees en gekookte groenten. Typisch Marokkaans zijn de brochettes, spiezen met daaraan gegrild vlees. Dit wordt samen met patat en salade gegeten. Speciale gerechten Voor de minder alledaagse momenten kent de Marokkaanse keuken een aantal bijzondere gerechten. De van oorsprong uit Fes afkomstige pastilla (bladerdeeg gevuld met duiven- of kippenvlees) wordt bestrooid met poedersuiker. Deze hartige-zoete combinatie komt vaker voor in Marokkaanse gerechten. Tijdens de Ramadan wordt de maaltijd aan het begin van de avond altijd gestart met Harira, een stevige smakelijke soep, bereidt met tomaten, kikkererwten en verse koriander. Daarna volgt een uitgebreide maaltijd die altijd afgerond wordt met een flinke hoeveelheid dadel-, honing- of amandelgebak. Bij grote bruiloftsfeesten en tijdens het slachtfeest staat Mechoui op het menu: een lam gebraden aan het spit. Muntthee Na elke maaltijd mag een goed glas muntthee niet ontbreken. De zwaar gesuikerde groene thee met muntbladeren is een favoriete drank van bijna alle Marokkanen.
cultuur
Cultuur Taal en cultuur zijn in Marokko sterk verweven met elkaar. In de steden spreekt met veelal het Marokkaans Arabisch, dat als een dialect van het Standaard Arabisch wordt beschouwd. Deze taal wordt alleen gesproken en niet geschreven. Officiële geschriften zijn opgesteld in het Standaard Arabisch. De andere voertaal is het Frans. Deze taal wordt na de Franse overheersing in de vorige eeuw algemeen gebruikt. Buiten de steden, in de bergen en in de het zuiden, wordt vaak alleen maar Berbers gesproken. Dit dialect is niet verwant aan de Arabische taal en bestaat in Marokko in 4 varianten: Tachelheit, Tamazirt, Tarafit en Zenaita. Onderscheid Arabische en Berberse cultuur Ook in de cultuur is er een duidelijk onderscheid te maken tussen de (vaak stadse) Arabische cultuur en de Berberse cultuur. De cultuur is sterk doordrongen van islamitische invloeden. Door de invloed van Berberse gewoonten kent de Islam in Marokko veel volkse trekken. Zo doet met aan heiligenverering (de Maraboets). Bijna alle Marokkanen zijn soennitisch islamitisch.
traditie & vooruitgang
Traditie & vooruitgang Zoals de meeste ontwikkelingslanden is in Marokko sprake van een gedeeltelijke modernisering. De overgang naar een moderne samenleving vindt 3
14-7-2016 1:29
niet overal even snel plaats. Het zichtbare resultaat daarvan is te merken in de steden. In de medina (de oude stad) van de grote steden zie je een handkar en een luxe wagen naast elkaar rijden.
landschap & klimaat
algemeen
Algemeen Marokko kent een afwisselende topografie, met bergtoppen van boven de 4000 m en een kust die zich langs de Middellandse Zee en de Atlantische Oceaan uitstrekt. Het landschap varieert van droge steppen tot cederbossen en hooggebergten en telt meer dan 4000 plantensoorten, die zich aan extreme omstandigheden hebben aangepast. De kust wordt bezocht door trekvogels. De bergen zijn het domein van het manenschaap en roofvogels als de Lammergier.
fauna
Fauna De fauna ten westen van het Atlasgebergte komt overeen met die van Zuid Europese landen. De noordelijke en westelijke hellingen van het gebergte ontvangen de meeste neerslag en zijn dus ook het dichts begroeid. Dit zorgt voor een rijke vogel- en zoogdierenpopulatie. de Barbarijse aap, een makakensoort is in de bossen veel te vinden. De woestijn In de woestijn is het zoeken naar dierlijk leven, omdat het leven zich vaak terugtrekt gedurende dag en ’s nachts actief is. Maar wie een goede neus heeft voor sporen, kan met namen in de zandige delen van de woestijn zien dat het in de nacht erg druk is geweest. Bovendien houden veel dieren in de periode dat de woestijn bezocht wordt veelal een winterslaap. In de zomer als het zo’n 50 º C kan worden is het dierenleven past echt actief!
flora
Flora Vanwege de geringe regenval, de steeds verder naar het noorden oprukkende woestijn en door de erosie als gevolg van ontbossing en overbeweiding is de vegetatie van Marokko niet bijzonder rijk meer te noemen. De noord- en westhellingen van de noordelijke berghellingen vangen de meeste neerslag en tonen de grootste variatie in plantensoorten. In de Midden Atlas komen nog uitgestrekte Cederwouden voor. Deze Cedrus atlanticus is een bastaard van de bijna verdwenen Libanon-ceder, kan 40 m hoog worden een een omtrek van bijna 8 m bereiken. In de veel drogere Anti-Atlas groeit de doornige 4
14-7-2016 1:29
Argania, zeer geliefd bij geiten. De op olijven gelijkende vruchten worden geoogst en verwerkt tot een smakelijke olie die naar noten smaakt. De Argania is oersterk en kan eeuwenoud worden. Op grotere hoogten en in de woestijn beperkt de vegetatie zich vaak tot laag bij de grondblijvend stekelig struikgewas. Het uitgebreide oppervlakkige wortelstelsel probeert elke druppel op te vangen.
geografie
Geografie Marokko ligt als een reusachtige halvemaan tegen de Atlantische Oceaan en de Middellandse Zee aan. In het Noorden ligt het uit de Middellandse Zee oprijzende Rifgebergte. Verder van de kust ligt de Hoge Atlas die in een grote barrière vormt tussen de relatief nattere kustvlaktes ten noordwesten en de droge woestijn ten zuidoosten. Aan de zuidzijde van de Hoge Atlas ligt de droge Anti Atlas.
geologie
Geologie Gelegen op de rand van het Afrikaanse continent heeft Marokko in de loop ven de miljoenen jaren veel gebergtevormende fases meegemaakt. De restanten daarvan zijn nog duidelijk in het landschap te zien. De grote bewegingen in de aardkorst zijn in het verleden vaak gepaard gegaan met vulkanisme op grote schaal. Zodoende is er naast vulkanisch gesteente ook veel metamorf gesteente terug te vinde, gesteente die onder grote druk bij de vorming van gebergte is ontstaan. In de Hoge Atlas vinden we nog veel restanten terug van relatief jonger gesteente uit o.a. de geologische perioden Krijt en de Jura. Hierin zijn veel fossielen afgezet, zoals Ammonieten. Oudere fossielen zijn terug te vinden in het gebied van de Anti Atlas en de overgang naar de Sahara: o.a Trilobieten.
klimaat
Klimaat Hooggebergte De Hoge Atlas kent een uitgesproken landklimaat met strenge winters en warme zomers. De regentijd duurt er van november tot april en de neerslag neemt van het westen naar het oosten en van het noorden naar het zuiden af. Wel kunnen zich in de Hoge Atlas aan het eind van de dag hevige onweersbuien ontwikkelen. Door de hoogte waarop u verblijft (tussen de 1000 en 3000 m) is het ook 's zomers aangenaam koel. De temperatuur kan overdag oplopen tot 30 graden. De zonnestraling is zeer intens en u dient zich goed te beschermen tegen de zon. Woestijn 5
14-7-2016 1:29
De bergen houden vrijwel alle neerslag aan de westkant tegen. Met als gevolg dat de Marokkaanse Sahara een typisch woestijnklimaat kent met temperaturen die tussen zomer en winter schommelen van -10 tot +50 graden. Een Marokkaanse wijsgeer heeft ooit gezegd ’de woestijn is een koud land, waar het zeer warm wordt’. De zonnestraling is intens, maar met name in de wintermaanden is er regelmatig bewolking. In dat jaargetijde zijn ook onze Sahara-reizen gepland. De temperatuur schommelt overdag tussen de 18 en 30 graden. De nachten kunnen echter koud zijn en tot onder het vriespunt lopen. De weinige keren dat het in de woestijn regent, doet het dat ook flink. Aan zee Aan de Middellandse zee heerst een meer gematigd klimaat. De zomers zijn er warm, de winters mild. ’s Avonds na zonsondergang kan het er wel altijd afkoelen. In principe regent het hier in de winterperiode. Al met al betekent dit dat u bij uw keuze van kleding moet denken aan zowel luchtige, makkelijke kleding als aan een dikke trui voor de avonden. Lichte regenkleding kan ook van pas komen. En denk aan een zonnepet of doek om uw hoofd te beschermen.
reisperiode
Reisperiode Marokko is een vrij groot land met afwisselend klimaat, waardoor in alle delen van het jaar een reis naar Marokko te maken valt. In het voor- en najaar en de winter zijn de lagere gelegen delen, de steden en de woestijn de beste opties. In de zomer zijn de Atlantische en Middellandse Zeekust en de bergen de beste plek om te verblijven. Op andere plaatsen is het dan zeker overdag te heet voor enige activiteit.
grafiek
Grafiek De onderstaande grafiek toont het klimaat in de regio rond Marrakech. Voor een exacte weergave van de klimaatgemiddelden op uw reisbestemming kunt u informatie vinden in de uitgebreide reisbeschrijvingen.
6
14-7-2016 1:29
ontdekken
feesten & festivals
Feesten & festivals Marokko kent in vergelijking met Nederland enkele afwijkende feestdagen. Islamitische, oogstfeesten en moussems (bedevaarten met jaarmarkten) bepalen de agenda van Marokko. Omdat de islamitische kalender het maanjaar volgt, vallen religieuze feesten nooit op een vaste datum in het jaar. Door deze afwijkende kalender wijzigen de data ervan steeds per jaar. In 2016 (isl.: 1436) zijn dit: Islamitische feestdagen
3 januari: Geboortedag van de profeet Mohammed (Id-ul-Maulid); 5 mei: Mohammed Hemelvaart (Lailat-ul-Meraj); 6 juni t/m 5 juli: Ramadan, de belangrijke islamitische religieuze maand. Tijdens de Ramadan mag er overdag niet worden gegeten, gedronken en gerookt. Toeristen zijn hiervan vrijgesteld, maar het is gepast om dan rekening te houden met de lokale bevolking. ’s Avonds wordt er uitbundig feest gevierd. De Ramadan eindigt met een groots feest, Id al-Fitr; 6 t/m 8 juli: Suikerfeest (Id al-Fitr), ‘het Kleine Feest’. Iedereen bidt samen, bezoekt vrienden en geeft elkaar cadeaus; 11 t/m 14 september: Offerfeest (Eid Al-Adha),’het Grote Feest’. Iedere familie, die het zich kan veroorloven, slacht een schaap, ter herinnering aan het offer van Abraham. Men gaat bij vrienden op bezoek. Op de markten is het dan erg druk. Dit feest valt in de periode waarin moslims de pelgrimstocht naar Mekka zouden moeten maken (Id-ul-Hadj); 3 oktober: Islamitisch Nieuwjaar (Muharram); 12 oktober: Asjoera, de 10e dag van het Nieuwe Jaar: verdriet over het 7
14-7-2016 1:29
verleden, blijdschap over de toekomst. Ramadan 2015: omdat Marokko een moslimland is, dient u hier rekening mee te houden. De Ramadan vindt in 2016 plaats van ca. 6 juni t/m 5 juli, middenin onze vakantieperiode dus. Het openbare leven overdag is dan aangepast; u wordt geacht dit te respecteren. Bijvoorbeeld zijn overdag bijna alle restaurantjes en eetstalletjes e.d. die anders onderweg voor fouragering zorgen dicht. Je kunt overdag wel gewoon in de buurtwinkeltjes eten en drinken krijgen en ook voor het ontbijt wordt overal netjes gezorgd. Als nietmoslims mag je gewoon eten en drinken. Het afsluitende suikerfeest is van 6 t/m 5 juli. Dan wordt er overal feest gevierd en is er overdag weer overal eten en drinken verkrijgbaar. Wel is het dan veel drukker op de wegen met autoverkeer, en is het openbaar vervoer vaak overvol. Tijdens de Ramadan zijn de winkels korter geopend; tijdens het Suikerfeest vaak gesloten. Tijdens dit feest en het Offerfeest is het openbaar vervoer overvol net als de hotels.
Nationale feestdagen
11 januari: Onafhankelijkheidsmanifest (1944); 01 mei: Dag van de Arbeid; 03 mei: Nationale Feestdag; 30 juli: Kroningsfeest (Fête de la Couronne), Nationale feestdag; 14 augustus: Wadi-Eddahab, feestdag ter herdenking van de annexatie van de Westelijke (Spaanse) Sahara (1976); 20 augustus: Dag van de Revolutie; 21 augustus: Verjaardag Mohammed VI (geb. 1963), koning sinds 1999; 06 november: Dag van de Groene Mars. Herdenking dat 350.000 Marokkanen de voormalige Spaanse kolonie Westelijke Sahara binnentrokken (1975); 18 november: Onafhankelijkheidsdag;
Oogstfeesten Als de oogst van de voorzomer en het najaar is binnengehaald barsten overal de oogstfeesten uit. Een bijzonder oogstfeest in het rozenfestival in mei in ElKelaa M’Gouna, gelegen ten zuiden van de Hoge Atlas. Moussems In Marokko vinden bovenden jaarlijks ruim 600 moussems plaats. Mensen maken dan een bedevaart naar het graf van een heilige en bezoeken de grote regionale souk (markt) die gelijktijdig plaatsvindt. Er wordt gedanst en gezongen en soms valt er ook een fantasia (Marokkaanse paardenraces) bij te wonen.
foto & film
8
14-7-2016 1:29
Foto & film Voorzichtigheid geboden Wees erg voorzichtig met het maken van foto’s en films. Het is streng verboden om mensen in uniform, gebouwen van de overheid of veiligheidsdiensten, militaire sites en installaties of strategische plaatsen die bewaakt worden door politie, leger of vertegenwoordigers van de veiligheidsdiensten te fotograferen. Dit kan problemen opleveren. Wees voorzichtig en maak bij twijfel geen foto. Het is eveneens verboden moskeeën van binnen te fotograferen. Fotograferen van de bevolking Het fotograferen van mensen ligt erg gevoelig en wordt afgeraden. Het is goed hiermee voorzichtig te zijn. Vraag beleefd toestemming voor u een foto neemt en respecteer het als mensen bezwaar maken. Het kan voorkomen dat men na het nemen van de foto om geld vraagt of toestemming geeft in ruil voor een foto. Kom uw belofte na, anders schaadt u het vertrouwen in toeristen. Mee te nemen Marokko is een bijzonder fotogeniek land. Niet voor niets worden hier veel films opgenomen. Het biedt grenzeloze mogelijkheden voor opwindende en kleurrijke (wild)fotografie. Voor het beste resultaat willen wij u de volgende tips geven:
Neem plastic tassen mee om uw apparatuur tegen stof en water te beschermen; een kleurloos UV-filter als extra bescherming voor de lens is te overwegen; Neem voldoende batterijen en geheugenkaartjes mee; u maakt altijd weer veel meer foto’s dan u in gedachten had. Gelukkig zijn de kaartjes in gigabytes steeds groter en betaalbaarder geworden; Dieren laten zich meestal rond zonsopgang en -ondergang zien. Voor goede foto's moet u uw digitale camera op ASA 400 of 800 kunnen instellen; Neem beslist een camera mee met een zoomlens van bij voorkeur 300 mm plus een statief om ook mooie opnames van dieren te kunnen maken; U kunt uw herlaadbare batterijen en accu's opladen in de verblijfsaccommodaties. Houdt u er wel rekening mee dat er niet overal en altijd 24 uur per dag via generatoren stroom beschikbaar is. Meestal zijn deze tussen 23 uur en 5 uur uitgeschakeld voor ieders nachtrust. Accu's kunnen dan niet worden opgeladen. Neemt u daarom altijd een extra accu of reservebatterijen mee.
adressen
Adressen Ambassade van Nederland in Marokko Bezoekadres: 40, Rue de Tunis, Quartier Tour Hassan 9
14-7-2016 1:29
Rabat, Marokko Telefoon: + 212 537 219 600 (ook in noodgevallen binnen kantooruren) Noodgevallen (buiten kantooruren): + 212 661 292 206 Fax: + 212 537 219 665 Website: Ambassade van Nederland E-mail:
[email protected] Openingstijden consulaire afdeling: maandag t/m vrijdag van 08.30 tot 11.00 uur (volgens afspraak) Telefonische inlichtingen: + 212 537 219 622 (maandag t/m vrijdag van 13.30 tot 15.30 uur) E-mail:
[email protected] Nederlandse Consulaten in Marokko Er zijn consulaten van Nederland in Casablanca en Nador (adressen, telefoonnummers, e-mail, zie de website van de Nederlandse Ambassade).
lezen
Lezen In goedgesorteerde reisboekwinkels zijn verschillende boeken over Marokko te koop: Capitoolgis Marokko, Alaoui, uitgeverij Van Reemst Dominicus Marokko, R. Ensel, uitgeverij Gottmer / H.J.W. Becht Morocco, uitgeverij Lonely Planet Service SNP SNP heeft in samenwerking met de gerenommeerde reisboeken & landkaartenwebshop van De Zwerver een handige bestelservice. De manier om snel en gemakkelijk de juiste reisboeken en kaarten voor uw reis in huis te krijgen. Deze postorderservice en de bijbehorende voorwaarden kunt u via internet gratis raadplegen. Op onze website zoekt u de reis van uw keuze en met twee eenvoudige klikken verschijnt een bestelformulier met de juiste selectie behorende bij uw bestemming. U kiest vervolgens welke boeken of kaarten u wilt bestellen. Normaliter is de levertijd 3 werkdagen. Per verzending wordt va. € 2,95 verzendkosten in rekening gebracht en uw bestelling thuisbezorgd.
souvenirs
Souvenirs In de souks (markten) in de medina van de groten steden kunt u een keur aan souvenirs kopen: aardewerk, tapijten, lampen, houtsnijwerk, textiel, lederwaren, juwelen. 10
14-7-2016 1:29
Afdingen Erg belangrijk is om bij elke aankoop op de prijs af te dingen. Vaak is de vraagprijs veel te hoog, en is het mooi als u op de helft uitkomt. Zet dus laag in, op eenderde of een kwart van de vraagprijs. Het helpt nog wel eens om weg te lopen, omdat u met het bod niet tevreden bent. Wel moet u bedenken dat als u een tegenbod doet, en de verkoper gaat akkoord, u niet meer terug kunt! Begin dus niet met onderhandelen als u het product niet wenst! In het landelijke gebied ziet u veel kramen met edelstenen en fossielen. Veel van wat men hier aanbied is nep, dus let goed op de kwaliteit van de stenen. De edelstenen zijn veelal gekleurd en de fossielen met de hand uitgevijld uit gesteente. Op zich al een souvenir waard. Neem de tijd en wees voorzichtig met afrekenen, want op sommige plaatsen worden wisseltrucs uitgehaald met toeristen. Bedenk op voorhand wat u het product waard is en betaal niet meer dan dat. CITES De Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora (CITES; 1975) is een internationale overeenkomst tussen overheden. De doelstelling van CITES is de handel in wilde dieren en planten zodanig te reguleren, dat deze door overmatige exploitatie en verlies van hun leefomgeving niet in hun voortbestaan of zelfs met uitsterven worden bedreigd. Ook de handel in dierlijke en plantaardige producten, zoals voedingsmiddelen, huiden, bont, tassen, hout, houten (muziek)instrumenten, toeristische souvenirs en medicijnen van tegenwoordig meer dan 30.000 dieren plantensoorten vallen onder CITES. Invoer souvenirs Kijk voor de meest actuele informatie over CITES, het invoeren van voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke op de website van de Nederlandse douane.
taal & etiquette
Taal & etiquette De dagelijkse begroeting op straat van vrienden en familie is een uitgebreid ritueel. Men kan zich niet afdoen met het wensen van een goedendag in het voorbijgaan, er moet ook uitgebreid geïnformeerd worden hoe het gaat en vooral ook hoe het met de rest van de familie gaat. Een gemiddeld begroetingsritueel duurt zo al gauw een paar minuten. Gastvrijheid Marokkanen staan bekend als uiterst gastvrije mensen. Als snel zult u uitgenodigd worden om thuis een kop thee te komen drinken. Denkt u er dan aan om bij het betreden van de eetkamer uw schoenen uit te doen. Mocht u ook uitgenodigd worden om mee te eten, dan eet iedereen met zijn handen uit een grote schaal. Gebruik hiervoor alleen uw rechterhand. Kleding 11
14-7-2016 1:29
Ondanks dat Marokko relatief dichtbij ligt, komt u toch in een totaal andere wereld. Normen en waarden zijn geheel anders. Belangrijk is om hiermee rekening te houden. Indien u respect toont voor de lokale cultuur en gewoontes zal u merken dat u snel contact krijgt met de bevolking. Zo is het dragen van een korte broek, shirts met blote schouders en weinig verhullende strakke kleding, met namen voor vrouwen, vragen om problemen. Fooi In Marokko is het gebruikelijk om degene die een dienst verricht met een fooi te bedanken. Omdat de lonen laag zijn levert het krijgen van een fooi een belangrijke bijdrage aan de inkomsten. Op deze manier zijn er twee inkomstenbronnen ontstaan. Dit heeft geleid tot een verwachtingspatroon en standaardisatie van het fooigeld. Afdingen In Marokko is het de gewoonte om af te dingen op de prijs. Met name op markten is het ongebruikelijk de prijs betalen die in eerste instantie gevraagd wordt. Het onderhandelen gebeurt meestal op een vriendelijke en levendige manier. De verkoper begint soms op een prijs die wel drie tot vijf maal zo hoog is als de werkelijke prijs. Bepaal vooraf wat u wilt betalen en halveer dit voor uw eerste bod.
van belang
reisdocumenten
Reisdocumenten Voor een bezoek aan Marokko hebt u een paspoort nodig, dat geldig is tot 3 maanden na uw verblijf.
N.B. Wij raden u aan om een kopie van uw paspoort mee op reis te nemen en dit apart te bewaren van uw paspoort. N.B. Wijziging van deze informatie is altijd mogelijk! Neemt u daarvoor contact op met de ambassade of een consulaat van Marokko (zie nuttige adressen). Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. Medisch paspoort Een Europees Medisch Paspoort (EMP) is geen geldig grensdocument! Maar het is wel erg handig voor mensen die met regelmaat medicijnen (moeten) innemen. Het is verkrijgbaar bij oa. huisarts, apotheek, medisch specialist of GGD. Op het EMP vermeldt de arts gegevens over ziekte en de benodigde medicijnen. Met dit document voorkomt u problemen bij de douane. Meer informatie vindt u op EMP en douane. Voor het meenemen van medicijnen die 12
14-7-2016 1:29
onder de Opiumwet vallen, is een aparte vergunning nodig (zie medicijnen Opiumwet).
Visum
Visum Voor een verblijf in Marokko van maximaal 90 dagen hebt u geen visum nodig. N.B. Wijziging van deze informatie is altijd mogelijk! Neemt u daarvoor contact op met de ambassade of een consulaat van Marokko (zie nuttige adressen). Ook wanneer u niet de Nederlandse nationaliteit bezit, kunnen afwijkende bepalingen gelden. SNP service visumverplichtingen SNP biedt u een extra service waarmee u zich kunt informeren over de visumverplichtingen voor een te ondernemen reis en de mogelijkheid om via VisumCentrale CIBT tegen een gereduceerd tarief een visum aan te vragen. VisumCentrale CIBT Klik hier voor de visumverplichtingen en het aanvragen van een visum voor Marokko
gezondheid
Gezondheid Als u op reis gaat, dient u goed uitgerust te zijn en over een goede gezondheid en conditie te beschikken. Hierdoor kunnen ongemakken, als 'reizigersdiarree' veroorzaakt door een ander klimaat, de hoogte en vreemd voedsel tot een minimum worden beperkt. Heeft u speciale aandoeningen, dan is het zeer aan te raden een codicil/talisman te dragen en een medicatielijst en voldoende medicijnen vanuit Nederland mee te nemen. N.B. Let op mogelijke invoervoorwaarden van uw medicijnen (zie 'medisch paspoort'). Licht de (plaatselijke) reisleiding in over uw medicijngebruik en eventuele allergieën voor bepaalde medicijnen. N.B. Zorg dat u niet vertrekt zonder een uitgebreide ziektekosten- en/of reisverzekering. Hygiëne Goede hygiëne is erg belangrijk tijdens uw vakantie. We raden aan uw handen vaak en goed te wassen, zeker na toiletbezoek en voor het eten. Een paar pakjes ‘wetties’ komen op veel momenten goed van pas. Drink alleen gekookt of vakkundig gedesinfecteerd water of gebotteld mineraalwater. Wees erg voorzichtig met onverpakt ijs en ijsblokjes. EHBO 13
14-7-2016 1:29
U dient zelf te zorgen voor enkele EHBO-spullen, oa. pijnstillers, pleisters, compeed, jodiumtinctuur, norit, immodium, zakjes ORS tegen uitdroging door diarree, sporttape, rekverband, evenals lippenzalf, zonnebrand, zonnebril, ed. Praktisch
Neem tijdens wandelingen bij warm tot zeer warm weer 3 liter drinkwater per persoon mee. Draagt u lenzen, neem ook een reservebril (met zonneglazen!) mee. Na verloop van tijd kan het moeilijk worden lenzen zonder stof in te doen! Droge lucht vermindert het draagcomfort. Voldoende luchtige kleding ter bescherming tegen felle zon (lange broek en lange mouwen!). Draag altijd een hoofddeksel of hoofddoek of wikkel een sjaal om uw hoofd, net als de bedoeïenen. Voor medische hulp kunt u het best terecht in een particuliere kliniek of ziekenhuis.
Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) Het KIT geeft lezenswaardige boekjes uit over gezond blijven in het buitenland, oa. ’Grote reizen met kleine kinderen' of 'Gezond op reis met kinderen’. Ze zijn te koop in de betere boekhandels, buitensportzaken en bij het KIT zelf.
vaccinatie
Vaccinatie Algemeen en persoonlijk advies inentingen Voor de meest actuele informatie over verplichte/aanbevolen (herhalings) inentingen per ziekte en per land met bijbehorende, algemene beschermingsadviezen verwijzen wij u naar de website van het Landelijk Coördinatiecentrum Reizigersadvisering (LCR) in Nederland of het Instituut voor Tropische Geneeskunde (ITG) in België. Voor een persoonlijk advies moet u zich 4 tot 6 weken voor vertrek laten adviseren door uw huisarts en/of een arts van een reizigersadviescentrum (GGD Nederland). Neem voor een gericht medisch advies het SNP reisprogramma mee om te kunnen zien in welk gebied u reist. Vaccinaties halen tijdrovend? U gaat op reis en heeft vaccinaties nodig, maar heeft weinig tijd door uw drukke baan of gezinsleven. Een afspraak maken kost u veel tijd en kan vaak niet op het moment dat het u uitkomt. Dit is nu verleden tijd. Thuisvaccinatie.nl biedt u namelijk hét alternatief voor de GGD of ander vaccinatiecentrum. Natuurlijk wilt u die welverdiende vakantie ook niet laten verpesten door het oplopen van een infectieziekte. Dankzij tijdige vaccinatie kunt u uzelf een hoop ellende besparen. Een kleine moeite, vooral omdat Thuisvaccinatie.nl gewoon bij u thuis komt voor de vaccinatie. Ook vaccineren we regelmatig tijdens bijeenkomsten. Makkelijk toch? 14
14-7-2016 1:29
De voordelen van Thuisvaccinatie.nl:
vaccinatie en reisadvies bij u thuis buiten kantooruren en in weekenden vaccinatie door erkende artsen vergoeding meestal (deels of geheel) mogelijk
Klik hier om naar de site van Thuisvaccinatie.nl te gaan.
veiligheid
Veiligheid Gesteld kan worden dat Marokko een veilig land is om door heen te reizen. Door het zeer strenge rechtssysteem en sterke sociale controle in Marokko zijn kleine geweldsdelicten veel minder te verwachten dan in een grote stad in Nederland! U zult zich veilig voelen. Toch dient u in de grote steden goed op uw spullen te letten. Zakkenrollers zijn er ook in Marokko.
handig
douanebepalingen
Douanebepalingen Medicijnen Voor medicijnen die onder de Opiumwet vallen wordt een medisch paspoort aanbevolen (medicijnen Opiumwet). Andere medicijnen: geen problemen mits voor eigen gebruik en beperkte hoeveelheid. In- en uitvoer U mag belangstingvrij 200 sigaretten of 250 gram tabak en 1 liter sterke drank of 3 liter wijn het land invoeren. In- en uitvoer van Marokkaans geld is verboden. Meer informatie Voor alle in- en uitvoerbepalingen voor Nederland van oa. wilde dieren en planten en ervan afgeleide producten (CITES), voedingsmiddelen, souvenirs, namaakartikelen, cultuurvoorwerpen en dergelijke verwijzen wij u naar de website van de Nederlandse douane.
algemeen
Algemeen De traditionele waarden en normen zijn diep verankerd in het leven van 15
14-7-2016 1:29
alledag. Hierin schuilt een van de grootste charmes van het Nabije Oosten. Om deze zaken niet te verstoren, zijn er een aantal dingen waar u als bezoeker en gast rekening mee dient te houden. In Islamitische landen is het zowel voor mannen als vrouwen ontoelaatbaar om in een korte broek over straat te gaan. Verder is het aan te raden geen strakke kleding te dragen en het shirt over uw broek of rok te dragen. Blote schouders zijn ongewenst. Wel is het zo dat in Marokko met deze regel soepeler wordt omgegaan dan in andere Arabische landen. De meeste moslims vinden het niet prettig wanneer een ’ongelovige’ de moskee betreedt. Daarom dient u zeer terughoudend te zijn bij een bezoek aan deze heiligdommen. Vaak zult u moeten volstaan met het bekijken van de buitenkant, of een vluchtige blik door de deuropening. Ook filmen en fotograferen zijn gevoelige kwesties. In de Islamitische traditie rust er een taboe op het maken van portretten. Maak dus niet ongevraagd een foto. Mannen zijn overigens eerder bereid te poseren dan vrouwen. Kinderen maken er een spelletje van om wel/niet te worden vastgelegd. Een woordje Arabisch doet daarbij wonderen. De Ramadan Tijdens de Ramadan, die een maand duurt, staat het dagelijks leven overdag op een laag pitje en komt ’s avonds pas weer op gang. Het kan voorkomen dat de lokale bevolking overdag iets humeuriger is, omdat er niet gegeten en gedronken mag worden. Daarnaast is het vrij moeilijk om overdag onderweg eten en drinken te kopen tijdens de Ramadan. Veel gelegenheden zijn gesloten. Een trektocht levert geen problemen op. Hooguit eten de drijvers en de gids in dit geval alleen ’s avonds. Met een flexibele instelling hoeft reizen tijdens de Ramadan dus geen probleem te zijn.
communicatie
Communicatie Wilt u vanaf uw vakantiebestemming in Marokko naar Nederland telefoneren, dan draait u 00-31. De thuisblijvers die vanuit Nederland naar Marokko willen bellen, doen dat door eerst 00-212, sinds 01 maart 2009 gevolgd door een 5 (vaste telefoonnummers) of een 6 (mobiele telefoonnummers) te draaien. Indien u geen gebruik wenst te maken van de telefoon op de hotelkamer kunt u bellen vanuit een ‘’teleboutique’’. Hiervoor dient u wel een grote voorraad munten mee te nemen, hoewel het gebruik van telefoonkaarten ook meer en meer mogelijk wordt. Mobiele telefonie is sterk in opmars, en u kunt vaak gebruik maken van uw zelf meegenomen mobiele telefoon in grote delen van Marokko, zelfs in de meest afgelegen streken. Slechts in de bergen of heel dunbevolkte streken zal het ontvangst een probleem zijn. Internet In de grotere steden vind u grote hoeveelheid internetcafés. De snelheid van de systemen laat veelal ernstig te wensen over, bovendien wordt er op veel plaatsen gewerkt met Franse toetsenborden, hetgeen het snel typen niet vergemakkelijkt. 16
14-7-2016 1:29
eten & drinken
Eten & drinken Over het algemeen is de kwaliteit van het voedsel goed in Marokko. Toch laat de hygiëne nogal eens te wensen over, zeker volgens onze westerse normen. Het is daarom belangrijk om een aantal regels in acht te nemen: eet bij voorkeur alleen gekookt en gebakken voedsel. Wees voorzichtig met het eten van salades. Was de handen voor het eten. Eet bij voorkeur in restaurants waar de doorstroom van het voedsel groot is: daar waar veel Marokkanen eten is het voedsel meestal goed bereid. Drinkwater Kraanwater dient niet als drinkwater gebruikt te worden. Overal zijn grote 1,5 literflessen te koop (5 MAD).
geldzaken
Geldzaken Dirham en Centimes De munteenheid van Marokko is de Dirham (MAD), die is onderverdeeld in 100 centimes. Er zijn munten in omloop van 10, 20 en 50 centimes, van 1, 2, 5 en 10 dirham en bankbiljetten van 20, 50, 100 en 200 dirham. De wisselkoers wordt van staatswege vastgesteld en is in alle hotels, wisselkantoren of banken hetzelfde. Cash betaling heeft de voorkeur, zorg dat u in het bezit bent van voldoende kleine coupures. De bekende creditcards zoals Diners, Visa, American Express en Eurocard/Mastercard worden bijna overal geaccepteerd. Betaalpassen Ter voorkoming van betaalpasfraude en vergroting van de veiligheid hebben alle Nederlandse banken besloten om het gebruik van de betaalpas buiten Europa standaard te blokkeren. Als je je betaalpas buiten Europa wilt gebruiken, zul je dit bij de bank moeten aangeven. Doe dit voor vertrek, want bij de meeste banken duurt het minimaal 1 dag voor de aanpassing is verwerkt. Bij de meeste banken kan het betaalprofiel online voor de duur van je verblijf buiten Europa gewijzigd worden binnen de ‘internetbankieren’ omgeving, aanpassing op bankkantoren is ook mogelijk. Kijk op de website van je bank voor meer informatie over het gebruik van de betaalpas buiten Europa en hoe je het betaalprofiel kunt wijzigen. Geldautomaten In de steden zijn voldoende geldautomaten. In de grote plaatsen 17
14-7-2016 1:29
(Casablanca, Marrakech, Ouarzazate) kan gepind worden. Rekent u echter niet volledig op deze moderne manier van geld opnemen. De techniek kan het in Marokko makkelijk laten afweten. Waar in Marokko geldautomaten aanwezig zijn, vindt u op de website: Mastercard ATM locator. Geld wisselen Veruit het makkelijkst is het om contante €’s te wisselen. Dit kan al bij aankomst op de luchthaven. Travellercheques (in € of US dollars) worden bij banken en wisselkantoren geaccepteerd. Koersinformatie
openingstijden
Openingstijden Openingtijden zijn veelal aangepast aan het warme klimaat en men kent in Marokko over het algemeen een lange middagpauze. In de zomer en tijdens de Ramadan kunnen de openingstijden nogal eens afwijken. In het weekend en op feestdagen zijn alle bedrijven, winkels en kantoren gesloten. Veel winkels (vooral buurtwinkels en souvenirswinkels) zijn zeven dagen in de per week open en hanteren ruime openingtijden. Op vrijdagmiddag kunnen veel winkels gesloten zijn i.v.m het vrijdagmiddaggebed. Banken Ma-do 8.30-11.30 en 14.00-16.30, vr 8.30-11.15 en 14.30-16.30 (Hoofd)Postkantoor Ma-vr 8.30-18.00 Musea en monumenten Dagelijks 8.30-12.00 en 15.00-17.30 (in de regel)
18
14-7-2016 1:29
overig
Electriciteit De netspanning in Marokko is 127/220 volt. De omzetting naar 220V is momenteel aan de gang. Voor het type stopcontact, stekker, netspanning en frequentie, zie de website wereldstopcontacten.nl. Tijdsverschil Het tijdsverschil met Nederland is in de winterperiode -1 uur. Als de Nederlandse zomertijd ingaat is het tijdsverschil -2 uur. Marokko kent ook een korte periode (meestal 2 tot 3 maanden) met zomertijd, die per jaar verschilt en -pas kort vantevoren bekend wordt gemaakt. In die periode is het tijdsverschil weer - 1 uur.
op reis
algemeen
Rondreizen Marokko is goed bereikbaar, met internationale luchthavens in Casablanca, Tanger, Agadir en Marrakech. Er is een beperkt spoornetwerk, er zijn met name spoorverbindingen tussen de grote steden ten westen van de Hoge Atlas. De treinen zijn snel en comfortabel. Voor de lange afstanden vormt de bus een goed alternatief. Als u weinig tijd heeft, kunt u op enkele trajecten een binnenlandse vlucht overwegen.
per bus
Per bus Voor de lange afstand zijn er 2 goede busmaatschappijen: CTM en Supratours. Beide maatschappijen onderhouden de meeste voorkomende verbindingen tussen de grote steden in Marokko. Ze rijden op tijd en zijn comfortabel. Het is aan te raden om de bussen van te voren te reserveren. Daarnaast zijn er nog vele kleinere busmaatschappijen, die weinig betrouwbaar zijn die met oude bussen rijden en vaak pas vertrekken als er voldoende passagiers zijn. De tarieven zijn echter erg laag. Alle kleinere busmaatschappijen vertrekken veelal vanaf één busstation. Grand taxi’s Een alternatief voor het reizen per bus op de semi-lange afstand bieden de zogenaamde ‘grand taxi’s’, grote Peugeots of Mercedessen met zitplaatsen voor zes personen (2 op de voorstoel, 4 op de achterbank). Ze vertrekken van een centrale parkeerplaats en de taxi vertrekt pas als alle zitplaatsen bezet zijn.
19
14-7-2016 1:29
per trein
Per trein Marokko kent een beperkt spoornetwerk (ONCF). Alleen in de kustvlakte ten westen van de Hoge Atlas zijn op een aantal trajecten spoorwegen aangelegd, met name tussen de grote steden. Het reizen per trein is comfortabel en snel.
per vliegtuig
Binnenlandse vluchten Binnenlandse vluchten kunnen op aanvraag geregeld worden. Schema’s en tijden zijn aan wijzigingen onderhevig. Meer informatie over vluchten en prijzen kunt u telefonisch of bij de SNP Reiswinkel opvragen.
in de stad
In de stad In de grote steden is de beste manier op zich te verplaatsen een rit met een ‘petit taxi’. Er kunnen slechts 3 passagiers mee per auto. De meeste taxi’s zijn uitgerust met een taximeter. Vooraf onderhandelen over de prijs is ook mogelijk. Een rit in de stad zal u doorgaans niet meer kosten dan 10 à 30 Dirham.
autohuur
Autohuur SNP werkt in Marokko samen met Avis. Dat betekent een betrouwbare partner ter plekke tijdens uw verblijf. Voor nadere informatie omtrent autohuur in Marokko verwijzen wij u naar de informatie onder de betreffende reizen.
20
14-7-2016 1:29
