KWARTAALRAPPORT VERANTWOORD BELEGGEN REAAL

KWARTAALRAPPORT VERANTWOORD BELEGGEN REAAL Q3 - 2014

Kwartaalrapport Verantwoord Beleggen – Q3 2014

Inhoud 1.

Introductie ..................................................................................................................... 2

2.

ESG-activiteiten en case studies .................................................................................... 3 2.1 Green bonds: leningen met een missie .................................................................... 3 2.2 Uitsluitingen update ................................................................................................ 7 2.3 Engagementoverzicht .............................................................................................. 8 2.4 Engagements ........................................................................................................... 9 2.5 Stemmen ................................................................................................................10 2.6 Publicaties en evenementen ..................................................................................11 2.7 Het Europese Best-in-Class Product ........................................................................12

3.

Appendix .......................................................................................................................16 3.1 Huidige uitsluitingen (bedrijven).............................................................................16 3.2 Huidige uitsluitingen (landen) .................................................................................17

1


1. Introductie De uitvoering van het verantwoorde beleggingsbeleid is door REAAL uitbesteed aan ACTIAM. In dit rapport doet ACTIAM verslag over het afgelopen kwartaal. De planeet redden is een investering die loont, geen kostenpost! Klimaatverandering is echt, en dreigend. Wij zijn als mens afhankelijk van de bronnen die de natuur ons biedt. De natuur heeft dus een sterke impact op ons. Andersom hebben wij, juist door het gebruik van deze hulpbronnen, een grote impact op het milieu. Het aanpassen aan de gevolgen van al in gang gezette klimaatverandering en het voorkomen van verdere opwarming van de aarde zijn daarom voor alle samenlevingen een grote uitdaging. Veranderingen van het weer, de waterhuishouding en –voorraden en biodiversiteit hebben grote gevolgen voor de plaatselijke, regionale en wereldwijde economie. Dit is een gevaar voor onze investeringen, nu en in de toekomst. Als particulier kan men helpen deze veranderdingen te voorkomen door, onder andere, zuiniger om te gaan met grondstoffen. Omdat investeerders de zorg dragen voor het spaargeld van klanten en namens hen eigenaar van en verstrekker van leningen aan bedrijven en overheden zijn, hebben ook zij een verantwoordelijkheid die ze moeten nemen. Bijvoorbeeld door groene projecten te financieren. Om catastrofale klimaatverandering – van meer dan 2 graden Celsius – te voorkomen, zijn enorme investeringen nodig. Deze investeringen moeten een snelle overgang naar een economie met een lage CO2-uitstoot en hoge klimaatweerbaarheid mogelijk maken. Het International Energieagentschap (IAE) schat in dat er tot 2050 ongeveer 1 biljoen Amerikaanse Dollar per jaar extra nodig is om dit voor elkaar te krijgen. Bovenop wat er sowieso geïnvesteerd wordt, dus. Het goede nieuws is dat deze bedragen investeringen zijn en geen kosten. Er wordt dus wel rendement over ontvangen. Als verantwoorde investeerder vullen wij onze verantwoordelijkheid om duurzaam te beleggen op verschillende manieren in. Met een uitsluitingslijst zorgen we ervoor dat we niet beleggen in de bedrijven die keer op keer de fout ingaan op milieu-, sociaal of bestuurlijk gebied (ESG). Ook voeren we gesprekken met bedrijven, om hen te motiveren duurzamer te werk te gaan. Sinds een aantal jaar bestaat er een snel groeiende markt waarmee wij aan duurzaam beleggen een nieuwe, positieve invulling kunnen geven: de green bonds-markt. Met green bonds kunnen investeerders gericht groene – of sociale – projecten financieren. Bijvoorbeeld projecten op het gebied van schone energie, waardoor wij als samenleving minder afhankelijk zullen zijn van onze schaarse grondstoffen. Met als gevolg dat er minder vervuiling is. Daarnaast is het een goed middel om de enorme wereldwijde obligatiemarkt aan te boren. ACTIAM heeft het voornemen om voor eind 2015 het bedrag dat wij investeren in green bonds te verdubbelen van 500 miljoen Euro naar 1 miljard Euro, afhankelijk van klantwensen en marktontwikkelingen. Wij zijn bereid om met onze investeringen de strijd tegen klimaatverandering aan te gaan. Natuurlijk zonder dat we daar financieel op inleveren. Laten we samen deze uitdaging aangaan! Veel leesplezier en vriendelijke groet,

Manuel Adamini Hoofd Verantwoord Beleggen ACTIAM 2


2. ESG-activiteiten en case studies 2.1 Green bonds: leningen met een missie Deskundigen zijn het eens, er moet nog veel meer gebeuren om het probleem van klimaatverandering aan te pakken. Als we op het huidige tempo blijven doorgaan met het opwarmen van onze aardbol komen we in grote problemen. Een mogelijke oplossing voor de grootste bedreiging voor toekomstige generaties: green bonds. Leningen met een specifieke klimaatdoelstelling. Er wordt nog te weinig gedaan aan het wereldwijde probleem van klimaatverandering. Niet omdat de technische oplossingen buiten ons bereik liggen of omdat het de wereldleiders aan goede wil ontbreekt. De belangrijkste reden is het prijskaartje van de oplossing en de vraag wie welk gedeelte van de rekening moet betalen. De 36 biljoen Amerikaanse Dollar die volgens het Internationaal Energieagentschap (IEA) nodig is tot 2050 is een ruwe schatting.1 Wat vast staat is dat enorme bedragen nodig zijn om extreem weer, een stijgende zeespiegel en ernstige voedselschaarste te voorkomen. Ook het aanpassen aan de klimaatveranderingen die al in gang zijn gezet is belangrijk en kost veel geld. Duurzame energiebronnen Windmolens en zonnepanelen kunnen ten koste van energiecentrales op steenkolen worden geplaatst. Dat zorgt ervoor dat er minder broeikasgas in de lucht komt. Maar helaas kost stroom afkomstig van windmolens nu nog ongeveer dubbel zoveel als elektriciteit uit goedkope steenkool.2 Gelukkig is de verwachting dat het rendement van windmolens snel beter zal worden en dat deze hard nodig gaan zijn om aan de toekomstige vraag naar energie te voldoen.

Als investeerder beleggen we alleen in de beste green bonds. Het geld moet aantoonbaar en volledig worden besteed aan duurzame doelen en mag niet terecht komen in niet-duurzame activiteiten.

Overheden kunnen de ontwikkeling van duurzame energiebronnen versnellen, maar dit kost vaak veel geld. Ook banken en andere grote financiers kunnen een belangrijke rol spelen bij het vinden van geld voor verduurzaming. Door middel van ‘green bonds’ (groene obligatielening) kunnen partijen op de internationale kapitaalmarkt klimaatvriendelijke projecten financieren. Door het verstrekken van deze leningen kunnen, tegen betaling van een rentevergoeding, zelfs grote projecten betaald worden en krijgt de noodzakelijke ontwikkeling van duurzame technieken een kans. De groei van de green bonds-markt is enorm. Binnen korte tijd werden leningen met een gezamenlijke waarde van 35 miljard Amerikaanse dollar op de markt gebracht.3 Zoals vaker met producten die snel populair worden laat de kwaliteit dan soms te wensen over. Daarom hebben we voorwaarden gesteld om de kwaliteit van green bonds te garanderen. Deze voorwaarden zijn gericht op wat het bedrijf met het opgehaalde geld gaat doen. Voorbeeld: groot en ver weg In Canada wordt met behulp van financiering uit green bonds het grootste windmolenpark in het land gebouwd. Dit park zal een vermogen van 350 megawatt hebben. In totaal worden er 175 windturbines neergezet. Het eerste deel van 150 megawatt (75 turbines) wordt 1 december 2014 opgeleverd. De oplevering van het tweede deel van 200 megawatt is gepland op 1 december 2015. Ter vergelijking: 1 megawatt levert genoeg energie voor ruim 658 Nederlandse huishoudens. Dit totale park zou dus ongeveer 230.000 Nederlandse huishoudens van energie kunnen voorzien! 3


Welke afspraken maak je? Hoewel de duurzame toepassing wordt vastgelegd in de afspraken over de lening, blijft het een kwetsbaar onderdeel van de overeenkomst. Vooral als het geld wordt overgemaakt naar het bedrijf dat de lening uitgaf, moet nog maar worden gezien of het geld echt wordt besteed aan, bijvoorbeeld, het beloofde windmolenpark. Er moet worden voorkomen dat het geld voor andere of niet-duurzame projecten wordt gebruikt. Daarom gaan sommige instellingen een stap verder: er wordt in afspraken opgenomen dat het geld van de lening op een aparte rekening wordt gezet. Deze rekening wordt niet voor het hele bedrijf gebruikt, maar alleen voor het specifieke project. Zo kan de koper voor de wet voorkomen dat het geld op de verkeerde plek komt, in plaats van te vertrouwen op goedbedoelde afspraken. Toch blijven we kritisch. Een belangrijk onderdeel van het beleggen in obligatieleningen, en dus ook voor beleggers in green bonds, is kredietrisico. Hoe groot is de kans dat een lening niet kan worden terugbetaald? De blootstelling aan kredietrisico is en blijft gekoppeld aan de kredietwaardigheid van de gehele uitgevende instelling en al hun activiteiten. Dat kunnen we uitleggen aan de hand van een voorbeeld. Stel dat een technologiebedrijf zowel windmolens als kernwapens maakt. Dit bedrijf haalt geld op door het uitgeven van een green bond, om zo meer windmolenparken te bouwen. Hoewel het geld van de green bonds alleen aan windmolens wordt uitgegeven, heeft het hele Voorbeeld: klein en dichtbij bedrijf te maken met de risico’s van het maken van kernwapens. De belegger die de green bonds Green bonds zijn er niet alleen voor koopt wordt dus ook aan deze risico’s grote energieprojecten, ook lokaal blootgesteld. Om dit te voorkomen kan speciaal worden er projecten gefinancierd. voor de green bond een instelling opgezet worden. Een voorbeeld hiervan is de In plaats van het oorspronkelijke bedrijf, geeft de financiering van een bakkerij in nieuwe instelling de green bond uit. Er bestaat Noordrijn-Westfalen, Duitsland. In dit dan geen verband meer tussen het kredietrisico gebied vlak over de Nederlandse grens van de oorspronkelijke uitgever en de green bondwas een bakkerij op zoek naar lening. Dit is trouwens wel de meest vergaande onafhankelijke en hernieuwbare manier van afstand scheppen tussen de energievoorziening. Het geld dat oorspronkelijke uitgevende instelling en het opgehaald is door een – ook door gefinancierde project. ACTIAM gekochte – green bond kon de Als investeerder beleggen we alleen in de beste bakkerij voorzien van de financiering green bonds. Het geld moet aantoonbaar en die het nodig had. Er wordt een volledig worden besteed aan duurzame doelen en parkeerplek gebouwd met daarop mag niet terecht komen in niet-duurzame zonnecellen. Deze zonnecellen activiteiten. Anders beleggen we niet. Overigens leveren energie waarmee klanten hun zouden we in het bedrijf van dit voorbeeld niet elektrische auto’s kunnen opladen. beleggen, ook niet in green bonds. Beleggingen in Ook de bestelbusjes van de bakkerij kernwapens sluiten we uit, dus blijven we weg gaan op deze groene stroom rijden. van alle onderdelen van een bedrijf dat Zo worden er door middel van green kernwapens maakt. bonds ook lokaal duurzame stappen gezet. De projecten De projecten op het gebied van klimaatverandering kunnen zowel mitigatie- als adaptatieprojecten zijn. Bij mitigatie gaat het om projecten die klimaatverandering voorkomen. Bijvoorbeeld windmolens, zonnepanelen of isolatie van gebouwen. Adaptatie betekent aanpassing aan de gevolgen van klimaatverandering. Dit zijn bijvoorbeeld projecten waarbij dijken worden versterkt. Zulke ‘groene’ projecten kunnen een deel van de oplossing van het klimaatprobleem zijn en worden daarop door ons beoordeeld. Hoewel de meeste green bonds worden uitgegeven met een duidelijke klimaatdoelstelling, worden sommige 4


5


projecten zo ingericht dat ze naast het milieu ook nog een sociale doelstelling hebben. Daarbij kun je denken aan gezondheid, kwetsbare groepen en onderwijs. In alle gevallen moeten de gefinancierde projecten overeenkomen met de projecten die voorgesteld zijn bij de (ver)koop van de green bond. Instellingen die een green bonds-lening aanbieden worden door ons op alle bovenstaande punten beoordeeld en er vaak ook op aangesproken. Vooral de duurzaamheid van het project is een vast onderdeel van onze gesprekken met dit soort aanbieders. Hoe wordt het geld precies besteed? Wat denkt men ermee te bereiken? Zijn er misschien ook nadelige neveneffecten van het project? Wordt de duurzaamheid van het project door een onafhankelijke partij gemeten en gevolgd? Gaat de aanbieder hierover regelmatig rapporteren? Het zijn allemaal vragen die wij stellen bij het beoordelen van green bonds.

1. International Energy Agency (IEA), Energy Technology Perspectives 2012: Pathways to a Clean Energy System, (Paris: OECD/IEA, 2012), 1, http://www.iea.org/Textbase/npsum/ETP2012SUM.pdf 2. EIA Annual Energy Outlook 2014, http://www.eia.gov/forecasts/aeo/electricity_generation.cfm 3. Climate Bonds Initiative: The state of the market in 2014, http://www.climatebonds.net/files/files/-CB-HSBC-15July2014-A4-final.pdf

6


2.2 Uitsluitingen update Alle organisaties waarin we beleggen worden voortdurend onderzocht op milieu-, sociaal en bestuurlijk gebied. De beoordelingscriteria voor deze onderwerpen staan in onze Fundamentele Beleggingsbeginselen. Deze hebben betrekking op mensenrechten, fundamentele arbeidsrechten, corruptie, milieuvervuiling, wapens en productintegriteit. De Fundamentele Beleggingsbeginselen komen voort uit internationale verdragen, conventies en ‘best practices’ en zijn te vinden op onze website. Figuur 1 geeft een overzicht weer van de huidige uitsluitingen per onderwerp. In het derde kwartaal heeft het ACTIAM Selectiecomité geen nieuwe namen uitgesloten.

Huidige uitsluitingen Voor een volledig overzicht van de bedrijven die per 30 september 2014 uitgesloten zijn van het beleggingsuniversum verwijzen we u naar Sectie 3.1 van de Appendix.

Figuur 1: uitsluitingen gesorteerd naar onderwerp. Sommige bedrijven zijn om meerdere redenen uitgesloten, daarom is het totaal van deze tabel hoger dan het totaal aantal uitsluitingen.

Klant- en productintegriteit

Fundamentele arbeidsrechten

Mensenrechten

Milieuvervuiling

Controversiële wapens 0

5

10

15

20

25

Aantal uitgesloten bedrijven per 30-09-2014 7

30

35


2.3 Engagementoverzicht Met een aantal bedrijven in ons beleggingsuniversum voeren we een actieve dialoog, ook wel ‘engagement’ genoemd. Bijvoorbeeld als het met incidenten of (mogelijk) controversiële activiteiten te maken heeft. Op die manier proberen we er achter te komen wat de oorzaak van het incident is en hoe dit in de toekomst kan worden voorkomen. Samen kijken we kritisch naar het beleid en andere punten. Verbetermogelijkheden brengen we onder de aandacht. Figuur 2 en 3 geven weer hoe onze engagement-activiteiten verdeeld zijn, naar regio en sector.

Figuur 2 en 3: verdeling engagements naar regio en naar sector

Azië / Pacific; 13%

NoordAmerika; 23%

Kapitaalgoederen; 16%

Mijnbouw; 19%

Voeding; 13% Europa; 65%

Diversen; 29% Olie & gas; 23%

Natuurlijk kijken we ook naar het verloop van die dialoog. We beoordelen het succes van de engagement-inspanningen op twee onderdelen. Onder de “kwaliteit in het algemeen” valt de relatie met het bedrijf: stelt het zich voldoende open op en is het bereid om in gesprek te gaan met de aandeelhouders? Het onderdeel “voortgang” gaat over de werkelijke stappen die door het bedrijf zijn gezet tussen het bespreekbaar maken van onze zorgen en het maken van concrete verbeteringen in beleid en gedrag.

Figuur 4 en 5: verdeling engagements naar algemene kwaliteit en voortgang 70%

15

60% 50%

10

40% 30% 5

20% 10% 0%

0

Goed

Gemiddeld Slecht 30-6-2014 30-9-2014

Mijlpaal 0 Mijlpaal 1 Mijlpaal 2 Mijlpaal 3 Mijlpaal 4 Mijlpaal 5 30-6-2014 30-9-2014

8


2.4 Engagements Ook tijdens de zomer gaan de engagements met bedrijven door. In augustus hebben we met ARM Holdings gesproken over het ontwikkelen van een duurzaam inkoopbeleid. Daarnaast hebben we feedback gegeven over de MVO-rapportage van ARM. Het bedrijf gaf aan dat het onze suggesties in overweging zal nemen en onze inbreng intern ter discussie zal stellen. Ook met Umicore spraken we over hun rapportage. We hebben gevraagd of zij hun milieurapportage willen uitbreiden. Verder hebben we gesproken over duurzame innovatie. Deze suggesties neemt het bedrijf in overweging. Engagementgesprekken gaan vaak ook over specifiekere onderwerpen. We spraken bijvoorbeeld met Samsung Electronics in september. Dit bedrijf verzochten we om een gesprek aan te gaan over de persoonlijke veiligheid van hun medewerkers en arbeidsomstandigheden. Samsung gaf hierop een positieve reactie. Het stelde een telefoongesprek voor met onze partner, de investeerder The Pensions Trust. Als meerdere investeerders hetzelfde willen bereiken bij een bedrijf is het soms makkelijker om een engagement samen te doen. Dit kan voor een specifiek bedrijf zijn, maar bijvoorbeeld ook over een thema gaan, waarbij meerdere bedrijven worden aangesproken. Een voorbeeld hiervan is het initiatief rond olieboringen in het zeewater bij de Noordpool dat afgelopen kwartaal is gestart. Daarbij spreken we met een groep andere investeerders met, onder andere, BP. We hebben via de vertegenwoordiger van deze groep beleggers onze zorgen geuit over de activiteiten in het kwetsbare Noordpoolgebied. Na een briefwisseling volgde er in september een telefonische toelichting met BP. Ook Chevron, ENI en Royal Dutch Shell zijn door deze groep benaderd. We proberen op deze manier de (voorgenomen) activiteiten van olie- en gasbedrijven in de Noordpoolcirkel in kaart te brengen en de risico’s voor het milieu vast te stellen. Een andere manier om een bedrijf aan te spreken, is via een bestaande organisatie of belangengroep. Zo hebben is in september gesproken met het Japanse elektronicabedrijf Olympus. Dit is uitgevoerd door een corporate governance belangengroep, die mede namens ons het bedrijf aansprak op het voorkomen en bestrijden van corruptie.

9


2.5 Stemmen

Stemoverzicht Q3 2014 Aantal vergaderingen waar is gestemd Stemmen VOOR het bestuur Stemmen TEGEN het bestuur Totaal aantal voorstellen Stemmen VOOR Stemmen TEGEN Stemonthoudingen Totaal aantal bestuursvoorstellen Stemmen VOOR Stemmen TEGEN Stemonthoudingen Totaal aantal aandeelhoudersvoorstellen Stemmen VOOR Stemmen TEGEN Stemonthoudingen

Q1

Q2

Q3

YTD

21*

89

11

121

17

46

8

71

4

43

3

50

281

1.475

170

1.926

253

1.361

151

1.765

28

113

19

160

0

1

0

1

264

1.470

170

1.904

253

1.360

151

1.764

11

109

19

139

0

1

0

1

17

5

0

22

0

1

0

1

17

4

0

21

0

0

0

0

* Bij één AVA (Siemens NV, 28 januari 2014) is er wel (op tijd) gestemd, maar zijn de stemmen niet goed verwerkt door een fout. De stemmen van die AVA zijn daarom niet meegenomen in dit overzicht.

10


2.6 Publicaties en evenementen

Publicaties Het ESG Research team ACTIAM heeft in het derde kwartaal van 2014 de onderstaande artikelen gepubliceerd:

Maand Juli

Augustus

September

Auteur M. Adamini

Medium IEX.nl

M. Adamini en H. Hummels

VBA Journaal

M. Adamini M. Adamini

IEX.nl IEX.nl

M. Adamini

IEX.nl

M. Adamini M. Adamini

IEX.nl RI Insight

M. Adamini

IEX.nl

Titel (link) Voetbal en duurzaam beleggen Verantwoord beleggen – tijd om de kinderschoenen te ontgroeien Verantwoord dilemma In actie tegen misstanden Tabee Walmart CO2-bubbel The climate bonds market in need of standards: maybe even a small range of them? Rusland, energie en klimaat

Publieke optredens Het ESG Research team van ACTIAM heeft in het derde kwartaal van 2014 in een actieve rol aan de onderstaande evenementen deelgenomen:

Maand

Deelnemer

Evenement & locatie (link) EITI internationale bestuursvergadering, Mexico Stad, Mexico

Vorm

Onderwerp

Juli

M. Adamini

Afwisselend bestuurslid (alternate board member)

M. Adamini

Sustainable & Responsible Capital Markets Forum, Londen, Engeland

Deelnemer aan panel

M. Adamini

Sustainable & Responsible Capital Markets Forum, Londen, Engeland

Interview

Bestuursvergadering van de Extractives Industry Transparency Initiative Enhanced risk management – a move to strategic fixed income investing Duurzaam beleggen

September

11


2.7 Het Europese Best-in-Class Product ‘Best-In-Class’ is een aanpak waarbij de bedrijfsprestaties op milieu-, sociaal- en bestuursvlak uit alle sectoren onderling worden vergeleken. Per sector stellen we een rangorde vast en keuren we alleen de beste 40% van alle bedrijven goed als mogelijke belegging. ‘Best-In-Class’ wordt door REAAL in haar beleggingsverzekeringen gehanteerd voor alle actief beheerde Europese aandelen. Deze rangorde komt tot stand door meer dan 100 indicatoren voor duurzaam ondernemerschap te wegen. Zo beoordelen we managementsystemen van bedrijven die erop gericht zijn bedrijfsongevallen en milieuschade te voorkomen. De daden van het bedrijf worden vervolgens bekeken met behulp van data over bijvoorbeeld ziekteverzuim, personeelsverloop, milieuboetes en trends in de uitstoot van broeikasgassen. Tenslotte doen wij nader onderzoek naar de maatschappelijke aspecten van de geleverde producten en diensten aan de eindklant. Kent bijvoorbeeld het productassortiment van een supermarkt een groot aandeel biologisch voedsel? Zijn er telecombedrijven die klanten lessen aanbieden om veilig en verantwoord gebruik van internet te bevorderen? Hoewel de sectoronderzoeken elke twee jaar plaatsvinden, is tussentijdse afkeuring of goedkeuring van bedrijven ook mogelijk. Als een bedrijf bijvoorbeeld ernstige veiligheidsincidenten heeft, keuren wij het af. Ook belonen we inspanningen om te verbeteren. Stel dat een bedrijf dat niet in de oorspronkelijke top 40% zit volledig omschakelt naar hernieuwbare energie, dan kunnen wij het toch goedkeuren als mogelijke belegging. In de loop van het derde kwartaal van dit jaar werden alle Europese bedrijven in de volgende drie sectoren tegen het licht gehouden:   

Media Banken Consumenten Dienstverlening (bijvoorbeeld winkels, reisbureaus, vermaak)

De analyse van deze sectoren leidde afgelopen kwartaal tot de volgende wijzigingen: SECTOR Media

Banken

AANDEEL Telenet Group Holding

VORIGE STATUS Afgekeurd

NU Toegelaten

British Sky Broadcasting Group

Afgekeurd

Toegelaten

Modern Times Group

Goedgekeurd

Verwijderd

Banco de Sabadell

Afgekeurd

Toegelaten

Caixabank

Afgekeurd

Toegelaten

Crédit Agricole

Afgekeurd

Toegelaten

KBC Group

Afgekeurd

Toegelaten

Banca Monte Dei Paschi Di Siena

Goedgekeurd

Verwijderd

Commerzbank

Goedgekeurd

Verwijderd

Société Générale

Goedgekeurd

Verwijderd

UniCredit

Goedgekeurd

Verwijderd

Goedgekeurd

Verwijderd

Consumenten Dienstverlening Compass Group

12


Positieve selectie Bedrijven die niet in de oorspronkelijke top 40%-selectie zitten willen we graag prikkelen tot beter gedrag. Wanneer een bedrijf een voortrekkersrol vervult op het gebied van bijvoorbeeld hernieuwbare energie, gezond en vitaal ouder worden, slimmer grondstoffengebruik en innovaties voor de wereld van morgen, selecteren we het voor ‘engagement’. Dit betekent dat we een dialoog aangaan met het management van het bedrijf. We bespreken waar en op welke manier de onderneming de prestaties op milieu-, sociaal en bestuurlijk vlak kan verbeteren. In het derde kwartaal van 2014 kozen we OC Oerlikon, Nordex en Amer Sports voor positieve selectie. Het doel van deze dialoog is dat het bedrijf een hogere gemiddelde ESG-prestatie (environmental, social, governance) in de sector bereikt. Zo kan het alsnog in de top 40% komen. In Figuur 5 wordt het proces voor het Europese Best-in-Class-product schematisch weergegeven. Het Zwitserse OC Oerlikon produceert beschermende verflagen en nanotechnologieën. De verflagen worden bijvoorbeeld toegepast in automotoren. Dit voorkomt slijtage van onderdelen en verlaagt brandstofverbruik en de uitstoot van schadelijke stoffen. Nanotechnologie kan producten ultrasterk, vuilafstotend of extreem zuinig maken. OC Oerlikon richt zich hierbij vooral op de innovaties voor energiezuinige LED-verlichting, energieopslag en zonne-energie. Nordex maakt windenergiesystemen. Ook voor het plannen en het onderhoud van windturbines levert Nordex diensten. Bij het plannen hoort onder andere het regelen van de vergunningen, het ontwerpen van verschillende opstellingen, geluidsbesparende maatregelen en het aansluiten van de windmolens op het elektriciteitsnet. Ook in Nederland is Nordex actief: het bedrijf gaat windturbines leveren voor een windmolenpark in Delfzijl. Dit levert energie voor meer dan 55.000 huishoudens: ongeveer de grootte van de stad Zwolle. Amer Sports is een Fins bedrijf dat in winkels en op internet fitnessapparatuur, outdoor kleding en tennisrackets verkoopt. Deze producten passen bij een gezonde levensstijl en in de trend van vitaal ouder willen worden. De markt voor sportartikelen is groot en groeit hard: niet alleen omdat mensen meer sporten, maar ook omdat sportkleding en –schoenen meer casual worden gedragen. Vooral China is een interessante markt voor de verkoop van sportartikelen.

Figuur 5: schematische weergave van het proces voor het Europese Best-in-Class-product

Top 40%: goedgekeurd als mogelijke belegging Sectoronderzoek Overige 60%: afgekeurd als mogelijke belegging

13

Bij ernstige incidenten: tussentijds afkeuren Bij sterke positieve ontwikkelingen: tussentijds goedkeuren Bedrijven die het op ESG-gebied goed doen: positieve selectie


Banken – toenemende aandacht voor green bonds Banken begeleiden de green bond-transacties van uitgevende partijen, zoals Unilever en de Wereldbank. De bankensector is een van de sectoren die wij het afgelopen kwartaal hebben onderzocht en waarin we de meest duurzame banken uitgekozen hebben. Banken spelen een belangrijke rol in de maatschappij. Zij kunnen, door geld van spaarders tijdelijk aan anderen uit te lenen, ervoor zorgen dat de economie beter draait. Stabiele banken houden rekening met de belangen van alle klanten. Dit soort banken is als smeerolie voor de maatschappij. De wereldwijde kredietcrisis heeft nog eens duidelijk gemaakt wat er gebeurt als deze financiële stabiliteit ontbreekt en hoe belangrijk banken zijn: de economische en maatschappelijke gevolgen van het wanbeleid zijn nog steeds zichtbaar. Het is belangrijk banken weer stabiel te maken, ook om het vertrouwen terug te laten keren. Dit kan met name door het aanhouden van hogere kapitaalbuffers en meer variatie in het type banken, zoals coöperatief georganiseerde banken, spaarbanken en zakenbanken. Ook blijft het belangrijk dat banken verantwoording afleggen over de sociale en ecologische impact van hun activiteiten zoals beleggingen en kredietverlening. Voor het Europese Best-in-Class product willen wij weten waar de onderzochte banken voor staan en hoe zij aan deze thema’s invulling geven. Ethiek, integriteit en kwaliteit Een van de onderzochte thema’s is ethiek, integriteit en kwaliteit. We kijken bijvoorbeeld naar goed ondernemingsbestuur, goede controle en toezicht, en naar hoe transparant de bank is over risico’s van financiële producten en diensten. Over het algemeen worden slecht toezicht, een kortetermijnmentaliteit van aandeelhouders en risicovolle beloningsstructuren gezien als de grootste oorzaak van de kredietcrisis. Daarom is het belangrijk dat er goed ondernemingsbestuur is, met goede controles en een juiste In onze visie moet afweging tussen de belangen van aandeelhouders en andere partijen. Gedragscodes en intern toezicht om ongewenst gedrag en iedereen, rijk of belangenverstrengeling van werknemers te voorkomen zijn daarom arm, toegang tot belangrijk om mee te nemen in het onderzoek. Ook beoordelen wij of banken beleid hebben om financiële bankdiensten diensten voor iedereen toegankelijk te maken. In onze visie moet kunnen hebben. iedereen, rijk of arm, toegang tot bankdiensten kunnen hebben. Ook beleid om corruptie en witwassen tegen te gaan is een belangrijk punt.

Duurzaam bankieren Als banken duurzaam bankieren, betekent het dat ze milieu-, sociale en bestuurlijke informatie meenemen bij het inschatten van financiële risico’s op de korte en lange termijn. Klimaatverandering, vergrijzing, corruptie en grondstofschaarste hebben steeds meer invloed op de winstgevendheid van bedrijven. Het beleggen in green bonds is voor steeds meer banken een aantrekkelijke antwoord op deze uitdagingen, omdat deze ‘groene obligaties’ duurzame projecten financieren. Dat hoeft niets extra’s te kosten, omdat green bonds vaak hetzelfde rendement opleveren als normale obligaties. Het kredietrisico en de liquiditeit (het gemak waarmee de belegging kan worden verhandeld) bij green bonds en normale obligaties zijn dan gelijk. Banken zijn niet alleen betrokken bij green bonds via eigen beleggingen. Ze begeleiden ook steeds vaker bedrijven en internationale banken, zoals de Wereldbank, bij de uitgifte ervan. De banken die wij onderzocht hebben geven zelf (nog) geen green bond uit. Naast duurzame activiteiten van banken kijken we ook naar de betrokkenheid bij omstreden activiteiten. (Ook) maatschappelijke organisaties bekritiseren bijvoorbeeld de financiering van bedrijven en projecten die schadelijk zijn voor het milieu, de mensenrechten ondermijnen en / of een negatieve invloed op lokale gemeenschappen hebben. In het sectoronderzoek is daarom eerst bekeken of banken betrokken zijn bij omstreden financieringen. Daarnaast kijken we of banken zich houden aan internationale richtlijnen, zoals de Equator Principles. Dit zijn richtljinen voor de beheersing van de sociale en milieu-aspecten van projecten. Als een bank zich aan deze richtlijnen houdt, kan het bovenstaande risico’s verminderen.

14


Onderzoek Het Europese Best-in-Class product belegt in bedrijven die op duurzaamheidsonderwerpen heel goed scoren. Duurzaam bankieren én de mate waarin de dagelijkse processen op een ethische en betrouwbare wijze plaatsvinden, worden dan ook het zwaarst meegewogen in het onderzoek. Eén van de banken in de top 40%-selectie is de Zweedse Skandinaviska Enskilda Banken (SEB). Deze bank is het meest vooruitstrevend in de nog jonge green bonds-markt. De Zweedse bank speelde onder andere een rol bij de uitgifte van green bonds door de European Investment Bank (EIB) en tissueproducent SCA. Met in totaal US$4,5 miljard aan begeleide greenbonds steekt de bank met kop en schouders boven de andere onderzochte bedrijven uit. Ook publiceerde SEB, samen met 12 andere banken, vrijwillige regels voor green bonds om transparantie in deze nog jonge beleggingsmarkt te bevorderen. Het belangrijkste doel van deze regels is investeerders inzicht te verschaffen in de precieze milieu-impact van green bonds. Zo weten investeerders hoe duurzaam de projecten zijn waarin ze investeren. Voor de rapportage wordt aanbevolen om daadwerkelijke prestaties te meten. Bijvoorbeeld vermeden CO2-uitstoot, het aantal mensen dat bediend wordt met schone(re) energie of water, of het vermeden aantal transportkilometers. Op deze manier helpt SEB de standaarden voor green bonds verder te ontwikkelen.

15


3. Appendix 3.1 Huidige uitsluitingen (bedrijven) Bedrijf

Sector

Regio

Reden

Aeroteh*

Kapitaalgoederen

Europa

Controversiële wapens

Alliant Techsystems*

Kapitaalgoederen

Amerika Controversiële wapens

Alpha Natural Resources*

Energie

Amerika Milieuvervuiling

Arch Coal*

Energie


Aryt Industries*

Kapitaalgoederen

Europa


Ashot Ashkelon*

Kapitaalgoederen

Europa


Babcock & Wilcox* Babcock International Group

Kapitaalgoederen


Kapitaalgoederen

Europa


BAE Systems

Kapitaalgoederen

Europa


Barrick Gold

Materials


Boeing

Kapitaalgoederen


Bridgestone

Pacific

Computer Sciences Corp.

Autoproducenten Financiële instellingen (diverse)

CONSOL Energy

Energie


EADS (Airbus Group N.V.)

Kapitaalgoederen

Europa

Exelis*

Kapitaalgoederen


Finmeccanica

Kapitaalgoederen

Europa

Fluor Corporation

Kapitaalgoederen


Freeport-McMoRan

Mijnbouw

Amerika Milieuvervuiling, mensenrechten

GenCorp*

Kapitaalgoederen


General Dynamics

Kapitaalgoederen


Hanwha*

Mijnbouw

Pacific

Honeywell International

Kapitaalgoederen


Jacobs Engineering Group Kapitaalgoederen


Larsen & Toubro*

Kapitaalgoederen

Pacific

Lockheed Martin Corp. Norinco International Cooperation*

Kapitaalgoederen


Kapitaalgoederen

Pacific

Northrop Grumman

Kapitaalgoederen


Poongsan Corp*

Mijnbouw

Pacific

Raytheon

Kapitaalgoederen


Rheinmetall*

Kapitaalgoederen

Europa


Rio Tinto

Mijnbouw

Europa


Rolls-Royce Group

Kapitaalgoederen

Europa


Safran

Kapitaalgoederen

Europa


Serco Group

Zakelijke dienstverlening

Europa


Splav SRPA*

Kapitaalgoederen

Europa


ST Engineering

Kapitaalgoederen

Pacific


TEPCO

Elektriciteit, water en gas

Pacific

Mensenrechten

16

Fundamentele arbeidsrechten

Amerika Controversiële wapens Controversiële wapens Controversiële wapens



Controversiële wapens Controversiële wapens


Bedrijf

Sector

Regio

Reden

Textron

Kapitaalgoederen


Thales

Kapitaalgoederen

Europa


Vedanta Resources

Mijnbouw

Europa

Mensenrechten, milieuvervuiling

Wal-Mart Stores, Inc.

Detailhandel

Amerika Fundamentele arbeidsrechten

3.2 Huidige uitsluitingen (landen) Land

Overtreden principe

China


Finland


Griekenland


Mexico

Mensenrechten

Polen


Zuid Korea


Turkije


Verenigde Staten


17

KWARTAALRAPPORT VERANTWOORD BELEGGEN REAAL

Recommend Documents