koers 2014-2016
kracht van verbinden
Inhoudsopgave
Gewoon
1 Missie 5 2 Visie op herstel 7 3 Kernwaarden 11 4 Klantprofiel en vangnet 13 5 De externe omgeving 19 6 Prioriteiten 23 7 Samenvatting 29 Speerpunten 30
wonen moet voor iedereen
mogelijk zijn
Voorwoord De komende jaren gaat er veel veranderen in zorg, welzijn en de semi-publieke sector. De overheid heeft aanzienlijk minder geld te besteden voor zorg en ondersteuning en verwacht dat burgers meer zelf ondernemen en een groter beroep doen op de eigen familie, vrijwilligers en het sociale netwerk.
Eigenkracht &
samen
kracht zijn de nieuwe trefwoorden
Eigen kracht en samenkracht zijn de nieuwe trefwoorden waarmee de burger wordt aangespoord om het leven toch vooral meer zelf vorm te geven. Deze visie op actief burgerschap, zelfredzaamheid en op meer gemeenschapszin wordt mede ingegeven door de oplopende kosten in de gezondheidszorg in de afgelopen decennia. De verzorgingsstaat in Nederland kraakt in haar voegen en is inmiddels onbetaalbaar geworden. Wat is dan het alternatief?
Ook minder zelfredzame burgers moeten meedoen Als het aan de overheid ligt dan gaan we vooral meer participeren en ons actief met elkaar bemoeien. Uit onderzoek blijkt dat de samenleving daartoe best bereid is. Maar wel met die toevoeging dat de directe omgeving niet overvraagd mag worden en dat daarnaast kwalitatief goede ondersteuning van professionals beschikbaar moet blijven. Een meer zorgzame en betrokken samenleving is met deze toevoeging dus heel goed mogelijk. De vraag dient zich echter aan of deze optimistische visie op de samenleving voldoende realiteitsgehalte heeft. Gaat het ook op voor die burgers waar uiteenlopende problemen hebben geleid tot sociale uitsluiting en een verminderde zelfredzaamheid?
en de verzorgingsstaat terecht zijn gekomen. Juist voor deze kwetsbare burgers wil Neos het laatste vangnet bieden en een veilige opvangplaats als er sprake is van huiselijk en eergerelateerd geweld. Afhankelijkheid van instanties en hulporganisaties is onder dergelijke omstandigheden helaas niet te vermijden. Wat we echter willen voorkomen is dat mensen te lang in een opvangvoorziening moeten verblijven omdat er op korte termijn geen perspectief is. Dat is een belangrijke reden waarom we ons tot het uiterste inspannen om een nieuw perspectief te creëren voor burgers waarbij sociale uitsluiting en maatschappelijke uitval aan de orde is. We willen daarom de kracht van verbinden inzetten als de verbinding is verbroken!
Concrete en hoopgevende resultaten Dagelijks ervaren onze medewerkers dat doelgerichte en vooral prakti sche hulp tot hoopgevende en concrete resultaten leidt voor cliënten en voor de maatschappij. Ons uitgangspunt blijft onverkort dat een stabiele woonomgeving, eventueel met tijdelijke ondersteuning, mogelijk moet zijn voor iedereen. Ook willen we voorkomen dat kwetsbare mensen, gezinnen en risicojongeren op straat terecht komen. Preventie van huisuitzetting, dakloosheid en sociaal isolement moet hoog op de politieke agenda blijven staan. We willen deze ambitie graag samen met u als samenwerkingspartner realiseren!
Laatste vangnet bij dakloosheid en huiselijk geweld Het zijn deze burgers die vaak onder de laagste vangnetten terecht zijn gekomen en waarbij sociale steunsystemen zijn weggevallen. Mensen die tussen de bureaucratische scheidslijnen van instanties
2
Pim Dijkstra en Ting Yu Chu Raad van Bestuur
Koers 2014-2016 Neos
3
Neos
1 Missie: nieuw perspectief Neos is een organisatie die zich ten doel stelt om de meest kwetsbare burgers in de samenleving nieuw perspectief te bieden. De grondslag van onze missie komt voort uit humanitaire overwegingen omdat we vinden dat personen, gezinnen en kinderen die dreigen uit te vallen of slachtoffer zijn van huiselijk geweld, extra aandacht verdienen. Neos organiseert daarom oplossingen samen met, voor en door cliënten en ondersteunt hen naar een zo zelfstandig mogelijk bestaan. Het perspec tief is dat sociaal kwetsbare mensen erbij horen en weer mee kunnen doen als volwaardig burger met rechten en plichten vanuit de mogelijk heden die ieder mens in zich heeft.
ondersteunt
een zelfstandig 4
bestaan
Koers 2014-2016 Neos
5
De cliënt
als mondige gesprekspartner
2 Visie op herstel Neos hanteert een zorgvisie waarbij als belangrijkste uitgangspunt geldt dat kwetsbare mensen het vermogen hebben te herstellen en zoveel mogelijk worden aangesproken op hun eigen kracht en ontwikkelmogelijkheden. Iedere cliënt draagt zoveel mogelijk zelf verantwoordelijkheid voor zijn leven en wordt gestimuleerd om zelf te kiezen wat hij met zijn leven wil. Professionals en ervaringswerkers beschikken over passie en deskundig heid om de cliënt diverse keuzemogelijkheden voor te houden en de gevolgen daarvan inzichtelijk te maken. De werkrelatie tussen cliënt en professional is altijd gebaseerd op wederzijds respect en het vertrouwen in de eigen kracht, de talenten en mogelijkheden van mensen. De cliënt wordt beschouwd als een serieuze en mondige gesprekspartner met wie ook heldere afspraken gemaakt kunnen worden. De hulpverlener en cliënt zijn beiden in wederkerigheid aanspreekbaar op deze afspraken. Neos heeft vanuit haar missie en inclusieve visie op herstel een belang rijke maatschappelijke opdracht te vervullen daar waar de veiligheid, sociale uitsluiting en de eigen bestaansvoorwaarden van mensen in het geding zijn.
Veerkracht Vanwege het ontbreken van een goede steunstructuur is er bij kwetsbare mensen vaak sprake van een ongekende draaglast in verhouding tot een geringe draagkracht. Ondanks verlies en tegenslag beschikken deze mensen ook over een bijzondere veerkracht om zelfs na verlies en tegenspoed te kunnen herstellen. Veerkracht is het vermogen om dergelijke tegenslagen te overwinnen en zich aan te passen aan een veranderende omgeving. De veerkracht van mensen wordt ook bepaald door de wijze waarop zij hun talenten, hulpbronnen en ondersteuning in de eigen omgeving weten te benutten. We vinden het belangrijk dat cliënten zich kunnen identificeren met ervaringsdeskundigen en andere
6
Koers 2014-2016 Neos
7
mede
zeggenschap
versterken lotgenoten. Het inzetten van zelfhulp en gekwalificeerde ervarings werkers naast onze professionals, willen we daarom de komende periode verder stimuleren omdat het onze dienstverlening krachtiger en effectiever maakt.
Actief burgerschap In de visie van Neos staat burgerschap centraal. Burgerschap is hét ijkpunt van de dienstverlening die door de maatschappelijke opvang wordt geboden. Kwetsbare mensen zijn en blijven gewone burgers, ondanks hun soms lastige of bijzondere gedrag of hun vervreemding van de samenleving. De kwaliteit en het karakter van onze dienstverlening mag daarom nooit gebaseerd worden op een tweederangs burgerschap. Burger schap betekent ook dat kwetsbare mensen relatief autonoom en tegelijkertijd van anderen afhankelijk zijn, maar ook rechten en plichten hebben. Als sprake is van grensoverschrijdend gedrag wat anderen schade berokkent of de leefbaarheid en veiligheid in de omgeving onder druk zet, dan kunnen zij daarvoor ook ter verant woording worden geroepen. We accepteren iedere cliënt met al zijn eigenaardigheden en bejegenen iedereen met een respectvolle houding. Actief burgerschap betekent voor Neos dat meepraten en meebeslissen van cliënten over hun eigen leefomgeving een belang rijk uitgangspunt is. Daarom gaan we de medezeggenschap van cliënten de komende periode verder versterken en faciliteren.
8
Preventie, Herstel en Asiel “Een thuisbasis, een rustpunt, dat is mijn huis voor mij. Mijn huissleutel staat daar symbool voor. Cliënten van Neos hebben meestal geen huis of huissleutel meer. Voor hen zijn we een tussenstation. Een eigen sleutel en een huurcontract betekenen voor cliënten een nieuw begin. Daar komen hele gelukkige emoties bij kijken, maar ook angst en onzekerheid. Weer een eigen huis betekent zelf een nieuw leven opbouwen. Zo herstelt iemands eigenwaarde.” Financieel dienstverlener bij Neos
De omvang en het profiel van mensen die een beroep doen op de maatschappelijke opvang en de vrouwenopvang is aan verandering onderhevig. De maatschappelijke opvang is te beschouwen als een klankbord van de samenleving en vervult een belangrijke signalerings functie voor dakloosheid, huiselijk geweld en sociale uitsluiting. We onderscheiden in dit verband drie essentiële functies en daarmee samenhangende taken: preventie, herstel en asiel.
• Preventie richt zich op vroegsignalering en het beïnvloeden van risico factoren en beschermende factoren. Ook outreachende hulp en vroeg interventie bij huisuitzetting en huiselijk geweld maken onderdeel uit van preventie, evenals de ondersteuning van mensen bij kritieke transitiemomenten, zoals ontslag uit gevangenis, ziekenhuis of een behandelvoorziening.
• Herstel richt zich op het begeleiden en ondersteuning bieden bij de bestaansvoorwaarden, zoals woonbegeleiding, arbeidsmatige dagbeste ding en werk, jobcoaching, schuldhulpverlening en inkomensbeheer en het toegankelijk maken van instituties, netwerken en rechten.
• Asiel richt zich op (zelf)bescherming, crisisopvang en het bieden van een time-out. Asiel betekent letterlijk dat een laagdrempelig vangnet en toevluchtsoord wordt geboden voor kort- of langdurig verblijf in de maatschappelijke en vrouwenopvang of in een voorziening voor beschermd wonen.
Koers 2014-2016 Neos
9
we leggen verbindingen
tussen
mensen 10
3 Kernwaarden Daadkrachtig Het gaat bij alles wat we doen om de cliënt en de resultaten die we willen bereiken. We anticiperen daarbij op veranderingen in de omgeving van cliënten en we passen effectieve interventies toe die leiden tot duurzame verbeteringen in de kwaliteit van leven van onze cliënten. We reageren snel en adequaat op vragen en verzoeken uit onze directe omgeving.
Betrouwbaar We komen onze afspraken altijd na, of het nu gaat om interne afspraken of afspraken met cliënten, verwijzers, opdrachtgevers of samenwerkingspartners. We gaan gewetensvol om met mensen en met de aan ons beschikbaar gestelde middelen en we laten zien wat we doen.
Verbindend We willen een maatschappelijk betrokken organisatie zijn met gedreven medewerkers. We handelen in het belang van onze cliënten, onze opdrachtgevers en de maatschappelijke omgeving. Soms zijn we pleit bezorger voor cliënten die zelf niet of onvoldoende kunnen opkomen voor hun rechten. We werken in uiteenlopende netwerken en leggen verbindingen tussen mensen, sociale steunsystemen en maatschappe lijke organisaties.
Koers 2014-2016 Neos 11
Dak- en thuislozen
hebben
grote overlevings 12
kracht
4 Klantprofiel en vangnet In de maatschappelijke en vrouwenopvang bieden we diverse vormen van opvang en beschermd wonen voor cliënten die onvoldoende weerbaar en zelfredzaam zijn om zelfstandig te kunnen wonen. Het gaat veelal om mensen met psychische problemen, verslavingsproblemen en verstandelijke en/of fysieke beperkingen. Kenmerkend is dat veel cliënten tussen de bureaucratische scheidslijnen van de zorg terecht zijn gekomen en weinig of geen vertrouwen hebben in hulpverleners en overheidsinstanties.
Risicofactoren op meerdere leefgebieden Voor deze kwetsbare burgers willen we een veilige plek en een laatste vangnet bieden. Bij sociaal kwetsbare mensen is vaak sprake is van risico factoren op meerdere leefgebieden die bedreigend zijn voor het in stand houden van de eigen bestaansvoorwaarden. De maatschappelijke opvang en de vrouwenopvang is dan het laatste vangnet voor mensen die feitelijk nergens meer terecht kunnen of adequaat geholpen worden. Acute en langdurige dakloosheid is bovendien niet het enige probleem. In opdracht van het ministerie van VWS is een grootschalig onderzoek uitgevoerd waarin ruim 500 daklozen gedurende 2,5 jaar werden gevolgd. Uit de eerste onderzoeksresultaten (2012) kwam naar voren dat het gemiddelde risicoprofiel van dak- en thuislozen in de G4 de afgelopen jaren is veranderd en dat de deelnemers over het algemeen op meerdere leefgebieden uitermate kwetsbaar zijn. Uit de tweede meting van dit cohortonderzoek (2013) onder dak- en thuislozen in dezelfde vier grote steden door professor Judith Wolf e.a. blijkt dat de persoonlijke situatie en omstandigheden van deze groep zich onderscheidt door een combinatie van de volgende kenmerken.
Koers 2014-2016 Neos 13
Specia listen aan de voordeur
woonsituatie en een verlaging van hun schuldenlast te komen. De kans op succesvolle reïntegratie wordt aanzienlijk vergroot als aansluitend op de opvangperiode tijdens de fase van begeleid zelfstandig wonen, sprake is van gespecialiseerde begeleiding of zelfs van langdurige bescherming.
• Meervoudige en sterk verweven psychosociale problemen, waaronder werkloosheid, gebrek aan betekenisvolle dagactiviteiten, schulden, zelfverwaarlozing en soms ook overlastgevend gedrag. • Een onvermogen om op eigen kracht met de hulp van andere personen uit het sociale netwerk te voorzien in de eigen bestaansvoorwaarden zoals onderdak, inkomen, werk en gezondheid. • Eenzaamheid, een gebrek aan steunende relaties en onderdeel van een uitsluitingscultuur. • Langdurig gebruik van drugs, alcohol en medicijnen of combinaties van deze middelen. • Ernstige psychische en/of verslavingsproblemen vaak in combinatie met fysieke aandoeningen. • Weinig stabiele contacten met hulpinstanties en soms herhaalde contacten met politie en justitie. Opvallend is dat bij 30% van de deelnemers sprake is van een licht verstandelijke beperking. Dit is aanleiding voor Neos om bij het inschatten en taxeren van de zorgbehoefte aan de voordeur van de maatschappelijke opvang gebruik te maken van specialistische kennis. Er zijn verschillende groepen waarbij een bepaald kenmerk in meer of mindere mate op de voorgrond staat. Daarom is de situatie van elke persoon uniek en zijn er verschillen in duur en ernst van de verminderde zelfredzaamheid.
Grote overlevingskracht Ondanks bovengenoemde kenmerken beschikken mensen die dakloos zijn of soms moeten vluchten voor huiselijk geweld vaak over een grote overlevingskracht. Voor deze mensen moet er een tijdelijk vangnet en een veilige opvangplaats beschikbaar zijn om tot rust te komen en weer orde op zaken te stellen. Door problemen die vaak met elkaar zijn verweven dient het eerste vangnet er op gericht te zijn om wonen, werken, inkomenspositie en schuldhulpverlening zodanig op elkaar af te stemmen dat cliënten zo snel mogelijk weer zeggenschap krijgen over de invulling van hun eigen leven. Tevens is uit het cohortonderzoek naar voren gekomen dat een verblijfsperiode van zes maanden in de opvang voor deze deelnemers doorgaans te kort is om tot een stabiele 14
Begeleiding is maatwerk
voorkomen hospitalisatie en inzetten op
terug
keer
Neos spreekt mensen aan op wat ze willen en kunnen en hanteert de methodiek van krachtgericht en trajectmatig werken. Krachtge richt werken komt het beste tot zijn recht in de eigen en natuurlijke omgeving van de cliënt. Het is daarom belangrijk dat cliënten leren om de natuurlijke hulpbronnen in de samenleving beter te benutten. De begeleiding door onze professionals speelt zich niet af in een beroeps matig vacuüm, maar houdt altijd rekening met de sociaal-maatschap pelijke context en met omgevingsfactoren die het herstelproces kunnen bevorderen. We werken ook systeemgericht omdat we ons bewust zijn dat het steun- en leunsysteem van een cliënt uitgeput kan raken. Het gevolg van die uitputting kan er toe leiden dat er een verhoogd risico ontstaat op sociaal isolement en uitsluiting.
Integrale aanpak De trajectmatige begeleiding die Neos biedt is maatwerk en gebaseerd op het stellen van realistische en haalbare doelen. We werken integraal en bieden daarbij praktische ondersteuning op het gebied van wonen, werken, onderwijs, inkomenspositie en schuldhulpverlening. In ieder traject worden samen met de cliënt meetbare doelen opgesteld om de zelfredzaamheid te bevorderen en specifieke vaardigheden te ontwikkelen of te versterken. Behalve psychische aspecten gaat het daarbij ook om het verwerven van woonvaardigheden gericht op stabi lisatie van de woonsituatie en het versterken van arbeidscompetenties gericht op een duurzame deelname op de arbeidsmarkt via jobcoaching.
Koers 2014-2016 Neos 15
onze professionals
zijn breed
georiënteerde
specia listen Om nog effectiever te werken aan duurzame terugkeer en participatie, leveren we ook een bijdrage aan het versterken van de sociale samenhang in buurten en wijken. We zoeken daarvoor aansluiting met relevante buurtinitiatieven en investeren in de samenwerking met vrijwilligers, maatjesprojecten en andere organisaties in het sociaal domein. We signaleren echter ook een toename van het aantal zorgmijdende daklozen die niet direct te herleiden zijn tot een bepaalde wijk of een postcodegebied. Voor deze risicogroepen zal een overgang naar een stabiele en zelfstandige woonsituatie meer tijd en intensievere begeleiding vragen.
Methodisch en resultaatgericht werken
We sluiten aan op
buurt
initiatieven en investeren
in samenwerking 16
Door de invoering van een geïntegreerde zorgvisie is een gemeen schappelijk kader ontstaan en willen we bereiken dat cliënten zoveel mogelijk zelf de regie voeren voor hun eigen leven. We willen hospi talisatie voorkomen en zoveel mogelijk inzetten op een terugkeer in de samenleving. Neos wil investeren in duurzame resultaten en randvoorwaarden creëren zodat cliënten weer volwaardig mee kunnen doen. Daarnaast bieden we cliënten die vanwege fysieke of andere beperkingen niet in staat zijn om volledig te reintegreren, passende ondersteuning en een stevig vangnet. Deze zorgvisie van Neos sluit goed aan op de ontwikkeling van de generalistische wijkteams en burgerparticipatie in de diverse gemeenten. Het benutten van informele netwerken, natuurlijke hulpbronnen en eigen kracht van burgers, staat hierbij centraal. Het vereist van medewerkers voortdurend afstemming en nauwe samenwerking met uiteenlopende ketenpartners en instanties. Trajectmatig en methodisch werken vraagt behalve om handelings bekwame medewerkers, ook om een flexibele inrichting van de eigen kernactiviteiten en een cliëntvolgsysteem dat effectief inspeelt op nieuwe vragen van cliënten en de externe omgeving.
Gelijktijdig specialist en generalist “Mijn tatoeage heb ik laten zetten als afsluiting van een zware periode in mijn leven. Het zijn drie koi-vissen, twee grote en één kleine. Ik ben verkeerd behandeld in het ziekenhuis waardoor mijn been beschadigd raakte. Ik moest anderhalf jaar revalideren voor ik weer kon lopen. Wat koi bijzonder maakt, is dat ze stroomopwaarts zwemmen. Volgens de mythe veranderen ze in een draak als ze bij de bron komen. Voor mij, mijn vrouw en dochter geldt dat we er na een moeilijke periode sterker uit zijn gekomen. Ik heb geleerd dat je moet blijven knokken. Dat neem ik mee in mijn werk. Uit eigen ervaring weet ik dat iets vreselijk moeilijk kan zijn, maar als je wilt, dan kom je er wel.” Trajectregisseur bij Neos
De komende jaren willen we ons manifesteren als een organisatie die met passie en vasthoudendheid opkomt voor de belangen van kwetsbare cliënten. De vraag van de cliënt staat centraal maar er wordt ook een grotere inspanning verwacht van de cliënt zelf. Van professio nals in het sociaal domein wordt tegenwoordig een generalistische en op preventie gerichte werkwijze verwacht. De professionals van Neos onderscheiden zich in dit veranderende speelveld als breed georiënteerde specialisten die voldoen aan de vastgestelde kwaliteitseisen. Zij zijn in staat om slimme verbindingen te organiseren tussen formele en informele steunsystemen rondom de cliënt en zijn directe omgeving. Het vereist een meer procesmatige en outreachende werkwijze zonder direct de verantwoordelijkheden van de cliënt over te nemen. In de praktijksituatie die in het sociaal domein nog volop in ontwikkeling is, zijn een aantal specifieke kwaliteiten nodig om gekend en herkend te worden als specialist in generieke dienstverlening. Om deze rol als professional “nieuwe stijl” waar te kunnen maken zijn de volgende competenties noodzakelijk. • Proactief en outreachend met cliënten werken zowel in de opvang als in de thuissituatie. • Bieden van structuur en veiligheid voor slachtoffers van huiselijk geweld. • Zorgcoördinatie uitvoeren en kunnen taxeren en beoordelen van draagkracht en draaglast. • Systeemgericht en vanuit de maatschappelijke context met de cliënt kunnen werken. • Zowel specialistisch als generalistisch in wisselende rollen en coalities kunnen samenwerken. • Deskundigheid en vakkennis bijhouden op alle aspecten die met de bestaansvoorwaarden en met het bevorderen van gezondheid en participatie te maken hebben.
Koers 2014-2016 Neos 17
Appèl Iedere cliënt is
zelf verantwoordelijk
voor zijn 18
leven
op eigen
kracht 5 De externe omgeving De externe omgeving wordt gekenmerkt door een grote dynamiek en fundamentele wijzigingen in het overheidsbeleid op het gebied van zorg, wonen, welzijn en financiering. Deze ontwikkelingen stellen de komende beleidsperiode andere eisen aan de doelstelling en het resultaat van onze organisatie. We maken daarbij een onderscheid tussen het resultaat wat we willen nastreven met onze cliënten en het resultaat voor de organisatie in termen van kosten, opbrengsten en toegevoegde waarde. Het is noodzakelijk om de maatschappelijke effecten en de duurzaamheid van onze inspanningen in termen van baten voor de samenleving nog beter inzichtelijk te maken. In tijden van economische neergang en ingewikkelde stelselwijzigingen dreigen sociaal kwetsbare burgers en risicogroepen snel de aansluiting te verliezen op een volwaardig toekomstperspectief. Gelijktijdig zien we een ontwikkeling waarbij een steeds groter appèl wordt gedaan op eigen kracht en zelfredzaamheid van de burger. Op basis van onze inclusieve visie willen wij ons blijven inzetten voor de meest kwetsbare burgers. Het speelveld en de manier van samenwerken in het sociaal domein zal de komende periode daarbij sterk bepaald worden door de volgende ontwikkelingen: • Decentralisatie van zorgtaken van de centrale overheid naar gemeenten waarbij sprake is van andere verhoudingen, versterking van de eerste lijn en werken vanuit generalistische wijkteams. • Een terugtredende overheid die vooral toezicht houdt als systeem verantwoordelijke wat betekent dat tussen gemeenten grotere verschillen ontstaan bij het toekennen van zorg en voorzieningen. • Er is daarnaast ook een trend naar meer (sub)regionale samenwerking tussen de verschillende gemeenten om de effecten van de decentralisatie gezamenlijk op elkaar af te stemmen. • Forse bezuinigingen als gevolg van budgetkortingen, waarbij de volgende Koers 2014-2016 Neos 19
Cliënten zijn gebaat bij effectieve
samen
werking trefwoorden regelmatig worden gebruikt: ontzorgen, zelfredzaamheid, wederkerigheid, samenkracht en eigen kracht. • Een groter beroep op het laatste vangnet van de maatschappelijke opvang omdat er een toename wordt verwacht van gemarginaliseerde dak- en thuislozen met complexere zorgvragen.
Kansen en bedreigingen
in wijkteams is behoefte aan
specifieke
kennis over dak- en
thuisloosheid
20
In nauwe samenwerking met gemeenten, maatschappelijke organisaties en woningcorporaties willen we voor onze cliënten kansen creëren zodat zij gewoon weer mee kunnen doen in de samenleving. Voor cliënten die versneld uitstromen uit de maatschappelijke opvang en vrouwenopvang is een drempelloze aansluiting nodig op de individuele en collectieve voorzieningen van de nieuwe Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo). Er wordt door gemeenten krachtig ingezet op ontschotting van het sociaal domein en op het ontwikkelen van lokaal beleid gericht op het vergroten van de zelfredzaamheid van de burger. Ook kwetsbare burgers met psychische of fysieke beperkingen zullen de komende jaren een groter beroep moeten doen op ondersteuning in hun eigen omgeving. Een verwijzing naar duurdere en specialistische zorg wordt in dat verband zoveel mogelijk ontmoedigd tenzij daarvoor een duidelijke indicatie aanwezig is.
Generalistische wijkteams De regie en indicatiestelling voor de toegang tot maatschappelijke opvang zal in het sociaal domein waarschijnlijk worden belegd bij generalistische wijkteams en de huisartsenpraktijken. Over de rol en positionering van de sociale wijkteams bestaat nog onduidelijkheid omdat zij onafhanke lijk opereren van de bestaande professionele kokers. Onder gemeenten bestaan hooggespannen verwachtingen over het effect en het rendement van de generalistische teams. Deze optimistische verwachtingen lijken tot op heden vooral gebaseerd op aannames over de maatschappelijke effecten van nieuwe beleidsinterventies waarbij prognoses worden voorgesteld als feitelijke resultaten. We zien dat veel gemeenten zich bij voorbaat rijk rekenen op basis van prognoses en niet gevalideerde uitkomsten die ontleend worden aan maatschappelijke kosten- en baten analyses (MKBA), zo blijkt uit recent beleidsonderzoek. Daarnaast zijn er
ook kritische vragen over de sterk toenemende overheidsbemoeienis in het private domein van de burger en het oprekken van het wettelijk recht op bescherming van persoonsgegevens. De cliënten die een beroep doen op maatschappelijke opvang en vrouwenopvang zijn juist hiervoor extra gevoelig. Ook constateren we dat er in de sociale wijkteams nog weinig specifieke kennis en deskundigheid aanwezig is over de risicofactoren van dak- en thuisloosheid, de effectiviteit van interventies en over terugvalpreventie. Omdat cliënten van de maatschappelijke opvang vaak geen historische binding hebben met een buurt of een wijk, vinden we het belangrijk dat de professionals van Neos in afstemming met de generalisten van de sociale wijkteams, vooraf de juiste verbindingen leggen. Het bepalen wat generalisten kunnen betekenen en wat de bijdrage van een specialist kan zijn, blijft altijd maatwerk en verschilt per persoon en per doelgroep. Om deze redenen vinden we het essentieel dat Neos haar kennis en expertise als specialist van een integraal aanbod via een arran gement of via een maatwerkvoorziening kan blijven inzetten. Cliënten die opnieuw weer zelfstandig gaan wonen, zijn gevoelig voor deze transitie momenten en gebaat bij continuïteit van zorg.
Effectieve samenwerking en coproductie De marktpositie van Neos zal de komende periode sterk worden bepaald door de toegevoegde waarde die we vervullen voor cliënten en samen werkingspartners. Effectieve samenwerking en coproductie met uiteen lopende instanties en ketenpartners is daarom een belangrijke opgave. Als netwerkorganisatie zullen we helder aangeven waar onze toegevoegde waarde op het gebied van maatschappelijke opvang en trajectbegeleiding precies uit bestaat. Ook zullen we met ketenpartners duidelijke afspraken maken op welke wijze aanvullende specialistische behandeling of onder steuning kan worden geboden. Als pleitbezorger van dak- en thuislozen die buiten of tussen de lijnen terecht zijn gekomen, wil Neos de rol van poortwachter vervullen tussen de eerste en de tweede lijn. Onze opvatting dat cliënten verantwoordelijkheid dragen en aanspreekbaar blijven voor het eigen herstelproces, is een belangrijk uitgangspunt. Herstellen doe je tenslotte zoveel mogelijk zelf. Koers 2014-2016 Neos 21
flexibel en
wend
Doen waar we
goed
in zijn 22
baar 6 Prioriteiten Onze integrale visie op het werken met dak- en thuislozen, risicojongeren en slachtoffers van huiselijk geweld betekent dat de organisatie zich voortdurend zal moeten aanpassen. We willen in staat zijn om flexibel in te spelen op nieuwe trends en hulpvragen en anticiperen op externe ontwikkelingen. In dit dynamisch krachtenveld is het belangrijk om koersvast te blijven en duidelijk aan te geven waar de organisatie voor staat. Kortom een sterke netwerkorganisatie met een duidelijk en herkenbaar profiel.
Stedelijke en regionale infrastructuur Een belangrijke prioriteit is dat we de succesvolle ketenaanpak van het Stedelijk Kompas in stand houden voor de meest kwetsbare en zorgmijdende groep dak- en thuislozen. Samen met de politie en andere ketenpartners zijn we van mening dat een flexibele infrastruc tuur voor specifieke risicogroepen noodzakelijk is om sociale uitsluiting en maatschappelijke verloedering tegen te gaan. Het garanderen van directe hulp in combinatie met gespecialiseerde begeleiding, doet ook recht aan het gegeven dat sommige burgers om allerlei redenen zijn vervreemd van de samenleving en de gevestigde instituties. Zij kunnen daardoor onbedoeld in een sociaal isolement terecht komen en zich volledig afkeren van de hulpinstanties. Zorgmijdende daklozen brengen een groot maatschappelijk afbreukrisico en veiligheidsproblemen met zich mee als zij uit beeld raken en niet meer als zodanig worden bereikt, herkend en aangesproken.
Koers 2014-2016 Neos 23
Daarnaast hebben we tevens een opdracht om onze praktische kennis en deskundigheid niet uitsluitend in de grote stad aan te bieden maar op afroep ook in de omliggende regiogemeenten. Op deze manier willen we in afstemming met regiogemeenten en de centrum gemeente Eindhoven stevig inzetten op preventie en de toestroom voorkomen vanuit de regiogemeenten naar de opvang in de grote stad. Door de resultaten van de afgelopen jaren zijn we met onze ketenpartners van mening dat er op stedelijk en regionaal niveau een laagdrempelig en centraal coördinatiepunt in stand moet blijven. Dit centrale c oördinatiepunt voor de eerste screening van dak- en thuis lozen moet niet wijkgebonden, maar juist op stedelijk niveau worden georganiseerd. Hierdoor kan beter rekening worden gehouden met de problematiek en het gevarieerde mobiliteitspatroon waaraan deze groep kan worden herkend.
kinderen
verdienen
Ketenaanpak huiselijk geweld “Kinderen moeten kind kunnen zijn. Daarom is het belangrijk om ze in beeld te houden als er sprake is van huiselijk geweld. Deze kaart hangt in mijn kantoor. Hij herinnert me er aan dat ik kinderen vaak ook iets moet bieden en daadkrachtig moet zijn. Zelf heb ik drie kinderen. Als ik de kinderen in de opvang zie, ben ik zo gelukkig dat ik mijn kinderen iets anders kan bieden en dat ze een onbezorgde tijd hebben.” Gezinsbegeleider bij Neos
Een tweede prioriteit betreft de ketenaanpak van huiselijk geweld. Voor het continueren van deze aanpak is het noodzakelijk dat Blijf van m’n Lijfhuis als crisisopvang voor kinderen en slachtoffers van huiselijk geweld een regionale functie blijft vervullen. De crisisopvang voor slachtoffers van huiselijk geweld kan bij een dreigende geweldsescala tie tevens een beroep doen op veilige opvangplaatsen via het landelijk netwerk van de Vrouwenopvang. De komende periode zal het Steunpunt Huiselijk Geweld (SHG) op een wettelijke grondslag worden samengevoegd met het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK). In dit verband verdienen jonge kinderen die met hun ouders meekomen naar de crisisopvang onze bijzondere aandacht. Kinderen zijn vaak jarenlang getuige en slachtoffer van geweld in huiselijke kring. Door de transitie van de Jeugdzorg krijgen de gemeenten meer regie en verantwoordelijkheid voor het inzetten van gespecialiseerde jeugdhulp bij traumaverwerking van jeugdigen. Neos zal het thema “kinderen in de opvang” de komende periode meer prioriteit geven. Daarnaast pleiten we voor integrale financiering in situaties van huiselijk geweld zodat bij gezinnen met geweldsproblema tiek een systeemgerichte aanpak mogelijk wordt gemaakt.
onze bijzondere
aandacht 24
Koers 2014-2016 Neos 25
Warme overdracht naar generalisten
We vinden het wel belangrijk om onze kennis te delen en beschikbaar te stellen in het kader van deskundigheidsbevordering en wederzijdse consultatie. Onder bepaalde kwaliteitscriteria is het goed denkbaar dat lichtere vormen van ondersteuning en vroegsignalering worden o vergedragen aan de generalisten van de wijkteams. In dat verband is het essentieel om duidelijke afspraken te maken over ex-cliënten die onverhoopt terugvallen in risicovol of overlastgevend gedrag. Een snelle en laagdrempelige toegang tot de crisisopvang moet in dergelijke situaties door de gemeente gewaar borgd zijn. Daarnaast zijn we bereid om op verzoek van de woningcor poraties zowel in de stad als in de regiogemeenten onze preventieve woonbegeleiding uit te voeren ter voorkoming van huisuitzetting.
Een derde prioriteit betreft de aansluiting van Neos op de o ntwikkeling van de sociale wijkteams. De wijkteams zullen op nagenoeg alle voorkomende gebieden eerste hulp en ondersteuning bieden aan burgers van Eindhoven. Een verantwoorde en warme overdracht van cliënten naar deze generalisten kan bijdragen aan snellere uitstroom uit de maatschappelijke opvang. Door een versnelde overdracht kan gelijktijdig capaciteit worden vrijgemaakt om de toestroom van nieuwe cliënten aan de voordeur van Neos beter op te vangen. Hierdoor voorkomen we dat cliënten vanwege oplopende wachtlijsten tussen wal en schip raken, de zorg en opvang mijden en vervolgens overlast op straat veroorzaken. De overdracht van cliënten naar de wijkteams dient wel gekoppeld te zijn aan de mate van zelfredzaamheid en aan de benodigde intensiteit van de begeleiding. We zijn van mening dat er zorgvuldig met de belangen en terugvalrisico’s van cliënten moet worden omgegaan. Het is noodzakelijk dat de opgebouwde kennis en expertise met daken thuislozen behouden blijft en niet wordt versnipperd of verloren gaat door een volledige integratie in sociale wijkteams die vooral een gebiedsgebonden opdracht vervullen. Onze kennis en expertise dient ook beschikbaar te zijn voor de stedelijke en regionale aanpak van dak- en thuislozen. De integrale aanpak van Neos is tot op heden succesvol en heeft de afgelopen jaren tot goede resultaten geleid. Vanuit het perspectief van onze klanten en omdat we onze kennis en expertise op peil wensen te houden, kiezen we daarom voor het behouden van eigen regie en eigen verantwoordelijkheid. Kortom, we doen de dingen waar we goed in zijn en waarbij we herkenbaar blijven voor onze cliënten.
26
warme
Voor Neos zijn er de komende periode feitelijk twee belangrijke opgaven. Enerzijds het continueren van de prestatieafspraken in het kader van de regionale aanpak van dak- en thuislozen en anderzijds de lokale en gebiedsgebonden samenwerking op casusniveau met sociale wijkteams. Voor beide opgaven stellen we het belang van de cliënt en de kwaliteit van zorg centraal en is het organisatiebelang daaraan ondergeschikt.
overdracht
naar wijkteams Koers 2014-2016 Neos 27
cliënt bouwt zelf aan nieuw perspectief 28
7 Samenvatting Neos positioneert zich de komende periode als een daadkrachtige organisatie voor maatschappelijke opvang en vrouwenopvang. We bieden een laagdrempelig en goed toegankelijk vangnet waarbij de functies preventie, herstel en asiel worden uitgevoerd door gedreven medewerkers met kennis van zaken. Op de belangrijke transitiemomenten in het leven van sociaal kwetsbare cliënten is het van cruciaal belang om deze overgangsmomenten goed te begeleiden. Met onze gespecialiseerde en integrale aanpak op meerdere leefgebieden werken we met cliënten resultaatgericht aan een nieuw perspectief. Voor het realiseren en verankeren van dit nieuwe perspectief is het noodzakelijk dat er veilige en betaalbare huisvesting beschikbaar is, een vast inkomen en afwezigheid van schulden.
Belangrijke succesfactoren Daarnaast zijn arbeidsmatige dagbesteding, betaald werk, vrijetijds besteding en betekenisvolle contacten met familie en vrienden van cliënten of met de buurt, belangrijke succesfactoren voor het herstelproces. Neos biedt kwetsbare burgers op deze manier weer een bodem in hun bestaan en werkt met en voor cliënten aan zelfredzaamheid en maatschap pelijke participatie in een stabiele woonomgeving. We zijn een netwerk organisatie die zich bekommert om de situatie van kwetsbare burgers die door allerlei omstandigheden dakloos zijn of dreigen te worden. We zijn de schakelaars in het sociaal domein en leggen effectieve verbindingen met en tussen cliëntenorganisaties, gemeenten, partners, bedrijven en instanties in het belang van onze klanten. We o nderhouden en ontwikkelen onze kennis en expertise en investeren in beroeps innovatie en in wetenschappelijk onderzoek door deelname aan een aantal Academische Werkplaatsen. We delen en verbinden onze kennis en expertise met andere partners en maken op grond van effectonderzoek gebruik van de nieuwste inzichten in het eigen vakgebied. Koers 2014-2016 Neos 29
Inhoudelijke
speer
Punten
30
We vervullen de schakel-
We bieden arbeidsmatige
en scharnierfunctie als
dagbesteding, educatieve
poortwachter tussen de
programma’s, jobcoaching
eerste en tweede lijn.
en reintegratie.
poortwachter
Arbeid & educatie
Laagdrempelig vangnet
Landelijk netwerk
financiele Coaching
krachtgericht
Integrale aanpak
We garanderen een
We bieden veilige opvang
We bieden financiële
We werken trajectmatig en
We bieden gespecialiseerde
laagdrempelig vangnet
met een landelijk netwerk
dienstverlening,
krachtgericht in aansluiting
begeleiding met een
en directe toegang tot
voor slachtoffers van
inkomensbeheer en
op sociale wijkteams en
integrale aanpak op alle
maatschappelijke opvang.
huiselijk geweld.
budgetcoaching.
huisartsen.
leefgebieden. Koers 2014-2016 Neos 31
organisatorische We regisseren de jaarlijkse
We dragen zorg
in- door- en uitstroom
voor p eriodieke
van dak- en t huislozen
trendrapportages
in afstemming met
en een betrouwbare
gemeenten, ketenpart-
informatievoorziening.
speer
Punten
ners, sociale wijkteams en woningcorporaties.
door- en uitstroom
32
Trends & informatie
investeren in opleiden
maatwerk
concurrerend
We investeren in het
We bieden maatwerk en
We zijn flexibel inzetbaar
We investeren in het
opleiden van professionals
zorgarrangementen voor
en hanteren een
opleiden van ervarings-
met passie, ervaring en
cliënten met complexe
concurrerende prijs-
deskundigen en zetten
kennis van zaken.
problematiek.
kwaliteitverhouding.
ervaringswerkers in.
We borgen een financieel gezonde en vitale organi satie die professioneel stevig is onderbouwd.
Financieel Gezond
Ervaringsdeskundigen
Koers 2014-2016 Neos 33
Externe netwerken & speerpunten
34
We sturen in samenwer-
We innoveren door te
king met andere partners
investeren in de samen
op het behalen van
werking met kennispart-
gezamenlijke resultaten.
ners, onderwijsinstellingen en onderzoekscentra.
gezamenlijke Resultaten
Proactief
Versterken Coalities
Ondersteuning Wijkteams
kennis Delen
We zijn proactief in het
We versterken de coalities
We ondersteunen buurt
We delen onze kennis en
aangaan en onderhouden
en dwarsverbindingen met
organisaties en sociale
expertise op wijkniveau
van netwerken en samen-
onze verwijzers en keten-
wijkteams bij de aanpak
en op stedelijk, regionaal
werkingsverbanden.
partners.
van (woon)overlast.
en landelijk niveau.
Samen innoveren
Koers 2014-2016 Neos 35
Maatschappelijke opvang en aanpak huiselijk geweld
Neos Centraal bureau Postadres Postbus 922 5600 AX Eindhoven Bezoekadres Hoogstraat 224 5615 PX Eindhoven (040) 250 15 80
[email protected] www.st-neos.nl facebook.com/NeosEindhoven @NeosEindhoven
