jaarrekening 2008
Inhoudsopgave
2
Inhoudsopgave
2
Bericht van de Raad van Toezicht
3
Bestuursverslag
4
Jaarrekening
8
Balans
8
Categoriale exploitatierekening
9
Categoriale en functionele exploitatierekening
10
Kasstroomoverzicht
11
Algemene toelichting
12
Toelichting balans
15
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
26
Niet in de balans opgenomen activa
26
Toelichting categoriale exploitatierekening
27
Toelichting categoriale en functionele exploitatierekening
33
Prestatieverantwoording
35
Overige gegevens
36
Accountantsverklaring
36
Resultaatbestemming
38
Bericht van de Raad van Toezicht De Raad van Toezicht stelt vast dat Naturalis in het verslagjaar zijn doelstellingen met betrekking tot de resultaatgebieden tentoonstellingen, onderzoek, collectiebeheer en informatiediensten heeft gehaald. De doelstellingen op gebied van educatie zijn evenwel niet gehaald en vragen in 2009 om extra inspanningen. Naturalis heeft in 2008 de basis gelegd voor een langjarig subsidieperspectief en voorts tal van voorberei dingen getroffen, die de vorming van het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit mogelijk maken. Jaarrekening en bestemming exploitatiesaldo De door de directie opgestelde jaarrekening over het boekjaar 2008 is gecontroleerd door Deloitte Accountants B.V. De verklaring van de accountants is opgenomen bij de overige gegevens. De directie heeft de jaarrekening ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht. De raad heeft, mede op grond van de accountants verklaring en het bijbehorende verslag de jaarrekening goedgekeurd, waarna deze door de directeur van de stichting is vastgesteld. In overleg met de directie is besloten het exploitatiesaldo toe te voegen aan de algemene reserve. Toezicht In totaal heeft de raad in 2008 vijf maal vergaderd, waarvan vier maal met de directie. Daarnaast was sprake van tussentijds overleg tussen individuele leden van de raad en de directie. In de vergaderingen met de directie is in het bijzonder aandacht besteed aan de voorbereidingen van het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit. Verder is o.a. overlegd over de subsidieaanvraag bij OCW voor de periode 2009-2012 en is kennis gemaakt met de ondernemingsraad. Na een zorgvuldige werving- en selectieprocedure heeft de raad, na advies van de ondernemingsraad en gehoord de minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, dr. ir. B.M. (Bert) Geerken met ingang van 1 augus tus 2008 benoemd tot bestuurder van de stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum. Daarmee kwam een eind aan de interim waarneming door ir. D.G. (Dirk) Houtgraaf, wie de raad veel dank verschuldigd is. In het verslagjaar waren geen veranderingen in de samenstelling van de raad. De voorzitter, H.F. Dijkstal, mr. M. Udink en dr. Els van Eijck van Heslinga zijn in 2008 benoemd voor een 2e termijn. In het kader van zijn toezichthoudende functies heeft de raad vastgesteld dat er in 2008 geen sprake was van belangentegenstellingen of andere omstandigheden die afbreuk kunnen doen aan de kwaliteit van bestuur en toezicht. De Raad van Toezicht bedankt directie en medewerkers voor hun bijdragen en inzet in het afgelopen jaar. Leiden, 23 april 2009, H. Dijkstal, voorzitter
3
Bestuursverslag Inleiding In 2008 hebben enkele voor Naturalis zeer invloedrijke ontwikkelingen een impuls gekregen of zijn met succes afgesloten. Na een grote inspanning onzerzijds is de eind 2007 opgelegde naheffingsaanslag omzetbelasting over 2002 en volgende jaren door de inspecteur ingetrokken. Voorts is de aanvraag voor subsidie voor de periode 2009-2012 in het kader van de landelijke basisinfrastructuur, op de cultuurprofijtkorting na, volledig toegekend. Het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit (NCB; werktitel) is een stap dichterbij dankzij de toe kenning, met ingang van 2008, van structurele subsidie, met Naturalis als penvoerder. Per augustus is dr. ir. B.M. (Bert) Geerken als nieuwe bestuurder aangesteld. Dit verslag geeft in hoofdlijnen een toelichting op de ontwikkelingen, in het bijzonder voor zover ze in relatie staan tot de jaarrekening en de prestatieafspraken. Exploitatieresultaat Het exploitatieresultaat van 2008 komt afgerond op € 2.209.000 positief. Dit is € 1.827.000 hoger dan was begroot. De belangrijkste reden voor dit positieve resultaat zijn ongeplande baten uit subsidie betreffende de renovatie van de locatie Raamsteeg (€ 852.000) en schenkingen van de BankGiro Loterij (totaal € 800.000). De meest opvallende punten waar het resultaat afwijkt van de begroting zijn de volgende (in duizenden euro’s, negatieve bedragen tussen haakjes): Mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten In een samenwerking met Beeld & Geluid een schenking van de BankGiro Loterij.
Per saldo resteert een bedrag van € 500.000 voor Naturalis ................................................................................. 500
Een schenking van de BankGiro Loterij ............................................................................................................................... 300 Positief saldo rentebaten / -lasten ........................................................................................................................................ 266 Per saldo een hoger resultaat uit accommodatie-verhuur en catering ........................................................................ 258 Niet geraamde werkgeverslasten. Het generieke opslagpercentage werd te krap begroot ............................... (229) Extra inhuur van uitzendkrachten voor met name de afdeling Publiekopvang ....................................................... (252) Extra kosten voor (pre)pensioen en vut ............................................................................................................................ (339) Diversen overige afwijkingen, per saldo .............................................................................................................................. 159 Subtotaal mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten . ................................................................................. 663
4
Mutaties in de subsidiestromen In verband met de renovatie van de locatie Raamsteeg is de huur (tijdelijk) naar beneden bijgesteld. Over de gehele looptijd van het project zal de subsidie van het Ministerie van OCW versus de huur
in evenwicht zijn
..............................................................................................................................................................
852
Aanpassing in de rijkshuisvestingsstelsel ............................................................................................................................ 177 Incidentele bijdrage van het Ministerie van OCW in de technische vervangingsprojecten .................................... 175 Hogere loon- en prijsbijstellingen van de subsidie van het Ministerie van OCW
.....................................................
139
Afwijkende kosten en opbrengsten van projecten op basis van tweede en derde geldstroom,
per saldo. Dergelijke posten zijn niet in de begroting meegenomen . ............................................................ (179)
Subtotaal mutaties in de subsidiestromen .................................................................................................................. 1.164 Samenvattend Subtotaal mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten ......................................................................................... 663 Subtotaal mutaties in de subsidiestromen ...................................................................................................................... 1.164 Totaal verschil realisatie versus begroot resultaat ................................................................................................... 1.827
Functioneren en continuïteit van de insteling Vermogenspositie De vermogenspositie is dankzij het positieve resultaat over 2008 verder verbeterd. In november 2008 is, in op dracht van de bestuurder door Deloitte Accountants B.V., een onderzoek uitgevoerd naar de gewenste algemene reserve van de stichting. De laatste keer dat een dergelijk onderzoek is uitgevoerd was in 2001. Het uitgebrachte advies is dat Naturalis – onder gelijkblijvende omstandigheden – een eigen vermogen behoeft van € 10,2 miljoen in 2012. Dit advies is overgenomen, maar de opbouw zal zich in een lager tempo voltrekken. Conform de toezegging van OCW in de februaricirculaire 2007 (briefnummers: DCE/06/33469 d.d. 19 februari 2007 en DCE/07/12104 d.d. 10 april 2007) wordt het overschot van het OCW bestemmingsfonds, dat niet aan specifieke projecten is gebonden, aan de algemene reserve toegevoegd. Deze overheveling zal per 1 januari 2009 worden geëffectueerd. Investeringen De geplande verbouwing van het entreegebouw het “Pesthuis” is in 2008 grotendeels stil komen te liggen ten gevolge van vertraging in het verkrijgen van vergunningen. De planvorming voor de herinrichting is vertraagd voortgezet. In het kader van de gefaseerde vernieuwing van de permanente exposities is in 2008 de bestaande cinema omgebouwd tot een interactieve spel- en filmzaal. In het verband van de vernieuwing zijn ook technische tentoonstellingsmaterialen, o.a. verlichting en audiovisuele presentatiemiddelen aangeschaft. Op facilitair gebied zijn verschillende grote vervangingsinvesteringen gedaan. O.a. het complete park kantoorcomputers is vervangen en diverse onderzoeksfaciliteiten, bijvoorbeeld microscopen.
5
Lange-termijnperspectief Sinds 2005 zet Naturalis zich samen met de Universiteit Leiden (UL), de Universiteit van Amsterdam (UvA) en de Wageningen Universiteit en Researchcentrum (WUR) in voor realisering van het Nederlands Centrum voor Biodiversiteit. In dit centrum worden de collecties van het Zoölogisch Museum Amsterdam en het Nationaal Herbarium Nederland geïntegreerd met de collecties, die Naturalis in beheer heeft. Volgens de plannen zal ook het personeel overkomen en wordt een ambitieus investeringenprogramma uitgevoerd om uit te groeien tot een museum. Via academische werkplaatsovereenkomsten, af te sluiten met de UL, UvA en WUR, zal personeel van dit NCB kunnen functioneren binnen het universitaire onderzoek en onderwijs. Ook na de opbouwfase blijven de universiteiten financieel en in het toezicht betrokken bij het NCB. De ambities van Naturalis en de drie genoemde universiteiten onder de titel “NCB” hebben maatschappelijk ruime erkenning gekregen. Het jaar 2008 bracht de doorbraak. Met ingang van dit jaar wordt Naturalis gesub sidieerd als penvoerder van een samenwerkingsverband met de drie universiteiten “Nederlands Centrum voor Biodiversiteit in oprichting”. Met de verkregen middelen kan fase 1 van het NCB worden gerealiseerd. Dit betreft onder andere nieuwbouw om de desbetreffende universitaire collecties onder te brengen. Eind 2008 werd een analyse van de te stellen eisen aan de huisvesting van het NCB opgeleverd, die correspondeert met de ambities. Werken aan het NCB zal in toenemende mate een thema zijn in het beleid van de stichting. Resultaatafspraken Bijna alle feitelijke resultaten zijn in overeenstemming met de afgesproken doelen. Slechts 2 resultaatafspraken zijn niet gehaald: de publicatie van het achtste deel van de serie Fauna van Nederland vindt pas plaats in 2009 en het schoolbezoek is bijna 20% achter gebleven bij het streefresultaat. Vooral het laatste baart zorgen. Reden om in 2009 extra aandacht te geven aan het binnenhalen van scholieren. Daar staat tegenover dat het webbezoek verder is toegenomen tot meer dan 4,5 miljoen bezoeken en ook het fysieke bezoek aan Naturalis met in totaal 245.000 bezoekers ruim boven de doelstelling is gebleven. Een overzicht van de resultaten is te vinden onder ‘Prestatieverantwoording’.
6
Samenstelling van bestuur en Raad van Toezicht Bestuur Het bestuur van de stichting is statutair opgedragen aan de directeur. In 2008 werd deze functie tot 1 augustus vervuld door ir. D.G. (Dirk) Houtgraaf als waarnemend directeur. Van 1 augustus tot aan het einde van het jaar heeft dr. ir. B.M. (Bert) Geerken de functie uitgeoefend. Raad van Toezicht Per 31 december 2008 was de samenstelling van de Raad van Toezicht als volgt: Naam
M/V
Geboortejaar
Einde eerste termijn
Einde tweede termijn
H. (Hans) Dijkstal
M
1943
13.02.2008
13.02.2011
Prof. dr. L.E.M. (Louise) Vet
V
1954
01.02.2007
01.02.2010
Dr. E.S. (Els) van Eijck van Heslinga
V
1950
01.07.2008
01.07.2011
Ir. H.M. (Jos) Darmanata
M
1968
01.02.2006
01.02.2009
Mr. M. (Marc) Udink
M
1958
01.07.2008
01.07.2011
Drs. S.C.J. (Saskia) de Vries
V
1958
23.06.2009
23.06.2012
Dr. Ir. L.P.J.J. (Lucas) Noldus
M
1959
06.03.2010
06.03.2013
In het verslagjaar zijn de heer Dijkstal, de heer Udink en mevrouw Van Eijck van Heslinga herbenoemd. Ondernemingsraad en wetenschappelijke raad van advies In het verslagjaar heeft de bestuurder zes overlegvergaderingen gehad met de ondernemingsraad van Naturalis. Op het gebied van het onderzoeksbeleid laten de bestuurder en de adjunct-directeur Onderzoek zich bijstaan door een Wetenschappelijke Raad van Advies. Met deze externe adviesraad is in het verslagjaar twee maal overleg gevoerd, in bijzijn van alle afdelingshoofden van de sector Onderzoek. Leiden, 23 april 2009, B.M. Geerken, directeur
7
jaarrekening
Balans Per 31 december 2008, na verwerking resultaatbestemming ACTIVA
2008
2007
€
€
1. Immateriële vaste activa - 2. Materiële vaste activa
4.238.336
3.762.094
3. Financiële vaste activa - Totaal vaste activa
4.238.336
3.762.094
4. Voorraden
141.344
173.462
5. Vorderingen
895.057
1.001.970
6. Effecten - 7. Liquide middelen
11.872.080
4.306.990
Totaal vlottende activa
12.908.481
5.482.422
Totaal activa
17.146.817
9.244.516
PASSIVA
2008
2007
€
€
8.
Algemene reserve
3.117.101
2.765.411
9.
Bestemmingsfondsen OCW
4.720.428
2.885.111
10. Overige bestemmingsfondsen
576.158
554.405
Totaal eigen vermogen
8.413.687
6.204.927
11. Voorzieningen
1.282.700
1.283.800
12. Langlopende schuld - Totaal langlopende schulden - 13. Schulden aan kredietinstellingen - 14. Schulden aan leveranciers
1.114.219
640.352
15. Belastingen en premies sociale verzekeringen
287.696
194.603
16. Overige schulden
453.743
296.826
17. Overlopende passiva
8
5.594.772
7.450.430
Totaal passiva
17.146.817
624.008 1.755.789 9.244.516
Categoriale exploitatierekening BATEN
2008
2008
2007
realisatie
begroot
realisatie
€
€
€
18. Directe opbrengsten
2.477.929
2.167.500
2.379.535
248.175
159.000
323.785
2.726.104
2.326.500
2.703.320
19. Indirecte opbrengsten Totaal opbrengsten
20. Subsidie OCW Cultuurnota - onderdeel huur bijdrage
5.184.005
4.820.000
5.368.176
- onderdeel exploitatiebijdrage
10.370.509
10.213.000
10.036.071
- onderdeel incidentele bijdrage
1.162.946
1.163.000
1.162.946
2.004.251
7600
1.074.803
21. Overige subsidies en bijdragen
18.721.711
16.203.600
17.641.996
Totaal baten
21.447.815
18.530.100
20.345.316
LASTEN
2008
2008
2007
realisatie
begroot
realisatie
€
€
€
22. Salariskosten 23. Afschrijvingen 24. Huur
8.077.485
7.168.800
7.443.736
802.644
755.360
1.078.924
3.981.914
4.834.000
4.305.649
25. Aankopen - - 26. Overige lasten Totaal lasten Saldo uit gewone bedrijfsvoering 27. Saldo rentebaten/-lasten
6.712.720
5.459.700
5.946.981
19.574.763
18.217.860
18.775.289
1.873.052
312.240
1.570.027
335.708
70.000
144.105
28. Saldo overige buitengewone baten/lasten - - Exploitatieresultaat
9
2.208.760
382.240
1.714.132
Categoriale en functionele explotatieberekening (in duizenden euro’s)
functioneel →
Totaal Publieks- functie
Collectie-
Weten- Alge-
functie
schap- meen
Verwerving & Afstoting
Conservering & Restaureren
Onderzoek & Registratie
Tijdelijke presentatie
Vaste presentatie
categoriaal →
functie beheer
BATEN Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Totale Opbrengsten
2.478 1.587 248
20
2.726 1.607
835 - - -
56 -
37 - - - - 872 - - -
191
56
191
Subsidie OCW Cultuurnota 5.184 1.156
609
349
1.626
5
65
1.374
10.371 1.807
1.356
2.723
1.296
111
1.870
1.208
- onderdeel incidentele bijdrage
1.163 - - - - - -
1.163
Overige subsidies/bijdragen
2.004 - -
- onderdeel huren - onderdeel exploitatiebijdrage
598 - -
421
985
Totale Bijdragen
18.722 2.963
1.965
3.670
2.922
116
2.356
4.730
Totale baten
21.448 4.570
2.837
3.670
2.922
116
2.412
4.921
8.077 1.620
852
1.956
375
98
1.264
1.912
340 -
38
37 -
37
351
65
172
LASTEN Salariskosten Afschrijvingen Huur Aankopen Overige lasten Totale lasten Saldo uit gewone bedrijfsvoering Saldo rentebaten/-lasten Saldo overige buitengewone baten/lasten Saldo uit bedrijfsvoering Toerekening Algemeen beheer Exploitatieresultaat
10
803
3.982 1.156
609
349
1.626
5
6.713 1.272
753
2
857
1.537
2.701
3.395
2.791
105
2.223
3.972
136
275
131
11
189
949
336 - - - - - -
336
19.575 4.388 1.873
182
1.240 1.052
- - - - - - - 2.209
182
136
275
131
11
189
-
361
222
280
230
9
183
2.209
543
358
555
361
20
372
1.285
Kasstroomoverzicht (in duizenden euro’s)
2008
2007
realisatie
realisatie
Exploitatieresultaat
2.209
1.714
Aanpassen voor: - afschrijvingen materiële vaste activa - mutatie voorzieningen Bruto kasstroom uit operationele activiteiten Mutatie voorraden Mutatie vorderingen
804
1.079
(1)
(12)
3.012
2.781
32
(9)
107
(397)
Mutatie kortlopende schulden
5.694
(711)
Mutatie werkkapitaal
5.833
(1.117)
Kasstroom uit operationele activiteiten
8.845
1.664
Investeringen in materiële vaste activa
(1280)
(661)
Desinvesteringen in materiële vaste activa - Kasstroom uit investeringsactiviteiten
(1280)
(661)
Mutatie langlopende schulden - Kasstroom uit financieringsactiviteiten - Mutaties liquide middelen
7.565
1.003
Liquide middelen begin boekjaar
4.307
3.304
Liquide middelen einde boekjaar
11.872
4.307
7.565
1.003
Mutaties liquide middelen
De liquiditeitspositie is in 2008 verbeterd met ruim € 7,5 mln. hetgeen enerzijds wordt veroorzaakt door een po sitieve kasstroom van ruim € 8,8 mln. uit operationele activiteiten. Anderzijds is sprake van een afname door in vesteringsactiviteiten van per saldo ruim € 1,3 mln.
11
Algemene toelichting Oprichting De Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis is statutair opgericht op 22 juni 1995 en gevestigd te Leiden. Doelstelling en activiteiten Conform artikel 2.2 van de statuten stelt Naturalis zich ten doel het verwerven en verspreiden van kennis over en inzicht in de natuurlijke diversiteit op aarde in heden en verleden, de ontwikkeling van de aarde als natuurlijk systeem en de plaats van de mens daarin. Middelen Conform artikel 3 verkrijgt Naturalis de middelen uit: revenuen uit kapitaal, de verkoop van toegangsbewijzen, subsidies van overheden en particuliere instellingen, giften, sponsorbijdragen, erfstellingen, legaten en alle overige baten uit wettige activiteiten. Indeling jaarrekening De indeling van de jaarrekening is gebaseerd op het in april 2005 verschenen Handboek Verantwoording Cultuursubsidies Musea van het Ministerie van OCW. De richtlijnen in dit handboek sluiten zoveel mogelijk aan op de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek, Boek 2, Titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in bijzonder RJ 640). De in het handboek gestelde eisen beogen enerzijds duidelijkheid te bieden aan de instellingen zelf en ander zijds uniformiteit te bevorderen in de presentatie van de te leveren (financiële) gegevens. Het nieuwe handboek is een antwoord op de behoefte van de Raad voor Cultuur (2000) aan een transparanter verantwoordingsmodel. Continuïteit Als gevolg van formeelrechtelijke aspecten zal de Belastingdienst over de periode tot en met 2008 geen na heffingsaanslag omzetbelasting opleggen. Na 1 januari 2009 acht de Belastingdienst zich niet meer gebonden aan het gewekt vertrouwen. In de loop van 2009 zal de Belastingdienst een standpunt innemen inzake de om zetbelasting. Gezien het voorgaande is de continuïteitsdreiging, zoals is opgenomen in de jaarrekening 2007, niet meer aan de orde. Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteit van de organisatie.
12
Waarderingsgrondslagen Algemeen De geformuleerde grondslagen hebben betrekking op de jaarrekening als geheel. De waardering en bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Voor zover niet anders is vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben, ongeacht of ze tot ontvangsten of uitgaven hebben geleid. Baten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Lasten en risico’s, die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden. Omrekening van vreemde valuta Liquide middelen in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers van afwikkeling. De uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen worden opgenomen in de exploitatierekening. Collectie De collectie is eigendom van de Staat der Nederlanden en is daarom niet in de balans opgenomen. De collec tie is niet verzekerd. Met betrekking tot de collectie is in 1995 tussen de Staat der Nederlanden en het Museum een beheersover eenkomst afgesloten voor een periode van 30 jaar.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa De per 1 juli 1995 aanwezige materiële vaste activa zijn door het Ministerie om niet overgedragen aan Naturalis. Deze activa zijn getaxeerd door Troostwijk Taxateurs. Waardering geschiedt tegen de getaxeerde waarde, on der aftrek van lineaire afschrijving op basis van de (getaxeerde) resterende levensduur. Op 1 januari 2005 is een deel van de bedrijfsinstallatie, de zogenaamde RTB+ installaties, van de Rijksgebouwen dienst aan Naturalis overgedragen. Deze activa zijn getaxeerd door Troostwijk Taxateurs. Waardering geschiedt tegen de getaxeerde waarde, onder aftrek van lineaire afschrijving op basis van de door Naturalis aangenomen levensduur. Middels een beschikking van het Ministerie van OCW zijn de bedragen in het kader van de RTB+ installaties aan Naturalis overgemaakt. Na overleg met het Ministerie van OCW heeft Naturalis het bezwaar tegen de des betreffende beschikking ingetrokken. De overige materiële vaste activa worden gewaardeerd op basis van historische kostprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen, welke zijn gebaseerd op de verwachte economische levensduur, dan wel lagere taxatie waarde. 13
Voorraden De voorraden zijn opgenomen tegen aanschafwaarde, verminderd met een voorziening voor incourantheid. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen nominale waarde, voor zover nodig onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Deze voorzieningen zijn bepaald op basis van ervaring uit het verleden. Voorzieningen De voorzieningen prepensioen, prepensioen aanvulling en vut zijn conform RJ 271 op actuariële wijze berekend.
Grondslagen voor de bepaling van het resultaat De subsidieopbrengsten zijn opgenomen op basis van het getekende convenant met het Ministerie van OCW, aangevuld met de bijstelling over de lopende verslagperiode.
14
Toelichting balans 2. Materiële vaste activa
Bedrijfs-
Tentoon-
Kantoor
Laboratorium Totaal
installaties
stelling
inventaris
en collectie-
inventaris
€
€
€
Stand begin boekjaar
455.000
1.758.164
Investeringen -
€
€
691.012
857.918
3.762.094
620.200
363.107
297.330
1.280.637
Desinvesteringen - -
(1.064.294)
(6.076)
(1.070.370)
Subtotaal voor afschrijving 2008
455.000
2.378.364
(10.175)
1.149.172
3.972.361
Afschrijving
(86.667)
(338.890)
(264.494)
(110.097)
(800.148)
Vrijval van afschrijvingen - -
1.061.566
4.557
1.066.123
797.072
(105.540)
265.975
Subtotaal afschrijving
(86.667)
(338.890)
Stand einde boekjaar
368.333
2.039.474
786.897
1.043.632
4.238.336
Cumulatieve afschrijving
931.667
7.310.122
3.562.116
5.524.512
17.328.417
In 2008 is de materiële vaste activa op aanwezigheid doorgelicht. Met name afgeschreven hard- en software bleek nog in de activa administratie te zijn geregistreerd. Er is een correctie middels desinvesteringen en een vrijval van afschrijvingen doorgevoerd, hetgeen tot een klein negatief resultaat van € 2.494 heeft geleid. De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn als volgt: Bedrijfsgebouwen Collectiemeubilair Vaste opstelling museale inventaris
2,5% 2,5% 6,7-10%
Depots
10%
Laboratoriumapparatuur
10%
Kantoorinrichting
10%
Presentatiemateriaal museale inventaris
10%
Inrichting Wetenschapszaal
50%
Technische installaties
6,7-20%
Computer apparatuur
33%
Audiovisuele apparatuur
20%
Transportmiddelen
20%
4. Voorraden
2008
2007
€
€
Boekwinkel
109.013
120.313
32.331
53.149
141.344
173.462
Museumwinkel 15
5. Vorderingen
2008
2007
€
€
Debiteuren
118.188
250.717
(5.000)
(5.000)
Voorziening dubieuze debiteuren Te vorderen omzetbelasting
460.488
373.655
Rente
84.796
73.820
Voorschotten en vorderingen op personeel
60.493
26.070
Universiteit van Amsterdam
30.342 -
Universiteit Wageningen
23.480 -
Universiteit Leiden
19.050 -
Compass Group Nederland
13.650 -
Museumkaart
10.958 -
LUMC -
12.411
The Live House -
10.567
Centocor -
7.669
Amnesty International -
2.236
SLS Wonen -
1.839
Reaal Verzekeringen -
1.705
Diversen Overige vorderingen Vooruitbetaalde tentoonstellingskosten
5.790 142.107
31.516
95.807
Nautilus
8.801 -
OCE
5.371
Schouten Verpakkingen
5.342 -
MMP
2.950 -
De Haan
2.999 -
5.205
Rijksgebouwendienst -
125.000
EIS -
3.898
Overige vooruitbetaalde bedragen
5.521
3.053
Waarborgsommen
5.060
5.060
Overlopende activa
65.092
240.491
Totaal vorderingen
16
13.520 256.289
895.057
1.001.970
7. Liquide middelen
2008
2007
€
€
Rabobank
11.796.061
3.847.158
73.895
72.292
Fortis Bank -
147.782
Postbank -
235.950
Kas
Gelden onderweg
2.124
3.808
11.872.080
4.306.990
Alle saldo’s van de bovenstaande rekeningen zijn dagelijks beschikbaar. Per oktober 2008 is de Rabobank huisbankier van Naturalis. De relatie met de andere banken is inmiddels afgebouwd. Er is inmiddels een treasurystatuut opgesteld. De inhoud is afgestemd met de accountant en het statuut zal eind april 2009 ter goedkeuring aan de Raad van Toezicht worden voorgelegd.
8. Algemene reserves
2008
Bedrijfs-
installaties
€
Stand begin boekjaar
647.811
Overboeking reserve
(129.563)
Overig €
€
2.117.600
2.765.411
129.563 -
Resultaat bestemming - Stand einde boekjaar
Totaal
518.248
351.690
351.690
2.598.853
3.117.101
9. Bestemmingsfondsen OCW
2008
veiligheids- TV
Veiligheids- Renovatie
analyse
systeem3
OCW1
Stand begin boekjaar
€ 72.000
projecten2 € 132.757
overig
totaal
Raamsteeg4
€
€
€
€
250.000
1.111.455
1.318.899
2.885.111
Toevoegingen -
175.000 -
830.966 -
1.005.966
Onttrekkingen -
(132.757) -
(215.288) -
(348.045)
Resultaat bestemming - - - -
1.177.396
1.177.396
Stand einde boekjaar
2.496.295
4.720.428
72.000
175.000
250.000
1.727.132
1. Dit project omvat een bijdrage van € 20.000 voor het opstellen van een integraal beveiligingsplan en een bijdrage van € 52.000 in de eenmalige kosten van te treffen maatregelen. De subsidie is door het Ministerie van OCW verstrekt. Dit budget zal conform de brief van OCW van 26 maart 2008 (kenmerk DCE/08/8867) worden besteed aan het vervangen van het beveiligingssysteem. 17
2. Deze subsidie omvat een bijdrage in het technische vervangingsonderhoud aan het gebouw en installaties van Naturalis. De werkzaamheden die betrekking hebben op de subsidie 2005/2006 (totaal € 165.300) zijn in 2008 afgerond. In het onderstaande overzicht zijn de werkzaamheden gespecificeerd. In 2008 is opnieuw een budget voor technische vervangingsonderhoud van € 175.000 ontvangen. De werkzaamheden die betrekking op dit budget starten in 2009.
2008
realisatie
€
Stand begin boekjaar Besteding 2008
132.757 (132.757)
Budget Technische Vervanging 2009
175.000
Stand einde boekjaar
175.000
Besteding 2008 Aanpassen koeling ruimte ten behoeve van servers
11.553
Arbo installatie ten behoeve van glasbewassing loopbrug
13.584
Aanpassen trap zwerfzone
17.679
Bekabeling beveiligingscamera Aanbrengen van een splitunit om capaciteit elektriciteit te verhogen Installeren beveiligingscamera
17.117
Aanbrengen duivenwering
5.871
Aanbrengen koeling Rangerruimte
9.270
Aanbrengen epoxy vloer in Pesthuis
25.000
Vervangen computervloer tentoonstellingszaal
20.000
Vervangen slangen van twee brandslanghaspels Opslag Rijksgebouwendienst over de bouwkosten
546 19.943
Totaal bestedingen
147.784
Voorschotten Rijksgebouwendienst
(32.543)
115.241
Vrijval resterend budget 2005/2006 Totaal besteding 2008
18
971 6250
17.516 132.757
175.000
3. Dit project omvat een vervanging van het huidige beveiligingsysteem waarbij de € 250.000 een bijdrage van het Ministerie is in de totale investering. Ook dit budget zal conform de brief van OCW van 26 maart 2008 (kenmerk DCE/08/8867) worden besteed aan het vervangen van het beveiligingssysteem. 4. De locatie Raamsteeg te Leiden had voorheen uitsluitend een depotfunctie voor Naturalis. Momenteel wordt het depot grondig gerenoveerd. Na renovatie zal het depot door drie Leidse musea in gebruik worden genomen. Gedurende renovatie is de huur tijdelijk verlaagd. De bevoorschotting van het Ministerie van OCW loopt echter niet synchroon met de huurbetalingen (toevoeging 2008 be draagt € 830.966). Dit wordt veroorzaakt door: een langere verbouwtijd waardoor de relatief lagere (leegstand) huur blijft gehandhaafd, er een verhuisbudget van € 500.000 is opgenomen en de bevoorschotting van OCW is niet aangepast. Hiervan resteert na onttrekking 2008 nog € 284.712 (€ 500.000 - € 215.288). Voor het surplus van zowel het boekjaar 2006, 2007 en 2008 is een bestemmingsfonds gevormd. Inmiddels zijn over de besteding van het surplus en de toekomstige exploitatie afspraken met het Ministerie van OCW ge maakt, de datum 26 maart 2008, kenmerk DCE/08/8865. De locatie Raamsteeg wordt in 2009 opgeleverd. In het onderstaande over zicht worden de onttrekkingen nader toegelicht.
2008
realisatie
€
Aanschaf van stellingen
198.988
Kosten van ontsmetting
6.492
Klimaatmeting
6.000
Verhuizingkosten
19
3.808 215.288
10. Overige bestemmingsfondsen
stand
31-12-2007
31-12-2008
€
€
Biotechnologie
toevoeging €
107.887 -
1)
onttrekking €
stand
107.887 -
Biotechnologie update 2)
38.877 -
Zaal Aarde aanvulling
36.752 -
Donatie Hulotte B.V.
22.953 - -
22.953
Biodiversiteit 5)
65.269
63.740
3)
4)
Biocombe EU
14.309
2.446 -
6)
Marbef 7)
(33.384)
51.772
Synthesys A
(20.720)
Synthesys B 9)
42.619
8)
NWO groot
(72.856)
10)
Universiteit Porto 11) Geomax
12)
Edit 13) Type exemplaren digitaal 14)
339
38.538
36.752 15.838
2.446 8.158
10.230
49.259
41.424
(12.885)
1.312
44.706
(775)
32.226 -
(40.630)
9.869
12.500
6.172
16.197
(35.737)
124.809
92.945
(3.873)
11.700
120.768
66.989
65.479
106.004 -
91.949
14.055
FES/PG
17.696
166
66.689
LNV database beheer 16)
11.206 - -
11.206
15)
Rijkswaterstaat SETL 17) Bezoekers beurzen 18) Marine lakes of Indonesia
19)
Collectie in de klas 20) Facetdeterminatie
21)
Natuurkundige commissie 22)
49.159
(12.843)
27.700
11.778
3.079
3.787
4.770
3.947
4.610
35.656
50.352
44.871
41.137
120.000 -
72.948
47.052
60.783 -
2.427
58.356
36.441
5.374
49.288
18.221
Pace 23) - -
117
(117)
Sterna 24) -
160.776
210.540
(49.764)
Digitale collectie Nederland 25) -
150.781 -
150.781
-
6.334
373
5.961
NL soortenregister exoten 27) -
32.656
1.320
31.336
16.485
(16.485)
885.951
576.158
Pesi
26)
LNV soortendatabase uitbreiding 28) - - Stand einde boekjaar
554.405
907.704
1. Subsidie van het Ministerie van VWS en LNV (beide 50%) voor het opzetten en inrichten van de tentoonstelling Biotechnologie. De uitgaven zijn opgenomen onder de materiële activa. Dit fonds valt conform het afschrijfschema vrij ter dekking van de afschrijvings lasten. In 2008 is de tentoonstelling economisch afgeschreven en daarmee het laatste deel van het fonds vrijgevallen. 2. Een deel van de subsidie, genoemd onder punt 1, bestemd voor de beheerskosten en het actueel houden van de tentoonstelling Biotechnologie. 20
3. Een bijdrage van Nuon/EZH ten behoeve van een verbouwing van de zaal Aarde, die 14 december 2001 is geopend. De uitgaven zijn opgenomen onder de materiële activa. Dit fonds valt conform het afschrijfschema vrij ter dekking van de afschrijvingslasten. De sponsorovereenkomst liep tot 30 september 2008. 4. Donatie met een oorspronkelijke hoogte van € 68.087, waarvan het restant zal worden aangewend voor de huur of aankoop van stoot tanden voor het mammoetskelet in de zaal Oerparade. 5. Subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) ten behoeve van de aanstelling van een project medewerker en een GIS specialist in het kader van het thema Biodiversiteit. Het is inmiddels afgerond en het resterende budget wordt in 2009 besteed in het verlengde van het project. 6. Bijdrage van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen ten behoeve van een onderzoek naar de invloed van veranderingen in biodiversiteit in kust- en zeebodemgebieden. Dit project is in 2008 naar tevredenheid afgerond. 7. Betreft een Europese samenwerking op het gebied van marine biodiversiteit, looptijd 2004-2009. Totaal is € 101.444 door de EU aan Naturalis toegezegd. 8. Dit Europese project ondersteunt onderzoekers in hun reis- en verblijfkosten ten behoeve van hun onderzoek van wetenschappelijke collectie. Er is voor de periode 2004-2009 totaal € 136.384 toegezegd. 9. Betreft een Europees project en omvat het in kaart brengen van de Europese natuurhistorische collecties. Het project loopt t/m 2009. 10. Dit project omvat het digitaliseren van delen van de huidige collectie om ze beter bruikbaar te maken als onderzoeksinstrument. NWO heeft totaal € 688.469 toegezegd. De werkzaamheden aan het project zijn inmiddels afgerond. De financiële afwikkeling is vertraagd en naar verwachting zal Naturalis in de eerste helft van 2009 het resterende bedrag ontvangen. 11. Betreft een promotieplek die is gefinancierd door de Portugese onderzoeksinstelling FCT. Het project heeft een looptijd van 4 jaar met een jaarlijks budget van € 12.500. Dit project wordt in 2009 financieel afgerond. 12. Betreft de participatie in de ontwikkeling van de website geologievannederland.nl. Deze website biedt een overzicht van Nederlandse geologische processen, met thema’s als grondlagen, landschappen, delfstoffen en fossielen. Het is een BSIK-subsidies, aandeel van Naturalis € 125.292. Het project is inmiddels afgerond. Begin 2009 vindt de financiele afwikkeling plaats. 13. EDIT (European Distributed Institute of Taxonomy) is een project in het 6e EU Kaderprogramma. Naturalis coördineert het onderdeel inzake de modellen en procedures voor de infrastructuur die over enkele jaren het Europese taxonomische veld zal domineren. Het project wordt begin 2011 afgerond. 14. Het project omvat de ontwikkeling van een model waardoor van type-exemplaren op internet gepresenteerd kunnen worden. Dit model wordt in de praktijk getoetst door toevoeging van circa 11.000 objectbeschrijvingen van 3500 typen. De subsidie van SenterNovem bedraagt € 135.006 en het project moet uiterlijk in 2009 zijn afgerond. 15. Dit project omvat de deelname aan een consortium van Plantenziektenkundige Dienst, Naturalis, Wageningen Universiteit en Research Centre en Zoologisch Museum Amsterdam voor de ontwikkeling van een expertsysteem gericht op herkenning en risicoanalyse van de kreeftachtige op de plantengezondheid. Het project wordt in 2009 afgerond, aandeel van Naturalis bedraagt € 72.262. 16. Naturalis heeft voor het Ministerie van LNV een webapplicatie laten bouwen met informatie over soorten in wetgeving en beleid. Het Ministerie van LNV is verantwoordelijk voor de inhoud, Naturalis verzorgt het doorvoeren van aanpassingen en het in de lucht houden van de website. De omvang bedraagt afgerond € 50.970, waarvan ruim € 13.620 voor het jaarlijkse beheer van de database. 17. Vanwege onder andere het veranderd klimaat neemt het aantal succesvolle invasies van uitheemse soorten in Nederlandse wateren sterk toe. Om dit te onderzoeken heeft Naturalis de zeehavens, in opdracht van Rijkswaterstaat, meegenomen in het Setl-project, een internationaal monitoringsproject gericht op invasieve soorten. Het is inmiddels afgerond en het resterende budget wordt in 2009 besteed in het verlengde van het project.
21
18. Omvat een aantal kleine bijdragen van onder andere de Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen in de reiskosten van een buitenlandse wetenschapper. 19. Onderzoek naar de populatiestructuur van sponsen in de oceaan waarbij een aantal meren in Indonesië als referentie dienen. Subsidie van het NWO van totaal € 215.371 en een looptijd t/m 2010. 20. Het doel is de inzet van collecties en expertise van erfgoedinstellingen als praktijkcontext voor kerndoelen en eindtermen in het onderwijs. Doelgroepen zijn het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs plus de pabo’s en tweedegraads docentenopleidingen. Dit project loopt t/m 2009 en de subsidie bedraagt € 80.009. 21. Het doel is de ontwikkeling van facetdeterminatie als een generiek gereedschap om snel interactieve determinatie te bouwen. Essentieel is dat het gereedschap zo wordt ontwikkeld dat de superspecialisten daarmee relatief gemakkelijk hun kennis naar tabellen kunnen vertalen. Het instrument wordt bovendien zo gemaakt dat de gebruikers eenvoudig ervaringen, commentaren en voorbeel den kunnen toevoegen en valideren. Het project loopt t/m 2009 en de subsidie bedraagt € 75.980. 22. Het project beoogt de conservering en ontsluiting van het archief van de Natuurkundige Commissie voor Nederlands-Indië (1820-1850). Subsidie van Koninklijke Bibliotheek. Het project loopt t/m 2010 en de totale subsidie bedraagt € 130.148. 23. Het doel is social tagging als instrument inzetten in het verrijken en toegankelijk maken van de museale collecties en het vergroten van de betrokkenheid van de bezoekersgroepen. Partners in dit project zijn: Universiteitsmuseum Utrecht (coördinator), Museon en Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid. Het aandeel van Naturalis in deze SenterNovem subsidie bedraagt afgerond € 11.400. Het project wordt eind 2009 afgerond. 24. Het Europese project Semantic Webbased Thematic European Reference Network Application (Sterna) omvat het koppelen van ongelijksoortige webgebaseerde bronnen van 12 Europese instellingen. De totale projectsubsidie voor Naturalis bedraagt afgerond € 402.400. Het project heeft een looptijd van medio 2008 tot eind 2010. Naturalis moet het project deels voorfinancieren en zal na afronding het resterende bedrag ontvangen. 25. Naturalis gaat een collectieregistratiemodule ontwikkelen zodat de Digitale Natuurhistorische Collectie Nederland, afkomstig van meerdere instituten, beter vindbaar en doorzoekbaar zal zijn. Deze projectsubsidie van SenterNovem bedraagt afgerond € 188.500. De module wordt in 2010 opgeleverd. 26. Het project PESI (A Pan-European Species directories Infrastructure) heeft als doelstelling om gestandaardiseerde en gezaghebbende taxonomische informatie te verschaffen ten behoeve van het beheer van biodiversiteit in Europa. Hiertoe worden de Europese soorten registers, databases van soortennamen en databases van experts geïntegreerd. Naturalis neemt deel als beheerder van één van die soortenregisters, te weten www.nederlandsesoorten.nl. Het project wordt eind 2011 afgerond, het gesubsidieerde bedrag is afgerond € 6.300. 27. Het project omvat de uitbreiden van het bestaande Nederlands Soortenregister met 25 ‘exotische’ zoogdiersoorten. De Plantenziekte kundige Dienst subsidieert dit project met € 40.820 dat in 2009 wordt afgerond. 28. Dit project omvast het doorvoeren van diverse verbeteringen in de bestaande LNV-soortendatabase. Het Ministerie van LNV financiert dit project voor totaal € 45.140. De verbeteringen worden in 2009 doorgevoerd.
22
11. Voorziening
2008
2007
€
€
Prepensioen aanvulling
1.214.000
1.080.000
Prepensioen
46.000
150.000
VUT -
13.000
Voorziening jubilea
14.100
17.800
Voorziening WAO/WIA
8.600
23.000
1.282.700
1.283.800
Prepensioen aanvulling
2008
2007
€
€
Stand begin boekjaar
1.080.000
1.120.000
Mutatie boekjaar
134.000
(40.000)
Stand einde boekjaar
1.214.000
1.080.000
De voorziening prepensioen aanvulling is een voorwaardelijke aanspraak uit hoofde van de CAO 2007 - 2008. Prepensioen
2008
2007
€
€
Stand begin boekjaar
150.000
132.000
Mutatie boekjaar
(104.000)
18.000
Stand einde boekjaar
46.000
150.000
De voorziening prepensioen omvat de aanspraak van personen die reeds gebruik maken van de prepensioen regeling. VUT
2008
2007
€
€
Stand begin boekjaar
13.000
26.000
Mutatie boekjaar
(13.000)
(13.000)
-
13.000
Stand einde boekjaar
De voorziening vut omvat de aanspraak van personen die reeds gebruik maken van de vutregeling. Naar aanleiding van de wijzigingen in de RJ271, het amendement Vendrik en de CAO-afspraken ten aanzien van VUT, prepensioen en levensloop is de berekening van de voorziening prepensioen (aanvulling) en VUT in 2006 bijgesteld. Zowel de voorwaardelijke als onvoorwaardelijke aanspraken zijn bij de berekening van de voor ziening meegenomen. De voorzieningen zijn in zowel 2007 als in 2008 berekend volgens de actuariële methode Projected Unit Credit Method. Bij de actuariële berekening wordt rekening gehouden met geaggregeerde blijf kansen waarin ondermeer zijn begrepen de sterfte-, arbeidsongeschiktheid- en vertrekkansen. Deze kansen zijn afhankelijk van leeftijd en geslacht. Bij de berekening is een algemene salarisverhogingen 2,5% verondersteld 23
en een carrièreontwikkeling van gemiddeld 1,0%. De verplichtingen zijn contant gemaakt op basis van een verdisconteringvoet ultimo boekjaar die wordt afgeleid uit het lange termijn effectieve marktrendement op ondernemingsobligaties van hoge kwaliteit (in de markt gezien als obligaties met een “AA-rating”). Voorziening jubilea
2008
2007
€
€
Stand begin boekjaar
17.800
19.600
Mutatie boekjaar
(3.700)
(1.800)
Stand einde boekjaar
14.100
17.800
Voorziening WAO/WIA
2008
2007
€
€
Stand begin boekjaar
23.000 -
Mutatie boekjaar
(14.400)
23.000
Stand einde boekjaar
8.600
23.000
15. Belastingen en premies sociale verzekeringen
24
2008
2007
€
€
Loonheffing
287.696
194.603
16. Overige schulden
2008
2007
€
€
Pensioenen
248.337 -
Universiteit Leiden
55.229
Kosten uitbesteed werk
52.827
58.185
Te betalen energie/gas/water
50.452
38.616
Accountantskosten
11.750
11.750
Onderzoeksbeursen 2008
11.500 -
Heijmans
8.700 -
ADP
262
13.900
EBSCO -
32.577
Eurest -
31.168
Global Knowledge -
11.344
Nautilus -
10.468
Drukkerij Groen -
9.970
Roteb -
9.898
Rijksgebouwendienst -
9.586
Leica -
7.514
Steelite -
5.141
Landesmuseum -
5.000
De Clerq advocaten -
25
3.723
1.021
Diversen
14.686
36.956
Stand einde boekjaar
453.743
296.826
17. Overlopende passiva
2008
2007
€
€
NCB
4.906.932 -
Vakantiegelden
279.224
252.602
Vakantiedagen
360.907
316.970
Overige vooruit ontvangen bedragen
47.709
54.436
Stand einde boekjaar
5.594.772
624.008
De post, NCB omvat een subsidie groot € 5 mln., die Naturalis medio december 2008 bij beschikking d.d. 3.12.2008 gekenmerkt BEK/BPR-2008/150551U van het Ministerie van OCW ontving in haar hoedanigheid van Penvoerder van het samenwerkingsverband “Nederlands Centrum voor Biodiversiteit in oprichting”. De subsidiering is verleend op basis van een subsidieaanvraag en jaarplan gedateerd 23 oktober voor het jaar 2008 die Naturalis op bij de Minister van OCW heeft ingediend. Deze datum van inzending wordt verklaard doordat pas met ingang van 1 september 2008 in redelijke mate vast is komen te staan Naturalis als Penvoerder voor subsidiëring in het gehele kalenderjaar 2008 in aanmerking zou kunnen komen. Op de post zijn de uitgaven in mindering gebracht die de stichting in de periode 1 september 2008 tot en met 31 december 2008 heeft gedaan in het kader van uitvoering van beleid dat in het samenwerkingsverband is vastgelegd. In het onderstaand overzicht is dit nader uitgewerkt.
26
2008
realisatie
€
Ontvangst subsidie Ministerie van OCW
5.000.000
Kosten projectleiding en ondersteuning
44.752
Bouwkundig advies
39.638
Diversen
8.678
Totale kosten september – december 2008
93.068
Stand einde boekjaar
4.906.932
Niet in de balans opgenomen verplichtingen Stichting Federatief Pensioenfonds Naturalis is voor de pensioenreling bij de Stichting Federatief Pensioen (SFP) aangesloten. SFP is gekwalificeerd als een ondernemingspensioenfonds met aangesloten ondernemingen uit verschillende branches in de zin van IAS19 en RJ271. Garantieverplichtingen Er is een garantieverplichting van € 21.781 aangegaan ten behoeve van de belastingdienst inzake de opslag van accijnsvrije alcohol. Huur Het museale gebouwencomplex en de grond, alsmede het overgrote deel van de collectie is eigendom van de Rijksoverheid en derhalve niet opgenomen in de balans. Inzake de gebouwen aan de Darwinweg 2 en Raamsteeg te Leiden is een huurovereenkomst gesloten tussen de Staat der Nederlanden en Naturalis. De jaarhuur van de Darwinweg is € 3.936.100 (prijspeil 2008) en Raamsteeg is € 34.000 (prijspeil 2008). De huur van de Raamsteeg is tijdelijk verlaagd als gevolg van de renovatie. Daarnaast wordt opslagruimte in Katwijk gehuurd met jaarhuur van € 11.800 (prijspeil 2008). De huurovereen komst is tussen een locale verhuurder en Naturalis gesloten.
Niet in de balans opgenomen activa Activa Medio 2007 heeft taxatie plaatsgevonden van de niet in de balans opgenomen niet-historische bibliotheek (na 1900) van het museum welke eigendom is van Naturalis. De door Troostwijk Taxateurs getaxeerde waarde van de op dat moment aanwezige 55.000 boeken en tijdschriften bedraagt € 29,3 miljoen (verzekeringswaarde). Deze taxatie heeft plaatsgevonden in het kader van de brandverzekering.
27
Toelichting categoriale exploitatierekening 18. Directe opbrengsten
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Opbrengsten uit entree
1.102.635
1.082.000
995.753
Opbrengsten uit winkels
683.097
655.000
748.791
Opbrengsten uit verhuur en arrangementen
611.769
355.500
585.724
Opbrengsten uitgeverij
17.166
37.500
34.095
Overige directe opbrengsten
63.262
37.500
15.172
2.477.929
2.167.500
2.379.535
De inkomsten uit entree was conform de begroting. De opbrengsten uit de winkel waren hoger hetgeen met name is toe te schrijven aan de extra uitgifte van museumjaarkaarten. De opbrengsten uit accommodatieverhuur en de daarmee samenhangende arrangementen zijn ver boven de verwachting. De prestaties waren zelfs hoger dan het uitzonderlijk goede boekjaar 2007. Inmiddels is een vast klantenbestand opgebouwd dat regelmatig het auditorium, atelier of de regentenkamer huurt. De opbrengst van de uitgeverij was lager dan beoogd omdat de uitgifte van een nieuwe atlas is vertraagd. De overige directe opbrengsten waren hoger dan begroot door extra inkomsten uit consultancy activiteiten.
19. Indirecte opbrengsten
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Bijdrage organisatie kosten
15.122
21.500
54.382
Overige indirecte opbrengsten
233.053
137.500
269.403
248.175
159.000
323.785
Bijdrage organisatie kosten omvat een veelheid van kleinere inkomsten zoals vergoedingen voor porti en administratiekosten. De overige indirecte opbrengsten omvatten diverse inkomsten variërend van de inkomsten uit het uitlenen van personeel tot opbrengsten uit de verkoop van afgeschreven computerapparatuur. Met name de ontvangen pacht van de cateraar Eurest was € 59.500 hoger dan begroot.
28
20. Subsidie Ministerie van OCW
2008
2008
2007
realisatie
begroting
Realisatie
€
€
€
Subsidie OCW
16.717.460
16.196.000
16.567.193
De subsidie voor het jaar 2008 voortvloeiend uit de Cultuurnota is in de brief van het Ministerie van OCW van 9 december 2008, kenmerk DCE/82665 vastgesteld op totaal € 16.717.460. De subsidie van het Ministerie van OCW is € 521.460 hoger dan begroot. In het onderstaande overzicht wordt dit verschil nader toegelicht.
2008
realisatie
€
Er heeft een aanpassing plaatsgevonden in het rijkshuisvestingsstelsel, genaamd de RTB 2007 en de één opslag, die een financieel effect op de lopende huurcontracten heeft. De bijdrage in de huisvesting is daarom naar boven bijgesteld.
177.065
Er is een incidentele bijdrage inzake de technische vervangingsprojecten 2008 ontvangen. 175.000 De feitelijke loon- en prijsbijstellingen over 2008 was respectievelijk afgerond 3,57% en 2,36%. De beoogde loon- en prijsbijstelling was 2% en 0,75%.
138.506
Vanaf 2008 ontvangt Naturalis een structurele bijdrage in de kosten van de huisvesting van de locatie Raamsteeg.
30.889
521.460
21. Overige subsidies en bijdragen
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Bijdragen aan projecten 1
907.704 -
Schenking BankGiro Loterij
500.000 - -
Schenking BankGiro Loterij
300.000 -
300.000
Bijdrage in kosten NCB 4
141.689 -
180.748
2 3
Bijdrage BTW onderzoek 5
515.893
43.608 - -
Overige bijdragen
111.250
7.600
78.162
2.004.251
7.600
1.074.803
1. De richtlijnen schrijven voor dat de kosten en opbrengsten van een bestemmingsfonds via de exploitatierekening worden verwerkt. Dergelijke projecten worden altijd individueel getoetst en door het managementteam geaccordeerd. Zowel de directe kosten als de opbrengsten zijn niet in deze begroting meegenomen.
29
2. In 2008 hebben Naturalis en Beeld & Geluid tevens een eenmalige bijdrage van € 800.000, van de BankGiro Loterij gekregen. Hiervan is € 500.000 bestemd voor activiteiten die Naturalis worden uitgevoerd en het resterende deel van de schenking van € 300.000 voor activi teiten van Beeld & Geluid. Met dit bedrag wordt een interactieve collectie Nederlandse natuurfilms opgezet. Deze collectie wordt niet alleen gedigitaliseerd maar ook toegankelijk gemaakt voor het algemene publiek. Met tentoonstellingen in Leiden en Hilversum wordt dit nieuwe project ondersteund. 3. Naturalis is in 2007 voor vijf jaar beneficiënt van de BankGiro Loterij geworden. De jaarlijkse reguliere bijdrage is € 300.000. De bijdrage voor 2008 wordt besteed aan het opgraven en preparen van een Plateosaurus. De verwachting is dat de dinosaurus in oktober 2009 in Naturalis wordt gepresenteerd. 4. Vanaf 2006 is de vorming van een Nederlands Centrum voor Biodiversiteit(NCB) voorbereid. Het gaat hier om de mogelijk toekomstige samenvoeging van onderdelen van de universiteiten van Amsterdam, Leiden, Utrecht en Wageningen met Naturalis. Het bedrag omvat de financiële bijdrage van de betreffende instellingen en het Ministerie van OCW in de gemaakte kosten in zowel 2007 als 2008 door Naturalis. 5. Er heeft een ondezoek naar de BTW positie van musea en in het bijzonder Naturalis plaatsgevonden. Hiervoor heeft Naturalis een bijdrage ontvangen van € 43.608.
22. Salariskosten
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Salariskosten
8.077.485
7.168.800
7.443.736
De gerealiseerde salariskosten omvatten het brutoloon (€ 6.083.965), de sociale lasten (€ 776.929) en de pensioen lasten (€ 584.686). Van het brutoloon is ca. €102.000 aan de tijdelijke tentoonstellingen toegerekend. De salaris kosten zijn afgerond € 909.000 hoger dan begroot uitgekomen, dit wordt als volgt verklaard:
2008
realisatie
€
Er waren extra kosten voor (pre)pensioen en vut. Ook is de voorziening inzake prepensioen aanvulling actuarieel herberekend.
339.000
Er is meer gebruik gemaakt van uitzendkrachten dan begroot. Dit heeft met name plaatsgevonden bij de afdeling Publieksopvang. Inmiddels is besloten het aantal uitzendkrachten te verminderen en het aantal nul-uren contracten te laten toenemen.
252.000
De salarisverhoging als gevolg van de nieuwe CAO per 1 juli 2009 was lager ingeschat. Daarnaast was ook het opslagpercentage voor de werkgeverslasten te krap ingeschat.
279.000
Diversen
39.000
909.000
Het gemiddeld aantal personeelsleden (in fte’s) bedroeg eind 2008 afgerond 135 in 2007 was dit afgerond 131.
30
25. Aankopen In 2008 is voor enkele duizenden euro’s referentie materiaal aangeschaft voor de beoordeling van stenen en parels. Gezien de relatief geringe financiële omvang en het feit dat deze aanschaffingen geen primaire collectie-uitbreiding betreffen is dit bedrag onder de post overige lasten verwerkt.
26. Overige lasten De post overige lasten bestaat uit een grote diversiteit aan posten. Hieronder zijn de belangrijkste rubrieken weergegeven aangevuld met een korte toelichting.
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Personeelskosten, overig
264.121
285.000
340.173
Huisvestingskosten, exclusief huur
1.369.071
1.525.100
1.293.366
Inkoop winkels en arrangementen
811.430
754.000
889.287
Materiële kosten tentoonstellingen
776.087
824.000
952.798
Overige materiële kosten
2.405.099
2.071.600
2.204.195
Kosten van projecten
1.086.912 -
6.712.720
5.459.700
5.946.981
267.162
Personeelskosten, overig
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Personeelskosten
264.121
285.000
340.173
De personeelskosten omvatten de kosten voor de salarisverwerking, arbo, opleidingen, etc. Er is een extra reservering van € 44.000 voor vakantiedagen opgenomen. Daarnaast is een aantal kosten lager uitgevallen, arbokosten (€ 26.000), werving en selectie (€ 25.000) en opleidingskosten (€ 13.500). Huisvestingskosten
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Huisvestingskosten, exclusief huur
1.369.071
1.525.100
1.293.366
De huisvestingskosten zijn afgerond € 156.000 lager uitgekomen dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door lagere energiekosten (€ 27.000), lagere schoonmaakkosten (€ 23.500) en lagere onderhoudskosten aan de gebouwen en de technische installatie (€ 95.000).
31
Inkoop winkels en arrangementen
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Inkoop winkels
453.915
454.000
489.770
Inkoop arrangementen
357.515
300.000
399.517
811.430
754.000
889.287
De inkopen van de winkels zijn conform begroting, de inkopen van arrangementen zijn lager ondanks het feit dat de omzet hoger is uitgekomen. Materiële kosten tentoonstellingen
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Materiële kosten tentoonstellingen
776.087
824.000
952.798
De materiële kosten voor tentoonstellingen zijn afgerond € 47.900 lager dan begroot. Dit wordt met name verklaard doordat de onderhoudskosten aan de vaste presentatie lager dan begroot zijn uitgekomen. Overige materiële kosten
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Overige materiële kosten
2.405.099
2.071.600
2.204.195
De overige materiële kosten omvatten een grote diversiteit aan posten variërend van brandstof voor de trans portauto tot onderhoudskosten aan de laag vacuüm elektronen microscoop. De belangrijkste overschrijdingen betreffen een innovatiebudget van € 115.000 voor informatiediensten dat in de loop van het jaar is vastgesteld, fiscale advieskosten van afgerond € 105.500 en de voorbereidingskosten van het NCB (€ 87.500) Deze extra kosten worden deels gedekt door bijdragen van de participanten in dit traject. Kosten van projecten
2008
2008
2007
realisatie
Begroting
realisatie
€
€
€
Kosten van projecten
1.086.912 -
267.162
Als gevolg van nieuwe richtlijnen zijn de kosten van projecten waarvoor een bestemmingsfonds is of zal worden gevormd vanaf 2005 in de exploitatierekening verwerkt.
32
27. Saldo rentebaten/-lasten
2008
2008
2007
realisatie
begroting
realisatie
€
€
€
Rentebaten
338.733
70.000
167.945
Rentelasten
(3.025) -
(23.840)
335.708
144.105
70.000
Rentebaten worden uit voorzichtigheid laag begroot. De rentelasten zijn ontstaan doordat een betaling aan het pensioenfonds te laat is betaald. Er is geen gebruik gemaakt van de tijdelijke kredietfaciliteit bij de Rabobank.
33
Toelichting categoriale en functionele exploitatierekening Bij de functionele exploitatierekening worden de onderstaande verdeelsleutels toegepast. De sleutels zijn door het managementteam geaccordeerd. Per opbrengsten- en kostenrubriek worden de toegepaste verdeelsleutels toegelicht. Directe opbrengsten De directe opbrengsten omvatten de entreeopbrengsten, de opbrengsten uit de winkels, arrangementen en verhuur. Vrijwel alle directe opbrengsten worden bij de publieksfunctie gegenereerd. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de tijdelijke presentatie en de vaste presentatie. De directe opbrengsten worden op basis van de verhouding in netto vloeroppervlak verdeeld. De verhouding tijdelijk versus vast is 1 : 1,9. De opbrengsten uit de uitgeverij worden aan de wetenschappelijke functie toegerekend. Indirecte opbrengsten De indirecte opbrengsten worden aan de museumfunctie toegerekend die de opbrengst genereert. Subsidie Ministerie van OCW De subsidie voor de huur wordt gelijk gesteld aan de verdeelde huur met betrekking tot de locatie Raamsteeg en Darwinweg. De exploitatiebijdrage van het Ministerie van OCW wordt verdeeld op basis van het relatieve aandeel van een museumfunctie in het toegerekende resultaat. De incidentele bijdragen zijn aan het algemeen beheer toegerekend. Overige subsidies en bijdragen De overige subsidies en bijdragen worden aan de museumfunctie toegerekend die de subsidieaanvraag verzorgt en de tegenprestatie levert. Salariskosten De salariskosten worden aan de betreffende museumfunctie toegerekend. Bij de volgende museumfuncties wordt een verdeelsleutel toegepast.
Collectiefunctie en wetenschappelijke functie
Wetenschappelijk onderzoekers houden zich ook met de collectiefunctie bezig. De salariskosten worden verdeeld aan de hand van de normformatie (notitie: Organisatie en Formatie/Bezetting van 30/8/2005). De gemiddelde salariskosten van de collectie en wetenschappelijke functie verschillen sterk. Bij de ver deling wordt een weging toegepast, de collectiefunctie is gemiddeld schaal 7 en voor wetenschappelijke functie is dit gemiddeld schaal 12. Dit laatste resulteert in een weging van de collectiefunctie versus de wetenschappelijke functie als 1 : 1,7.
34
Publieksfunctie
De salariskosten worden op basis van de verhouding in netto vloeroppervlak verdeeld. De verhouding tijdelijk versus vast is 1 : 1,9. Afschrijvingen De afschrijvingkosten worden aan de betreffende functie toegerekend. Bij de collectiefunctie (onderzoek & registratie en conservering & restaureren) en de wetenschappelijke functie is deze toewijzing niet mogelijk en wordt 1:1:1 verdeling toegepast. Hierbij wordt de museumfunctie Verwerving en afstoting niet meegenomen gezien de zeer beperkte financiële omvang. Huur De huur wordt verdeeld aan de hand van de oppervlakte die een museumfunctie in gebruik heeft. De werk plekken worden bij de collectiefunctie en wetenschappelijke functie aan de hand van de normformatie (notitie: Organisatie en Formatie/Bezetting van 30/8/2005) verdeeld. Overige lasten De overige lasten worden aan de betreffende functie toegerekend. Bij de collectiefunctie (onderzoek & regis tratie en conservering & restaureren) en de wetenschappelijke functie is deze toewijzing niet geheel mogelijk en wordt ten aanzien van een aantal algemene kosten 1:1:1 verdeling toegepast. De huisvestingslasten worden verdeeld aan de hand van de oppervlakte die een museumfunctie in gebruik heeft. Toerekening algemeen beheer De toerekening van het algemeen beheer vindt plaats middels een resultaatafhankelijke toeslag op de totale lasten per museumfunctie. Het berekende opslagpercentage voor 2008 bedraagt -8,2%, in 2007 was dit percen tage -8,8%. Het percentage is negatief omdat de incidentele subsidies van het Ministerie van OCW en de rentebaten onder de post Algemeen beheer wordt gepresenteerd.
35
Overige gegevens
Prestatieverantwoording Resultaat-gebied Onderwerp
Afgesproken
Feitelijke
Verwachting
prestatie
prestatie 2008
2009
Publiek
≥230.000
Bezoek
Publiek
Bezoek websites
≥1.000.000
Publiek
Openingstijden1)
buiten vakantie:
44 uur/week
binnen vakantie:
58 uur/week
Educatie
≥40.000; gemiddelde
Scholieren
245.000
≥ 250.000
4.524.000
≥ 3.000.000
44
44
56
56
32.100
≥ 40.000
32,5
32,5
> 80%
> 80%
> 80%
> 80%
groepsgrootte van ca. 25
Informatiedienst
40 uur/week geopend
Bibliotheek1)
Collectie
voor publiek
Vindbaarheid collectie > 80% van de collectie
vindbaar
Collectie
Juridische status
> 80% van de collectie
voldoende duidelijk
voldoende duidelijk
aanwezig
Collectie
Collectiegegevens
geen doelstelling
231.000
> 300.000
op internet
voor 2008
Onderzoek
Standaardpublicaties 1/jr. -
2/jr.
geologie / fauna van Nederland
Onderzoek
Peer Reviewed
pagina’s
-
Beveiligings- en
calamiteitenplan
≥ 600 aanwezig
1.058
≥ 600
aanwezig
aanwezig
1. Met het doorvoeren van de laatste reorganisatie zijn de openingstijden van het museum en de bibliotheek teruggebracht.
Leiden, 23 april 2009, B.M. Geerken, directeur
36
Accountantsverklaring Aan de Raad van Toezicht van Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2008 van Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis te Leiden bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de exploitatierekening over 2008 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het exploitatiesaldo getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het bestuursverslag, beide in overeenstemming met het Bekostigingsbesluit cultuuruitingen en de relevante verplichtingen in de verlenings beschikkingen met de kenmerken DCE/04/31150, DCE/03/44089, DCE/04/41073, DCE/05/49506, DCE/06/43733, DCE/07/36680, DCE/39568, DCE/04/53881, DCE/82665, DCE/05/6116, DCE/05/36111, DCE/06/34819, DCE/08/8867, DCE/08/8865, DCE/08/41074, DCE/04/60344 en DCE/05/56922. Tevens is het bestuur van de stichting verantwoordelijk voor de financiële rechtmatigheid van de in de jaar rekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemming dienen te zijn met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen. Deze verantwoordelijk heden omvatten onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en exploitatiesaldo, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle, als bedoeld in artikel 36, eerste lid van het Bekostigingsbesluit cultuuruitingen. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder het controleprotocol van de Regeling subsidies en uitkerin gen cultuuruitingen. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de profes sionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en exploitatiesaldo alsmede het voor de naleving van de betreffende wet en regelgeving relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden 37
adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheer singssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis per 31 december 2008 en van het exploitatiesaldo over 2008 in overeenstemming met het Bekostigingsbesluit cultuuruitingen de relevante verplichtingen opgenomen in de verleningsbeschikkingen met de kenmerken DCE/04/31150, DCE/03/44089, DCE/04/41073, DCE/05/49506, DCE/06/43733, DCE/07/36680, DCE/39568, DCE/04/53881, DCE/82665, DCE/05/6116, DCE/05/36111, DCE/06/34819, DCE/08/8867, DCE/08/8865, DCE/08/41074, DCE/04/60344 en DCE/05/56922. Voorts zijn wij van oordeel dat de in deze jaarrekening verantwoorde baten, lasten en balansmutaties over 2008 voldoen aan de eisen van financiële rechtmatigheid. Dit houdt in dat deze bedragen in overeenstemming zijn met de in de relevante wet- en regelgeving opgenomen bepalingen, zoals die in het controleprotocol van de Regeling subsidies en uitkeringen cultuuruitingen zijn vermeld. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Verder melden wij dat het bestuursverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening. Amsterdam, 23 april 2009 Deloitte Accountants B.V. w.g. C.J. Vrolijk RA MGA
38
Resultaatbestemming
€
Exploitatieresultaat 2008
2.208.760
Toevoegingen aan bestemmingsfondsen
(907.704)
Onttrekkingen aan bestemmingsfondsen
885.951
Bestemmingsfonds OCW inzake TV projecten toevoeging 2008
(175.000)
Bestemmingsfonds OCW inzake TV projecten onttrekking 2008
132.757
Bestemmingsfonds Raamsteeg toevoeging 2008
(830.966)
Bestemmingsfonds Raamsteeg onttrekking 2008
215.288
(679.673)
Exploitatieresultaat na specifieke bestemming
1.529.086
Bestemmingsfonds OCW (77%)
1.177.396
Bestemming Algemene reserves (23%)
351.690
1.529.086
De verhouding eigen inkomsten versus exploitatiesubsidie is als volgt vastgesteld: Totale opbrengsten
€
relatief aandeel
2.726.104
Overige subsidies/bijdragen
1.960.643
Eigen inkomsten
4.686.747
23%
Onderdeel huur bijdrage
5.184.005
Onderdeel exploitatiebijdrage
10.370.509
Exploitatie en huur bijdrage OCW
15.554.514
77%
Eigen inkomsten + exploitatiesubsidie OCW
20.241.261
100%
Het aandeel eigen inkomsten bedraagt afgerond 23% (€ 4,7 mln. / € 20,2 mln.). Conform de richtlijn van het Ministerie van OCW wordt 23% van het positieve resultaat aan de algemene reserve toegevoegd en wordt het resterende deel aan het bestemmingsfonds OCW toegevoegd.
39
