Radboud University Medical Centre Nijmegen Centre for Molecular Life Sciences
Kwaliteitscontrole binnen de moleculaire diagnostiek van hematologische maligniteiten SKML Congres De juiste score Ede, 11 juni 2013 Bert van der Reijden, PhD Laboratorium voor Hematologie Afd Laboratoriumgeneeskunde Radboud Universitair Medisch Centrum Nijmegen, Nederland Radboud University
Medical Centre
Overzicht presentatie moleculaire diagnostiek
Relevantie moleculaire diagnostiek Typen bepalingen per ziektebeeld EQAs moleculaire diagnostiek - MODHEM Overgang EQAs naar SKML – MUSE Toekomst genetische diagnostiek
Van chromosoomafwijking naar fusiegen bij leukemie Blood 1993:
Blood 1995:
Impact mutaties op overleving acute myeloide leukemie
525 patienten met AML, leeftijd 18-60 jr
10% CBFB-MYH11
10% hoog EVI1
Chemotherapie
Chemo + allo transplantatie TRM 25%
Fusiegendetectie met PCR
Puntmutaties: PCR – sequentie-analyse
Verstoorde genexpressie: real time PCR
P2
P2
P1
P1
0.0001%
0.001%
0.01%
0.1%
1%
10%
100%
0%
M
Moleculaire diagnostiek bij acute myeloide leukemie
Chronische myeloide leukemie: van mutatie naar doelgerichte therapie 22
t(9;22) BCR ABL
>98%: Philadelphia chromosoom
BCR-ABL fusiegen
Tyrosine kinase BCR-ABL ATP
BCR-ABL Constitutief actief Proliferatie - overleving signaal Celdeling Apoptose Anti-apoptose Imatinib
5-jaars overleving van 60% naar 95% met Imatinib
BCR-ABL
Minimale restziektedetectie bij chronische myeloide leukemie
Kwantificeren over 5 log, gevoeligheid 1 op 100.000
JAK2 V617F mutatie bij myeloproliferatieve aandoeningen: snellere diagnose Perifeer bloed
Polycythemia vera Toename hematocriet Hypercellulair beenmerg
Essentiële trombocytose Toename trombo’s perifeer bloed Toename megakaryocyten in BM
Beenmerg
Incidentie 95%
Identieke puntmutatie: JAK2 c.1848G>T, V617F 55% Detectie met PCR
Primaire myelofibrose Botvorming, collageen fibers in BM Leuko-erythroblastisch bloedbeeld
Stellen definitieve diagnose lastig, tijdrovend
55%
1996: MODHEM Moleculaire Diagnostiek Hematologische Maligniteiten
Richtlijnen en randvoorwaarden Implementatie moleculaire diagnostiek 5 kwaliteitsrondzendingen per jaar alle relevante assays
WWW.MODHEM.NL
>40 deelnemende centra (Nederland, Belgie, Zwitserland)
Webbased MODHEM EQAs
Resultatenbestanden downloaden Data én controles invullen Bestanden uploaden Onafhankelijke review + vergadering Methode, Resultaten, Interpretatie Rapporten terug naar deelnemers 2x jaar algemene vergaderingen
MODHEM scoresysteem Punten voor methode, resultaat, interpretatie A: geen puntenaftrek, 10 punten B: -1 C: -3 D: -5
A : geen opmerkingen B : op lange termijn negatief effect op kwaliteit van resultaten C : negatief effect op de kwaliteit van resultaten D : substantieel negatief effect op kwaliteit van resultaten, onmiddelijk ingrijpen nodig
MODHEM scoresysteem
47 foutscores B: Naam controlegen ontbreekt Matige labeling agarosegel C: Extrapoleren D: Vals positief/negatief resultaat Geen positieve/negatieve controle Geen verdunningsreeks
Valkuilen moleculaire leukemiediagnostiek
• Monsterverwisseling • Kwalititeit RNA/DNA • Besmettingen • Input onvoldoende • Calibrator • Verdunningsreeks
Minder foutscores: juiste methodes, interpretatie
Erg tijdrovend
Nauwelijks foutenscores voor
Wel intensieve scholing
Verdunningsreeksen
Verbetering in scores
Calibratoren Inputcontrole Berekeningen Interpretatie
Wel score voor Vals positieve/negatieve resultaten
Veranderingen beoordeling EQA leukemie: SKML/IMCD
Uitvoerige review niet meer nodig BCR-ABL, AML pakket, JAK2, APL
Het resultaat telt
Uitzondering Hoge EVI1 expressie bij AML 1 bepaling bij diagnose: transplantatie Calibrator is SKOV3 cellijn
Qbase: resultaat telt Statistiek: score tov rest longitudinaal
Implementatie MUSE bij moleculaire leukemiediagnostiek
CBFB-MYH11
Correct = 2 Vals positief/negatief = -2
EVI1
Correct = 2 Foutieve kwantiteit = 0 Vals positief/negatief = -2
Correct = 2 Vals positief/negatief = -2 JAK2 V617F
Next generation sequencing
Mei 2013*: 200 genen betrokken bij acute myeloide leukemie Aantonen met “next-generation” sequencing Snel (1 week), relatief goedkooop Nut:
Aantonen klonale ziekte Nieuwe prognostische factoren
Continue verbeteringen technieken: EQA moeten ontwikkeld worden
New Engl J Med
