Kwartaalbericht CvB ten behoeve van de Raad van Toezicht Betreft: tweede kwartaal 2007 (april tot de zomervakantie) Volgnummer:17 In het kwartaalbericht rapporteert het College van Bestuur (CvB) namens het centraal managementteam aan de Raad van Toezicht (RvT) over de ontwikkelingen binnen de stichting. Het kwartaalbericht is aanvullend op jaarlijks terugkerende rapportages als financieel en sociaal jaarverslag. Het CvB legt hiermee verantwoording af. Per jaar zijn er kwartaalberichten over eerste, tweede en vierde kwartaal voorzien. Het derde kwartaal valt voor een groot deel samen met de zomervakantie. Na behandeling in de RvT volgt verspreiding naar de GMR, de vier schoolmedezeggenschapsraden en wordt het kwartaalbericht tevens op de website van de stichting gepubliceerd (www.cvo-zwfryslan.nl).
Inleiding Het tweede kwartaal van 2007 wordt traditiegetrouw in de scholen sterk bepaald door de examens. Het is ieder jaar weer spannend. In de eerste plaats voor de leerlingen die examen doen, maar in de tweede plaats ook voor de leraren en de teams in de scholen. Want hoe de leerlingen het gezamenlijk doen geeft ook een beeld van de “prestaties” van de scholen. In het tweede kwartaal werd de besluitvorming over de reglementen en het medezeggenschapsstatuut onder de nieuwe Wet Medezeggenschap Scholen (WMS) afgerond. Per 1 augustus 2007 zullen we conform deze nieuwe structuur en werkverdeling aan het werk gaan in de vier scholen en op CVOniveau. Ook is er door de raad van toezicht en het CvB rustig verder gewerkt aan de uitwerking van het toezicht binnen CVO; de CVO-adviesraad kwam voor de eerste keer bij elkaar voor een startvergadering. Verder springt op CVO-niveau de afronding van de besluitvorming over de leef- en leerplaats Wyldemerk in het oog. Op de valreep voor de zomervakantie is het definitieve besluit gevallen om te gaan starten; er is in ieder geval subsidie voor de komende 2,5 jaar.
Ontwikkelingen in het kader van het strategisch plan Dit kwartaalbericht opent met een samenvattend overzicht van de ontwikkelingen binnen CVO vanuit de zes strategische doelstellingen die voor de periode tot 2012 gelden. In het strategisch plan “Op zoek naar bezieling” zijn zes doelstellingen geformuleerd als kader voor de uitwerkingen in genoemd plan. In het overzicht op de volgende bladzijde zijn deze doelstellingen verkort overgenomen. In het vervolg van het kwartaalbericht volgt dan een nadere uitwerking. We zitten duidelijk nog in de startfase van de uitwerking van het strategisch plan. De scholen hebben in het tweede kwartaal met name in de teams verder gewerkt aan de uitwerking van de plannen; uiteindelijk zal dit leiden tot team- en schoolplannen. Daarnaast is er een gedetailleerde actiepuntenlijst beschikbaar, waarin de activiteiten die we vooral op CVO-niveau in de komende jaren willen ontplooien op een rij zijn gezet. In het tweede kwartaal verscheen “Op zoek naar bezieling…” als nette uitgave voor alle personeelsleden, raden en externe relaties. Daarbij verscheen ook het boekje “Schitteren”, een bloemlezing met 30 CMijmeringen uit de afgelopen zes jaar die goed bij het thema bezieling passen.
1
Overzicht strategische doelstellingen Doelstelling
Ontwikkelingen in 1e kwartaal 2007
Inspirerend en sterk voortgezet onderwijs • CVO_scholen verder ontwikkelen, zodat we leerlingen blijvend persoonlijk, inspirerend • en toekomstgericht onderwijs bieden. • • 2 Wij willen het onderwijsaanbod en de profilering van onze scholen versterken. •
1 Wij willen het onderwijs van de
•
In de scholen wordt op school- en teamniveau gewerkt aan nieuwe teamen schoolplannen binnen de kaders van het strategisch plan; De examenresultaten VMBO zijn goed; HAVO-VWO behoeft verbetering; Voor het CVO-innovatiefonds kunnen plannen worden ingediend. De voorbereiding van de nieuwe opleiding SDV (Marne) wordt afgerond; de externe aanmeldingen vallen tegen; De Zuiderpoort krijgt een gemeenschappelijk managementteam met PRO-Sneek. Kwartiermaker voor de nieuwe Horeca-opleiding benoemd; idee voor VMBO-MBO-HBO leerhotel krijgt vorm en inhoud.
Vanuit een inspirerende werkomgeving
3 Wij maken het ideaal van “de levende organisatie” leidend voor onze besturing, leiderschapsontwikkeling en personeelsbeleid. 4 Wij leren te sturen op cultuur.
• • • •
Besluitvorming nieuwe WMS – structuur afgerond met belangrijke plaats ingeruimd voor eigenstandige rol en positie diverse geledingen. Eerste verkenning over de inhoud van ‘inspirerend personeelsbeleid’ afgerond. CVO-managementconferentie over de persoonlijke inspiratie van leidinggevenden; Programma voor een werkplaats voor bezield leiderschap wordt ontworpen.
Met professionele besturing
5 Wij willen de samenwerking tussen centraal • bureau en de scholen versterken en verder professionaliseren. Mede ten behoeve van de samenleving 6 CVO wil van betekenis zijn voor de samenleving.
• •
Er is een tweede opleider in de school (ECOT) benoemd; Jan Sangers wordt opgevolgd nieuwe projectleider VMBO; Aansturing ICT-beleid gecentraliseerd;
• • •
De leef- en leerplaats Wyldemerk kan definitief van start. De maatschappelijke stage wordt op alle scholen ingevoerd. De werkgroep educatie van de stichting stimulering zuidwest Fryslân onder leiding van het CvB werkt aan concrete producten voor de gehele regionale onderwijssector. Bron voor doelformulering: Op zoek naar bezieling; strategisch plan CVO Zuid-West Fryslân 2007-2012 (paragraaf 1.2)
Organisatie Op CVO-niveau heeft de Raad van Toezicht nader inhoud gegeven aan de wijze waarop de raad toezicht wil uitoefenen op CVO en met name het werk van het CvB. Kerndocument daarvoor is het toezichtskader dat de raad heeft ontwikkeld; ook is er een aanpak ontwikkeld om de eigen kwaliteiten en behoefte aan professionalisering in kaart te brengen. De CVO-adviesraad beleefde haar startvergadering tezamen met de raad van toezicht en het CvB. De governancestructuur van CVO krijgt zo steeds meer vorm; de CVO-adviesraad is daarbij een uniek fenomeen om daarmee de stichting een open karakter mee te geven en ook de raad van toezicht een gesprekspartner te geven voor haar eigen verantwoording. De beregeling van de medezeggenschap nieuwe stijl is in dit kwartaal afgerond. Onder de nieuwe wet medezeggenschap scholen (WMS), die per 1 januari 2007 is ingegaan, is het medezeggenschapsstatuut en de daarbij passende reglementen voor de GMR en MR’s van de scholen ingericht. De scholen hadden tot 1 augustus 2007 de tijd om deze wet in te voeren. Voor de zomervakantie stemt de GMR in met deze reglementen en kan er na de zomervakantie binnen deze nieuwe structuur gestart worden. Belangrijke nieuwe elementen betreffen de eigenstandige en zware positie van de PGMR als het over de arbeidsvoorwaarden gaat en de aparte besluitvorming door ouders, leerlingen en personeel op schoolniveau over zaken die alleen hen betreffen. Daarnaast blijft men gemeenschappelijk beslissen over de kaders en is ook de onderlinge informatie-uitwisseling van belang. CVO heeft in 2006 een aantal conferenties gehouden voor MR’s, schoolbesturen, CMT en andere belangstellenden. Een werkgroep “voorbereiding WMS” heeft hiervoor belangrijk voorwerk gedaan.
2
Via notities over de uitgangspunten en een medezeggenschapsstatuut is het College van Bestuur in 2007 tot overeenstemming gekomen met de GMR. De reglementen van de GMR en MR zijn inmiddels op de nieuwe situatie aangepast. Een lang traject dat keurig op tijd is afgerond om aan het begin van het schooljaar 2007/08 met de nieuwe WMS te starten. De intensieve samenwerking tussen de Zuiderpoort en PRO-Sneek wordt in het tweede kwartaal nader uitgewerkt. Een werkgroep bestaande uit medewerkers van de gemeente Sneek en het centraal bureau maakt een inventarisatie van zaken waarover nadere afspraken gemaakt moeten worden om administratief en op het terrein van de arbeidsvoorwaarden zaken goed op elkaar af te kunnen stemmen. Over deze inventarisatie zijn voorlopige besluiten genomen; deze kunnen pas definitief worden gemaakt zodra er meer duidelijkheid is over de juridische structuur voor de samenwerking. Het voortouw hiervoor ligt bij de gemeente Sneek; helaas is hiermee te weinig vordering gemaakt. Het oriënterende overleg met de vakbonden (DGO) krijgt dan ook geen vervolg in het tweede kwartaal; de daartoe geplande vergadering wordt uitgesteld. Wel wordt er in het tweede kwartaal een gemeenschappelijk managementteam voor de twee scholen benoemd onder leiding van Harmen Jansma. Dit team gaat na de vakantie met een voorlopige status aan het werk.
Identiteit Het Bezinningscentrum heeft het schooljaar afgesloten en een plan opgesteld voor 2007-2008. Helaas is de laatste avond voor personeel in verband met onvoldoende belangstelling niet doorgegaan. Ook voor het komend jaar wordt weer gewerkt aan een inspirerend programma voor personeelsleden van CVO; de data voor deze avonden zijn nu tijdig opgenomen op het jaarrooster. Het laatste Presence Café van het seizoen op de Zuiderpoort ging dit keer over het werk van Eckhart Tolle: de kracht van het NU! Wat betekent het voor de kwaliteit van leven en onze inspiratie om het nu en de ontmoeting met mensen de volle aandacht te geven in plaats van de aandacht te laten wegtrekken naar verleden of toekomst. Ben Wolters van Bogerman had hiervoor een inspirerend programma voorbereid. Er is besloten om komend jaar met het Presence café verder te gaan. De managementconferentie van CVO (CMT + sectordirecteuren en locatieleiders) in april was dit keer in handen van Joris Olde Rikkert. Hij hield ons een spiegel voor vanuit het thema: Een plan en ik dan…?! We hebben intensieve dialogen gevoerd en rollenspelen gespeeld, waarin angst en liefde, goed observeren, hebben versus zijn, uitvoerig aan bod kwamen. Een verrassende en inspirerende bijeenkomst.
Onderwijs Examenresultaten Zeer in het oog springen in het tweede kwartaal de examens voor de drie reguliere VO-scholen. In de onderstaande tabel het overzicht met tussen haakjes de resultaten over 2006. CSG Gaasterland
Marne College Sneek
Bogerman Koudum
Wommels
100% (100%)
97% (95%)
98% (98%) (G)T Z/W Techn. VMBO Schoolbedrijven BB KB GL TL HAVO Ath. VWO Gym.
96% (94%) (93%) (96%) 98%
91% (85%) 86% (93%)
98% (94%) 92% (92%) 100% (92%) 93% (93%) 85% (83%) 85% (91%) 91% (100%)
3
In het VMBO zijn de resultaten vergelijkbaar met 2006 of licht verbeterd. Het percentage geslaagden voor de schoolbedrijven kan het beste vergeleken worden met de oude resultaten voor de sectoren Techniek en Zorg-Welzijn. Het percentage geslaagden voor Havo (met name Bogerman) en VWO zijn van een te laag niveau. Hier zal gericht gewerkt moeten worden aan verbetering van de resultaten. De resultaten voor VWO met name zakken nu ook iets onder het cijfer voor het landelijk gemiddelde van de afgelopen jaren. Nieuwe opleidingen Van het ministerie van OCW is begin 2007 formeel de toestemming definitief ontvangen om binnen CVO te starten met de VMBO-opleidingen Sport, dienstverlening en veiligheid (SDV), Consumptiefbreed (Horeca) en de ICT-route. De opleidingen zijn in eerste instantie toegewezen aan respectievelijk het Marne College, Bogerman (i.s.m. de RSG Magister Alvinus) en de CSG Gaasterland. Vanuit het perspectief van de schoolbedrijven willen wij op termijn deze drie opleidingen openen voor de leerlingen van alle drie de scholen. Dit is door OCW (CFI) nog niet goed afgeregeld, omdat men de specifieke organisatie binnen CVO, goedgekeurd binnen het zogenaamde regionale arrangement VMBO, niet goed begrijpt. Correspondentie hierover verloopt traag en moeizaam. Het Marne College rondt in dit kwartaal de voorbereiding van SDV af en zal daarmee het komende schooljaar starten. De start voor Horeca en ICT zijn voorzien voor augustus 2008 met derde klassers VMBO. Het is overigens niet de bedoeling hier aparte opleidingen van te maken, maar ze direct in te bedden in de flexibele structuur van de schoolbedrijven. Voor Horeca loopt er tegelijk het initiatief om samen met ROC Friese Poort en CHN een leerbedrijf te starten in het pand van het voormalige hotel Ozinga, dat daartoe grondig zal moeten worden opgeknapt door eigenaar woningbouwvereniging de Wieren. Kwaliteitszorg Binnen het CMT heeft een heroriëntatie plaatsgevonden op de rol en functie van kwaliteitszorg in de komende vijf jaar. Jos Lagendijk, beleidsmedewerker, heeft gesprekken gevoerd op alle scholen om de inbedding van de kwaliteitszorg ook daar te laten plaatsvinden (eigenaarschap). Verder oriënteren we ons op de methodiek van de Balanced Score Card, om na te gaan of we daarmee de gewenste diepte in sturing en kwaliteitszorg kunnen bereiken en ook kunnen komen tot het “dash board” dat in het strategisch plan is aangekondigd. In het CMT is hiertoe een kadernotitie vastgesteld, waarbinnen de uitwerking zal gaan plaatsvinden. Het is de bedoeling dat deze uitwerking ook consequenties krijgt voor de inhoud van de verantwoording van de scholen en CvB; uiteindelijk zal dit ook het format voor het kwartaalbericht gaan bepalen. In deze zienswijze zullen de managementcontracten een centrale rol (blijven) spelen als verankering van de doelstellingen en de beleidscyclus in de organisatie. Bouwactiviteiten ten behoeve van het onderwijs Op Bogerman Hemdijk 2 is in de zomervakantie de renovatie van de gymzaal gereedgekomen. Na de vakantie konden de lessen weer starten in een zaal met een nieuwe blauwe vloer en heel lichte blauwe wandbekleding. Dit alles met een opnieuw geschilderd plafond en nieuwe verlichting geeft de zaal een veel lichtere en grotere uitstraling dan voorheen. Ook zijn er vele materialen voor deze zaal nieuw aangeschaft. De werkgroep nieuwbouw VMBO van het Marne College (gemeente en school) zijn regelmatig bij elkaar geweest. Onder leiding van ICS heeft er een selectie plaats gevonden volgens de richtlijnen van de Europese aanbesteding. In mei konden we dit werk gunnen aan de Wind groep in Drachten De architect Bert Huitzing is druk bezig de verschillende plannen en wensen van de bouwcommissie te verwerken. Van de gemeente is nu ook toestemming gekregen om in plaats van 1 gymzaal een dubbele gymzaal te bouwen, zodat er ook officiële volleybalwedstrijden in kunnen plaatsvinden. Er zal dan ook een tribune inkomen voor 150 plaatsen. De bouwcommisie van de praktijkscholen in Sneek komt regelmatig bij elkaar. Ze proberen het nieuwe onderwijsconcept te vertalen in de renovatie en herverkaveling van het gebouw van de “Friese Poort” in Sneek. In mei heeft het personeel hier een studiedag aan gewijd en op 7 september heeft de bouwcommissie praktijkscholen bezocht in Grootebroek, Purmerend en Waalwijk. De architect luistert goed naar bouwcommissie en stuurgroep en zet de wensen op papier. Er komt langzaam maar zeker een tekening, waarin de vele wensen zichtbaar worden. Deze zal binnenkort in breder verband gepresenteerd kunnen worden.
4
De Wyldemerk gaat door. De bouwcommissie heeft de tekeningen opgestuurd naar de gemeente en wacht nu op de uitslag van de te volgen procedures. Wel is er een positief advies van de welstandcommissie binnen. Momenteel wordt geprobeerd om zo snel mogelijk na 1 oktober de boerderij, waar de nieuw benoemde directeur de heer Goos Bus zich tijdelijk gaat vestigen woning klaar te maken. Verder is een deel van de bouwcommissie bezig om de gewenste inventaris voor de Wyldemerk uit te zoeken. Als de procedures goed verlopen, hopen we in januari 2008 te kunnen starten.
Personeel Vanuit Personeelszaken zijn verschillende gesprekken gevoerd met leidinggevenden en medewerkers over (inspirerend) personeelsbeleid en wat we hiermee in de toekomst willen. Op basis hiervan is in het CMT een eerste opzet besproken van uitgangspunten en speerpunten van het toekomstig personeelsbeleid 2007-2012. Na de zomer wordt dit verder uitgewerkt. Ook hebben weer verschillende teambezoeken plaatsgevonden. Doel: het delen van informatie (halen en brengen). PZ wordt gevoed met informatie over wat in teams wordt ervaren op het gebied van P&O-zaken en tegelijkertijd wordt vanuit PZ geïnformeerd over allerlei ontwikkelingen. Het vanuit PZ nader kennismaken met teams (soms voor de eerste keer) en een gesprek met de teamleden aan te gaan over personeelszorg/-beleid wordt over het algemeen als heel positief ervaren. Verder is er een begin gemaakt met het ontwerpen van een werkplaats voor bezield leiderschap; de inspiratie mag aan de top beginnen. Hierbij heeft de ervaring van Pim Visser, sectordirecteur Marne College, met de werkplaats voor leidinggevenden aan het Friesland College als inspiratie gediend. Er dienden zich veel vacatures aan voor het nieuwe schooljaar. Personeelszaken heeft dit kwartaal honderden sollicitatiebrieven op de diverse vacatures van de vier scholen verwerkt en de sollicitatieprocedures gecoördineerd. Ook heeft PZ de assessments van het nieuwe MT De Zuiderpoort>PRO Sneek gecoördineerd bij GITP, Groningen. Vanaf het 2e kwartaal wordt per vacature (management)informatie bijgehouden, zodat we zicht krijgen op aantal reacties, wijze van invulling, looptijd van vacatures en dergelijke. Er is een tweede intern opleider geworven die als standplaats Marne College krijgt: Christien de Vries. Zij zal in augustus bij ons beginnen. De beide intern opleiders krijgen een CVO-aanstelling en nauw samenwerken met het ECOT, expertisecentrum opleiding en training. Verder is voorzien in de opvolging van Jan Sangers in de persoon van Ity Hoekstra, zij zal op 1 oktober starten als VMBOprojectleider en krijgt een projectaanstelling voor vijf jaar. Helaas heeft Personeelszaken dit kwartaal ook twee ontslagprocedures moeten begeleiden. Beide procedures zijn tot een goed einde gekomen. Binnen Bogerman is geconstateerd dat de functiebeschrijving van sommige onderwijsassistenten te ver af ligt van wat zij aan werkzaamheden momenteel uitvoeren. Dit is in het CMT besproken. In juni zijn deze werkzaamheden geïnventariseerd. Ook is gesignaleerd dat in het VMBO wellicht andere ondersteuning van een onderwijsassistent wenselijk is dan in HAVO/VWO. Na de zomer zal opnieuw worden afgesproken welke assistentie in verschillende sectoren/teams gewenst is (bijstelling CVObeleid). In het kader van de verzuimbegeleiding en samenwerking met Arbo Anders is de koppeling tussen het registratieprogramma Humannet (Arbo Anders) en CASO (CVO) een langslepende kwestie geworden. Deze koppeling is voorwaarde om goede managementinformatie over het verzuim te kunnen opleveren. Na een lang traject werd de koppeling voor de zomervakantie eindelijk goed tot stand gebracht, waardoor in het vroege najaar de eerste rapportages verwacht mogen worden. Op de afdeling Personeelszaken keert Lutske Hiemstra terug van ouderschapsverlof per 1april 2007. We nemen afscheid van Jan van der Wal als tijdelijke vervanger op de afdeling.
5
Financiën Jaarrekening Begin juni is de financiële jaarrekening over 2006 vastgesteld door het CvB en goedgekeurd door de Raad van Toezicht. Ook de accountant heeft de jaarrekening goedgekeurd. Algehele conclusie is dat de financiële positie van CVO gezond te noemen is; er blijven nog een beperkt aantal verbeterpunten. Het exploitatieresultaat bedroeg ruim 5 ton bij een totale exploitatie van 28,5 miljoen euro. Qua administratieve organisatie doen we het goed als we vergeleken worden met andere onderwijsorganisaties in het noorden van Nederland. De accountant heeft ons er wel op gewezen dat wij bij dienstverleningscontracten (i.c. schoonmaak) de Europese aanbestedingsprocedures dienen te volgen; dit is voor de schoonmaak inmiddels in gang gezet. Formatiebudget Onderstaand het resultaat tot en met juni van het schooljaar 2006/2007. De fte ’s van de scholen zijn weergegeven in de equivalenten van fte’s onderwijzend personeel, bij directie in fte’s directie, van het Centraal Bureau in fte ’s van het CB. Onderdeel
Budget in fte’s Fte-resultaat t/m juni
Bogerman Marne College Csg “Gaasterland” De Zuiderpoort Directie Centraal bureau
187,5 84,2 31,5 19,0 27,0 20,2
2,0 1,8 0,0 0,6 0,0 0,2
Over het geheel genomen is er dus binnen de toegekende formatiebudgetten gewerkt; wederom een teken van de binnen CVO in de afgelopen jaren gegroeide sterke budgetdiscipline. De personeelskosten vormen immers het leeuwendeel van de totale kosten binnen de scholen en centraal bureau. Materieel budget Het resultaat van de eerste 7 maanden van 2007: Budget Resultaat Resultaat/ t/m t/m budget juli juli x 100% € € Stichting/Centraal Bureau 97.974 11.364 11,60% Bovenschoolse bekostiging 140.156 79.943 57,04% ICT inventaris > 500,-140.336 30.529 21,75% ICT overig 83.664 -6.861 -8,20% De Zuiderpoort 88.113 -9.841 -11,17% Csg “Gaasterland” 226.537 8.022 3,54% Marne College 513.709 -23.819 -4,64% Bogerman 1.193.197 -38.169 -3,20% De overschrijdingen van het materieel budget zijn niet alarmerend; uitzondering is de Zuiderpoort waar het relatief kleine bedrag wel een groot deel van het budget bevat. Hier zal in de laatste vijf maanden van het jaar extra aandacht voor zijn om op dit tekort in te lopen. De materiële begrotingen worden dit jaar “geteisterd” door de sterke stijging van de energiekosten waar vanuit de scholen op zicht niet veel invloed op valt uit te oefenen. Toch gaan we na of er op dit punt nog mogelijkheden zijn voor nadere kostenbeheersing.
6
Centraal bureau en stichting Start CVO-adviesraad In dit kwartaal vindt de startvergadering plaats van de CVO-adviesraad. De raad van toezicht heeft hiervoor de volgende personen gevraagd en zij hebben hierop positief gereageerd; zij zullen voor benoeming worden voorgedragen aan de CVO_jaarvergadering. Uit de sector bedrijfsleven – dhr M.A. Wiersma, directeur Rabo Bank Sneek-Zuidwest Friesland tevens ouder. Mevr. J.C.M. Kanters, directeur Donker Cultuurtechniek. Voor de sector Overheden – dhr J. Reitsma, burgemeester Gemeente Wymbritseradiel. Primair Onderwijs – dhr H.J. Rigter, bestuursdirecteur Bisschop Möller Stichting. HBO – dhr A.C.M. v.d. Bogaart, directeur lerarenopleiding NHL. Sector Zorg - Dhr. L. Talman, regiomanager West van Jeugdhulp ZW Friesland. Justitie en maatschappelijk werk – J.Y.B. Jansen, werkzaam bij de rechtbank te Leeuwarden als rechter en is tevens ouder. De eerste vergadering betrof een verkenning van de taken van de CVO-adviesraad aan de hand van een concept-reglement. Voorts zijn koers en visie van CVO gepresenteerd en besproken.
Vertrek Jan Sangers Met de start van de zomervakantie is Jan Sangers met FPU gegaan. Jan Sangers, jarenlang directeur van CVO-scholen (of diens rechtsvoorgangers) en voormalig rector van het Marne College, werkte de laatste vijf jaar met veel plezier aan de ontwikkeling van het VMBO in Fryslân (voor Fricolore) en CVO. Jan opereerde als een ware ambassadeur en onderhield uitgebreide netwerken die ook regelmatig voor CVO iets opleverden in de vorm van projecten en subsidies. Het grootste compliment voor Jan is dat hij wordt opgevolgd door een VMBO-projectleider die van buiten is aangetrokken om het VMBO verder te ontwikkelen. Dit was aanvankelijk niet de bedoeling, maar zijn werk is niet af en verdient een vervolg. Jan heeft in kleine kring afscheid genomen van CVO. Hij zal overigens het komende jaar nog betrokken blijven bij het inwerken van de nieuwe projectleider. Applicatie- en systeembeheer Op Bogerman is, als proef, dit kwartaal gestart met het registreren van absentie via Magister. Hierbij wordt gebruik gemaakt van de thin clients in de lokalen. De test is als zeer positief ervaren. Na de zomervakantie zullen naast Bogerman ook de Zuiderpoort en csg Gaasterland de absenten registreren via Magister. Dit kwartaal heeft voor het eerst een hardwarebestelling plaats gevonden aan de hand van de centraal vastgestelde vervangingsregeling. Via het grassroots project zijn meer dan twintig digitale schoolborden en beamers besteld voor de verschillende locaties. Theo Haakmeester kreeg deze periode te maken met een ingrijpende hartoperatie. De ingreep is zeer geslaagd. Na de zomervakantie kan hij weer aan de slag. In de periode dat hij ziek was werd hij vervangen door Ricardo Bos.
Bogerman Algemeen Een ouderwerkgroep heeft in samenwerking met Joost Visser in drie vergaderingen en een conferentie een plan gemaakt voor de ouderparticipatie nieuwe stijl, om zo handen en voeten te geven aan de WMS. Met sectorleider Arjan Baak is de arbeidsovereenkomst ontbonden per 1 augustus 2007. Arjan is benoemd door de gemeente Zaanstad, als kwartiermaker van een nieuw te starten VMBO-school. Op 3 juli jl. is er van Arjan afscheid genomen. Eind mei hebben we twee ambtenaren uit Kurobe verwelkomd op onze scholen in Sneek. In oktober a.s. komen er 8 leerlingen uit Japan bij ons op bezoek. Strategisch beleid – gedeelde visie Een “open raamwerk” voor een nieuw schoolplan is aan alle medewerkers aangeboden ter bespreking in de teams. De betrokkenheid is wisselend, plannen op school- en CVO-niveau worden als
7
betrekkelijk vaag beleefd. Groter is (in teams en sectoren) de betrokkenheid bij de invulling van de nieuwe tweede fase, de profilering van de onderbouwteams en de ontwikkeling van het VMBO, Koudum en Wommels. Bij de voorbereiding van het formatieplan bereikten de schoolleiding verschillende goed onderbouwde plannen voor nieuw beleid, binnen de strategische kaders. Het tweede strategisch plan “Op zoek naar bezieling” is nog geen onderwerp van gesprek, het wordt in gedrukte vorm na de zomervakantie aan alle medewerkers aangeboden. Joost Visser heeft in het hele voorjaar van 2007 in alle teams dagdelen “meegelopen”. Dat heeft veel waardevolle contacten opgeleverd en wordt in het nieuwe cursusjaar voortgezet. Versterking opleidingen Met alle verantwoordelijk leidinggevenden zijn de examenresultaten van de voorgaande jaren geanalyseerd en is uitvoerig gesproken over mogelijke verbeteringen. Zo is er meer gerichte examentraining aangeboden. De grote belangstelling voor Koudum heeft zich vertaald in een uitstekende aanmelding: 100 nieuwe brugklassers. Ook Wommels heeft succesvol geworven: 55 aanmeldingen. De aanmelding op Hemdijk 47 is op niveau, 400 leerlingen. Al met al is de positie van Bogerman op de leerlingenmarkt stabiel en goed te noemen. Dat is opmerkelijk daar het Marne college het ook uitstekend doet met een grote aanmelding. Vmbo Sneek: De heer Stefan Falke wordt benoemd als kwartiermaker voor onze nieuw te starten afdeling horeca per 1 augustus 2008 (samen met de RSG). Op initiatief van woningstichting De Wieren oriënteren we ons op de toekomstige exploitatie van Hotel Ozinga als leerbedrijf, in samenwerking met Friese Poort en CHN. Identiteit De commissie identiteit wordt versterkt. Het aantal leden wordt uitgebreid en de vergaderfrequentie gaat omhoog. De commissie maakt een jaarplan voor 07-08. De actie Going Global Oeganda staat op stapel. Het onderwijs in godsdienst/levensbeschouwing (gl) is nog steeds te versnipperd en wordt versterkt door het benoemen van één nieuwe leerkracht voor de bovenbouw Havo/Vwo, oud-schoolbestuurslid Jur Majoor. De paasviering is door het VMBO op Hemdijk 2 enthousiast opgepakt met een mooie uitvoering van de musical “Mandela”. Onderwijs - implementatie 70-minutenrooster etc. Het onderzoek naar de banduren heeft laten zien dat er nog veel winst te halen is. De volgende suggesties voor verbetering zijn gedaan: Het eigenaarschap van de onderwijsgevenden is en blijft cruciaal. Waar zij de inhoud en organisatie ontwerpen loopt het goed. Het is zinvol om voorbeelden van good practice uit te wisselen en nader te onderzoeken om erachter te komen wat werkt en wat niet. Banduren zijn er niet om de leerlingen los te laten. Integendeel. Coaching en begeleiding van het keuzeproces zijn van groot belang. Ook de voorlichting aan ouders kan beter. We zien rond keuzewerktijd ontduikgedrag van leerlingen. Bijvoorbeeld in de bovenbouw Havo/Vwo investeren leerlingen energie in het vervalsen van stempelkaarten e.d. Dit leidt weer tot extra controle. Controle dreigt zo van middel een doel op zichzelf te worden. Het verdient aanbeveling om ons meer te richten op coaching dan op (uitbreiding van) controle. In het verlengde hiervan: het is nuttig om aan conceptverheldering te blijven doen binnen de school. Waarom doen we dit, welk gedrag van leerlingen willen we stimuleren, hoe houden we ongewenst gedrag in stand etc.? Een gesprek over gedrag en de onderliggende overtuigingen kan prima met leerlingen gevoerd worden. Deze manier van praten over het proces bevordert de reflectie en levert onderwijsgevenden waardevolle feedback op. Teamteaching wordt in Wommels genoemd als mogelijke verbetering. Medewerkers kunnen in tweetallen van elkaar leren en gericht de eigen meerwaarde ontdekken en versterken. Met betrekking tot de tijd zien we twee (schijnbaar) tegengestelde suggesties voor verbetering: wisselmomenten tijdens een banduur van 70 minuten en werken in langere eenheden, zoals dubbele uren en dagdelen. We leggen beide bewegingen uit als een poging om af te komen van de beperkingen van het roosteren in vaste eenheden. De leerling heeft in de keuzewerktijd bewegingsvrijheid nodig. Dat zit nu eenmaal vast aan het kunnen maken van keuzes. Misschien wel de belangrijkste suggestie is het geven van prioriteit in de organisatie en het toekennen van voldoende formatie. Het is ons ernst met de idee dat banduren onderwijskundige
8
“quality time” horen te zijn en dat moet blijken uit onze prioriteiten. Bij het stellen van prioriteiten en het geven van voldoende faciliteiten hoort vanzelfsprekend ook het terugvragen van kwaliteit. Wij maken het belangrijk! Schoolontwikkeling en kwaliteitszorg Op dit moment werken we nog niet met up-to-date nieuwe managementcontracten, i.v.m. de lopende planvorming. Dit zal in het najaar worden opgepakt in samenhang met de vaststelling van het schoolplan en de teamplannen. Financiën en beheer/bouw Het materieel budgetoverzicht tot en met juli 2007 laat een klein tekort zien van ruim € 38.000,--. Dit zal in het najaar worden ingelopen. Er is een plan gemaakt voor de verbouwing van de voormalige conciërgewoning op Hemdijk 2. Deze verbouwing zal in eigen beheer worden uitgevoerd door het “eigen” school-bouwbedrijf. De nieuwe garage bij de conciërgewoning H47 werd door dit schoolbedrijf neergezet en in mei opgeleverd. Personeelsbeleid Met de nieuwe structuur van het OOP is door de MR, na een aantal lichte bijstellingen, ingestemd. De totstandkoming van het formatieplan is moeizaam geweest. De MR heeft uiteindelijk niet willen instemmen met het formatieplan, maar het ook niet willen blokkeren. Pijnpunt zit in de klassengrootte op Hemdijk 47, weliswaar binnen de afgesproken normen, maar fors. Het formatietraject is beter verlopen dan in voorgaande jaren, maar het behoeft verdere versterking. Het formatieplan hoort uiterlijk medio mei vast te liggen. De teamstructuur in de bovenbouw Havo/Vwo staat ter discussie. Dit heeft te maken met de behoefte aan een meer geprofileerd Havo èn Vwo. Nu zijn de teams per profiel (inclusief Havo + Vwo) ingedeeld. In de bovenbouw wordt inhoudelijk goed samengewerkt door de gezamenlijke talen. Het vak Engels gaat komend schooljaar in 4 vwo als eerste werken met het Europees Taalportfolio (EFR) en loopt daarmee voorop in Noord-Nederland.
CSG Gaasterland Onderwijs In het traject om vanuit het strategisch plan te komen tot een schoolplan en tot teamplannen hebben teamleiders met alle onderwijsgevenden individuele gesprekken gevoerd om van hen te horen wat hun plannen met betrekking tot het onderwijs zijn. De meeste leerkrachten hebben daarin plannen en wensen aangegeven, die ook meegenomen zullen worden in de verdere concretisering van teamplannen (of schoolplan) en enkele daarvan gaan in het nieuwe schooljaar ook al in uitvoering. Er is een ICT-ontwikkelgroep gevormd, die met behulp van een medewerker van Kennisnet een scan hebben gemaakt van de huidige situatie van ons ICT-onderwijs. Vanuit deze scan zal verder een plan gemaakt worden voor verdere ontwikkeling van ICT in het onderwijs. In juni hebben de leerlingen van de derde klas Havo/Vwo een week lang een maatschappelijke stage gelopen. Dat was een pilot en onze eerste ervaring met deze stage. De ervaringen van de leerlingen waren overwegend heel positief. Velen zijn met een stukje maatschappij in aanraking gekomen, dat tot nu toe onbekend voor hen was. In de evaluatie hebben de begeleidende mentoren aangegeven, dat de begeleiding toch meer tijd gaat kosten dan aanvankelijk was ingeschat en dat het belangrijk is om volgend jaar meer flexibiliteit in de periode aan te brengen: een stage van een week kan, maar een stage van bijvoorbeeld één avond per week gedurende een aantal maanden moet ook kunnen. Op deze manier zullen er meer stagemogelijkheden gecreëerd kunnen worden. De examenresultaten waren ook dit jaar weer heel goed. Slechts 1 van de 57 examenkandidaten heeft geen diploma gehaald. Voor het eerst dit jaar deden leerlingen van de opleiding Handel en Administratie eindexamen. Mooi is ook, dat enkele leerlingen uit de beroepsgerichte leerwegen op een hoger niveau in het MBO zijn ingestroomd dan op basis van hun diploma verwacht mocht worden. Dit
9
heeft vooral te maken met hun goede prestaties in de beroepsgerichte vakken Zorg en Welzijn of Handel en Administratie. Alle geslaagde leerlingen hebben een plek gevonden in het vervolgonderwijs. Leerlingen In april werd duidelijk hoe de aanmelding van de brugklas eruit kwam te zien.Deze was met 95 leerlingen beduidend lager dan vorig jaar (132), maar wel precies volgens de prognose. Dit jaar zaten in ons voedingsgebied 50 leerlingen minder in groep 8 van het basisonderwijs dan het jaar daarvoor. Ook ieder jaar is het weer spannend hoe na de overgangsvergadering de samenstelling van de derde klassen zal zijn en dan met name hoeveel VMBO-T en hoeveel Havo/Vwo leerlingen er zijn. Dit jaar waren de aantallen zodanig dat we besloten hebben tot het formeren van twee kleine Havo/Vwoklassen in plaats van één hele grote. Personeel Wij hadden in het voorjaar nog de formatieruimte om een kaderdocent te benoemen. Hiervoor is Dhr. Kroes benoemd. Na de meivakantie heeft Mevr. Middag na een ouderschapsverlof van driekwart jaar haar lessen weer hervat en hebben wij afscheid genomen van mevr. Broersma die Mevr. Middag voortreffelijk heeft vervangen. Voor een collega die langdurig ziek is wordt in onderling overleg gezocht naar een andere werkkring die voor hem minder spanning oplevert. Aan het eind van het schooljaar hebben we afscheid genomen van twee collega’s en een vervangster.
De Zuiderpoort Organisatie Het tweede kwartaal was voor de schoolorganisatie van De Zuiderpoort een enerverend kwartaal. Allereerst vond er de benoeming plaats van Harmen Jansma tot directeur van de Zuiderpoort. Jansma is al directeur van de Openbare Praktijkschool Sneek. Hij zal m.i.v. 1 augustus a.s. directeur zijn van beide scholen. Als vervolg op de directeursbenoeming vond de benoeming plaats van de leden van het toekomstig managementteam. De bijzonderheden hiervan staan hieronder vermeld bij “personeel”. Omdat het bij deze benoemingen ging om interne kandidaten, bracht een en ander nogal wat onrust in de school teweeg. Op bestuursniveau wordt gewerkt aan de samenwerkingsovereenkomst, die noodzakelijk is bij de toekomstige intensieve samenwerking. Het behouden van 2 brinnummers, dus geen volledige fusie, vereist een zorgvuldige vormgeving van de toekomstige organisatiestructuur en inrichting van het onderwijs. Het is dan ook niet gelukt om dit voor 1 augustus 2007 te realiseren. Over deze ontwikkelingen is oriënterend overleg met de vakbonden gevoerd (DGO); het vervolg kan pas plaatsvinden als er intern duidelijkheid is verkregen over de structuur. Onderwijs Op 22 mei was er een studiedag van de teams van beide scholen voor praktijkonderwijs. De thema`s waren: het onderwijsconcept voor de toekomstige school voor praktijkonderwijs en de gevolgen hiervan voor bouw en inrichting van de nieuwe school. Deze studiedag werd geleid door de heer Simon Ettekoven. Een modern onderwijsconcept – competentiegericht - en de pedagogische veiligheid in de school zijn de twee items die met elkaar verbonden moeten worden. Modern onderwijs en pedagogische veiligheid zullen hand in hand moeten gaan. Personeel Er vonden in dit kwartaal geen mutaties plaats in het personeelsbestand. Het ziekteverzuim was minimaal. Met ingang van 1 augustus zullen de Zuiderpoort en Praktijkschool Sneek intensief gaan samenwerken met 1 directeur en 1 management-team. Op 28 juni werd er afscheid genomen van de
10
vertrekkend directeur van De Zuiderpoort, Duco Mellema, die ook voor de laatste keer zijn bijdrage levert aan dit kwartaalbericht. Sinds 1998 heeft Duco met veel inzet en betrokkenheid leiding gegeven aan de school. Een aantal mijlpalen: overkomst naar CVO; Dukdalf werd Zuiderpoort; een behoorlijke verbouwing en uitbreiding; introductie van natuurlijk leren (Zuiderpoortleren), toenadering en intensieve samenwerking met PRO-Sneek. Ten behoeve van het toekomstig managementteam werden 3 teamleden van de Zuiderpoort benoemd. De teamleider onderbouw wordt de heer Hans Wempe; coördinator zorg: mevrouw Gerlinda Hylkema-Slob en coördinator stages de heer Foeke Wink. Als coördinator bovenbouw werd mevrouw T. Walda van Praktijkschool Sneek benoemd. Het is niet gelukt een teamleider middenbouw te benoemen. Mevr. Walda zal daarom voorlopig ook teamleider van de middenbouw zijn. Mede hierdoor ontstaat er een vacature in de onderbouw voor groepsleerkracht. Vlak voor de zomervakantie vonden er sollicitatiegesprekken plaats om deze vacature te vervullen en werd de heer J. Boonstra benoemd.
Marne College Algemeen Dit kwartaal staat voor een deel in het teken van het aantal aanmeldingen. Er melden zich ruim 40 leerlingen meer aan dan we volgens de prognose verwachtten. Er ontstaat een luxeprobleem door de groei van de totale school richting 1200 leerlingen. In het hoofdgebouw moeten we enkele extra lesruimtes creëren. Het onderbouwteam BB/BK zal voor een groot deel de lessen krijgen aan de Franekerstraat en de Haringhouck. Ook voor de nieuwbouw heeft deze verschuiving consequenties. Onderwijs In deze periode is door de teams de eerste opzet van de teamplannen gemaakt. Het is bij het maken van de teamplannen belangrijk dat het eigenaarschap bij het team ligt. De teamleden moeten zich verbonden voelen met de plannen en de gestelde doelen. In de onderbouw (klas 1 t/m 3) geven we komend schooljaar één lesuur van 70 minuten extra. Op dit moment is dit in het formatiebudget mogelijk. Berekeningen moeten nog aantonen in hoeverre we opschuiven in de door de overheid gewenste 1040 uur gerealiseerde onderwijstijd voor de onderbouw. De onderbouwteams hebben de extra onderwijstijd op verschillende manieren ingevuld: extra projecten, themamiddagen, extra les voor bepaald vak, enz. In de voorlaatste schoolweek hebben de leerlingen uit de klassen 4 havo en 4 atheneum hun beroepsoriënterende stage uitgevoerd. In de derde klassen HV heeft een driedaags project gedraaid om leerlingen voor te bereiden op hun profielen. Leerlingen uit 5 atheneum hebben hierbij geassisteerd. In de onderbouw HV hebben tot op de woensdag lessen en projecten gedraaid om zo lang mogelijk onderwijs te blijven verzorgen. In het dienstencentrum van de schoolbedrijven start komend schooljaar een groep SDV (sport, dienstverlening en sport). Een deel van de leerlingen komt extern en een deel uit onze eigen school. Het aantal externe aanmeldingen valt tegen. Het is duidelijk dat deze nieuwe richting zich nog moet bewijzen. In deze laatste periode van het schooljaar was weer veel ruimte voor projecten in de diverse teams. Vooral de projecten in de onderbouw HV, “Circus” in klas 2 en “Trieddeboel” in klas 1 zijn weer een voorbeeld van hoe onderwijs er ook uit kan zien. Ook zijn groepen TTO op excursie geweest naar Brussel en Londen. De GT groep heeft in Parijs weer een aantal schitterende dagen beleefd. 5 atheneum is naar Praag en een tweetal leerlingen uit TTO-3 is naar Praag gereisd voor een meer individuele vorm van internationalisering. Leerlingen uit 5 atheneum hebben ter plaatse een onderzoek uitgevoerd naar het pedagogisch klimaat als praktische opdracht voor maatschappijleer. De examenresultaten waren voor HV in het eerste tijdvak slecht. In de herkansing kon er gelukkig nog veel rechtgezet worden. De uiteindelijke resultaten zijn voor havo goed (91%) en voor vwo acceptabel (86%), voor het vmbo goed (GT 96% en schoolbedrijven 98%). Op atheneum na zijn we erg tevreden
11
met het uiteindelijke resultaat. Vooral voor de schoolbedrijven (de eerste lichting die volgens het nieuwe concept naar het eindexamen gewerkt heeft) is het een bevredigende uitslag. Kwaliteitszorg Een uitgebreide evaluatie bij TTO geeft aan dat we goed op weg zijn om te voldoen aan de eisen die het Europees platform ruim een jaar geleden aan ons heeft gesteld. Vooral de ontwikkeling in de EIO (Europese en internationale oriëntatie) is goed. Dit mede door de beleidsmatige ontwikkeling op het gebied van de internationalisering. Uiteraard geldt de Internationalering niet alleen voor de TTOgroepen. Bij de ontwikkeling van de teamplannen nemen we onmiddellijk het aspect van kwaliteitszorg mee. Dit betekent dat we de gestelde doelen voor de komende jaren verbinden aan aspecten van kwaliteitszorg. Doelen dus tussentijds op een goede manier meten en terugkoppelen, zodat we onmiddellijk kunnen bijstellen en dit niet pas doen na een periode van vier jaar. Binnen de school is door enkele studenten onderzoek gedaan. Door Sabine Steinbach naar de effecten van verlengde lestijd op het werkplezier van docenten. Dit onderzoek is onder de paraplu van APS uitgevoerd. Verder heeft Lisanne Dreijer een onderzoek gedaan naar het pedagogisch klimaat in de HV-sector. Beide onderzoeken geven input voor gesprekken over de kwaliteit van het onderwijs. Identiteit In juli zijn de derde klassen op maatschappelijke stage geweest. Was het vorig jaar nog alleen de GTgroep, nu was de maatschappelijke stage schoolbreed . Financiën en beheer De eerste insteek voor de nieuwbouw was dat de schoolbedrijven, als vervanging van de Franekerstraat, in de nieuwbouw hun nieuwe basis krijgen. Door de verschuivingen in de leerlingenaantallen -HV groeit en VMBO krimpt- wordt de focus nu vooral gevestigd op het onderbrengen van het gehele beroepsgericht deel van het VMBO in de nieuwbouw (incl. de onderbouw). Deze constatering heeft ook al gevolgen voor de huisvesting van komend schooljaar. Het is erg belangrijk om bij de verhuizing van het onderbouwteam BB/BK zorgvuldigheid te betrachten, tenslotte zitten in dit team de meest kwetsbare leerlingen. De jaarrekening van 2006 laat voor het Marne College weer een positief beeld zien. We voldoen aan alle kengetallen en kunnen dus spreken van een financieel gezonde school. Personeelsbeleid Binnen twee teams zijn weer een aantal kaderdocenten benoemd: Bert Colly en Hans Huizenga in het teams HV-bovenbouw en Babet de Boer in het GT-team. Naast een aantal collega’s in tijdelijke dienst hebben we ook afscheid genomen van Lex Sabarte – Belacortu, docent aardrijkskunde en vele jaren verbonden aan het Marne College en haar rechtsvoorgangers. Voor het schooljaar 0708 hebben we ongeveer 10 nieuwe medewerkers benoemd en zullen ook weer 2 LIO-stagières aan het Marne verbonden zijn.
Externe contacten De meeste aandacht gaat in dit kwartaal uit naar de Wyldemerk. Op de valreep voor de zomervakantie blijkt het mogelijk om de definitieve “go”-beslissing te nemen omdat de ministeriële beschikking toch nog loskomt. Het is een zware bevalling geweest, waarbij de Tweede Kamer tot twee keer toe in actie is gekomen (met name de CDA-fractie). Uiteindelijk is het aan de flexibiliteit van de provincie Fryslân te danken dat alles op zijn pootjes terecht is gekomen. Door de splitsing van het project in twee fasen van 2,5 jaar ontstond de ruimte voor het ministerie van Jeugd en Gezin om de beschikking af te geven. Nog voor de zomervakantie werd door het stichtingsbestuur de grasdrogerij definitief aangekocht, werd de directeur benoemd (de heer Goos Bus uit Herwijnen) en werd de bouwvergunningsaanvraag voor de tijdelijke huisvesting bij de gemeente Gaasterlân-Sleat ingediend.
12
Het najaar van 2007 zal voor de Wyldemerk in het teken staan van concrete voorbereiding van de campus, gericht op een start met de eerste 24 jongeren in januari 2008. CVO is door meerdere partijen benaderd om deel te nemen aan landelijke netwerken. Dit zegt iets over het profiel van CVO en haar scholen: wij staan onder meer voor beweging en innovatie. Toch zijn we terughoudend in deelname. We participeren alleen als wij denken dat deze netwerken de ontwikkelingen van de scholen zal versterken en er een balans is tussen “halen en brengen”. Zo hebben we uitnodigingen voor “de netwerkschool” en “de ambachtsschool” afgeslagen omdat ze onvoldoende sporen met het CVO-beleid. Rick Steur heeft – bij wijze van uitzondering – de workshop “De vonk slaat over…” voor een groep personeelsleden van CSG Liudger in Drachten gegeven en in het tweede kwartaal afgerond. De workshop is uitgevoerd in de prachtige entourage van het voormalige Karmelklooster en enthousiast ontvangen door de deelnemers. De werkgroep educatie van de stichting Stimulering Zuidwest Friesland heeft in 2007 veel activiteiten op de rol gezet, die in het tweede kwartaal vorm beginnen te krijgen. Er wordt gewerkt aan een digitale onderwijskaart van de regio, waarop alle scholen (voorschools tot en met VO en MBO) een plekje zullen krijgen, samen met zorginstellingen is in een zogenaamde versnellingskamer onderzocht wat er in 2013 van verzorgenden verwacht zal worden (met consequenties voor het onderwijs van de komende jaren). Ook is er gewerkt aan een gemeeschappelijk programma voor PSO/LOB (beroepsen loopbaankeuze) waarbij de mogelijkheden van leerlingen en scholen in de regio bij elkaar gebracht moeten worden. Over het initiatief om te komen tot een leerhotel Ozinga staat elders in dit kwartaalbericht al het een en ander vermeld. CvB//11september2007
13
