Konstruktief. halfjaarlijks naslagwerk eenentwintigste jaargang # 51

Konstruktief halfjaarlijks naslagwerk eenentwintigste jaargang

1|2008 #51

KON-0307

Stilte, dankzij Silka

Silka, de kalkzandsteen met uitzonderlijke akoestische prestaties. De bouw van woningen of appartementen met een goede akoestische isolatie vergt een totaalconcept, dat zowel rekening houdt met de overdracht via lucht als via contact. De verschillende Silka-producten laten toe om voor diverse woningtypes optimaal in te spelen op de verschillende akoestische prestatieniveaus van de geactualiseerde norm. De akoestische kwaliteitseis van DnT,w r 62 dB kan makkelijk behaald worden met het nieuwe Silka gamma. Bovendien heeft kalkzandsteen een zeer goed warmteaccumulerend vermogen, waardoor het in combinatie met het juiste isolatiemateriaal ook een uitmuntende thermische isolatie biedt.

Xella BE nv/sa • Kruibeeksesteenweg 24 • 2070 Burcht • Tel: 03/250.47.00 • Fax: 03/250.47.06 • [email protected] • www.xella.be

halfjaarlijks naslagwerk eenentwintigste jaargang

In dit nummer:

1|2008#51

architectuur ‘Konstruktief’ is een uitgave van Lannoo Drukkerij n.v. in opdracht van Xella BE nv/sa en Sapa RC System nv. Hoofdredacteur Nicole Wuyts

Glorieus eeuwfeest - Stadsfeestzaal Antwerpen

8

Arcade / arch. Kathleen Nuyens

Markante architectuur smeedt band met industrieel verleden 14 ABSCIS ontwerpgroep

Doelgerichte en moderne projecten

24

Archigraph / Benoît De Jonghe

Lage energiewoning

38

Gert Broekx Redactie L. v. Axell Eduard Coddé Chloé Martin Tim Vanhove

Eco-dynamische architectuur

Vorm, druk en afwerking Lannoo Drukkerij Kasteelstraat 97 8700 Tielt tel. +32 51 42 42 11 [email protected] www.lannooprint.be

Van ontwerp tot bouwen

Advertentiewerving Xella BE nv/sa

48

Architectuurbureau Emile Verhaegen sa

Energiezuinigheid als rode draad door kwalitatieve architectuur

62

Mozaïek Ingenieur-architecten / Donald Desmet

72

Athome Aannemingsbedrijf

Ons patrimonium een plaats geven in de wereld van vandaag 80 Thierry Lanotte -Architectuuratelier

Sober en hedendaags

90

Florence Jacquet

VMM geeft het goede voorbeeld

102

evr-Architecten

Konstruktief constructie Xella BE nv/sa Kruibeeksesteenweg 24 B-2070 Burcht tel. +32 3 250 47 00 fax +32 3 250 47 06 e-mail: [email protected] [email protected] [email protected] www.xella.be www.xella.fr www.konstruktief.be

Een familiale dienstverlening en kwaliteitsstreven

4

Aannemersbedrijf Jacob Frères

Wonen op het water

20

‘Chambres b’Hôtes’

Draaischijf voor gezonde voeding

32

Cosimco nv

Het 1-mans team

44

Jozef Pinnewaert - aannemer

Van ambacht tot ruwbouw

56

Bouwbedrijf en promotor Grandjean

Techniek in dienst van de architectuur Sapa RC System nv Industrielaan 17 B-8810 Lichtervelde tel. +32 51 72 96 66 fax +32 51 72 96 89 e-mail: [email protected] www.sapabuildingsystem.be

68

Entr’Axes Architecten

Pionieren met cellenbeton

76

Schoofs Bouw

Zweedse visie op Belgische markt

86

K&W Construction

Een kleurrijke boodschap

96

Cemco

actua Hebel, ecologisch en duurzaam bouwen aan de toekomst Rendabiliteit op de werf Praktische gids Duurzaam bouwen European Aluminium in Renovation Award 2007

30 61 95 100

Hebel als brandmuur

Met HEBEL realiseert u een veilig en milieuverantwoord project !

Kiezen voor meer

Hebel als buitenmuur

Inderdaad, als u bouwt met Hebel kiest u resoluut voor meer dan een brandveilig, esthetisch en praktisch gebouw. Ecologisch zit u op het juiste spoor. Hebel is immers een product vervaardigd uit natuurlijke grondstoffen met een minimum aan energieverbruik. Het is duurzaam en recycleerbaar. En, door de unieke eigenschappen van het materiaal, is Hebel uiterst isolerend en bouwt u een project met lage energiekosten.

Sinds 2006 wordt het merk HEBEL gebruikt voor wand-, daken vloerplaten in cellenbeton. Het merk YTONG blijft bestaan voor de blokken in cellenbeton.

2

Xella BE nv/sa • Kruibeeksesteenweg 24 • 2070 Burcht • Tel: 03/250.47.00 • Fax: 03/250.47.07 • hebel [email protected] • www.xella.be

1|2008#51

Editoriaal een hoog energieverbruik langer leeg

wie van de bouwpartners, van de

blijven staan en de huurprijzen zullen dalen

ontwerper tot eigenaar, belang heeft

in vergelijking met die van energiezuinige

dat de “gebruiker” op zijn gebruikskosten

panden.

bespaart. Aannemers zijn uitvoerders van opdrachten. De beslissing voor een “groene”

Gebouwen met slechte energieprestatie uit de gratie

De bereidheid om duurzaam te bouwen

aanpak ligt meestal niet bij hen.

is hierdoor zeker aanwezig, maar men

In het algemeen blijken architecten en

weet vaak niet hoe duurzaam te bouwen.

studiebureaus de bouwheren te helpen

Mede hierdoor ontstaat de perceptie dat

keuzes te maken. Producenten voor

duurzaam bouwen synoniem is voor “duur”

bouwmaterialen zitten ook niet stil.

bouwen.

Door innovaties maken zij het “groene” bouwproces steeds beter betaalbaar.

Uit internationale studies blijkt dat Men merkt dat in de wereld van bouwers

investeerders in vastgoed zich tot nu

Vaak worden duurzame gebouwen

en vastgoedontwikkelaars de aandacht

toe vaak laten afschrikken door de

geassocieerd met woningbouw. Denken

voor duurzaamheid stijgt. Verbazend is

veronderstelde hoge kosten die groen

we maar aan het begrip “passiefhuis”, een

dit niet : huren of kopen van duurzaam

bouwen met zich meebrengt.

begrip dat evengoed geldt voor kantoor- of

vastgoed heeft voor veel organisaties

Dat die kosten heel erg mee blijken te

bedrijfsgebouwen.

prioriteit. Ondernemingen profileren zich

vallen, wordt stilaan ook duidelijk: de

Het VBO heeft terecht opgemerkt dat

steeds nadrukkelijker als duurzaam en

bouwkosten stijgen slechts met 2 tot 8%

terwijl de CO2-uitstoot in de industrie

maatschappelijk verantwoord bedrijf.

(afhankelijk van de aard van het gebouw).

gedaald is deze in de dienstensector

Potentiële gebruikers zullen de

Bovendien blijken de helft van de

(kantoorgebouwen) in dezelfde periode

energieprestaties van een gebouw steeds

huurders en beleggers bereid om tot

gestegen is.

sterker laten meewegen bij hun keuze.

5% meer te betalen voor duurzame

Hier ligt een grote uitdaging:

Dit wordt deels ingegeven door hun

vastgoedoplossingen en nog eens 15% wil

maatschappelijk verantwoord ondernemen

groeiende “groene” bewustzijn, deels

maximaal 10% extra betalen.

is enorm in opkomst, steeds meer

door het toenemende belang van een

De meerkosten zijn dus zeker te overzien

bedrijven werken aan een groen

groen imago en vooral door de stijgende

en terug te verdienen, temeer de

imago. In combinatie met de stijgende

energiekosten.

besparingen op de energierekening in de

energieprijzen zal dat ervoor zorgen dat

utiliteitsbouw kunnen oplopen tot 50%.

de vraag naar energiezuinige kantoren en

De certificering van gebouwen zal zorgen

Voor de bouwsector betekent dit alles werk

bedrijfspanden zal stijgen. Het is een taak

voor transparantie : toekomstige gebruikers

aan de winkel!

voor alle bouwpartners om hier op in te

zullen het energieverbruik onderling

spelen.

kunnen vergelijken. Dit energiecertificaat

Er wordt flink geklaagd over het gebrek aan

moet kunnen voorgelegd worden bij de

pro-activiteit bij de verschillende actoren.

bouw, de verkoop en de verhuur van een

Dat zou de beschikbaarheid van groen

gebouw. Hierdoor zullen gebouwen met

vastgoed hinderen. De vraag is natuurlijk

Jos Cox

3

Aannemersbedrijf Jacob Frères

Een familiale dienstverlening en kwaliteitsstreven

Tekst: Chloé Martin Fotografie: Dries Van den Brande

Twee jaar geleden heeft de onderneming zich georiënteerd tot de woningbouw in de regio Luik. Een wending die mede door de architectuurmogelijkheden van Ytong gestuurd werd.

Van eenvoudig metselwerk is het aannemersbedrijf Jacob Frères geëvolueerd naar de verkoop van eigen realisaties. Klantentevredenheid en een uitgebalanceerde verhouding tussen kwaliteit en prijs, staan voorop. Voor de ‘Entreprise Jacob Frères’ begon het allemaal in 1980. “In die tijd waren we met drie: vader, mijn broer en ik zelf”, verhalen Jean-Claude en de huidige zaakvoerder André Jacob. Vandaag bestaat het team uit 14 leden, waarvan drie zonen. Vanuit eenvoudig metselwerk hebben ze op vraag van de klanten hun activiteiten laten uitgroeien tot algemeen aannemingsbedrijf. Twee jaar geleden startte het bedrijf met de bouw van woningen in de Luikse regio. “Het gaat echter niet om promotie van vastgoed, wel om woningen direct van de aannemer.” Deze ommezwaai gaat gepaard met een architecturale benadering die een voorkeur voor cellenbeton toont. “Twintig jaar geleden al werkten we met Ytong-blokken. Onze kinderen zweren op dit bouwmateriaal”, klinkt het enthousiast bij André Jacob. “Met de tijd schrijven alsmaar meer architecten dit materiaal voor. Het brengt een zekere kwaliteit en precisie in ons werk, voor zover men van in het begin alle richt-

lijnen opvolgt. Ytong laat zich gemakkelijk verzagen en verwerken, op voorwaarde dat men geïnvesteerd heeft in het aangepaste gereedschap.” Twee aan elkaar gepaarde eengezinswoningen vormden het onderwerp van hun recentste ervaring met Ytong. Het aannemersbedrijf koppelde Ytong aan de lokale steensoort voor de afwerking en stond zelf in voor de verkoop. Het gaat om twee 3-slaapkamerwoningen met 150 m² oppervlakte. “Op een kleine oppervlakte is de beschikbare ruimte optimaal benut en toch bestaat er heel wat openheid tussen de vertrekken.” Arnaud Jacob, de oudste zoon, heeft zelf één van de woningen verworven. Vervolgens trokken hij en zijn broer naar een werf voor een klein appartementsgebouw. Het ging om twee klassieke appartementen met daarboven een loft. Sindsdien hebben ze het werken met Ytong echt in hun handen.

en veroorzaken ook weinig afval op de werf. Men heeft geen slijpschijf nodig en er is geen stof…” Drie mensen volstaan meestal om alle werken uit te voeren en elk van hen heeft zijn eigen taak. Eén persoon staat in voor het op maat zagen van de blokken en maakt de lijm aan, Arnaud verlijmt de blokken en zijn broer past aan. De droogtijd blijkt bijzonder kort. “De snelheid van de verwerking is een belangrijk argument in een land waar het vaak regent.” Nog een troef: dankzij de verschillende diktes van de blokken met de mogelijkheid ze te verzagen en tevens de vlotte aanpasbaarheid, laat het bouwmateriaal heel wat variaties in vormen toe. Vergeten we evenmin de thermische eigenschappen bui-ten alle concurrentie!

“Het materiaal laat zich eenvoudig verwerken en vermijdt alle mogelijke koudebruggen, terwijl men vlug resultaat behaalt, wat toelaat om zich op de werf nog meer te bekwamen”, bevestigt Arnaud Jacob. “De Ytong-blokken vereisen weinig materiaal 5

CONSTRUCTION

De aannemer heeft hier een klein appartementsgebouw neergezet met Ytong. Sindsdien zijn ze goed vertrouwd met de verwerking van het materiaal bij Jacob Frères

6

Een brug tussen generaties De verschillende projecten zorgden in de streek snel voor een aanzienlijke mondtot-mond reclame, meestal via kennissen. “Vrienden merkten hoe snel ik mijn eigen huis bouwde en kregen ook zin”, verhaalt Arnaud. Momenteel werkt het team aan een drieluik van woningen met een gunstige kwaliteit/prijsverhouding op een herverdeeld terrein. Vooral jongere koppels zijn erg geïnteresseerd. Tijdens een kennismakingsdag naar bedrijven georganiseerd door de lokale scholen onder de naam ‘Plaats voor kinderen’, werden de kinderen uit de buurt ingewijd in het vak van aannemer. In één dag kon het jonge volkje kennismaken met verschillende plaatsen. “We zorgden voor drie verschillende workshops: ééntje voor baksteen, één met Ytong-blokken en een ontdekkingsatelier. Ze hebben gemetseld en Ytong-blokken gelijmd. Ook de meisjes met een leeftijd tussen 9 en 12 jaar, hebben ijverig meegedaan en plaatsten de Ytong blokken op elkaar alsof ze met Lego aan de slag waren.”

De werken op de werf kunnen met 3 man uitgevoerd worden. Een leerjongen snijdt de Ytong-blokken en maakt de lijmmortel aan, Arnaud Jacob lijmt en plaatst de blokken, zijn broer stelt bij en bereidt de muren voor op de afwerking.

De laatste tijd neemt de vraag naar bouwen met Ytong aanzienlijk toe bij het aannemersbedrijf Jacob Frères. “We werken samen met een vaste kern architecten”, vervolgt André Jacob. “Het ontbreekt ons echter aan bekwaam personeel om de grote vraag te beantwoorden, zodat we soms opdrachten moeten weigeren. Toch zijn we altijd blijven groeien op ons eigen ritme, zonder ons in moeilijkheden te brengen. We zullen ook nooit bouwpromotors worden: wij geven de voorkeur aan het persoonlijke contact, stellen de klant centraal, zonder kost-wat-kost rentabiliteit te beogen.”

Algemeen aannemersbedrijf Jacob Frères Rue de l’Avenir, 26 4450 Juprelle T +32 (4)2 78 32 07 F +32 (4)2 78 04 78 [email protected]

7

Tekst: Eduard Coddé Fotografie: Dries Van den Brande

Glorieus eeuwfeest

Toen de Antwerpse Stadsfeestzaal op 22 juni 1907 werd voltooid, was het één van de grootste feesten expositieruimten uit die tijd. Er vonden zelfs autosalons plaats, naast de ontelbare bals en andere feesten met hoog aanzien. Een felle brand eind 2000 bedreigde dit beschermde monument met definitieve verdwijning uit het Antwerpse cultuurpatrimonium. Gelukkig liep het anders en sinds 25 oktober 2007 is dit indrukwekkende gebouw meer dan ooit toegankelijk voor het publiek. Historisch Op het einde van de negentiende eeuw kende de Meir een ware bouwexplosie met heel wat fraaie aristocratische woningen als resultaat. De voorgevel van de Stadsfeestzaal in neoclassicistische stijl, met onderaan winkels en daarboven appartementen, was daarvan een typische getuigenis. Het bouwwerk was van de hand van Alexis Van Mechelen. Eén van de vele bijzonderheden waren de kolommen van de kelder onder de zaal, die op ongeveer 3 m van elkaar stonden. In de jaren tachtig kwam de Stadsfeestzaal in verval. Alle plannen voor een nieuwe toekomst kwamen op de helling te staan nadat op 27 december 2000 een zware brand het pand grondig vernielde. Het gebouw was bij

Fortis verzekerd in herbouwwaarde en ir. Jan De Cauwer van Arcade werd, samen met architect Kathleen Nuyens, betrokken voor het opmaken van een dossier met kostenraming voor de reconstructie van de Stadsfeestzaal. “Er kwam heel wat archiefonderzoek aan te pas. Gelukkig bleken de plannen van de feestzaal helemaal correct”, blikt hij terug. “Doch de uitvoering van het voorgebouw verschilde met de teruggevonden plannen. Het kostenplaatje schommelde rond 25 miljoen euro!”

De voorgevel van de Stadsfeestzaal getuigt van de neoclassicistische stijl die op het einde van de negentiende eeuw erg geliefd was toen de Meir een bouwexplosie doormaakte. De glazen dakkoepel is opgebouwd uit zogeheten ‘Madeliefjesglas’, dat in de USA werd opgespoord en waarbij drie kleuren zijn verwerkt.

Ondanks een troosteloze aanblik en niet te overziene schade, stonden de stalen hoofdspanten nog overeind, evenals de waardevolle voorgevel en het voorgebouw aan de Meir. De brand was in de centrale feestzaal ontstaan en had al heel vlug het glazen koepeldak doen springen, zodat een schouwwerking optrad, waardoor de omringende delen van het gebouw grotendeels gespaard bleven. In 2002 kon het verzekeringsdossier bij Fortis definitief worden afgesloten en een jaar later volgde de toekenning van de bouwvergunning. Multi Development stuurde de plannen voor de nieuwe ontwikkelingen. De totale investering voor de restauratie en transformatie van de Stadsfeestzaal beloopt 115 miljoen euro.

9

ARCHITECTUUR

De gaanderij bovenaan is afgezet met een balustrade die grotendeels gerestaureerd werd na de brand.

Bouwexamen De heropbouw en restauratie van de Stadsfeestzaal was een bijzonder complexe aangelegenheid, zodat alle betrokken partijen als het ware opnieuw hun eindexamen moesten afleggen voor hun respectievelijke specialiteiten. Er moesten niet alleen immens veel bouwtechnische hindernissen worden overwonnen, het respect voor het verleden van het gebouw stond altijd voorop. De winkels aan de Meir waren nog verhuurd en de lopende contracten konden niet zomaar beëindigd worden. Om met de werken aan de ingesloten feestzaal te kunnen starten, werd een tijdelijke, 4 m hoge scheidingswand uit Ytong-blokken opgetrokken achter de winkels. Het afbreken van die wand zou later snel en probleemloos kunnen verlopen, een Ytong-troef die we nog niet eerder hebben gehoord! Het uitdiepen van de ondergrondse parking en het samenvoegen met de bestaande Inno-parking, was één van de eerste praktische uitdagingen. De bestaande open afrijhellingen lagen tegen de scheidingsmuur tussen beide gebouwen en 10

dienden heraangelegd, dit alles terwijl de parkeergarage operationeel moest blijven, wat een minutieuze organisatie vereiste. De als beschermd monument geklasseerde voorgevel aan de Meir moest behouden blijven. De winkels eronder verdwenen -tijdelijk- net als de voorlopige Ytong-scheidingsmuur. De oorspronkelijke betonkelders werden uitgegraven om op niveau -2 nieuwe funderingen te gieten die de hoger gelegen woonvloeren dragen. Om dat mogelijk te maken moest men het gebouw tijdelijk laten zweven.

Hiervoor werden stalen rasters geassembleerd uit profielen, die gedragen werden door kolommen die tot -2 diep gingen. Uiteindelijk werd het gelijkvloers niveau terug ingevuld met nieuwe winkelruimten.

Het oorspronkelijke staal van de dragende structuur was van bijzonder goede kwaliteit en overleefde de brand.

Restauratie Nieuwe structuren voor de aankleding van het gebouw werden verankerd in de overgebleven stalen spanten, wat oneindig veel geduldig paswerk vereiste. Van de na de brand overgebleven restanten van de sierpleisteren decoratie werden afgietsels gemaakt om als gietvorm te dienen voor nieuw aan te maken replica. De glazen dakkoepel is opgebouwd uit zogeheten ‘Madeliefjesglas’, dat in de USA werd opgespoord en waarbij drie kleuren zijn verwerkt. Kathleen Nuyens, ir. arch. en gespecialiseerd in restauratie, begeleidde het project in opdracht van restauratiearchitect Romain Berteloot: “Het marmer voor de reconstructie van de trappen werd in Italië en België gevonden en stamt uit dezelfde groeven als het origineel uit het begin van de 20e eeuw.” Verwijzend naar de elegante bals die er vroeger hebben plaatsgehad, is over het ganse vloeroppervlak parket uitgelegd, opgebouwd uit eik en tropisch hardhout, dat een oliebehandeling kreeg. Na de brand in 2000 restte er nog voldoende van de oorspronkelijke vloer om deze op te meten voor reconstructie. De balustrade van het balkon dat rondom de zaal loopt, was zeer sterk vervormd als gevolg van de thermische uitzetting, maar werd grotendeels hergebruikt na de brand. Ze kreeg aanvulling met nieuwe stalen spijlen. Alle luchters werden aan de hand van de originele voorbeelden uit oude bestekken nagemaakt uit messing. De glorieuze verrijzenis van de Stadsfeestzaal is de bekroning van een immens project, waarbij restauratie, renovatie en nieuwbouw harmonieus samengaan. De redding van het waardevolle pand valt bovendien samen met de 100e verjaardag en dat verleent het initiatief tot reconversie extra glans.

Alle nieuw opgetrokken muren zijn uitgevoerd in 30 cm Ytong-blokken. In totaal zijn ruim 2000 m³ Ytong-blokken verwerkt.

11

Een Ytong-verhaal Alle nieuw opgetrokken muren zijn uitgevoerd in 30 cm Ytong-blokken. De keuze voor Ytong werd bij dit project niet alleen geargumenteerd door de thermische isolatie-eigenschappen, maar in grote mate ook door de realiseerbare gewichtsbesparing, wat een ontlasting betekende voor de oorspronkelijke draagstructuren. Ytong-blokken vinden we ook terug in de nieuwe technische bijgebouwen en op het -1 niveau van de parking, waar de brandweerstand van cellenbeton een sterke troef betekent.

ARCHITECTUUR

Voor het compartimenteren van de winkelruimten werken alle eigenschappen van Ytong-blokken complementair: thermische- en akoestische isolatie, brandvertragende werking.

Multi Development Multi Development is een Nederlandse projectontwikkelaar gespecialiseerd in winkelcentra en kantoorcomplexen, die in een 20-tal Europese landen vertegenwoordigd is en 700 mensen tewerkstelt. Naast de zuivere projectontwikkeling treedt het bedrijf ook op als investeerder en beheerder voor gebouwen. Er wordt gewerkt volgens de ‘design & development’ formule en de Europese investeringsportefeuille is momenteel ongeveer 9 miljard euro groot. In België opende Multi Development in 2006 het winkelcentrum ‘Den Tir’ (12.500 m2) op het Antwerpse Kiel en een sportcomplex met commercieel centrum (16.500 m2) te Oostende. Projecten in ontwikkeling zijn ‘De Klamp’ (40.000 m2 + 2000 parkeerplaatsen) aan de A12 te Boom en een themawinkelpark (35.000 m2) te Aarlen.

Achteraan schiet het champagneglas van ‘Laurent Perrier’ de hoogte in. Het is een ontwerp van Nino Graziosi, heeft een glazen platform met een diameter van 7,5 meter en zweeft in de ruimte.

12

In totaal zijn ruim 2000 m2 Ytong-blokken verwerkt. Het hoogste niveau van de Inno-parking was open en zou voortaan van een dak worden voorzien. Dit moest onbrandbaar zijn, wat gerealiseerd werd met Fermacellplaten.

Commerciële as De Antwerpse Stadsfeestzaal ligt langs de eeuwenoude commerciële as ‘Meir’ en het recenter opbloeiende handelscentrum rond de ‘Schuttershofstraat’. Beide centra hebben hun eigen aanbod en spreken daardoor een verschillend publiek aan. De Stadsfeestzaal vormt niet alleen een interessante verbinding tussen beide, de winkelselectie stimuleert ook een versmelting van beide winkelculturen. De nieuw geopende Stadsfeestzaal biedt 20.500 m2 winkelruimte, verdeeld over 4 niveaus en een 40-tal winkeleenheden. Grote publiektrekkers zijn de Delhaize-supermarkt op -1, de eerste Belgische vestiging van de internationale multimedia- en elektrogigant ‘Saturn’, alsook de concept store van ‘Urban Outfitters’. Er bestaan drie ondergrondse parkeerniveaus, doorverbonden met de parkeergarage van Galeria Inno, wat een totale capaciteit van 675 wagens oplevert. Het project Stadsfeestzaal omvat naast het winkelcentrum ook 12 appartementen boven de ingang Meir, nog eens 8 appartementen aan de kant Hopland en tenslotte 20 nieuwbouw dakappartementen van de hand van Jo Crepain boven de ‘Saturn’winkel.

ore vullum dipit wis aliquam conullaorem vent nis dolorem nonulluptat. Equipisi enisl ip et nulputpat praesed

Concept: T+T Design, in-house architectenbureau van Multi Development Exners Tegenstue (DK)

Studiebureau stabiliteit: Arcade Jan De Cauwer, ir.

Restauratiearchitect: Romain Berteloot Kathleen Nuyens, ir. arch. Gespecialiseerd in restauratie

Uitvoerend architect TV architectenbureau Ro Berteloot Architectenbureau Ferre Verbaenen

13

Markante architectuur smeedt band met industrieel verleden Case Study KAHO gent

ABSCIS ontwerpgroep

Tekst: Eduard Coddé Fotografie: Sapa Building System

Markante architectuur smeedt band met industrieel verleden De Katholieke Hogeschool Sint-Lieven in Gent (de toenmalige KIHO) startte eind de jaren zeventig met opleidingen industrieel ingenieur in een voormalige textielfabriek aan het Rabot. De hogeschool heeft opleidingen in Gent, Aalst en Sint-Niklaas. Het streven naar één gecentraliseerde site per vestigingsplaats, kneedde de bouwplannen voor de campus Rabot. Fusie Het initiatief voor het nieuwbouwproject werd gedreven door het samenbrengen van de opleidingen die tot voor kort in de Gildestraat doorgingen (o.a. de specialiteiten voedings- en dieetkunde, biomedische laboratoriumtechnologieën, chemie) en de richtingen die al een thuis hadden op de site aan de Gebroeders Desmetstraat (o.a. masteropleidingen bouwkunde, landmeten, chemie, biochemie, elektronica-ICT, elektromechanica, elektrotechniek, mechanische ontwerpen productietechnologie). In totaal moesten +/- 600 studenten in de chemische richtingen gehuisvest worden (+/- 2500 studenten op de campus). Voor aanpassingen en verbouwingen

werkt de Katholieke Hogeschool SintLieven in eigen beheer. Architect Marnik De Vos, verantwoordelijk voor de dienst studiebureau, verzekert de nodige begeleiding. Voor het grote nieuwbouwproject ter waarde van ongeveer 16 miljoen euro, verkoos men via kandidatuurstelling de opdracht toe te vertrouwen aan een extern architectenbureau. De tijdelijke vereniging van de Gentse ABSCIS ontwerpgroep - Piet Van Cauwenberghe, Frank Van Kerckhove en Johan Van den Driessche - en de studiebureaus Provoost (studies stabiliteit uit Sint-Amandsberg) en Stockman (technische uitrusting uit Gent) zouden de plannen concretiseren, vanzelfsprekend in nauwe samenwerking met de interne specialisten. Architect Marnik De Vos trad op als leidend ambtenaar van de opdrachtgever. Na een grondige evaluatie van de bestaande toestand en het filteren van de wensen die de gebruikers specificeerden, kon een precieze opdracht worden uitgeschreven. Daarin zaten de specificaties voor de afmetingen van de verschillende ruimten vervat, tot zelfs de voorkeuren voor te gebruiken materialen. ABSCIS ontwerpgroep heeft al deze informatie gestroomlijnd en

Een voorzetgevel opgebouwd uit transparante roosters in verzinkt staal, oogt als een vlies dat het volume omhult.

de ruimtebehoeftes geoptimaliseerd, om de beschikbare oppervlakte maximaal te benutten. “Onze hogeschool heeft drie taken te vervullen: onderwijs, onderzoek en maatschappelijke dienstverlening” verduidelijkt architect Marnik De Vos. “Daarom hadden we nood aan een flexibel gebouw en opteerden we voor een betonstructuur, ingevuld met silicaatsteen voor de gevels en een interieurindeling met lichte binnenwanden in droogbouwtechniek”. In de voorbereiding werd 2 jaar geïnvesteerd. De totale bouwtijd bedroeg 3 jaar. “Vandaag al blijkt dat er bepaalde aanpassingen wenselijk zijn” verrast ons architect Marnik De Vos. “Dat is niet ongewoon” repliceert hij, “een dergelijk gebouw heeft een geschatte gebruiksduur van 50 jaar en moet gedurende die periode voortdurend kunnen meegroeien met de wisselende behoeften van de verschillende opleidingsrichtingen”. 15

CASE STUDY

Groene vinger Tom Vanhee, projectarchitect bij ABSCIS ontwerpgroep: “De voormalige industriële site is gelegen in een druk bebouwde 19e eeuwse wijk, met veel arbeiderswoningen en in de nabijheid van de Brugse Poort. De Stad Gent heeft grootse plannen om deze net buiten de stadsmuur gelegen locatie tot een groene vinger te transformeren, waarvan de campus Rabot deel uitmaakt”. De ‘Louisiana’-textielfabriek was al gesloopt eind jaren ‘70 en de geplande nieuwbouw voor de campus Rabot zou op het ontstane parkeerterrein verrijzen. De KaHo Sint-Lieven houdt altijd rekening met het autogebruik bij studenten en voorziet daarom de nodige parkeergelegenheid. Dit nieuwbouwproject biedt één ondergrondse laag voor het parkeren van 137 wagens en leveringen. Bovengronds rest voldoende parkeergelegenheid en er zijn ook voldoende fietsenstallingen. “De site ligt binnen een BPA en tijdens de ontwikkeling van de plannen konden we altijd rekenen op een open dialoog met de dienst stedenbouw van de Stad Gent” vult architect Tom Vanhee aan. De keuze viel op een compact gebouw - vier bouwlagen hoog, met een kroonlijsthoogte op 15 m t.o.v. het voetpad - dat 16

maximaal ruimte laat voor groen op de site. De vloeroppervlakte bedraagt 9.644 m2. De architectuur past in het beeld dat in het verleden is ontstaan door een reeks solitaire gebouwen in de 19e-eeuwse stadsgordel, waaronder de oude fabrieksgebouwen, de sociale Rabot-woontorens en recent ook het nieuwe gerechtshof. De materiaalkeuze maakt een knipoog naar het verleden en refereert naar de vroegere industriebouw op de site. In de twee hoogst gelegen bouwlagen zijn de opleidingen ondergebracht die uit de Gildestraat verhuisden. Onderin zitten de afdelingen die al thuis waren op deze locatie, met o.a. de specialiteit biochemie en niet te vergeten de huiseigen brouwerij, die twee bouwlagen beslaat en waarvan de typische uitrusting zichtbaar is gemaakt aan straatzijde. Het strakke, gesloten blokvormige uiterlijk wordt doorbroken door een 8 m brede ‘snede’, die door het volume kronkelt en royaal licht laat binnenstromen tot in alle ruimten. Bovendien creëert deze architecturale ingreep een gezellige verbinding voor fietsers en voetgangers. De harde bolster krijgt zo een zachte bin

De gordijngevel met structureel geklemde beglazing, Elegance 52 SX, zorgt samen met de roosters voor een opvallend vlak uitzicht van de gevel.

nenkant, wat extra geaccentueerd wordt door de beplating uit volkernmateriaal, met warme houtkleur. Alle toegangen tot het hogeschoolgebouw geven uit op deze binnenstraat. De gangen op de verdiepingen volgen grotendeels de contouren van de snede en bieden aldus steeds wisselende lichtinvallen en doorzichten. “Het was de bedoeling om het effect van een film te creëren” verklaart Tom Vanhee, architect bij ABSCIS ontwerpgroep. Wit overheerst als neutrale basiskleur, maar kreeg kleurrijke accenten in groen, oranje, blauw en rood, die tevens een signaal en oriëntatiefunctie vervullen. Het ontwerp is ook energetisch compact gehouden. Er is maximaal gebruik gemaakt van zonwering om het toepassen van koeling tot een minimum te beperken. Uiteindelijk werd K35 bereikt t.o.v. de vereiste K45 en zelfs K50 bij het opstarten van het project.

Aluminium met variatie Als gevolg van het zeer gevarieerde bouwprogramma bestaat er een grote verscheidenheid aan ramen. De keuze voor aluminium schrijnwerk wordt geargumenteerd door de mogelijkheden om grote afmetingen te hanteren. Zo zijn 1500 x 1800 en zelfs 1760 x 1760 mm ramen toegepast. Sapa Building System voldeed aan de beschrijvingen in het bestek en droeg bij tot het ontwerp van de verschillende constructie-elementen. Een voorzetgevel, opgebouwd uit transparante roosters in verzinkt staal, oogt als een vlies dat het volume omhult. Het brengt uniformiteit in het uitzicht en fungeert tevens als zonnewering. Ing. P. Lootens, Afgevaardigd Bestuurder Durv nv uit Zottegem: “De gordijngevel met structureel geklemde beglazing, gevat in Elegance 52 SX profielen van Sapa, hangt volledig buiten de structuur en zorgt samen met de roosters die als een tweede huid om het gebouw sluiten, voor een opvallend vlak uitzicht van de gevel”. Het gebruik van deze gordijngevel biedt een speciale oplossing om koudebruggen te vermijden. Bij de gekozen ‘dubbele huid’-constructie met afwatering langs de buitenzijde, is dit tevens de enige mogelijkheid. De ramen die achter de roosters zitten buiten het beton, hebben zeer grote afmetingen - 1,76 x 1,76 m - en zijn uitgevoerd

in ‘Excellence 65 Classic’-profielen van Sapa, gelakt in RAL 9007, waarin gelaagd glas NBN2302 is toegepast. “Deze grote afmetingen zijn mogelijk dankzij speciale voorzieningen, zoals het gebruik van een specifieke verbindingslijm en dubbele persing van de verbindingshoeken van de ramen” verduidelijkt Ing. P. Lootens van Durv nv. “Bovendien vragen toepassingen van dergelijke aard tevens om specifiek beslag dat ervoor garant staat dat vleugels tot een gewicht van 160 kg comfotabel open en dicht kunnen gedaan worden”. De ramen zijn van het ‘kip-draai’-type, voorzien van een sleutel die het onderhoudspersoneel toelaat ze te openen voor reiniging. Voor de studenten blijven ze altijd gesloten!

Ze zijn zo ontworpen dat ze gemakkelijk kunnen wegdraaien voor het reinigen van de grote venstervlakken. Voor de roosters op hoogte van de nooduitgangen bedacht het architectenbureau een speciaal sluitsysteem, zodat de maximale veiligheid altijd gegarandeerd blijft. Aan de binnenkant zijn de ramen met aluminium omkast en ook de venstertabletten en plinten zijn in aluminium uitgevoerd.

De grootste draairamen - ze meten 1,76 x 2,70m - zijn permanent op slot en worden ondersteund door een wiel bij het opendraaien. Onder- en zijkant zijn voorzien van een speciaal afwerkingsprofiel van Sapa Building System, dat ontworpen werd voor de aansluiting van de ramen op ‘Kingspan’panelen. Aan de voorzijde van het gebouw is een gedeelte van de gordijngevel ‘buiten-buiten’ voorzien en versterkt met zware stalen kokers. Bovendien hebben de roosters ook een beveiligende werking naar het gebouw.

Het gesloten blokvormig uiterlijk wordt doorbroken door een 8 m brede 'poort', waarachter een straat het volume doorsnijdt.

Aan de binnenkant zijn de aluminium ramen dito omkast en ook de venstertabletten en plinten zijn uitgevoerd in aluminium.

De harde bolster toont een zachte binnenkant met beplating uit volkernmateriaal in een warme houtkleur.

17

CASE STUDY

Technieken als decoratie De gevarieerde functionaliteit van de lokalen had ook zijn weerslag op de planning van de technische installaties. In de labo’s voor de afdelingen chemie is een afzuigsysteem met filtering voorzien en moeten diverse gassen aangevoerd worden. De afdeling biochemie kan volstaan met een eenvoudiger afzuigsysteem. Alle labo’s beschikken over twee uit elkaar gelegen toegangen, om bij een noodgeval een snelle evacuatie toe te laten. Oog- en nooddouches behoren tot de standaarduitrusting van elke laboruimte. Alle leidingen en verlichtingsarmaturen zijn zichtbaar gelaten tegen de naakte betonnen plafonds en kregen een architecturale/decoratieve functie toebedeeld. Met deze zichtbare techniciteit verwijzen de architecten opnieuw naar het industriële verleden van de locatie. Het volledige gebouw is voorzien van draadloze netwerken voor de IT-ondersteuning. De nieuwbouw op campus Rabot van de Katholieke Hogeschool Sint-Lieven is sinds het academiejaar 2007 - 2008 in gebruik. Dit jaar zal ook de afdeling electromechanica bedacht worden met een nieuwbouwproject, waarna ook de aanleg en afwerking van het terrein definitief vorm zullen krijgen.

ABSCIS ontwerpgroep J.B. de Ghellincklaan 2 9051 Gent T +32 (0)9 244.60.20 F +32 (0)9 244.60.29 [email protected] www.abscis.be

18

19

‘Chambres b’Hôtes

Wonen op het water Tekst: Eduard Coddé Fotograaf: Dries Van den Brande

De Franse Provence of het Italiaanse Toscane staan hoog genoteerd op het verlanglijstje voor een vakantiewoning of het aanvatten van een nieuwe levensfase. Jan en Hilde Franssens-Schulpen gaven de voorkeur aan een uiterst flexibele oplossing met toekomstperspectief en gooiden vooreerst hun anker uit in het vertrouwde Hasselt. Transformatie Het echtpaar kocht in augustus 2005 een vrachtschip - bouwjaar 1964, 55 m lang en 7,23 m breed, max. 700 ton vracht - als basis voor hun hoogst origineel woonconcept. Het stond voor de nieuwe eigenaars vast dat het originele karakter van de ‘Rijnaak’ of ‘Kempenaar’ maximaal zou gerespecteerd blijven. Een transformatie van vrachtschip tot woonboot is een technisch ingrijpende gebeurtenis. Een eerste opdracht is het stabiliseren van het schip, in hoofdzaak om de gebruikelijke vracht te compenseren. Zonder stabilisatie zou het leven aan boord ondraaglijk zijn. Voor deze woonboot werd 105 ton balast - een combinatie van holle en volle welfsels - oordeelkundig verdeeld over de bodem van het schip. Boven de laag balast is een zwevende vloer aangebracht door toepassing van het Fermacell-droogvloerelement. Fermacell-platen werden ook toegepast voor het isoleren van de stalen romp. De platen bestaan voor 80% uit gips en 20% papiervezels, door water met elkaar gebonden en geperst. Ze zijn onbrandbaar en bieden dankzij hun hoge massa uitstekende akoestische isolatie-eigenschappen. Dat was ook bepalend om ze te selecteren voor het uitbekleden van de scheepsromp. De Fermacell-platen zijn in twee lagen aangebracht tegen de romp, met bijkomende thermische isolatie erachter, om aldus een perfecte basis te scheppen voor een comfortabel woonklimaat aan boord. Nog een belangrijke eigenschap van Fermacell is de stootvastheid, waardoor klassieke gebruiksschade weinig kans krijgt. De woonboot moest voor de eigenaars niet alleen zijn originele karakter bewaren, zij stelden ook een milieuvriendelijk gebruik voorop, wat leidde tot een technische installatie die verwarmen en koelen met ‘vaar-

water’ mogelijk maakt. Er bevindt zich een waterzuiveringstation aan boord met een capaciteit van 1200 liter. Een loft op het water Voor de volledige interieurinrichting op maat, werd beroep gedaan op architect Vittorio Simoni. De gegeven situatie betekent voor hem het vertrekpunt voor elk ontwerp. “De benadering was in dit geval niet anders dan wat ik voor een villa zou doen”, verklaart de architect. In dit geval viel de keuze op een loftaanpak. Net zoals in een loft de structuur van het gebouw zichtbaar blijft, is hier de vorm van de romp overal zichtbaar in het interieur, wat een sterke voeling geeft met het schip. Eveneens naar analogie met een loft, werd de hoogte van de woonruimte opgetrokken voor een maximale bewoonbaarheid. Het interieur straalt een verrassende ruimtelijkheid uit binnen de beperkingen van de scheepsromp. Het daglicht kan overal vlot naar binnen treden, zonder afbreuk te doen aan de originele elementen van het schip. Zo werden enkel in de vrachtluiken van het schip lichtkoepels aangebracht. Een brede plankenvloer accentueert de ruimtelijkheid. Vittorio Simoni houdt van contrastwerking tussen de materialen, zoals ruw hout voor de parketvloer en zachte stoffen. Alle meubels zijn naar het ontwerp van Vittorio Simoni op maat gemaakt. De keuken is grotendeels open gehouden en bijzonder royaal uitgerust met 4 inbouwovens, een wijnklimaatkast en een Teppanyaki. Net zoals we dat in een loft zouden verwachten, zit achter de keuken nog een bijkeuken en berging verwerkt.

Een woonboot biedt het voordeel dat men het decor van zijn woning op vrijwel elk ogenblik kan wisselen als men wat handig is in het uitstippelen van de vaarroutes.

De ‘master bedroom’ ligt enkele treden hoger dan de woonruimte. De doorgang werd benut om er haast onzichtbaar heel wat praktische bergruimte te integreren. Vittorio Simoni: “Heel wat beslissingen voor de finale uitvoering groeiden spontaan, vaak in een laat stadium, maar vanuit een heel persoonlijk gevoel van de eigenaars.” De zwevende vloer boven de aangebrachte welfsels is samengesteld uit twee Fermacellplaten van elk 10 mm dik en onderaan een 10 mm dikke rotswolisolatie. Ze zijn onderling gelijmd en geschroefd voor een hechte verbinding.

21

CONSTRUCTIE

Centrale verwenning Een verrassingselement van formaat biedt het centraal in het schip ondergebrachte zwembad. De keuze viel op een relatief compacte kuip om het technisch niet onnodig complex te maken, doch een tegenstroominstallatie verzekert het nodige zwemplezier, daar ze toelaat om oneindig lange baantjes te trekken. Het zwembad is omkaderd door een fraaie teakhouten dekvloer, waar relaxzetels bijdragen tot het creëren van een ‘transat’cruisesfeertje. Als het scheepsluik boven de ruimte opent en de zon laat binnenkijken, blijkt de sfeer helemaal gezet! Op de wanden is een isolerende verf aangebracht, om condensvorming tegen te gaan. ‘Chambres b’Hôtes’ Dat is de naam die de eigenaars bedachten voor een exclusief gastenverblijf, dat gekoppeld zit aan hun privé-woning, met het zwembad als bufferzone ertussen. Vittorio Simoni tekende in de achterste helft van het schip vier comfortabele 2-persoonskamers met privatieve natte cel, waarin een toilet en ruime instapdouche hun plaats vonden. De volledige compartimentering is uitgevoerd met 12,5 mm dikke Fermacellplaten. Dit droogbouwmateriaal is waterafstotend behandeld en daardoor tevens perfect geschikt voor de bouw van natte cellen. De Fermacell-platen zijn volgens de lijmvoegmethode geplaatst, wat betekent dat ze met een polyuretaanlijm tot één groot vlak worden verbonden. Dit resulteert in een maximale stevigheid - de voeg zelf weerstaat een hogere trekkracht dan de plaat! - en optimale brandbeveiliging. Ook de plafonds zijn uitgevoerd in hetzelfde plaatmateriaal.

Het originele karakter van de boot bleef zoveel mogelijk behouden. Hij werd aangekleed met aangepaste meubelering en voorzien van handige opbergruimtes.

Alle Fermacell-platen werden door Bouwmaterialen Callewaert uit Kuurne met een kraan aan boord gebracht, toen het schip voor anker lag te Harelbeke. Onder het achterdek is een gezellige, luchtige ontbijtruimte ingericht, die gedurende de ganse dag ter beschikking staat voor de gasten. Een receptie en keuken vervolledigen het gastenverblijf. ‘Chambres b’Hôtes’ werd warm onthaald door ‘Toerisme Limburg’, dat een erkenning als B&B afleverde en het initiatief als nieuwe topper noteerde in het alsmaar veelzijdiger toeristisch offensief van de provincie.

‘Chambres b’Hôtes’

Zowel de vloeren als de wanden en plafonds werden uitgevoerd in Fermacell-platen. Deze zijn niet enkel stevig, robuust en onbrandbaar, maar bieden tevens een uitstekende akoestische isolatie. Genieten kan in alle privacy op deze boot.

Jan en Hilde Franssens-Schulpen [email protected] www.chambresbhotes.be Architect Vittorio Simon Hentjenslaan 9 - 11 3500 Hasselt T +32 (0)11 25 35 02 F +32 (0)11 87 21 00 [email protected] www.simoni.be XELLA - FERMACELL Postbus 54 - 8790 Waregem T +32 (0)56 727180 F +32 (0)56 729281 [email protected]

22

Mijn onderburen vinden mij zo stil.

De Fermacell vloer. ((*' ,"'' ")+.1%)%, .' &&*"'+,." +!*("')%- ' * $ /"!,''4'",+ ")+.1%)%,'1"#'12+,*$,1%+,.'1/* !' $+,''*$$'&(",%((+$-'''* ' ('*"*,.*"'"' &,('*('+,*-," (0,** ('+,*-,"+)%,'1"#'1%+ +!"$,%+('*'** '('* *('.((* "'*''*$%"' ' '+,*$.*!% .*,-" -1%() (%

!)!(+&($$&("(&"!!*!$& !"#(#-'(!!"#(### )('( #$#((#!)(!)''$!( $*##-#-!(#+(&#+&#.# )('( #!$$%&'#!!&$"$#( "($" (-%!(#-$#&' (*$$& -$+!&#$*(!'#)+$)+#*$$&)(#!$%# *!$&+& ## *#(%(*#,!!#$!)"# )& ($('(##(!'"&"&(&&$((#%& ( &'-$!')*#&"!!"*&+(#& +(# $%www.xella.be $!

Schoon, stabiel & snel. FERMACELL.

Doelgerichte en moderne projecten Archigraph Arch. Benoît De Jonghe

Tekst: Chloé Martin

24

Architect Benoît De Jonghe verdedigt een hedendaagse architectuur 'op maat', omdat elk project dient te vertrekken vanuit een vertrouwensrelatie met de opdrachtgever.

Hij had in 1999 zijn diploma van het Horta Instituut nog maar pas op zak, toen Benoît De Jonghe de persoonlijke opdrachten al zag toestromen. "Dankzij mond-aan-mond reclame heb ik onmiddellijk het aantal projecten in de regio kunnen vermenigvuldigen. Aanvankelijk had ik nochtans niet meteen een roeping als architect en mijn studies leken me niet bepaald motiverend. Het is pas nadien door het contact met de klanten, dat ik zin kreeg in architectuur die voldoet aan hun wensen en noden." Stapsgewijs werden de opdrachten alsmaar belangrijker en in 2001 vestigde de architect zijn bureau 'Archigraph' in Braine-l'Alleud. "We werken met twee. Ik hou van een kleine structuur, zodat we de menselijkheid en warmte bewaren." Een belangrijke doorbraak voor zijn naamsbekendheid kwam er als gevolg van de media-aandacht die zijn eerste echte project uitlokte n.a.v. het weekend 'Mijn huis - mijn architect'. Een tiental publicaties misten hun effect niet. Boven het bureau renoveerde de architect een duplex tot zijn privé-woning. "Als basis was er een woning uit de jaren zestig en achter de oude gevels ontwikkelde ik een zeer hedendaags project. Dat heeft een heel nieuwe klantenkring aangetrokken. Plotseling zat ik met een honderdtal projecten en heel wat werk in de regio."

rustig de tijd om de klant aan te voelen en te kijken of het wel wederzijds klikt. Het is onontbeerlijk dat er een vertrouwensrelatie groeit met de klant." Benoît De Jonghe stopt zijn hart en ziel in elk van zijn projecten. Hij staat dan ook lijnrecht tegenover een 'sleutel-op-dedeur'-benadering en zijn aanpak is volledig gericht op maatwerk en grotendeels ook op de voortdurende nauwe band met de bouwheer, om zo optimaal te kunnen anticiperen op zijn verdere levensloop.

Bij dit eerste Ytong-project dat gebouwd werd in samenwerking met aannemersbedrijf Rondou & zonen, heeft de architect zich laten inspireren door de ligging van het terrein. De leefruimte van de woning is volledig gericht naar de vallei van de Hain, zodat de bewoners kunnen genieten van het magnifieke uitzicht.

Het bureau werkt hoofdzakelijk voor woonprojecten (60 - 70%) en dat zowel voor nieuwbouw als renovatie. Daarnaast bestaat er een brede waaier van activiteiten voor de horeca, winkels, kantoren en de culturele sector. In weinig tijd heeft Archigraph zich gemanifesteerd als verdediger van de hedendaagse architectuur en bouwde hiermee een sterk imago op. "Dat is waar men ons voor opzoekt. Maar alvorens een project uit te werken, neem ik

25

ARCHITECTUUR

Een 3D-voorstelling van het voorontwerp De voorontwerpen ontstaan driedimensionaal wat toelaat een betere kijk te krijgen op de ruimtelijkheid. "Klanten zijn slechts zelden vertrouwd met het lezen van plannen. Wij werken met een krachtige architectuursoftware, die toelaat om door het project te wandelen. Dat is een revolutie die de architectuur een stap vooruit helpt. Men kan voeling krijgen met de verschillende gezichtspunten, de overgangen tussen de vertrekken ervaren, enz.". De synthetische beelden zijn eveneens nuttig om de bouwtoelating aan te vragen. Zo verging het ook voor deze woning met plat dak, ontwikkeld voor vrienden in BraineL'Alleud. De verwachtingen bij de start? Een woning creëren met drie slaapkamers, twee badkamers, een garage, een speelkamer, een ruime keuken en woonkamer, en dat alles op een zeer compacte oppervlakte van amper 225m2. Vooraan tekende de architect twee aparte volumes, die een ouderlijk gedeelte en jongerenzone afbakenen. Het gaat om twee t.o.v. elkaar verschoven blokken, met een uitspringend volume in houtafwerking voor de kinderen, dat tot doel heeft de geometrie te breken en zachtheid te creëren - een veeleer ludiek element in het geheel. Aan de achterkant openen de eetkamer en mezzanine zich helemaal naar de omgeving. In het midden zorgt een bekleding in cederhout nogmaals voor een scheiding van de beide blokken en biedt bescherming aan een circulatiezone. "Voor wat het bouwmateriaal betreft, leent Ytong zich uitstekend voor dit soort architectuur. De volumes zijn zeer eenvoudig, geometrisch", benadrukt Benoît De Jonghe. "Zodra men Ytong-blokken toepast met een dikte van 24 of 30 cm, bereikt men een prima thermisch resultaat. Dankzij Ytong kan men expressieve hedendaagse architectuur bieden tegen een gunstige prijs." Vergeten we evenmin de snelheid en eenvoud bij de verwerking. "De aannemers maken vaak voorbehoud en denken dat lijmen niet kan opwegen tegen metselen, maar in de praktijk stellen ze vast dat het allemaal best werkt. Een dag opleiding in Burcht maakt dit product nog sympathieker en een goede opvolging wordt verzekerd!"

26

Bij aanvang van dit woningproject, bestemd voor verkoop, werd door de promotor gevraagd een stijl te ontwerpen die afwijkt van de gangbare.

De sterke helling van de bouwgrond maakte dat de inplanting en indeling van de woning volledig werd afgestemd op het terrein. Het is een langwerpig gebouw geworden bestaande uit verschillende volumes, met achteraan open zicht op de vallei.

Vooraan toont de woning duidelijk 2 verschillende volumes, die het ouderlijke deel en de kinderzone afbakenen. Het kindergedeelte heeft nog een uitstekend volume afgewerkt met hout, dat de monotonie van de gevel doorbreekt. De achtergevel werd in het midden eveneens afgewerkt met hout. De hoge raampartij geeft de bewoners een ruim uitzicht op de tuin en de omgeving.

27

ARCHITECTUUR

Ytong voor het leven Het eerste project dat de architect liet uitvoeren in Ytong is het resultaat van een samenwerking met de firma Rondou & fils en kreeg heel wat vervolg. "Het betrof een woning in Braine-le-Château, waarvoor ik de volle vrijheid kreeg. De ondernemers wensten geen rustieke stijl of sleutelop-de-deur. Ik heb hen, in tegenstelling tot de geldende voorschriften voor de verkaveling, een voorontwerp voorgelegd met sierpleister. De gemeente is ons daarin gevolgd. Het idee om met Ytong te bouwen trok klanten aan en zo heb ik het product ontdekt." Zowel in Braine-l'Alleud als in Braine-leChâteau verkoos de architect afstand te nemen van de stijl van de wij. Hij liet zich inspireren door wat er nog niet was, door het terrein en de oriëntatie. "Van zodra er zich geen enkel bouwkundig element laat opmerken, baseer ik me op de natuurlijke elementen, zoals het terrein dat afhelt naar de vallei van de Hain. Het niveau van de woonkamer is in harmonie met de rest van het terrein. Het opzet bestond erin om ons te onderwerpen aan het terrein. We hebben de kwaliteit van de site gerespecteerd en de woning weten aan te passen. Bovendien genieten we achteraan van een prachtig uitzicht. Het blijft een erg zuivere architectuur." Het bureau werkte nauw samen met Laurent en Willy Rondou. "Het is bijzonder aangenaam te kunnen samenwerken met mensen die anticiperen en dezelfde criteria hanteren m.b.t. esthetiek en kwaliteit. Dat laat ook toe om technische problemen te voorkomen." Nadat de hele werf volledig was afgewerkt, stelden de eigenaars het project even te koop. Snel echter veranderden ze van idee. Laurent Rondou en zijn echtgenote besloten zelf te verhuizen naar deze woning met zicht op de vallei van de Hain... Oude stenen renoveren Een bijzonder renovatieproject was dat van een gebouw uit de 19e eeuw, een complex gegeven, want er moest vertrokken worden vanuit een ruïne om tot een hedendaagse constructie te komen. Het originele bouwwerk werd behouden.

28

Deze renovatie van een 19e eeuws gebouw was een ingewikkelde operatie. De ruïnes werden omgetoverd tot een hedendaagse woonst.

De architect besloot om de twee eeuwen oude bijgebouwen zonder enige patrimoniale waarde te slopen en ze te vervangen door nieuwbouw in Ytong-blokken. "Het was een echte uitdaging en ik ben zeer blij met het eindresultaat, zowel op professioneel als menselijk vlak. Vier maanden lang hadden we alle veertien dagen een vergadering met de bouwheer. We lieten het project evolueren vanuit het 3D-ontwerp. We leerden elkaar snel beter kennen." Hierop volgde een jaar bouwtijd, technisch lastig en met de coördinatie van een dozijn aannemers. Timmerwerk, schrijnwerk, elektriciteit, loodgieterij,... elke specialiteit kwam afzonderlijk aan bod, met een eindprijs die ongeveer 10% lager lag dan wanneer het ganse project aan een algemene aannemer zou zijn toevertrouwd. De architect ziet in dit project zijn slagen op het vlak van renovatieopdrachten. "Het vertegenwoordigt de wensen van de klant via mijn persoonlijke gevoeligheid." Aansluitend voorziet het bureau nog de uitbreiding van een gebouw dat dateert uit de 16e eeuw en gelegen is langs het kanaal van Feluy. "Ik wil geen imitatie brengen van het oorspronkelijke, maar zal er met respect voor het oude hedendaagse accenten aan toevoegen." Momenteel voltooien Benoît De Jonghe en zijn medewerkster, Michèle Verhelst, een lage energiewoning, uitgevoerd in Ytong. Dit materiaal past perfect in het kader van de actie 'Construire avec l'énergie' (bouwen met energie). "Naast tal van andere gunstige eigenschappen, liggen de thermisch prestaties van Ytong helemaal in de lijn om het energieverbruik te drukken."

Het originele hoofdgebouw werd behouden. De bijgebouwen werden afgebroken en vervangen door nieuwbouw in Ytong. De architect ziet in dit project een bewijs van zijn kunnen als renovator. Archigraph Avenue de la Grande Armée 3 1420 Braine-l’Alleud T +32 (2)3 87 35 85 F +32 (2)3 87 25 81 www.archigraph.be

29

HEBEL, ecologisch en duurzaam bouwen aan de toekomst Reeds jaren wordt HEBEL erkend als ecologisch bouwmateriaal. Door zijn geringe gewicht zijn slechts een kleine hoeveelheid, in de natuur ruim voorkomende, grondstoffen nodig bij de productie. Door zijn samenstelling, zijn fabricatietechniek met laag energieverbruik, zijn hoge isolatiewaarden en zijn potentieel integrale recyclage, is HEBEL een van nature duurzaam en ecologisch materiaal.

Energieverbruik

Milieuvriendelijk materiaal

De hoge isolatiewaarden laten toe om fors te

HEBEL is een licht bouwmateriaal.

besparen op het energieverbruik in elk gebouw.

Er komen weinig grondstoffen aan

Hierdoor wordt het milieu minder belast door

de productie te pas, en bovendien

C02-uitstoot.

zijn deze overvloedig aanwezig in de natuur. HEBEL is een gezond ma-

HEBEL is een geautoclaveerd cellenbeton.

teriaal voor mens en natuur. Het is

Door de autoclavering is het energieverbruik

samengesteld uit zand, water en lucht.

tijdens het productieproces laag en de CO2-

Daardoor heeft het de eigenschap-

uitstoot zeer gering. De licht verharde pasta

pen van een steenachtig materiaal

die na de vermenging van de grondstoffen

(duurzaam, hard, onvervormbaar,

wordt bekomen, wordt uit de vorm genomen, in

schimmelvrij en onbrandbaar) en de

platen versneden en in de autoclaven geplaatst.

eigenschappen van een isolatie-ma-

De producten blijven ongeveer 12 uur in de

teriaal (de stilstaande lucht in de vele

autoclaven onder een druk van 10 atm en een

cellen van HEBEL is de beste isolator).

temperatuur van 180° C. Na het autoclaveren,

De in de platen doorlopende wapen-

zijn de materialen hard en gebruiksklaar.

ing bestaat uit netten van hoogwaardig staal BE 500 S. Voor plaatsing ondergaan deze netten een anti-corrosiebehandeling (bescherming met een milieuvriendelijke dispertieverf).

®

HEBEL is een milieuvriendelijk, steenachtig materiaal. De vele cellen geven het een hoge thermische isolatiecapaciteit.

30

Autoclavering verbruikt weinig energie en brengt aanzienlijk minder CO2- uitstoot voort dan andere uithardingsprocessen.

Materiaal geproduceerd met gerecycleerd cellenbeton

HEBEL is ook: Q optimale brandwerendheid (6 uur) en bescherming bij explosie

Alle afval van cellenbeton wordt gerecycleerd en herbruikt in de fabriek.

Q uitstekende thermische isolatie en inertie

De productie gebeurt in gesloten

Q akoestische absorptie en isolatie

kring. De recyclage van het afgewerkt

Q talrijke afwerkingsmogelijkheden

product is mogelijk dankzij de unit voor

(verf, kwarts, beplatingen, ...)

hergebruik van cellenbetonafval. Deze

Q esthetisch en licht bouwmateriaal

unit zorgt voor 100% recyclage van de

Q anorganisch, onrotbaar, schimmelvrij

productafval, maar verwerkt eveneens gesorteerd bouwafval afkomstig van

Deze unieke kwaliteiten maken van

werven of afbraakwerken. De afval

HEBEL het ideale product om nieuwe

wordt vermalen tot men een fijn poeder

concepten te ontwikkelen met respect

bekomt dat als grondstof in de fabri-

voor het milieu en de mensen. En dit

catie wordt aangewend ter vervanging

zonder aan kwaliteit te moeten inboeten

van zand. We hebben zo een gesloten

of onredelijke budgetten te spenderen.

kring.

Vragen over HEBEL? Vraag vrijblijvend advies bij onze projectverantwoordelijken op tel. 03/250 47 70 of bezoek onze website www.xella.be

HEBEL kan volledig gerecycleerd worden. De cellenbetonafval wordt vermalen en heropgenomen in het productieproces.

31

r o g o n v i f j d i e h o c v s i e a d a r n D zo e g

é en ddan d o C rd ies V a du e: Dr E : st afi Tek togr Fo

v on c m

i

s Co

an Br

de

Greenpartners cv uit Sint-KatelijneWaver is een coöperatieve vereniging, die 72 tuinbouwers groepeert - samen goed voor een omzet van bijna 35 miljoen euro - en voor hen als logistieke draaischijf fungeert voor de Europese distributie van kwaliteitsgroenten. Hun snelle expansie was in mei 2005 de aanleiding om de planning voor een nieuwbouw distributiecentrum aan te vatten. Gezonde voeding & gezond klimaat Greenpartners cv werd op 15 mei 1999 opgericht. Het brengt een groot aantal telers samen, die groenten produceren naar wens en op maat van de klanten, waarbij de aanlevering gebeurt op het door de afnemer bepaalde tempo. Service en flexibiliteit zijn hun sleutelwoorden bij de bewaring, commercialisering en distributie van de groenten. Dat betekent o.a. dat Greenpartners cv zorg draagt voor de sortering, verpakking, het transport en strikte prijsafspraken op korte en lange termijn. Het zwaartepunt ligt bij de tomaten, waarvan een rijke variatie wordt aangeboden. Hoofdrolspelers zijn de trostomaten, goed voor 15 ton in 2006, en de vleestomaten, waarvan 6,2 ton werden verhandeld. Op 19 december 2003 bracht Greenpartners binnen deze specialiteit een primeur op de markt: winter-pruimtrostomaten, het resultaat van extra belichting in de donkerste periode van het jaar. Op 15 maart 2005 werd het project ‘tracking & tracing’ operationeel, een procedure die toelaat om het volledige traject dat de groenten afleggen van op het veld tot bij de klant, precies in kaart te brengen. Deze hedendaagse aanpak van de groenteteelt had nood aan een toekomstgericht distributiecentrum, waar de aangesloten leden hun producten aanleveren om ze van daaruit te distribueren naar de verschillende klanten. Bouwheer Greenpartners cv deed beroep op architect Gert Colliers uit Kontich, die een zeer representatief gebouw uittekende met 3568 m2 opslagruimte, 9 laadbruggen en 1025 m2 kantoorvloer. “Het uitzicht ontstond vanuit een wisselwerking met

Voor de kantoorvloer, die boven de laad- en loskaden is gelegen, doet men beroep op ‘nachtkoeling’. Dat betekent dat temperatuurvoelers ’s nachts automatisch de dakramen openen om de kantoren te verluchten en te koelen. In combinatie met de isolerende eigenschappen van de Hebel-dakplaten toont dit volledig natuurlijk werkende systeem zich zo efficiënt dat men kan afzien van een gebruikelijke airco-installatie.

de opdrachtgever”, verklaart architect Gert Colliers. “Zij deden bepaalde suggesties en wij werkten daarop verder.” Zo werden o.a. de 9 laad- en loskaden waarboven de kantoorvloer zit, schuin ingestoken om plaats te winnen en het gebouw dichter naar de straatzijde te brengen. Het oorspronkelijke ontwerp vertrok van een staalskeletbouw met een dak uit steeldeck. Tijdens de aanbestedingsfase werden in overleg tussen architect, bouwheer en aannemer COSIMCO nv de uitvoeringsplannen gewijzigd naar een prefab betonstructuur met Hebel-dakplaten in cellenbeton. “Binnen de grote opslagruimte staan verschillende koelcellen en bijgevolg was een optimale thermische isolatie van het geheel wenselijk om de energiekost te drukken”, licht ing. Kurt Vercammen toe, projectleider COSIMCO nv. Volgens de berekeningen volstond een dakplaatdikte van 20 cm, maar uiteindelijk werden 24 cm dikke Hebel-dakplaten

weerhouden. De opslagruimte is als het ware als één grote ‘koelcel’ over de 5 intern gecompartimenteerde koelruimten gezet. Elke koelcel beschikt over een eigen directe toegangspoort voor de aanlevering door de tuinbouwers. “Overigens doen ook de kantoren hun voordeel met de Hebel-dakplaten, want daar kan gewerkt worden met nachtkoeling”, vult ing. Kurt Vercammen aan. Dat betekent dat temperatuurvoelers ‘s nachts automatisch de dakramen openen om de kantoren te verluchten en te koelen. In combinatie met de isolerende eigenschappen van de Hebel-dakplaten toont dit volledig natuurlijk werkende systeem zich zo efficiënt dat men kan afzien van een gebruikelijke airco-installatie. De scheidingsmuren op de kantoorvloer zijn uit Ytong-blokken opgetrokken.

33

CONSTRUCTIE

Moeilijk terrein Het bouwterrein diende zich als bijzonder lastig aan. Het was totaal overwoekerd, werd doorsneden door een beek en er was ook nog een vijver als gevolg van een vroegere kleiwinning. Dat laatste had als gevolg dat de bodem nauwelijks water liet doordringen, zodat een waar moeras was ontstaan. “Het was zo erg gesteld dat we zelfs geen sondering konden uitvoeren”, blikt ing. Kurt Vercammen terug. “Het terrein was zo overwoekerd dat het eerst moest worden ontdaan van de overdadige begroeiing en daar was dan weer een vergunning voor nodig”, blikt de architect terug. “De werken konden aanvatten op 20 augustus 2006. De eerste fase werd dan ook helemaal besteed aan het opkuisen van het terrein, inclusief ruim 2,5 meter ophoging”, verduidelijkt Kurt Vercammen. “In totaal werden 14.000 m2 grond aangevoerd voor het ophogen en uitvlakken van het terrein.” In totaal steunt het bouwwerk op 200 schroefpalen. Pas midden november was alles klaar om de eerste prefab betonnen kolom te zetten. De totale uitvoeringstermijn bedroeg 240 werkdagen, inclusief alle afwerkingen voor vloeren, plafonds, betegeling, binnenschrijnwerk en schilderwerken. De kantoren, die boven de laad- en loskaden gelegen zijn, worden gesteund door elegant getekende betonnen frames. Aanvankelijk was het de bedoeling om deze op de werf te gieten, doch dat bleek een onmogelijke opgave. Uiteindelijk werden ze geprefabriceerd en gezien hun omvang van meer dan 5m ‘s nachts over de weg naar de werf getransporteerd. Eenzelfde scenarioaanpassing was nodig voor de sierlijke betonnen trap die naast het gebouw loopt. Ook deze werd geprefabriceerd en op de werf gemonteerd. COSIMCO nv verzorgde tevens de riolering en wegenaanleg op het terrein, samen goed voor een budget van +/- 500.000 euro. Het eindbedrag voor het totale project bedroeg 3.510.000 euro.

34

Thuis in industriebouw COSIMCO nv is een algemene aannemer, klasse D 8, gespecialiseerd in industriële bouwwerken. Het stelt een 150-tal mensen tewerk en realiseert een jaaromzet van meer dan 45 miljoen euro. Het orderportefeuille is voor 80% gevuld met zuiver industriële projecten. Daarnaast komen kantorencomplexen en utiliteitsgebouwen aan bod. De klant kan terecht voor de gebruikelijke uitvoering van een architecturaal ontwerp, maar het bedrijf beschikt ook over een eigen ontwerpdienst voor de alles omvattende realisatie volgens de ‘design & build’-formule. Bovendien treedt COSIMCO nv ook op als projectontwikkelaar, waarbij het projecten op maat aanbiedt op terreinen die ze al of niet samen met investeerders ontwikkelen. Sinds 2005 maakt het bedrijf deel uit van Willemen Groep NV. COSIMCO nv is al een tiental jaar actief in Nederland, waar het in 2006 in Zeewolde een nieuwe vestiging opende. Tot slot werd vorig jaar ook een vestiging opgestart in Roemenië. Dat laatste belooft ongetwijfeld een belangrijke strategische stap naar het veelbelovende bouwpotentieel in het voormalige Oostblokland.

De loskaden, waarboven de kantoren zijn ingericht, zijn schuin ingestoken om plaats te winnen op het terrein. De sierlijke betonnen trap die naast het gebouw loopt, draagt bij tot de geslaagde esthetische uitstraling van het geheel.

35

Technische fiche Bouw van een opslagruimte en kantoren inclusief infrastructuurwerken Bouwheer: Greenpartners cv te SintKatelijne-Waver Architect: Gert Colliers (Kontich) Stabiliteit: Studie 10 (Lier) Bouwplaats: Fortsesteenweg 56 te 2860 Sint-Katelijne-Waver Aannemingsbedrag: 3.510.000,00 euro Uitvoeringstermijn: 240 werkdagen

COSIMCO NV

CONSTRUCTIE

Kartuizersweg 1 2550 Kontich T +32(0)3 450 77 00 F +32(0)3 457 61 40 [email protected] www.cosimco.be

02%&!"3425#452%.).30!."%4/.

ONTWERP\PRODUCTIE\TRANSPORT\MONTAGE

3425#452%302³&!"2)15³%3 %."³4/.02³#/.42!).4

CONCEPTION\PRODUCTION\TRANSPORT\MONTAGE

NV%RGONSA\-ARNIXDREEF\" ,IER TEL \FAX \E MAILINFO ERGONBE\WWWERGONBE

37

Architectuur en energiezuinigheid hand in hand

Lage energiewoning Broekx

Tekst: Tim Vanhove Fotografie: Dries Van den Brande

Maximale architecturale vrijheid verzoenen met een energievriendelijk concept. Dat was de uitdaging die architect Gert Broekx kreeg voor deze ééngezinswoning in Meeuwen-Gruitrode. Met een uitgekiend modern concept, een doorgedreven isolatie - onder meer dankzij Ytong en de Exellence 75 SI-profielen van Sapa - en doordachte technieken slaagde hij in zijn opzet. De woning laat een K-waarde 30 optekenen en na het voltooien van alle technieken slechts een E-peil 40. En toch maakt het gebouw nog een sterk architecturaal statement in het straatbeeld.

Geheel conform de wetten van het duurzaam bouwen werd de basis voor het energievriendelijke concept al in de aanzet van het ontwerp gelegd. Het inspelen op de oriëntatie en in zekere mate ook de compactheid van de woning vormen de aanzet voor het energiezuinig leven. “De voornaamste aandacht ging uit naar de oriëntatie. Zo is de noordgevel nagenoeg volledig gesloten gehouden. Dit in hoofdzaak om warmteverliezen tegen te

gaan. Vandaar ook dat secundaire ruimtes zoals de dressing, garage, wasplaats en badkamer aan deze zijde werden ingeplant. Bijkomend voordeel is dat de woning de nodige bescherming krijgt tegen de drukte en het lawaai van het naastgelegen sportcentrum. Ook de zuidgevel kreeg slechts subtiele en doordachte openingen. Zo kreeg de vide een raampartij op verdiepinghoogte en heeft de keuken een groot schuifraam dat onder een overdekt terras is geplaatst om oververhitting tegen te gaan,” vertelt ontwerper Gert Broekx. Licht uit het oosten Gezien de geslotenheid van de noord- en zuidgevel wordt het nodige daglicht dan ook maximaal via de oosten westgevel binnen gehaald. Kenmerkend voor de achterwand - die op het oosten is gericht - is een glaspartij van 4 bij 6 meter waaraan de voornaamste leefruimtes zijn georienteerd. Zo baden zithoek, keuken en de bureauruimte op de verdieping maximaal in het daglicht. Een oversteek voor de raampartij fungeert als zonnewering en wordt meteen ook dubbel gebruikt als overdekt terras.

De hoek aan het raam op het zuidwesten steekt bewust een beetje uit. Het is niet alleen een detail dat een massieve uitstraling geeft, maar vermijdt meteen ook opwarming van de zithoek en het bureau door de zuidwesterzon. Aan de westzijde werd vooral de inkompartij sterk beglaasd. Om de privacy te waarborgen, tekende de architect een wand voor deze inkompartij. Bedoeling is deze te bekleden met koper, waardoor de wand als blikvanger voor de woning zal fungeren en tegelijkertijd de inkompartij accentueert. De wand draagt meteen ook een deel van de bovenliggende verdieping, waardoor er een overkraging voor de inkompartij ontstaat. Die opvatting creëert een geleidelijke overgang tussen de publieke - buiten - en private ruimte - in de woning. In deze overdekte zone krijg je als het ware het gevoel in een semi-publiek gebied te zijn. De inkomhal is ook als vide opgevat. Deze loopt tot in de nok van het dak op de zolderverdieping. Dankzij enkele dakvensters wordt extra daglicht in deze vide gebracht. Naast de oriëntatie werd rekening gehouden met de compactheid, “maar dit nooit ten koste van de vormgeving of het ruimtegebruik,” geeft de architect aan. 39

ARCHITECTUUR

Energie besparen met Ytong De woning werd op uitdrukkelijke vraag van de bouwheer in Ytong ontworpen. Dit was een eerste stap om tot een goed geïsoleerde woning te komen. “Om de binnenruimte zo maximaal mogelijk te benutten, hebben we geopteerd voor Ytong-blokken van 20 cm dik aangevuld met rotswolisolatie van 6 cm. Op die manier behalen we een veel betere isolatiewaarde dan bij een bouwblok van 30 cm, maar blijft de muurdikte wel beperkter. Het was overigens de eerste keer dat ik met het materiaal werkte, en het blijkt toch enkele voordelen te bieden ten opzichte van de klassieke snelbouwsteen. Zo is de constructie een stuk eenvoudiger. Wanneer je bijvoorbeeld eenzelfde isolatiewaarde wil bereiken met snelbouwsteen, moet je een dikker isolatiepakket aanbrengen. Als dit oploopt tot pakweg 10 cm, krijg je extra aanslagen in raam- en deuropeningen. Je moet dan al de dagopening inmetselen om het isolatiepakket weg te werken. De dikte van de raamopbouw volstaat dan niet meer”, verduidelijkt Gert Broekx. Ook de snelheid van werken en het beperken van het bouwvocht binnen dit bouwsysteem konden de architect bekoren. De woning werd grotendeels aangekleed met een oranje-donkerrood genuanceerde gevelsteen. Verder zorgen hout en koper voor de nodige accenten.

Luchtdicht en goed geïsoleerd Niet alleen in de wanden was isolatie een belangrijk item, ook het dak kreeg op dat vlak de nodige aandacht, aangezien dit de grootste verliespost voor warmte is. Het plat dak kreeg een 12 cm dikke laag PUR-isolatie, het hellend dak een pakket glaswol van 20 cm. Ook de vloeren werden maximaal geïsoleerd, onder meer met het oog op het gebruik van vloerverwarming. Om de isolatie volledig tot zijn recht te laten komen, was ook de luchtdichtheid van de woning van belang. “Het verlijmen van de Ytong-blokken draagt hier samen met het bepleisteren van de binnenwanden toe bij. Door het verlijmen zijn de voegen dunner en is het risico op openingen ook veel kleiner dan bij vermetselen”, aldus de architect. Een tweede aspect dat baat heeft bij de goede luchtdichtheid is de mechanische ventilatie. “Het systeem wint niet alleen warmte terug uit de afgezogen lucht, maar werd ook gecombineerd met een aardwarmtewisselaar. Op die manier wordt in de winter de aangezogen lucht al enkele graden opgewarmd voor ze het ventilatiesysteem bereikt. Aangevuld met de overgedragen warmte van de warmtewisselaar, is er slechts een beperkte bijverwarming nodig. Je bespaart dus op de verwarmingskosten, een voordeel dat je bij een natuurlijke luchtaanvoer niet hebt.” De woning zal verder worden uitgerust met een zonneboiler en op termijn is het de bedoeling ook een PV-installatie op het dak te installeren. Door het gebruik van de vloerverwarming en de beperking van de oppervlakte, werd ook de optie voor een warmtepomp open gelaten. Bedoeling is een warmtepomp op aardgas te installeren van zodra deze techniek beschikbaar en betaalbaar is in particuliere woningen. Intussen moet een condenserende gaswandketel zorgen voor de verwarming.

Voor de aannemers ruwbouw en gevelbekleding lag een grote uitdaging in de uitvoering van de details. Zelfs de kleinste fout is nefast voor de luchtdichtheid en isolatiewaarde.

40

De Ytong-blokken van 20 cm dik werden bijkomend geïsoleerd met 6 cm minerale wol. Op die manier blijft de muurdikte beperkt én wordt een nog betere isolatiewaarde bereikt.

Gezien de geslotenheid van de noord- en zuidgevel wordt het nodige daglicht maximaal via de oosten westgevel binnen gehaald.

41

42

ARCHITECTUUR

Nieuwe trend De bouw van de woning werd toevertrouwd aan aannemer Herman Brems. Voor hem is het gebruik van Ytong niet nieuw. Hij koos er enkele jaren geleden voor zich enkel nog op het werken met cellenbeton toe te leggen. “Het bouwen van een lage-energiewoning was een nieuwe ervaring. Wat we wel al langer vaststellen, is de combinatie van Ytong met isolatie, net om de muuropbouw zo dun mogelijk te houden. De moeilijkheidsgraad bij deze woning lag op dat vlak voor ons dus niet hoger dan bij een doorsneewoning. Het plaatsen van isolatie vraagt alleen meer werk ten opzichte van monoliete Ytong-muren. Je moet tijdens het lijmen van de blokken spouwhaken plaatsen en achteraf de isolatie. Het voordeel is dat Ytong-muren vlakker zijn, waardoor je een betere aansluiting van de isolatie tegen het binnenspouwblad krijgt.", aldus de aannemer.

In de gevelaankleding worden baksteen, hout, glas en koper op een speelse manier gecombineerd.

Een oversteek voor de raampartij fungeert als zonnewering en wordt meteen ook dubbel gebruikt als overdekt terras.

Brems Projectbouw Spierhoofseweg 26 3520 Zonhoven T +32 (0)11 82 12 72 F +32 (0)11 82 21 29 www.projectbouwbrems.be

Gert Broekx Kempische Steenweg 78/2 3500 Hasselt T +32 (0)11 74 79 49 [email protected] www.gertbroekx.be

43


Jozef Pinnewaert - aannemer

Het 1-mans team

In een wereld waarin iedereen het voortdurend heeft over schaalvergroting en er geen dag voorbij gaat zonder dat fusies tussen grote en nog grotere bedrijven de krantenkoppen halen, is er nog plaats voor het persoonlijk ‘rechttoe - rechtaan’ ondernemerschap. Jozef Pinnewaert levert daarvan al twintig jaar het bewijs.

Van kelder tot woning Jozef Pinnewaert stapte zowat twintig jaar geleden binnen in de bouwsector. In die tijd specialiseerde hij zich in het maken van bekistingen voor betonwerken en de uitvoering van kelders in alle maten en soorten. Hij werkte eerst voor anderen, maar koos al gauw voor een zelfstandig bestaan. Vandaag maken betonwerken nog steeds deel uit van het orderportefeuille. Het gaat om trappen, liftkokers, betonkelders, enz. Meestal gaat het om opdrachten in onderaanneming. “Ik beschik over al het noodzakelijke materiaal voor het uitvoeren van betonwerken en dat trekt de opdrachten aan”, verduidelijkt onze gastheer. Van louter betonwerken evolueerde Jozef Pinnewaert naar de woningbouw. Het gaat zowel om eengezinswoningen als rijhuizen, maar ook kleine tot middelgrote appartementsgebouwen komen regelmatig aan bod. Tot op heden is een gebouw met 24 appartementen de grootste realisatie voor deze veelzijdige zelfstandige aannemer. De opdrachten worden hem toevertrouwd door architecten, waarmee hij veelal reeds een lange relatie onderhoudt. Daarnaast deinst hij ook niet terug om regelmatig projecten in eigen beheer op te zetten. Het gaat dan om realisaties met drie tot zes wooneenheden onder één dak. Tenslotte merken we ook nog de verbouwingen, die zo kenmerkend zijn voor het huidige klimaat in de bouwsector. Het voorbeeld van Jozef werd gevolgd door zijn broer Jean en stiefzoon Kim Lely. Elk van hen werkt als 1-mans aannemersbedrijf, maar regelmatig slaan ze de handen in elkaar om zo grotere projecten te verwezenlijken, zonder zich zorgen te moeten maken over ‘personeelsbeleid’.

De praktische verwerking van de Silka-lijmblokken bieden een uitgesproken voordeel voor de kleine aannemer.

De Silka-lijmblokken spelen perfect in op de actuele vraag naar uitstekende akoestische isolatie.

45

Silka helpt groeien Nu zowat acht à tien jaar geleden ontdekte Jozef Pinnewaert de Silka-materialen. Zijn eerste ervaringen deed hij op met metselblokken, om daarna over te gaan op volle lijmblokken. Vandaag werkt hij veel met de ‘Lijmblok Light’, een variant die uitstekend bevalt omwille van de vlotte hanteerbaarheid, zeker als men er alleen voorstaat op de werf.

CONSTRUCTIE

De praktische verwerking is voor onze gastheer een doorslaggevend argument. Zo heeft hij alle lof voor de tand en groef verbinding. Het lijmen i.p.v. het traditionele metselen spaart ook heel wat tijd en moeite. “Er is weinig tijd nodig om de lijm gebruiksklaar te maken en bovendien gaat de aangemaakte hoeveelheid veel langer mee”, klinkt het enthousiast. “Eenmaal de lijmtechniek onder de knie, gaat het vlotter dan metselen”, leert zijn ervaring. “Het be-

Jozef Pinnewaert merkt een grote belangstelling op voor het winddicht afbouwen van woningen, waarna de doe-het-zelver op eigen ritme kan afwerken en heel wat geld besparen.

gin is kritisch, omdat men er goed moet op letten het eerste blok perfect aan te zetten, om vervolgens de pas te kunnen houden. Lijmen vereist een iets grotere nauwkeurigheid bij de uitvoering omdat men niet kan bijpassen met een mortellaag”, onderricht onze ervaren Silka-gebruiker. De Silka-lijmblokken dragen niet alleen bij tot een snelle verwerking, ze reduceren bovendien de hoeveelheid afval op de werf en leveren aldus een bijdrage tot milieubewuster bouwen. Silka is overigens een ecologisch gunstig bouwmateriaal, omdat het bestaat uit kalk, vermengd met zand en water. De reactie tussen de natuurlijke grondstoffen zorgt voor de binding, zonder dat er bindmiddel aan te pas komt. Bouwtechnisch bieden de Silka-blokken een grote stabiliteit. Het draagvermogen is vergelijkbaar met dat van beton, wat bete-

kent dat er vrijwel onbeperkt in de hoogte kan gewerkt worden. De juiste materiaalkeuze is bepalend voor het verzekeren van optimaal akoestisch wooncomfort. Silka presteert op dit vlak uitmuntend, vooral wanneer het gaat om scheidingswanden tussen wooneenheden in appartementsgebouwen. Dat is het gevolg van de hoge massa van kalkzandsteen. Jozef Pinnewaert bouwde in 2001 zijn eigen woning met Silka op een fraai gelegen terrein naast de schilderachtige Zwalm. Zijn echtgenote reikte het ontwerp aan en samen hebben ze de volledige realisatie van ruwbouw tot en met interieur rond gemaakt. Inmiddels heeft de ganse familie dit voorbeeld gevolgd, ook in de Silka-keuze.

Jozef Pinnewaert begon 10 jaar geleden met Silka (silicaatsteen). “Eenmaal de lijmtechniek onder de knie, gaat het vlotter dan metselen”.

‘Winddicht’ Jozef Pinnewaert merkt een grote belangstelling op voor het winddicht afbouwen van woningen. “De totale prijs voor een woning blijft maar stijgen en daarom zoeken veel mensen naar een oplossing om de kosten te drukken”, verduidelijkt hij. “Vooral bij de afwerking kan er heel wat bespaard worden door zelf de handen uit de mouwen te steken als doe-het-zelver. Wie dat wil, kan zelfs opteren voor een gefaseerde aanpak van de afbouwwerken.” Door de losse samenwerking met zijn broer Jean, die tevens kan instaan voor alle timmerwerken, is het voor Jozef Pinnewaert mogelijk een volledige woning van kelder tot en met het dak winddicht af te bouwen. “Zo ontstaat een win-win situatie voor alle partijen”, stelt hij vast. “Als kleine aannemer kunnen we niet alleen aan de vraag voldoen maar ons ook concentreren op dat deel van de uitvoering waarin we goed zijn. We moeten niet langer op zoek gaan naar collega’s voor de afwerking en we worden sneller betaald, daar een winddichte afwerking ook veel vlugger opschiet”, somt Jozef Pinnewaert de voordelen op van deze aanpak. Door gebruik te maken van de ‘Lijmblok Light’ uit het Silka-programma, is het

nadien gemakkelijk om leidingen in te brengen, dit zowel voor de vakman als de doe-het-zelver. Triptiek In Gavere bouwt Jozef Pinnewaert, onder toezicht van architect Nicolas Blondeel en volgens de hem zeer genegen ‘winddicht’-formule, een opmerkelijk geslaagde triptiek van twee half gesloten en één gesloten bebouwing. Samen ogen de drie eengezinswoningen als een riante villa. Elk van de woningen is verschillend wat woonoppervlakte en indeling betreft. Zowel buiten- als binnenmuren worden in Silka-lijmblokken Light opgetrokken. Voor de gevelafwerking viel de keuze op een gekaleide gevelsteen. Jozef Pinnewaert bewijst met dit project eens temeer de dynamiek van zijn 1-mans team. Hij combineert een aantrekkelijke architectuur met een efficiënte realisatie tot betaalbaar en energiezuinig wooncomfort. Jozef Pinnewaert - aannemer

Jozef Pinnewaert onderhoudt al jarenlang goede contacten met architecten die hem graag hun projecten toevertrouwen.

Hoogstraat 5 9636 Nederzwalm - Herm T +32 (0)55 61 00 54 F +32 (0)55 61 00 59

47

Eco-dynamische architectuur Architectuurbureau Emile Verhaegen sa

Tekst: Chloé Martin Fotografie: Wouter Missiaen

De werkdomeinen van het architectenbureau Emile Verhaegen zijn ruim, zoals grote kantoorgebouwen, sociale woningen, industriële gebouwen, gezondheid (meer dan 60 ziekenhuizen) en onderwijs (universiteiten van Luik, Bergen, Louvain-la-Neuve...).

Gezondheid, onderwijs, industrie... het Architectuurbureau Emile Verhaegen groeit in grote projecten. Met als prioriteit het welzijn van de gebruikers en de integratie in de omgeving. Het bureau werd opgericht door Emile Verhaegen en viert binnenkort zijn vijftigjarig bestaan. Er zijn momenteel een vijftigtal mensen tewerkgesteld, ondergebracht in een landschapskantoor. Iedere werkgroep wordt samengesteld op projectbasis. Dit gebeurt steeds vanuit het streven naar het welzijn van de gebruikers en de optimale integratie in de omgeving. "We verdedigen geen bepaalde architectuurstijl of fabrieksmerk. We leggen de nadruk op werkernst, luisteren naar de klant. We zoeken naar de architectuur door het levensprogramma te vertalen", benadrukt Nicolas Van Oost, beheerder en ook burgerlijk ingenieur en architect. "Eén

van de bijzonderheden is dat binnen de structuur, de medewerkers stabiele statuten hebben. Het idee is dat voor complexe projecten, drie tot vijf jaar nodig is alvorens de mensen operationeel zijn. Wij trachten te werken op projecten met hoge toegevoegde waarde, of het nu gaat om grote projecten of complexe programma's/technologieën. We wensen teams op te richten vanuit een lange termijnvisie." De werkdomeinen zijn ruim, zoals grote kantoorgebouwen, sociale woningen, industriële gebouwen, bijvoorbeeld voor de Airbus 380 in samenwerking met ingenieurs van SABCA, gezondheid (meer dan 60 ziekenhuizen) en onderwijs (universiteiten van Luik, Bergen, Louvainla-Neuve...). In België en het buitenland. "Sinds de jaren 80, tijdens een crisis in de bouwsector, hebben we ons gericht op grote internationale fondsen en hebben

we elf ziekenhuizen gebouwd in Algerije. Onlangs hebben we een project voltooid bij Oran en een ander project is in aanbouw bij Dakar." De onderzoekslaboratoria vormen een ander potentieel, zoals de gebouwen van de UCB in Drogenbos aantonen. "Dit zijn in ieder geval", vertelt Nicolas Van Oost enthousiast, "het soort projecten dat we wensen te behandelen, omdat we oplossingen moeten vinden die aangepast zijn aan het specifieke karakter van een plaats." Een interessant project was de bouw van de Ambassade van GrootBrittannië, met veiligheid als prioriteit van de opdrachtgevers. Het gebouw moet bijvoorbeeld bestand zijn tegen een bomauto op de parking."

Het architectuurbureau Emile Verhaegen heeft diverse opdrachten binnengehaald voor ziekenhuizen. Een twaalftal ziekenhuisprojecten zijn lopende. "De ziekenhuissector is belangrijk in België en als architecten kunnen wij onze bijdrage leveren. In ziekenhuizen of rusthuizen besteden we veel aandacht aan het essentiële menselijke aspect."

49

ARCHITECTUUR

Een menselijke aanpak Het architectuurbureau Emile Verhaegen heeft diverse opdrachten binnengehaald voor ziekenhuizen. Een twaalftal ziekenhuisprojecten zijn lopende. Onder meer de Site Paul Brien te Schaarbeek, het Centre hospitalier Molière-Longchamp te Ukkel, de clinique St-Pierre te Ottignies, uitbreidingen aan de clinique St Luc in Woluwe en ziekenhuizen te Libramont, Verviers, Hoei, Chimay, enz. De samenwerking is vaak gericht op lange termijn. "De ziekenhuissector is belangrijk in België en als architecten kunnen wij onze bijdrage leveren. In ziekenhuizen of rusthuizen besteden we veel aandacht aan het essentiële menselijke aspect." Bijzondere aandacht moest uitgaan naar de verlichting, verschillende vervoerswijzen, hygiëne, normen voor brandveiligheid, kwaliteit van publieke en privé-ruimtes... "De projecten moeten flexibel zijn en worden heel vaak gewijzigd. Tijdens de werken is er ook veel werk op het vlak van coördinatie - fasering, om de dagelijkse activiteiten binnen de eenheden te behouden", merkt Pascale Velghe, architect, op. Zoals bij de herstructurering van een rusthuis in Sint-Lambrechts-Woluwe. "We hebben er een nieuwe vleugel gebouwd, met circulatietoren, en beetje bij beetje de bestaande vleugels verhuisd om, tot slot, de nodige verbindingen te maken tussen deze vleugels en de algemene diensten (salons, eetzalen...). Omdat we, met de opdrachtgever, de bewoners vooraf goed geïnformeerd hadden, hebben deze de werken, die toch hun dagelijks leven een beetje verstoorden, goed verdragen." Streven naar integratie in het milieu Verder houdt het bureau rekening met het aspect 'duurzame ontwikkeling'. In synergie met Matriciel, een spin-off van UCL, zijn meerdere projecten in de wacht gesleept. Bijvoorbeeld, en nogal origineel, het Q8 tankstation op de site van Aische-en-Refail, bij Gembloux. Kuwait Petroleum wenste een nieuw autoweg tankstation te bouwen, waarvan het ontwerp moest beantwoorden aan de volgende criteria: veiligheid, service, maar vooral energiebesparing en duurzaamheid. De architectuur van het gebouw is 'klimatisch'. Het gebouw is georiënteerd 50

in functie van de zon. De gebruikte materialen zijn natuurlijk en/of gerecycleerd, het geraamte is in hout en de dakbedekking gedeeltelijk met vegetatie. Bij de technische keuzes ging de voorkeur uit naar systemen met een hoge milieukwaliteit: zonnebescherming, zeer goed isolerende beglazing, vloerverwarming, zonnepanelen voor tapwateropwarming en elektriciteit...

Dit milieubewustzijn komt ook tot uiting in de werking van het bureau. "Onze architectuuraanpak vermindert de impact op het milieu", gaat Nicolas Van Oost verder.

De raampartijen en daklijsten, uit poedergelakt grijs aluminium van Sapa Building System, smelten mooi samen met het geheel.

Het kantoorgebouw, gelegen op het Joséphine-Charlotte plein te Jambes, kadert in de globale projectvisie. Dit prestigieuze gebouw bestaat uit twee kelderverdiepingen, een benedenverdieping (die achteraan uitgeeft op een openbaar park), acht verdiepingen en een verdieping onder het dak.

51

ARCHITECTUUR

Het kantoorgebouw, gelegen op het Joséphine-Charlotte plein te Jambes, kadert in de globale projectvisie. Het ligt op een rond punt bij de ministeries van het Waalse Gewest Dit prestigieuze gebouw bestaat uit twee kelderverdiepingen, een benedenverdieping (die achteraan uitgeeft op een openbaar park), acht verdiepingen en een verdieping onder het dak. "Het gebouw is ontworpen voor een maximale, flexibiliteit en optimale werkomstandigheden." Dankzij de modulaire aanpak is een interne flexibiliteit mogelijk in functie van de internationale normen en gebruiken. Inrichting in landschapskantoren of aparte kantoren met een variabele diepte, plaatsing van de gang in twee posities in functie van de inrichting. Het ronde vooruitstekende gedeelte, op de hoek van het gebouw bij het Joséphine-Charlotte plein, maakt het mogelijk om prestigieuze vergaderzalen of kantoren in te richten. "Verder is het project geïnspireerd door de wil om zich te integreren in een bebouwde omgeving", benadrukt Pascale Velghe, verantwoordelijke voor dit aspect. "De keuze voor hellende daken maakt het mogelijk om technieken te integreren en het panorama te verbeteren vanaf de citadel van Namen. De gevelmaterialen - blauwe steen en baksteen - zijn in harmonie met de meeste gebouwen op het plein." Zelfs de frames en daklijsten, uit thermisch gelakt grijs aluminium, gaan op in het geheel.

De blikvanger van het gebouw Joséphine Charlotte is ongetwijfeld deze aluminium facetgevel uit Elegance 52 SX profielen van Sapa Building System waarbij de beglazing structureel geklemd wordt op de draagstructuur van de gevel.

52

Om tegemoet te komen aan de esthetische en technische eisen van het architectuurbureau, heeft Sapa Building System, in samenwerking met haar constructeur Zaluco uit Jumet, een gevel voorgesteld uit Elegance 52 SX aluminium profielen zodat de beglazing structureel geklemd wordt op de draagstructuur van de gevel zonder extra frames. Op deze manier wordt een volledig vlakke gevel gecreëerd zonder zichtbare profielen van buitenaf. Dankzij deze economische oplossing is slechts beperkte binnenruimte nodig in de diepte en is optimale lichtsterkte verzekerd. Dit systeem speelt in op de bekommernissen van de opdrachtgever, de ondernemer en de architect. Het bedrijf Zaluco, regelmatig geconfronteerd met de noodzaak om technische oplossingen te vinden voor grote projecten, nam actief deel aan het ontwerp van deze gevel, in het bijzonder voor de bevestigingselementen van de beglazing gebruikt in de gevel van de inkomhal.

ARCHITECTUUR

Architectuurbureau Emile Verhaegen Bd du Souverain, 360/7b 1160 Bruxelles T +32 (2) 673 61 72 F +32 (2) 673 51 77 www.baev.be

De achterliggende gedachte van dit project is om de supermarkt uit te breiden met een winkelgalerij van 2600m².

54

55

Bouwbedrijf en promotor Grandjean

Een opmerkelijk gebouw verrijst in Frenet. De opdrachtgever koos voor de bijzondere isolerende eigenschappen van Ytong.

Van ambacht tot ruwbouw Tekst: Chloé Martin

Van schrijnwerker tot bouwpromotor, dit familiebedrijf heeft zich door de tijd steeds weten aan te passen aan de vraag van de markt. De oorlog was nog maar net ten einde, toen in 1945 de Entreprise Grandjean werd opgericht. Aanvankelijk specialiseerde ze zich vooral in schrijnwerkerij en timmerwerk. Hector Grandjean stond aan het hoofd van het familiebedrijf, waarin zijn drie zonen Roger, Henri en Camille vlug hun plaats vonden. De samenstelling bleef onveranderd tot in 1974, wanneer tien arbeiders de firma vervoegen. Van dan af gaat het personeelsbestand er voortdurend op vooruit, om vandaag meer dan honderd medewerkers te tellen, verdeeld over twee bedrijven: s.a. Entreprises Grandjean en sprl Immo Grandjean. Het begon aanvankelijk in het dorpje Givry, maar acht jaar geleden werd tot een verhuis besloten naar een 2 hectaren groot terrein in de industriezone van Bastogne. De bedrijfsactiviteiten bleven niet beperkt tot houtbewerking, maar breidden zich uit tot sleutel-op-de-deur en zelfs bouwpromotie. "De laatste jaren wordt die laatste activiteit alsmaar belangrijker", verklaart Jean-Philippe Servatius, zoon van de huidige algemeen directeur en achterkleinzoon van Hector Grandjean. "Het gaat zowel om kleinere woningen voor een beperkt budget als luxewoningen met eigen zwembad aan grote budgetten." De aanpak blijft ongewijzigd. "Wij geven de voorkeur aan een persoonlijk contact met de klant, streven naar een geïndividualiseerde woning en werken niet vanuit een catalogus. Soms vindt de particuliere bouwheer ons, dan weer zijn het de architecten die hier hun plannen komen voorstellen." Dat gaat ook zo voor de verkavelingen, zoals deze te Renval, goed voor 120 woningen. "In dit geval bieden we de bouwgronden aan. De klanten kopen een perceel en bouwen met ons of wij bouwen er een woning die we nadien te koop stellen."

Een professioneel precisiewerk. Onder het aandachtige oog van jonge aspirant-bouwvakkers plaatst de demonstrateur van Xella de Murfor-wapening op de Ytong-blokken.

57

CONSTRUCTIE

Een team met Ytong-ervaring De eerste ervaring met Ytong had betrekking op de gedeeltelijke realisatie van een school te Mardasson (nabij Bastogne) en was het gevolg van een aanbesteding. De architecten Jean-Marie Hogge en Pierre Fizaine hadden de toepassing van Ytong-blokken voorgeschreven. Aanvankelijk was het gebrek aan mankracht met de nodige ervaring in cellenbeton een hinderpaal. "Wij deden beroep op metselaars met een klassieke opleiding, die hun gewoontes volledig moesten omvormen", vervolgt Jean-Philippe Servatius. In een verkaveling te Frenêt zijn twee van de negen woningen opgetrokken in Ytong-blokken. Aanvankelijk had architect Jean-François Voos voorzien om de woningen op te bouwen vanuit een houtskelet, afgedicht met een stalen structuur, doch van dit opzet werd gedeeltelijk afstand genomen. Twee woningen werden opgetrokken in traditionele materialen en twee andere verrezen in Ytong-blokken. "We hebben ons tot Xella gericht met het verzoek een Ytong-opleiding te verzorgen op de werf zelf, zonder de mensen eerst naar het opleidingscentrum in Burcht te moeten sturen. Dat bleek geen probleem!" De keuze voor Ytong wordt als volgt verantwoord: "Het is een goed product met uitstekende

58

isolerende eigenschappen, een aspect waaraan we steeds meer belang hechten. Vandaag kennen we het product en weten hoe het te verwerken. Op de werven heerst een goede sfeer omdat onze metsers nu beseffen hoe gemakkelijk en snel de Ytong-blokken zich laten verwerken. Zelf genieten we ervan over een team te kunnen beschikken dat verknocht is aan Ytong en dat maakt dat we kunnen tegemoetkomen aan een vraag die nog verder zal toenemen." Sindsdien is er een ploeg samengesteld die nog uitsluitend met Ytong zal werken in 2008. "Naast oudere metsers van 40 tot 50 jaar, die uitstekend werk leveren met baksteen, hebben we jongere arbeiders van 20 tot 30 jaar opgeleid voor het verwerken van Ytong. Wij komen allen uit de Ardennen en hebben een gehard karakter, wat maakt dat het hier vaak moeilijker is dan elders om dingen te veranderen. Wij hebben aan die jongere generatie gevraagd of ze echt gemotiveerd zijn om te werken met cellenbeton, want we willen op hen kunnen rekenen in de toekomst."

huisvest in Arlon. Het telt 4500 m2 oppervlakte, verdeeld over vier bouwlagen. "Hier hebben we nog een andere kennis moeten benutten: deze van de bekistingen. Ook hier hebben we opnieuw met Ytong gewerkt, zowel vanuit een psychologische benadering als vanuit de aanpak op de werf. Het project werd met open calculatie uitgevoerd en aansluitend kregen we ook nog de opdracht voor het renoveren van het gebouw van de Mutualiteiten in Bastogne, met een aanvullende nieuwbouw van 800 m2. De communicatie verliep zeer vlot".

Samen met de woningbouw en de verkavelingen lopen er jaarlijks één tot twee grote projecten voor de Entreprises Grandjean. Zo ontdekken we het gebouw dat de Christelijke Mutualiteiten

Men constateert tijdens de werken steeds hetzelfde: een snelle uitvoering en grote precisie.

De snelle evolutie van de werken doet plezier. De jonge werklieden zijn fier op hun geleverde werk.

Het optrekken van de muren gebeurt overal in hetzelfde ritme. De twee huizen, twee garages en car-port groeien samen. Afgewerkt met een gevelsteen, ogen de ruime huizen zeer mooi.

59

Regionaal vervolg

CONSTRUCTIE

In de nabije toekomst voorziet dit bedrijf nog vaker te werken met Ytong en dat voor verschillende projecten: een gebouw op de verkaveling van Renval, drie tot zes promotiewoningen en een appartementsgebouw. "Regionaal bekeken heeft onze werkwijze heel wat positieve gevolgen. Het heeft ook te maken met de tijdsgeest: de mensen hebben meer aandacht voor de energieprestatie van hun woningen. Wij volgen die marktevolutie met heel wat bedrijven en Ytong maakt deel uit van de oplossingen die we beheersen." Vandaar ook de investering in aangepast gereedschap, een noodzaak voor vlot werken op de werf. Dit bouwbedrijf zet nog een tandje bij in zijn aanpak, door de klassen van het 7e jaar aan de technische school van Bastogne uit te nodigen om in de praktijk kennis te maken met een werf. "Daaruit rekruteren we jaarlijks een 20 tot 30 stagiairs, waaruit we de beste werkkrachten selecteren. Nadat we de toestemming hadden gekregen van directeur Philippe Robert, heb ik samen met de werkplaatsmeester de werf en het veiligheidsaspect toegelicht. Iedereen voelde zich betrokken bij de werf en dat ging verder dan het gewone metselwerk", klinkt het enthousiast bij Jean-Philippe Servatius. Nog een bijzonderheid van de Entreprises Grandjean is de bekommernis om het bouwambacht te beschermen, ongeacht of het gaat om metselwerk of houten schrijnwerk. Binnen de onderneming bestaat een sterke sentimentele band met houtbewerking, omdat alles van daaruit gegroeid is. In een bedrijfsbrochure lezen we: "De schrijnwerkerij neemt een bevoorrechte plaats in binnen onze nieuwe lokalen. We maken er voornamelijk deuren en trappen, een activiteit die mee evolueerde met de algemene ontwikkeling van de onderneming." De houtbewerkers dragen ook zorg voor de bekistingen die ze voorbereiden op de grote werven. Sinds enkele jaren kan men bij de schrijnwerkerij ook terecht voor meubelrestauratie. Tenslotte vermelden we nog de tegelafdeling, waar permanent vier tegelzetters aan de slag zijn met een breed gamma merken, vanzelfsprekend in dezelfde geest van bekwaamheid en kwaliteit, eigen aan dit bedrijf.

60

Het plaatsen van Ytong U-lateien vermijdt het optreden van koudebruggen.

De firma Grandjean waakt erover de uitvoeringsvoorschriften scrupuleus te volgen. Dat garandeert een grote tevredenheid bij de latere bewoners, die het thermische comfort dat Ytong biedt zonder twijfel zullen appreciëren.

Grandjean Algemeen aannemingsbedrijf Zoning Industriel 5 6600 Bastogne T +32 (61) 21 41 59 F +32 (61) 21 57 36

Rendabiliteit op de werf Ytong is een uiterst dankbaar materiaal om woningen en andere gebouwen mee op te trekken. Niet enkel de bewoners en gebruikers van de realisaties halen er voordeel mee (o.a. door het hoge isolatievermogen), maar ook de aannemer kan aanzienlijke besparingen verwezenlijken.

Groot en ergonomisch

Goede organisatie

Ytong-blokken hebben grote afmetingen (60 x 25 cm) maar wegen toch bijzonder licht. Ze zijn voorzien van ergonomische handgrepen en van tand-en-groef verbindingen, waardoor ze gemakkelijk zijn in het gebruik en eenvoudig gestapeld kunnen worden. Voor 1m² muur zijn slechts 6,6 Ytong-blokken nodig, waardoor een metser met minder handelingen al snel grote oppervlaktes kan realiseren. Hij ziet zijn rendement hierdoor aanzienlijk stijgen, zonder er speciaal extra inspanningen voor te moeten leveren.Bovendien hoeft men met Ytong geen bijkomende isolatie-materialen te plaatsen, en zo vermijdt men alle technische problemen, die het gevolg kunnen zijn van een slechte plaatsing.

En snelle vooruitgang op de werf vraagt vooraf natuurlijk een goede voorbereiding. De werfleider kan de Ytong-blokken voor aanvang van de werken direct op de juiste plaats laten opstellen, opdat de metsers zich niet onnodig moeten verplaatsen tijdens het lijmen. Wanneer ook de manschappen optimaal zijn opgeleid en voorbereid voor de werken, kan op de werf met een minimum aan personeel snelle vooruitgang geboekt worden.

Lijmen en verzagen Ytong-blokken worden gelijmd. Lijm bereiden gaat sneller dan mortel maken. Bovendien is de hoeveelheid gebruikte lijm aanzienlijk kleiner, dankzij de kleinere voegen tussen de Ytongblokken. Daardoor is er minder handenarbeid nodig. Ytong-blokken kunnen eenvoudig verzaagd worden. Op de werf geniet men zo van een grotere flexibiliteit en worden complexe constructies een stuk eenvoudiger.

Snelle oplevering Een muur in Ytong staat er uiterst snel. Een hele ruwbouw ook. Minder manuren betekenen een belangrijke besparing. Ook zal een eventuele verhoging van het uurloon minder voelbaar zijn. Door de korte uitvoeringstijden zal de woning sneller opgeleverd worden, en kan u, als aannemer, sneller voor uw werk betaald worden.

Wil u rendabel bouwen, dan kiest u best voor Ytong!

Bent u benieuwd hoe dit in de praktijk in zijn werk gaat? Xella heeft een DVD ter beschikking die toont hoe men rendabel op de werf te werk kan gaan. U kan deze DVD aanvragen via [email protected] of per telefoon 03/250 47 00. 61

Mozaïek Ingenieur-architecten Tekst: Tim Vanhove Fotografie: Dries Van den Brande

Energiezuinigheid als rode draad door kwalitatieve architectuur

Vandaag zeggen dat we energievriendelijk moeten bouwen, is een openstaande deur intrappen. Architect Donald Desmet was 10 jaar geleden al bezig met energievriendelijke woonconcepten. In zijn pionierswerk moest dus die figuurlijke deur vaak nog opengetrapt worden. Vandaag is Mozaïek Ingenieur-architecten al zover geëvolueerd dat het enkel nog passiefhuizen ontwerpt. Belangrijk uitgangspunt daarbij is dat het energievriendelijke concept niet ten koste van de architectuur gaat. “Een woning mag ook mooi zijn.” Donald Desmet draagt twee hoeden als architect. Enerzijds is hij zaakvoerder van Mozaïek Ingenieur-architecten. Een bureau dat hij in 1997 oprichtte en dat enkel bezig is met het ontwerp van energievriendelijke woningen. In de beginperiode ging het om lage energiewoningen. “In 1997 was zelfs een lage energiewoning nog revolutionair. In die periode over rationeel energiegebruik praten was niet evident, het werd nog niet ingegeven door de energieprijzen zoals vandaag.” Mozaïek Ingenieur-architecten richt zich hoofdzakelijk tot particuliere bouwers en kleine KMO’s. Het kantoor ontwerpt overigens enkel nog gebouwen die beantwoorden aan de passiefhuis-standaard. Daarnaast is Donald Desmet betrokken bij architecten- en ingenieursbureau Signum+. Dit bureau legt zich toe op de nichemarkt van gespecialiseerde industriele gebouwen. Het is vooral de technische component van de gebouwen die hierbij in het oog springt. Zo drukte Signum+ onder meer zijn stempel op Nike in Laakdal (zie ook Konstruktief 2 - 2006). “Er zitten grote tegenstellingen in het werken voor dergelijke grote projecten en de projecten voor Mozaïek Ingenieurarchitecten. Maar in beide projecttypes maak je een continu leerproces door. Het is vooral de kruisbestuiving tussen de types van het gebouw die interessant is, al is de combinatie van beide niet altijd makkelijk”, vertelt Donald Desmet.

Schoolvoorbeeld Een schoolvoorbeeld van het werk van Mozaïek Ingenieur-architecten is de eigen woning annex kantoor in Drongen. Het uitgangspunt in het ontwerp was een lage-energiewoning. “Tijdens de ontwerpfase in 2001 ondervonden we heel wat problemen om de woning vergund te krijgen. Er golden immers geen specifieke stedenbouwkundige randvoorwaarden op het terrein. Onze eerste aanvraag werd bijvoorbeeld geweigerd omdat de woning een té goede isolatiegraad zou behalen. Gelukkig is er intussen een grote kentering bij de overheid inzake haar standpunt over isolatie. In het ontwerp werd ernaar gestreefd de passiefhuis-ideeën te verzoenen met het esthetische. “Zo hebben we onze ramen bijvoorbeeld niet zuidelijk - richting buren - georiënteerd, maar optimaal geprofiteerd van de zichtmogelijkheden op de natuurgebieden voor en achter de woning.” De verwarming gebeurt op basis van een toestel van 2 kW, een aardwarmtewisselaar warmt de buitenlucht in de winter op en koelt die in de zomer af. Verder wordt ook de warmte uit de ventilatielucht efficiënt gerecupereerd.

Tijdens het ontwerpproces van de eigen woning leerde Donald Desmet het passiefhuis-concept in Duitsland kennen. “Na een aantal bezoeken aan Duitse woningen hebben we ons eigen woningconcept bijgestuurd naar de passiefhuis-standaard. De woning werd uiteindelijk gebouwd in de periode 2003 - 2004. Meteen de eerste passiefhuiswoning voor Mozaïek Ingenieurarchitecten en de vijfde of zesde in ons land.”

63

ARCHITECTUUR

Esthetisch verantwoord In de architectuur bewijst Donald Desmet meteen dat je het passiefhuis-concept kan toepassen zonder een nadrukkelijke stempel of label op de woning te drukken. “Een woning moet niet de aandacht trekken omwille van het energiezuinige concept. Je kan perfect een goed ogende woning maken, die inspeelt op de behoeften van de bewoners, en waar energievriendelijkheid als rode draad door loopt. Daarvoor moet je heus niet teruggrijpen naar leemof strobouw. Wij zoeken die extremen alleszins niet op en proberen zo te werken voor een middenmoot van het bouwpubliek. Ons streefdoel is een esthetische en functionele architectuur met een lageenergiestandaard en dat voor een haalbaar budget.” Om de passiefhuis-standaard in een woning te brengen, moet je ook niet noodzakelijkerwijs met een houtskelet werken. Mozaïek Ingenieur-architecten slaagde hier al succesvol in met cellenbeton, kalkzandsteen en zelfs een staalstructuur. Donald Desmet daarover: “Het uitzicht van een woning en de gebruikte materialen worden volledig door de klant bepaald. We zoeken voor iedere klant naar de beste oplossing. In Kieldrecht hebben we zo op expliciete vraag van de bouwheer geen houtskelet gebruikt, maar Ytong-cellenbeton.”

64

Donald Desmet bewijst in zijn ontwerpen dat een passiefhuis goed kan ogen én energievriendelijk kan zijn.

Concurrentievoordeel In Duitsland is het gebruik van Ytong voor de bouw van passiefhuizen al sterker ingeburgerd. Ook Donald Desmet ziet voordelen in het gebruik van het materiaal. “Om te beginnen zijn er meer aannemers op de markt die Ytong kunnen verwerken dan dat er aannemers houtskeletbouw zijn. Hierdoor zal de concurrentie sterker spelen bij een constructie in cellenbeton en wordt de vierkante meterprijs een stuk interessanter wanneer je met cellenbeton bouwt.” De architect heeft dat voordeel al in enkele

projecten uitgespeeld. Zo realiseerde hij in Lembeke en Oostakker passiefhuizen waarvan de dragende wanden zijn opgebouwd uit een Ytong-wand van 15 cm dik. In Oostakker werd die wand aan de buitenzijde aangevuld met rotswolisolatie van 28 cm dik met daarop een buitenpleister. In Lembeke werd gekozen voor 16 cm resol met een metalen gevelbekleding. Een wand in Silka-kalkzandsteen fungeert als scheiding tussen het dagen nachtgedeelte. Het gebruik van dit materiaal heeft hier louter een akoestische functie.

Ultieme test In Kieldrecht werden de mogelijkheden van Ytong tot de limiet gedreven. Voor de dragende wand werden rechthoekige blokken gebruikt waarvan niet enkel de horizontale, maar ook de verticale voegen werden verlijmd. Vervolgens werd de spouwisolatie geplaatst en werd overgegaan tot een luchtdichtheidstest. “De man die de meting deed, stond vooraf sceptisch tegenover Ytong. Volgens hem zou hij los door het materiaal blazen. Maar we scoorden een waarde van 0,4 n50 h-1 (n50 h-1, is de waarde die aangeeft hoeveel maal per uur de volledige luchtinhoud van het huis door de kieren verloren gaat bij een drukverschil van 50 pascal - dit is het drukverschil tussen binnen en buiten bij zeer zware wind, nvdr.), terwijl de passiefhuis-norm een maximale waarde van 0,6 n50 h-1 oplegt. In een traditionele woning ligt dit op 5 of 6 n50 h-1,” verduidelijkt Donald Desmet. “Alles staat of valt dan ook met het verlijmen van de verticale voegZowel de blok die al in de wand staat als de blok die wordt geplaatst, moet worden ingelijmd. Op die manier hebben kleine stofdeeltjes geen invloed op de voegdichting. Je gebruikt ook best blokken zonder tand en groef, om zo afdoende te kunnen controleren of de voeg goed gedicht is.” Thermische massa als gevaar Een grote uitdaging in het ontwerp van passiefhuizen is het garanderen van het zomercomfort. De thermische massa is een grote bedreiging op dat vlak. “Wanneer de zonnewarmte wordt opgeslagen in de thermische massa, is het moeilijk om het klimaat aangenaam te houden. De capaciteit van de ventilatie zal niet volstaan om het passiefhuis af te koelen. Wanneer de woning daarentegen geen thermische massa heeft en de temperatuur loopt op tot 30° C, dan volstaat het ramen en deuren open te zetten. De tocht zal de warmte buiten drijven. Bovendien kan je in dat geval de temperatuur ook enkele graden lager houden met behulp van een goede zonwering en een aardwarmtewisselaar. In een traditionele woning is thermische massa dan wel weer zinvol. Zo kan je enkele dagen nagenieten van de warmte van een mooie winterdag”, zegt Donald Desmet.

Door de raampartijen doordacht in de gevels te plaatsen, kan de invloed van de zon optimaal gestuurd worden.

Thermische massa is een grote bedreiging voor het zomercomfort in passiefhuizen.

ARCHITECTUUR

Economisch potentieel Donald Desmet is er ook van overtuigd dat passiefhuizen en lage-energiewoningen een sterk economisch potentieel inhouden. “Je kan op twee manieren met duurzame ontwikkeling omgaan: enerzijds Vlaanderen volbouwen met windmolens waar onze economie weinig of geen baat bij heeft, of anderzijds investeren in isolatie- en nieuwe gevel- en buitenschrijnwerktechnieken. Zo creëer je een schat aan werkgelegenheid en kansen voor kleine bouwbedrijven. Een belangrijk probleem vandaag is overigens dat er weinig of geen bedrijven zich specialiseren in isolatietechnieken en er nog heel wat isolatie verkeerd geplaatst wordt. Er is dus nog een hele markt inzake isolatie”, besluit Donald Desmet.

Nike: energievriendelijkheid in het groot Ook met Signum bewijst Donald Desmet dat energievriendelijkheid verzoenbaar is met grote industriële complexen. Dat kan u overigens al lezen in de reportage over Nike in Laakdal. “Het unieke aan deze opdracht was dat de klant comfortgaranties in het contract met de architect wilde. Zo vroeg hij een E-peil 60 voor de kantoren en E80 voor de magazijnen. Bovendien moest de temperatuur binnen 5° C koeler zijn dan buiten wanneer die daar boven de 27° C oploopt. We hebben ons dan ook de vraag gesteld hoe we het gebouw dienden te ontwerpen om aan deze eis te voldoen. Om een passend antwoord te kunnen bieden hebben we het klimaatniveau in de tijd gesimuleerd. Zo konden we de gevolgen van onze ontwerpingrepen becijferen.” Uiteindelijk slaagde de THV Technum-Signum erin koelmachines uit het gebouw te weren, met uitzondering van de computerruimte. Het hoogstapelmagazijn wordt daartoe volledig natuurlijk geventileerd met ventilatieopeningen die gestuurd worden door het gebouwbeheersysteem. De Hebel-cellenbetonpanelen zijn bijkomend geïsoleerd en elke naad is afgedicht om een luchtdicht geheel te krijgen. In de laagstapelmagazijnen gebeurt de ventilatie half natuurlijk en half mechanisch. Voor de kantoren tot slot wordt een aardwarmtewisselaar gebruikt voor de voorverwarming of afkoeling van de ventilatielucht. In combinatie met de doorgedreven isolatie en de massa van de gebouwstructuur - valse plafonds werden gemeden - kan zo de warmtepiek in het gebouw worden opgeschoven. “Het warmste moment wordt bereikt na de werkuren. De nachtkoeling zorgt ervoor dat de kantoren weer voldoende gekoeld zijn voor de volgende werkdag.”

Om aan de comforteisen van Nike te voldoen werden de magazijnen opgetrokken in Hebel-cellenbetonpanelen ...

... en vervolgens bijkomend geïsoleerd en afgewerkt.

Mozaïek Ingenieur-Architecten Asfilstraat 5 9031 Drongen T +32 (0)9 234 24 34 F +32 (0)9 239 44 34 [email protected] www.mozaiek-architecten.be

Signum+ Leiepark 22 9051 Sint-Denijs-Westrem T +32 (0)9 269 10 90 F +32 (0)9 269 10 95 [email protected] www.signum.be

Wilt u alles weten over de mogelijkheden en voordelen van Hebel? Bezoek ons ! Hebel is het merk dat staat voor een brandveilig, modulair, ecologisch en duurzaam gamma cellenbetonplaten, die hun toepassing vinden in allerhande gebouwen in de industriële en utiliteitssector. Graag nodigen wij u uit om de Hebel-producten en –diensten in onze fabriek te Burcht beter te leren kennen. U kan zich inschrijven in 2 verschillende modules. Een infosessie à la carte in uw bedrijf is ook mogelijk.

Module 1

Module 2

Uitgewerkt voor architecten, studiebureaus, gebouwbeheerders, openbare instanties, bouwheren, aankopers, …

Praktijkgerichte kennismaking, geschikt voor constructeurs, aannemers, plaatsers, …

Richt zich vooral tot de conceptie van de gebouwen.

Richt zich veeleer tot de uitvoering van de bouwprojecten.

Data:

Data:

woensdag, woensdag, woensdag, woensdag,

16 april 2008 18 juni 2008 10 september 2008 3 december 2008

woensdag, woensdag, woensdag,

19 maart 2008 21 mei 2008 5 november 2008

Programma (wordt steeds aangepast in functie van de module):

Duur :

- brandveiligheid van industriegebouwen, nieuw KB - conceptie en opbouw brandmuren, daken, buitenmuren - EPB-normering industriebouw - Hebel-gamma: fysische eigenschappen, toepassingen, uitvoeringsdetails, … - architecturale ontwerpen en afwerkingsmogelijkheden industrie- en utiliteitsgebouwen - e.a. - fabrieksbezoek altijd van 13 u 30 stipt tot ± 17 u 30

U kan zich inschrijven door onderstaande antwoordstrook minstens 2 weken op voorhand te faxen naar nr. 03/250 47 07 of u in te schrijven via onze website www.xella.be of een mail te sturen naar [email protected]. U ontvangt enkele dagen voor uw bezoek altijd een bevestiging per mail.

Inschrijving voor HEBEL-infonamiddag op woensdag

om 13h30

(invullen per deelnemer)

BEDRIJF: Adres: Naam deelnemer: Functie: Tel.: E-mail: o

(verplicht in te vullen) Ons bedrijf zou graag gecontacteerd worden voor een infosessie intern bij ons ter plaatse.

67

Entr’Axes Architecten

Techniek in dienst van de architectuur Tekst: Chloé Martin

Het architectenbureau Entr’Axes wil graag vooruit zijn op de geldende normen voor akoestiek, isolatie, comfort... Zij hebben oor naar vernieuwende technieken en materialen. De geschiedenis van Entr’Axes is zeker niet gewoon. Het bureau ontstond nu zowat vijftien jaar geleden op het uiteinde van een landingsbaan van de luchthaven van Bierset (Liège Airport). Na te zijn onteigend, ging het verder in de kantoren van een voormalig constructiebedrijf in Flémalle. Van bij het ontstaan was het kleine architectenteam vooral actief in de woningbouw, verbouwingen, maar ook appartementsgebouwen en enkele projecten in de publieke sector (scholen, rusthuizen...). In de rand deden ze ook nog expertises van gebouwen en stelden hun expertise in dienst van het gerecht. Dat alles getuigt van zin voor perfectie en goed werk. “Wij hebben niet de pretentie te beweren dat we architectuur met de grote A beoefenen. Nochtans wordt alles wel zorgvuldig gecontroleerd”, verklaart Bruno Gava. Overigens vernemen we van Norman Lamisse, stagiair en zoon van één van de vennoten, dat de uitwisseling tussen de generaties erg vruchtbaar kan zijn. “We leggen heel vaak onze ideeën aan elkaar voor. De kracht van het bureau schuilt erin dat we ons openstellen voor heel uiteenlopende projecten, ongeacht de schaalgrootte. Dat gaat van meubelontwerpen tot belangrijke gebouwen. Daarbij hebben we altijd één doel voor ogen: het leefcomfort van onze klanten verzekeren. We hebben een waaier ideeën, maar stemmen deze af op het programma en budget van de opdrachtgever.” De benadering van Entr’Axes vertrekt vanuit een sociaal voelen, het luisteren naar de klant en de psychologie. Bruno Gava vervolgt: “Wij volgen de actuele evoluties en trachten te beantwoorden aan de vraag van de immobiliënmarkt. Vandaag raadplegen de mensen gemakkelijker een architect.” De laatste jaren zag het bureau een snel stijgende vraag naar appartementsgebouwen, wat 25 tot 30% van hun orderportefeuille ging uitmaken. Om hieraan

optimaal tegemoet te komen, informeerden de architecten zich onafgebroken over de nieuwste materialen. De thermische isolatie vormde een toenemende uitdaging, zeker nu vanaf 1 januari 2008 de nieuwe EPB-normen van kracht zijn. Dat bracht hen bij de Xella-bouwmaterialen (Silka-elementen, Hebel-platen en Ytong-wanden). Akoestiek vormt een voortdurende uitdaging. Voor een recent project met acht appartementen, werkte het bureau onder de formule van tijdelijke vereniging samen met de bedrijven All co sa en di Piazza sprl. Deze beide KMO’s, die complementair zijn t.o.v. elkaar, besloten hun krachten te bundelen om zich aan te passen aan de omvang en de verwachtingen van het project. Anne Renkin staat binnen het bedrijf di Piazza in voor het beheer van een administratieve en commerciële structuur. Jean-Michel Colpin coördineert het technische luik en de werf (ruwbouw) voor de firma All co. Er heerst een goede verstandhouding tussen de partijen - architecten en aannemers - die door de jaren hechter werd als gevolg van dezelfde verwachtingen.

De akoestische eigenschappen van Silka lenen zich uitstekend voor gebruik in ruimtes waar het belangrijk is een geluidsbuffer te creëren, o.a. een trappenhal, liftkoker, …

De appartementsgebouwen spreken vooral lokale klanten aan. Het gaat vaak om mensen die onteigend werden in de zone A van de luchthaven van Bierset, of om oudere bewoners die opkijken tegen het onderhoud van hun bestaande woning. De klanten willen allen in hun gemeente blijven. In deze context werd grondig nagedacht over de akoestische prestaties, met de bedoeling te voldoen aan de normen van de Waalse Regio. “Zodra we in deze zone een bouwtoelating aanvragen, doen we beroep op een akoestisch ingenieur om de nodige berekeningen en nota’s op te stellen die we bijvoegen bij de aanvraag. Hij doet ook aanbevelingen voor de schikking van de vertrekken, zoals het verwijderen van de slaapkamers t.o.v. het geluid van de liftschacht, of bij specifieke installaties in een appartement. Dankzij de moderne

69

CONSTRUCTIE

technieken en materialen bereiken we goede resultaten met een goed comfortniveau voor de bewoners”, verklaart Anne Renkin. Zij heeft zich al sinds jaren gespecialiseerd in de akoestiek, nadat ze eerst een opleiding van vier halve dagen had gevolgd aan de universiteit van Luik. “De cursussen waren erg theoretisch en het is slechts in de praktijk dat men met architecten en akoestisch ingenieurs reële vooruitgang kan boeken. Bovendien evolueren de technieken vandaag zeer snel.” Jean-Michel Colpin heeft meteen gekozen voor Silka-elementen en heeft nooit moeite gehad om ze te laten aanvaarden. “Ik was direct verknocht aan dit materiaal”, bevestigt Bruno Gava. “Ik heb gezien hoe het toegepast werd en besefte de uitstekende draagkracht, de hoge drukweerstand en de gemakkelijke verwerking als gevolg van het verlijmen.” Jean-Michel Colpin benadrukt: “Dat laat toe heel wat bijkomende kosten uit te sparen. Bovendien volstaat beperkte mankracht. Drie arbeiders zijn al voldoende. Het is de eerste keer in dertig jaar beroepservaring dat een bouwsysteem van meetaf in zijn geheel al zijn beloften waar maakt.” Ook de Hebel-dakplaten genieten hier grote appreciatie. “Ze bieden een belangrijke meerwaarde voor wat het comfort betreft in de studio’s die net onder het dak zijn gelegen. Daarnaast beantwoorden ze schitterend aan de eisen betreffende de brandvertragende werking."

Ook de uitstekende draagkracht, de hoge drukweerstand en gemakkelijke verwerking overtuigenden de architecten om Silka toe te passen in het appartementsgebouw.

70

In elk appartement worden de vertrekken gescheiden door wanden uit Ytong-blokken. “Deze oplossing werkt snel en biedt uitstekende resultaten, zelfs voor dunne wanden”, vervolgt de aannemer. “De interieurafwerking vertegenwoordigt een belangrijke kostenpost. Ytong heeft hier het voordeel dat het geen traditioneel stukadoorwerk vereist maar een dunpleister, wat de kosten drukt.” Het gebouw met klassieke lijnen is achteraan voorzien van een volume met afwerking in cederhout en verhoogd terras. “We hebben niet nagelaten ons aan te passen aan de omgeving en te beantwoorden aan de typologie van de wijk”, beklemtoont Norman Lamisse. “Het volumespel van de gebouwen dient zich op een coherente manier in te passen in de omgeving.” Verwijzend naar de vroegere en vandaag tot ruïne herleide dorpskerk - gewijd aan de heiligen Aurélie en Julien en gelegen in de dreef die naar het kasteel leidt en achter het gebouw loopt - doopte men het betreffende appartementsgebouw ‘Aurélie’. Mogen we ons binnenkort aan een vervolg verwachten onder de naam ‘Julien’?

All Co SA Rue des Gorliers 32 B-4470 Saint-Georges-Sur-Meuse T +32 (0)4 273 90 54 LAMISSE J-C ENTR'AXES

De muren binnenin de verschillende wooneenheden werden opgetrokken met Ytongblokken, die uiterst gemakkelijk te verwerken zijn. Ook voor het dak werd cellenbeton gebruikt. De Hebel-dakplaten verzekeren de latere bewoners van de studio’s van een uitstekende thermische isolatie.

Avenue Théodule Gonda 135 B-4400 Flémalle T +32 (0)4 250 25 58 F +32 (0)4 250 27 89 Di Piazza SPRL Rue d'Outrechamps 1 B-4470 Saint-Georges-Sur-Meuse T +32 (0)4 259 41 59

71

Athome Aannemingsbedrijf

Van ontwerp tot bouwen

Tekst: Chloé Martin Fotografie: Dries Van den Brande

72

Voor de meeste van zijn projecten kiest aannemer Vincent Legros reeds bij het ontwerpen voor Ytong-blokken. Deze laten toe een architectuur te plaatsen die uitsteekt boven de middelmaat.

Tien jaar geleden behaalde Vincent Legros zijn diploma aan het Hoger Instituut voor Architectuur Saint-Luc te Luik. Vooreerst oefende hij het beroep van architect uit als gerant voor het bureau AD’HOC. Vervolgens volgde hij een opleiding tot veiligheids- en gezondheidscoördinator van het niveau A, alsook een scholing tot specialist in de brandpreventie. In 2000 richtte hij het bedrijf SQARE op, dat zich toespitst op werfopvolging en opleidingen m.b.t. veiligheid. Na zeven jaar activiteit gaat hij van start als ontwikkelaar, waarvoor hij het aannemersbedrijf ATHOME opricht, een logisch gevolg… Alles begon met de aankoop van een terrein te Hanzinelle, gelegen tussen Gerpinnes en Florennes, voor de bouw van acht woningen. Hij bouwde er zijn eigen woning, één voor zijn ouders en zes andere die te koop werden aangeboden. Dat hij zelf architect was, leverde hem het voordeel op de woningen moduleerbaar te kunnen ontwerpen, om ze maximaal af te stemmen op de wensen van de klanten. De woningen omvatten twee bewoonbare bouwlagen en een zolder die eventueel later kan worden ingericht. Het is mogelijk om er drie tot vijf slaapkamers in onder te brengen en zo tegemoet te komen aan een bredere klantenwaaier.

Voor wat de ruwbouw betreft, kan geopteerd worden voor de traditionele methode met baksteen, een geïsoleerde spouw en gevelsteen of Ytong-blokken met een afwerking in sierpleister. Vincent Legros ging voor de Ytong-blokken, een keuze die hoofdzakelijk geargumenteerd werd door de snelle verwerking, maar evenzeer door het economische aspect. Al vlug werd een eerste ploeg van 3 samengesteld: 2 arbeiders en Vincent Legros zelf. Twee pleisteraars vulden nadien het drietal aan en gaven de finishing touch aan de woningen. Voor dit project heeft het bedrijf de promotie volledig op zich genomen. Daarvoor werd hoofdzakelijk het Internet ingezet.

“Het is onze bedoeling een afgewerkt product voor te stellen aan andere investeerders. Wij houden ons bezig met het opzoeken van een gebouw of een terrein. Vervolgens doen we in samenwerking met een architectenbureau een studie naar de haalbaarheid en stellen voor om de werken uit voeren.” Vincent Legros heeft goede contacten overgehouden aan zijn vroegere tijd als architect, zodat hij nooit verlegen zit om werk. Sinds zijn debuut in 2003 zijn de orderboekjes altijd goed gevuld geweest en het aannemersbedrijf telt dan ook voortdurend een tiental werven in uitvoering. Het gaat hoofdzakelijk om woonprojecten.

Een 12-tal projecten werden reeds gebouwd sinds de start van het bedrijf in 2003. Meestal gaat het om woningbouw.

ARCHITECTUUR

Het Athome-team bestaat uit Vincent Legros als zaakvoerder, een werfleider, twee administratieve bedienden, een twintigtal arbeiders en onderaannemers. Nadat het bouwbedrijf zijn derde verjaardag had gevierd, namen de zaken flink uitbreiding. “We zijn met niets begonnen en hebben ons veroorloofd talrijke investeringen te doen, zodat we vandaag over al het nodige materiaal beschikken om te werken en verwachten een stabielere periode tegemoet te gaan.” Stabiliteit is er ook bij het maken van keuzes, in het bijzonder voor wat de verwerkte materialen betreft. Omwille van de kostprijs van de werkuren, resulteren Ytong-blokken op dit vlak in een hogere rentabiliteit. “Klanten en architecten vertrouwen ons vandaag grotere projecten toe, die oplopen tot 200 à 300.000 en zelfs één miljoen euro.” De helft van de lopende projecten wordt uitgevoerd met Ytong-blokken, zoals ook voor ‘Carolo-Pizza’ die in Charleroi een nieuwe zaak opende. “Wij hebben Ytong verdedigd naar de architect. Aanvankelijk voorzag hij snelbouwstenen met een isolatielaag en sierpleister. Wij wisten dat deze uitvoering veel meer tijd zou vergen, minder zou isoleren en ook minder rendabel 74

zou blijken. De bouwheer kende de Ytongblokken niet en stond aanvankelijk ook sceptisch tegenover ons voorstel. Vandaag is hij zeer tevreden over het resultaat en het respecteren van de uitvoeringstermijn.” Amper 34 jaar jong, verheugt Vincent Legros zich over de gang van zaken. “Ik heb altijd al willen bouwen. De architectuur heeft me naar het aannemen geleid en mijn studies helpen me dagelijks dit spoor te volgen. Ze hebben voor mij niet alleen de weg geopend naar dit beroep, maar evenzeer geholpen om technische problemen te voorkomen die tijdens de uitvoering op de werf kunnen opduiken. Daarnaast liggen ze vooral aan de basis bij het ontwikkelen van een commerciële en tevens vertrouwensrelatie met de klanten.”

Athome Construction Rue Croix Biston 6 5621 Florennes (Morialmé) T +32 (71)47 92 47 F +32 (71)47 98 70 www.athome-construction.com

Vandaag krijgt Athome opdrachten die tot een miljoen euro waarde bedragen.

Athome werkt regelmatig samen met een twaalftal architecten, dat hen de opdrachten bezorgt en ook meer en meer de voordelen van Ytong waardeert.

Nodig uw klanten uit voor de Ytong-infodagen en schenk hen de gratis dvd met ytong-realisaties Reeds jaren worden in het televisieprogramma ‘Huis en thuis’ projecten gepresenteerd die werden gerealiseerd met Ytong, zowel nieuwbouw als renovatie. Verschillende van deze projecten werden verzameld op een DVD. Uw klanten

Gratis DVD !

kunnen deze als inspiratiebron voor hun bouwplannen bekijken. Nodig hen uit om in levende lijve kennis te komen maken met Ytong tijdens een van onze info-namiddagen en bij deze gelegenheid de gratis DVD te ontvangen. Naast een demonstratie van de verwerking van Ytong staat een geleid bezoek aan onze fabriek op het programma. Bij onze ingenieurs kunnen de bezoekers terecht voor een gedetailleerde planstudie of met specifieke vragen. De info-namiddagen zijn gratis en vinden telkens plaats op vrijdag, vanaf 13u30. Ytong is dus meer dan een bouwmateriaal. Ytong ondersteunt uw projecten met advies en ongeëvenaarde service.

GEZIEN OP Inschrijven kan via de button ‘Ytong-infodagen’ op onze website www.xella.be.

Xella BE nv/sa • Kruibeeksesteenweg 24 • 2070 Burcht Tel: 03/250.47.00 • Fax: 03/250.47.06 • [email protected] • www.xella.be

Pionieren met cellenbeton Schoofs Bouw Tekst: Tim Vanhove

65 jaar lang al is bouwonderneming Schoofs een begrip in de industriebouw in Limburg, Brabant en een belangrijk deel van Wallonië. De verwezenlijkingen van het bedrijf uit Hoepertingen vullen nu al twee boeken, één voor iedere generatie die het roer overdroeg aan zijn opvolgers. De drie generaties leidden het bedrijf door woelige conjuncturen en wisten het succesvol bij te sturen om slagvaardig te blijven. Schoofs bouwde de afgelopen 65 jaar dan ook al voor grote namen, was een pionier in de plaatsing van cellenbeton gevelpanelen en verdient nu zijn sporen in de projectontwikkeling. 65 jaar al worden vanuit de Borgloonse deelgemeente Hoepertingen bouwploegen uitgestuurd over Limburg, Brabant en een belangrijk deel van Wallonië. In het verleden werkten die ploegen hoofdzakelijk aan industriële gebouwen, vandaag zijn ze ook bezig met eigen projectontwikkeling van de Groep en andere uiteenlopende opdrachten. Het succesverhaal begon midden de oorlogsjaren met een tegenslag voor Louis Schoofs. Hij bezat de enige dorsmachine in de regio. Hiermee trok hij naar de boeren om het graan te dorsen en zo brood op de plank te brengen voor zijn gezin met drie kinderen. “Maar op een dag begaf de dorsmachine het en moest Louis uitkijken naar een andere manier om het inkomen te vergaren. Tijdens de oorlogsjaren aan een nieuwe dorsmachine geraken, was onmogelijk. Daarom kocht hij van de Duitsers een betonmolen. Volgens de overlevering zou hij die met de fiets in Zonhoven zijn gaan halen. En met die molen begon hij betonblokken te maken. Geleidelijk aan kreeg hij ook de vraag om met die betonmolen een oprit te storten of een garage te metselen. En zo rolde mijn overgrootvader ook in de aannemerij,” vertelt zaakvoerder Dirk Schoofs. Hij maakt nu de derde generatie van het familiebedrijf uit.

Van betonproducent tot aannemer Het was echter Dirk's vader Jozef die de zaak echt tot een bouwbedrijf uitbouwde. Louis was een ondernemend man. Hij zette maar liefst vier bedrijven op: naast de productie van de betonblokken ook een marmerbewerkend bedrijf – vandaag gekend als Marbor – een meubelhandel en een stortbetoncentrale. Elk van de drie kinderen kreeg begin jaren '60 één van deze bedrijven toebedeeld. Het kleine betonfabriekje viel Jozef te beurt. Hij koos er resoluut voor om de aannemerspoot van dit bedrijf verder uit te bouwen en de fabricage van betonproducten af te stoten. Geen slechte beslissing, want hij slaagde erin Bouwonderneming Schoofs uit te bouwen tot een florerend bouwbedrijf met een sterke verankering in de industriebouw. Zo drukte Schoofs onder meer zijn stempel op de vestigingen voor Monroe schokdempers, Colruyt-winkels en het legendarische Erdal. Hier pionierde Schoofs zelfs in de plaatsing van panelen in cellenbeton. "We plaatsten de eerste panelen in België. Dat gebeurde nog volledig manueel. En toen hadden die panelen ook al een lengte van 6 meter en een hoogte van 60 cm. De ruim 300 kg wegende panelen gingen stuk voor stuk met primitieve hijsmiddelen en met de hand omhoog. In die beginperiode waren alle panelen 6 meter lang, afwijkende maten moesten manueel op maat gezaagd worden.” Na dat proeven had Jozef Schoofs de smaak te pakken. Met dochteronderneming Promurba specialiseerde hij zich in de plaatsing van cellenbeton panelen. Heel wat hoofdaannemers maakten gebruik van die diensten. In zijn hoogdagen werkten 40 tot 50 plaatsers voor Promurba. Vandaag zijn de activiteiten van dat bedrijf volledig afgebouwd, de technieken worden enkel nog voor eigen gebruik toegepast.

De vestiging in Waremme, is één van de realisaties van Schoofs voor Colruyt.

Alyss Food in Seneffe is een trouwe klant van de Loonse bouwonderneming. Tot hiertoe werden al drie fases gebouwd.

77

CONSTRUCTIE

Voor de industriële opdrachten maakt Bouwonderneming Schoofs steevast gebruik van Hebel-panelen.

Bouwonderneming Schoofs richt zich nu volledig op zijn core business: het bouwen. Dit in belangrijke mate voor een trouwe klantenportefeuille. Zo realiseert Schoofs momenteel een derde fase voor Alyss Food in Seneffe en is het één van de vaste aannemers in de groep waarop Colruyt een beroep doet voor de bouw van nieuwe vestigingen of renovaties van bestaande panden. “Het grote voordeel voor Colruyt is dat al deze aannemers de manier van werken en verwachtingen van de organisatie kennen. Wij hebben zo onder meer de vestigingen in Mol, Sint-Truiden, Waremme, Hanuit, Scherpenheuvel en Diest gerealiseerd. Momenteel verzorgen we ook de uitbreiding van de winkel en parking in Hanuit. Dichter bij huis leverde Schoofs eind januari het cultureel centrum De Brug in Nieuwerkerken op. Als hoofdaannemer stond het bedrijf in voor de ruwbouw en afwerking. De nieuwbouw herbergt een jeugdhuis, kinderdagverblijf met 65 plaatsen,een polyvalente zaal die plaats biedt voor 300 tot 800 mensen en een foyer. De verschil-

78

lende functies zijn als het ware in elkaar geschoven tot één gebouw, maar uiterlijk nog goed leesbaar door een gevarieerde materiaalgebruik: silex betonpanelen, sandwichpanelen, gevelsteen en glas worden speels gecombineerd. Het ontwerp van dit ontmoetingscentrum is van de hand van architectengroep PSK. Nog in Haspengouw legt de aannemer de laatste hand aan een nieuw keukenblok voor het opleidingscentrum Saffraanberg van de luchtmacht. Dirk Schoofs: "De luchtmacht gaat al haar opleidingen centraliseren op Saffraanberg in Brustem (Sint-Truiden). Hierdoor is er nood aan een grotere keuken. Daartoe renoveren we een deel van een immens gebouw van circa 2 200 m² met 6 vleugels. Drie vleugels worden verbouwd om alle keukenfuncties in onder te brengen. Zo komen er concreet een personeelsvleugel, een keukenvleugel en de andere vleugel wordt volledig ingenomen door de refter. De keuken wordt volledig volgens de HACCP-normen ingericht: met de nodige aandacht voor hygiëne, de voedselstromen. De verbouwing vormde een hele uitda-

ging. Het gebouw gaat al heel wat decennia mee. In die tijd werden er verschillende verbouwingen doorgevoerd – door de Duitsers en later de Amerikanen – dat maakt dat er niet altijd duidelijke plannen zijn van al die wijzigingen. We moeten dus wel eens zoeken naar leidingen en de gestorte muren waren ook niet altijd even recht.”

Projectontwikkeling Naast de bouwactiviteiten richt Schoofs zich nu ook op projectontwikkeling. In Wallonië heeft het bedrijf enkele opmerkelijke projecten lopen. Eén daarvan is La Porte de Huy in Ben-Ahin, deelgemeente van Hoei. Het complex verzamelt 10 commerciële units – goed voor 6 500 m² –, 14 duplexappartementen en 400 parkeerplaatsen. Deze zijn deels ondergronds en deels bovengronds opgevat. In het gebouw zit ruim 750 m³ aan Hebel-panelen verwerkt in buiten- en brandwanden. De wanden krijgen aan de buitenzijde een kwartsafwerking. De appartementen krijgen een afwerking in gevelsteen. Het kleurenpalet is volledig afgestemd op de gangbare kleuren in de Condroz. Ook in Grâce-Hollogne, Waremme en Vaux-sur-Sûre heeft Schoofs dergelijke ontwikkelingen lopen. In Grâce-Hollogne bouwt Schoofs momenteel één van de eerste vestigingen van LeaderPrice. Deze Britse supermarktketen

– in het segment van Aldi – wil voet aan de grond krijgen op de Belgische markt. Voor de opbouw van deze gebouwen grijpt Schoofs steevast terug naar Hebelpanelen. Ze garanderen een snelle montage en een eenvoudige afwerking, zowel binnen als buiten. Voor het ontwerp kiest de ontwikkelaar bewust voor plaatselijke architecten. Dirk Schoofs: “Zij kennen de regels en hebben voeling met de plaatselijke gebruiken.” Het kleine geëerd Ondanks het opmerkelijke palmares dat bouwonderneming Schoofs kan voorleggen, gaat het de kleinere opdrachten niet uit de weg. "Zo doen we heel wat verbouwingen aan commerciële panden: recent hebben we de ruwbouwwerken van een bestaand pand tot een Pizzahut-restaurant verzorgd. Verdere realiseerden we onlangs een uitbreiding van GMG versmarkt in Sint-Truiden met een betonkelder en berei-

dingsruimtes. Nog in die stad hebben we het bestaande pand van boekhoudkantoor Meekers verbouwd en aansluitend een nieuwbouw gerealiseerd. In Oudergem werd een garage met bovenliggende appartementen uitgebreid, in Elsene bouwden we een ondergrondse parkeergarage van 2 verdiepingen. Binnenkort zullen we ook de verbouwing van een pand voor Lingerie Silhouette verzorgen. Hier zullen onze mensen ongetwijfeld graag meehelpen tot de verhuis van de goederen.”

Schoofs nv Daalhofstraat 45 3840 Borgloon T +32(0)12 74 15 71 F +32(0)12 74 15 75 [email protected]

Winkelketens maken een belangrijk deel uit van de activiteiten van de Groep Schoofs, ondermeer in de eigen projectontwikkeling.

79

Ons patrimonium een plaats geven in de wereld van vandaag Thierry Lanotte -Architectuuratelier Tekst: Chloé Martin Fotografie: Wouter Missiaen

De ritmische transparantie van de benedenverdieping van de Forem in Bergen geeft zicht op de tuin van het centrale atrium, ruimte voor uitwisseling in het hart van het eiland. De volumetrische en visuele uitwisseling, rijk aan volle vormen en transparantie, draagt bij tot deze dynamiek en sluit aan op de scherpe hoek die door de twee straten tot stand komt.

Het atelier van Thierry Lanotte beheert voornamelijk culturele en patrimoniumprojecten, waaraan hij een tweede adem geeft, door het verleden en het heden op een sobere manier met elkaar te verzoenen. De ligging van het bureau van Thierry Lanotte is op zich al een samenvatting van zijn aanpak. Het bureau ligt in de oude stad, tussen het Arsenal de Namur en de Kathedraal St-Aubain, waarop het zicht heeft, en valt onmiddellijk op door het glaskristal dat uitstekend tot zijn recht komt in het complexe spel van dakbedekkingen. Na zijn opleiding burgerlijk ingenieur, architect en filosofie en zijn stages in Parijs (Stéphane Duchâteau) en Stuttgart (Frei Otto), opende Thierry Lanotte in 1975 zijn bureau. In dit bureau werken architecten, ingenieurs - architecten, burgerlijk ingenieurs en archeologen nauw samen. "Het team is zeer flexibel, hecht en dynamisch dankzij de voortdurende uitwisseling van ideeën", benadrukt hij. De teams kunnen gemoduleerd worden vanaf een basiscel

die het "atelier" vormt. Zij werken verder ook regelmatig samen met Belgische en buitenlandse specialisten in diverse domeinen: stabiliteit, landschapsinrichting, akoestiek, museografie... Aanvankelijk nam het bureau vooral grote culturele projecten aan. Hiervan getuigen de renovatie van het Koninklijk Theater van Namen, het Belgische paviljoen van de Wereldtentoonstelling in Hannover of de Opera van Clermont-Ferrand, een project dat het gemeentebestuur jammer genoeg moest stopzetten om budgettaire redenen. "Wij werken als een onderzoekslaboratorium. Bij ieder nieuw project worden de plaats, ruimte, vormen en bouwtechnieken geanalyseerd en opnieuw bedacht. Geen enkel project herhaalt zich. Zelfs de schaarse eensgezinswoningen die we bouwen zijn prototypes." Van 2001 tot 2005 was Thierry Lanotte voorzitter van de Koninklijke Commissie voor de monumenten, landschappen en opgravingen, provinciale kamer van Namen. "Ik had gehoopt dat ik, door mijn ervaring, mensen kon laten inzien dat over de periodes heen, architectuur steeds

De aanpak van architect Thierry Lanotte leunt aan bij die van Renzo Piano: "vormen genereren die zich opdringen vanuit een ecologische, stedenbouwkundige of historische noodzaak, in plaats van vreemde voorwerpen voor te stellen die zich in onze steden al te vaak manifesteren als UFO's.

hedendaags is geweest en dat we vandaag de dag nog steeds een creatieve visie op het patrimonium moeten hebben. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Italië, of alle andere landen met grote competenties op het vlak van architectuurgeschiedenis, is dit iets wat bij ons moeilijk te begrijpen is." Zijn aanpak leunt volgens hem aan bij die van Renzo Piano: "vormen genereren die zich opdringen vanuit een ecologische, stedenbouwkundige of historische noodzaak, in plaats van vreemde voorwerpen voor te stellen die zich in onze steden al te vaak manifesteren als UFO's. Bouwen is een ingewikkeld spel van verzoening en permanente dialoog met de omgeving." 81

ARCHITECTUUR

Duurzame ontwikkeling Een sleutelervaring was de hergroepering van de Centrales Syndicales Chrétiennes (CSC) te Namen. Dit grote project - met 14 vergaderzalen, auditoria, ontmoetingscentra, een restaurant, een cafetaria en administratieve kantoren - werd gerealiseerd in nauwe samenwerking met de opdrachtgevers en was voor deze laatsten de ideale gelegenheid om hun algemene werking te vernieuwen (onthaal van publiek, interne dialoog en werkwijze). In plaats van kleine aparte kantoren, zijn gemeenschappelijke en gezellige ruimtes ingericht. Het gebouw is, in samenwerking met de Luikse studiebureaus BCT en BEG, ontworpen vanuit het concept van duurzame ontwikkeling (energie- en waterbeheer, thermische isolatie en akoestische behandeling, bodembeheer, groene parkings, enz.). De combinatie van zonnewering in glas met serigrafie, de kwaliteitsvolle profielen uit aluminium, de groene dakbedekking die de vijfde gevel aankleedt, het watervlak, enz. vormen de visuele aspecten van de aanpak. Dit project is momenteel in uitvoering en de firma Zaluco uit Jumet zal de Sapa aluminium profielen in onderaanneming plaatsten voor het bedrijf Moury uit Luik.

Voor ieder project schrijft het architectenbureau aluminium schrijnwerk voor gezien dit materiaal bijdraagt tot een lichtere gevel. Bovendien “beantwoordt aluminium aan de vereiste prestaties en kan het perfect gecombineerd worden met andere materialen".

82

Bij de gebouwen van de Christelijke Ziekenfondsen was er een gelijkaardige aanpak. De nieuwe hoofdzetel (5500 m2) werd geïntegreerd in de herstructurering en renovatie van het oude stadscentrum "les Tanneries". Het was voor het eerst dat dubbele gevels gebruikt werden in Namen. Deze bieden, naast de mogelijkheid tot individueel beheer van het thermische comfort in de lokalen, een uitstekende thermische isolatie en maken aanzienlijke besparingen mogelijk op het vlak van verwarming en koeling. Ze verenigen een maximaal thermisch en visueel comfort. De binnenprofielen zijn uit hout, de buitenprofielen uit aluminium. "We mogen niet vergeten dat, in tegenstelling tot eensgezinswoningen, de grootste moeilijkheid rond energie in kantoorgebouwen

de oververhitting is door de zon en de computers die alomtegenwoordig zijn in dit type gebouw." Voor dit project besteedde de onderneming Dherte Istas uit Namen het aluminium buitenschrijnwerk uit aan de onderneming Zaluco uit Jumet. Voor de uitvoering was een bijzondere samenwerking nodig tussen het studiebureau en de werkplaatsverantwoordelijken van de gevelbouwer. Vooral voor het ontwerp en de uitvoering van de grote gebogen ramen en de gebogen gevel, was uiterste precisie nodig om verzorgd werk af te leveren. Bij het project van de Christelijke Ziekenfondsen was het voor het eerst dat dubbelehuid-gevels gebruikt werden in Namen. Deze bieden, naast de mogelijkheid tot individueel beheer van het thermische comfort in de lokalen, een uitstekende thermische isolatie.

De nieuwe hoofdzetel (5500 m2) van de gebouwen van de Christelijke Ziekenfondsen werd geïntegreerd in de reorganisatie en renovatie van het oude stadscentrum "les Tanneries".

83

84

ARCHITECTUUR

Het atelier haalde onlangs een belangrijke aanbesteding binnen van de Stad Namen. De renovatie, voor de Facultés Universitaires N.D. de la Paix (FUNDP) van drie auditoria en de volledige faculteit wetenschappen. Dit project van +/- 12.000 m2 kadert binnen een groot stadseiland waarvan de ontwikkeling volledig herbestudeerd moet worden. De universitaire faculteiten hebben ook de wens uitgedrukt om hun milieuverantwoordelijkheid op te nemen, een studie uit te voeren rond duurzame ontwikkeling en er een pedagogisch voorbeeld van te maken voor toekomstige wetenschappers. Een ander zeer geslaagd voorbeeld is de Cité des Métiers van Bergen, een geïntegreerde ruimte voor professionele informatie en oriëntatie, die kadert in een Europees netwerk verbonden aan de Cité des Sciences et de l'Industrie van La Villette te Parijs. De site huisvest onder meer de zetel van de Regionale Directie van de Forem. De goed bestudeerde inplanting van het project in het stadscentrum van Bergen draagt bij tot de herstructurering van een industrieel braakland uit de 19e eeuw. "Het idee is om een stedelijk landschap te recreëren door middel van hedendaagse complexiteit. De aluminium gevels voorzien van profielen voor zonnewering en dito beglazing spelen hier op geraffineerde wijze in. De ritmische transparantie van de benedenverdieping geeft zicht op de tuin van het centrale atrium, ruimte voor uitwisseling in het hart van het eiland. De volumetrische en visuele uitwisseling, rijk aan volle vormen en transparantie, draagt bij tot deze dynamiek en sluit aan op de scherpe hoek gevormd door de twee straten." Aan de binnenzijde draagt het atrium bij tot de centrale ruimte en het volledig natuurlijke verluchtingsysteem.

De Cité des Métiers van Bergen huisvest onder meer de zetel van de Regionale Directie van de Forem. De goed bestudeerde inplanting van het project in het stadscentrum van Bergen draagt bij tot de reorganisatie van een industrieel braakland uit de 19e eeuw.

Voor de hoofdzetel van de Forem en Bergen, “is het idee om een stedelijk landschap te recreëren door middel van hedendaagse complexiteit. De aluminium gevels, voorzien van profielen voor zonnewering en dito beglazing, spelen hier op geraffineerde wijze in.”

Voor dit project heeft de onderneming Francovera uit Wervik, gespecialiseerd in complexe uitvoeringen waarbij profielen, gevels, zonnewering, enz. gecombineerd worden, in onderaanneming voor de firma Strabag uit Brussel aluminium profielsystemen van Sapa geplaatst. Ondanks de zeer korte uitvoeringstermijnen, de technische en esthetische eisen van het zeer gedetailleerde bestek, heeft Francovera zijn engagementen nageleefd. De ramen en gevels zijn uitgevoerd in de systemen Excellence 65 HV en Elegance 52 van Sapa Building System.

De werkzones zijn opnieuw zeer open, met kantoren voor groepen van 8 tot 9 personen, het resultaat van een reflectie over ruimtewinst in de kantoren. Aparte ruimten zijn eveneens voorzien, vooral voor werkzoekenden.

Voor ieder project schrijft het atelier schrijnwerk uit aluminium voor, ongeacht of het gaat om de bouw van kantoren of renovatie van oude gebouwen. "Metalen profielen dragen bij tot een lichtere gevel. Ze leveren de vereiste prestaties en kunnen perfect gecombineerd worden met andere materialen", besluit Thierry Lanotte. "Het belangrijkste in de keuze voor profielen is hun samenstelling en assemblage. Aluminium profielen zijn ook al gebruikt op geklasseerde gebouwen in Brugge, tot grote tevredenheid!!!" Thierry Lanotte Atelier d’architecture Rue de l’Arsenal, 13b 5000 Namur T +32 (0)81 22 22 01 F +32 (0)81 22 43 77 www.atelierlanotte.com

85

Zweedse visie op Belgische markt K&W Construction

Tekst: Tim Vanhove

20 jaar al heeft K&W Construction voet op Belgische bodem. Met zaakvoerder Hans Karlsson heeft het bedrijf een sterke Zweedse inborst. Dat vertaalt zich onder meer in een hoge afwerkingsstandaard en het streven naar een doorgedreven isolatie en ventilatie - zelfs al lang voor we hiertoe werden verplicht - in de appartementen. K&W Construction zweert sinds enkele jaren ook bij het gebruik van Silkaelementen. De projectontwikkelaar - annex aannemer - ondervond dan ook al aan den lijve de voordelen van het materiaal. Hans Karlsson becijferde al dat de overschakeling naar Silka zijn bedrijf een omzetverdubbeling opbracht.

Park Ter Eecken K&W Construction heeft momenteel - bijna in de eigen achtertuin - de bouw van Park Ter Eecken lopen in Eke - Nazareth. Het project ter waarde van 8 miljoen euro omhelst de uitbreiding van de lokale Spar-supermarkt met 1000 m2 en de bouw van 5 appartementsblokken, samen goed voor 57 appartementen. De blokken worden aan elkaar gelinkt door woningen. Onder het gebouw bevindt zich een ruime ondergrondse parking met 100 parkeerplaatsen. Het ontwerp van René Bruggeman wordt aangekleed in een crèmekleurige gevelsteen en krijgt accenten in een donkere natuursteen. Die accenten maken slaapkamers en de inkompartij langs de buitenzijde leesbaar. Het natuursteengebruik brengt meteen ook ritme in het geheel. De daken zijn afgewerkt met een witte roofing. Op die manier warmen de dakappartementen niet zo snel op bij warm weer. Voor de dragende wanden koos K&W Construction voor Silka-elementen. Park Ter Eecken is het derde project dat K&W Construction in Silka realiseert. “Het materiaal verhoogt in de eerste plaats het rendement aangezien de plaatsing

aanzienlijk sneller verloopt dan een snelbouwmateriaal. Dat snelheidsvoordeel loopt ook door in de afwerking. Het verlijmen zorgt al voor drogere muren en de afwerking van de muren verloopt sneller aangezien de wanden worden afgewerkt met twee lagen dunpleister. Een materiaal dat ook weer minder vocht bevat dan een klassieke pleister. Bovendien hebben we veel minder afval op de werf aangezien de elementen op maat worden aangeleverd,” vertellen Guy Lesseliers en Hans Karlsson. Een laatste troef is de uitstekende akoestische prestatie van het materiaal. In Park Ter Eecken wordt een dubbele wand van 15 cm opgetrokken met in de spouw isolatie. Deze wandopbouw volgens het massa-veer-massaprincipe volstaat om te voldoen aan de hoge kwaliteitseis in de vernieuwde akoestische norm. De geluidsoverdracht wordt concreet met 62 dB verminderd. Omzetverdubbeling Heel mooi die voordelen, maar hoe stonden de mensen op de werf tegenover de omschakeling naar Silka? “Eerst waren de reacties negatief,” geeft

In Park Ter Eecken combineert K&W Hebel voor de uitbreiding van de supermarkt en Silka voor de bouw van de appartementen.

Guy Lesseliers toe, “maar nu, bij het derde project, willen onze medewerkers al geen ander materiaal meer. Probleem was dat de voorbereiding voor het werken met de elementen meer tijd in beslag neemt, maar wanneer die eenmaal achter de rug is, kan je merkelijk sneller werken. En dat hebben de werfleiders en de verwerkers nu begrepen.” “Intussen hebben we al vier ploegen die de Silka-elementen kunnen verwerken. We hebben ook twee eigen kranen voor de plaatsing ervan. Wanneer een project het toelaat, zullen we het zeker in kalkzandsteen uitvoeren. De omschakeling naar Silka heeft ons overigens geen windeieren gelegd. Het was de geschikte manier voor de firma om door te groeien. We kunnen met hetzelfde aantal mensen meer doen. En net dat gegeven heeft de afgelopen drie jaar voor een omzetverdubbeling gezorgd.” 87

CONSTRUCTIE

Warmtekrachtkoppeling Naast de appartementen omvat Park Ter Eecken ook een uitbreiding van de bestaande Spar-supermarkt met 1000 m2. Die werd volledig in Hebel-panelen opgetrokken. De integratie van het Spar-gebouw in het project bood een andere unieke opportuniteit. De warmteproductie bij de koeling van de winkel wordt gerecupereerd voor de warmteproductie in de appartementen. “Hiervoor maken we voor het eerste gebruik van een warmtekrachtkoppeling (WKK),” verduidelijkt Hans Karlsson. “Het systeem gebruikt de restwarmte van de koeling voor de opwarming van het warm water voor de verwarming en het sanitair. Dit wordt via een gesloten circuit van 150 meter over de verschillende appartementsblokken verdeeld. De vertrektemperatuur van het water bedraagt 70°C. Wanneer de productie via de WKK niet volstaat, kunnen twee aanvullende ketels bijspringen. De verrekening van het verbruikte warm water gebeurt via een m3-teller. We hebben een precalculatie gedaan van de kosten en die zouden neer komen op ± 40 euro per maand voor warm water en

88

verwarming per appartement.” Een externe firma zal instaan voor het beheer van de WKK-installatie. De terugverdientijd werd becijferd op 8 jaar. De techniek blijkt een sterke troef in de verkoop van de appartementen. “In die mate zelfs dat ik in de toekomst meer wil werken met nieuwe verwarmingstechnieken en dus af zal stappen van de klassieke verwarming. Ik ben ervan overtuigd dat dit in de toekomst een sterk verkoopsargument zal worden. De Scandinavische praktijk bewijst dit al. Hier worden hoofdzakelijk warmtepompen gebruikt en absoluut geen elektriciteit of stookolie. Het grote probleem hier in België is echter het vinden van installateurs met de nodige ervaring terzake.” De appartementen variëren in oppervlakte van 100 tot 116 m2, wat een mooi gemiddelde is voor ons werkgebied. We streven er ook naar in iedere appartementsblok 1 tot 3 slaapkamerappartementen te verwerken. We hebben zelfs al appartementen ontworpen met een klein kantoor. Daarnaast leggen we ook standaard parket in de woon- en slaapkamer. Voor ieder

project streven we naar een kwalitatieve architectuur. Daarvoor slaan we de handen in elkaar met gerenommeerde architecten, zoals Coppens & Coen, Dirk Martens of René Bruggeman. Zij hebben ook de nodige ervaring met Silka.”

Een donkere natuursteen accentueert de slaapkamers en inkompartijen in het bleke gevelbeeld.

K&W Construction ontleent zijn naam aan de achternamen Karlsson en Wahlström. Zaakvoerder Hans Karlsson zakte 20 jaar geleden naar België af en begon onder de naam K&W Construction een eigen aannemersbedrijf. Al snel werd projectontwikkeling aan de activiteiten toegevoegd. Momenteel werkt K&W Construction met 65 mensen en is het bedrijf actief van Brussel tot de kust. De Brusselse markt wordt hoofdzakelijk bediend vanuit een bijkantoor in Lasne. Vandaag is K&W Construction in hoofdzaak een projectontwikkelaar die via zijn eigen aannemerspoot de projecten zelf realiseert. De aannemer werkt daarbuiten enkel nog voor zijn trouwe klanten uit de beginperiode. Zo heeft hij recent nog garages gebouwd voor Audi, Volkswagen en Skoda in Kruishoutem en Oudenaarde. Als projectontwikkelaar bouwt K&W enkel appartementen en commerciële eenheden. “Hierbij beogen we hoofdzakelijk projecten vanaf een waarde van 1 miljoen euro,” schetst Hans Karlsson de opvatting van K&W Construction. Zoeken naar meerwaarde Energie is een belangrijk item voor K&W Construction. Het is de rode draad in ieder project. “Voor de isolatie van onze projecten hanteren we de Zweedse standaarden. Verder passen we altijd mechanische ventilatie toe. Ik geloof alleen in een gecontroleerde ventilatiemethode, anders boet je in aan comfort,” aldus Hans Karlsson. De zaakvoerder overweegt verder om op termijn met driedubbele beglazing te gaan werken in de meer exclusieve projecten. Kortom, de projecten van K&W Construction hebben een stapje voor op vlak van energievriendelijkheid. Het bedrijf probeert zich ook op andere manieren te differentiëren. Hans Karlsson: “Zo hebben we een kwaliteitscontroleur aan het werk die de uitgevoerde werken en materialen op hun deugdelijkheid controleert. Dat is uniek in de markt.”

K&W Construction Eekhoutstraat 9 9790 Wortegem-Petegem

De 57 appartementen in Park Ter Eecken zijn verdeeld over 5 appartementsblokken. Deze blokken zijn op hun beurt geschakeld via woningen.

T +32 (0)55 45 79 73 F +32 (0)55 45 79 74 [email protected] www.kwconstruction.be

89

Florence Jacquet

Sober en hedendaags Tekst: Chloë Martin

90

De architecte heeft voor haar eigen woning een geslaagde combinatie van hedendaagse architectuur met de rustieke smaak van haar echtgenoot kunnen ontwerpen. Bij dit project biedt een nieuw volume afgewerkt met hout een buitengewoon zicht op de omliggende natuur en 3 lagergelegen meertjes.

Eenvoudige volumes, open ruimten en veel licht. Dit type architectuur kenmerkt vooral het bureau van Florence Jacquet, een fervente voorstander van Ytong. Florence Jacquet behaalde in 1996 haar diploma aan het ‘Institut d’architecture SaintLuc’ te Doornik, waarna ze in een Brussels bureau aan de slag ging tot ze in Marcinelle een huis kocht. Ze raakte helemaal in de ban van het terrein, het omliggende groen en de gunstige ligging op amper enkele minuten van de stad. Dat deed haar niet alleen besluiten om er zich met haar gezin te vestigen, maar tevens om er haar eigen bureau op te starten. Na vier jaar renovatiewerken heeft ze opnieuw een evenwicht gevonden tussen werken en privé-leven: “Mijn man had een meer klassieke kijk op de dingen, terwijl ik eerder modern georiënteerd ben. We hebben de twee verzoend door de gevel en bepaalde bestaande materialen te bewaren, terwijl achteraan een nieuwe circulatieruimte ontstond met twee niveaus en een opgehangen loopbrug. De gang is verlengd door een nieuw volume in hout, dat een buitengewoon uitzicht biedt op de omliggende natuur en drie trapsgewijs verspringende vijvers.,” Een tijdje later volgde de ontdekking van Ytong-bouwmaterialen, wat de architect als een openbaring ervoer:

“Mijn aanpak is erdoor geëvolueerd en dit soort architectuur ligt me veel beter als gevolg van de soberheid van de volumes en de doorstroming van de ruimten. Ik werd sterk beïnvloed door de moderne architectuur uit de jaren dertig tot zeventig, met haar witte kubistische volumes. Ze was zo zuiver, iets wat ik ook terugvond in het Amerikaanse minimalisme. Ik vind ook inspiratie in al wat er vandaag binnen de diverse kunststromingen gebeurt. Met deze bedenkingen toont Florence Jacquet de woning die ze voor haar ouders gebouwd heeft en ze als haar visitekaartje bestempelt. Voor de architect vloeit elk project voort uit de ontwikkeling van een gegeven bouwprogramma (de wensen van de bouwheer, de levensstijl, de samenstelling van het gezin, de culturele achtergrond, de te verwachten noden in de toekomst…) of de omgeving (het terrein, de bestaande begroeiing,…). Het ouderlijk huis als visitekaartje “Dit project ben ik helemaal”, lacht ze. “Ik ben voor bepleistering, voor Ytong en voor een minimalistische, lichte architectuur. Mijn ouders gaven me carte blanche om maximaal te beantwoorden aan hun verwachtingen. Hun leven veranderde in dit met licht doorspoelde huis, dat bijzonder open is naar de omgeving. Mijn vader is zelfs gestart met

schilderen, beeldhouwen en tuinieren.” De beperkingen van het trechtervormige perceel hebben een belangrijke invloed gehad op de inplanting van de gelijkvloerse woning. Aan de straatzijde is de gevel meer gesloten gehouden. Men vindt er de stookplaats voor de verwarming, een wasplaats en de garage. Zodra men de voordeur achter zich gesloten heeft, ontvouwt de hal zich over twee niveaus. Het is alsof men een theater binnenkijkt, waarvan de tuin het decor vormt. Het spel van de elementaire volumes zet zich door in de verschillende ruimten, terwijl de blikken overal naar buiten worden gezogen door het rijkelijk aanwezige licht en de weerspiegeling veroorzaakt door een watervlak. Het project is inmiddels klaar voor een uitbreiding: “De Ytong-blokken en de volumes die ik creëer laten toe om bij te bouwen zonder de harmonie van het origineel te verstoren. Bovendien laat het materiaal zich heel gemakkelijk verwerken.” Als gevolg van het terreinverloop bestond het gevaar dat de uitbreiding in het uitzicht van de leefruimte zou staan. De oplossing werd gevonden in de bouw van een kleine schilders/kunstgalerij die doorloopt naar het zwembad.

91

ARCHITECTUUR

Open architectuur Net zoals bij de woning in Baconval, een ander project dat gerealiseerd werd binnen een tijdelijke vereniging met architect Benoîst Colin, verwachtte de bouwheer zeer open en sobere ruimten, veel licht, een eenvoudige en vlotte doorstroming. “Tijdens mijn studies kwam ik uit bij een onsamenhangende en uitbarstende architectuur. Vandaag ben ik geëvolueerd naar elementaire geometrische vormen, als zeer eenvoudige parallellepipedums. Ik ga voor heldere plannen, die gevoelens van rust en sereniteit oproepen.” Dat is duidelijk zichtbaar in haar werk. Zowel de na-tuurlijke lichtinval als het kunstlicht maken deel uit van een grondige studie. Haar motto luidt: “Om het even welk gebouw moet er ’s nachts net zo goed uitzien als overdag.” Het bureau verzorgt ook meubelontwerpen. Omdat de doorkijk door de ruimten deel uitmaakt van haar architectuur, met veelal een keuken die naadloos overvloeit in de leefruimte, gaat het vooral om geïntegreerde meubilering. “Wanneer er een goede verstandhouding bestaat met de bouwheer en we zijn vertrouwen genieten, zelfs soms vrienden worden, krijgen we vaak de kans om in samenspraak de meubilering te bepalen en te ontwerpen. Dat werkt bijzonder motiverend en kunnen we tot het uiterste gaan in onze aanpak. We nemen er de tijd voor om het beste voor te stellen. Ook een interessante uitdaging is het combineren van oudere elementen met hedendaagse, wat vaak resulteert in een grote wederzijdse voldoening.”

De architect is na haar scholing geëvolueerd naar een pure architectuur met eenvoudige vormen.

De woning die Florence Jacquet voor haar ouders ontwierp geeft haar stijl en visie volledig weer. "Ik ben voorstander van Ytong, crépi-afwerking en een zuivere architectuur."

92

Een dierenkliniek in Ytong Nog een ander bouwproject binnen de familiekring heeft bijgedragen tot de reputatie van de architect in de regio, dit zowel vanwege de inhoud als de architecturale kwaliteiten. Voor haar broer ontwierp ze een dierenkliniek. “Het gaat om een vrij nieuw programma en deze kliniek zorgt voor een primeur in de buurt van Charleroi.” De architect stond voor een meervoudige uitdaging: omgaan met een driehoekig perceel, dat bovendien uitloopt op het oude Solvay-zwembad - een opmerkelijk bouwwerk – en dat alles in een weinig aantrekkelijke buurt. “Het kwam erop aan om van alles goed op de hoogte te zijn en tevens heel discreet te blijven.” De kliniek bestaat uit een benedenverdieping en drie wooneenheden op de verdieping. “Gezien de klanten zich niet altijd veilig voelen in de buurt, stelden we alles in het werk om hen gerust te stellen met de plaats, de dierenartsen,…” De circulatieruimten zijn zeer helder gehouden, om vanuit de onthaalzone de zichtbaarheid op de verschillende functies te bevorderen. Het gaat om drie kabinetten voor de dierenartsen, een voorbereidingszaal, twee kennels – één ervan gereserveerd voor besmette dieren – een operatiezaal, een toonbank met producten voor dieren (voeding, geneesmiddelen,…). “Gezien mijn broer de initiatiefnemer was voor dit project en de twee andere dierenartsen zich op dat ogenblik nog niet hadden ingekocht, hebben we het ganse project met ons beiden ontwikkeld. Hij gaf me de volledige vrijheid om zijn wensen vorm te geven en dat betekende nogmaals een schitterende ervaring.”

In de regio heeft de architecte haar reputatie kunnen waarmaken met het ontwerpen van een dierenkliniek voor haar broer. Het was de eerste keer dat zo’n project werd gebouwd in de buurten rond Charleroi. Een geslaagde ontwikkeling die veel positieve reacties krijgt.

Sindsdien werpt de mond-tot-mond reclame haar vruchten af. Florence Jacquet kan er vandaag trots op zijn zelf de projecten te kunnen uitkiezen die haar interesseren, slechts die klanten te weerhouden waarmee het klikt en waarmee ze graag wil samenwerken. “Ik heb een bepaalde manier van samenwerking met mijn teams, die ik ook opleg aan de bouwheer met wie een relatie van volledig vertrouwen moet groeien. Wanneer er twijfel rijst, dan hou ik me er liever van af.” Deze jonge vrouw runt haar bureau nu al acht jaar op deze wijze. Meestal werkt ze

93

ARCHITECTUUR

alleen, soms met gelijk gestemden binnen een tijdelijke vereniging, wanneer het gaat om omvangrijke projecten. “Ik zou niet de hele tijd alleen kunnen blijven in mijn hoekje, maar ik heb evenmin zin om in een structuur te stappen. Architectuur is mijn passie en daar wil ik niet slechts voor de helft in opgaan. Het is voor mij noodzakelijk alles te beheren. Dat geldt net zo voor mijn familiaal leven. Ik wil zelf bepalen wanneer ik werk en wanneer ik tijd neem voor mijn privé-bestaan. Het werken binnen een tijdelijke vereniging biedt een mooi compromis, daar ik niemand iets verschuldigd wil zijn.” Het meest recente project dat ze volgens deze formule aanpakt, betreft een meer dan 5000 m² tellend winkelcentrum met drie niveaus, dat in Ytong zal worden opgetrokken. Het terrein ligt op de as van de N5. Er moet eerst een bestaand gebouw worden gesloopt. “Het blijkt een zeer boeiend project. De bouwvoorschriften dicteerden kwaliteitsarchitectuur en niet een gewone utiliteitsbouw. De gemeente eist ook dat er appartementen komen boven de winkelruimten en we wachten nu op een antwoord van de overheid.” Florence Jacquet is een verwoed voorstander geworden van het gebruik van Ytong-blokken: “De architectuur toont een boeiende volumewerking als gevolg van de sierpleisters, het samenspel tussen muren en glasoppervlakken, volle vlakken en vides. Wanneer men het op een dag nodig acht de gevels te overschilderen, wordt men beloond met een nieuwe woning. Bovendien kan men koudebruggen gemakkelijk vermijden en bereikt men een zeer gunstige thermische isolatiecoëfficiënt.” De dierenkliniek moest ingepland worden op een driehoekig terrein, tegenover het voormalige zwembad van Solvay -een zeer dominant gebouwen in een onaantrekkelijke buurt. De uitdaging was groot voor Florence Jacquet en het resultaat mag er zijn.

architecte Florence Jacquet rue Alexandre 43 6001 Marcinelle T +32 (478) 325 682 F +32 (71) 47 46 95 [email protected]

94

Praktische gids Duurzaam Bouwen Overal lees en hoor je dat we te veel energie verbruiken. En dat dat zijn gevolgen heeft voor ons klimaat, ons milieu en onze portemonnee. Daarom moeten we energiezuiniger wonen en (ver)bouwen. Maar hoe doe je dat nu in de praktijk? Aan de hand van de praktische brochure “Duurzaam Bouwen” wordt via casestudies van recent gebouwde woningen, toegelicht wat nu eigenlijk energiezuinig bouwen is en wat het verschil is tussen een laagenergiewoning en een passiefhuis. Een initiatief van Ytong, Silka en Multipor, ruwbouwmaterialen waarmee je niet alleen zeker bent van een energiezuinige, maar ook van een milieuvriendelijke, gezonde en duurzame woning.

duurzaam bouwen

Wil je de brochure “Duurzaam Bouwen” graag ontvangen? Surf naar www.duurzaamenbouwen.be of stuur een e-mail naar [email protected].

ENERGIEZUINIGE, LAAGENERGIE- EN PASSIEFWONINGEN

Xella BE nv/sa • Kruibeeksesteenweg 24 • 2070 Burcht Tel: 03/250.47.00 • Fax: 03/250.47.06 • [email protected] • www.duurzaamenbouwen.be • www.xella.be

Het verschil tussen een laagenergiewoning en een passiefwoning zit in de doorgedreven afwerkingsmethodes. Passief bouwen gaat een stap verder. Met de producten van Xella zijn beide mogelijk.

Een kleurrijke boodschap Cemco


De utiliteitsbouw bekeert zich al enkele jaren tot architectuur. Een vanzelfsprekende wending, want een gebouw is tenslotte een opgemerkt visitekaartje voor een bedrijf. Architectuur is echter meer dan vormgeving alleen, ook materiaal- en kleurkeuze dragen bij tot de visuele communicatie van een pand. Cemco geeft kleur aan de boodschap die de architectuur uitdraagt.

stammen uit het ‘cleanconcept’-systeem van CAPAROL. Vandaag is Cemco actief in België en Frankrijk. In eigen land bestaat het team uit 9 arbeiders en 3 bedienden; in Frankrijk zijn momenteel 3 arbeiders aan de slag. De Franse activiteiten blijken vooral in het zuiden geconcentreerd, waar Cemco al heel wat wijnkelders voorzag van een kwartsafwerking.

Zeg het met kwarts Cemco, gevestigd te Temse, is een gespecialiseerd bedrijf voor de afwerking van Hebel-wandplaten met een esthetische kwartslaag. Die specialisatie is spontaan ontstaan, leert ons Peter Troubleyn, stichter en zaakvoerder van Cemco. Hij is zelf opgegroeid in de bouwsector - vader was aannemer voor woningbouw - maar had geen zin om de opvolging te verzekeren. Hij wou wel op eigen benen staan en zo kwam het dat hij midden de jaren negentig aan de slag ging met kwarts afwerkingstechniek. “De techniek bestaat al ongeveer 20 jaar”, verduidelijkt Peter Troubleyn. “Ik heb ze toevallig leren kennen en stelde vast dat er gewoon vraag was naar dit soort afwerkingstechniek. Daar hebben we op ingespeeld en later kregen we nog een duwtje in de rug, doordat de bouwvoorschriften in verschillende regio’s niet langer toelieten om een gebouw zonder gevelafwerking neer te zetten. Dat gold dus eveneens voor de Hebel-wandplaten. Wallonië was koploper en ging een zestal jaar geleden zover dat het zelfs de kleur dicteerde!” Een belangrijke troef van de kwartsafwerking is dat ze niet brandbaar is en daardoor perfect complementair inspeelt op de geprezen brandveiligheidseigenschappen van de Hebel-wandplaten. Andere activiteiten zijn: * Industrieel schilderspuitwerk van grote oppervlakken (binnenafwerking) en het aanbrengen van schilderwerk met voedingsattesten zoals gevraagd voor koelkamers. * Het aanbrengen van het disbolithsysteem met verschillende afwerkingsmogelijkheden - vb. een siliconen hars - voor woningen in Ytong. Alle producten

Het kleurenpallet van de kwartsafwerkingen voor de Hebelwandpanelen is quasi oneindig.

97

Kleurpartner Cemco verzekert een totaalconcept voor de afwerking, wat het volledige traject van voorbereiding tot afwerking omvat. De dienstverlening sluit eveneens het herstellen van de gevelplaten in - schade voortvloeiend uit de plaatsing of opgelopen door het gebruik van het gebouw. Zelfs het opnieuw rechtzetten van platen na een aanrijding door een vorklift of vrachtwagen, behoort tot de mogelijkheden. Het aanbod van een totaalconcept wordt ondersteund door het partnership met het Duitse CAPAROL, dat de afwerkingsproducten levert. Zo kan Cemco de controle over het volledige proces garanderen. Via Caparol beschikt men over een realistisch ogende ‘kleurenadviessoftware’. Hiermee kunnen de vlakken van een gebouw ingekleurd worden om een optimale keuze te maken. Foto’s van het gebouw worden ingeladen en de software biedt

een driedimensionale kijk op het project. Bij een gekozen hoofdkleur verschijnt een suggestielijst met mogelijke bijkleuren. De door Cemco toegepaste technieken hebben bij intensieve, in Duitsland uitgevoerde testprocedures, die op korte tijd (6 maanden) een levensduur van 10 jaar simuleren, de duurzaamheid aangetoond van de kwartsafwerking. Ze wordt als gevolg van de resultaten voor een periode van 10 jaar gewaarborgd. Een kwartsafwerking kan niet meer verwijderd worden. Het is wel mogelijk om er een nieuwe kleur over aan te brengen. Het is ook raadzaam om na een periode van 10 jaar het oppervlak grondig te reinigen, of de afdeklaag te vernieuwen. Ytofin Cellenbeton heeft een open oppervlaktestructuur en dat vereist een specifieke aanpak. ‘Ytofin’ is een kwartsgevelafwer-

king die manueel op de werf op de Hebelwandplaten wordt aangebracht in 4 lagen. De gevelplaten krijgen eerst een behandeling met een primer, waarna de grondlaag wordt aangebracht. Daarna komen de kwartsgranulaten, gevolgd door een afsluitlaag als bescherming. Dit is een zeer arbeidsintensief en zwaar werk. Op de werf leidt een team van drie arbeiders alles in goede banen. Gezien het een manueel procedé betreft, verzekert één team altijd de volledige gevelafwerking om kleurverschillen uit te sluiten. De kwartskorrels zorgen voor een kenmerkende, vrij grove oppervlaktestructuur. Ze worden in bulkvorm ingekocht. Het gaat telkens om een 30 ton per kleur. De korrels worden ontgonnen in groeves in Italië, Spanje, Duitsland en bestaan in 11 standaardkleuren. Na het wassen en drogen van de korrels worden ze in de gekleurde lijm gespoten.

CONSTRUCTIE

Er amconulla alit nim ipit irilisi blandreet laortie velendre dolor si blamcorem adipsuscipit la faciliq uissequat. Feuisi. Xerat adip el in hent ipis nulputpate modigna con ero od ex exerosto dolore mod delenisci

98

‘Colorquartz’ is eenvoudig aan te brengen en heeft en uitgebreid kleurengamma. Op dit moment is zwart erg in trek.

Colorquartz Nieuwer en met nog meer kleurexpressie dient zich ‘Colorquartz’ aan. Het kleurenpallet laat keuze uit liefst 1000 kleuren! Deze gevelafwerkingstechniek wordt geheel machinaal gespoten en in twee lagen aangebracht. In vergelijking tot Ytofin is de verwerking veel eenvoudiger. Er kan met hoogtewerkers gewerkt worden terwijl anders de bouw van steigers noodzakelijk is. De verwerking verloopt sneller en voordeliger. Het productverbruik ligt daarentegen hoger. Colorquartz is als optie in een lichte metaalglans verkrijgbaar en is leverbaar volgens de bekende RAL-kleurenwaaier. Het is een ‘sprekend’ product, dat prima beantwoordt aan de stijgende aandacht voor esthetiek in de utiliteitsbouw. Specifiek is de mogelijkheid om ook perfect intens en diep zwart uit te zetten. “Zwart is erg in trek voor hedendaagse architectuur”, stelt Peter Troubleyn vast. “Colorquartz leent zich bovendien om zwart als basiskleur te combineren met een opgemerkte accentkleur.” De kwartskorrels geven de Hebel-platen een kenmerkende grove oppervlaktestructuur, die zeer weinig onderhoud vraagt.

Een kwartsafwerking geeft de Hebel-wandplaten een esthetische kwalitatieve ‘finishing touch’. Zowel de Hebel-platen als de kwartsafwerking zijn onbrandbaar. Cemco Frankrijkstraat 13 Temse T +32 (0)3 771 39 73 F +32 (0)3 711 29 56 [email protected] www.cemco.be

Zuurstofverf Voedingsdistributeur Colruyt voert al sinds 1990 een eigen milieubeleid onder de naam Green Line. De winkelketen legt steeds nadrukkelijker het accent op duurzaam ondernemen. Voor het meer dan 100.000 m2 tellende distributiecentrum in Gellingen / Ghislenghien - opslag van alle dranken, koffiebranderij, wijnbottelarij, reiniging van leeggoed, enz. - heeft Cemco de gevels uit Hebel-wandplaten behandeld met een revolutionaire verfsoort uit het Caparol-gamma. De ‘Amphisilan’-verf is in staat om CO2 om te zetten in zuurstof. Dit gebeurt via fotosynthesewerking door de aanwezigheid van chlorofyl in de verf. Nanotechnologie maakt de verf bovendien vuilafstotend.

ACTUA

European Aluminium in Renovation Award 2007 Eervolle vermelding voor Sapa Building System voor de renovatie van het Casino Kursaal te Oostende.

Meer informatie omtrent deze opmerkelijke renovatie, vindt u terug in Konstruktief 2005-02 of kan u per mail aanvragen bij Sapa Building System: [email protected]

De jury van de European Aluminium in Renovation Award kende, tijdens de vakbeurs Batimat Parijs in november ll., vrijwillig een eervolle vermelding toe aan projecten die een bijzondere aandacht verdienen. Hierbij mocht Sapa Building System terecht deze nominatie in ontvangst nemen voor de renovatie van het Casino Kursaal te Oostende. Ook Sapa Building System France werd gelauwerd met een Award in de categorie residentiële gebouwen, eengezinswoningen.

Nieuwe technieken voor oppervlakte behandeling en extrusie staan garant voor een nieuwe tijdspanne van minstens een halve eeuw waarbij aluminum in zeer aggressieve omstandigheden toegepast is.

Motivatie van de jury omtrent het Casino Kursaal Voor de renovatie van de aluminium vliesgevels en raampartijen, werden nieuwe profielen ontworpen die zo veel als mogelijk het uitzicht van de oude dienden te benaderen. Met een verschil van niet meer dan 9 mm is het systeemhuis Sapa Building System in dit opzet geslaagd! Een op en top technische prestatie! De nieuwe aluminium vliesgevel weerspiegelt de voormalige “grandeur” van het casino.

Architectenbureau: Storme Van Ranst

100

Casino Kursaal Oostende Projectdata:

- Antwerpen Aluminium systeemleverancier: Sapa Building System – Lichtervelde

7FSESBBJEHPFE 4BQB JOMJKONFUEFBSDIJUFDUVVS "SDIJUFDUVSBM "MVNJOJVN JT POT EPNFJO FO PO[F NJTTJF 8JK POUXJLLFMFO OJFU BMMFFO QSPGJFMTZTUFNFO NBBS FYUSVEFSFO[FPPLJOFJHFOCFIFFS;PEPFOEFCFIFFSTFOXJKIFUQSPEVDUJFQSPDFTWBOBGEFHSPOETUPGUPUFONFU EFUPFQBTTJOHFO%JUCJFEUPOTFFOVJUTUFLFOEFFYQFSUJTFJOQSPEVDULFOOJTFOPOUXJLLFMJOH "MTBMVNJOJVNQSPEVDFOUCFIPSFOXJKUPUEFXFSFMEUPQ"MTPOUXFSQFSWBOTZTUFNFOWPMHFOXJKWPPSVFMLQSPKFDU NFUFFOUFBNWBOTQFDJBMJTUFO.FUQSPGJFMFOEJFIFUQBEFGGFOFOWPPSFFODSFBUJFWFWPSNHFWJOH /FFN WSJKCMJKWFOE DPOUBDU PQ WJB SDTZTUFNOM!TBQBHSPVQDPN FO POUEFL EF VJUEBHFOEF QPMZWBMFOUJF WBO 4BQB3$4ZTUFN

4BQB3$4ZTUFNOW *OEVTUSJFMBBO #&-JDIUFSWFMEF *OEVTUSJF[POF3PPTWFME #&-BOEFO

5FM 5FM

'BY 'BY

&NBJMQUSDTZTUFN!TBQBHSPVQDPN 8FCTJUFXXXTBQBCVJMEJOHTZTUFNCF

Tekst: Tim Vanhove Fotografie: Dries Van den Brande

VMM geeft het goede voorbeeld Centraal besturingsgebouw gerealiseerd volgens passiefhuisprincipe

Begin dit jaar nam de Vlaamse Milieumaatschappij in Leuven een nieuw centraal besturingsgebouw in gebruik. Vanuit dit controlecentrum worden de waterstanden van het Dijle- en Zennebekken bewaakt. Naast zijn beveiligende taak kreeg het gebouw ook een sterke voorbeeldfunctie. Het is volledig volgens de passiefhuisstandaard gebouwd en is zo een toonbeeld van energiezuinig en milieuvriendelijk werken. Tegelijkertijd wordt al het water op het terrein zelf gezuiverd.

In de schaduw van het Leuvense Gasthuisberg en de brandweer waakt de VMM sinds kort over Leuven. Vanuit een centraal besturingsgebouw worden alle data van het Dijle- en Zennebekken (peilen, debieten, klepstanden, stuwen, sluizen,...) gecentraliseerd, beheerd en gestuurd. Hier wordt met andere woorden voorkomen dat de stad Leuven en omstreken kunnen onderlopen. Gezien de strategische ligging nabij het ziekenhuis, de brandweer en de E314, kan

het gebouw ook fungeren als een volwaardig crisiscentrum. Maar het besturingsgebouw is meer dan een veiligheidsbaken voor Leuven. De VMM had van bij de start van de ontwerpfase de uitdrukkelijke wens een voorbeeldgebouw te realiseren. Met evr-Architecten vond het een goede partner. Het Gentse bureau legt zich toe op duurzame en energiezuinige gebouwen. Dat bewezen ze bijvoorbeeld al met het hoofdkantoor van het Gentse Havenbedrijf - het eerste passiefkantoor in de Benelux - of de kantoren en bedrijfsruimte voor Floréac in Lochristi - winnaar van de Belgische Architectuur Awards 2007. Vide als communicatiecentrum De ontwerpers creëerden een compact bouwvolume dat zich over twee verdiepingen uitstrekt. Een uitnodigende overdekte inkomzone is een eerste blikvanger op het gelijkvloers. In deze zone zijn parkeerplaatsen voor het personeel en bezoekers en een fietsenstalling ondergebracht. De open wanden bieden een goed doorzicht naar de tuin en berm van de E314. De - nog aan te leggen - bedieningsweg van

Het gebouw is gestyleerd rond een centrale vide die de interne communicatie tussen de verschillende werkplaatsen bevordert en de omliggende ruimtes tevens voorziet van licht.

het UZ Gasthuisberg voor het gebouw was bepalend voor de schuine gevel. Deze loopt immers parallel met de weg. In het gebouw ligt de focus op een centrale vide. Deze communicatieruimte is het hart van het gebouw, waarrond alle belangrijke functies zijn gegroepeerd: controlekamer, kantoren, vergaderruimtes, serverlokalen en een garage met werkplaats. Om het belang van deze communicatieruimte te benadrukken, werden de binnenwanden van de omliggende lokalen zoveel mogelijk transparant gehouden. Zo worden de activiteiten in deze ruimtes meteen ook beter zichtbaar en genieten ze van een centrale belichting. De functies aan de tuingevel kregen een horizontaal bandraam. Dat biedt een panoramische uitkijk over de tuin en de Dijlevallei.

103

ARCHITECTUUR

Silka als duurzame waarde Gezien de aanwezigheid van verschillende technische en sanitaire functies en de openbare rol van het gebouw werd voor de draagconstructie en binnenafwerking van de wanden gekozen voor een steenachtig materiaal. “We hebben hiervoor gezocht naar de steen met de beste Nibe-milieuclassificatie. Aangezien kalkzandsteen voor binnenwanden en binnenspouwbladen na hout de beste keuze is, werden alle wanden in het gebouw in dit materiaal uitgevoerd. In de tecnische ruimtes werden de Silka-vellingkantblokken gebruikt aangezien ze zichtbaar blijven, elders werden de Silkablokken afgewerkt met een dunpleister. De combinatie van een isolerende houtstructuur met gelijmde dragende Silka-kalkzandsteen wordt in Duitsland overigens frequenter toegepast. In dit gebouw konden we deze werkwijze voor het eerst concreet toepassen in eigen land. Het gebruik van Silka heeft bovendien het voordeel dat het gebouw - samen met de welfsels - de nodige inertie krijgt. Hierdoor verbetert het thermisch comfort aanzienlijk,” verduidelijkt ontwerper Jan Van Den Broeke.

Het besturingsgebouw is niet alleen compact, maar ook supergeïsoleerd. Het heeft een K-waarde van ± 15. Om die te behalen, werd teruggegrepen naar een houtstructuur, opgevuld met een 28 cm dikke laag glaswol en afgewerkt met een 2 cm dikke onderdakplaat. De binnenbladen van de muren zijn opgetrokken met Silka. Dit resulteert in een U-waarde van 0,132 W/m²K.

104

NIBE -milieuclassificatie De twee bouwblokken in het gamma van Xella: Silka (kalkzandsteen) en Ytong (cellenbeton) zijn de best scorende steenachtige materialen in de NIBE- milieuclassificatie. Deze ranglijst van het Nederlands Instituut voor Bouwbiologie en Ecologie (www.nibe.org) schikt producten op basis van hun milieubelasting, levensduur,...

Hierbij wordt rekening gehouden met de volledige levenscyclus van het product, van ontginning tot recyclage. Dat Ytong en Silka bovenaan staan, valt te verklaren doordat er voor de productie weinig of geen vervuilende grondstoffen worden gebruikt, de blokken op lage temperatuur worden verhard en de materialen volledig recycleerbaar zijn.

Het veelvuldig gebruik van lichtkoepels in het dak garandeert het nodige daglicht in de centrale vide.

De eerste luchtdichtheidstest die werd gedaan in het gebouw (dat zelfs nog niet volledig afgewerkt was) had een resultaat van 0,35, daar waar het passiefhuis-criterium max. 0,60 bedraagt. Het was de eerste keer dat zo’n uitstekend resultaat in België opgemeten werd.

De voetprint van het gebouw is minimaal. Op het gelijkvloerse niveau wordt de ruimte dan ook nog grotendeels ingenomen door de garage en opslag.

105

ARCHITECTUUR

Gezellig warm zonder verwarming Compactheid, doorgedreven isolatie en luchtdichtheid zijn de basisprincipes van energievriendelijk bouwen. Ze maken dat dit gebouw een passiefgebouw is en enkel door lichte bijverwarming van de ventilatielucht verwarmd kan worden. Dit is dan nog enkel nodig in de koudste periodes. De hoofdverwarming wordt geleverd door een warmtepomp die zijn warmte uit een grondwaterlaag op 80 meter diepte haalt. Het technische concept - en de simulaties hiervoor - werd op punt gesteld door 3E uit Brussel. De doorgedreven isolatie en de luchtdichtheid vermijden grote warmteverliezen. De mechanische ventilatie met warmteterugwinning zorgt voor een goede luchtkwaliteit en een aangename temperatuur in de ruimtes. Een water-waterwarmtepomp verwarmt de ventilatielucht indien nodig. Ze recupereert daarbij de warmte uit de serverruimtes en verspreidt die opnieuw in het gebouw. Een deel van de elektriciteitsproductie wordt verzorgd door PV-panelen. Door de plaatsing van de panelen als een dakoversteek boven het horizontale bandraam van de zuidgevel krijgen ze meteen een dubbele functie als zonwering. Verder wordt ook gebruik gemaakt van mobiele buitenzonwering om oververhitting van het complex tegen te gaan. Gezien de missie van de VMM - afdeling water - werd er naast het energieaspect ook veel aandacht besteed aan een zuinig en correct watergebruik. Er werden op dit vlak verschillende technieken toegepast en ze werden bovendien ook zichtbaar gemaakt. Zo is de wegenis uitgevoerd in waterdoorlatende grasraten en is het dak uitgerust met sedumbeplanting - deze buffert het regenwater en draagt bij aan de thermische en akoestische isolatie van het gebouw. Het regenwater wordt maximaal hergebruikt - onder meer voor de toiletspoeling - en het gebruik van drinkwater is beperkt. Verder wordt het afvalwater gezuiverd in een rietveld. Overtollig regenwater en gezuiverd water worden opgevangen in een wadi en dringen zo langzaam in de ondergrond. Door de toepassing van al 106

Aan de buitenzijde is het gebouw volledig afgewerkt met verduurzaamd hout. Dit vraagt geen onderhoud meer en is toch bestand tegen de weersinvloeden. Let ook op de zonnepanelen die in de zonwering een dubbele functie krijgen.

deze technieken heeft het besturingsgebouw geen aansluiting op het rioleringsnet nodig. De wadi en het rietveld worden mee geintegreerd in de omgevingsaanleg. Hierin vallen een houtwal en een boomgaard met fruitbomen nog op. Het volledige terrein zal afgesloten worden met een begroeide omheining. Overtuigingskracht Het kantoorgebouw werd opgetrokken door Vanhout - afdeling Batech Construct uit Geel. Batech Construct heeft al jarenlang ervaring in de bouw van energievriendelijke concepten en passiefhuizen. Vandaar dan ook dat Jan Van Den Broeke kan terugblikken op een goede samenwerking. “De mensen van Batech Construct weten aan welke details ze aandacht moeten besteden. We moeten hen ook niet meer overtuigen van het belang van luchtdichtheid. Dat is bij aannemers die geen voeling hebben met energievriendelijke concepten al eens anders. Dat maakt de samenwerking aangenaam.” Voor projectleider Erik Rombouts - Batech Construct - blijft het toch een uitdaging om alle onderaannemers te overtuigen van het belang van de correcte detailuitvoering. “Een dakwerker bijvoorbeeld ziet het dampscherm als een eerste laag om het water tegen te houden, voor ons is het echter ook de luchtdichting en moet het dus heel secuur worden uitgevoerd.” Hij is dan ook trots op het resultaat van de eerste luchtdichtheidstest op 1 oktober. Voor het eerst werd in ons land bij een eerste test in een zelfs onafgewerkt gebouw een resultaat 0,35 gehaald. “Voor ons is deze werf een prestigeproject waarbij kwaliteitscontrole een heel hoge prioriteit heeft.” Voor Erik Rombouts is het van groot belang dat bij een dergelijk detailgevoelig en energievriendelijk ontwerp alle neuzen dezelfde richting uitwijzen bij het uitwerken van details, nemen van beslissingen en het uitvoeren van de werken. Hij is dan ook enthousiast over de intense samenwerking op deze werf tussen de ontwerpende partijen, de bouwheer en de aannemer.

evr-Architecten Visserij 260 9000 Gent T +32 (0)9 228 57 52 F +32 (0)9 228 57 52 [email protected] www.evr-architecten.be

3E Vaartstraat 61 1000 Brussel T +32 (0)2 217 58 68 F +32 (0)2 219 79 89 [email protected] www.3e.eu

Vanhout - Batech Construct Hauwendries 12 2440 Geel

107

Park Inn Hotel Liège

RECHTZETTING

In de uitgave Konstruktief 2007-02, werd in het artikel van bureau Audex waarin onder andere het project Hotel Park Inn te Luik besproken werd, ten onrechte de naam van de bouwheer van dit hotel foutief vermeld. Dit wensen wij hierbij recht te zetten.

Projectdata: Bouwheer

Architectenbureau

Aluminium systeemleverancier

SA Liège Hotel Centrum Zuid 3053 3530 Houthalen T +32 (0)11 52 55 60 F +32 (0)11 52 55 65 [email protected]

Bureau Audex Rue Raikem 8 4000 Liège T +32 (0)4 253 51 00 F +32 (0)4252 38 73 [email protected]

Sapa Building System www.sapabuildingsystem.be

(FDIBNCSFFSE 4BQBIPVEUIFUPQLBNFSUFNQFSBUVVS "SDIJUFDUVSBM "MVNJOJVN JT POT EPNFJO FO PO[F NJTTJF 8JK POUXJLLFMFO OJFU BMMFFO QSPGJFMTZTUFNFO NBBS FYUSVEFSFO[FPPLJOFJHFOCFIFFS;PEPFOEFCFIFFSTFOXJKIFUQSPEVDUJFQSPDFTWBOBGEFHSPOETUPGUPUFONFU EFUPFQBTTJOHFO%JUCJFEUPOTFFOVJUTUFLFOEFFYQFSUJTFJOQSPEVDULFOOJTFOPOUXJLLFMJOH "MTBMVNJOJVNQSPEVDFOUCFIPSFOXJKUPUEFXFSFMEUPQ"MTPOUXFSQFSWBOTZTUFNFOWPMHFOXJKWPPSVFMLQSPKFDU NFUFFOUFBNWBOTQFDJBMJTUFO.FUIPPHXBBSEJHHFÖTPMFFSEFQSPGJFMFOEJFCFBOUXPPSEFOBBOEF[FFSTUSFOHF FJTFOVJUEFNBSLU /FFN WSJKCMJKWFOE DPOUBDU PQ WJB QUSDTZTUFN!TBQBHSPVQDPN FO POUEFL EF VJUEBHFOEF QPMZWBMFOUJF WBO 4BQB3$4ZTUFN

4BQB3$4ZTUFNOW *OEVTUSJFMBBO #&-JDIUFSWFMEF *OEVTUSJF[POF3PPTWFME #&-BOEFO

5FM 5FM

'BY 'BY

&NBJMQUSDTZTUFN!TBQBHSPVQDPN 8FCTJUFXXXTBQBCVJMEJOHTZTUFNCF

Brandwanden van Hebel, 360 min. brandweerstand.

Sinds 2006 wordt het merk HEBEL gebruikt voor wand-, daken vloerplaten in cellenbeton. Het merk YTONG blijft bestaan voor de blokken in cellenbeton.

Hebel beschermt. Gebouwen ontwerpen is vooruitzien. Eén ongelukkige vonk en jaren van inspanning van een hardwerkende ondernemer gaan in rook op. Gelukkig heeft Hebel tal van constructieve ideeën om zulke rampen te voorkomen. Compartimentscheidende brandwanden en buitenwanden in Hebel bewijzen reeds jarenlang hun efficiëntie bij het inperken en begrenzen van brandrisico’s. Hebel is namelijk een 100% brandveilig bouwmateriaal. Een dubbele brandwand in Hebel biedt een uitstekende bescherming tegen brand in een naastgelegen compartiment. Een vrijstaande brandwand of een brandwand met smeltankers in Hebel blijft zelfs overeind staan als de draag-constructie van het gebouw het begeeft. De voordelen spreken voor zich. Als het noodlot toeslaat, blijft de schade beperkt. Zo verzekert u zich meteen van een lagere verzekeringspremie. Uw bedrijf ligt minder lang stil. dankbaar voor zijn. U merkt het: bouwen met Hebel heeft niets dan voordelen.

Xella BE nv/sa • Kruibeeksesteenweg 24 • 2070 Burcht • Tel: 03/250.47.00 • Fax: 03/250.47.06 • hebel [email protected] • www.xella.be

KON-0307-H1

En de heropbouwkosten blijven tot een minimum beperkt. Uw personeel en ook de directe buren van uw onderneming zullen er u

Konstruktief. halfjaarlijks naslagwerk eenentwintigste jaargang # 51

Recommend Documents