JAARVERSLAG 2005
SAMENSTELLING OVERLEGORGANEN (PER 01.01.2006)
1 Raad van Bestuur • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Mevr. G. Brugmans, voorzitter Dhr. I. Huyghe, secretaris Dhr. B. Peirsegaele, ondervoorzitter Dhr. J. Ackermans Dhr. A. Daenekindt Dhr. D. Laleman Prof. Dr. A. Lerut Dhr. W. Michils E.H. F. Sonneville E.Z. S. Stubbe Mevr. M. Van de Walle Dhr. B. Vander Cruyssen Prof. Dr. Ph. Vandekerckhove Dhr. L. Vansteene E.Z. B. Vanwildemeersch Dhr. A. Venmans Dr. P. Waterbley Dhr. J. Droesbeke
2 Medische Raad • • • • • • • • •
Dr. J. Van Oyen, voorzitter Dr. G. Orbie, secretaris Dr. F. Hoogmartens, ondervoorzitter Dr. A. Broeders Dr. B. Claikens Dr. G. Desmet Dr. L. Parmentier Dr. E. Van Ingelghem Dr. P. Van Wettere
3 Directiecomité • • • •
Dhr. J. Droesbeke, voorzitter Prof. Dr. J.P. Baeyens Mevr. S. Commeyne Mevr. M. De Meester
• • • • • •
Mevr. A. Glorieux Dhr. F. Goeminne Dhr. P. Henon Dhr. P. Lanssens Mevr. M. Spileers Dhr. S. Van Neste
4 Ethisch comité • • • • • • • • • • • • • •
Prof. Dr. Stroobandt, voorzitter Dhr. K. Lakiere, secretaris Dr. S. Bafort E.H. R. Decruyenaere Dhr. B. Dejaegher Magistraat Floren Z.E.H. Prof. E. Lagae Dr. B. Linden Dr. L. Nuytten Dr. L. Parmentier Dr. B. Rombaut Dhr. J. Snoeck Dr. G. Van Paemel Dr. Ph. Vandelanoitte
5 Ondernemingsraad • • • • • • • • • • • •
Dhr. J. Droesbeke, voorzitter Dhr. N. Coulier, secretaris Dhr. J. Snoeck, verantwoordelijke bedienden Dhr. J. Szlanyinka, verantwoordelijke arbeiders Prof. Dr. J.P. Baeyens Mevr. S. Commeyne Mevr. M. De Meester Mevr. A. Glorieux Dhr. F. Goeminne Dhr. P. Henon Dhr. P. Lanssens Mevr. M. Spileers
• • • • • • • • • •
Dhr. S. Van Neste Dhr. R. Busschaert Dhr. P. De Braekeleer Dhr. K. De Roo Mevr. L. Dendooven Mevr. A. Dewinter Dhr. G. Geerseau Mevr. R. Van Vooren Mevr. M. Vanhooren Dhr. R. Vanleenhove
6 Comité voor preventie en bescherming op het werk • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •
Dhr. J. Droesbeke, voorzitter Dhr. F. Goeminne, secretaris Dr. B. de Milliano, arbeidsgeneesheer Dhr. J. Steenhuyse Prof. Dr. J.P. Baeyens Mevr. S. Commeyne Mevr. M. De Meester Mevr. A. Glorieux Dhr. P. Henon Dhr. P. Lanssens Mevr. M. Spileers Dhr. S. Van Neste Dhr. R. Busschaert Dhr. T. Compernolle Dhr. N. Coulier Mevr. A. Dewinter Mevr. K. Houck Mevr. R. Jonckheere Dhr. J. Snoeck Dhr. J. Szlanyinka Mevr. W. Van Buren Mevr. M. Vanhooren Dhr. P. Vanhoutte Mevr. V. Zanders
Algemeen beleid
Inhoud
3
Voorwoord
4 5-6
Patiëntenzorg
7-10
Elektronisch patiëntendossier
7-10
Kwaliteit
11-12
Patiëntgerichte administratie
13-14
Bouwprojecten
15
Activiteiten
16
Financiën
17-21
Personeelsbeleid
22-25
Milieu en veiligheid
26
Geneesheren
27
INHOUD
Algemeen beleid
1
VOORWOORD
Voorwoord
4
2005, het jaar waarin Pater Damiaan bij ons als grootste Belg werd verkozen en zelfs in het Zuiden van het land hoge toppen scoorde, ligt al weer een stuk achter de rug. “Tempus fugit” (letterlijk: de tijd slaat op de vlucht) zo beschreven de Romeinen al op kernachtige wijze de snel voorbij vliedende tijd en hoe weinig we ervan bewust zijn. AZ Damiaan is met zijn 534 bedden een van de grootste ziekenhuizen uit de regio. Deze bedden zijn verdeeld over 28 verpleegeenheden. In het AZ Damiaan zijn ook nog een groot aantal poliklinische en functionele onderzoekeenheden. Met ruim 1100 medewerkers wordt dagelijks gewerkt aan een kwaliteitsvolle zorgverlening. Medische Raad, Directie en Raad van Bestuur hebben maar één doel: zo optimaal mogelijk patiënten verzorgen, dag en nacht, altijd en overal, voor iedereen. Hoe doen we dat best in ons ziekenhuis? Dit is een vraag waarmee alle ziekenhuiswerkers dienen begaan te zijn. Die vraag oplossen is een uitdaging, die we moeten aangaan op alle niveaus, strategisch, tactisch en operationeel. De belangen van Medische Raad, Directie en Raad van Bestuur lopen niet altijd parallel. In wezen maakt dit deze uitdaging zo boeiend om uitgaande van soms andere klemtonen te streven naar een samenwerking met één coherente visie en samen één beleidsoptie na te streven. Een visie hebben gaat verder dan loutere aandacht voor het economische. Het is denken op diverse vlakken op lange termijn, evoluties in de gezondheidszorg volgen, samenwerken met andere ziekenhuizen e.d. Ziekenhuiswerking is meer dan ooit een synoniem van teamwork, een complex gegeven waarbij heel veel komt kijken.
Een goede taakverdeling, uitwisseling van informatie, regelmatig formeel en informeel overleg zijn onontbeerlijk. Elke schakel is onlosmaakbaar met elkaar verbonden om tot een optimale dienstverlening te komen. Onze dienst Pediatrie werd op grond van Europese criteria tot een van de meest kindvriendelijke van het land bekroond in een onafhankelijk onderzoek van Test Aankoop. Dit is een hart onder de riem voor artsen en personeel van de dienst Pediatrie, maar ook een opsteker voor gans ons ziekenhuis. Ons ziekenhuis verkreeg ook de erkenning als partner in het experiment “Geriatrisch Dagziekenhuis”. In ons ziekenhuis staan zorg, inzet en dienstbaarheid centraal voor zij, die behoefte hebben aan hulp en verzorging. Deze vaak onderschatte en misschien wel ondergewaardeerde taak kan, wanneer ze met de juiste spirit verricht wordt, ongetwijfeld een hoge dosis arbeidsvreugde verschaffen. Deze verheven opdracht kan maar tot een goed einde gebracht worden als iedereen bereid is de nodige solidariteit en teamspirit op te brengen. Directie en Beheer zijn bewust van de moeilijke omstandigheden en de hoge eisen, die eigen zijn aan het ziekenhuiswerk. Verpleegkundigen zijn schaars op de arbeidsmarkt. Dat aanstellingen uitblijven ligt niet aan besparingsmaatregelen maar aan overmacht. Het is dan ook een vreugdevolle vaststelling dat ondanks alles ons ziekenhuis een positief imago blijft uitstralen. Wij zijn u dankbaar hierin te willen volharden.
G. Brugmans, voorzitter van de Raad van Bestuur
Algemeen beleid
DIRECTIE Ook in de directie waren er dit jaar geen wijzigingen in de samenstelling van het directiecomité, noch in de bevoegdheidsverdelingen. Het directiecomité vergaderde tweewekelijks op dinsdagvoormiddag. Een aantal keren werd een “directiecomité ad hoc” samengeroepen, om bepaalde problemen meer diepgaand te bespreken. Daarnaast was er wekelijks een bijeenkomst van de “Cel Operationeel Management” met
als opdracht lopende zaken snel te kunnen opvolgen en de agendapunten voor het directiecomité voor te bereiden. Een blijvend aandachtspunt voor het directiecomité is de zorg voor het personeel en passende maatregelen voor te stellen om het ziekenhuis aantrekkelijk te maken voor nieuwe jonge personeelsleden en de combinatie arbeid en gezin te optimaliseren. ONDERNEMINGSRAAD Op 2 februari 2005 werd een CAO afgesloten met ingangsdatum 1 mei 2005 ivm extralegale voordelen voor de werknemers in vast dienstverband. Maaltijdcheques werden ingevoerd. Deze bedragen 3 euro per dag. De werknemers en de werkgever delen de kost en dragen elk 1,5 euro bij per maaltijdcheque. Aan de werknemers en hun inwonende ge-
zinsleden wordt een hospitalisatieverzekering toegekend. Wie al een hospitalisatieverzekering had, kon kiezen voor een kostenverzekering of een forfaitaire dagvergoeding bij ziekenhuisopname. De diensten van de CM-Oostende hielden verschillende informatiebijeenkomsten waarbij het geheel werd voorgesteld. Elke werknemer kreeg de kans om zijn individueel dossier te bespreken. AFSCHEID ZUSTERS DOMINICANESSEN In mei 2005 werd afscheid genomen van de Zusters Dominicanessen, die Oostende verlieten. 118 jaar lang hebben zij zich te Oostende ingezet voor de bevolking van de regio. Eerst met een weeshuis voor visserskinderen en vanaf 1949 in de ziekenzorg. Samen met het Verbond van de CM-Oostende richtten zij in 1949 de Sint-Jozefskliniek op. Onbaatzuchtig hebben zij zich dan ingezet voor een toegankelijke gezondheidszorg. Toen zij zich in 1988 terugtrokken uit het dagelijks bestuur van het ziekenhuis, bleven zij zich verder inzetten voor de patiënten. Zij waren de motor voor de uitbouw van een voortreffelijke vrijwilligerswerking en hadden steeds de humanitas en de caritas voor ogen. Op 1 juni 2006 keerden zij terug naar de bron, het moederklooster Engelendale te Brugge. Een dankbaar AZ Damiaan eerde hen met verschillende afscheidsrecepties. Voor hun verdiensten ten overstaan van de bevolking van Oostende ontvingen zij uit de handen van burgemeester Jean Vandecasteele het Gouden Ereplakket van de Stad Oostende.
ALGEMEEN BELEID
RAAD VAN BESTUUR In de loop van het jaar waren er geen wijzigingen in de samenstelling, noch in de bevoegdheidsverdelingen binnen de Raad van Bestuur. De Raad van Bestuur vergaderde 10 maal in de loop van het jaar. De belangrijkste items waren het onderzoek en de bespreking van het personeelsbudget en het investeringsbudget en het onderzoek en bespreking van de resultaten van het vorig boekjaar. De Raad liet zich hierbij adviseren door de Financiële Commissie, die bestaat uit drie experten-afgevaardigden uit de Raad en de administratief-financiëel en algemeen directeur van het ziekenhuis. Daarnaast werd ook veel aandacht besteed aan het algemeen beleid en de werking van de diverse diensten. Op 29 oktober werd een studiedag georganiseerd waarbij de actualisering van de opdrachtsverklaring werd uitgewerkt en goedgekeurd. In de komende maanden zal dan een strategische analyse worden uitgewerkt door een gemengde werkgroep, bestaande uit bestuurders, directie en medische raad.
5
Damiaan wordt het referentieziekenhuis van de gezondheidszone Djuma in de provincie Bandundu. Hierbij zal concrete hulp voor concrete noden worden geboden. Verder zal ook aandacht gaan naar het project van de Zwartzusters in Brazilië, het kinderopvangtehuis Casa de Amizade, en een lokaal sociaal project. Voor de financiering werd gezocht naar structurele oplossingen. De inschrijvingskosten van het personeelsfeest en een aandeel van de indexaanpassing van de consumptieprijzen voor bezoekers in de cafetaria’s wordt hiervoor bestemd. ORGANOGRAM zie onderaan de pagina ETHISCH COMITE In opvolging van dr. Urbain Cartrysse werd dr. Benoit Rombaut benoemd als effectief lid van het Bio-ethisch comité.
DEPARTEMENT NURSING directeur: A.M. Glorieux (*)
DEPARTEMENT LOGISTIEK directeur: P. Lanssens (*)
ALGEMEEN BELEID
stafmedew. MVG/MPG A. D’Havé - L. Gilson
6
I.C.T. adjunct-directeur (ICT-manager): P. Henon
verpl. ziekenhuishygiënist J. Steenhuyse
I.C.T.
ZORGCOÖRDINATIE K. Lakiere - J. Steeman J. Demyttenaere ADMINISTRATIE
MED. ORGANISATIE
VERPL. ZORG- & STAFFINGSBELEID
PATRIMONIUMBEHEER
ziekenhuis & polikliniek
CMD
STAGECOÖRDINATIE
BOUWWERKEN / VIPA
BOEKHOUDING
M.K.G.
VERPLEEGEENHEDEN
TECHNISCHE DIENST
CENTRALE INNING
OPNAMEBELEID
OK-STERILISATIE
ECONOMAAT
FINANCIEEL BEHEER
ZIEKENHUISDIENSTEN
KRITISCHE DIENSTEN
CENTRALE AANKOOP
INTERNE AUDIT
LEGENDE:
MED.TECHN. DIENSTEN FUNCT. ENTITEITEN (ASSOC.) DIENSTEN
HOTELDIENSTEN & DIEET
= directiecomité (*)
= lid Cel Operationeel Managament = stafmedewerkers
COÖRD. VORMING verpleegkundig & paramedisch
VEILIGHEIDSCOÖRD.
ARBEIDSGENEESK.
DEPARTEMENT ADM. & FIN. directeur: S. Van Neste (*)
PERSONEEL POLIKLINIEK
PASTORALE DIENST
SOCIALE DIENST
ZORG- EN KWALITEITSBELEID directeur: M. De Meester
ombudsdienst
PATIËNTEN BEGELEIDING
APOTHEEK hoofdapotheker: S. Commeyne
cel beleidsinformatie A. D’Havé + L. Gilson
MEDISCH DEPARTEMENT hoofdgeneesheer: Prof. Dr. J.P. Baeyens (*)
COMMUNIC. TECHNIEKEN
VEILIGHEID & MILIEU directeur: F. Goeminne
J. Droesbeke (*) algemeen directeur voorzitter directiecomité
MILIEU COÖRD.
ALGEMENE DIRECTIE
stafmedew. HRM A. Van Canneyt
KWALITEITSCOÖRDINATIE inclusief FONA BELEID
stafmedewerker communicatie W. Sibiet
PERSONEELSZAKEN directeur: M. Spileers
MORTUARIUM
stafmedew. pers. adm. B. Franco
directieassistent M Lams (directieassistent)
PERSONEELSADM.
PSYCHOGERIATRIE Met de huidige en toekomstige noden en evoluties voor ogen werd door AZ Damiaan een reconversie aangevraagd van 33 C-bedden naar een afdeling van 24 Sp-psychogeriatriebedden. Deze afdeling zal beantwoorden aan de nood aan multidisciplinaire opvang van ouderen met psychische problemen
PREVENTIE ADVISEUR
Na verkennende gesprekken met de NGO Memisa werd beslist om mee in te stappen in het project ‘Ziekenhuis voor Ziekenhuis’. Met Memisa als tussenpersoon wordt een partnerschap opgezet met een referentieziekenhuis in de RD Congo. De partner van AZ
PERSONEELSFEEST Het lustrumfeest van 2004 bleef nog nazinderen en ruim 750 aanwezigen genoten van een culinair hoogstaand personeelsfeest. Het ziekenhuis nam de volledige kost hiervan ten laste. De inschrijvingskosten van 7 euro per persoon werden gestort in het nieuw opgerichte solidariteitsfonds.
VRIJWILLIGGERS WERKING
Het AZ Damiaan ontplooit al jaren initiatieven op het gebied van lokale en internationale solidariteit. Deze activiteiten werden tot op heden gecoördineerd door de Pastorale Werk- en Animatiegroep. De adventsactie werkt rond een project uit de eigen regio, terwijl het vastenproject eerder gericht is op een internationaal project.
naast de geriatrische problematiek. Het ministerie van de Vlaamse Gemeenschap verleende op 7 april 2005 de planningsvergunning voor de oprichting van een afdeling Sp-psychogeriatrie. De vergunning werd verlengd tot 1 jaar (ipv 6 maanden), gezien de noodzakelijke werken. Op 1 oktober 2005 startten de bouwwerken voor deze nieuwe afdeling op campus H. Hart. De opening van de nieuwe afdeling is voorzien voor 2 mei 2006.
PERSONEELSBELEID
ZIEKENHUIS VOOR ZIEKENHUIS
Patiëntenzorg MEDISCH DEPARTEMENT Nieuwe artsen Dr. Joris De Vos is voltijds orthopedisch chirurg met bijzondere bekwaming in de handen voetchirurgie. Hij vervoegde de associatie orthopedie-traumatologie vervoegen per 1 februari 2005. Dr. Gregory Clement is voltijds ORL-arts en vervoegde de associatie ORL per 1 april 2005.
• Dr. Boudewijn VanKerschaver, algemeen chirurg, op 1 februari 2005 • Dr. Remi Vandeputte, orthopedisch chirurg en traumatoloog, op 1 mei 2005 • Dr. Luc Jonckheere, neuroloog-psychiater, op 1 juli 2005 • Dr. Antoon Baeke, algemeen chirurg, op 1 oktober 2005. Dr. Glen Forton verliet de dienst ORL. Medische diensten Dr. Jos Loyens werd benoemd als medisch diensthoofd neuro-psychiatrie (in opvolging van Dr. Luc Jonckheere) per 1 februari 2005. In opvolging van dr. Remi Vandeputte werd dr. Alfred Janssen, oncologisch chirurg, erkend door de Federale Overheid als stagemeester heelkunde.
Dr. De Vos
Dr. Clement
Dr. Katrien Keppens is halftijds pediater-kinderneuroloog en vervoegde de associatie pediatrie per 1 juli 2005. Dr. Alexander Minderhout is voltijds psychiater en vervoegde de associatie neurologie-psychiatrie per 1 oktober 2005.
Cardiologie Er was een sterke toename van het aantal coronarografies met een bijzonder laag verwikkelingscijfer. Een verdere toename van het aantal PCTA’s en geplaatste stents was kenmerkend. Geriatrisch dagziekenhuis Op 30 december ontving AZ Damiaan de erkenning tot het oprichten van een geriatrisch dagziekenhuis in het kader van het experiment Geriatrisch dagziekenhuis. Hierbij is financiering voorzien voor twee voltijdse verpleegkundigen en de nodige paramedici.
Wetenschappelijk In samenwerking met de Koninklijke geneesherenvereniging Oostende werden 3 wetenschappelijke avonden georganiseerd. Op 20 juni organiseerde de dienst Orthopedie een avondsymposium over hand- en voetchirurgie. Het wetenschappelijke tijdschrift AZ Damiaan Topics verscheen tweemaal: een themanummer over multidisciplinaire behandeling van obsitas en een themanummer pediatrie. In de reeks videoconferenties Pentalfa (KULeuven) gingen 12 sessies door. ZORGORGANISATIE Dagziekenhuis De toename van de dagchirurgische activiteiten en de visie van ‘zorg op maat’ hebben er toe geleid bijkomende capaciteit voor chirurgische dagpatiënten te creëren op campus Sint-Jozef.
Klinische biologie Tijdens de loop van het jaar werd de moleculaire biologie opgestart. Dr. Keppens
Dr. Minderhout
Artsen uit dienst Na een rijk gevulde loopbaan namen een aantal artsen ontslag om te genieten van een welverdiende rust. Het ziekenhuis dankt hen voor hun jarenlange loyale inzet:
PATIËNTENZORG
Consulenten-toegelaten geneesheren Op de Raad van Bestuur van 28 april 2005 werd dr. Isabel Hutsebaut, radioherapeut AZ Sint-Jan Brugge, benoemd als consulent voor het zorgprogramma oncologie. Op de Raad van Bestuur van 28 september 2005 werd dr. Lode De Bruyne, cardioloog AZ Sint-Augustinus Veurne, benoemd als toegelaten geneesheer.
7
Simultaan werden de desinfectie- en sterilisatieprocessen op de ambulante afdelingen geoptimaliseerd.
Dagziekenhuis 4, DZ 4, werd in september in gebruik genomen en heeft een capaciteit van 8 à 10 plaatsen. Dit laat toe om dagziekenhuis 2, DZ 2, exclusief voor te behouden voor oncologische en internistische patiënten.
PATIËNTENZORG
Patiëntenclassificatie Een continu wisselende patiëntenpopulatie en een flexibel inzetbare verpleegkundige bestaffing vergen de nodige hulpmiddelen om de zgn. vlinderequipe zo efficiënt en effectief mogelijk in te zetten. Daarom is in 2005 het softwareproject patiëntenclassificatie in het leven geroepen: elke dag wordt de zorgzwaarte van iedere afdeling gemeten en tegenover de nationale normwaarden inzake bezetting uitgezet. In functie van de afwijking tegenover de normwaarden worden leden van de vlinderequipe ingeschakeld waar dit het meest wenselijk is. Het grote voordeel van de toepassing voor patiëntenclassificatie is dat het beoordelen van de noden van de verschillende verpleegeenheden geen intuïtief proces is, maar volautomatisch op basis van objectieve gegevens verloopt zonder arbeidsintensieve bewerkingen of berekeningen.
8
Planning OK-activiteiten Sinds september bestaat de mogelijkheid voor de artsen om van op de consulstatie hun ingrepen te plannen. Dit wordt dan online doorgestuurd naar het operatiekwar-
tier, waar de werklijsten voor de OK-planning kunnen worden opgemaakt. Clinical Leadership Een groep van 12 hoofdverpleegkundigen zal deelnemen deel aan het project Clinical Leadership, een vormingsproject voor hoofdverpleegkundigen met begeleiding door KULeuven. ZORGPROGRAMMA PIJNTHERAPIE Op 28 april 2005 werd een samenwerkingsovereenkomst met het erkend referentiecentrum voor chronische pijn van het H. Hartziekenhuis Roeselare afgesloten. Een vast team pijntherapie werd ontwikkeld o.l.v. dr. Christian Pottiez. ZIEKENHUISHYGIËNE Standaardvoorzorgsmaatregelen Als sluitstuk voor de implementatie van de standaardvoorzorgsmaatregelen hospital wide, werden deze maatregelen tijdens 2005 ook ingevoerd op de ambulante afdelingen.
Eind 2005 werd het nieuwe isolatieplan AZ Damiaan: “Categorie isolatiesysteem met standaardvoorzorgsmaatregelen” onderwezen en geïmplementeerd in gans het ziekenhuis. De aanvullende “overdrachtsgebonden voorzorgen”, m.a.w. de voorzorgen die bovenop de standaardvoorzorgsmaatregelen moeten uitgevoerd worden, worden toegepast bij patiënten met gekende of veronderstelde infectie of kolonisatie met epidemiologisch belangrijke micro-organismen die kunnen overgebracht worden via: ■ de lucht (airborne overdrachtsgebonden voorzorgen) ■ vochtpartikels zoals speekseldruppels of aërosols (droplet) ■ contact met besmette bronnen zoals patiënten, materiaal, instrumenten, oppervlakken en omgeving (contact). Bovenop de organisatie van een geslaagde “Week van de handhygiëne” van 25 tot 31 oktober 2004, werd er deelgenomen aan de “Nationale Campagne handhygiëne” die liep van 15 januari 2005 tot 15 mei 2005. Deze campagne bestond uit: ■ nul-meting handhygiëne bij alle medewerkers op ICU ■ enquête bij alle medewerkers van ICU, om de kennis over handhygiëne bij de medewerkers te meten ■ sensibilisering van de medewerkers, patiënten en bezoekers hospital wide d.m.v. brochures, pins, affiches en opleiding (o.a. fluorescentietest voor de medewerkers op de afdelingen). ■ controle-meting handhygiëne bij alle medewerkers op ICU om het effect van de campagne te meten. ■ Feedback overheid met nationale cijfers compliantie handhygiëne (= navolging) op symposium te Brussel op 09 december 2005. Bij de nul-meting op ICU werd een compliantie voor handhygiëne opgemeten van 71,4%, wat op zich al een zeer goed cijfer was. KLINISCHE PADEN Het klinisch pad diabeteseducatie voor de patiënten die overschakelen naar insulinetherapie is sinds 2004 in gebruik in het ziekenhuis. In 2005 werd de schriftelijke patiënteninfor-
MORTUARIUM De zorg voor overledenen en de steun aan hun familie wordt als zeer belangrijk ervaren. Voor de artsen is de mogelijkheid tot het laten uitvoeren van een autopsie een meerwaarde in het klinisch werk. Daarom werd de mortuariumfunctie gecentraliseerd op campus Sint-Jozef. Een adequate regeling voor overledenen op campus H. Hart werd uitgewerkt.
APOTHEEK/LOISTIEK/ OPERATIEKWARTIER Het bestellen van steriele materialen werd geautomatiseerd in samenwerking met de dienst informatica. De werking van het nieuwe systeem werd uitgetest op een pilootafdeling en in de loop van 2006 zullen alle andere diensten hun bestellingen voor steriel materiaal via het intranet kunnen doen. Voor het voorschrijven van medicatie werd voor de elektronische oplossing van het pakket van C3 gekozen. Dankzij dit systeem zullen de artsen gemakkelijker het formularium van het ziekenhuis kunnen volgen. Elk geneesmiddel uit het formularium kan onmiddellijk teruggevonden worden. Aan dit pakket is ook een elektronisch verpleegkundig dossier gekoppeld. Verschillende werkgroepen bereiden de overschakeling voor. Door het samenstellen van ‘proceduretrays’ wordt aan een rationalisatie van het verbruik in het operatiekwartier gewerkt. Met de artsen en de verpleegkundigen van het OK worden pakketten uitgewerkt die alle materiaal bevatten nodig voor een bepaalde ingreep. Dit moet resulteren in tijd- en kwaliteitswinst.
De inventaris van de proceduretray werd al op punt gesteld voor: totale heupprothese, groot basisset, en laparoscopie met patiënt in beensteunen. DIGITAAL In haar continue streven naar een betere communicatie met de eerstelijnszorg heeft AZ Damiaan in 2005 de volledige integratie van het Mediring berichtensysteem in haar operationele systemen verwezenlijkt. Dit betekent in de praktijk dat een huisarts elke geneesheer-specialist van het ziekenhuis via Mediring informatie kan bezorgen die voor de consultatie, opname of behandeling van een patiënt relevant is. Het Mediring systeem zorgt hierbij voor voldoende beveiliging zodat vertrouwelijke medische informatie niet door onbevoegden kan worden gelezen. DIALMAR Het dialysecentrum Dialmar, een samenwerkwwV en AZ Sint-Lucas-Sint-Jozef Brugge, overschreed opnieuw de kaap van 10.000 dialyses. Om aan de steeds stijgende behoefte aan dialyses te voldoen werd een uitbreiding gerealiseerd tot 31 plaatsen.
De week van de vrijwilligers begin maart 2005 kreeg een extra accent met een verwenkoffie voor de vrijwilligers. Een nieuw initiatief. Het vrijwilligerswerk ook in cijfers … Op 1 mei 2005 werd een aanwezigheidsregister voor de vrijwilligers opgestart. Naast noodzakelijke informatie voor de verzekeringsmaatschappij bevat dit register ook informatie over de inzet van onze vrijwilligers. Vrijwilligers zetten zich maandelijks meer dan 800 uren in. Zelfs in de vakantiemaanden blijven ze vrijwel even actief.
PATIËNTENZORG
matie kritisch geëvalueerd, bijgestuurd en geharmoniseerd. Daarbij werd alle informatie over diabetes, de zelfcontrole, de auto-injectie, de voeding en tal van andere belangrijke informatie in één brochure gebundeld. Ook de informatieve folder over het hospitalisatieprogramma werd herwerkt en in een nieuwe, frisse lay-out gestoken.
VRIJWILLIGERS In het ziekenhuis zijn meer dan 80 mensen actief als vrijwilliger. Het zijn mensen met zeer diverse talenten, die een gedeelte van hun vrije tijd ter beschikking willen stellen van onze patiënten. Deze vrijwilligers zijn actief in veel diensten en hun opdrachten zijn zeer divers. Opdat zowel voor de (nieuwe) vrijwilligers als de professionele ziekenhuismedewerkers duidelijk zou zijn wat de vrijwilligersinbreng al dan niet inhoudt, werden in 2005 engagementenkaarten opgemaakt. Hierbij wordt vastgelegd tot welke doelgroep van patiënten dit engagement zich richt en wat van de vrijwilliger wordt verwacht. De kaarten werden ontwikkeld in dialoog met de verschillende ziekenhuisdiensten en aan de stuurgroep van het vrijwilligerswerk. Daarna werden de engagementenkaarten toegelicht aan de vrijwilligers in een vormingsmoment. Iedere nieuwe vrijwilliger ontvangt nu een engagementenkaart. Hiermee wordt tegemoet gekomen aan een aspect van het nieuwe statuut op het vrijwilligerswerk.
9
Elektronisch patiëntendossier
ELEKTRONISCH PATIËNTENDOSSIER
Binnen AZ Damiaan zijn er de laatste jaren heel wat ontwikkelingen gebeurd die toelaten klinische gegevens op een geautomatiseerde wijze ter beschikking te hebben.
10
Simultaan met de ontwikkelingen rond het medicatiegebeuren, werd door de evoluerende, quasi volledige implementatie van C2M, Pacssysteem e.d., eveneens duidelijk dat stilaan de tijd rijp werd voor een totaaloplossing voor de automatisering van de patiëntengegevens op afdelingsniveau. Dit omwille van diverse redenen. ■ Het medicatiegebeuren is een intensief onderdeel van het verpleegdossier. Indien louter dit geautomatiseerd wordt, zal de beschikbare informatie van de patiënt sterk gefragmenteerd worden. ■ De actuele situatie waarbij 1 patiëntenrecord verspreid zit over manuele en geautomatiseerde bestanden, brengt met zich mee dat vaak nog zeer veel uitprints worden gemaakt en dat de informatie rond de patiënt op een versnipperde wijze toegankelijk is. ■ ‘Papieren’ registratiesystemen kunnen maar door één gebruiker op één plaats geconsulteerd worden. Geautomatiseerde registratie maakt dat meerdere gebruikers gelijktijdig bepaalde data kunnen consulteren. ■ De beoogde personeelsbesparing binnen de dienst Centraal Medisch Dossier kan voorlopig niet worden gerealiseerd daar het grootste luik van het patiëntendossier, nl. de verpleegkundige gegevens, nog steeds op een manuele wijze worden opgeslagen. (Er zal uiteraard een oplossing dienen te worden gezocht voor de resterende “ oude” papieren patiëntendossiers, ev. via scanning.) ■ Recent is er duidelijkheid gekomen over de invoeringsstrategie en methodologie
van de nieuwe MVG-registratie (minimale verpleegkundige gegevens) die zeer ingrijpend zal zijn en complex naar registratiemodaliteiten toe. Dit zal enorme aanpassingen vergen van het huidige verpleegdossier. Automatisering zou toelaten dit proces beheersbaar te houden qua tijdsinvestering en workload. ■ Ten gevolge van een snelle evolutie in de medische praktijk en technologie is de zorg in de loop der jaren veel complexer en intensiever geworden is. Gelijklopend met deze evolutie is het volume en de aard van patiëntendocumentatie aanzienlijk toegenomen. ■ De multidisciplinaire werking op diverse afdelingen, met een uitgebreid team van paramedici, wordt nu gedocumenteerd door de diverse actoren. ■ Registratiesystemen en meetschalen zijn een belangrijk onderdeel van de zorgverlening geworden. Momenteel worden de noodzakelijke meetinstrumenten intern geconfigureerd door eigen informatici, wat een serieuze tijdsinvestering vraagt van deze mensen gezien de complexiteit van dit gebeuren. “Bedside” is de plaats bij uitstek waar informatie betreffende zorgverlening wordt gegenereerd en opgeslagen. In dit opzicht is het kiezen voor een papierloos patiëntendossier enkel mogelijk indien wordt geopteerd voor de mogelijkheid van mobiele informatiesystemen. Deze informatiedragers bieden voor de zorgverstrekkers de mogelijkheid om onmiddellijk de patiëntengegevens te identificeren,
werklijsten te extraheren en rechtstreeks het uitgevoerde te registreren. Dergelijke éénmalige interventie bevordert de efficiëntie en effectiviteit van de zorgverlening. Alle informatie wordt verzameld aan de bron, daar waar ze ontstaat. De informatie wordt slechts 1x ingevoerd door degene die ze ook genereert. Dit leidt ongetwijfeld tot: ■ een vermindering van medicatiefouten ■ een verhoogde productiviteit van de verpleegkundige ■ een verbeterde kwaliteit en juistheid van de documentatie, directe beschikbaarheid van de gegevens daar waar nodig en het rechtstreeks kunnen koppelen van deze info aan noodzakelijke registratiesystemen zoals MVG, MPG, ziekenhuisinfecties e.d. Rekeninghoudend met voorgaande argumentatie werd een marktonderzoek opgestart naar een geautomatiseerd verpleegkundig patiëntendossier en een medicatiedistributiesysteem. Het bezoek aan het Ambroise Paré Hôpital in Marseille heeft getoond hoe deze complexe materie in een acuut ziekenhuis toch op een gebruiksvriendelijke manier kan gerealiseerd worden. In september is dan ook besloten tot de aankoop van 2 softwaremodules: nl. geneesmiddelendistributie en het verpleegkundig/paramedisch dossier. En de installatie van een draadloos netwerk. Het AZ Damiaan zal bij de ontwikkeling van het E.P.D. fungeren als piloot- en referentieziekenhuis voor het softwarehuis C3 in België.
Kwaliteit op de dienst spoedgevallen te verhogen werden ook belangrijke architectonische aanpassingen doorgevoerd. Door de uitbreiding van het zenuwcentrum hebben alle medewerkers een goed zicht op de afdeling en alle bewegingen, die er gebeuren. KINDVRIENDELIJK ZIEKENHUIS Al jaren koestert het team van artsen, verpleegkundigen en pedagogische medewerkers van de kinderafdeling het imago van kindvriendelijkheid. Hiertoe werden diverse initiatieven ontplooid en wordt rekening gehouden met de noden van de kinderen en hun ouders. Ook op de spoedgevallendienst en andere diensten is er speciale aandacht voor de kinderen. tuïtief en visueel voor te stellen. Middels een eenvoudige point-and-click interface kan de spoedmedewerker observaties of activiteiten registreren zodat iedere andere gebruiker van de toepassing onmiddellijk van eventuele veranderingen op de hoogte is.
PROJECT SPOEDGEVALLEN Het kwaliteitsproject spoedgevallendienst werd in 2005 verder gezet. Doelstellingen van het project waren: de patiëntentevredenheid verhogen, de efficiëntie maximaliseren, de teamefffectiviteit verhogen en de veiligheid van de werknemers bewaken.
Om de administratieve aspecten i.v.m. een aanmelding op de dienst spoedgevallen beter op te volgen en de ondersteuning van de verpleegkundigen te optimaliseren werd ter vervanging van de afzonderlijke functies van administratieve bedienden spoedgevallen en afdelingsassistenten een nieuwe functie in het leven geroepen ‘host/hostess spoedgevallen ‘. Om de vernieuwde werking te ondersteunen en tevens de veiligheid van alle medewerkers
Vanwege de verbruikersorganisatie TestAankoop kreeg AZ Damiaan in 2005 het predikaat ‘meest kindgericht’ ziekenhuis. AZ Damiaan behoort tot de 7 ziekenhuizen in België die deze erkenning kregen. Het logo wordt toegekend op basis van onderzoek naar de faciliteiten voor kinderen en ouders in de Belgische ziekenhuizen dat op regelmatige basis door Test-Aankoop wordt uitgevoerd. Bij het onderzoek wordt nagegaan in hoeverre de ziekenhuizen voldoen aan een aantal basiseisen die het Europees Handvest Kind en Ziekenhuis stelt aan de zorg op de kinderafdelingen, de zorg in dagziekenhuis en de zorg op de spoedafdelingen. In samenwerking met de basisscholen uit de regio richt de kinderafdeling wekelijks een klasbezoek in. Hierbij worden de kinderen
Essentieel onderdeel in dit project spoed was de introductie van een softwareoplossing die deze triage en de opvolging van patiënten op de afdeling ondersteunt. Deze volledig intern ontwikkelde toepassing, ERManager, toont op elk moment de actuele bezetting en zorgnood van de spoedafdeling door die in-
KWALITEIT
Het concept van triageverpleegkundige werd geïntroduceerd. Een triageverpleegkundige schat de ernstgraad van de gezondheidsproblemen bij de patiënt in en bepaalt de volgorde en de termijn waarbinnen de patiënt door een arts dient gezien te worden. De triageverpleegkundige staat ook in voor de toewijzing van de patiënten aan de beschikbare verpleegkundigen, m.a.w. zorgt voor de concrete organisatie van de dienst tijdens zijn/haar shift.
11
van de eerste graad basisonderwijs vertrouwd gemaakt met de ziekenhuiswereld, het gebeuren bij een spoed- of andere ziekenhuisopname. Dit werkt sterk angstreducerend bij een volgende ziekenhuisopname. In 2005 kwamen 21 klassen met in totaal 305 leerlingen op werkbezoek.
KWALITEIT
ZORG VOOR JE RUG- WEEK In het kader van het jaaractieplan rughygiëne werd in november de ‘Zorg voor je rug-week’ ingericht. Deze week stond volledig in het teken van het goed omgaan met de rug. Ze was het orgelpunt van een basisopleiding in hef en til technieken die alle personeelsleden van AZ Damiaan de afgelopen drie jaar volgden. Naast sessies met aangepaste spieroefeningen, noodzakelijk voor een stabiele rug, werden infostanden gebouwd en een ‘ergonomie’-quiz uitgebouwd.
12
Patiëntengerichte administratie
❯ Zo werd ondermeer het administratief circuit betreffende inschrijving patiënten spoedgevallen hertekend. Deze reorganisatie werd uitgevoerd i.k.v. het lopende kwaliteitsproject binnen de dienst spoedgevallen. Het takenpakket van de logistieke assistente en de administratieve medewerker werden samengevoegd tot één geheel, de hostessfunctie genaamd. Tevens werden beide equipes samengevoegd en uitgebreid met bijkomend personeel uit de dienst inschrijvingen. Voordelen van deze herschikking zijn o.m.: 1. één inschrijving op het ziekenhuisinforma-
tiesysteem (Z.I.S.), door hiervoor specifiek opgeleide medewerkers, waardoor de administratieve foutenlast is afgenomen; 2. verhinderen van dubbel registratiewerk op twee verschillende systemen; 3. online inschrijving van patiënten wat een noodzaak was i.k.v. zowel automatisatie medisch dossier, als de digitalisatie van de RX-beelden; 4. creatie van schaalvoordelen op het vlak van vervangingen en op het vlak van logistieke ondersteuning; 5. personele middelen vrijmaken zodat patiënten begeleid kunnen worden vanuit de dienst spoedgevallen naar de medisch-technische onderzoekruimtes (RX, consultaties, …). Daarnaast werd het circuit voor de registratie van arbeidsongevallen en arbeidsgeneeskundige onderzoeken, voor personeelsleden van AZ Damiaan, herwerkt. In samenspraak met
de personeelsdienst kon, door deze nieuwe procedure, het aantal foutieve facturaties betreffende arbeidsongevallen en arbeidsgeneeskundige onderzoeken sterk beperkt worden. ❯ Betreffende het doorsturen van betalingsverbintenissen via de module Carenet werd de geautomatiseerde applicatie, die opgestart werd in 2004, verder uitgebreid over 2005. Naast de verzekerbaarheidsgegevens betreffende klassieke opnames (± 15.000 opnames per jaar) werden vanaf medio 2005 ook alle verzekerbaarheidsgegevens van poliklinische contacten voorafgaandelijk voor facturatie ter verificatie via Carenet doorgestuurd naar de mutualiteiten. Deze check vóór de facturatie heeft een grote positieve weerslag op het vlak van fouten tegen verzekerbaarheid. Het aantal herfacturaties is hierdoor drastisch verminderd. Vanaf december 2005 worden ook de extern ingeschreven patiënten (bvb. onderzoek van labostalen voor privéconsultaties) via Carenet gecheckt vóór de facturatie. Dit houdt in dat op het moment van de effectieve facturatie alle patiëntencontacten naar verzekerbaarheid toe geverifieerd zijn, waardoor quasi geen fouten m.b.t. verzekerbaarheidstoestand van de patiënt meer gemaakt kunnen worden. Het gemiddelde foutenpercentage bedroeg over het laatste kwartaal 2005 1,16 %. Dit is een daling t.o.v. 2004 met 69 %. ❯ Sinds het najaar van 2005 wordt ook een oplossing geboden aan het probleem van “dubbele” inschrijvingen. In het verleden werden patiënten soms verkeerdelijk meerdere malen opnieuw ingeschreven, niettegenstaande het dezelfde patiënt betrof. Bij digitalisatie van de RX-foto’s en het medisch dossier,
PATIËNTENGERICHTE ADMINISTRATIE
OPTIMALISATIE VAN EEN AANTAL ADMINISTRATIEVE CIRCUITS Over het jaar 2005 werden een aantal administratieve circuits hertekend en terzelfder tijd geautomatiseerd. Hoofddoelstelling hierbij was de administratieve foutenlast te beperken.
13
seerd opvraagsysteem voor nomenclatuur in netwerkversie. Dit pakket, eCoNoDat genaamd, vervangt in principe de vroegere nomenclatuurboeken. Op deze wijze kunnen artsen en personeel via een netwerksysteem de nomenclatuur raadplegen, cumulregels opsporen en terugbetalingstarieven opvragen.
PATIËNTENGERICHTE ADMINISTRATIE
SNELLERE VERWERKING VAN OPENSTAANDE FACTURATIES Naar opvolging van openstaande mutualiteitsrekeningen toe, werd een grote inhaaloperatie in 2005 gerealiseerd. Dank zij de nieuwe herfacturatieprogramma’s, gecombineerd met een lagere foutenlast t.g.v. de Carenet-automatisatie, kon het openstaande saldo aan niet-betaalde rectificaties met meer dan 90% weggewerkt worden. Deze snelle verwerking heeft een grote positieve invloed op de liquiditeit van het ziekenhuis.
14
geeft dit echter problemen daar medische gegevens of foto’s van één fysische persoon op deze wijze aan verschillende inschrijvingen gekoppeld worden. De gebruiker dient in dit geval dan de verschillende inschrijvingen afzonderlijk op te vragen, om een totaalbeeld te verkrijgen van de desbetreffende patiënt, wat erg gebruiksonvriendelijk is. Vanaf het najaar 2005 werd een procedure gecreëerd die toelaat, dat dergelijke “dubbel” ingeschreven patiënten in alle computersystemen op automatische wijze samengevoegd worden. Hiervoor diende de link geschreven te worden tussen enerzijds het centrale Z.I.S. (Ziekenhuis Informatie Systeem) en anderzijds de externe providers, waaronder Agfa (RX), Glims (labo), Web1000 (RX-beelden), SAP-FI (boekhoudpakket), Infohos (apotheekpakket). Momenteel worden wekelijks tientallen dubbel gecreëerde patiënten “samengenomen” en correct verwerkt in alle nevensystemen. Dagelijks wordt, via een geautomatiseerde listing, gecontroleerd of er geen nieuwe dubbele inschrijvingen van patiënten aangemaakt worden. De gemaakte fouten worden ogenblikkelijk met de betrokkenen besproken. Teneinde de verdere automatisering en integratie van het medisch dossier te bevorderen, wordt aan de geneesheren-specialisten met een privépraktijk ook de mogelijkheid aangeboden om patiënten in het Z.I.S. van AZ Damiaan te laten creëren, ook al heeft er zich geen contact in het ziekenhuis voorgedaan.
Aan de hand van de creatie van dergelijke patiënt kan de arts de toepassing van het medisch dossier ook voor privé-patiënten aanwenden. ❯ Over het jaar 2005 werd het geautomatiseerd afsprakenbeheer via Ultragenda verder uitgewerkt. Momenteel zijn quasi alle consultaties opgestart met het geautomatiseerd afsprakenbeheer. Tevens zijn een aantal verpleegafdelingen hiermee opgestart. ❯ In het najaar 2005 werd de centrale Z.I.S.server vervangen. Dit maakte het mogelijk dat de maandelijkse facturatie binnen de 24uur opgestart en verwerkt kan worden, wat een snellere doorgifte aan de mutualiteiten en inhoudt. Tevens werd de verwerkingstijd voor het inschrijven van poliklinische patiënten hierdoor aanzienlijk ingekort. ❯ Over het jaar 2005 werd ook de toepassing “Copernic Desktop Search” geïnstalleerd op de diensten tarificatie/facturatie, kassa en boekhouding debiteuren. Deze module laat toe dat de verstuurde patiëntenfacturen op eenvoudige wijze gevisualiseerd kunnen worden via een simpele zoekfunctie. Dit heeft als voordeel dat vragen m.b.t. patiëntenfacturen nu online kunnen beantwoord worden en dat het centrale Z.I.S.-systeem hiervoor niet belast moet worden. ❯ Tenslotte wordt er vanaf medio 2005 ook gebruik gemaakt van een geautomati-
Dezelfde vaststelling wordt geconstateerd op het vlak van klachtenbehandeling. Door het gestructureerde overleg tussen de ombudsdienst, de dienst tarfac en de dienst boekhouding kon het openstaand saldo aan te behandelen klachten met 75% gereduceerd worden. ONDERSTEUNING OPSTART GLIMS
In het najaar 2005 werden de twee bestaande labosystemen vervangen door één nieuw systeem: Glims. Hiermee werd het laatste computersysteem, dat nog verschillend was op beide campussen, geüniformeerd. Gezien de sterke link tussen het Glims-L.I.S.-systeem en de facturatie, dienden heel wat parametrisaties en testen te gebeuren in samenspraak met de dienst tarificatie/facturatie. Ten gevolge van het uitgebreide testen en de goede samenwerking tussen de dienst labo, dienst informatica en dienst tarfac, kon het Glims-pakket in gebruik genomen worden, zonder dat dit grote invloed heeft gehad op de kwaliteit en snelheid van de facturatie.
Bouwprojecten HET MASTERPLAN In overleg met de betrokken disciplines werden de ontwerpplannen opgemaakt voor de consultaties en kon de subsidiebelofteaanvraag voor project 3 worden ingediend. Deze aanvraag werd op 18 juli ontvankelijk verklaard. Naar aanleiding van een overleg met de administratie van de Vlaamse Gemeenschap (VIPA) ontstond de mogelijkheid om niet alleen project 4 maar eveneens project 5 als subsidiebelofteaanvraag in te dienen. Beide werden ontvankelijk verklaard op 9 december.
ONDERHOUDSWERKEN Verpleegeenheid 10 De krappe behuizing in blok J (uitwijkvleugel campus Sint-Jozef) heeft zijn tol geëist. Muren raken er vlugger beschadigd en onderhoudswerken kunnen onvoldoende worden
ingepland vanwege de hoge bezetting. In de korte tijdsspanne van 10 dagen is de afdeling volledig herschilderd, zijn diverse vloerherstellingen uitgevoerd en is een volledig technisch onderhoud gerealiseerd. Hierbij diende de afdeling volledig leeggemaakt, schoongemaakt en terug voorzien te worden van alle meubilair. In diezelfde periode werden de verpleeglokalen opgefrist. Deze opdracht leverde een nieuw inzicht op over de coördinatie van meerdere aannemers en betrokkenen die samen op een krappe werkplek in korte tijd elk hun ding moeten realiseren. Tijdens de werken kan men enkel anticiperen op afwijkingen op de planning. Vooraf moet maximaal worden voorbereid.
Spoedgevallendienst In het kader van het kwaliteitsproject spoedgevallen dienden aanpassingswerken te worden uitgevoerd. Gezien de werken vooral gesitueerd waren rond de desk, was het wenselijk tijdelijk een alternatief hierop te creëren. Twee verzorgingsboxen werden hiervoor op 18 en 19 april ingericht. In dezelfde beweging verhuisde de dienst en konden alle noodzakelijke communicatiesystemen worden overgeplaatst. Op 20 april startten de effectieve werken en kon op 21 april de werf worden geïsoleerd zodat de afbraak van start kon gegaan. Enkele spannende momenten waren er bij de plaatsing van het veiligheidsglas. Met een dikte van 30 mm bereikt elke ruit een gewicht tussen 200 en 300 kg! Bedoeling was om een veiligheidszone te creëren van het sas t.o.v de desk, de verzorgingsruimte en de wachtzaal. Het veiligheidsglas en de wanden zijn kogelvrij en inbraakwerend. Ook de toegankelijkheden zijn elektronisch beveiligd. De desk is voorzien van een rolstoeltoegankelijk gedeelte en een documentenlade. Binnen in de deskruimte bevinden zich rondom werktabletten voorzien van alle communicatiesystemen en toestellen. Naast de oriëntatie kant inkomsas is er een kleinere desk kant doorgang garage.
BOUWPROJECTEN
Om aan het VIPA decreet en meer bepaald het criterium ecologisch bouwen, te voldoen werd geopteerd voor de recente technologie van koude-warmteopslag (KWO). Deze keuze werd gestaafd door een haalbaarheidsstudie uitgevoerd door VITO (Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek). Bedoeling hierbij is om ’s zomers warmte te onttrekken uit het gebouw (topkoeling) en deze in de bodem op te slaan teneinde deze dan ’s winters uit de bodem te onttrekken om het gebouw te verwarmen. Naast deze specifieke techniek zijn eveneens alle basistechnieken uitgewerkt rekening houdend met de vereiste redundantie eigen aan onze activiteiten.
15
Aan de wachtzaal werd sanitair toegevoegd. Ook hier werd geopteerd voor een afzonderlijke doorgang naar de verzorgingsboxen. Om een duidelijker verbinding te hebben werd een voetgangersdoorgang met luifel voorzien. Hiervoor werd de MUG - garage verplaatst. Op 23 en 24 mei vond de grote schoonmaak plaats en kon de dienst de vernieuwde ruimtes in gebruik nemen.
BOUWPROJECTEN
Dialmar Een uitbreiding naar 31 plaatsen werd gerealiseerd. De ruwbouwwerken vonden plaats naast het in gebruik zijnde dialysecentrum. Voor de afwerking moesten beide delen verenigd worden en werd de conferentiezaal
16
(1e verdieping) opgeofferd als uitwijk. Niettegenstaande dit slechts een tijdelijke opstelling betrof diende alles even bedrijfszeker en even veilig te worden opgebouwd. De uitbreidingswerken gingen van start op 18/10/04. Het gebouw werd in gebruik genomen op 21/02/05. Verloskwartier Om een huiselijke sfeer te creëren is één van de verloszalen in een hedendaags kleedje gestopt. Met zachte verlichting, aangepaste kleuren en meubilair in imitatiehout werd de metamorfose een feit. Afdelingen geriatrie campus H. Hart Om aan de behoefte van een restaurant en oefenruimte voor de afdeling G1 (campus H. Hart) te voldoen werd een deel van de
revalidatieafdeling ingenomen. Hierop aansluitend werd, in een periode van 1 maand, de afdeling G1 volledig opgefrist. En om het geheel af te ronden is ook de afdeling G3 grondig aangepakt. De voornaamste troeven hierbij waren het scheiden van de sanitaire ruimtes van de 2-persoonskamers en het voorbereiden van de leidingen voor de nog op te richten afdeling Psychogeriatrie. OK campus H. Hart Het operatiekwartier 1 werd tijdens de maand augustus één week gesloten om onderhoudswerken te kunnen uitvoeren. Hierdoor werden de kwaliteit, de hygiëne en de asepsis geoptimaliseerd.
Activiteiten
POORTOPNAMES EN DAGZIEKENHUISACTIVITEITEN Inzake poortopnames (het aantal patiënten dat voor een verblijf van meerdere dagen opgenomen worden in het ziekenhuis) stellen we vast dat de dalende trend van voorgaande jaren zich verder zet.
Het aantal poortopnames voor 2005 bedraagt 14.836 eenheden. In 2004 werden 15.193 poortopnames gerealiseerd. In 2003 werden nog 15.466 poortopnames gerealiseerd. Het aantal opnames die een dagziekenhuisforfait genereren (maxi, A, B, C, D of chirurgisch dagziekenhuisforfait) bedroeg 8.540 eenheden in 2003, 9.794 eenheden over 2004 en 9.810 eenheden over 2005. Hier wordt dus een stagnatie t.o.v. 2004 vastgesteld. POLIKLINISCHE AANMELDINGEN Op het vlak van het aantal poliklinische aanmeldingen werd in 2005 quasi hetzelfde aantal eenheden gerealiseerd als in 2004. In totaal werden in 2005 110.138 raadplegingen gerealiseerd in AZ Damiaan.
ACTIVITEITEN
VERPLEEGDAGEN Het aantal verpleegdagen m.b.t. het boekjaar 2005 ligt volledig in de lijn met het voorgaande boekjaar. De daling van de ligdagen die zich in 2003 t.o.v. de voorgaande jaren had voorgedaan, is sinds 2004 gestagneerd. In totaal werden er in 2005 142.250 ligdagen gerealiseerd t.o.v. 143.266 ligdagen in 2004 en 142.269 ligdagen in boekjaar 2003. Wat betreft de verantwoorde activiteit (berekend op basis van het aantal verantwoorde dagen uit MKGregistratie), geven de simulaties aan dat het aantal verantwoorde dagen voor 2005 in de lijn ligt met het aantal verantwoorde dagen voor het boekjaar 2004.
17
Financiën JAARREKENING 2005
1A. BALANS
KODES
PER 31.12.05
PER 31.12.04
MUTATIE
20/28
28.942.357,21
29.154.831,83
-212.474,62
Activa Vaste activa I. Oprichtingskosten
20
359.074,11
409.105,58
-50.031,47
II. Immateriële vaste activa
21
1.050.678,08
869.072,87
181.605,21
III. Materiële vaste activa
22/27
27.521.813,98
27.867.182,78
-345.368,80
IV. Financiële vaste activa
28
10.791,04
9.470,60
1.320,44
29/58
53.837.410,45
49.849.179,69
3.988.230,76
Vlottende activa V. Vorderingen op meer dan een jaar VI. Voorraden en bestellingen in uitvoering VII. Vorderingen op ten hoogste een jaar A. Vorderingen voor prestaties B. Overige Vorderingen
29
164.253,55
184.975,56
-20.722,01
3
1.719.916,09
1.656.440,44
63.475,65
40/41
39.088.384,77
42.256.333,83
-3.167.949,06
400/409
24.197.878,76
27.463.567,96
-3.265.689,20
41
14.890.506,01
14.792.765,87
97.740,14
VIII. Geldbeleggingen
51/53
11.209.427,16
4.708.084,87
6.501.342,29
IX. Liquide middelen
54/58
1.337.445,41
698.761,33
638.684,08
X. Overlopende rekeningen
490/1
317.983,47
344.583,66
-26.600,19
Totaal activa
20/58
82.779.767,66
79.004.011,52
3.775.756,14
KODES
PER 31.12.05
PER 31.12.04
MUTATIE
10/15-18
21.553.520,81
18.654.709,44
2.898.811,37
I. Dotaties, inbreng en giften in kapitaal
10
722.703,65
722.703,65
0,00
II. Herwaarderingsmeerwaarden
12
0,00
0,00
0,00
1B. BALANS Passiva Eigen vermogen
III. Reserves
13
0,00
0,00
0,00
IV. Overgedragen resultaat
14
15.490.516,21
13.715.546,50
1.774.969,71
V. Investeringssubsidies
15
1.940.962,64
2.255.868,17
-314.905,53
VI. Sluitingspremies
18
0,00
0,00
0,00
VII. Voorzieningen voor risico’s en kosten
16
3.399.338,31
1.960.591,12
1.438.747,19
17/49
61.226.246,85
60.349.302,08
876.944,77
17
18.026.664,33
17.613.586,50
413.077,83
IX. Schulden op ten hoogste een jaar
42/48
42.407.603,50
42.658.371,22
-250.767,72
X. Overlopende rekeningen
492/3
791.979,02
77.344,36
714.634,66
Totaal passiva
10/49
82.779.767,66
79.004.011,52
3.775.756,14
Schulden
FINANCIËN
VIII. Schulden op meer dan een jaar
18
2. RESULTAAT REKENING
KODES
PER 31.12.05
PER 31.12.04
MUTATIE
70/74
107.540.413,21
104.142.931,00
3.397.482,21
A. Omzet
70
87.075.149,57
84.521.920,38
2.553.229,19
B. Geactiveerde interne produktie
72
74.365,00
72.493,65
1.871,35
C. Overige bedrijfsopbrengsten
74
20.390.898,64
19.548.516,97
842.381,67
60/64
105.396.220,84
102.050.431,31
3.345.789,53
A. Voorraden en leveringen
60
18.297.696,55
17.443.116,78
854.579,77
B. Diensten en bijkomende leveringen
61
39.879.390,78
39.294.063,40
585.327,38
I. Bedrijfsopbrengsten
II. Bedrijfskosten
C. Bezoldigingen en sociale lasten
62
40.340.578,71
38.628.356,60
1.712.222,11
630
5.099.775,17
5.034.007,55
65.767,62
631/4
-20.838,18
377.149,29
-397.987,47
635/7
1.438.747,19
932.292,87
506.454,32
G. Overige bedrijfskosten
640/8
360.870,62
341.444,82
19.425,80
III. Bedrijfswinst of verlies
64/70
2.144.192,37
2.092.499,69
51.692,68
IV. Financiële opbrengsten
75
557.476,63
482.832,08
74.644,55
V. Financiële kosten
65
1.199.963,86
1.143.805,02
56.158,84
65/70
1.501.705,14
1.431.526,75
70.178,39
VII. Uitzonderlijke opbrengsten
76
802.791,73
947.245,60
-144.453,87
VIII. Uitzonderlijke kosten
66
529.527,18
852.194,85
-322.667,67
66/70
1.774.969,69
1.526.577,50
248.392,19
D. Afsch. en waardeverminderingen op oprichop immateriele en materiele vaste aktiva E. Waardeverminderingen op vlottende aktiva (toevoegingen +, terugnemingen -) F. Voorzieningen voor risico’s en kosten
VI. Wints of verlies
IX. Winst of verlies van het boekjaar
FINANCIËN
(toevoegingen +, terugnemingen -)
19
RATIO-ANALYSE Algemeen kan gesteld worden dat het financieel herstel van het ziekenhuis, dat vanaf medio 2002 werd ingezet, zich ook over 2005 heeft verder gezet. Hierdoor zijn alle ratio’s t.o.v. 2004 verder verbeterd. Financiële ratio’s Rentabiliteit Netto rentabiliteit van het eigen vermogen 15,00 8,78
9,14
9,78
2003
2004
2005
Op vlak van rentabiliteit wordt een gestadige groei vastgesteld vanaf boekjaar 2003. De rentabiliteit is binnen AZ Damiaan voor het derde jaar op rij sterk positief.
10,00 5,00 0,00
-3,53
-5,00 -10,86 -10,00 -15,00 2001
2002
Liquiditeit in enge zin Liquiditeit in enge zin 1,50
1,00
0,93
1,01
1,08
1,12
2003
2004
1,20
Ook op vlak van liquiditeit doet zich een verdere verbetering voor t.o.v. de toestand per 31/12/2004. Voor wat betreft de liquiditeit in enge zin (= liquiditeitsberekening zonder inhaalbedragen) wordt ruimschoots de minimale norm van 1 behaald.
0,50
0,00 2001
2002
2005
Solvabiliteit Solvabiliteit 30,00
26,04
FINANCIËN
20,22
21,75
23,61
19,01
20,00
10,00
20 0,00 2001
2002
2003
2004
2005
Ten gevolge van het sterke positieve resultaat over de voorgaande jaren groeit de solvabiliteit verder aan. AZ Damiaan behaalt een solvabiliteitsratio van meer dan 26 %, wat – gezien het quasi volledig ontbreken van investeringssubsidies voor AZ Damiaan in deze ratio – een goed resultaat inhoudt.
Cashflow De cashflow geeft de gegenereerde geldmiddelen over het voorbije jaar weer. Deze cashflow dient vergeleken te worden met de openstaande korte termijnschuld. Immers, de korte termijnschulden dienen het komend jaar met de gegenereerde geldmiddelen vereffend te worden. Bij vergelijking van de gegenereerde cashflow met de openstaande korte termijnschulden, wordt een positief saldo van meer dan 4.200.000 vastgesteld. Dit positieve saldo groeit voor het vierde opeenvolgende jaar aan, wat voor kredietinstellingen de zeer grote terugbetalingscapaciteit van AZ Damiaan aantoont.
Cashflow - korte termijn schuld 10.000 9.000
8.314
7.916
8.000
8.749
7.000 6.000 5.000
5.168 3.376
4.000 3.000
4.897,55 4.320,67
4.280,67
4.461,65
2003
2004
2005
4.306,80
2.000 1.000 0
2001
2002 Cash flow
Korte termijnschuld
Ratio VIPA-NORM: “Financieel gezond ziekenhuis”
Bedrijfsresultaten(cf. VIPA-norm)
3.000 2.000 1.000 0 -1.000 -2.000 -3.000
2001
2002
5% op omzet verpleegdagprijs
2003
2004 bedrijfswinst
2005 marge
FINANCIËN
Zoals vroeger reeds aangehaald, vormt de zogenaamde VIPA-norm het belangrijkste (financieel) criterium, waarop het ziekenhuis beoordeeld wordt i.k.v. het verkrijgen van de nodige subsidies voor het nieuwbouwziekenhuis. Deze norm stelt dat het bedrijfsresultaat, gegenereerd over een boekjaar, hoger moet liggen dan 5% van de omzet verpleegdagprijs. Uit de grafieken blijkt dat AZ Damiaan voor het derde jaar op rij aan deze norm voldoet.
21
Personeelsbeleid CIJFERS PERSONEELSBELEID Aantal In 2005 werden in totaal 1059 personen tewerkgesteld. Hiervan werkten 408 personen voltijds en 651 personen deeltijds. Leeftijdsverdeling Leeftijdsverdeling personeel 250
210
200 150
131
104
143
157
162 120
100 50
17
12
3
0 <21j
21-25j
26-30j
31-35j
36-40j
41-45j
46-50j
51-55j
56-60j
>60j
Anciënniteitsverdeling Anciënniteitsverdeling personeel 300
284
250 200
157
155 121
150
130
148
100
64
50 0
PERSONEELSBELEID
0-5j
22
6-10j
11-15j
16-20j
21-25j
26-30j
>30j
Brugpensioen De tweede en derde fase van de CAO brugpensioen werden uitgevoerd respectievelijk op 31.12.2004 en 30.06.2005. In totaal zetten met deze regeling 15 medewerkers hun loopbaan ten einde. Sociaal akkoord De eerste verworvenheden van het sociaal akkoord binnen de ziekenhuissector, meer bepaald de maatregelen in het kader van de einde loopbaan, de zogenaamde VAP-regeling (Vrijstelling van ArbeidsPrestaties) werd in de praktijk gebracht. CAO Op 02.02.2005 werd een Collectieve Arbeidsovereenkomst afgesloten i.v.m. extralegale voordelen voor personeel in vast dienstverband. Deze CAO heeft een dubbel luik: • hospitalisatieverzekering voor medewerkers en inwonende gezinsleden, waarbij de keuze kan worden gemaakt tussen een kostenverzekering ofwel een forfaitaire dagvergoeding bij ziekenhuisopname • maaltijdcheques ter waarde van 3 euro per dag à rato van het arbeidspercentage. Van deze 3 euro is 1,5 euro ten laste van de werkgever en 1,5 euro ten laste van de werknemer.
Interne vormingen
2390
Externe vormingen
4139,4
Project ergonomisch verantwoord werken
3302,05
Vormingen in stelsel educatief verlof
4503,45
Totaal vormingsuren
14334,9
VORMING Omschakeling planning –een tijdregistratie en sociaal secretariaat. De fundamenten voor een professioneel HRM-beleid in een organisatie worden gevormd door een goede beheersing van de administratieve processen. Hieraan is in 2005 absolute prioriteit gegeven. Na een grondige markstudie van leveranciers van planning-
PERSONEELSBELEID
Vormingsuren
23
Volgens de ouders zijn de sterke punten van Haroen 2005: de openingsuren, de rol van de hoofdmonitrice, de trampoline, de bereikbaarheid van de locatie, de opdeling in leeftijdsgroepen, de contacten van de monitoren met de kinderen, de kwaliteit van de maaltijden, de keuze en gebruik van het thema, de planning van de daguitstappen, de zandbak en toren en de kostprijs van drankjes en snacks bij start- en slotmoment. Aandachtspunten zijn: de veiligheid van het terrein, het aantal beschikbare ruimtes vooral bij regenweer, duidelijkheid over welke monitor bij welke groep staat, de aandacht voor veiligheid door de monitors, de communicatie rond de daguitstappen en de uitrusting in de conciërgewoning.
en tijdregistratiesystemen enerzijds, van de sociale secretariaten anderzijds en na een diepgaande behoeftenanalyse werd in de loop van 2005, in nauwe samenwerking met een werkgroep ad hoc, een quasi geïntegreerd, gebruiksvriendelijk en toekomstgericht systeem opgezet. Door de keuze voor een nieuw sociaal secretariaat zou de leesbaarheid en de informatieve waarde van de loonbrieven voor de medewerkers moeten toegenomen zijn. Tevens werd de basis gelegd voor een verregaande rapportering en verdere automatisering van HR-processen.
PERSONEELSBELEID
ONTHAALPROCEDURE NIEUWE MEDEWERKERS Per kwartaal wordt een onthaaldag georganiseerd voor alle nieuwe medewerkers. Vanaf 1 juli 2005 werd deze onthaaldag in een nieuwe formule gegoten en werd een “Damiaanmarkt” georganiseerd.
24
KINDEROPVANG HAROEN Sinds 2001 organiseert AZ Damiaan, in samenwerking met CM Oostende en het Woon- en Zorgcentrum St. Jozef, kinderopvang “Haroen” in de zomer voor de kinderen van personeelsleden. In 2005 luidde het thema “Cirque du Haroen”.
In 2005 schreven 170 kinderen in. Deze kinderen behoren tot 109 verschillende gezinnen, waarbij er 93 gezinnen horen waarvan één van de ouders in AZ Damiaan werkt. Alle kinderen zorgden samen voor 1687 opvangdagen. In vergelijking met 2004 steeg het aantal inschrijvingen met 15%.
Aangezien Haroen opgericht werd vanuit de bekommernis om werk en gezin voor personeelsleden beter combineerbaar te maken, hebben de 3 werkgevers beslist om de kinderopvang als extralegaal voordeel aan te bieden en het grootste deel van de kosten te dragen. Elk jaar leveren zij dus financiële steun in verhouding tot het aantal personeelsleden dat op Haroen beroep doet. In 2005 bedraagt de totale bijdrage van de werkgevers 28.137 euro. Ten laste van de ouders was er een totaal bedrag van 8960 euro.
Milieu en veiligheid MILIEU Na het behalen van de algemene milieuvergunning voor beide campussen op 25.03.2005, werd aandacht besteed aan een betere organisatie van de scheiding en het ophalen van het huishoudelijk afval. In 2005 steeg de hoeveelheid gewoon huishoudelijk afval opnieuw met 26 ton. Er wordt verwacht dat deze trend zich in de komende jaren zal verderzetten, gezien de overschakeling naar wegwerpbare producten, die goedkoper zijn bij aanschaf, doch meer afval produceren. Vooral de wegwerpsets, gebruikt in het operatiekwartier, maken hiervan een groot deel uit. Veiligheidscoördinatie Sinds 2001 werd door de overheid opgelegd dat voor bouwwerken een veiligheidscoördinator dient aangesteld te worden. Dit niet alleen om de veiligheid bij het ontwerp te kunnen inschatten met het oog op het later onderhoud, maar ook om tijdens de werken de veiligheid bij de verschillende aannemers te coördineren en na te gaan dat er geen onnodige risico’s dienen te worden genomen. Daarnaast dient tijdens deze werken de veiligheid van patiënten, bezoekers en personeel en van alle infrastructuur voortdurend gegarandeerd te worden.
Overzicht globale afvalinventaris in kg gewicht in kg soort afval
2003
2004
2005
341.280
342.260
368.531
MRA karton (2)
53.628
57.330
55.187
MRA wiva (4)
huishoudelijk afval (1)
13.238
18.859
16.020
vetten
490
540
1.880
batterijen
276
240
308
oud ijzer
3.810
3.660
1.822
32.162
45.391
45.923
hout
3.660
1.100
1.560
bont glas
8.962
4.710
4.788
grof vuil
1.460
0
0
12.464
7.131
0
7.631
3.009
papier, karton (3)
fixeer ontwikkkelaar filmen
0 1.230
ligdagen
144.282
144.694
144.430
top 4 totaal
440.308
463.840
485.661
3,0517
3,2056
3,3626
kg/lidag
De veiligheidscoördinator dient een onafhankelijk persoon te zijn, die geen banden heeft met de uitvoerders. Binnen AZ Damiaan wordt de veiligheidscoördinatie in eigen beheer uitgevoerd, waardoor de kostprijs kan worden gedrukt.
Veiligheid • Vanwege het Federaal Agentschap voor Nucleaire Controle (FANC) werd een nieuwe, aangepaste vergunning ontvangen voor de diensten nucleaire, coronaro, medische beeldvorming en beide O.K.’s. Deze werd in 2006 door de medische arbeidsinspectie nagezien en goedgekeurd. • De driejarige opleiding “heffen en tillen” werd in november 2005 afgesloten met
MILIEU EN VEILIGHEID
In 2005 werd een veiligheidscoördinator aangesteld voor: • de renovatie van G1 en G3; • de bouw van de nieuwe dienst Sp-psychogeriatrie; • de renovatie van spoedgevallen; • de uitbreiding van de nierdialyse.
25
Statistische gegevens arbeidsongevallen 2003
2004
2005
1.346.868
1.363.080
1.361.729
ongevallen > 24 uur
30
14
39
frequentiegraad (Fg)
22,27
10,27
28,64
uren blootstelling
verloren dagen
265
201
632
0,196
0,15
0,46
aantal
15
3
14
aantal verloren dagen
88
29
195
werkelijke Eg werk-weg ongeval
Nationale cijfers NACE-code 85 = gezondheidszorg -2003 Fg = 13,12 Eg = 0,19
MILIEU EN VEILIGHEID
de “week van hef en til”, waarin de rugproblematiek duidelijk in het voetlicht werd geplaatst. Ondertussen wordt dit item op de verschillende diensten doorgetrokken via de referentiepersonen, de motor van het hef-en-tilgebeuren op iedere afdeling. • Naast de verdere opvolging van het globaal preventieplan werd er eveneens gewerkt aan: – een protocol in verband met omgaan met agressieve patiënten; – de opvolging van de allergie op de nieuwe werkkledij; – de opmaak van het mobiliteitsplan voor de Federale Overheidsdienst;
26
– de opmaak van de statistieken betreffende de prikongevallen (waaruit blijkt dat AZ Damiaan uitstekend scoort ten opzichte van andere ziekenhuizen, dit dankzij het ter beschikking stellen van de nodige hulpmiddelen en de doorgedreven aandachtspunten). Rampenplannen De rampenplannen voor externe en interne hulpverlening bij rampen werden door de werkgroep geactualiseerd en volledig herwerkt. Het oproepsysteem werd herhaalde malen getest en het databestand wordt voortdurend bijgewerkt. Afvalscheiding Binnen AZ Damiaan wordt al sinds geruime tijd afval gesorteerd, vooral voor wat karton en papier betreft. Dit proces werd verder verfijnd om een grotere fractie van het niet-vertrouwelijke papierafval te scheiden en recycleren. Daartoe werden een aantal groene, plastic boxen in omloop gebracht, die specifiek voor dit doel worden gebruikt en waarvoor een ophaalcircuit werd vastgelegd. Alle karton en papier dat op deze manier verzameld wordt, wordt opgehaald, daarna gedeponeerd in een container van 20 m2 en uiteindelijk gerecycleerd. Rookverbod Het KB van 19.01.2005 betekende niets nieuws onder de zon. Ziekenhuizen die als “een veilige plaats” worden beschouwd, behoorden reeds eerder tot de categorie van gebouwen waar er niet mocht gerookt worden. Toch had AZ Damiaan net als alle andere ziekenhuizen nog een aantal beperkte ruimtes waar rokers toegelaten waren. Daarom werden in 2005 de nodige schikkingen getroffen om beide cafetaria’s en rookzalen op diensten vanaf 1 januari 2006 rookvrij te maken. Daarnaast werd en wordt aan het personeel de mogelijkheid geboden om buiten de diensturen een rookstopsessie te volgen. Deze rookstopsessies werden door AZ Damiaan zelf ingericht en met succes onthaald. Gans het rookgebeuren wordt verder maandelijks geëvalueerd.
Geneesheren (december 2005) Algemene, endoscopische en bariatrische heelkunde, proctologie Dr. F. Olivier Algemene, thoracale en (endo)vasculaire heelkunde Dr. P. Depuydt Dr. L. Parmentier Oncologische heelkunde en Senologie Dr. A. Janssen
ANATOMO-PATHOLOGIE Dr. K. Hertveldt Dr. G. Van Parys
ANESTHESIE EN KRITISCHE ZORGEN Anesthesie Dr. R. Ameloot Dr. L. De Vlieger Dr. F. Hoogmartens Dr. G. Nackaerts Dr. L. Nuytten Dr. C. Pottiez Dr. J. Tomassen Dr. D. Vanwulpen Dr. Ph. Vuylsteke Intensieve zorgen Dr. D. Vanwulpen Dr. G. Nackaerts Urgentiegeneeskunde Dr. L. De Vlieger Dr. L. Nuytten Dr. J. Tomassen Pijntherapie – Interventionele pijntherapie Dr. C. Pottiez
FYSISCHE GENEESKUNDE EN REVALIDATIE Dr. J. Dekeyzer Dr. C. Hindryckx Dr. E. Van Ingelghem
HUIDZIEKTEN Dr. L. Bossuyt
INWENDIGE ZIEKTEN Cardiologie Dr. G. Dhooghe Dr. Y. Hagers Dr. G. Holvoet Prof. Dr. R. Stroobandt Cardiale revalidatie Dr. Y. Hagers Coronarografie Dr. M. Detollenaere Dr. L. De Bruyne Dr. G. Dhooghe Dr. Y. Hagers Dr. G. Holvoet
ELECTROFYSIOLOGIE Prof. DR. Stroobandt
Diabetologie Prof. Dr. J.P. Baeyens Dr. C. Vandenbon Geriatrie Prof. Dr. J.P. Baeyens Dr. C. Vandenbon Dr. A. Vandenbroucke Longziekten Dr. G. Desmet Dr. R. Devogelaere Maag-, darm- en leverziekten Dr. G. Deboever Dr. G. Lambrecht Medische Oncologie Dr. R. D’hondt
HEMATOLOGIE
NEUROLOGIE - PSYCHIATRIE Dr. L. Brouckaert Dr. G. Fonteyn Dr. J. Loyens Dr. A. Minderhout Dr. E. Van Ingelghem
NEUS-, KEEL- EN OORZIEKTEN, HOOFDEN HALSHEELKUNDE Dr. G. Clement Dr. P. Lambert
NUCLEAIRE GENEESKUNDE Dr. H. Nollet
OOGHEELKUNDE Dr. A. Declerck Dr. B. Pollet
Dr. D. Selleslagh (consulent)
KINDERZIEKTEN EN KINDERPSYCHIATRIE Kinderziekten Dr. M. Azou Dr. M. Depraetere Dr. K. Keppens Dr. G. Van Paemel Dr. S. Van Molhem Kinderpsychiatrie Dr. G. Dupont (consulent)
KLINISCHE BIOLOGIE, BACTERIOLOGIE EN SEROLOGIE Dr. G. Alliët Dr. D. Robbrecht Dr. Ph. Vandelanoitte Dr. W. Vermeir
MEDISCHE BEELDVORMING - NMR Dr. A. Broeders Dr. B. Claikens Dr. G. Delanote Dr. A. Favril Dr. G. Jackers Dr. S. Legrand Dr. W. Roelandt Dr. P. Van Wettere
MOND-, KAAK- EN AANGEZICHTSHEELKUNDE Dr. G. Orbie
NEFROLOGIE Dr. E. Matthys (consulent) Dr. M. Schurgers (consulent) Dr. E. Sys (consulent) Dr. A. Vandermarliere (consulent)
NEUROCHIRURGIE Dr. G. Buyse Dr. P. Depraetere (consulent) Dr. M. Deruytter (consulent)
ORTHOPEDIE - TRAUMATOLOGIE Dr. M. Backaert Dr. G. De Loore Dr. J. De Vos Dr. D. Goegebuer Dr. J. Van Oyen
PLASTISCHE, RECONSTRUCTIEVE EN ESTHETISCHE HEELKUNDE Dr. S.H. Lauw
REUMATOLOGIE Dr. M. Maertens
UROLOGIE - ANDROLOGIE Dr. P. Mattelaer Dr. D. Ponette
VERLOSKUNDE - VROUWENZIEKTEN Dr. S. Bafort Dr. B. Rombaut Dr. B. Timmermans Dr. R. Vercamer
CENTRUM VOOR EVENWICHTSONDERZOEK Dr. E. Van Ingelghem CENTRUM VOOR NEK- EN RUGCHIRURGIE Dr. G. Buyse Dr. G. De Loore Dr. J. Van Oyen CENTRUM VOOR BIJZONDERE TANDHEELKUNDE Lth. P. Surmont MULTIDISCIPLINAIR ONCOLOGISCH CENTRUM Dr. R. D’hondt Dr. A. Janssen Dr. G. Demeestere (consulent) Prof. Dr. L. Van Uytsel (consulent)
GENEESHEREN
ALGEMENE HEELKUNDE
27
Vzw Algemeen Ziekenhuis Damiaan Oostende Gouwelozestraat 100 - 8400 Oostende Tel. 059 55 20 00 - www.azdamiaan.be
