De kracht van de kern verbinden en vertrouwen
Hoofdlijnenakkoord 2014-2018 Gemeentebelangen en CDA juni 2014
De kracht van de kern Verbinden en vertrouwen
Hoofdlijnenakkoord 20142018 Gemeentebelangen en CDA Juni 2014
1
Inhoud Hoofdstuk 1 Inleiding ...................................................................................................................................... 3 Hoofdstuk 2 Raalte is ...................................................................................................................................... 4 Programma Bestuur en dienstverlening ........................................................................................................ 4 Programma Veiligheid en handhaving ........................................................................................................... 7 Hoofdstuk 3 Raalte leeft ................................................................................................................................. 8 Programma Onderwijs ................................................................................................................................... 8 Programma Welzijn ........................................................................................................................................ 8 Programma Sport ........................................................................................................................................... 9 Hoofdstuk 4 Raalte werkt ............................................................................................................................. 11 Programma arbeidsparticipatie en inkomen ............................................................................................... 11 Hoofdstuk 5 Raalte woont ............................................................................................................................ 12 Programma wonen en woon‐ en werkomgeving ......................................................................................... 12 Programma integraal beheer openbare ruimte ........................................................................................... 12 Programma milieu en duurzaamheid ........................................................................................................... 13 Hoofdstuk 6 Raalte zorgt ............................................................................................................................... 14 Programma Maatschappelijke ondersteuning, begeleiding en jeugdhulp .................................................. 14 Hoofdstuk 7 Raalte biedt ruimte ................................................................................................................... 16 Programma ruimtelijke ontwikkeling ........................................................................................................... 16 Programma economie .................................................................................................................................. 17 Programma bereikbaarheid en mobiliteit .................................................................................................... 18 Hoofdstuk 8 Financiële paragraaf en bezuinigingen ..................................................................................... 19
2
Hoofdstuk 1
Inleiding
De kracht van de kern De kracht van de kern. Onder deze titel willen de fracties van Gemeentebelangen en CDA in de komende bestuursperiode vorm en inhoud geven aan het nu voorliggende Hoofdlijnenakkoord. Een akkoord op hoofdlijnen en géén dichtgetimmerd akkoord, omdat we hechten aan een zo breed mogelijk draagvlak voor te maken beleidskeuzes en de uitvoering daarvan in de gemeenteraad én in de samenleving. Binnen de aangegeven richting van dit akkoord gaan we graag met de raad en onze inwoners de uitdaging aan om tot uitwerking te komen. De komende bestuursperiode staat in het teken van veel veranderingen. Er komen veel nieuwe taken in het sociale domein op ons af en we staan voor de uitdaging om invulling te geven aan een ingrijpende bezuinigingstaakstelling. Daarnaast willen we het in de afgelopen periode in gang gezette beleid door ontwikkelen. Denk daarbij onder meer aan de multifunctionele accommodaties in de kernen, maar ook aan de verzelfstandiging van het sportbedrijf en de nieuwbouw van sportcomplex Tijenraan. De invloed van nieuwe technologieën op het dagelijks leven van mensen, ook op de inwoners van de gemeente Raalte, en de snelheid waarmee deze beschikbaar komen is groot. Dit maakt dat het zelf organiserend vermogen van de samenleving steeds sneller van de grond komt. Het schept daarmee ook een relatie tussen overheid en samenleving. Denk aan de invloed van de sociale media en andere op internet gebaseerde nieuwe technologieën. Mooie voorbeelden binnen onze gemeente hiervan zijn “’burgernet” en de pilot virtueel verzorgingshuis” in Luttenberg en Mariënheem. De rol van de (gemeentelijke) overheid ten opzichte van de samenleving transformeert, mede onder invloed van bovengenoemde veranderingen, van een klassieke verzorgingsstaat naar een participatiesamenleving. We willen naar een maatschappijgerichte aanpak, die past bij de wensen van de Raalter samenleving. Daarom willen we in de komende bestuursperiode inzetten op overheidsparticipatie en met de kracht van onze negen kernen toegroeien naar een nieuwe verhouding tussen gemeente en samenleving. We willen daarbij de vitaliteit en veerkracht van onze inwoners aanspreken. De rol van de gemeente verandert hierdoor van minder regisseren naar meer faciliteren en loslaten. Verbinden en vertrouwen Om de kracht van de kern optimaal te benutten willen we in de komende periode inzetten op verbinden en vertrouwen. Vanuit een maatschappijgerichte aanpak willen we verbindingen leggen met de samenleving, tussen raad en college, tussen raadsfracties en raadsleden onderling. De basis om dit te kunnen doen is onderling vertrouwen. Daaraan willen we de komende bestuursperiode nadrukkelijk werken. Daarvoor is niet alleen onze inzet nodig maar ook de inzet van onze inwoners, de raadsleden en de ambtelijke organisatie. Vanuit wederzijds vertrouwen kunnen we ook loslaten in vertrouwen. Dát is de kracht van de kern. 3
Hoofdstuk 2
Raalte is
Programma Bestuur en dienstverlening Dit is onze ambitie: Raalte is een gemeente met negen levendige kernen en een vitaal platteland. Daar zijn we trots op, dat willen we behouden en door ontwikkelen. Wij willen de kracht benutten van mensen, bedrijven, scholen en andere organisaties in alle kernen. De wereld om ons heen verandert snel en de rol van de overheid verandert daarin mee. Steeds meer komen initiatieven voor beleid en de uitvoering daarvan te liggen bij inwoners en organisaties binnen onze gemeente. Raalte kent een rijk bloeiend verenigingsleven, een goed georganiseerd bedrijfsleven en de sociale cohesie is over het algemeen uitstekend. Dit biedt kansen om als gemeente deze veranderende rol van meer faciliteren en ondersteunen en minder regisseren in de nieuwe bestuursperiode actief op te pakken. Er komen veel nieuwe taken in het sociale domein op de gemeente af die uitgevoerd moeten worden met aanzienlijk minder financiële middelen. Dat vraagt om een open bestuursstijl waarbij we ruimte willen geven aan de inbreng van inwoners en organisaties. Het vraagt ook om een goede samenwerking tussen ambtelijke organisatie, college, gemeenteraad en samenleving. We willen naar een maatschappijgerichte aanpak, die past bij de wensen van de Raalter samenleving. Waarbij we de vitaliteit en veerkracht van de Raalter samenleving weten aan te spreken en de samenleving zelf vorm geeft aan de invulling en uitvoering van de eigen en gedeelde belangen. Dit tegen een achtergrond waarbij we invulling moeten geven aan een ingrijpende bezuinigingsopgave als gevolg van rijks bezuinigingen en de financiële middelen sterk onder druk staan. Die uitdaging gaan we in de nieuwe bestuursperiode samen met de gemeenteraad en de samenleving aan; met lef én vertrouwen op weg naar ingrijpende veranderingen. De zelfstandigheid van Raalte staat niet ter discussie. Ons motto is zelfstandigheid door samenwerking. Samenwerking met verschillende buurgemeenten en met zorg‐ en maatschappelijke partners. We richten ons bij samenwerking op die partners waarmee we, uitgaande van de leefwereld voor de inwoners, tot de beste uitvoeringkracht kunnen komen. Dichtbij en betrokken, maar ook efficiënt en effectief. Inwoners en organisaties mogen van de gemeente verwachten dat zowel de collectieve‐ als de individuele dienstverlening goed is. We sluiten aan bij de vragen van inwoners en organisaties.
4
Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken: Bestuur
We stimuleren dat het initiatief voor beleid en de uitvoering daarvan meer en meer bij inwoners en organisaties zelf ligt. Daarin hebben we vertrouwen. De gemeente biedt daarvoor de ruimte en desgevraagd de expertise en faciliteiten. Als de gemeente zelf het initiatief neemt dan doen we dat in een open en transparant proces waarbij de rollen van de gemeente(raad), inwoners en organisaties vooraf zijn afgesproken. Zowel bestuurlijk als ambtelijk ligt er de uitdaging om de juiste positie te vinden in een maatschappij‐ gerichte aanpak waarbij burger‐ en overheidsparticipatie centraal staan. In deze bestuursperiode gaan we daartoe een gezamenlijk ontwikkeltraject in waar ook de gemeenteraad deel van uitmaakt. Het betekent dat de rol van de gemeente ten opzichte van de markt en samenleving verandert, maar wel in onderlinge balans moet zijn. Om deze rolverandering vorm en inhoud te geven maken we gebruik van de overheidsparticipatietrap.1 Deze trap heeft vijf treden:
Per situatie en per onderwerp stellen we ons zelf steeds de vraag: is dit een taak van de gemeente en zo ja, welke rol wil de gemeente hier dan innemen? Ruimte geven aan de vitaliteit van de samenleving krijgt meer kans als de gemeente de overheidsparticipatietrap zo min mogelijk beklimt. Het college hecht aan een zo breed mogelijk draagvlak voor te nemen beleidskeuzes. We benutten de kracht van de samenleving en van alle raadsfracties in de gemeenteraad zo optimaal mogelijk. We schuiven graag regelmatig bij raadsfracties aan. Bij raadsbesluiten is ons streven een zo groot mogelijke meerderheid te bereiken. We werken aan meer onderling vertrouwen en collegialiteit; tussen college/collegepartijen en niet‐ collegepartijen en tussen raadsfracties onderling en tussen raad‐college en ambtelijke organisatie. Dat doen we bijvoorbeeld door met elkaar het gesprek aan te gaan én uit zich in hoe willen we met elkaar omgaan. Zo nodig spreken we elkaar daar op aan. We herijken het bestuurlijk proces en richten dat in op de nieuwe verhoudingen tussen gemeente en samenleving. We sluiten zoveel mogelijk aan op natuurlijke samenwerkingsverbanden. We gebruiken de DOWR‐ samenwerking, blijvend succesvol, voor samenwerking op bedrijfsvoering en incidenteel op andere domeinen.
De overheidsparticipatietrap is geïntroduceerd door de Raad van het Openbaar Bestuur in zijn publicatie “Loslaten in vertrouwen, naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving”: Rob ‐ Publicatie ROB ‐ Loslaten in vertrouwen
1
5
Dienstverlening
We willen de digitale dienstverlening sterk verbeteren met een focus op internet als primair dienstverleningskanaal. Verbetering van de kwaliteit en verlaging van de kosten zijn hierbij de belangrijkste drijfveren. Daarnaast blijft de gemeente ook via de meer traditionele kanalen bereikbaar. In alle gevallen gaan we uit van “hostmanship”, de klant het gevoel geven welkom te zijn. Dit vanuit de attitude om samen met de klant te zoeken naar mogelijkheden vanuit het principe: ”ja, mits” in plaats van “nee, tenzij”. We brengen het aantal regels en procedures tot een werkbaar minimum terug . Door deze deregulering worden de administratieve lasten van bedrijven en burgers beperkt. Wij denken hierbij bijvoorbeeld aan het afschaffen van het welstandstoezicht en het versoepelen van regels omtrent kapvergunningen in combinatie met het opzetten van een lijst van beschermde bomen. Er wordt gewerkt met bedrijfsprocessen welke lean zijn vormgegeven.
Bedrijfsvoering Een nieuwe verhouding tussen overheid, markt en samenleving vraagt ook om een integrale, wendbare en efficiënte ambtelijke organisatie die vanuit haar professie in staat is om aan deze nieuwe verhouding actief vorm en inhoud te geven. We groeien toe naar een meer compacte overheid. Vanuit deze visie willen we in de komende bestuursperiode kijken naar de kwantiteit en kwaliteit van de ambtelijke organisatie.
Daarnaast staan we voor de uitdaging om in de komende periode invulling te geven aan een forse bezuinigingstaakstelling. De bijbehorende personele reductie brengt frictiekosten met zich mee. Wij willen deze frictiekosten zoveel mogelijk beperken door het opzetten van een strategische personeelsplanning. Indien kosten gemaakt moeten worden geldt hiervoor als maximum de wettelijke verplichtingen die hieraan ten grondslag liggen. Voor de teruglopende personele inzet op investeringen en grondexploitatie vragen we een hierop afgestemd personeelsbeleid.
6
Programma Veiligheid en handhaving Dit is onze ambitie: Raalte is een relatief veilige gemeente en dat willen we graag zo houden. Van belang is dat inwoners zich veilig voelen in en op straat en in hun eigen buurt en leefomgeving. Enerzijds dragen de inwoners zelf verantwoordelijkheid voor de veiligheid door zich bijvoorbeeld aan de verkeerssnelheid te houden of door (inbraak) preventieve maatregelen te treffen. Ook goed noaberschap draagt bij aan het gevoel van veiligheid. Anderzijds ligt hier ook een regiefunctie voor de gemeente in de richting van alle andere partners in de veiligheidsketen. Ons handhavingsbeleid is gericht op het naleven van noodzakelijke wet‐ en regelgeving. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
In het integraal veiligheidsplan 2015‐2018 geven we richting en prioritering aan de verschillende veiligheidsthema’s. Mensen moeten zich veilig voelen op straat en in hun eigen buurt en leefomgeving. Daarvoor zijn ze in de eerste plaats zelf verantwoordelijk. Veiligheid maak je met elkaar, zeker in je eigen buurt. De wijkagent geeft daarbij ondersteuning aan de eigen verantwoordelijkheid van de wijkbewoners. Hij heeft goed contact met de inwoners. Zo nodig kunnen jeugdwerkers daarbij behulpzaam zijn. We willen géén coffeeshops in de gemeente. We willen zo weinig mogelijk regels en procedures. Regels en procedures die nodig zijn gaan we adequaat handhaven. In het vast te stellen integraal handhavingsplan leggen we onze prioriteiten vast.
7
Hoofdstuk 3
Raalte leeft
Programma Onderwijs Dit is onze ambitie: Goed onderwijs is een belangrijk speerpunt van de gemeente Raalte. In de afgelopen bestuursperiode hebben we fors geïnvesteerd in onderwijshuisvesting. Basisonderwijs vervult een belangrijke functie in onze dorpen. Daarom zetten we in op behoud van onderwijs in alle kernen. Kinderopvang en peuterspeelzaal moeten bereikbaar blijven ook voor mensen met een smalle beurs. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
We willen de bestaande huisvestingscapaciteit van scholen, gelet op de verwachte daling van het leerlingenaantal, in overleg met de onderwijsbesturen en andere maatschappelijke partners zo effectief en efficiënt mogelijk inzetten. Dit om leegstand in de toekomst te voorkomen. De nieuwbouw voor de sector HAVO/VWO van het Carmel College Salland wordt gerealiseerd, evenals de brede school Raalte‐dorp en de basisschool in Lierderholthuis. Wij gaan maatregelen voorbereiden om te komen tot een versoberd leerlingenvervoer met behoud van een adequate bereikbaarheid voor het passend onderwijs. Als gevolg van de harmonisatie financiering peuterspeelzaalwerk en kinderopvang voor werkende ouders gaan we nieuwe subsidievoorschriften opstellen. Heroverweging kwaliteit en spreiding aanbod voorschoolse educatie maken hier onderdeel van uit. Door heldere resultaatafspraken te maken met betrokken partijen borgen we de kwaliteit van de voorschoolse educatie.
Programma Welzijn Dit is onze ambitie: We willen de realisatie van multifunctionele accommodaties afronden en deze door ontwikkelen. De MFA ontwikkelt zich in de verschillende kernen tot het kloppend hart waar tal van activiteiten worden georganiseerd voor jong en oud. De dorpen en buurten in de gemeente Raalte zijn de plaatsen waar mensen elkaar ontmoeten en waar sociale en maatschappelijke binding ontstaat en vorm krijgt. Daar ontstaat noaberschap en zorgen de inwoners ervoor dat er een rijk sport‐ en verenigingsleven is. Vrijwilligers zijn hierbij het cement van onze samenleving en zetten zich steeds weer belangeloos in. Wij koesteren het vele werk wat zij voor de samenleving doen. Doordat de financiële middelen van de gemeente sterk onder druk staan, wordt het in stand houden van het voorzieningenniveau steeds meer een uitdaging voor de lokale gemeenschap. Samen staan we sterk, daar ontwikkelt zich de kracht van de kern. 8
Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
Doorontwikkelen MFA’s door en voor inwoners en maatschappelijke organisaties waarbij een sluitende exploitatie uitgangspunt is. Waar mogelijk willen we vrijwilligers faciliteren en ondersteunen (o.a. door kadercursussen). De gemeente kiest steeds meer de rol van “zorgen voor”, naar “zorgen dat”. Om de leefbaarheid op peil te houden gaan we nadrukkelijk uit van de creativiteit, innovatie en eigen kracht van onze inwoners en maatschappelijke partners. Binnen vooraf afgesproken kaders geven we inwoners en maatschappelijke partners de ruimte om vorm en inhoud te geven aan hun taken. Daarbij accepteren we differentiatie in de uitvoering, sterker nog, dat moedigen we aan. Loslaten in vertrouwen is hierbij het devies aan onszelf2. We geven ruimte aan kunst en cultuur door lokale initiatieven te faciliteren.
Programma Sport Dit is onze ambitie: In Raalte is een sport‐ en bewegingsaanbod aanwezig, dat bijdraagt aan een gezonde en vitale samenleving. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
Implementeren van het verzelfstandigd sportbedrijf waarbij de opgelegde bezuinigingstaakstellingen worden gerealiseerd. Voor het verzelfstandigd sportbedrijf zetten we een medezeggenschapsstructuur neer waarin sportverenigingen deel kunnen nemen. Beleid en uitvoering zijn hierbij belangrijke aandachtspunten. Het verzelfstandigde sportbedrijf krijgt vorm en inhoud en de nieuwbouw van sportcomplex Tijenraan wordt in de komende bestuursperiode gerealiseerd. We leggen kunstgrasvelden in Heeten en Mariënheem aan. Met deze aanleg zijn dan alle sportcomplexen in de gemeente Raalte voorzien van één of meer kunstgrasvelden. De stappen om te komen tot nieuwbouw van sportcomplex Tijenraan worden verder voorbereid. Realisatie van nieuwbouw moet plaats vinden binnen de begrote jaarlijkse bijdrage en kosten die we nu voor “oud Tijenraan” kwijt zijn. Wij vinden dat sport voor iedereen toegankelijk moet zijn. Met sport en beweging investeren we in de gezondheid van mensen, in het bevorderen van participatie en sociale samenhang voor zowel jongeren als ouderen. Daarom is het belangrijk dat sport voor iedereen toegankelijk is. Wij vinden dat inkomen of een lichamelijke of verstandelijke beperking daar geen belemmering voor mag zijn. Mocht dit wel het geval zijn dan bieden wij daar voor de jeugd, via de stichting leergeld, maatwerkoplossingen aan. Volwassenen kunnen hiervoor een beroep doen op de bijzondere bijstand.
2
Dit is ook de titel van de eerder genoemde publicatie van de Raad van het Openbaar: “Loslaten in vertrouwen, naar een nieuwe verhouding tussen overheid, markt én samenleving”.
9
We onderkennen het belang en de doelstelling van het voortzetten van de (brede) Impuls Combinatiefuncties. Echter door financiële krapte moeten we prioriteiten stellen. Daarom kan het project combinatiefuncties vanaf medio 2015 in huidige vorm alleen gecontinueerd worden als aanvullend op de rijksbijdrage, de lokale bijdrage door “de markt” wordt gefinancierd (scholen, verenigingen of anderszins).
10
Hoofdstuk 4
Raalte werkt
Programma arbeidsparticipatie en inkomen Dit is onze ambitie: De Participatiewet die in 2015 van kracht wordt, leidt tot één regeling waarin opgaan de Wet Werk en Bijstand, de wet sociale werkvoorziening en een deel van de Wajong (voor mensen met een arbeidsbeperking). Eén regeling waarmee het rijk wil bereiken dat meer mensen meedoen in de reguliere arbeidsmarkt, een gerichtere en effectievere inzet van budgetten en komen tot kostenbesparingen. Wij willen deze wet zo zorgvuldig mogelijk invoeren. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
Wij willen vraag en aanbod op de lokale en regionale arbeidsmarkt zoveel mogelijk bij elkaar brengen waardoor zoveel mogelijk mensen naar vermogen aan de arbeidsmarkt kunnen deelnemen. Om voor de toekomst de juiste arbeidskrachten te hebben, stimuleren we een goede aansluiting tussen arbeidsmarkt en onderwijs. In regionaal verband leiden we jongeren zonder startkwalificatie terug naar school dan wel werk. In het Regionaal Platform Arbeidsmarkt maken we afspraken over de aanpak van de jeugdwerkloosheid en de inzet van het regionale werkbedrijf. De instroom tot de bijstand willen we beperken en de uitstroom bevorderen. Het werkgeverspunt vervult een belangrijke schakel om met ondernemers te zoeken naar (nieuwe) mogelijkheden om arbeidsplaatsen te creëren; we willen het werkgeverspunt onderdeel laten zijn van het product “ondernemersdienstverlening” (zie Raalte biedt ruimte, programma economie). We willen ook actieve participatie van inwoners met een bijstandsuitkering. Van mensen met een bijstandsuitkering verwachten we wederkerigheid in de vorm van een tegenprestatie. We gaan er vanuit dat iedereen naar vermogen deelneemt en bijdraagt aan de samenleving, niet alleen voor zichzelf maar ook voor een ander of de maatschappij. Met het lokale bedrijfsleven en maatschappelijke organisaties maken we afspraken over de inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt en mensen die zijn aangewezen op beschut werk. Voor de uitvoering van de Sociale Werkvoorziening hebben wij een inkooprelatie met Sw‐bedrijven Larcom en Sallcon en zijn we aandeelhouder in Sw‐bedrijf Wezo. Wij heroriënteren ons, in het licht van de Participatiewet, op de relatie met deze Sw‐bedrijven. Daarbij betrekken wij expliciet onze eigen rol als gemeentelijk werkgever. Onderdeel van de heroriëntatie is het creëren van (meer of andere) mogelijkheden voor de inzet van mensen met arbeidsbeperkingen, cq. een afstand tot de arbeidsmarkt, bij de uitvoering van onze gemeentelijke taken. Het huidige minimabeleid wordt in 2014/2015 geëvalueerd. Ondersteuning gericht op het kunnen meedoen aan de samenleving heeft daarbij prioriteit, zeker voor kinderen, maar ook voor mensen in de schulddienstverlening, chronisch zieken en gehandicapten willen we deze ondersteuning intensiveren. 11
Hoofdstuk 5
Raalte woont
Programma wonen en woon en werkomgeving Dit is onze ambitie: Raalte is en blijft een aantrekkelijke woongemeente. Het is goed wonen in Raalte met een verscheidenheid in woonaanbod en een adequaat voorzieningenniveau waar al onze inwoners/ alle doelgroepen hun plek kunnen vinden. Inzicht in de huidige en toekomstige woningmarkt is daarbij van belang. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
De huidige woonvisie loopt af in 2015. In de nieuwe bestuursperiode stellen we samen met onze maatschappelijke partners in wonen en zorg een nieuwe woonvisie op. Hierin nemen we uiteraard de actuele ontwikkelingen op woongebied op. Denk daarbij aan actuele marktontwikkelingen, de gevolgen van het woonakkoord op rijksniveau, demografische ontwikkelingen, realisatie van meer levensloopbestendige woningen en gevolgen van extramuralisatie in de zorg waarbij inwoners langer thuis moeten blijven wonen. Als uitvloeisel van de woonvisie wordt er een toekomstbestendige nieuwbouwprogrammering gemaakt die aansluit op de woonbehoefte van de verschillende doelgroepen. Bij nieuwbouwprojecten wordt collectief particulier opdrachtgeverschap gestimuleerd. We willen de inzet van startersleningen continueren, vooral voor bestaande woningen om de doorstroming te bevorderen. De komende bestuursperiode zal de focus van beleid, meer dan voorheen, liggen op het op peil houden van de bestaande woningvoorraad, de woonomgeving en op transformatie van de woningvoorraad. Met SallandWonen hebben we prestatieafspraken gemaakt over de woningvoorraad, duurzaamheid en de omvang en beschikbaarheid van de kernvoorraad. Periodiek herijken we deze afspraken.
Programma integraal beheer openbare ruimte Dit is onze ambitie: In de gemeente Raalte is het goed, wonen, werken en vertoeven. De openbare ruimte is als vanzelfsprekend aanwezig. De wegen, het groen, de openbare verlichting, maar ook minder zichtbare voorzieningen en diensten als riolering en gladheidsbestrijding maken de openbare ruimte tot een samenhangend geheel. Een openbare ruimte om te kunnen verplaatsen, te ontmoeten en om te recreëren. De bewoners en gebruikers waarderen de voorzieningen, de ruimt en de groene omgeving. De inrichting kan als solide en sober worden gekenschetst met hier en daar een bijzondere plek.
12
Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
Voor het beleid en beheer van de openbare ruimte leggen we de integrale visie op de openbare ruimte ter vaststelling aan de gemeenteraad voor. Deze visie is mede gebaseerd op de uitkomsten van een participatief proces met de samenleving. In de visie op de openbare ruimte stelt de gemeente Raalte het gebruik en de gebruikers centraal. Het zijn immers de inwoners, (agrarische) ondernemers en bezoekers die gebruik maken van de openbare ruimte. Het ontwerp, de inrichting en het beheer en onderhoud wordt op de visie afgestemd. Dat vraagt om maatwerk, waarbij uiteindelijk de juiste kwaliteit op de juiste plek wordt gerealiseerd met een juiste inzet van middelen. Hierbij staan de kwaliteitsbegrippen solide, sober en veilig centraal. We gaan programmatisch werken in de openbare ruimte en doen dat zoveel mogelijk in samenwerking met de samenleving. Zo willen we de beheerplannen in de toekomst zoveel mogelijk interactief voorbereiden en als zich kansen in de samenleving voordoen of natuurlijke momenten in het beheer optreden, willen we daarop inspelen.
Programma milieu en duurzaamheid Dit is onze ambitie: In de visie Raalte duurzaam 2050 is de ambitie uitgesproken dat Raalte in 2050 duurzaam is in de breedste betekenis van het woord. Zelfvoorzienend en zelfredzaam op basis van verbondenheid, bewustzijn, samenwerking en eigen kracht. Denkend en handelend in kringlopen. De lange termijndoelstellingen in de duurzaamheidsagenda zijn vertaald naar een visiestatement voor het uitvoeringprogramma 2014‐2018. Raalte duurzaam door verbinden, bewustzijn, eigen kracht en samenwerking. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
De gemeente neemt een faciliterende, stimulerende en verbindende rol in op initiatieven vanuit de samenleving. Denk daarbij aan het faciliteren van de kernen, de taskforce/kennisgroep duurzaamheid, plaatselijke duurzaamheidsstichtingen of aan bewustwordingsprojecten van scholen en het betrekken van kinderen bij duurzaamheidsactiviteiten. Bedrijven faciliteren in het bij elkaar brengen van partijen, kennis, ervaring en middelen opdat zij hun duurzaamheidsdoelstellingen kunnen verwezenlijken. Denk hierbij ook aan duurzame energieopwekking en energiebesparing (bijvoorbeeld energiepark Heeten) We willen een actieve rol blijven vervullen om duurzaamheidsprojecten te realiseren. De reeds beschikbaar gestelde middelen voor het programma Duurzaamheid blijven beschikbaar. Bij het inzamelen van afval willen we nadrukkelijker inzetten op hergebruik van grondstoffen. Het draagt bij aan de doelstellingen die in het landelijk afvalbeheerplan zijn aangegeven (en nu nog niet door de gemeente Raalte worden gehaald) en aan de gemeentelijke duurzaamheidsdoelstelling. 13
Hoofdstuk 6
Raalte zorgt
Programma Maatschappelijke ondersteuning, begeleiding en jeugdhulp Dit is onze ambitie: De overdracht van begeleiding en dagbesteding naar de Wmo en de invoering van de nieuwe Jeugdwet per 1‐1‐2015 maken dat wij een veel grotere verantwoordelijkheid krijgen in het sociaal domein. Deze overdracht van taken gaat gepaard met een forse reductie van de bijbehorende budgetten. Bovendien is er zowel op het gebied van de Wmo als op het gebied van de jeugdhulp een trend dat de vraag stijgt. Dit betekent dat wij voor een forse uitdaging staan om de noodzakelijke ondersteuning voor onze inwoners te kunnen bieden. Hierbij is de inzet van inwoners en maatschappelijke organisaties onontbeerlijk. Onze ambitie is dat iedereen naar vermogen kan blijven participeren in de samenleving. Voor mensen die daarbij –naast de eigen mogelijkheden en ondersteuning door het eigen sociale netwerk‐ extra ondersteuning nodig hebben, zorgen wij voor een goed pakket aan laagdrempelige algemene voorzieningen. Dit doen we in samenwerking met de maatschappelijke partners. In situaties waarin ook dit niet voldoende is organiseren wij gespecialiseerde en individuele voorzieningen die aanvullend zijn op de eigen mogelijkheden van mensen. Wij kiezen daarbij voor een integrale aanpak en op het gezin/huishouden gerichte aanpak waarbij ondersteuning op het gebied van zorg, jeugd en werk gecombineerd worden Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
Eigen kracht en zelfredzaamheid blijven uitgangspunt bij het bieden van ondersteuning. In de overgangsperiode kiezen wij voor een “zachte landing” waarbij het uitgangspunt is dat mensen geen hinder ervaren van de overdracht van taken. In dit kader richten wij ons in de periode tot 1 januari 2015 vooral op de transitie. De transformatie is een proces dat in de komende jaren verder vormt krijgt. De door of namens de gemeente georganiseerde ondersteuning is aanvullend op de eigen mogelijkheden van mensen en hun sociale netwerk en heeft als doel om zo snel mogelijk weer op eigen kracht verder te kunnen gaan. Het beroep dat op mantelzorgers en vrijwilligers wordt gedaan wordt steeds belangrijker en intensiever. We hebben aandacht voor mantelzorgers en zorgen voor concrete voorzieningen of activiteiten om hen te ondersteunen, zoals respijtzorg. Het vrijwilligerspunt blijven wij graag ondersteunen omdat die een belangrijke schakel vervult tussen vraag en aanbod van vrijwilligerswerk. Mensen blijven zo lang mogelijk op eigen kracht thuis wonen. De ondersteuning zal zoveel mogelijk plaats vinden binnen de eigen leefomgeving en kernen waar de mensen wonen. Hierbij kijken we zoveel mogelijk naar combinaties van ondersteuning waarbij ook de multifunctionele accommodaties in de kernen een belangrijke rol kunnen vervullen.
14
Om een te groot beroep op individuele Wmo voorzieningen tegen te gaan zorgen wij, in nauwe samenwerking met onze maatschappelijke partners, voor een gemeente dekkend netwerk aan algemene voorzieningen. Om een te groot beroep op individuele jeugdhulpvoorzieningen te voorkomen investeren wij, in nauwe samenwerking met onze maatschappelijke partners, in een stevig fundament van preventie en vroegtijdige, vrij toegankelijke jeugdhulp. Wij bevorderen dat de organisaties voor formele en informele zorg samenwerken met als doel het tegengaan van de versnippering in de zorg en het bieden van vroegtijdige en multidisciplinaire ondersteuning waarbij ook de niet‐gemeentelijk gefinancierde zorgvormen (zoals huisartsen en wijkverpleegkundigen) zijn betrokken. Met de zorgverzekeraars en zorgaanbieders maken wij afspraken over de integrale inzet van wijkverpleegkundigen. Daar waar individuele voorzieningen noodzakelijk zijn, kiezen wij voor integrale op het gezin/huishouden gerichte maatwerkoplossingen, zo dicht mogelijk bij de zorgvrager, zodat de gemeente alleen ondersteunt waar nodig. Hierbij is er een juist evenwicht tussen algemene en individuele voorzieningen. Daar waar er sprake is van meerdere vormen van ondersteuning is er voor het gezin/huishouden één aanspreekpunt (regisseur) die de ondersteuning coördineert. Wij stimuleren vernieuwende initiatieven die bijdragen aan onze doelstellingen. Voor de meer gespecialiseerde vormen van zorg en ondersteuning is intergemeentelijke samenwerking noodzakelijk. Deze is aanvullend op het lokale aanbod. Kenmerkend voor Raalte is dat wij samenwerken in verschillende regio’s. Voor inwoners geldt echter dat zij zich lokaal kunnen melden. Wij kiezen voor de samenwerking met organisaties die willen en kunnen opereren binnen onze visie en doelstellingen, vertrouwen op hun deskundigheid en inzet en spreken hen daar op aan. Om de beschikbare budgetten zoveel mogelijk ten goede te laten komen aan de daadwerkelijke ondersteuning van onze inwoners streven wij naar de meest efficiënte uitvoering en een forse beperking van de administratieve plan‐last waarmee organisaties op dit moment te maken hebben. Wij voeren de nieuwe taken op het gebied van de Wmo, de Jeugdwet en de Participatiewet uit binnen het integrale budget dat wij hiervoor van het Rijk ontvangen. Mocht desondanks blijken dat de zorg en ondersteuning beneden een aanvaardbaar minimum dreigt te komen, dan zijn we bereid te zoeken naar extra middelen om toch dit minimum niveau in stand te kunnen houden. Ondanks het grote beroep op de eigen kracht van mensen en gezinnen/huishoudens dat wij zullen moeten doen staan wij, daar waar nodig, pal voor de gemeentelijke vangnetfunctie.
15
Hoofdstuk 7
Raalte biedt ruimte
Programma ruimtelijke ontwikkeling Dit is onze ambitie: De negen kernen van de gemeente Raalte vormen de basis waar leefbaarheid en noaberschap centraal staan. Alle kernen krijgen waar mogelijk ontwikkelingsruimte. Niet om te groeien, maar om speelruimte te bieden voor vernieuwing. Hiermee kan worden ingespeeld op opgaven als vergrijzing, eenzaamheid, ontgroening, een op termijn wellicht afnemende bevolkingsomvang en voorzieningen die op veel plaatsen onder druk staan. En dit alles in een wereld waarin mensen nog steeds mobieler worden en waarin technologie en internet een steeds grotere rol spelen. Door bestemmingsplannen hier op in te richten ordenen wij de ruimte. De landschappelijke kwaliteit van het buitengebied is één van de kernkwaliteiten van Raalte. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
De kernen willen we leefbaar houden door herontwikkeling mogelijk te maken van vrijkomende (bedrijven‐) locaties naar woningbouw. Toevoeging van ruimtelijke kwaliteit is daarbij vertrekpunt. Uitnodigingsplanologie krijgt de ruimte. Initiatieven vanuit de samenleving en de markt willen we faciliteren door onze kennis in te brengen. We gaan geen trekkersrol vervullen. Er is landelijk nieuw omgevingsrecht in voorbereiding dat ons daarvoor betere instrumenten aan gaat reiken en een snellere en meer integrale begeleiding c.q. toetsing mogelijk maakt. Naar verwachting treedt de nieuwe omgevingswet in 2018 in werking. Verordeningen, bestemmingsplannen en structuurvisies zullen daarvoor samen komen in één omgevingsplan. Tot invoering van het nieuwe Omgevingsrecht hebben en houden we onze bestemmingsplannen actueel. De bestemmingsplannen maken we ontwikkelingsgericht en flexibel om kostbare en tijdrovende procedures bij nieuwe gewenste ontwikkelingen te voorkomen. We blijven een faciliterend grondbeleid voeren tenzij de markt projecten niet oppakt die maatschappelijk uitermate gewenst zijn. In dat geval wordt altijd vooraf per situatie de afweging gemaakt; gewenste ruimtelijke ontwikkeling/publieke belangen versus risico’s voor de gemeente. De locatie voormalig gemeentehuis Heino, incl. parkeerplaatsen, wordt heringericht. Met het Provinciaal Meerjarenprogramma Plattelandsontwikkeling (PMJP) en het Leaderprogramma Salland zijn veel subsidies (provinciale, rijks‐ en Europese subsidies) voor het Sallandse platteland, waaronder de gemeente Raalte binnengehaald. Beide programma’s bevinden zich in een afrondende fase. Uit deze programma’s is een krachtige netwerkorganisatie ontstaan, de Kracht van Salland, die zich met nieuwe initiatieven van en voor de samenleving inzet. Ook de gemeente participeert hierin. Hier liggen kansen om opnieuw externe subsidies te verwerven, maar waarbij ook veelal cofinanciering uit (al dan niet reguliere) gemeentelijke middelen wordt gevraagd. Wij ondersteunen deze initiatieven vanuit de samenleving en willen daartoe een co‐financieringsfonds creëren dat in eerste instantie wordt gevoed door reeds bestaande middelen te bundelen (reserve huidige Leaderprogramma, huidige reserve cofinanciering en reserve de kracht van Salland).
16
De agrarische sector wordt gevarieerder en steeds meer partner in het natuur‐ water‐ en landschapsbeheer. Initiatieven op dit gebied, waaronder “Salland deal”, blijven we faciliteren.
Programma economie Dit is onze ambitie: Een vitale lokale economie met voldoende werkgelegenheid en spreiding over een zo groot mogelijk aantal sectoren, dat is de ultieme uitdaging in tijden van economische crisis. We hebben maar beperkt invloed op het creëren van arbeidsplaatsen, maar willen deze beperkte invloed optimaal inzetten. Dit doen we door ondernemers zoveel als mogelijk de ruimte te bieden om te ondernemen. Wij zoeken daarbij de samenwerking met onze sociaal‐economische partners. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
We gaan de functie van het werkgeverspunt en de functie van de bedrijvencontactfunctionaris samenbrengen onder het product “ondernemersdienstverlening”. Met dit product willen we ondernemers nog beter faciliteren. Niet alleen als vraagbaak voor alle gemeentelijke aangelegenheden maar ook om met ondernemers te zoeken naar (nieuwe) mogelijkheden om arbeidsplaatsen te creëren zodat minder mensen een beroep hoeven te doen op een uitkering. Wij willen hierin een actief faciliterende rol vervullen en samen met ondernemers zoeken naar “slimme allianties”. Met een gestructureerde overlegstructuur geven we invulling aan het in te stellen ondernemersplatform. We willen bedrijven een aantrekkelijk vestigingsklimaat bieden om de lokale economie te stimuleren. Het primaat ligt bij het bedrijfsleven zelf. De rol van de gemeente is daarin vooral faciliterend. Initiatieven worden door de gemeente positief benaderd vanuit het principe “ja, mits” in plaats van “nee, tenzij”. Uitvoering van de herstructeringsopgaven is hierbij belangrijk. Niet alleen in Raalte en Heino, maar ook in de andere kernen willen we ruimte bieden voor kleinschalige en lokale bedrijvigheid voor ondernemers. Ook hier ligt het primaat bij het bedrijfsleven zelf. De winkelgebieden staan onder druk. Door de “internet‐economie” krijgt de detailhandel het steeds moeilijker. We willen vanuit een faciliterende en verbindende rol met de ondernemers zoeken naar mogelijkheden om winkelcentra aantrekkelijk te houden zodat het ’bruisend hart” blijft bestaan. We willen de kansen voor recreatie en toerisme verder uitnutten. Raalte biedt daarvoor een uitstekende natuurlijke omgeving. Recreatie en toerisme zijn belangrijke dragers voor de (lokale) economie, niet alleen voor de werkgelegenheid, maar ook voor een positieve uitstraling naar de lokale detailhandel. De gemeente Raalte wil dit faciliteren en stimuleren; het zijn de (recreatie) ondernemers die deze handschoen zelf moeten oppakken. We blijven inzetten op ”het merk Salland”.
17
We willen meewerken aan en gebruik maken van een krachtige regio Zwolle/ Kennispoort regio Zwolle. Dankzij de toename van innovaties presteert de Regio Zwolle economisch en maatschappelijk beter. Daarmee stimuleren en ondersteunen wij de ondernemers binnen de gemeente Raalte bij de ontwikkeling van innovatieve producten, diensten en organisaties die bijdragen aan de verbetering van het maatschappelijk en economisch rendement .
Programma bereikbaarheid en mobiliteit Dit is onze ambitie: Voor een vitale en leefbare gemeente is een goede ontsluiting van onze kernen is essentieel. Niet alleen het lokaal wegennet, maar ook het hoofdwegennet moet daarvoor op orde zijn. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
Wij werken nauw samen met het rijk, de provincie en buurgemeenten om de N35 verkeersveiliger te maken en de doorstroming te verbeteren. Wij zullen ons inzetten om samen met de partners concrete maatregelen voor te bereiden. De barrièrewerking van de N35 tussen Raalte Noord en Raalte centrum willen we verminderen door een extra ontsluiting (spoorse doorsnijding) te realiseren. Dit komt de aantrekkelijkheid van de woonwijken en de ontwikkeling van het centrum ten goede. Zonder aanvullende subsidies van rijk en provincie kunnen we onze ambities niet waar maken. Daarom zetten we ons eerst maximaal in voor subsidieverwerving alvorens een keuze te maken in het wel, deels of niet realiseren van een spoorse doorsnijding. De reeds gereserveerde middelen (circa €4,4 mln.) houden we hiervoor in portefeuille. Voor een goed functionerend centrum is een verbetering van de verkeers‐ en parkeerstructuur van, naar en om het centrum van Raalte van groot belang. Nader onderzoek gevolgd door passende en financieel haalbare investeringen zijn een vereiste. We onderzoeken samen met de provincie Overijssel en de gemeenten Zwolle en Hellendoorn nut en noodzaak voor het realiseren van een fietssnelweg tussen Nijverdal en Zwolle. Onder regie van de provincie Overijssel faciliteren we initiatieven uit de samenleving om nieuwe buurtbusverbindingen tot stand te brengen, mocht de provincie besluiten reguliere buslijnen te laten vervallen.
18
Hoofdstuk 8
Financiële paragraaf en bezuinigingen
Dit is onze ambitie: De gemeente Raalte wil financieel gezond zijn en blijven. Dat betekent een sluitende (meer)jaren begroting en een verantwoorde reservepositie met voldoende buffer voor eventuele tegenvallers. Een weerstandscapaciteit die in balans is met de geïnventariseerde risico’s. En een investeringsvolume welke in balans staat tot een verantwoorde schuldenlast. De gemeentefinanciën staan sterk onder druk waardoor we invulling moeten geven aan een ingrijpende bezuinigingstaakstelling in deze bestuursperiode. Dit gaan we doen om onze ambitie waar te maken:
Met name als gevolg van rijksbezuinigingen op het gemeentefonds staan we voor de uitdaging om invulling te geven aan een ingrijpende bezuinigingstaakstelling, op basis van de actuele stand van zaken oplopend tot structureel € 3,35 mln. 2018 (zie onderstaand schema). Daaraan geven we de hoogste prioriteit alvorens invulling te geven aan ambities waarvoor nieuwe financiële middelen nodig zijn. Bezuinigingstaakstelling 2015‐2018 2015
2016
2017
2018
Stelpost nieuwe bezuinigingstaakstelling programmabegroting 2014 en meerjarenraming 2015‐2017
€ 1.200.000 € 1.800.000 € 2.500.000 € 2.500.000
Aanvullende taakstelling in verband met herijking gemeentefonds
€ 300.000 € 300.000 € 300.000 € 300.000
Aanvullende bezuinigingen 2018
€ ‐
Aanvullende taakstelling ivm toename formatieomvang wethouders Totaal bezuinigingstaakstelling
€ ‐
€ ‐
€ 500.000
€ 50.000 € 50.000 € 50.000 € 50.000 € 1.550.000 € 2.150.000 € 2.850.000 € 3.350.000
Na realisatie van bovenstaande taakstellingen (en op basis van de huidige actuele cijfers) kunnen we vanaf 2017 weer tot een sluitend meerjarenperspectief komen. Voor 2015 en 2016 moeten we dan, ondanks invulling van bovenstaande taakstellingen, nog steeds rekening houden met een structureel tekort van respectievelijk € 0,67 mln. in 2015 en € 0,11 mln. in 2016. voor deze te verwachten tekorten in die jaren kan nog een beroep gedaan worden op de algemene bestemmingsreserve). Hoe eerder we de bezuinigen kunnen realiseren, hoe beter vanuit financieel perspectief gezien.
19
De bezuinigingsrapportage van Berenschot “minder ambtenaren minder taken, minder taken minder ambtenaren” waarin bezuinigingsopties zijn geïnventariseerd tot structureel € 4 mln. vormt voor ons de basis om invulling te geven aan bovengenoemde taakstelling tot structureel € 3,35 mln. Daarbij zoeken we in samenspraak met de gemeenteraad naar een zo breed mogelijk draagvlak voor de te nemen (ingrijpende) maatregelen. Dit doen we langs onderstaande lijn: 1. Eerst maatregelen selecteren gericht op slimmer (lees efficiënter en effectiever) om te gaan met de beschikbare middelen. 2. Daarna, noodgedwongen, maatregelen gericht om het voorzieningenniveau te verlagen. 3. En als laatste verhogen van de gemeentelijke belastingen. Het totaalplaatje moet een bezuinigingspakket opleveren, oplopend tot structureel € 3,35 mln. in 2018. (zie bovengenoemd schema). Wel blijven we open staan voor haalbare alternatieve invullingen vanuit de samenleving. Mocht de samenleving met reële alternatieven komen, dan willen we deze alternatieven graag beoordelen op haalbaarheid in relatie tot de oorspronkelijk vastgestelde bezuinigingsmaatregelen. Zo mogelijk komen we dan tot heroverweging, echter we doen géén concessies aan de oorspronkelijke financiële taakstelling. Niemand kan in de toekomst kijken en we hebben met tal van onzekere factoren en toenemende risico’s te maken. Denk daarbij aan de mate van al dan niet uitblijvend economisch herstel en de gevolgen daarvan voor de grondexploitatie. De ontwikkeling van de algemene uitkering, de financiële gevolgen in het sociale domein én een afnemende reservepositie. Dit maakt het lastig om een betrouwbaar financieel meerjarenperspectief neer te zetten. Daarom herijken we jaarlijks het financieel perspectief op basis van de dan bekende gegevens. Hierbij houden we uiteraard vast aan een structureel en reëel sluitende jaar‐ en meerjarenbegroting Wij vinden het huidige niveau van onze reservepositie aanvaardbaar. Om ook in de toekomst voldoende buffer beschikbaar te houden voor tegenvallers, willen we in eerste instantie eventuele eenmalige meevallers aanwenden om onze reservepositie te versterken. In de gemeentelijke financiële huishouding wordt de ontwikkeling van de schuldpositie steeds belangrijker. Daarom legt het college jaarlijks aan de raad verantwoording af over de omvang van de schuldenlast in relatie tot verantwoorde investeringsmogelijkheden. Om (nieuwe) ambities waar te kunnen maken vraagt de huidige financiële situatie én de veranderende rol van de gemeente in de samenleving creativiteit en innovatiekracht, om met minder financiële middelen de maatschappelijke vraagstukken te adresseren. Daar maken wij ons sterk voor. Daarnaast willen we maximaal inzetten op het verwerven van externe subsidies (provinciale, regionale en Europese), waarbij eventuele cofinanciering vanuit gemeentelijke middelen zoveel mogelijk binnen de reguliere budgetten plaats vindt.
20
