Voortgangsrapportage gezondheidsvaardigheden GGD Twente 2013
PAGINA
2/20
Colofon Voortgangsrapportage actieplan gezondheidsvaardigheden GGD Twente 2013 2-10-2013 Namens de werkgroep Gezondheidsvaardigheden: Christa Molenveld Ilona Reilink Judith Buitenhuis Karlien Zomer Marlie Cerneus Sietse Lever Karlien Zomer Adviseur Gezondheidsbevordering
[email protected]
GGD Twente Stafafdeling Nijverheidstraat 30 7511 JM Enschede
©GGD Twente
2
PAGINA
3/20
Samenvatting GGD Twente is het afgelopen jaar voortvarend aan de slag gegaan met betrekking tot het bevorderen van gezondheidsvaardigheden. Na het MT besluit van augustus 2012 waarin fiat werd gegeven voor diverse activiteiten rondom dit onderwerp zijn dan ook veel stappen gezet; zowel GGD-breed als binnen de verschillende afdelingen. Na het formeren van een GGD brede werkgroep is deze voortvarend aan de slag gegaan met de organisatiebrede ambitie dat informatie van de GGD leesbaar moet zijn voor laaggeletterden. Om medewerkers te equiperen toegankelijk te schrijven heeft er ondermeer een B1 schrijfcursus plaatsgevonden, is het softwareprogramma Klinkende Taal aangeschaft en is een intranet applicatie ‘Eenvoudig schrijven’ met daarin ondersteunende hulpmiddelen ingericht. Bovenstaande inspanningen zijn zeker niet vruchteloos gebleken. Successen zijn onder andere dat binnen de JGZ al de nodige brieven uit MLCAS zijn hertaald waardoor veel ouders in Twente onze boodschap nu beter begrijpen. Binnen de AGZ zijn 32 folders wederom hertaald en wordt bij bepaalde consulten gebruik gemaakt van ondersteunende afbeeldingen. Vanuit de stafafdeling is het ontwerp met onze inspanningen als GGD Twente ook regionaal en landelijk op de agenda gezet. Met bovengenoemde activiteiten heeft GGD Twente zich de afgelopen periode goed in de kijker gespeeld. Desondanks kent Twente nog steeds grote gezondheidsverschillen waardoor aandacht voor gezondheidsvaardigheden van belang blijft. Om ook in de toekomst gezondheidsvaardigheden te bevorderen zijn naar aanleiding van deze voortgangsrapportage de volgende constateringen en aanbevelingen gedaan: 1. Constatering: Het afgelopen jaar zijn GGD-breed veel activiteiten ondernomen om de toegankelijkheid van informatie te vergroten. Het blijvend bewerkstelligen van gedragsverandering is een kwestie van een lange adem. Aanbeveling: Aandacht voor toegankelijke publiekscommunicatie moet vast worden gehouden om te voorkomen dat het 'versloft'. 2. Constatering: Huidige activiteiten rondom gezondheidsvaardigheden richten zich voornamelijk op geschreven en gedrukte producten. Aanbeveling: Inspanningen gericht op gezondheidsvaardigheden moeten zich doorontwikkelen naar mondelinge vaardigheden.
3
PAGINA
4/20
3. Constatering: Als wordt gekeken naar de toegankelijkheid van publieksmaterialen zijn grote stappen gezet. Veel brochures en brieven zijn hertaald en worden opgesteld in B1 taalniveau. Van visuele ondersteuning wordt echter nog weinig gebruik gemaakt. Aanbeveling: Om de toegankelijkheid verder te vergroten moet meer gebruik gemaakt worden van visuele ondersteuning. 4. Constatering: Hoewel gezondheidsvaardigheden met dank aan het MT en de werkgroep GGD breed hoog op de agenda staat, lijkt dit bij een enkel team minder het geval te zijn. Aanbeveling: Het onderwerp gezondheidsvaardigheden staat GGD breed hoog op de agenda, daar waar dit nog niet het geval is moeten extra inspanningen worden gepleegd. Naast de werkgroep ligt hier ook een rol voor het MT. 5. Constatering: Het afgelopen jaar heeft GGD Twente op het gebied van gezondheidsvaardigheden grote stappen vooruit gezet. Hiermee heeft de GGD zich goed in de kijker gespeeld, vooral op landelijk vlak. Aanbeveling: Binnen Twente moet de GGD het onderwerp gezondheidsvaardigheden meer onder de aandacht brengen van gemeenten en samenwerkingspartners. Regionale agendasetting.
4
PAGINA
5/20
1. Inhoudsopgave Samenvatting
3
1.
Inhoudsopgave
4
2.
Inleiding
6
3.
Lopende activiteiten
8
4.
Gerealiseerde activiteiten
13
5.
Doorontwikkeling: Gewenste activiteiten
18
5.1
Constateringen en aanbevelingen
18
5.2
Aandachtspunten en concrete acties
19
5
PAGINA
6/20
2. Inleiding GGD Twente is het afgelopen jaar voortvarend aan de slag gegaan met betrekking tot het bevorderen van gezondheidsvaardigheden. Na het MT besluit van augustus 2012 waarin fiat werd gegeven voor diverse activiteiten rondom dit onderwerp zijn dan ook veel stappen gezet; GGDbreed maar ook binnen de verschillende afdelingen. In het najaar van 2012 is een uitvoeringsplan opgesteld en een GGD-brede werkgroep gezondheidsvaardigheden geformeerd. Deze werkgroep is gericht op de organisatiebrede ambitie dat informatie van de GGD leesbaar moet zijn voor laaggeletterden. De leden van deze werkgroep houden het onderwerp op de eigen afdeling actueel, dienen als vraagbaak voor collega’s en proberen de kwaliteit van uitgaande publieksmaterialen te waarborgen. Het voorjaar van 2013 was met name gericht op het faciliteren van medewerkers om toegankelijk te schrijven. Zo heeft een B1 schrijfcursus plaatsgevonden om medewerkers te faciliteren in het toegankelijk schrijven. Ook is een pretest uitgevoerd rondom softwareondersteuning waarmee het toegankelijk schrijven wordt ondersteund. Op basis hiervan is het programma ‘Klinkende Taal’ aanschaft. Bij de lancering van dit programma zijn verschillende activiteiten ondernomen; naast een intranet applicatie ‘Eenvoudig schrijven’ met o.a. een checklist en een stappenplan eenvoudig schrijven, heeft ondermeer een workshop plaatsgevonden en hebben leden van de werkgroep het toegelicht in verschillende overleggen. Bovenstaande inspanningen zijn zeker niet vruchteloos gebleken. Successen zijn onder andere dat binnen de JGZ al de nodige brieven uit MLCAS zijn hertaald. Veel ouders in Twente zijn hierdoor beter in staat onze boodschap te begrijpen. Binnen de AGZ zijn 32 folders vanuit infectieziektebestrijding wederom hertaald en binnen SOA/Sense wordt al gebruik gemaakt van ondersteunend materiaal tijdens consulten. Ook op de stafafdeling wordt niet stil gezeten; naast het invullen van de trekkersrol van de werkgroep zijn inspanningen gepleegd om het ontwerp ook regionaal en landelijk op de agenda te krijgen. Zo hebben wij ons als GGD Twente verschillende keren landelijk mogen presenteren om ervaringen te delen en anderen te inspireren. Bijvoorbeeld op de Projectenparade van Stimulansz en de eindejaarsbijeenkomst van de Alliantie Gezondheidsvaardigheden. Daarnaast zijn in dit kader ook diverse artikelen verschenen, onder andere in landelijk dagblad de Metro, GGD Kennisnet en de website van de alliantie gezondheidsvaardigheden. Ook heeft GGD Twente in twee gemeenten de alliantie Taal voor het Leven ondertekend waarmee onze aandacht voor het onderwerp wederom is onderstreept.
6
PAGINA
7/20
Aandacht voor gezondheidsvaardigheden is en blijft belangrijk. Gezondheidsvaardigheden zijn vaardigheden van individuen om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen en te gebruiken bij het nemen van gezondheidsgerelateerde beslissingen. Naar schatting zijn anderhalf miljoen volwassenen in Nederland laaggeletterd, kijken we naar Twente dan zijn dat zo’n 60.000 laaggeletterden. In het regionaal lokaal gezondheidsbeleid in Twente vormen zelfredzaamheid, participatie en eigen kracht van burgers belangrijke uitgangspunten. Geletterdheid vormt een randvoorwaarde voor een gezonde, duurzame samenleving waar alle burgers actief aan deelnemen. Door in te zetten op laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden wordt bijgedragen aan het vergroten van de zelfredzaamheid en eigen kracht van burgers. Gezien het belang van gezondheidsvaardigheden, de focus van GGD Twente op risicogroepen en de aandacht voor eigen kracht en zelfredzaamheid van burgers is doorontwikkeling gewenst. Om ook in de toekomst gezondheidsvaardigheden te bevorderen is wederom de voortgang hieromtrent in kaart gebracht welke als basis dient voor constateringen en aanbevelingen.
In dit document zijn alle inspanningen opgenomen die GGD Twente onderneemt t.b.v. het verbeteren van de gezondheidsvaardigheden van de Twentse burger. Hiervoor zijn werknemers van de afdelingen AGZ, JGZ en de Stafafdeling geïnterviewd. Naast lopende activiteiten (hoofdstuk 3) wordt een overzicht gegeven van gerealiseerde activiteiten (hoofdstuk 4). Om echt effect te sorteren zijn vele inspanningen nodig. De activiteiten die in het onderstaande overzicht zijn opgenomen zijn dan ook allen van belang. In verband met de lengte van het overzicht en om de leesbaarheid te vergemakkelijken zijn voor de lezer enkele aansprekende activiteiten rood gearceerd. Op basis van onderstaande overzichten worden vanuit de werkgroep gezondheidsvaardigheden vervolgens een aantal suggesties voor doorontwikkeling gegeven onder de noemer gewenste activiteiten (hoofdstuk 5).
7
PAGINA
8/20
3. Lopende activiteiten Wat willen we bereiken?
GGD breed
Agendasetting
Vergroten toegankelijkheid diensten
Activiteiten
Werkgroep Gezondheidsvaardigheden met ‘aanjagers’ per afdeling aangesteld en actief om het onderwerp op de agenda te houden en als vraagbaak te dienen voor collega’s. Werkgroep: AGZ: Judith Keizers & Christa Molenveld JGZ: Sietse Lever & Marlie Cerneus Communiatie: Ilona Reilink Staf: Karlien Zomer Werkgroep gezondheidsvaardigheden draagt er zorg voor dat relevante activiteiten rondom gezondheidsvaardigheden in de nieuwsbrief en op intranet worden opgenomen. Ondertekenen regionale allianties ‘Taal voor het leven’ t.b.v. netwerkvorming en agendasetting. O.a. Hengelo (E. Maarsingh) en Almelo (T. van Rijmenam). Aanschaf Klinkende Taal t.b.v. GGD brede ondersteuning met betrekking tot het B1 schrijven. Webredactie m.b.t. ontwikkeling nieuwe GGD website is actief m.b.t. het herschrijven van teksten. Hierbij is specifieke aandacht voor B1 taalniveau. Webredactie: Staf: Thomas Klabbers AGZ: Judith Keizers en Marieke Bijen JGZ: Sietse Lever en Jorike Kits Communicatie: Ilona Reilink en Leonie Jellema Monitoren taalniveau publiekscommunicatie. Doorontwikkeling naar mondelinge vaardigheden.
Verantwoordelijke/ aanspreekpunt binnen de GGD Werkgroep GV
Tijdpad
Voortgang
Dec. 2012 heden
Wordt gecontinueerd
Werkgroep GV
Dec. 2012 heden
Wordt gecontinueerd
Karlien Zomer
2013
In gang gezet
Karlien Zomer
6-2013 6-2016 7-2012
Wordt gecontinueerd
Najaar 2013 2014
Moet nog worden opgestart Moet nog worden
Thomas Klabbers
Werkgroep GV Werkgroep GV
In gang gezet
8
PAGINA
AGZ
9/20
Agendasetting
Vergroten toegankelijkheid diensten
Infectieziektebestrijding: Aandacht vragen voor het thema in landelijke en regionale bijeenkomsten. Infectieziektebestrijding: Probeert bij ontwikkeling ‘toolkit hygiëne’ vanuit RIVM aandacht te vragen voor taalniveau. Infectieziektebestrijding: team hertaalt brochures, inmiddels 32 hertaald naar B1 niveau! Infectieziektebestrijding: team heeft aandacht voor B1 taalniveau bij versturen brieven. Infectieziektebestrijding: deelname aan LOVI (landelijke overleg verpleegkundigen infectieziekten) redactieraad t.b.v. hertalen ISI (informatiestandaarden infectieziekten) basisteksten. Infectieziektebestrijding: Heeft contact met RIVM om ondersteunende afbeeldingen te krijgen bij hertaalde brochures. SOA/Sense: Hepatitis B strook is ingewikkeld: deze gaat hertaald worden. SOA/Sense: tijdens groepsbijeenkomsten en individuele consulten wordt rekening gehouden met doelgroep & woordkeuze en worden begripsvragen gesteld. SOA/Sense: tijdens groepsbijeenkomsten en individuele consulten wordt gebruik gemaakt van ondersteunende materialen en afbeeldingen (map met afbeeldingen, folders, koffer met materialen op spreekkamers aanwezig). SOA/Sense: er worden geen brieven verstuurd maar simpele smsjes (geen positief/ negatief resultaat maar goed of langskomen voor een afspraak). SOA/Sense: Afhankelijk van landelijk materiaal vanuit SOA/AIDS Nederland. Let bij eigen materialen (die in regio Oost verband of op Twentse schaal ontwikkeld
(Karlien Zomer) Nettie Schuurman/ Judith Keizers Nettie Schuurman
Judith Keizers
2012 heden 2013
opgestart Wordt gecontinueerd In gang gezet
2011heden 2011heden 2012 heden
Wordt gecontinueerd
Nettie Schuurman
2012 heden
In afwachting
Peter Kuipers
2013
Peter Kuipers
2012 heden
Moet nog worden opgestart Wordt gecontinueerd
Peter Kuipers
2012 heden
Wordt gecontinueerd
Peter Kuipers
2012 heden
Wordt gecontinueerd
Peter Kuipers
2012 heden
Wordt gecontinueerd
Judith Keizers Nettie Schuurman
Wordt gecontinueerd Wordt gecontinueerd
9
PAGINA
JGZ
10/20
Agendasetting
Vergroten toegankelijkheid diensten
worden) wel op niveau. Zo is bijvoorbeeld een stripflyer ontwikkeld en worden moeilijke termen (anticonceptie) uitgelegd. SOA/Sense: Contact opnemen met SOA/AIDS Nederland i.v.m. taalniveau informatiemateriaal. TBC en Milieu en gezondheid: wordt gestart met hertalen van eigen publieksinformatiemateriaal (brieven e.d.). OGGZ: Bij het versturen van brieven wordt (nog) niet gelet op B1 niveau of gebruik gemaakt van Klinkende Taal. OGGZ: Publieksfolders zijn hertaald naar B1 taalniveau (folder voor professionals niet). OGGZ: Daar waar nodig wordt in persoonlijke contacten rekening gehouden met de doelgroep d.m.v. aangepaste gesprekstechnieken. Aanbod ‘Taalkracht voor je JGZ’ over het herkennen van laaggeletterdheid bij ouders en het bespreekbaar maken hiervan. Aanbod van Stichting Lezen en Schrijven aan JGZ medewerkers, deelname op vrijwillige basis. Inventariseren of in het scholingsaanbod 2013 en 2014 aandacht kan worden geschonken aan laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden. In de Academische Werkplaats Jeugd ‘Versterken van zorg voor kwetsbare kinderen’ is bijzondere aandacht voor kinderen met een lage SES, laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden. Brieven jgz m.b.v. Klinkende Taal hertaald naar B1, nu al 25 hertaald! Brochure 0-19 jaar wordt geüpdate i.v.m. adolescententeam, hierbij is aandacht voor B1. Werkgroep e-mail beantwoording geformeerd en actief. Deze richt zich op binnengekomen e-mails vanuit de JGZ en vragen via het contactformulier van de Loes website.
Cristel Boom of Karlien Zomer Christa Molendijk
2014
Josje Veneman
2012
Moet nog worden opgestart
Josje Veneman
2012
Wordt gecontinueerd
Josje Veneman
2012
Wordt gecontinueerd
Jeanette Ruessink
11-112013
In gang gezet
Jeanette Ruessink
2012 2013
In gang gezet
Marlie Cerneus
2010 2014
Wordt gecontinueerd
Sietse Lever
2013
Wordt gecontinueerd
Sietse Lever
Najaar 2013 2013
Wordt opgestart
Sietse Lever
2012
Moet nog worden opgestart Wordt opgestart
Wordt gecontinueerd
10
PAGINA
11/20
Het taalniveau vormt hierbij een specifiek aandachtspunt.
Vroegsignaleren laaggeletterdheid t.b.v. verbeteren gezondheidsvaardigheden
Staf
Agendasetting intern
Agendasetting extern
Loes website wordt geüpdate met aandacht voor taalniveau B1. JGZ medewerkers verwijzen jonge kinderen door naar de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) programma’s t.b.v. het voorkomen/verminderen van onderwijsachterstanden. Voortgangsrapportage gezondheidsvaardigheden 2013 opgesteld. Uitvoering geven aan uitvoeringsplan 2012 n.a.v. MT advies. Aanhaken bij de ‘dag van de deskundigheidsbevordering’ rondom gezondheidsvaardigheden i.s.m. bibliotheken cluster Enschede (ook voor GGD collega’s toegankelijk). Aanhaken bij Informatiemarkt rondom gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid i.s.m. bibliotheken cluster Enschede (ook voor GGD collega’s toegankelijk). Zorgdragen dat relevante activiteiten rondom gezondheidsvaardigheden op het intranet/ in de nieuwsbrief worden opgenomen. Aanhaken bij de ‘dag van de deskundigheidsbevordering’ met het ‘Rad van Gezondheidsvaardigheden’ rondom gezondheidsvaardigheden i.s.m. bibliotheken cluster Enschede (ook voor samenwerkingspartners toegankelijk). Aanhaken bij het ‘Festival van het Woord’ Informatiemarkt met het ‘Rad van Gezondheidsvaardigheden’ i.s.m. bibliotheken cluster Enschede (ook voor samenwerkingspartners toegankelijk).
Sietse Lever
2013
Wordt gecontinueerd
Sietse Lever
2012 heden
Wordt gecontinueerd
Karlien Zomer
7-2013
In gang gezet
Karlien Zomer
2012
Wordt gecontinueerd
Karlien Zomer
Najaar 2013
Wordt opgestart
Karlien Zomer
Najaar 2013
Wordt opgestart
Karlien Zomer
2012 heden
Wordt gecontinueerd
Lieke Rotman, Merel Quekel (Karlien Zomer contactpersoon)
Najaar 2013
Wordt opgestart
Marja Jokhorst (Karlien Zomer contactpersoon)
Najaar 2013
Wordt opgestart
11
PAGINA
12/20
Vergroten toegankelijkheid diensten
Commu nicatie
Vergroten toegankelijkheid diensten
Thema in (gemeentelijke) netwerkbijeenkomsten van GB- EGB collega’s ers onder de aandacht brengen. Gemeente ambtenaren inspireren voor het onderwerp EGB collega’s gezondheidsvaardigheden. Webredacteur actief met vernieuwen van de GGD Thomas Klabbers website; navigatiestructuur en taalniveau vormt hierbij een specifiek aandachtspunt om de toegankelijkheid te vergroten. Bij vernieuwen van de GGD Twente website wordt een Thomas Klabbers voorleesfunctie geïntegreerd. Bij het vernieuwen van de GGD Twente website bestaat Thomas Klabbers de wens gebruik te maken van ondersteunende afbeeldingen/ filmmateriaal. I.v.m. het kostenaspect zijn de mogelijkheden hiertoe waarschijnlijk beperkt. Doorontwikkeling m.b.t. gebruik illustraties: bekijken aan Karlien Zomer welke voorwaarden deze moeten voldoen willen ze bijdragen aan het vergroten van de toegankelijkheid (m.b.v. stagair UT). Pre-testen publiekscommunicatie materialen (m.b.v. Karlien Zomer stagair UT). Adviseren en ondersteunen van afdelingen m.b.t. het Ilona Reilink aanpassen van flyers/ brochures/ brieven i.v.m. huisstijlveranderingen hierbij wordt ook gelet op B1 taalniveau. Bij het aanpassen van de website bewaken dat de nieuwe Ilona Reilink website past binnen de doelstellingen om gezondheidsvaardigheden te verbeteren (B1/ structuur/ luisterfunctie/ vergroten van tekst mogelijkheid/..).
2012 heden 2012 heden 2012 2013
Wordt gecontinueerd
2012 2013 2012 2013
Geannuleerd
Najaar 2013
Wordt opgestart
Najaar 2013 2012 heden
Wordt opgestart
2012 heden
Wordt gecontinueerd In gang gezet
In gang gezet
Wordt gecontinueerd
Wordt gecontinueerd
12
PAGINA
13/20
4. Gerealiseerde activiteiten Wat willen we bereiken?
GGD breed
Agendasetting
Vergroten toegankelijkheid diensten
Wat hebben we gedaan?
GGD brede werkgroep Gezondheidsvaardigheden geformeerd: AGZ: Judith Keizers & Christa Molenveld JGZ: Sietse Lever & Marlie Cerneus Communiatie: Ilona Reilink Staf: Karlien Zomer Werkgroep gezondheidsvaardigheden: onder de aandacht gebracht van softwareprogramma Klinkende Taal o.a. d.m.v. een workshop Klinkende taal, aanhaken bij teampresentaties, boekentafel en posters in regiokantoor: AGZ: Judith Keizers & Christa Molenveld JGZ: Sietse Lever & Marlie Cerneus Communiatie: Ilona Reilink Staf: Karlien Zomer B1 als indicator opgenomen in productenraming 2013 voor producten met een publieksfunctie. Cursus B1 schrijven incompany (Bestuursacademie Nederland) gevolgd door 14 GGD medewerkers (aanjagers en andere belanghebbenden). Softwareprogramma’s gepretest en als werkgroep gekozen voor & aanschaf Klinkende taal t.b.v. ondersteuning GGD medewerkers bij schrijven op B1 niveau. In rechtermenu op extranet ‘eenvoudig schrijven’ knop opgenomen met daarin ontwikkelde ondersteunende materialen (zoals stappenplan e.d.) t.b.v. ondersteuning GGD medewerkers bij schrijven op B1 niveau.
Verantwoordelijke/ aanspreekpunt binnen de GGD Werkgroep GV (Karlien Zomer)
Tijdpad
Voortgang
Dec. 2012 heden
Gerealiseerd
Werkgroep GV (Karlien Zomer)
Mei - juni 2013
Gerealiseerd
MT GGD Twente
2013
Gerealiseerd
Karlien Zomer
2013
Gerealiseerd
Werkgroep GV (Karlien Zomer)
2013
Gerealiseerd
Werkgroep GV (Karlien Zomer)
2013
Gerealiseerd
13
PAGINA
14/20
AGZ Agendasetting
Vergroten toegankelijkheid diensten
Vroegsignaleren laaggeletterdheid t.b.v. verbeteren gezondheidsvaardigheden JGZ
Agendasetting
In kader van deskundigheidsbevordering: workshop B1 gegeven aan verpleegkundigen POI (Oost Gelderland en Overijssel). Aandacht gevraagd voor B1 tijdens gastles van NSPOH. Artikel over gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid geplaatst in infectieziektebulletin (GGD breed). Infectieziektebestrijding: folder ‘Infectieziekten in beeld’ voor ambtenaren/ huisartsen ontwikkeld waarbij expliciet aandacht aan gezondheidsaardigheden wordt gegeven. AGZ medewerkers hebben een workshop gezondheidsvaardigheden gevolgd. SOA/Sense: volledige website is herzien, hierbij is ook aandacht gegeven aan toegankelijkheid en leesbaarheid voor laaggeletterden OGGZ: Een aantal brochures/ flyers zijn aangepast waarbij is gelet op het taalniveau. OGGZ: Tekst op de website is getoetst op leesbaarheid, niet specifiek op B1 niveau. Reizigersadvisering: Website & brochure zijn herzien qua inhoud en lay-out, deze toetsen op taalniveau is gewenst e maar heeft geen 1 prioriteit. AGZ medewerkers hebben verdiepingsmodules gevolgd over het schrijven van teksten en mondelinge vaardigheden in face to face contacten. SOA: een vragenlijst en het Sense first formulier zijn getoetst op leesbaarheid/ B1 niveau. Infectieziektebestrijding: Gastles (over teken en tekenbeten) aan ROC taalgroep t.b.v. verbeteren gezondheidsaardigheden. JGZ medewerkers hebben een workshop gezondheidsvaardigheden gevolgd.
Judith Keizers en Nettie Schuurman
2013
Gerealiseerd
Nettie Schuurman Nettie Schuurman
2013 2012
Gerealiseerd Gerealiseerd
Mieke Besselse
2012
Gerealiseerd
Erik Maarsingh
2011
Gerealiseerd
Anja Ros & Marieke Bijen
2012 2013
Gerealiseerd
Josje Veneman
2012
Gerealiseerd
Atie Meyvogel
2012
Gerealiseerd
Hanneke Hofland
2012
Geen prioriteit
Erik Maarsingh
2011
Gerealiseerd
Peter Kuipers
2011
Gerealiseerd
Nettie Schuurman
2012
Gerealiseerd
Jeanette Ruessink
2011
Gerealiseerd
14
PAGINA
15/20
Vergroten toegankelijkheid diensten
Vroegsignaleren laaggeletterdheid t.b.v. verbeteren gezondheidsvaardigheden
Staf
Agendasetting intern
Boek pictogrammentaal aangeschaft & ter inzage opgenomen in documentatiecentrum. In de week van de alfabetisering hebben JGZ medewerkers van een consultatiebureau in Hengelo de workshop ‘Wapperkids’ gevolgd. Hertalen naar B1 niveau brochure 0-19 jaar. JGZ medewerkers hebben de ‘Cursus Taalkracht’ gevolgd over het herkennen van laaggeletterdheid bij ouders en het bespreekbaar maken hiervan. JGZ medewerkers verwijzen jonge kinderen door naar de voor- en vroegschoolse educatie (VVE) programma’s t.b.v. het voorkomen/verminderen van onderwijsachterstanden. Uitvoeringsplan opgesteld n.a.v. uitgebracht MT advies. MT advies opgesteld t.b.v. doorontwikkeling gezondheidsvaardigheden binnen GGD Twente. Voortgangsrapportage gezondheidsvaardigheden 2012 opgesteld. In de Week van de Alfabetisering 2012 aandacht gevraagd voor gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid d.m.v. het verspreiden van herkenningswijzer en posters (op afdelingen en spreekkamers), een poll en intranetbericht. ‘Handreiking voor de aanpak van laaggeletterdheid’ verwerken in activiteitenoverzicht gezondheidsvaardigheden. GGD verantwoordelijke laaggeletterdheid/ gezondheidsvaardigheden aangewezen. Stafmedewerkers hebben een workshop gezondheidsvaardigheden gevolgd.
Jeanette Ruessink
2012
Gerealiseerd
Ellen-Joan Wessels/ Judith Waleczek Sietse Lever
2011
Gerealiseerd
Gerealiseerd
Jeanette Ruessink
Oktober 2012 2011
Gerealiseerd
Sietse Lever
2011
Wordt gecontinueerd
Karlien Zomer
Gerealiseerd
Karlien Zomer
Septemb er 2012 Augustus 2012 Septemb er 2012 2012
Karlien Zomer
2012
Gerealiseerd
Karlien Zomer
2012 heden 2011
Wordt gecontinueerd
Karlien Zomer Karlien Zomer
Judith Waleczek
Gerealiseerd Gerealiseerd Gerealiseerd
Gerealiseerd
15
PAGINA
16/20
Agendasetting extern
Vergroten toegankelijkheid diensten
Artikel in dagblad de metro m.b.t. GGD Twente, toegankelijk communiceren en gezondheidsvaardigheden. Artikel op GGD Kennisnet ‘Gezondheidsvaardigheden centraal bij GGD Twente’ zie hier. Artikel op www.gezondheidsvaardigheden.nl ‘Gezondheidsvaardigheden centraal bij GGD Twente’ zie hier. Artikel in GGD ledenbericht over GGD Twente en gezondheidsvaardigheden.
Karlien Zomer
Mei 2013
Gerealiseerd
Karlien Zomer
2012
Gerealiseerd
Karlien Zomer
2012
Gerealiseerd
Karlien Zomer
2012
Gerealiseerd
Presentatie “De interne aanpak” op eindejaarsbijeenkomst Gezondheidsvaardigheden met als doel anderen te informeren en inspireren over onze activiteiten op dit vlak. Bijeenkomst ‘laaggeletterheid en gezondheidsvaardigheden’ georganiseerd i.s.m. ROC/bibliotheken/ GGD voor zorgprofessionals en gemeenteambtenaren. Deelname alliantie Gezondheidsvaardigheden.
Karlien Zomer
2012
Gerealiseerd
Karlien Zomer
6-112012
Gerealiseerd
Theo van Rijmenam Karlien Zomer
2010
Intentie ondertekend
2012
Gerealiseerd
Karlien Zomer
Najaar 2012
Gerealiseerd
Judith Waleczek
2011
Gerealiseerd
Karlien Zomer en Judith Waleczek
Maart 2012
Gerealiseerd
Nuran Cetinkaya /
Mei 2012
Gerealiseerd
Deelname aan de Projectenparade 2012 t.b.v. ‘Handigheid in Gezondheid’. Deze projectenparade werd georganiseerd door Stimulansz voor gemeenten en is bedoeld om landelijk good practices te delen. Thema in PPT overleg onder de aandacht brengen i.v.m. bijeenkomst ‘laaggeletterheid en gezondheidsvaardigheden’ 6-11-2012. In de Week van de Alfabetisering 2011 aandacht gevraagd voor laaggeletterdheid en gezondheidsvaardigheden. Mogelijkheden besproken om gezondheidsinformatie in het lespakket van de cursus ‘lezen en schrijven’ van het ROC in te voegen en rol GGD te bespreken, was al aanwezig (Inge Kemperman contactpersoon). Verkennen of samenwerking met ROC Twente (Lidy
16
PAGINA
Commu nicatie
17/20
Communicatie
Hampsink) mogelijk is m.b.t. “Zelfstandig gezond”. Beperkte mogelijkheden. Webredacteur geworven met kennis van de eisen die worden gesteld aan webteksten/ toegankelijk schrijven. Strategisch plan van aanpak opgesteld t.b.v. de doorontwikkeling van de website. Analyse online communicatiemiddelen laten uitvoeren door Team Nijhuis. JGZ communicatieplan doorgenomen op aandacht voor laaggeletterden en het taalniveau. In het ontwikkelde strategisch communicatieplan is laaggeletterdheid expliciet als speerpunt opgenomen. Advies en ondersteuning geboden aan afdelingen m.b.t. het aanpassen van flyers/ brochures/ brieven i.v.m. huisstijlveranderingen hierbij wordt ook gelet op B1 taalniveau.
Karlien Marga Waltz Marga Waltz
Najaar 2012 2012
Gerealiseerd
Marga Waltz
2012
Gerealiseerd
Karlien Zomer & Leonie Jellema Ilona Reilink
2012
Gerealiseerd
2012
Gerealiseerd
2012 heden
Wordt gecontinueerd
Ilona Reilink
Gerealiseerd
17
PAGINA
18/20
5. Doorontwikkeling: gewenste activiteiten 5.1 Constateringen en aanbevelingen In het activiteitenoverzicht zijn alle activiteiten opgenomen die GGD Twente onderneemt t.b.v. het verbeteren van de gezondheidsvaardigheden van de Twentse burger. Ten behoeve van de doorontwikkeling worden de volgende constateringen en aanbevelingen gedaan: 1. Constatering: Het afgelopen jaar zijn GGD-breed veel activiteiten ondernomen om de toegankelijkheid van informatie te vergroten. Voor een blijvende gedragsverandering is een lange adem gewenst. Aanbeveling: Aandacht voor toegankelijke publiekscommunicatie moet vast worden gehouden om te voorkomen dat het 'versloft'. 2. Constatering: Huidige activiteiten rondom gezondheidsvaardigheden richten zich voornamelijk op geschreven en gedrukte producten. In de productenraming 2013 is echter opgenomen dat B1 als indicator geld voor alle producten met een publieksfunctie. Spreekuren en consulten zijn ook GGD producten met een publieksfunctie. Juist in deze één-op-één contacten is het belangrijk aan te sluiten bij (het niveau van) de burger. Binnen SOA/Sense is hier in de consulten al aandacht voor, bij andere afdelingen en teams lijkt dit minder het geval te zijn. Aanbeveling: Inspanningen gericht op gezondheidsvaardigheden moeten zich doorontwikkelen naar mondelinge vaardigheden. Naast de SOA/Sense spreekuren kan hierbij worden gedacht aan consulten op consultatiebureaus, TBC spreekuren en eventueel reizigersadvisering. Het is hierbij van belang aan te sluiten bij de doelgroep. Burgers met goed ontwikkelde gezondheidsvaardigheden vergen dus een andere aanpak dan mensen met minder goed ontwikkelde gezondheidsvaardigheden. 3. Constatering: Als wordt gekeken naar de toegankelijkheid van publieksmaterialen zijn grote stappen gezet. Veel brochures en brieven zijn hertaald en worden opgesteld in B1 taalniveau. Van visuele ondersteuning wordt nog weinig gebruik gemaakt. Aanbeveling: Om de toegankelijkheid verder te vergroten moet meer gebruik gemaakt worden van visuele ondersteuning. Hierbij kan gedacht worden aan illustraties, afbeeldingen en infographics maar ook van foto en filmmateriaal. Hoewel de inzet hiervan mogelijk wordt beperkt door hoge kosten zou bekeken kunnen worden hoe dit op een minder kostbare manier toch kan worden gerealiseerd, bijvoorbeeld d.m.v. de inzet van stagiaires, fotomateriaal of het benutten van reeds bestaande materialen die mogelijk elders zijn ontwikkeld. 4. Constatering: Hoewel gezondheidsvaardigheden met dank aan het MT en de werkgroep GGD breed hoog op de agenda staat, lijkt dit bij een enkel team minder het geval te zijn. Zo worden na oggz huisbezoeken brieven opgesteld zonder gebruik te maken van Klinkende Taal, terwijl ook hier mensen met lage gezondheidsvaardigheden voorkomen. Daarnaast worden ook publiekscommunicatie materialen van externen gebruikt die zeker niet B1/voldoende toegankelijk zijn. Aanbeveling: Het onderwerp gezondheidsvaardigheden staat GGD breed hoog op de agenda, daar waar dit nog niet het geval is moeten extra inspanningen worden gepleegd. Naast de werkgroep ligt hier ook een rol voor het MT. Bijvoorbeeld door het onderwerp binnen teams op de agenda te zetten. 18
PAGINA
19/20
5. Constatering: Het afgelopen jaar heeft GGD Twente op het gebied van gezondheidsvaardigheden grote stappen vooruit gezet. Hiermee heeft de GGD zich goed in de kijker gespeeld, vooral op landelijk vlak. Aanbeveling: Binnen Twente moet de GGD het onderwerp gezondheidsvaardigheden meer onder de aandacht brengen van gemeenten en samenwerkingspartners.
5.2 Aandachtspunten en concrete acties Op basis van bovenstaande constateringen en aanbevelingen zijn een vijftal aandachtspunten geformuleerd. Hierbij is tevens een aanzet gedaan naar concrete acties welke na akkoord verder zullen worden gecontinueerd en/of uitgewerkt: 1. Het continueren van aandacht en inzet voor toegankelijke geschreven (publieks) communicatiematerialen. a. ‘Aanjagers’ blijven actief binnen de afdelingen; houden het onderwerp op de eigen afdeling actueel, dienen als vraagbaak voor collega’s en proberen de kwaliteit van uitgaande publieksmaterialen te waarborgen. b. Stimuleren van het gebruik van Klinkende Taal d.m.v. teampresentaties en ondersteuning op aanvraag. c. Interne agendasetting: actie t.b.v. bewustwording, benutten van nieuwsbrieven, intranet en yammer. d. Het voorleggen van communicatiematerialen aan burgers (pre-testen). e. Het monitoren van de voortgang middels een voortgangsrapportage en het uitbrengen van adviezen om doorontwikkeling rondom gezondheidsvaardigheden te waarborgen. 2. Het uitwerken en uitvoeren van een plan van aanpak gericht op toegankelijke mondelinge vaardigheden. a. Inventariseren in hoeverre per discipline (tbc, soa-sense, jgz, etc.) gebruik kan worden gemaakt van ondersteunende afbeeldingen en materialen. b. Daar waar dat wenselijk is pre-testen of de ondersteunende materialen bijdragen aan het ervaren begrip van de cliënt. Mocht dit wederzijds positief worden ervaren dan worden kosten in kaart gebracht waarna het MT middelen beschikbaar stelt om dit breder in te zetten. c. Inventariseren in hoeverre extra ondersteuning gewenst is rondom gespreksvaardigheden en daarvoor handvatten aanreiken. 3. Het onderzoeken van (financieel haalbare) mogelijkheden voor visuele ondersteuning. a. Bekijken in hoeverre landelijke databases met afbeeldingen kunnen worden benut ter ondersteuning van (publieks) communicatiematerialen van GGD Twente. Mochten middelen nodig zijn dan worden deze in kaart gebracht en vanuit het MT beschikbaar gesteld. b. GGD-breed afstemmen van criteria en richtlijnen voor het gebruik van afbeeldingen. c. Afbeeldingen toevoegen aan huidige (publieks)communicatiematerialen.
19
PAGINA
20/20
4. Het plegen van extra inspanningen daar waar gezondheidsvaardigheden intern nog niet hoog op de agenda staan, naast de werkgroep ligt hier ook een rol voor het MT. a. Binnen sommige teams staan gezondheidsvaardigheden nog niet hoog op de agenda en wordt geen of onvoldoende aandacht gegeven aan toegankelijk communiceren. Vanuit het MT worden teamleiders gevraagd het onderwerp te prioriteren binnen hun teams. b. Binnen sommige teams wordt alleen gebruik gemaakt van landelijke communicatiematerialen die onvoldoende toegankelijk (C1) zijn. Deze externe partners moeten worden geattendeerd dat hun folders wat betreft taalniveau niet aansluit bij de doelgroep. c. In aanvulling op punt b: Idealiter zouden intern inspanningen worden verricht om wel toegankelijke materialen te kunnen overhandigen. Daar waar mogelijk worden deze materialen hertaald. Vanuit de werkgroep kan op het belang hiervan worden gewezen en ondersteuning worden geboden, het hertalen moet wel binnen de teams plaatsvinden. 5. Het plegen van inspanningen om gezondheidsvaardigheden ook regionaal bij gemeenten en samenwerkingspartners onder de aandacht te brengen. a. Bijdragen aan regionale bijeenkomsten rondom gezondheidsvaardigheden en laaggeletterdheid in samenwerking met partnerorganisaties. b. Regionaal ondersteunen van Taal voor het Leven. c. Het GGD (JGZ) netwerk benutten om ook ouders door te geleiden als laaggeletterdheid wordt gesignaleerd (Taal voor het leven toevoegen aan sociale kaart Almelo, Hengelo). d. Opgedane ‘good practices’ delen met regionale collega’s en samenwerkingspartners.
20
