KNX en visualisaties: van evolutie naar revolutie

KNX Meeting Verslag van de KNX-bijeenkomst op 24 juni 2014

KNX en visualisaties: van evolutie naar revolutie Fraaie visualisaties helpen veel eindgebruikers over de streep om met

Blik in de toekomst

woning- en gebouwautomatisering op basis van KNX in zee te gaan. Maar

Soms is het goed om vanuit de waan van de dag ook eens een blik te werpen in de toekomst of om eens een kijkje te nemen bij wat kunstenaars, game-ontwikkelaars en industrieel ontwerpers doen met visualisatie. Zo begon dan ook de themabijeenkomst over visualisaties. Met een blik naar buiten. Technology watcher, inspirator en aanjager van creatieve innovatie Keimpe de Heer beet het spits af. Hij typeerde de KNX Professionals als ‘the coolest dudes on the block’, een citaat van één van zijn gaming-studenten. De Heer prikkelde hen vervolgens om verder te kijken dan wat er vandaag mogelijk is op het gebied van visualisaties op gebruikelijke hardware. Zo liet hij de mogelijkheden zien van het bedienen van apparaten met gedachten, het navigeren door middel van gebaren, audio-interfaces en elektronische lenzen die ‘als een smartphone’ in je oog functioneren. Kijken naar kunst en wetenschap leidt tot nieuwe inzichten, gaf hij aan.

als die fraaie plaatjes vervolgens niet doen wat men ermee voor ogen had, of te ingewikkeld zijn, kan de ultieme verleiding uitmonden in een onnodige teleurstelling. Het aanbod is vandaag de dag enorm, de wensen worden specifieker. Kansen, mogelijkheden en valkuilen in de wereld van KNX en visualisaties waren dan ook het onderwerp van gesprek op de themabijeenkomst van KNX Professionals van 24 juni. Een dag waarop praktische informatie, maar ook futurisme en inspiratie ruimschoots aan bod kwamen.

De visualisatie is ongetwijfeld het meest in het oog springende onderdeel van een KNX installatie. KNX Professionals weten met gelikte visualisaties de eindgebruiker te overtuigen om voor woning- of gebouwautomatisering te kiezen. Nu het aanbod in visualisaties uitbreidt en de vrijheden in het ontwerp toenemen, kunnen zij met meer creativiteit een onderscheid maken. Hoewel de technische mogelijkheden vandaag de dag vrijwel geen grenzen meer kennen, moeten vooral de wensen van de gebruikers als leidraad blijven gelden. Voor hen gaat het vooral om eenvoud en gemak. Dat was de rode draad die door het dagprogramma liep. KNX|VERSLAG

1

Vertaling van techniek “Mijn moeder zal nooit met een 3D printer kunnen werken. Niet omdat zij dom is of de printer te ingewikkeld, maar omdat de interface software in de weg staat om het voor haar toegankelijk te maken.” Aan de hand van 24 juni 2014

een komisch filmpje liet hij zien hoe belangrijk interfaces en visualisaties zijn, als de vertaling van de techniek: een man die in de middeleeuwen leeft, probeert een boek te openen na jaren met papierrollen te hebben gewerkt. Hij roept daarbij de hulp in van een ‘helpdesk’ omdat er geen goede interface bij was geleverd. De Heer: “De evolutie in interfaces en platforms maakt een enorme stroomversnelling door. De uitdaging is om daarbij constant te zoeken naar creatieve oplossingen die op een intuïtieve manier de functionaliteiten ontsluiten die erachter liggen. Kijk daarbij met een open blik naar de wereld om je heen.” Hij nodigde de KNX Professionals uit om hem te benaderen met nieuwe ideeën om zo samen tot vernieuwende vertaalslagen te komen. Inspiratie uit andere sectoren Maar ook valt inspiratie te halen uit hoe men in andere sectoren omgaat met visualisaties. Zoals industrieel ontwerpers, als het gaat om de bediening van machines en industriële apparatuur. Jan Roelof Kortstra, industrieel ontwerper en lector industrial design aan de TU Eindhoven, gaf in de tweede presentatie van deze themadag zijn visie en nuttige tips. “Gebruikersinterfaces zijn niet altijd vanzelfsprekend gebruiksvriendelijk. Er is vaak niet goed over nagedacht. Wat logisch of handig is voor de één, kan voor een ander weer heel omslachtig zijn. Zo is het vinden van een woning in Japan voor Japanners zelf heel logisch; ze gebruiken wijk- en bloknummers en geven de huizen nummers in volgorde van oplevering. Maar voor ons is er geen touw aan vast te knopen. Verdiep je dus in elke nieuwe eindgebruiker, observeer zijn gedrag en gewoonten. Ik kan pas een bediening maken voor een röntgenapparaat in een operatiekamer, als ik zelf heb geobserveerd welke handelingen ze daar uitvoeren.”

Keimpe de Heer

Methodisch ontdekken Kortstra gaf aan dat heuristiek – het methodisch ontdekken of ondervinden – een betere leidraad biedt voor gebruikerswensen, dan een simpel vraaggesprek. “Zet bijvoorbeeld alle functies op post-it papiertjes en laat de gebruiker daarin een volgorde van belang inbrengen. Dat kun je gebruiken voor de indeling van het menuscherm; je kunt je zo beperken tot wat men echt nodig heeft. Gebruik vervolgens paper-models, schetsen van de visualisatie-schermen, voordat je kostbare tijd steekt in het programmeren, en laat daar minstens 6 gebruikers mee ‘spelen’.” Een punt van aandacht noemde hij het feit dat 8% van de mannen kleurenblind is. “Dat betekent dat je moet uitkijken met rode en groene knoppen, want die kunnen ze niet goed onderscheiden.” En dat terwijl rood en groen nu juist de meest gebruikte knoppen zijn in visualisaties voor het aan en uit schakelen. Als tip gaf hij mee om op de site www.vischeck. KNX|VERSLAG

Jan Roelof Kortstra

com te onderzoeken hoe een kleurenblinde het ontwerp ziet. Tot slot gaf hij een aantal vuistregels voor gebruiksvriendelijkheid bij visualisaties. “Zorg dat de systeemstatus te allen tijde zichtbaar is. Bied bij elke stap een ‘nooduitgang’ voor de gebruiker, ofwel bouw zekerheid van controle in. Gebruik consistente en aansprekende taal in de functie-aanduidingen. Bouw eenvoudige en begrijpelijke hulpmiddelen in voor het oplossen van fouten, dus kom niet 2

met foutcodes waar men niets mee kan. Zorg dat men met een minimum aantal muisklikken de belangrijkste functies kan bedienen, neem dus geen voorbeeld aan de aan/uit knop van Windows 8. Vermijd bypasses waarbij gebruikers dingen moeten onthouden vanuit vorige stappen. Zorg voor flexibiliteit en efficiency in het gebruik. Als men iedere dag dezelfde instellingen ingeeft, zorg dan voor een optie om de instellingen te kunnen kopiëren. Denk ook aan esthetisch en minimalistisch design.” 24 juni 2014

Visualisatie geeft meerwaarde

en wijzigen. Door de krachtige LUA scripttaal te gebruiken, verhoog je de intelligentie nog verder. Met LUA zijn door eenvoudige commando’s alle beschikbare gegevens vanuit het gebouw of de woning weer te geven binnen de visualisatie, maar ook online gegevens te gebruiken zoals weerdata en actuele energieprijzen. Daarnaast kan het IP-apparatuur aansturen vanuit de visualisatie”, vertelde Van der Zwart. LUA is open source en gratis van het internet te downloaden.

Ronald de Jeu

Na de eerste pauze was het woord aan Ronald de Jeu, domotica engineer bij Leertouwer. Hij ging in op de meerwaarde die visualisaties kunnen geven aan een KNX installatie, en de randvoorwaarden daarvoor. “Een fraaie visualisatie spreekt aan. Zeker als je erbij kunt vertellen dat de centrale besturing zorgt voor energiebesparing en verbetering van het binnenklimaat. Maar ook het veiligheidsaspect spreekt aan. Door het constante inzicht in de installaties en de veiligheidssituaties, kan men snel en adequaat reageren op urgente zaken. Uiteraard spreekt het tot de verbeelding dat men vanaf de camping in Frankrijk het koffiezetapparaat kan uitschakelen.” Ook De Jeu benadrukte dat de bediening vooral eenvoudig en functioneel moet zijn. “Een touch screen in elke kamer om met vijf klikken het licht aan te doen, heeft geen meerwaarde. De visualisatie moet men dus niet zien als een vervanging van schakelaars. Maar om een snel overzicht te krijgen van de status van de woning en op afstand bepaalde functies te kunnen bedienen, biedt het zeker meerwaarde. Belangrijk daarbij zijn een eenvoudige en eenduidige bediening, betrouwbare informatievoorziening en compatibiliteit.” Leertouwer ontwikkelde zelf de Conview, een web-based applicatie voor bediening van alle KNX installaties. Er is veel in gestandaardiseerd, maar men kan er per project ruimschoots specificaties aan toevoegen. “En het belangrijkste: er is geen handleiding bij nodig. Alles werkt volledig intuïtief”, aldus De Jeu.

Volledig vrije opmaak

LUA scripttaal verhoogt intelligentie In een duo-presentatie zetten Erwin van der Zwart van Schneider Electric en system integrator Joep van den Aker uiteen wat de mogelijkheden en voordelen zijn van vrije visualisatie met gebruik van LUA scripting. “Web-based, multiplatform oplossingen hebben de toekomst. Er is geen aanvullende software nodig op het client device, er zijn geen licenties op de clients, het is toekomstbestendig en de mogelijkheden zijn enorm. Je kunt KNX functies uitvoeren of de status ervan opvragen vanuit http-commando’s, fullscreen visualiseren zonder URL balken, autoscalen met behoud van dezelfde layout op meerdere formaten. Vanuit de KNX webserver kun je vrij visualiseren; je kunt pagina’s en layouts direct in de server database aanmaken en kopiëren, maar ook online op afstand uitbreiden

Joep van den Aker kon dit vanuit de praktijk bevestigen. Hij gebruikt LUA bijvoorbeeld om vrij en slim te visualiseren binnen HomeLYnk van Schneider. “We zijn afgestapt van onze semi-vrije D-Touch visualisering en hebben gekozen voor de geheel vrije opmaak met HomeLYnk en LUA. Het biedt eindeloze vrijheid voor zowel de system integrator als de gebruiker, tijdwinst en grenzeloze mogelijkheden. We kunnen nu de bediening en besturing van Sonos apparatuur integreren, tekst omzetten naar mp3 en afspelen in Sonos – bijvoorbeeld bij alarmmeldingen – HomeLYnk besturen met spraakcommando’s, koppelingen maken met slimme meters en ga zo maar door. De gebruiker kan zelf de tijschakelklokken, de lichtscenes en de opmaak van de visualisatie naar wens aanpassen. Door LUA zijn wijzigingen veel makkelijker aan te brengen.” Het automatisch genereren van knoppen en de visualisering met LUA zit nog niet standaard in de HomeLYnk, dat is iets wat Van den Aker zelf heeft toegevoegd. Schneider gaat deze mogelijkheid in de toekomst wel standaard opnemen in de HomeLynk.

Erwin van der Zwart Joep van den Aker

KNX|VERSLAG

3

24 juni 2014

KNX|VERSLAG

4

24 juni 2014

Noviteitenpitches iRidium mobile iRidium mobile visualisatiesoftware 2.1 voor het maken van visualisaties, van eenvoudig tot high-end, ondersteund door alle protocollen.

Gira Mini-aanwezigheidsdetector en –melder (5 cm) voor plafondinbouw, inbouwdoos en opbouwmontage. Vanaf oktober 2014 beschikbaar. HomeServer 4.2 met onder andere updates voor RGB-sturing en opties voor pushmeldingen. Vanaf juli 2014 beschikbaar. Gira G1, alles-in-één bedieningscentrale op compact 9x16 scherm, voor deurcommunicatie, eNet en KNX functies. Met handoplegfunctie voor vooraf gedefinieerde functies.Gebruiksvriendelijke bediening. Eenvoudig te installeren. Ook inzetbaar als client voor HomeServer.

OSEC Koppeling tussen KNX en InteGra beveiligingssysteem van Satel door INT-KNX integratiemodule. Verst mogelijke integratie van KNX functies en informatie uit beveiligingssyteem in één display. KNX actoren aansturen via InteGra en informatie uit KNX-installaties ontvangen op InteGra visualisatie.

Pure Domotica Nieuwe mogelijkheden binnen ThinKnx KNX visualisatie: log-modules, nieuwe functies met Aritech ATS alarmintegratie, vernieuwde klokthermostaat met modus-omschakeling, Sip centrale en voorbereiding voor intercom integratie.

Siemens Synco webserver in vier varianten, met nieuwe functies voor webbediening, betere beveiliging en benaderbaar via HomeControl. IP viewer, eenvoudige mini-visualisatie met interface voor KNX visualiseringssoftware. Geen extra software nodig. Beschikbaar in acht talen. Control Center met geïntegreerde IP-interface, nieuwe functies en een luxere uitstraling. Vrij te configureren, engineering via ETS. Met standaard bibliotheek maar ook uit te voeren met eigen iconen. 250 KNX communicatiepunten.

Schneider Electric U-Motion, nieuw visualisatiesysteem bestaande uit twee servers: basis (150 objecten) en plus (1000 objecten) en drie types touchclients. Met inbouwdozen, deur-communicatiekits, control- en communicatie-apps. Functies: KNX-bediening, deurcommunicatie op basis van Sip, video-beveiliging, internet en rss, voip intercom, mobiele apps etc. Vaste user-interface, look&feel voor-gedefinieerd, menustructuur zelf in te delen. Snel programmeerbaar.

Theben De bekende MIX actoren worden vervangen door en aangevuld met nieuwe MIX2-KNX actoren en compacte FIX2-actoren voor schakelen en dimmen van verlichting en regeling van verwarming en jaloezieën. FIX2 actoren zijn basis- en uitbreidingsmodules in één, zijn niet uitbreidbaar en kennen geen afneembare buskoppeling. xxter Aangepast visualisatiepakket xxter met nieuwe functionaliteiten op het gebied van profielinstellingen, menubuttons en thermostaatmodeselectie. Het domein van de eindgebruiker is nu ook benaderbaar door Professionals. Koppeling met DIVA voor video-integratie (video-bewaking, gezichtsherkenning, nummerplaatherkenning). Rvs intercom montageplaat voor Mobotix S14/S15 intercom op xxter frontpaneel. KNX|VERSLAG

5

24 juni 2014

Sneak Preview ETS5 Nog even en het is zover. In de zomer wordt de beta-versie van ETS5 getest en vanaf oktober is de nieuwe software officieel beschikbaar. Voorlopig alleen nog in het Engels en Duits, maar op korte termijn zal daar als eerstvolgende taal het Nederlands bij komen. ETS5 werd met name ontwikkeld om de nieuwe RF-mogelijkheden te kunnen programmeren. Maar tegelijkertijd is er een groot aantal verbeteringen in doorgevoerd, mede ingegeven door ervaringen met de ETS4 software. Christophe Parthoens van de KNX Association in Brussel gaf een sneak preview voor de ‘kritische Hollanders’. De Hollandse hamvraag werd pas na een uitleg van een uur beantwoord: wat gaat het kosten? Voor elke eerste ETS5 Professional licentie betaalt u straks 1000 euro (3 dongles) en 150 euro voor een supplement. De Lite versie gaat 200 euro kosten. Voor een upgrade van ETS4 Professional naar ETS5 Professional vraagt Brussel 350 euro, voor een zelfde upgrade van ETS3 naar ETS5 560 euro. Bij Lite gelden de volgende bedragen voor het upgraden: 150 euro van ETS4 naar ETS5, 900 euro van ETS4 Lite naar ETS5 Professional. Testen van bèta-versie KNX Professionals die de betaversie de komende tijd al willen testen, kunnen in september aan een sessie meedoen en kunnen zich aanmelden via [email protected]. Op die manier kunnen zij wellicht bruikbare feedback geven over de voor- en nadelen van de nieuwe versie die de KNX Association wellicht nog kan verwerken. Tijdens de bijeenkomst gaven diverse KNX Professionals aan dat ze het jammer vinden dat er niet al eerder of tijdens het ontwikkelen van de nieuwe software om input is gevraagd vanuit de praktijk. Parthoens gaf aan deze kritiek mee te nemen naar Brussel. Wel zei hij dat professionals wellicht van tevoren hun inbreng hadden kunnen bundelen om dit mee te geven aan de ontwikkelaars. De zaal zag dit meer als een kip-en-het-ei discussie. Als middenweg werd voorgesteld om dan in ieder geval in het voorjaar een evaluatie te houden onder de KNX Professionals wat betreft de ervaringen met ETS5.

Christoph Parthoens

Stijl: De nieuwe stijl/uitvoering van ETS5 komt overeen met die van Windows 8, met als grootste voordeel dat er meer werkruimte is. Databasetabs, projecttabs en snelle-actie tabs zijn verwijderd. KNX Systeem: ETS5 ondersteunt RF S-mode. RF is te integreren door RF koppelaar. ETS5 ondersteunt maximaal drie RF re-transmitters per lijn. RF-apparaten zijn tijdelijk bi-directioneel te maken om ze te configureren. Voorzien van pakketje preventiemaatregelen om communicatie met re-transmitters goed te laten verlopen. Energie: Zelfvoorzienende KNX RF apparaten zijn met ETS5 perfect te configureren. Ingebouwde algoritmen laten ETS bepalen wat de ideale framelengte is om het downloaden per individueel bus-deel te optimaliseren.

Belangrijkste veranderingen Om een idee te geven van de belangrijkste veranderingen en verbeteringen in de nieuwe software, volgt hier een beknopt overzicht. IT-omgeving: De Microsoft database is vervangen door een XMLopslagplaats voor bestanden. Dit zou betere en snellere toegang tot data als gevolg moeten hebben evenals een vereenvoudiging van de set-up en back-up. Ook kunnen er geen conflicten meer optreden met software van derden. Volgens Parthoens verandert er niets in de wijze van het organiseren van projecten, alleen worden ze op een andere plaats opgeslagen. Systeemvoorwaarden gaan van 32 bit naar 64 bit, voor betere prestaties. 32 bit wordt nog wel ondersteund. Nieuwe ondersteuning voor server 2012, XP vervalt. Basiselementen: Introductie van DCA configuratie apps, als oplossing voor problemen met plug-ins. ETS wordt daarmee het platform voor de eigen apps. Installeren en updaten wordt eenvoudiger, de apps worden uniformer qua stijl. Er blijft nog wel ondersteuning voor ETS4 plug-ins. Extra tab-pagina voor parameters in plaats van floating windows. In ETS5 wordt host-ID vervangen door eigen KNX dongles waarop de softwarelicenties zijn geïnstalleerd. De dongles met 4Gb geheugen zijn te gebruiken voor de opslag van ETS-projecten. Verbeterde, tien keer zo snelle reports-engine van een nieuwe leverancier. Geïntegreerde DPT-encoder in groep monitor. Cloud-iconen tonen wanneer de laatste versie is gedownload. De online productcatalogus van KNX-fabrikanten is verbeterd, waardoor ze er meer informatie in kwijt kunnen. Falcon interfacemodule 3.0 is een volledig nieuwe versie, ondersteunt geen RS232 meer. KNX|VERSLAG

Collectieve inkoopregeling ETS4 Voorafgaand aan de introductie van de ETS5 programmeersoftware, doet de KNX Association een aanbod richting de Nederlandse KNX Professionals. Er geldt een collectieve inkoopregeling voor ETS4, waarvoor u zich nog kunt aanmelden tot 4 juli. Hoe meer Professionals hiervan gebruik zullen maken, hoe groter de korting op de ETS4 software! U kunt zich aanmelden door een mail te sturen naar [email protected]

6

24 juni 2014