100 ww nnt& var: het 1jAnb asgin 31sit m
ehtf be
Dhr. & Mevr. E. Desmedt - Do Smet Dho;e 12
9800 DEINZE
KONTAKT.BLAD Verschijnt driemaandelijks
Verantwoordelijke uitgever :
Ie trimester
Herman MAES Kapellestraat 104
5e JAARGANG NR.
1
9800
januari 1985
DEINZE
tel. 091186.24.53
MET DIT EERSTE UUYMER VAN ONZE 5e JAARGANG WENSEN WIJ ÍJ EN UW FAMILIELEDEN
EED; GELUKKIG NIEUWJAAR
406.
Maar 1 ... Een nieuw jaar betekent ook : hernieuwing van het lidgeld 1 Mogen wij derhalve verwachten dat zoveel mogelijk leden zo vroeg mogelijk hun lidgeld 1985 zouden betalen door hetzij 500, hetzij 750 hetzij 1.500 F over te schrijven op prk 000-0434500-37 of bankrekening 442-7608649-96 van Kunst - en Oudheidkundige Kring - K.O.K.-VZW Deinze ( vermelding 1985) Die gelden komen dan automatisch terecht bij penningmeester Daniël Decock. Dit vragen U de erevoorzitster Mevrouw Luc Matthys-Declercq de voorzitter Herman Maes de le ondervoorzitter Roger Boerjan de 2e ondervoorzitter Lucien Lagrange Isebelle Seeuws-Torck de secretaresse Daniël Decock de penningmeester de ledenadministrator • André lleycrick en de bestuursleden : Maurice Coene. Jan Moerman André Callens Jos E. Smith Yvan Vandenbrande Geert Van Doorne Martin Van Ilaesebroeck Urbain Vanwildemeersch Dr. Luc Goeminne Willy Jonckheere
Bruno Saverys
Waarde K.O.K.-vrienden,
le LUSTRUM
Het is mij een genoegen U erop te mogen wijzen dat we met dit Kontaktblad -zonder pretentie- aan de Se jaargang toe zijn. U hebt nu al juist iets meer dan 400 bladzijden notaatjes en bijna 500 rota's. Het is een lustrum, maar nog maar amper een kartonnen lustrum dat nog niet gevierd wordt ... al is eigenlijk elke aanleiding tot feest vieren een goede aanleiding . Terwijl we met di t blaadje aan het 5e j aar zijn, zijn we met ons jaarboek aan nr . 52 toe ; het komt in maart van de pers. Het 50e jaarboek hebben we flink gevierd met . jrist geteld 198 mensen aan de feestdis. Er is i ntussen een nieuwe. " Dichting " aan het woord in onze publicaties. Van de stichtende leden is r,.F.mand meer in leven. G.P.Baert was de laatste; geboren in 1895 stierf hij i u 1980. Aan het woord is nu die generatie die de kinderen zouden kunnen zijn van de eerste (mijn vader werd geboren in 1897). Meteen is een nog jongere generatie het woord aan het nemen, die generatie die onze kinderfr. omvat. De jongere lichting ; Veerle Van Doorne, Kenneth Smith , Bart Ryclbosch, mensen die na 1980 aan-het R.Q.K.-woord kwamen. Uit de vooroorlogse bestuursleden hebben we alleen nog Lucien Lagrange; alle anderen zi.ia na-rorlcgse bestuursleden. Ik zelf werd K.O.K.-lid in 1953, bestuurslid ergens i.n 1959 en mijn beste vrienden bestuursleden waren G.P.BD_-rc, Luc..Matthya, Hugo Vanden Abeele en Dr. Jozef Goeminne in de ouder -- generatie , Jacquufa Van Cauwenbergïiee , Jan Moerman , Roger Boerjan en
40 7
.
Maurits Coene in de tweede };CTerat'? eensen di.-. vooral ir, C".e 10 _n 60 X.O.K.-bedrij•.-i; ware,-n. De IEef':r^d+3afst nd naar eerste „'c'orzitter Julea De Co s ter ( 1883-1972) wa s al te groet cis, echt -j - :-,n 's'v; '.c;sds gays! to
kunnen spreken. Naast die eerste en tweede generatie kwam dan de .._ ftiJd.g'reep van keerman Bekaert, Martin Van Haesebroeck, s'rhain Vanwitde aersch.Te oud om onze kinderen te zijn, te jong om bij diegenen geklaayeerd te wc;rden "'ie weldra (of reeds) met: tram 6 rilden. intussen zijn dan nog anderen bij het bestuur gE no e les 1`. Snitli, YVaï-I Vandenbrande, Dr. Luc Goeminnc, isabelle Seeuws•" or.k, Ceert Van Doorne, Willy Jonckheere, André Heyerirk, Daniël Deceek en van de jongste ganeratie Bruno Savervs. Dr. Gootminne, ` il ly Jonckheere, Kenneth Sniith, Bart Ryckbosch, Veerle en .eert Van Doorne, Bruno Saverys e.a. nio`; t zicil begin en. klaar
maken om de fakkel over te nemen. Want K.O.K. moet b li jve.r^ bes taan. - Er is nog veel werk. Klein werk aan het Kontaktblad. Grootscheepser werk aar, het Jaarboek. En^ wie aan hot- werk: is ervaart wellicht het best hoeveel leemten, hoeveel braak„ .. d, er nor is. Dus verder werken !!! En voor de jongeren . aan het werst, ieder naar "godsvrucht en vermogen', en naar eigen belangstelling. .i.jn we met vele werkers dan is er veel verscheidenheid. K.0.K.-werk is geen ee,^manswerk - oel: al werkt ieder afzonderlijk en op eigen terrein. Saaien zorgt dat ook voor wederzijdse beïnvloeding en stimulans „
En van onze Leden vragen we actieve Belangstelling.
1. Hou 29 maart vrij ^- presentatie van het jaarboek 1985 W openstelling van een tentoonstelling 2. Algemene Ledenvergadering op 25 februari,. 3. Noteer beide data in je nieuwe agenda.
NIEUW A. Nieuw was het initiatief voo-: een geleid bezoek aan de, G. Buysse- tentoonstelling voor K.0.K.-leden. Pie leden die eraan deelnamen waren zeer tevreden omdat ze bij dit bezoek ei• bij de rondgang niet gestoord werden door de mass4 ^ toeloop op die vooropenin? En omdat ze a.h.w. het hele museum voor zich alleen hadden, waardoor ook het commentaar beter werd doorgespeeld. We rekenen erop dat volgende :Haal neer leden, vee:.. leden van die kans gebruik zullen maken. B..Niet nieuw was een 1z.J.K.--uitstap het was wel lang geleden). Nieuw was wel dat het maar een halvedag-uitstap was en da., we "in de buurt" bleven : Kortrijk - Ingcoigem - Mullem. Juist genoeg voor een rustige, aangename en interessante ui tscap die daarenboven nïet vermoeide door overmatig autobuszitten en toef^ cok nog Je kans 'Dood om gezellig saxen te zijn.
De afweziger. hadden ongelijk. C. Wie van .t: leden doel voorstellen of heeft suggesties ? Wij wensen echter niet in het vaarwater te komen van toeristische of andere vc-reni gingsu.-ui ts tappeen
408 .
D. jaarboek 193; .sa, vrienden, ons n iCu;a jaarboek is bijna klaar; wij j zijn al aan de verbetering van de tweede drukproef bezig. Wie een artikel heeft geschreven krijgt immers nog "strafwerk" : het verbeteren van de drukproeven tweemaal ! (Saai 1) Jaarboek 1985 omvat 11 bijdragen.
Twee ervan bestaan uit elk vier kleinere bijdragen; dus zijn er eigenlijk 17 bijdragen. Het jaarboek zal ongeveer 250 blz dik zijn en handelt over een periode gaande van de steentijd tot en met 1984; dus wel variërend. "Voor elck wat wils" = As you like it (Shakespeare). Hou alvast vrij f 29 maart 1985 om 19 uur 1 Presentatie Jaarboek 1985
het 52e jaarboek
VERBROEDERING - Deinze verbroedert met Rheinbach en Ocs'estellingwerf. - Wij raden onze leden aan in te spelen en n te gaan op de voorstellen en oproepen van de Deinse praatgroep verbroedering, waaraan ook iedereen kan deelnemen of waaraan ook iedereen suggesties kan komen meedelen. Contact via Germain Van Beversluys, dienst cultuur, stadhuis Deinze. - In februari (18 en 19) zullen heel wa Deinzenaars naar het Rheinbachse Karnaval trekken na op 16 februari hier karnaval gevierd te hebben. op 23 februar.i trekken andere Deinzenaars naar Kheinbach. - En met Pinksteren 25, 26 en 27 roei komt het officiële tegenbezoek van Ooststellingwerf. -- De Praatgroep verbroedering rekent op de medewerking van de bevolking. Wie hier gasten ontvangt heeft meteen een "verbli.jf"' ginder. Wie ginder te gast was, kar, nu onze geroemde gastvrijheid bewijzen.. Verbroedering betekent contact met de bevolking; van mens tot mens.
491. DE NAA:
VAN DE ROOS
Een boek dat de janagste maanden hier furore maak t i s dat van de Italiaanse hoogler a ar Umberto Ecc. Het staat ook bij onze buren aan de top van de top .-zien. Het is een lang verhaal , 522 grote bladzijden , met een originele indeling . het speelt z ich af in een klooster in de 14e eeuw, met de diverse relgieaze , p re-reformatorische , liturgische , filosofische en morele opvattingen en tegenstrijdigheden van die bewogen tijd. Het is de eer. scc- keer in mijn lektuur dat ik een middeleeuws àbdijscriptoá.Lm P..an het werk z ie. Het scriptorium als centraal, punt van een veri^ iz a: dat men eer. detective-verhaal zou kunnen noemen , al heb ik T oe- nooit gelezen noch gehoord over detective -heiden in de 14e eeuw. Of is er. eigenlijk nocit iets nieuws onder ;-.stond dat l
409.
de zon en zi jn het alleen de er inisatievc
k. kermen. '`e veel kenni s van het kulturele gebeuren, van de hoogsc:zk.olasti.ek el, van laatscholastiek , van de strijd tussen de pausen en van de strijd tussen paus en keizer is als het ware verondersteld gekend, em dit. boek tot vakantielektuur te maken . De kulturele achtergrond is omvangrijk -of men zou moeten lezen alsof alle namen uitsluitend rom.ir¢iguren zijn, maar dat zijxze niet. Roger Bacon , Willem van 0citham, Thomas van. Pcuino en Albertus Magnus als doodsimpele romanfiguren ? of als fictieve romanfigur en ? Neen, dit zijn reuzen uit de filosofie van de 13e naar de 14e eeuw. Er. nat bezorgt ons een intellektueel genoegen al lezend citaten te herkennen, die, onopgemerkt als citaat , in de tekst vervlochten zijn, citaten uit de scholastieke literatuur . Schitterende tormuleiirfe n van wijsgerige discussiepunten liggen zo te plukken in een verhaleul e tekst. Dit is een boek van tolerantie en intolerantie te midden van een tijd waarin rechtgelovigheid en ketterij (of wat ervoor d:.or, a.t) hun wortels hebben geschoten. Het is een symbool van een verscheurde en verscheurende wereld waarin groepen en groepjes de gevestigde orde en de daarbijhorende gevestigde moraal steunen, verdedigen, verdedigen ad absurdum, maar ook aantasten, ondermijnen, tot in uiterste overdrijving.
Als zodanig een beeld van onze tijd Waarin iedereen en iedere groep, ook de groepjes aan de rand en in de modder van de maatschappij, recht van spreken hebben - dus ook liet recht te oordelen, wat inciudeert : het recht te worden veroordeeld, op zoek naar martelaarschap. Is het onze wereld, een wereld die aan tweespalt maar ook aan intellectuele hoogmoed ten ondergaat, twee dingen waaraan de gewone man geen deel heeft ... waarvan hij zelfs geen weet heeft, maar die zijn wereld al dan niet leefbaar maken.
UITNODIGING - STERK AANBEVOLEN Voordrachtreeks " Kunsthistorische fra. inenten van de XX ste eeuw". Een 7-delige cyclus in het Museum van ;einze : eu Leiestr eek, steeds op zaterdagnam iddag van 14 tot 17 uur (met korte pauze). Toegangsprijs : 50 F pe r voordracht Programma ( er werden al 5 voordrachten gegeven) 5 januari. : Jan De Zutter ( lic. kunstgeschiedenis en kunstenaar) "Foto- en hyperreali sme" 19 januari : Willem Elias ( kunstkritikus) "De kunstenaar en het fragment" Zeer bevattelijke voordrachten met dia's (door specialisten ). Er zijn ook telkens kleine samenvattingen van de uiteenzettingen voorzien. organisatie : Bart Ryckbosch en Jean--Pierre Van Hee. (met medew _-^king van liet stadsbestuur).
410.
Kalender De schilder Hubert Matthys heeft een fraaie kalender uitgegeven voor 1985 met de afdruk van 12 aquarellen over onze heerlijke Leiestreek. Hartelijk aanbevolen. Te koop in de boekwinkels. De afdruk gebeurde bij de drukkerij De Muyter, bekend om haar degelijk werk.
Nota's Het gebeurt soms dat iemand iets meedeelt of opmerkt in verband met het jongst verschenen Kontaktblad . Die persoon verwacht dan allicht reactie in het volgende nummertje . Maar die reactie staat er niet in ; wel in het daaropvolgende nummer. Deze sprong is te verklaren door het feit dat de tekst voor bv. Kontaktblad nr . 8 afgegeven wordt om getikt te worden op het ogenblik dat nr. 7 verschijnt . Reactie op nr. 7 kan dan pas in nr. 9 opgenomen worden. Dit vroegtijdig indienen van de kopij gebeurt opdat er rustig zou kunnene gewerkt worden. Dat de tijd tussen twee nummers een rol speelt is vanzelfsprekend. Deze opmerking dient alleen maar om erop te wijzen dat een berichtje soms "wat onder weg" is. Maar met elke inbreng wordt rekening gehouden. En uw inbreng wordt op prijs gesteld.
492. KERKHOF Op 26 oktober 1904 werd het nieuw kerkhof te Petegem ingewijd. Tot dan toe was het rond de kerk. De Ie die er begraven werd was Marie Louise Robbens , echtgenote van Basiel De Pourcq.
493. LEIESTREEK , RIJKE STRFFK Onder de titel `Leiestreek , rijke streek " publiceerde de Gewestelijke V.V.V.-Lei^-st reek onlangs een handig infobruchuurtje op 5.000 exemplaren. Daarin werd %a die praktische gegevens samengebracht die interessant kunnen zijn voor de gewone toerist die de Leiestreek bezoekt, bv. overnachtingsmogelijkheden , restaurants , musea, .,. In vergelijking met de uitgaven 1979 en 1980 werd deze derde editie aangev'.id met enkele nieuwe rubriekeik : lifthals taxistop , fietsenvver,,u ring ( formule trein + fiets ), autoverhuring , kunstambachten, roetes, ...
411.
Het heeft nauwelijks gezegd daL liet verzamelen vaan cie nuttige informatie neel wat voorbereidend werk heeft gevcxgd. De eind. dr.^ctie berustte bij Valeer Mortier en Germain Van Beversluys, respectienrelijk ondervoorzitter en secretaris van de V.V.V.--Leiestreek. Belangstellenden kunnen de infobrochure aanvragen op de zetel. van de Gewestelijke V.V.V.-Leiestreek, Stadhuis, Markt 21, 9800 Deinze - tel. 091/86.23.23. Nuttig voor gasten van buiten Deinze. V.V.V. lokt gasten naar Deinze.
494. SOLDATEN Ik heb -voor de zoveelste keer- mezelf een boek cadeau gedaan, zonder dat daar een reden toe was, tenzij het feit dat ik dat boek wou "bezitten" Dr. Jan Van Bakel'"Vlaamse soldatenbrieven uit de Napoleontische Tijd". Het is een verzameling van 317 brieven van Westvlamingen in het leger van Napoleon. Er zijn diverse redenen om die brieven te bestuderen 1° Welke mensen - mie waren het ? 2° Waar waren ze en wat maakten ze mee ? 3° Wat was de sfeer en de mentaliteit ? 4° Hoe schreef men toen en wat schreef uien ? 5° Hoe was het gesteld met hun taalkennis ? van hun eigen taal ? en stijl ? van het Frans ? van hun dialect ? Konden ze zelf schrijven of lieten ze schrijven ? Men is destijds met de studie van die brieven begonnen om dialektologische redenen; neen , niet uit belangstelling om de mensen die er achter zaten. De mensen die toen dienst moesten nemen zijn de grootvaders van uw grootvader (betovergrootvader) in de veronderstelling dat gezelf al oud genoeg zijt om grootvader of grootmoeder te zijn; het waren diegenen die tussen 1797 en 1814 de leeftijd van 20 (nadien 19 en zelfs 18) jaar bereikten, Het is de tijd dat men moest loten. Dat loten is toen begonnen -1?97en bleef in zwang tot en met 1909. De lichting 1910 was de eerste die niet meer moest loten, maar waarbij iedereen soldaat moest worden. Tot die lichting behoorde de vader van mijn vrouw, de lichting 1910, geboren 1890. Hij klopte drie volle jaren verplichte diensttijd. En een klein jaar later "mocht" hij er nog dikke vier jaar ijzerfront aan toevoegen. Ook die soldatengeneratie schreef brieven. Die bevinden zich echter alle in privébezit. Hoe komen die brieven van Napoleonsoldaten dan in de archieven en de andere brieven niet ? Dat vertellen we in een volgende nota.
495. AKKERSCHADE TE DEINZE Wegens "akke.rschade" (moedwillige beschadiging van veldgewas ofwel plundering van veldvruchten ?) werden Clais Dehel, Pieter de Grutere, Boidon van eten Hove, Wouter de Jashere, Jan Neaiegheer e.n 7'heus Tafferneel in de zomer-van 1379 door de Deinze baljuw Pieter Hugaerts beboet elk voor 20 schellingen.
412.
Ook in de baljuwsrekening van Jhan de Personarc (20 juni 1380 14 januari 1381 ) komen enkele daders van "akkerschade" voor, met name Jan de Lact, Daneel var, der Kerken, Jan Liebaer t., Yde Sam,-mans en (alweer ) de reeds vermelde Jan Neine heer . Hun boete bedraagt eveneens 20 schellingen elk. Voor "akkerschade ", te Petegem ditmaal, beboette dezelfde baljuw in 1380 ook een zevental anderen , ni. Willem Mesdach, Arend Mesdach , Joos dAmman , Heinric Wieric, Jan van der Duust, Jan van Haelst en Jan van der Leyen : ook dezen kregen elk 20 schellingen boete opgelegd. Bron : Alg. Rijksarchief Brussel , Rolrekeningen nrs. 1480 en 1482 (uitgegeven door Nap. De Pauw , "Rekeningen der Baljuws van Vlaanderen ", Gent, 1900, blz. 38, 44 en 46). P. Huys.
Nota : Clais = Claes = Klaas, komt van Nikolaas Boidin komt van Boudewijn Theus komt van Mattheus Arend komt van Arnwald, Arnaut, Arnold
496. STILLE FILMS MET MUZIEKBEGELEIDING Vorige maal gaven we de samenstelling van de symfonie die de stille films begeleidde; laten we hun loopbaan verder volgen. De Kerstweek 1928 was op c'nemagebied een heel bijzondere week Van zaterdag 22 tot maandag 24 december werd de klassieker "Metropolis" gedraaid; er was opnieuw een bijzondere muzikale aanpassing door een prachtige symfonie, onder de leiding van mejuffer E. De Gryse. Van dinsdag 25 tot donderdag 27 december werd op algemene aanvraag een heropvoering gegeven van De Boottrekkers van de Volga, met zang en muziekaanpassing . Ditmaal. was het de heer Georges Covaert, kunstzanger , die het onvergetelijke lied der boottrekkers zong. Georges Govaert was ook zanger in toneelkring "Vooruit". In de week van 17 augustus 1929 kwam dan "Bonjour Paris", met begeleiding van jazz. Bij de film "De Clow•.i" in de week van 14 december 1929 vinden we "met zangbegeleiding dcc,i de heer Delporte,baryton van tent", die stukken uit Paillasse zal voordragen. Een nieuw hoogtepunt van zaterdag 21 tot donderdag 26 december 1929 met de klassieker "de Koning der Koningen" var. Cecil B. de Mill met volledige symfonie. In de week van 22 februari 1930 ; "Ramona" met Dolores del Rio. De Heer Georges Govaert, kunstzanger ir. onze stad, zal bij de film aanpassen het mooie en goed gekende lied "Ramona", de prachtige Spaanse serenade "Ay ay ay" en het godsdienstig lied Panis Angelicus. Orkestleider R. Lepage orgt voor een bijzonder muzikale aanpassing . Richard Lepage vinden we in die tijd ook als leider van de Jazz-Band ter gelegenheid ran bals in de balzaal "Voor Ons Recht`". Iei speciaals ook in de week van 15 augustus 1930 :'Buit._ engewone vcr. riningen van de wereldberoemde film "Onder de Lantaarn" met de grote artieste Lissy Arna, voorafgegaan door een voorspel, waarin
413.
optreden de gekende artiesten Mr. E. Van Toyckom, :i.„ de rol van "De Vent'" en Mevrouw Brussi , in de rol van "Het Straatmeisje". Bijzondere decors. Het lied "Onder de Lantaarn" welke op de film gezongen wordt, zal in de zaal verkocht worden. Het versterkt orkest, onder leiding van Meeste: Lepage, zal met daartoe aangepaste muziek, de film en het voorspel, begeleiden. Het voorspel geeft een duidelijke schets van de film. in de week van 6 september 1930 werd de film "Opstanding" gedraaid. De heer Georges Govaert, kunstzanger, zal op de film zingen : Song of song en de Liefdewals uit Parade d' amour. Veertien dagen later (week van 20 september) was bij de circusfilm "Looping the Loop" een nieuwigheid voorzien : als attractienumjner The Recknods, die op het toneel "prachttoeren op velo" uitvoerden. Ter gelegenheid van Petegem kermis 1930 (weer van 4 oktober) : de film "Marquitta"; er was zangbegeleiding van Mej. Morant van Gent, die het lied Marquitta zong. Als attraktienummer bij de film van de nakerrai.s was voorzien : The Bodinellis, komische acrobaten. In de week van Kerstdag 1930 ging de film "De roman van een toreador", opgeluisterd met proloog (= toneel), muziek en zang door mevrouw L. Veldia, eerste zangeres van de hippodroom en de heer Dervaes, le bariton van de Opera van Lyon. We naderen stilaan het einde van de stille Film en dus ook van de symfonie , die week na week deze filesmet begeleiding opluisterde. In de week van 16 mei 1931 : de film "Pi.ceadilly-Girl" werd voorafgegaan door een sketch; op de reklame-folder vinden we : "De twee- gekende artiesten van de Nederlandsche Schouwburg van Gent, Edgard Depont en Grietje Mertens, geven deze week hun succesvolle Ficcadilly-•Girl-sketch in twee delen - kunstvolle apachendansen". "De twee wezen in den storm" werd gedraaid in de Kerstweek 1931; als bijnummer droeg mej. De Vos, kunstzangeres Gert, enige harer bijzonderste aria 's voor, waaronder "Wiegelied van A. Lepage". Op 2 en 3 januari 1932 werd na de film "Huwelijksnacht" een voorstelling gegeven van een Russiche troep onder leiding van de bekende illusionist Kasfiris; buitengewone nummers, speciale decors.
Op zondag 26 juni 1932 wordt het 'tijdperk van de stille film in cinema "Voor Ons Recht" afgesloten. De in 1929 ingevoerde geluidsfilm zou weldra ook in Deinze zijn intrede doen. Tijdens de maanden juli en augustus gebeuren de nodige aanpassingen en "op zaterdag 3 september 1932 te 7 uur, krijgen we de herneming der vertoningen met het allernieuwste model van toestellen voor klankfilmen en met een programma zoals er nog nooit vertoond werd"; tot zover de reklamefolder van de film "Juffrouw Kerkmuis of Bankier en Dactylo", het meesterwerk van de geliefde Greta Mosheim. Tijdens de pauze : uitvoering van succesliederen uit "De Levende For"; dit was de film die 14 dagen later zou gedraaid worden. Ook op de volgende programma's tot 1 7 september. 1 9 2 vinden we : tijdens de pauze uitvoering vau succesliederen. De eerstvolgende jaren vinden we nog een paar maal een stille film op het programma met begeleiding van symfonie; ook waren er nog enkele jaren "volksvertoningen" tegen verminderde prijzen op donderdag; ook dan stond een stille film op het programma. In de week van 16 uni 1934 vinden we "De Koning dertoningen"; dit is een herneming van de stille film van Cecil B. de Mille, die reeds in de week van 21 december 1929 (maar dan gedurende 6 dagen) op het programma stond; op de reclamefolder staat echter niet vermeld dat het om een stille film gaat en er is ook geen sprake van symfonische begeleiding. De volgende week (23 juni 1934) vinden we echter het volgende : "Avonda..gelus", een buitengewoon prachtige stille film ...
414.
Avondangelus is wel één van de mooiste stille filmen die nog te vinden zijn. Voor hij voor goed verdwijnt, willen we onze trouwe cinemabezoekers in de gelegenheid stellen hem te genieten. Je muzikale begeleiding hebben we toevertrouwd aan Mejuffer Emma De Gryse die, zoals vroeger, voor een bijzondere aanpassing zal zorgen". We weten niet of ook het symfonische orkest nog van de partij was. In het volgende "doek" sluiten we deze artikelenreeks af met de voorstelling van de mensen die voor het geluid zorgden bij de stille films in cinema "Voor Ons Recht". André Heyerick.
'497. OPSTANDIGHEID TEGEN DE GRAAF VAN VLAANDEREN Tijdens de zgn."Gentse opstand" (1379-1385) was de Vlaamse graaf Lodewijk van Male in conflict met Geut. Sommige Vlaamse steden hielden het (tijdelijk) met het opstandige Gent, de meeste andere bleven loyaal (1). De stad Deinze stond aan de zijde van de graaf, en zou daarvoor trouwens door de Gentenaren worden afgestraft : in 1382 immers legden de Gentenaren Deinze in puin ! Het is in die oorlogscontext dat we de volgende notities in de Deinse baljuwsrekeningen (van Jhan de Pers'onare, 1380-1381) moeten begrijpen : - Jan de Whenaere, "ghevaen te Doinse, omdat hij contrarie hadde ghesijn (= geweest) Minen heere van Vlaenderen". - Gillis van der Duust ende Boudin van Odonc, "van dat sij contrarie hebben gesijn Minen heere, waerof ic boorchtocht hebben van 100 pond groten, wet ende vonnesse te ghenietene te Mijns heerera wille". - Gosijn van der Wedaghen ende sinen vader, "of die ghewapent hebben ghesijn jeghea haren -he--echten heere ..., welke vader dood bleef in de reyse van Dixmude". Bron : Alg. Rijksarchief Brussel, Rolrekening nr. 1482 (uitgegeven door Napoleon De Pauw, "Rekeningen der Baljuws van Vlaanderen", Gent, 1900, blz. 45-46 en 50). (1) Men leze hierover de recente bijdrage van M. Vandermaesen en M. Ryckaert, "De Gentse Opstand (1379-1385), in : "De Witte Kaproenen", Kultureel Jaarboek voor Oost-Vlaanderen, Bijdragen nieuwe reeks nr. 10 (Gent, 1979), blz;. 9-21. P. Huys.
GEKREGEN Van Fernande Bekaert kregen we een foto van het Deinse toneelverbond van W.O. I In dia tijd speelden Vooruit + De Burgersbond + Voor Ons Recht samen toneel ten voordele van de Krijgsgevangenen.
Prc'.'1cem : wie kan onr, helpen die mensen op de foto 14-18 te identif i,r_Cren
Dank aan de geefster !
415.
498. CONSULAAT VAN :LAURlTAN11: Ons bestuurslid Dr. Luc Goeminne is consul voor Mauritanië . Als zodanig publiceerde hij "De Consulaire functies . Consulaire Wetgeving". 1984. 90 blz. Het werk geeft een overzicht van de Consulaire instellingen. Consulaire functies , Consulaire Immunitieten , Statuten , Consulaire bevoegdheden , enz... De tekst bevat o.a. de volledige officiële Nederlandse tekst van de
Consulaire Conventie te Wenen van 1963. Deze praktische en overzichtelijke handleiding besluit met een omvangrijke bibliografie en een alfabetisch zaakregister.
.499. PORTRET : JOZUg DE DECKER Iemand van Deinze , hoewel niet zo bekend, maar die toch een merkwaardige rol speelde in de Vlaamse beweging , is Jozuë De Decker. Als actief lid en voorzitter van het studentengenootschap "t zal wel gaan" bereidde hij de vernederlandsing van de Gentse Rijksuniversiteit voor , om er trouwens zelf hoogleraar te worden . Belangrijk ook was zijn lidmaatschap van de Raad van Vlaand e ren. Van de Tweede Raad zou hij voorzitter worden. In 1918 week hij uit naar Nederland en werd er leraar en professor aan de Amsterdamse universiteit . De Decker was tevens medestichter van het naoorlogse extreme weekblad " Vlaanderen ". Hij overleed in Den Haag ( 1953). Vernederlandsing Gentse universi.teiz Jozuë De Decker werd geboren op 30 augustus 1879, i n het dorpje Zeveren, nu een deelgemeente van Deinze. Hij studeerde aan het atheneum en de universiteit van Gent en verwierf In zijn studententijd was hij er het doctoraat in de klassieke filologie . sterk betrokken hij de acties die 'ie vernederlandsing van de Gentse universiteit tot doel hadden. Hij was t r ouwens zeer actief en in 1902 voorzitter van het vrijzinnig en Vlaamsgezi:ut.e studentengenootschap `t zal wel gaan", dat nog altijd bestaat als één val de ordste studentenve _' enigingen van het land. Vbbr de eerste wereldoorlog nog, werd hij leraar aan het atheneum SintGillis en medewerker van het Solvay Instituut . Deze filoloog ging op in zijn wetenschappelijke arbeid sjals dat heet en stond vrij spoedig op de nominatie voor een professoraat te Jent. In die jaren hield De Decker zich sterk op de achtergrond, volgens sommigen te wijten aan zijn "aangeboren bescheidenheid" . Tijdens d e eerste wereldoorlog werd hij evenwel édn. van de meest activistische Vlamingen na „y.?f,ust Borms . Met Pieter Tack ( ook een ex - lid van "'t zal wel gaan ") en de 'ioitse professor Van Dyck vormde hij een kleine commi.ssi^ die de heropening vare de Nederla .zdstalige Gentse hogeschool, de zgn. Van Bissinguniversiteit, voorbereidde.
De Raad van Vlaanderen Vooraf dient or.derstreept dat dit activisme een totaal ander karakter had dan de --llaberati.e tijdens wereldoorlog IL. De Decker rekende zich tot de radikale Genese. groep "Jong-Vlaanderen ", waarvan Domela Nieuwenhuis zich ,I , voornaamste spreekbuis, opwierp . Hij was dus verregaander dan de zgn. Antwerpse " unionisten ", waartoe o.a. Herman Vos en August Borms beboorden . Deze laatsten hielden het bij een federale Belgische staat.
416.
De Duitsers hebben onmiddellijk aandacht besteed aan dit activisme, niet zozeer uit begrip voor de Vlaamse verzuchtingen, maar vooral omdat de beweging hun belangen kon dienen. In de eerste Raad van Vlaanderen, opgericht op 4 februari 1917 te Brussel was De Decker lid van het bestuur. Op 21 maart 1917 werd een bestuurlijke scheiding van België aangekondigd, dit tot grote woede van de uitgeweken regering. Het ambtenarenkorps kreeg de opdracht elke medewerking te weigeren. Onder invloed van de radicalen riep de raad op 22 december 1917 de onafhankelijkheid van Vlaanderen uit, iets waaraan de Unionisten echter niet mee deden. Een nieuwe Raad van Vlaanderen ontstond, en De Decker was hier lid van een commissie gevolmachtigden, een soort regering, maar dan wel met weinig macht. Eind september werd het een commissie van zaakgelastigden, waar De Decker uiteindelij1voorzitter van werd. De groep was nogal geïsoleerd van de bevolking. Na de ineenstorting november 1918, vluchtten De Decker en de zijnen tenslotte naar Nederland. "Vlaanderen" De 39-jarige gewezen activist werd privaatdocent aan de gemeentelijke universiteit en leraar aan het lyceum van Amsterdam . Kort na de oorlog genoten de onforuinlijke ballingen een zeker aanzien bij Vlaamse en Nederlandse intellectuelen. Na eenpoging in september 1919 lanceerde Jozuë De Decker het weekblad "Vlaanderen ", met als ondertitel : "Weekblad tot verspreiding der Vlaamsch-nationale gedachte ". Vreemd genoeg vormde De Decker , vrijzinnige, samen met de Westvlaamse priester Robrecht De Smet een soort nationalistische tandem Men noemde die wel eens - de "jacobijnen van het Vlaams-nationalisme ". Volgens de redactie had iedere natie , iedere taalgemeenschap het principiële recht op een onafhankelijke politieke status. De Decker koos nogal fanatiek voor het groot - Nederlandisme. "Vlaanderen" dat een oplage had van ca. 2.000 exemplarer\was rond de jaren '30 heel populair bij Vlaamse studenten en intellectuelen. Het opkomend fascisme zou zorgen voor een terugval . Het blad heeft zich altijd verzet tegen anti -democratische stelsels . Uiteindelijk maakte het Groot-Neerlandisme echter plaats voor een nationalisme dat een sluitend maatschappelijk programma pretendeerde te geven, zeg maar fascisme. Begin 1934 versmolt het blad met Jong-Dietschland. De Decker , verbitterd, had zich toen reeds teruggetrokken. Op het einde van de jaren dertig kreeg hij het Nederlands staatsburgerschap , en zou zich afzijdig houden van enige collaboratie tijdens de tweede wereldoorlog . Toen de Joodse professor Cohen , met wie hij als docent samenwerkte werd oneslagen heeft hij zich, in overleg met Cohen tot diens opvolger laten benoemen. De Decker , die steeds een zwak gestel had, stierf vereenzaamd, na een langdurig verblijf in een Haagssanatorium, op 25 november 1953. Tot daar deze korte biografische schets van iemand uit Deinze die ten onrechte i n de verg telhoek is geraakt. Stefaan De Groote. Balthazar. H. : "Het taalminnend studentengenootschap 't zal wel zaan (2,L2 =9771', blz. 28. Elias H.J. ``Vijfentwintig jaag Vla=se Beweging 1914 - '39", II - III, (1969). MomrraAn H .D. : "Encyclopedie van de Vlaamse Beweginz ", Lannoo, Tielt, blz. 380. Van Haegendoren ti. : "Het activisme", De Nederlanden, Antwerpen, 1983, blz. 80-81, 168.
417.
500. ORANJE EN BAL T H-iAZ AR ti , RDS Wij weten het nu allemaal : op 10 juli 1584 verwoordde Balthazar Gerards onze Willem van Oranje, de vader des vaderlands. We kennen nu Willem en zelfs zijn vrouwen.
Maar wie is Balthazar Gerards ? Zijn vader heette Jean Gerards en zijn moeder was van Nederlandse afstamming, wat in haar naam te horen is : ze heette Barbe (Barbele, Barbara) d'Emskerque. Balthazar werd + 1557 geboren in het dorpje Vuillafans in Franche-Comté. In de stad Besangon, in hetzelfde deel van Frankrijk, had Willem van Oranje burggraafrechten. Dat maakte hem daar bekender dan in de rest van Frankrijk. Reeds in 1578 zou Balthazar Gerards ervan gedroomd hebben de prins te vermoorden. Toen die prins dan in 1580 vogelvrij werd verklaard door Filip II werd het verlangen van Balthazar nog groter. In 1582 trok Balthazar Gerards naar het Noorden om de prins te vermoorden. Om de prins te benaderen speelde hij dan wel een comedie van vrome hervormde. In zijn geboortestreek is Balthazar Gerards niet de vuige moordenaar maar wel een held en raartelaar..een soort legendarische held. Er hangt ergens in Arbois (zelfde streek) een portret van Balthazar Gerards, nog uit de 16e eeuw waarbij hij afgebeeld is, staande op het lijk van Willem, en, terwijl hij daar triomfantelijk staat, reikt men hem. vanuit de hemel een lauwerkrans aan. In katholieke streken was de moord op zo een leider der ketters allicht een heldendaad. De moord door Gerards was niet de eerste moordaanslag op Willem. Er was sedert 1580 geld te verdienen met Willem te vermoorden. En geldzucht is een constante in het menselijk bestaan.
Filip II had 25.000 gulden beloofd voor wie Willem van Oranje zou doden, de dader zou ook in de adelstand verheven worden (ja, ja, een middel om "adellijk" te worden !). Balthazar genoot niet van die gunsten want hij werd gruwelijk terechtgesteld. Zijn broers en zusters (er waren er nog zeven van de elf in leven) procedeerden tegen Filip omwille van dat geld en die titel. Ze kregen beide, geld en titel, jaren nadien. Maar in de 17e eeuw stierf de familie uit. N.B. . "gulden" wil hier zeggen : goudstuk (een gulden munt) vergelijk gold in hetErigels, Gold in het Duits goud of gulden in het Nederlands.
V.V.V.-LEIESTREEK Op 28 april 1984 werd de fietsenverhuring ingereden te Deinze : N.M.B.S.-mensen de burgemeester, een paar schepenen (slechts dén op de fiets ?) en gemeenteraadsleden en V.V.V.-mensen reden met de fiets van hèt station via Gentstraat en Tolpoortstraat, en de Mank`,: heen en weer, naar het Brielpaviljoen. Ze moesten ook terug om de fiets weer in te leveren. Deinzenaars, heb je bezoek van familieleden, van vrienden of kennissen, van vrienden uit de verbroederingssteden of van waar ook : huur fietsen en rij per fiets door onze heerlijke Leiestreek.
418.
501. STUDENTENLEVEN
. In april 1984 waren er drie tentoonstellingen over het studentenleven : we vermeldden ze in een van onze vorige kontaktblaadjes. De tentoonstelling 50 jaar Senioren Konvent werd geopend met het S.K.praeseslint van Herman Maes uit het akademisch jaar 1948-49. Ook zijn praeseslint van deWase Club 1947 - 48 hing in de tentoonstelling. Deze tentoonstelling overlapte, in onderwerp en in tijd, de onze. Toevallig wel : drie tentoonstellingen in één maand (50 jaar SK te Gent + 't zal wel gaan (te Gent ) + de onze over Gent en Leuven). Het bewijst dat er nog heel wat materiaal verspreid ligt. Laat niets verloren gaan. Geef het liever aan het Archief en Museum van het Vlaamse Studentenleven hetzij te Gent (Pand- Onderbergen), hetzij te Leuven (Universiteitsbibliotheek, mgr. Ladeuzeplein).
502. PRAESESLINT Wat opvalt als men de praeseslinten 1947-49 vergelijkt met de linten der jaren 70 en 80, is dat de ouderen bescheidener waren dan de jongeren. Alleen de praeses had een breder lint. Het praeses-lint was korter alleen breed op borsthoogte. De oorsprong van het lint gaat terug naar het feit dat elke student zijn eigen beker had, die hij mee moest brengen naar de zittingen. Die beker hing aan het lint en moest dus niet gedragen worden. Alle studenten hadden ook een "bierpetje" met daarop een schijnbaar ingewikkelde tekening. Het was een stilering van de letters VCF en dan de letters van de clubnaam. VCF stond voor Vivat Crescat Flor.eat hij leve, groeie en bloeie. Waarom in het Latijn ? Dat vertelden we een vorige maal al.
503. SOLDATENBRIEVEN Hoe komt het dat er zoveel soldatenbrieven uit Napoleons tijd in de archieven liggen ? - risur dan uit de tijd van W . O. 1, zeker meer dan uit W.O. II ? We beloofden daarop te antwoorden. We vertelden over de loting . De in aanmerking komende jonge lieden -bv. alle 20 -ja_igen van 1806- werden per kanton op de conscriptielijsten ingeschreven - ze rr.ca.ster komen loten en werden gerangschikt volgens lotingsnummer de 12agste nummers vooraan. Zo moesten bv. 160 j onge mannen gerangschikt worden. Het ministerie van oorlog deelde- J ar.mee hoeveel soldaten er nodig waren . Ons (fictief) kanton roest 50 soloaren leveren. Dus de nummers 1 tot en met 50 moesten optrc'vxen - behalve diegenen die niet in aanmerking kwamen, zoals de jrLsgens korter da.i 1540 mm ( want hun gestalte stond zo aangegeven) die afgekeurd werden `ë. defaut de taille". En dat waren er nogal wat (de ge-
419.
middelde gestalte was 1602 rum,). Werden er bv. 5 afgekeurd van nr. 1 tot 50, dan kwamen de volgende nummers in aanmerking (51-55). indien bv. nr. 26 al een broer in dienst in het leger had werd hij -neen, niet vrijgesteld- achteraan de lijst gezet (werd dus nr. 101) waardoor dan een nummer verder beven nr. 50 moest optrekken). Maar nr. 26 moest bewijzen dat hij een broer inlienst had (want die broer kon ook ondergedoken of gedeserteerd zijn). Hoe kon nr. 26 dat bewijzen ? Door een legerdocument; zijn in dienst zijnde broer moest dat in zijn eenheid vragen (en betalen). Een brief (recent van datum, maximum 6 maanden ) kon zo een document vervangen en zo komt het dat vele brieven in het gemeentelijk archief geraakten en nu in het Rijksarchief liggen. Te wachten op bewerking of publicatie.
GEKREGEN Van iemand die onbekend wenst te blijven een bon van het Hulp- en Voedingskomiteit van Aerseele, goed voor 50 cent, nr. 1476, alleen geldig in het bureel en den winkel van het Komiteit.
Ook zo een bon van Dentergem (0,25 F) en van Grammene (50 cent)
AFFICHES K.O.K. zou het op prijs stellen een exemplaar (of zelfs meer dan één) te mogen ontvangen van elke affiche &e in verband met Deinze (of ruimer) uitgegeven wordt : zow+é1 van sport- als van culturele verenigingen, zowel van commerciële als van politieke aard. Affiches zijn een tijdskenmerk, een teken ook va-Li de smaak en de mentaliteit van een tijd, een getuigenis van de onderwerpen waarvoor men zich interesseert. Geef ze aan een van de bestuursleden of geef ze af in het museum. Dank 11.
504. HET STATION VAN DEINZE
Reeds in de Hollands;es tijd, onder Koning Willem i begon men met het plannen van de aanleg van er: spoorweg in Be ïgiL ( 1829). De politieke gebeurtenissen van 1830 deden r.lles mislukken . In 1834 kwamen de plannen weer ter sprake en de eerste trein reed op het Europees continent van Mechelen naar Brussel in 1835. En het net groeide . de Engelse uitvinding had succes; het linksrijden vaTi t r einen , nu nog , is een overname van tiet Engels plan. In 1839 begon de trein ook te rijden van Gent naar Kortrijk. Deze trein deed Deinze aan, z ij bz op grondgebied Petegem. Zoals in alle steden gaf het aanlegger van de spoalweg aan de rand van de stad aanleiding tot het ontstaan van ?en nieuwe wijk. Bij het station bouwde men herbergen en hotels ; ook eet~ hu-jan . Dat was oGL te Deinze het geval. Zo ontstond het Stationsplein, dat
420.
verbinding gaf, via een straat, met de weg van Gavere en Kruishoutem naar de Knok. Let erop : het station , in de bouwstijl van alle andere stations, met overdekte perrons , stond aan het stationsplein , aansluitend bij wat nu nog het goederenstation is. Het stond dus nietwaar het in de jaren 1970 stond ; die ruimte was opengebleven, alleen op het plein kwamen er cafés. Later kon dus de ruimte tussen het stationsplein en de weg naar de spoorweg opgevuld worden met een fabriek ( Liebaert). In de jaren veertig en vijftig van de vorige eeuw waren er per dag drie treinen naar Gent en drie naar Kortrijk ; er werden twee goederentreinen per dag ingelegd in beide richtingen . (Nu ril den er 90 personentreinen en 15 goederentreinen per dag door het station Deinze). In 1918 werd dat stationsgebouw zwaar beschadigd bij de beschieting. Zo zwaar dat het niet herstelbaar was; het goederenstation bleef beter bewaard en kon vrij vlug weer gebruikt worden. Maar het reizigersverkeer nam toe : het station moest vlug weer bruikbaar zijn; daarom bouwde men een voorlopig noodstation naast het bouwvallig geworden en gevaarlijk station . Dat noodstation mocht kleiner zijn , het was toch maar voorlopig. Het is dat noodstation van na W .O. I dat wij tot in 1981 gebruikten. Het eigenlijke station moest helemaal gesloopt worden ; heropbouw of herstelling was onmogelijk, de vernieling was te groot. Men heeft het dus gesloopt ; men heeft het nooit herbouwd. Dat verklaart waarom ons station niet op het plein lag en waarom het zo klein was, waarom het een heel andere stijl had dan alle andere ouderwetse stations.
De tegenstelling van ons noodstation anno 1919 met het nieuwe is des te groter. "voorlopig " duurde van 1918 tot 1981
! = 63 jaar.
505. NAPOLEONSOLDATEN Heinrich Heine (1797-1857) schreef het gedicht "Die beiden Grenadiere" over twee Napoleonsoldaten die uit de Russische gevangenis (te voet) op weg waren naar. buis in Frankrijk. "nach Frankrei ch zogen zwei Grenadiere die waren in Russiand gefangen" en onderweg vernamen ze dat "hun" keizer gevangen was. Zij verklaren zich bereid opnieuw voor de keizer te vechten als hij weer vrij komt; vrouw en kind kunnen hun niet deren, dat ze desnoods gaan bedelen als ze honger hebben : ik moet voor mijn keizer vechten. Hij zal weerkomen en ik zal weerkomen. Een fraai gedicht. Robert Schumann reeft har gedicht op muziek gezet. Het is wat moeilijk om zingen •- voor mij te moeilijk, maar ik hoor de melodie. Toen ik student was, was dit lied het successtuk van de drie gebroeders De peir van 1:nokke,Paul ( nu geneesheer te Eeklo), Patrick en Willem (nu beiden tandarts te Knokke-Heist) die op menig studentikoze avond di:: kleine meizerwerkje tweestemmig brachten. Het was mijn eerste cri,Lact met de soldaten van Napoleon; ik wist toen niet dat ik nog val= uren lees- er zoekgenot zou besteden aan die soldaten, vaak onbeKender dan de onbekende soldaat.
421.
E r is geen mooier lied over die soldaten ; zelfs in Frankrijk niet. Victor Soenen heeft over een Napoleonsoldaat ook een gedicht geschreven (zie K.O.K. 1962 blz. 61 ) en in onze tijd zingt bliel Cools over een soldaat van Napoleon De Grote. Tijdens het Hitler-regime waren liederen op tekst van de jood Heine verboden . " Die beiden Grenadiere " en "Die Lorelei " waren dus verboden. Maar overleefden dat verbod.
506. NAPOLEONS ZOON
was hertog van Reichstadt, was te Wenen gestorven en begraven. Hitler wou een geste doen tegenover Frankrijk en besloot de zoon bij, zijn vader te brengen. Dat gebeurde op 15 december 1940 : de kist kwam per trein in het "Station d'Austerlitz" toe en werd met fakkelbegeleiding naar de Dome des Invalides gebracht. Er mocht echter geen Franse driekleur te zien zijn.
- Wist je dat er "A Dictionary of the Napol.eonic Wars" bestaat ? en dat er zelfs een biografisch woordenboek bestaat over maarschalken en generaals uit die tijd ?
507. DE KNOK
De Knok is een zeer oud centrum. Vroeger was het graafschap Vlaanderen administratief ingedeeld in "kasseirijen"; Deinze lag in de kasselrij Kortrijk, tussen de kasselrijen Oudenaarde, Gent en Brugge. De verbindingswegen liepen van de ene kasselrijhoofdstad naar de andere : van,Oost naar West en van Zuid naar Noord :van Oudenaarde over Deinze naar Ti,21t en Izegers en vooral naar Brugge; van Kortrijk naar Gent : over Dein%e en Drongen. Deze twee grote wegen kwamen samen op een punt : de Knok, de Knokke, de Cnocke. Het is vanzelfsprekend c.at het ontmoetingspunt van die twee hoofdwegen door het graafschap Vlaand eren (d.w.z. wat in het Vlaanderen van nu links van de Schelde ligt) een nelangrijk kruispunt werd, een verkeerscentrum, een overnachtingscentrum, een plaats waar men de paarden kon wisselen. Er waren dan ook twee belangrijke "hostellerieën" of paardenposten, met soms meer dan honderd p33rden in de stallen, en met aansluitend veel herbergen : om de mensen te "}asbergen'". Er was "In het Boergondisch Schilt", reeds bekend uit de 15 e eeuw, toen baljuw Vander Mote er woonde, en nadien diens afstammelingen, in de 16e eeuw Willem Utenhove en nekcmeli. r.gen , dan Willem Van Coppenolle, dan Pieter Van Ooteghem en vier gen.eratia.s nakomelingen. De laatste Van Ooteghem liet een jonge weduwe aenter (hij stierf pas 30 jaar oud), die met een Van den Poel trouwde. Zo kwam deze paardenposterij in het bezit van de Van den Poels die reeàg.met d2 andere paardenposterij te maken hadden : "In den Hert". Deze hotels ne*_ ruime stallen waren. omwalde gebieden. In deze hotels verbleven zelf. keizers, hertoten en koninginnen. Die kwamen er dan met hun gevolg,
422.
dat gebruik maakte van de andere herbergen op de Knok. Er waren herbergen op de vier hoeken en in de aanpalende woningen, vooral richting Kortrijk: de drie Coninghen, het Groen Huys, het Schaak, de Sleutel, de Croone, de Halve Mane, de Lelie, de Roose, den Osse, de Lombaerd, de Prins Kardinaal, de kleine Sleutel of het Sleutelken, de Sterre, de Swaene, het Damberd, in de Zon, of het Zonneken, de Fonteyne, in den Rosten Duiver - en daarmee zitten we bijna aan Petegem-kerk. In alle geval : de Knok was in zijn vier richtingen een druk centrum voor handel en wandel.
508. WAT BETEKENT KNOK EIGENLIJK ? Het is een oudnederlands woord voor een knoop in het riet, dan ook voor een gebonden vlasbundel en vooral voor de knoop waarmee die bundel gebonden was. Afgeleid van die eerste betekenis is Knok een lichte verhevenheid in de bodem, een kleine ronde heuvel, zoals een kneukel, wat er trouwens taalhistorisch mee verwant is (vergelijk ook "knoesel"). De Knok was dus een lichte verhoging in het meersgebied bij de Leie, vandaar : een gebied dat veiliger was, droger was om langs te reizen en erop te wonen. Men vindt het woord ook in de gemeentenaam " Kaokke" en het zit ook in "knobbel". Denk ook aan ons noord "knokken" voor slaan, boksen eigenlijk "met de kneukels, met. de knokels slaan", met die licht verhevenheid die zich tonen als we een vuist maken. Zo is het woord ook verwant niet het Engels "to kr:ccl.". De Knok is dus als woord een oud taalelement, voor een veilige lichte verhoging, waarop zich dus een woonwijk kon ontwikkelen; die woonwijk werd een centrum, oniat het een veilige plaats was, en zodoende werd tiet een han.delsce:atrum, dat een rol speelde in het ontstaan van Deinze en Petegem : het centrum (een centrum) van waaruit beide gemeenten zich (naar nakaar toe) uitbreidden. Die rol speelt de Knok nu n.)g.
509. DEINSE ROMANSCHRIJVIR
Van de Dein7enaar t et pseudc,ri.em Gaston Braem verscheen een roman liet Kleine Verschil. In het uitgaven - programma 84-85 van "De Clauwaert" staat van hem een nieuwe (tweede) _ o.nan genoteerd Remise. We kijken met be,s *igstr. ".iing uit , want zijn eerste pennevrucht beviel ons ten zeers'.e: en v„. is ons een aangename verrassing.
Kar,;( De Waele en zijn boek Groen Vlaanderen. NIET VERGETEN
