Lage gezondheidsvaardigheden & Therapietrouw
Nationale Diabetes Dag Drs P.Adhien, apotheker/epidemioloog Drs B.A.D. van Soest-Segers, apotheker, KNMP 28 maart 2014
Therapietrouw
Brigit van Soest, apotheker, KNMP
En vanuit financieel oogpunt… Booz & Co 2012: het verhogen van de therapietrouw levert de NL samenleving circa €250-400 miljoen op. In NL gaat jaarlijks 9 tot 13 miljard euro aan
arbeidsproductiviteit verloren door veelvoorkomende chronische ziekten. Verbeterde therapietrouw zou dat verlies met een kwart kunnen terugbrengen.
De patiënt Zie: Vrijens et al. A new taxonomy for describing and defining adherence to medications. Br J Clin Pharmacol. 2012 73:691-705).
De
Grootste winst te behalen door bij start (1ste en 2de uitgifte) pro-actief in te grijpen.
Aflevergegevens van patiënten met orale antidiabetica 86% van de patiënten die orale antidiabetica gebruiken haalt zijn/haar medicatie op tijd (binnen een bepaalde marge) op in de apotheek.
KNMP SFK database
0
16
44
59
70
80
90
Percentage
100
Aflevergegevens van patiënt in de apotheek
Orale antidiabetica
Aflevergegevens van patiënt in de apotheek
Laag geletterdheid in uw praktijk Drs P.Adhien, apotheker/epidemioloog
Inhoud Definitie Plaatsbepaling Epidemiologie
Gevolgen
Definitie Health Literacy Gezondheidsgeletterdheid is een samenspel van
vaardigheden, zoals het begrijpen van geschreven informatie en het kunnen begrijpen van mondelinge uitleg waarvan iemand gebruik kan maken om goede beslissingen te nemen met betrekking tot zijn of haar gezondheid [1].
1.
Ratzan SC. Health literacy: communication for the public good. Health Promot Int. 2001 Jun;16(2):207-14.
Plaatsbepaling Health Literacy Health literacy: Functionele gezondheidsvaardigheid Interactieve gezondheidsvaardigheid Kritische gezondheidsvaardigheid
Stelling 1 In Nederland is meer dan 10% van de 16-64
jarigen functioneel analfabeet.
a) juist
b) onjuist
Epidemiologie
Epidemiologie: - In VS 14% [1] - In Ned 11% functioneel analfabeet (16-64 jr), waarbij 2/3 autochtoon: Nederlands als moedertaal! [2] - In Ned 25% kan lezen, maar veel moeite 1.Ratzan SC. Health literacy: communication for the public good. Health Promot Int. 2001 Jun;16(2):207-14. 2.Organisation for Economic Co-operation and Development (OECD). Literacy in the information age. Final report of the
International AdulLiteracy Survey. Parijs: OECD; 2000. www.oecd.org/dataoecd/48/4/41529765.pdf.
Stelling 2 Mensen die laag geletterd zijn leven korter dan
mensen die hoog geletterd zijn.
a) juist
b) onjuist
Gevolgen Health literacy Lage Health literacy is een maatschappelijk
probleem! Moeite om informatie te begrijpen van de
zorgverleners Moeite om hun weg te vinden in de gezondheidszorg Schaamte over hun onbegrip en proberen dat te verbergen Hoge morbiditeit Hoge sterfte
Diabetes en health literacy Moeite om gebruiksaanwijzing op medicijndoosje
te lezen en begrijpen. Moeite om bloedglucosewaarden op de glucosemeter te interpreteren. Slechtere therapietrouw Slechtere glucose-instelling Meer retinopathie
Stelling 3 20% van de leerlingen in groep 8 heeft een
leesachterstand van twee jaar.
a) juist
b) onjuist
• 25% van de leerlingen in groep 8 heeft een leesachterstand van twee jaar. • 42% van de kinderen leest thuis nooit. • Slechts 36% van de kinderen tot 1 jaar wordt voor gelezen, terwijl dit de taalontwikkeling erg stimuleert. Stoep 2008, Mullis 2007 en NIPO 2001.
Casus 1 De tweejarige dochter van mevrouw Hendriks
heeft al vier dagen koorts. Mevrouw gaat naar de huisarts. De huisarts legt uit dat haar dochter een oorontsteking heeft en schrijft vloeibare paracetamol voor tegen de pijn. Mevrouw Hendriks haalt het drankje op bij de apotheek. Daar wordt uitgelegd dat ze haar dochter drie keer per dag 5ml moet geven en wordt er een maatbeker meegegeven. De apotheekassistente vraagt of mevrouw nog vragen heeft.
LHV-Toolkit Laaggeletterdheid
Casus 1 Mevrouw Hendriks weet niet welke vragen ze
moet stellen en zegt dat ze alles begrijpt. Eenmaal thuis leest mevrouw de bijsluiter. Door de ingewikkelde termen en grote hoeveelheid tekst begrijpt mevrouw de informatie onvoldoende. Ze vult de maatbeker en giet de vloeistof in het pijnlijke oor van haar dochter. LHV-Toolkit Laaggeletterdheid
Casus 1 Hoe had de huisarts in deze casus anders
moeten handelen? Hoe had de apothekersassistente in deze casus
anders moeten handelen?
Stelling 4 Laaggeletterdheid komt meer voor bij niet
werkende vrouwen dan bij werkende mannen.
a) juist
b) onjuist
Hoe herken je een mens met laaggeletterdheid? Laaggeletterdheid komt voor bij allerlei groepen
in de samenleving: bij allochtonen en autochtonen bij jonge en oude mensen bij mannen en vrouwen bij werkenden en niet-werkenden
Dit maakt het onmogelijk om een eenduidige profielschets van laaggeletterde mensen te geven.
Stelling 5 “Sorry, ik ben mijn bril vergeten” is de meest
genoemde smoes bij mensen die laaggeletterd zijn. a) juist
b) onjuist
Smoezen top 10
“Sorry, ik ben mijn bril vergeten.” “Kunt u dit voor mij invullen? Ik schrijf zo onleesbaar.” “Die bijsluiters zijn zo ingewikkeld.” “Mijn kinderen doen de boodschappen voor me.” “ Nee, ik lees nooit, de televisie geeft informatie genoeg.” “ Dokter, ik ben mijn leesbril vergeten, kunt u zeggen wat er staat?” “Dat formulier vul ik thuis wel in.” “Die hoofdpijn gaat maar niet over.” “Oh, ik dacht dat die afspraak morgen was.” “Ik kan niet lezen, omdat ik woordblind ben.
Herkennen van laaggeletterdheid 1. Vraag de patiënt (bijvoorbeeld bij de intake) om
zijn of haar eigen naam en adres op te schrijven om zeer lage gezondheids-vaardigheden te herkennen. 2. Reik een formulier of folder (zonder plaatje!)
ondersteboven aan en kijk of de ander dit omdraait. Als dit niet gebeurt, is deze persoon mogelijk zeer laaggeletterd.
Valkuilen bij herkennen van laaggeletterdheid Echter, ook mensen die wel de folder omdraaien
of hun naam en adres foutloos kunnen schrijven, kunnen nog steeds laaggeletterd zijn!
Casus 2 Meneer de Brauw heeft een afspraak om 10.20
uur. Hij verschijnt niet op tijd. Om 13.00 uur komt hij alsnog. De huisarts is dan net vertrokken om een huisbezoek af te leggen. Als de assistente uitlegt dat de dokter om 10.20 uur tijd voor hem had, en dat hij voor de volgende dag een nieuwe afspraak kan maken, wordt meneer boos. Hij zegt dat hij in zijn lunchpauze is gekomen en dat hij eerder helemaal niet had gekund. Wat kan de assistente in dit geval doen?
LHV-Toolkit Laaggeletterdheid
Casus 2 Het dringt tot de assistente door dat deze meneer
niet veel heeft aan een precieze tijd. Ze vraagt naar zijn werktijden van de volgende dag en spreekt met hem af dat hij ‘voordat hij naar zijn werk gaat’ langs kan komen. Ze noteert hem voor 8.30 uur. De volgende dag is meneer de Brauw ruim op tijd. Wat vind je van de oplossing die de assistente heeft toegepast?
LHV-Toolkit Laaggeletterdheid
Nagaan of de patient laaggeletterd is. Hoe zelfverzekerd bent u om de medische
formulieren zelf in te vullen? Hoe vaak helpt iemand u bij het lezen van brieven of folders? Hoe vaak vindt u het moeilijk om te begrijpen hoe uw medische situatie is?
Chew LD, Bradley KA, Boyko EJ. Brief questions to identify patients with inadequate health literacy. Fam Med. 2004 Sep;36(8):588-94
Verdere informatie www.gezondheidsvaardigheden.nl Toolkit laaggeletterdheid LHV
http://lhv.artsennet.nl/LHVproduct/ToolkitLaaggeletterdheid.htm. Toolkit Gezondheidsvaardigheden NIGZ
Vragen ?? Dank voor jullie aandacht
NB Er is geen sprake van (potentiële) belangenverstrengeling
