NUMMER 92. Januari Evolutie. Revolutie. Lustrum editie

NUMMER 92 Januari 2014

E v o l u

Re

vo l

ut

ie

it e Lustrum editie

KOersief 92 - versie 9.indd 1

1/10/2014 3:39:27 PM

2


KOersief 92 | Januari 2014 | (R)evolutie?

1/10/2014 3:39:35 PM

Redactioneel

Beste Lezer,

Redactioneel

3

Voorwoord bestuur

5

Agenda

7

Toen het lustrum thema voor het eerst ontsluierd werd voor mij, samen met de wens de eerste KOersief van het jaar van eenzelfde thema te voorzien, moet ik zeggen dat dat met enige ambivalentie van mijn kant gepaard ging. (R)evolutie? Een thema met een inhoud die al even ingewikkeld is als de opmaak. Haakje open, haakje dicht én een vraagteken. Wat ingewikkeld, wat ingewikkeld.

Thema: (R)evolutie? Revolutionaire technieken: Self-healing concrete Wanden van massief kurk Intervieuw over (R)evolutie met Hilleband Geschiedenis van het vak

Lustrum VII Tentoonstelling Alumnidag Pubquiz Symposium Betonworkshop Gala

8 8 11 15 23

28 29 29 31 32 33 34

Maar al snel bleek het een thema waar men in de bouw uitstekend mee uit de voeten kan. Het stelt namelijk die meest cruciale vraag; hoe verder, evolutie of revolutie? Wij hebben ons erop toegelegd deze vraag proberen te voorzien van een antwoord. Enerzijds proberen wij het revolutie antwoord kracht bij te zetten door twee nieuwe, revolutionaire, technologieën uiteen te zetten. We beginnen met beton dat zichzelf herstelt door middel van bacteriën en gaan verder met huizen die met natuurlijk kurk geïsoleerd worden. Anderzijds verdient het evolutie alternatief een even zo grote aandacht. Een interview met een bedrijf dat al 100 jaar in de bouw actief is moet toch verduidelijking op de vraag geven. We sluiten onze zoektocht af met een terugblik, een geschiedenis van ons vakgebied van Newton tot aan Ove Arup.

Afstudeerverslagen Steven Schoenmakers

36

KOers onderwijs update Column Saskia Frijns

40 42

Overig

COlofon

Ik hoop dat onze stukken u bij kunnen staan in de zoektocht naar een gefundeerd antwoord op de lustrumvraag. Daarnaast kunt u in deze KOersief natuurlijk genieten van onze vaste rubrieken. Een afstudeerverslag over een razend ingewikkeld eindige elementenmodel, de agenda van KOers voor de komende periode en wij hebben ook een nieuwe columnist, niemand minder dan Saskia Frijns, ingenieur bij IMD en secretaris van Youcon. Ik wens u veel plezier met het lezen van deze KOersief.

43 Met vriendelijke groet, Robert Lelivelt Hoofdredacteur KOersief 92



3

1/10/2014 3:39:38 PM

Wij verbinden ons tot een duurzaam partnership ENCI. Het cement voor een zekere toekomst. In de bouwsector moet iedereen zijn ecologische, sociale en economische verantwoordelijkheid opnemen. ENCI verbindt er zich toe dat samen met de klant te doen. Daarom ontwikkelen we duurzame producten, aangepast aan de economische en ecologische realiteit, en staan we voor een sterk partnership. We delen ervaringen en bieden oplossingen aan. Eco-responsibility betekent samenwerken aan een zekere toekomst voor de volgende generaties.

Meer over onze eco-verantwoordelijke aanpak op www.enci.nl


1/10/2014 3:39:40 PM

Voorwoord bestuur KiD, die met een beetje improviseren erg gezellig was. Daarnaast was er ook de overvolle SCIA -cursus, waar iedereen naar afloop zeer positief over was . Uiteraard hebben we met de leden ook nog gezellig geborreld om even te ontspannen aan al het harde studeren. En verder liepen we ook dit jaar weer met een mooi aantal leden rond op de staalbouwdag en de betondag. Beste leden, sponsoren en andere relaties, Het nieuwe kalanderjaar is weer begonnen, daarom wens ik iedereen een constructief 2014 toe. Om het jaar goed van start te laten gaan mag de KOersief natuurlijk niet ontbreken. Daarom heeft u nu de 92ste uitgave van de ons vereniging blad in handen. Deze KOersief zal met zijn thema “(R)evolutie? “ aanstuiten op het afgelopen lustrum VII dat we hebben gevierd met een feestelijke week. Waarbij we de 35ste verjaardag van KOers uitgebreid hebben gevierd. Daarom is het vanzelfsprekend dat verderop een terugblik van deze succes volle week is opgenomen. Hier vertellen de leden van de lustrumcommissie en de sub lustrumcommissies hoe de geslaagde activiteiten zijn verlopen. Natuurlijk hebben we als bestuur naast het lustrum ook andere activiteiten georganiseerd. Zoals de traditionele

Omdat in het komende half jaar natuurlijk de ENCImeerdaagse excursie, buitenlandse studiereis en de betonkanorace er weer aankomen zijn de commissies al hard aan het werk. Zo gaat de ENCI- meerdaagse excursie dit jaar naar Basel en Zurich . Voor de Nieuwjaarsborrel werden New York, Philadelphia en Washington als bestemmingen voor buitenlandse studiereis bekend gemaakt door de BSR commissie. En zijn de leden van de BKR-commissie al druk bezig met de plannen voor de innovatie kano. Ik wens u veel plezier leesplezier met deze lustrum getinte KOersief. Wanneer je nog interesse hebt om actief te worden binnen KOers, kom gerust een keertje lang in de Koershoek op vloer 5. Met vriendelijke groet, Namens het 44e bestuur van KOers, Loes Mulders Voorzitter 44e bestuur KOers

st USA-Eailasdeltpchiao-aNew York

Washington - Ph kosten ca. €900,18 April-28 April 2014

Meer informatie en inschrijving op koerstue.nl



5

1/10/2014 3:39:43 PM

Slimme en efficiënte constructies voor nieuwbouw en hergebruik

V

Piekstraat 77 3071 EL Rotterdam T E

010 201 23 60 [email protected]

www.imdbv.nl


1/10/2014 3:39:47 PM

Evenementen

Agenda Februari Lunchlezing In de trappenzaal zal weer een interessante lezing gegeven worden door een bedrijf. Tijdens deze lezing zal KOers voor de lunch zorgen. 6 februari Evaluatielunch projecten semester A Vorig jaar hebben we met succes de vakken geëvalueerd. Dit jaar zullen we hetzelfde doen voor de projecten. Tijdens deze lunch kun je aangeven wat je van het afgelopen ontwerpof onderzoeksproject vond. Verschillende docenten zullen tijdens deze lunch ook aanwezig zijn.

KiD

23-10-2013

12-15 februari ENCI-MDE Basel en Zurich We zullen met een groep CO studenten de steden Basel en Zurich bezoeken. Hier komen in 4 dagen tijd interessante projecten en bureaus aan bod. 18-28 april BSR New York//Washington We zullen 11 dagen op reis gaan naar New York, Philadelphia en Washington. Hier gaan we verschillende bureaus lang, interessante projecten bezoeken en het één en ander bekijken.

Natentamenborrel

12-11-2013

K-M@il en website Bezoek regelmatig onze website en facebook voor actuele nieuwsberichten en activiteiten. Ook kun je je hier aanmelden voor activiteiten. Daarnaast zijn er fotoalbums van voorbije activiteiten te vinden en kun je de KOersieven teruglezen.

Vebo de kopzorg ...

SCIA cursus

Vebo, postbus 8, 3750 GA

22-11-2013

... u de lateien & geveldragers!

Bunschoten, Röntgenweg 3,

Besparing op materiaal (en dus kosten!) en flexibiliteit in stelmo-

Met een speciale stelbout kan de drager tot maar liefst 15

telefoon (033) 299 26 00,

gelijkheden waren de uitgangspunten voor de ontwikkeling van

mm in diepte worden versteld, zónder vulplaatjes! Voor ver-

Vebo’s stalen ECO-geveldrager. Deze is 10 tot 20 % lichter dan

ankering aan kanaalplaatvloeren levert Vebo een aparte

vergelijkbare systemen. En de uitgekiende verstelbaarheid kan

beugelconstructie die vooraf aan de vloer wordt gehangen,

vulplaatjes overbodig maken. De ECO-geveldrager is namelijk

waarmee sparingen in het binnenspouwblad overbodig zijn.

in 3 richtingen verstelbaar: verticaal, horizontaal én in diepte.

We hadden de kopzorg van al dit vernuft graag voor u over.

[email protected], www.vebo.nl

www.vebo.nl KOersief 92 - versie 10.indd 7

1/13/2014 8:08:33 PM

Revolutionaire techniek

Bacteria-based self-healing concrete Door: Renée Mors, Henk Jonkers Materials & Environment research group Faculty of Civil Engineering and Geosciences Delft University of Technology

Processes in nature are known to self-repair. Several examples can already be found if we consider our own body; scar tissue is formed at a cut and bone grows back together when broken. The healed material does not necessarily need to be the same as the original, as long as it serves its purpose. Currently researchers from all over the world are trying to incorporate such “self-healing” behaviour into man-made materials. Since concrete cracks, this material is also under investigation. At Delft University of Technology one of the built-in healing mechanisms being developed for concrete uses another idea borrowed from nature; bacteria. By using this biological mechanism the existing healing property of concrete is enhanced. If we look at the basics of concrete, the material is made from mixing cement, water, sand and gravel. In time cement and water react to form the binder, gluing the stones together. A strong, but brittle material is created. If we take a look at classical examples of concrete structures, the material is not just made out of concrete. It is a composite, having reinforcement bars embedded in a concrete matrix. Since concrete has advanced qualities under compression, but limited capacity to withstand tension, steel rods are incorporated to take over tensile stresses. In order for the steel bars

Figuur 3: Pressed tablets / Ground particles/ Coated particles

to activate, the concrete matrix needs to be cracked over the tensile zone. Often these are micro cracks and therefore not visible to the naked eye. According to norms or practical guidelines recommended maximum crack widths are based on aesthetics, durability and functionality. The latter is for instance to ensure water tightness, preventing leakage.

Figuur 1: Active bacteria.

In order to ensure water tightness, maximum crack widths addressed in guidelines are based on the capacity of concrete to repair itself. Blockage of the pathway through the material is mainly caused by deposition of calcium carbonate type of minerals. Since this inbuilt repair system is relatively limited and uncontrolled, external treatment may be necessary for water retaining concrete elements. In order to enhance the concrete healing property, a so called healing agent can be incorporated in the material. In our case this healing agent is designed to form additional calcium carbonate in a crack, to enhance regain of functionality.

Figuur 2: Calcium based mineral with bacteria imprints.

8



1/10/2014 3:39:51 PM

If we take a look in nature, calcium carbonate formation is quite common; think of coral reefs, shells or limestone rocks. In some of the processes bacteria are involved. Now seeing that calcium carbonate formation is possible for natural stone, why not bring such a system to concrete, often referred to as man-made stone. The types of bacteria used are selected from natural habitats that resemble concrete, which is rock in a highly alkaline environment. Since concrete structures are designed to stand for decades, it is important to ensure that bacteria can still be functional by the time a crack occurs. This is why the spores of bacteria are included in the concrete, comparable to using seeds of plants. In a dry state these spores can survive harsh conditions inside the material for prolonged periods of time. When water and nutrients are present, spores awake and develop into an active colony of bacteria. Water is made available from the environment through cracks in the concrete matrix, but nutrients should be included in the concrete. Active bacteria metabolize the nutrients and in the process calcium based minerals are formed, such as calcium carbonate. Basically stone is created inside the man-made stone. After deposition of these minerals on the crack wall, entrance is blocked. In this way water tightness can be restored.

Figuur 4: Bulk particles

Figuur 6: Externally observed crack filling in time

In order to incorporate the healing mechanism into concrete, an additive can be created consisting of bacterial spores and their nutrients. These packages are mixed in with the concrete constituents from the start. In the hardened concrete the particles should be well distributed throughout the matrix and remain dry until the moment of activation. For these reasons it was chosen to compress spores and water soluble nutrients into compact pellets, comparable to the way vitamin pills can be produced. This material is subsequently ground to create small flakes that resemble sand in their size and shape. In this way the material is easily mixed in with the dry concrete constituents. Given that the flakes are still soluble, a treatment is applied to protect the particles from dissolving during the concrete mixing process. In the hardened concrete the particles stay dormant until ingress water through cracks activates the system, enabling cracks to get clogged up again. If we then look at concrete from the outside, whitish material fills up the crack. Currently attempts are being made to scale up the production of healing agents. Extensive outdoor tests are expected to initiate in the near future to show functionality of the healing system in a working environment.

Figuur 5: Particle production in industrial setting



9

1/10/2014 3:39:51 PM

PROEF

1

vaktijdschrift Bouwen met Staal

abonnement

jaar

BMW WELT, MUNCHEN (D)

Munchen is sinds 17 oktober een publiekstrekker rijker. Op die dag gingen daar namelijk de deuren open van BMW Welt, het nieuwe uitlevercentrum en expositieruimte van de wereldberoemde autofabrikant. BMW-topman Norbert Reithofer sprak bij de opening liever over een ‘home of the brand’, waarin alles draait om het merk. Misschien is daarom de entree wel uitgevoerd als een

dubbele, gedraaide kegel van 28 m hoog. De Oostenrijkse architect, prof. Wolf D. Prix van Coop Himmelb(l)au – bekend van het Groninger Museum – gebruikte samen met de Duitse ingenieurs Bollinger+Grohmann 5500 ton staal voor de constructie én de glazen gevel die respectievelijk werden uitgevoerd door de Duitse firma’s Josef Gartner en Maurer Söhne. De opdracht voor de bouw werd al in

2001 gegeven, maar de eerste werkzaamheden begonnen pas in 2004, omdat de bouwgrond tot die tijd parkeerterrein was voor het Olympisch Stadion. Meer dan duizend mensen werkten mee aan de bouw van BMW Welt dat 170 tot 250 auto’s per dag zal uitleveren en zo’n 850.000 bezoekers per jaar wil trekken, voornamelijk via de diabolovormige entree. Een icoon? Zeker, maar wellicht ver-

beeldt de zandloper ook wel een tijd waarin de Bayerische Motoren Werke herrees na het zware bombardement in WO II. Net alsof het propellerblad zich letterlijk uit de grond heeft gedraaid en Duitsland – op autogebied – weer tot een wereldmacht maakt. MP

Foto’s: (groot) Reinhard Goemer/Artur/VIEW, (klein) Roland Halbe/Artur/VIEW.

Duitse draai

+32430

HEB 280, rond gewalst

aluminium pui, rond gewalst +31430 gebogen glas (l = 3,9 m)

gewalst paneel 3 mm aluminium sikkel 2x18 mm multiplex hart radius +27710 klimaatelementen zonwering

geleiding zonwering

+23990

+22990

gebogen glas (l = 3,9 m) zonwering aluminium pui, rond gewalst sikkel 2x18 mm multiplex bevestiging sikkel op HEB 280 HEB 280, rond gewalst bevestiging panelen

+19200

40

10

BOUWEN MET STAAL 199

Architectuur Las Palmas is in 1953 gebouwd als werkplaatsengebouw voor de Holland Amerika Lijn, naar een ontwerp van de architecten Van den Broek en Bakema. Met zijn gevel van uiterst verfijnde schokbetonnen panelen straalt het een strakheid uit die kenmerkend is voor de Nieuwe Zakelijkheid. Met de renovatie is het gebouw teruggebracht naar de staat waarin het was gebouwd. De robuuste betonconstructie met paddestoelkolommen bleef vrijwel in tact en de gevel werd in oude luister hersteld. Doordat het nieuw toegevoegde Penthouse lijkt te zweven en door de ronde kanten zet het zich sterk af tegen de andere gebouwen op de pier. De krachtige vorm compenseert het relatief kleine volume en maakt het eerder tot een gebaar dan een gebouw. In het bestaande gebouw is het constructieve stramien van ongeveer 7,5 m verdeeld naar een driedeling in de gevel. In het Penthouse is diezelfde maat verdeeld in vier delen van 1,875 m, wat beter aansluit op huidige standaardafmetingen van bouwmaterialen en beukmaten van kantoorruimten. Bij de ronde koppen is het oorspronkelijke gevelstramien aangehouden. Dit heeft tot gevolg dat de straal van de ronding, en daarmee ook de hoogte van het Penthouse, afgeleiden zijn van het BOUWEN MET STAAL 199

horizon tale stramien van Las Palmas. De verdiepingsvloer ligt vanzelfsprekend op gelijke hoogte met het middelpunt van de cirkeluitsnede. Het eenvoudige witte volume is bekleed met aluminium beplating. De twaalf gebogen ramen in de koppen zijn 3,9 m lang en zijn daarmee de langste gekromde ruiten die tot nu toe in Europa zijn gemaakt. Ze geven de bezoeker vanuit het Penthouse een gefragmenteerd beeld van zowel de straat als de omringende hoogbouw. Er is zo helder mogelijk glas toegepast om goed aan te sluiten bij de openheid en lichtheid van het onderliggend gebouw. De vloerrand van de verdieping is afgedekt met hetzelfde glas en daardoor overdag niet zichtbaar in de gevelís. Avonds tekent de vloer zich donker af. Dan gaat de geïntegreerde verlichting op de vloerrand aan en is de noordgevel een tekst in morse-code te lezen: ‘penthouse las palmas’. Het dak van het werkplaatsengebouw is vormgegeven als daktuin. Het is daadwerkelijk een ‘vijfde gevel’, gezien vanuit de bestaande en toekomstige hoogbouw eromheen. Onder het Penthouse, op het dak van het werkplaatsengebouw, is het mogelijk met autoís te rijden. Daarvoor is de oude goederenlift omgebouwd tot autolift. 41

Bouwen met Staal Postbus 190 2700 AD Zoetermeer tel 079 353 12 77 [email protected] www.bouwenmetstaal.nl


ProefAbonn_A4_2012_outline.indd 1 KOersief 92 - versie 9.indd 10

04-05-2012 10:03:16 1/10/2014 3:39:52 PM

al

Revolutionaire techniek

‘some day you will join us’ Door: Gerard Keg Cubicco Mensen willen een onderdak om te wonen. Een veilig onderdak, bestand tegen regen, wind, storm, aardbevingen, extreme temperaturen, orkanen, aardverzakkingen en overstromingen. In onze moderne maatschappij zeggen we dan; dat is mooi, dat wil iedereen maar dat bestaat niet tenzij je in een bunker wilt wonen. We willen comfort, 19±1˚C kamer temperatuur, 60% luchtvochtigheid, niet teveel CO2, zeker geen CO of NOx. We willen fijne, natuurlijke materialen, voldoende ventilatie, energieneutraal en lage onderhoudskosten. Onze ratio zegt dat dit niet bestaat tenzij je extreem veel investeert. Echter, dat het anders kan en moet is het doel dat een aantal ondernemers zich zelf stelde toen Cubicco werd opgericht. Het uitgangspunt is dat een onderdak van goede kwaliteit een basisbehoefte is van iedereen, wereldwijd. We zien ook dat veel groepen in de samenleving uitgesloten dreigen te worden, onder andere doordat het maatschappelijke vangnet aan het verdwijnen is. Dit is nu het duidelijkst in derde wereld landen. Maar onderschat de situatie in Nederland niet, zeker over een paar jaar. De overheid trekt zich terug en dat gaat een wissel trekken op bijvoorbeeld de huisvesting voor bejaarden, voor studenten en vele andere hulpbehoevende groepen. Er is grote behoefte aan betaalbare woningen en dat probleem blijft voorlopig. Hoe zou Nederland er uit zien als we samen gaan werken om de zorg voor elkaar anders te organiseren, zonder overheid? Kunnen we gemeenschappen laten ontstaan die elkaar aanvullen? Hoe verbinden we deze groepen met elkaar? Ons startpunt is om één van de eerste levensbehoeften duurzaam in te vullen: een passend onderdak voor iedereen. Dit betekent een woning voor een lage prijs, met weinig onderhoud en lage energie kosten om comfortabel te wonen. Leren van wat er is De Inca’s waren uitstekende bouwmeesters die grote granieten blokken zo precies konden bewerken dat deze ‘in elkaar sloten’. Ze hoefden daarom geen mortel te gebruiken en konden daardoor ook aardbevingen overleven. Precisie was dus belangrijk. Ter isolatie van de cryogene brandstoftanks op de space-shuttle gebruikte men kurk, een natuurlijk materiaal dat licht in gewicht is, prima bestand tegen weersinvloeden en bovenal

fantastische isolatie en geluiddempende eigenschappen heeft. Het Internationale Ruimtestation ISS biedt al vele jaren een veilige, geconditioneerde leefomgeving voor mensen in een extreem vijandige omgeving. Het kan dus, de technologie bestaat. Het is unieke kennis die ook nog eens publiek is! In een moderne auto vinden we zelfdragende en energie absorberende structuren heel normaal. We accepteren niet dat het tocht langs de ramen, dat de airco het niet doet en dat de stoelen niet op de goede gevoelstemperatuur zijn verwarmd. Sterker nog, in menige middenklasser worden al geventileerde, verwarmde massage stoelen aangeboden. Bij (wind) snelheden van 250km/h vinden wij het heel normaal dat alles heel blijft. Zo anders is het met onze primaire behoefte voor een veilig onderdak gesteld. Wij geven daar zelfs het grootste deel van ons inkomen aan uit. Wij vinden het normaal dat bij windsnelheden van meer dan 100 km/h er pannen van het dak waaien, dat een windhoos hele huizen kan wegvegen, dat we vele uren op meubilair zitten zonder verwarming, ventilatie of massage. Dat het kil aanvoelt in huis als het koud is buiten, dat we een flinke energie nota krijgen om de temperatuur op peil te houden en dat we in de zomer verkoeling zoeken. En daar betalen we veel voor. Stel dat een ruimtecapsule, een vliegtuig of een auto gebouwd wordt conform de maatstaven van de huidige huizen. We zouden de tocht niet overleven.


03:16


11

1/10/2014 3:39:54 PM

Wereldwijd circa actief 24.000 medewerkers

Koninklijke BAM Groep nv

Veelzijdig

Bouw en techniek, Infra, Vastgoed en Publiekprivate samenwerking

Initiëren, ontwikkelen, bouwen, beheren en onderhouden

www.bam.nl/werken-bij-bam KOersief 92 - versie 9.indd 12

1/10/2014 3:39:56 PM

g

platen die naadloos aansluiten. De binnenruimte tussen de platen wordt gevuld met cellulose en houtpulp. Hierdoor is de ruimte tussen de platen volkomen luchtdicht. De voordelen van een woning gebouwd als één geheel en naar voorbeeld van de natuur zijn veelvuldig. Bij aardbevingen kan de woning niet instorten, bij aardverschuivingen blijft de woning intact, de woning is bestand tegen cyclonen en overstromingen. Door de schildconstructie en het relatief lichte gewicht is er geen zware fundering nodig. Bescheiden materiaalgebruik siert het ontwerp. Kijk en leer van de natuur, net als Gaudi dat deed.

Figuur 1: Muur in Cuzco (Peru). De granieten stenen zijn gepolijst met een techniek die voor ons onbekend is en nauwkeurig op elkaar passen.

Wij vragen ons af waarom we geen gebruik maken van beschikbare technologie: het is er en het kost weinig. Langs een totaal andere invalshoek vragen we ons ook af waarom de factor ‘beleving’ van natuur en omgeving niet voor iedereen kan gelden. Boom als leverancier Wij ontwerpen onze woningen op basis van technologie en beleving. De boom, duurzame leverancier van hout en kurk, staat daarbij centraal. Door toepassing van modulaire spanten en precies getolereerde assemblage processen vormt de constructie een ‘ijzersterk’, zelfdragend schild. Dit is de basis van de Cubicco huizen. Het is een fundamenteel standpunt: het leren van de beste bouwers en dit toepassen in de woning. Als we ruimtevaart systemen met kurk isoleren, dan zal dat wellicht het beste zijn dat we voor onze woningen ook kunnen doen. De buitenmuren zijn 30 cm dik en bestaan uit multiplex

Voortbestaan We hebben de ambitie om te herstellen wat verbroken is. Dat vereist een andere manier van kijken naar het leven met een respectvolle verhouding tot de natuur en haar mogelijkheden. Maar het omvat meer. We kijken ook naar andere manieren hoe we onze samenleving kunnen organiseren waarbij de mens centraal staat, in de juiste verhouding met zijn omgeving. We overleggen met zo veel mogelijk maatschappelijke organisaties om na te denken over de ontwikkeling van speciale kleinschalige gemeenschappen waar mensen kunnen participeren in zorg geven en zorg ontvangen. En dat in een natuurrijke omgeving. Voor Cubicco zijn de woningen een uitdrukking van het werken aan het voortbestaan van de mensheid. Het respect voor de natuur en voor elkaar is daarom geen liefdadigheid. Het is een intrinsieke behoefte om te overleven. Cubicco’s antwoord baseert zich op techniek en beleving. Een Engelstalige zou het laatste uitspreken als ‘believing’ en daar gaat het eigenlijk ook om: het geloof dat het beter kan. Vandaar de lijfspreuk van Cubicco: ‘some day you will join us’.

Figuur 3: Cubicco woning wordt opgebouwd met dezelfde Figuur2: Voorbeeld van vormgesloten balk verbindingstechniek welke

nauwkeurigheid als een ruimtecapsule. Alle onderdelen sluiten precies

bij Cubicco gebruikt wordt:

op elkaar aan.



13

1/10/2014 3:39:59 PM

“Omdat het oog heeft voor de ontwikkelingen in de maatschappij en de markt èn voor zijn medewerkers.” Margot van de Moosdijk, adviseur

Advies- en ingenieursbureau Movares, actief op het gebied van infrastructuur, mobiliteit, ruimtelijke inrichting, water en energie stimuleert mensen zichzelf te zijn. Wij geven je de ruimte om je leven in te richten op een manier die bij je past en die je capaciteiten tot zijn recht laat komen. Bij ons werk je aan duurzame oplossingen voor maatschappelijk relevante projecten. Met een grote mate van eigen verantwoordelijkheid en volop ruimte voor flexibiliteit en persoonlijke ontwikkeling. En de mogelijkheid om mede-eigenaar te worden. Spreekt dit je aan? Praat eens met ons.

werkenbijmovares.nl Movares Nederland B.V. Utrecht (hoofdkantoor) 030 265 5555 | Recruitment office, 030 265 3880 | movares.nl KOersief 92 - versie 9.indd 14 Movares_A4_advertentie_Margo dec 2012t.indd 1

1/10/2014 3:40:01 PM 04-12-2012 12:00:42

Interview

Hoe denkt een staalbouwbedrijf dat al 125 jaar bestaat over het thema (R)evolutie? Door: Marijn Bruurs Redacteur KOersief Een bedrijf dat al 125 jaar bestaat, dat weet vast wel raad met de vraag: Evolutie of Revolutie? KOersief nam daarom een interview af met Harm Wattel, algemeen directeur van Hillebrand. Wilt u uw bedrijf voorstellen? We bestaan dit jaar 125 jaar. Hillebrand is in 1888 in Sint Laurens (Zeeland) met een kleine smederij begonnen. In de jaren ‘70-‘80 is het bedrijf gegroeid tot 30-40 medewerkers. De groei van het bedrijf kwam in die tijd vooral doordat (petro-)chemische bedrijven zich in de regio vestigden en voor de nieuwe fabrieken veel staalconstructies nodig hadden. In de jaren ‘90 werd dat minder omdat de fabrieken er stonden en er weinig nieuwe bedrijven bijkwamen. Er is toen besloten om ook te beginnen met infrastructurele werken als bruggen. In 2006-2007 zijn we verhuisd naar de huidige bedrijfslocatie direct aan het water met de faciliteiten voor offshorewerk. Momenteel werken bij Hillebrand 75 mensen in vast dienstverband en daarnaast hebben we een flexibele schil van 25 man. Van de werknemers in vast dienstverband werkt 50 man in de productie en de overige 25 houden zich bezig met werkvoorbereiding, engineering, kwaliteitscontrole en andere productieondersteunende zaken. We doen dit allemaal zelf om tot een zo goed mogelijk eindproduct te komen. Ongeveer 40% van het werk dat wij nu doen zijn offshore projecten en de andere 60% is infra. Omdat we in het offshore-segment nog een vrij kleine speler zijn, voeren we daarvoor alleen het werk uit. Bij de infraprojecten daarentegen doen we zelf veel meer

engineering en werken we samen met architecten, aannemers en eventueel ingenieursbureaus om tot een ontwerp te komen en mee te kunnen doen in de aanbesteding. Waarin onderscheidt Hillebrand zich van andere staalbouwbedrijven? We onderscheiden ons in de eerste plaats door de kwaliteit van het werk dat we leveren. Daarnaast zijn we ook in het hele proces een betrouwbare partner voor de bedrijven waar we mee samenwerken. Ook is onze ligging aan het water een groot voordeel. Een andere kracht is dat we alles wat we doen en wat er aan een staalconstructie moet gebeuren hier bij elkaar hebben. We ontwerpen het hier, we bouwen het hier, op ons terrein zit ook een coatingbedrijf, dus we coaten het hier ook, vervolgens assembleren we het en worden de constructies vervoerd over weg of water. Verder proberen we heel innovatief te zijn. We gebruiken niet alleen als eerste nieuwe materialen en technieken, maar ook in het proces innoveren we, zowel intern als in de samenwerking met andere bedrijven in de keten. We proberen ook betrokken te zijn bij de innovatieve projecten die voor ons interessant zijn. Het 140 meter lange viaduct over de A27 is zo’n voorbeeld. Dit is de grootste composiet hybride overspanning van in ieder geval heel Europa. De zijkanten zijn van staal en het rijdek is van composietmateriaal. De samenwerking


KOersief 92 - versie 9.indd 15 2

15

1/10/2014 3:40:03 PM

Is het een voordeel dat Hillebrand een lange historie heeft? Ja natuurlijk, we hebben een enorm goede naam opgebouwd in de infra. Op dat gebied zijn we in heel Nederland toch wel bekend en hebben we een zeer goede naam. Dat is ook een stukje onderscheidendheid. We zijn een betrouwbare partner, wat we zeggen is wat we doen en dat we 125 jaar bestaan dat zegt natuurlijk ook wel iets, zeker in deze tijd waarin veel nieuwe bedrijven komen en het merendeel weer failliet gaat. Dan is zo’n lange historie toch zeker een voordeel. Figuur 1: Bedrijfsterrein

van het staal en het compositietmateriaal levert een gewichtsbesparing van ongeveer 85% op ten opzichte van een traditioneel viaduct. Wij hebben de engineering, fabricage, conservering en montage voor het stalen gedeelte van het viaduct gedaan voor hoofdaannemer Heijmans. Ook zijn we nu bezig met een pilot project van Rijkswaterstaat: de Krammer Jachtsluis. In deze sluis zal een innovatief zoet-zoutwaterscheiding worden ingebouwd om ervoor te zorgen dat er per uur meer schepen door de sluis heen kunnen. Als deze pilot slaagt zullen daarna meer sluizen worden vervangen. Daarnaast zijn we nu vooral in de offshore bezig met hogesterktestaal, S690 of S960. Die staalsoorten vragen om veel meer vakmanschap, kwalificaties en bijzondere wijzen van lassen. We merken daar bijvoorbeeld wel bij dat we tegen de grenzen van de Eurocode oplopen. Die moet dan ook mee met de innovatie om de doorbraak wel echt mogelijk te maken. Hoe ziet de markt voor bruggen eruit en hoe is daarin de crisis merkbaar? Je hebt eigenlijk 3 soorten bruggen, de hele grote, zoals de Erasmusbrug, de hele kleine bruggen, zoals bruggen in parken, die maken wij beide niet, maar we richten ons op de middelgrote bruggen, dat is eigenlijk onze niche.

Een ander voordeel is dat we door onze historie al veel bruggen hebben gebouwd en daar ook ons voordeel mee kunnen doen. Ieder project wordt in principe achteraf geëvalueerd om te kijken wat we kunnen verbeteren. Daarnaast hebben we dus veel ervaringscijfers waardoor we de voorcalculatie beter kunnen doen en ook kunnen kijken hoe we iets een andere keer hebben gedaan. Maar iedere brug die we bouwen blijft natuurlijk uniek dus we hebben er zeker voordeel van, maar wel tot een bepaalde hoogte. Welke grote veranderingen zijn er in de markt gaande? Een erg grote verandering die momenteel gaande is, is toch wel het verschil in contractvorm in de infra. Een paar jaar geleden had je een grote overheid die veel kennis in huis had, een ontwerp maakte en ons de tekeningen toestuurde en zei: ‘dit moet je bouwen’. De laatste jaren zie je toch dat bijvoorbeeld Rijkswaterstaat de kennis zelf niet meer in huis heeft en een functionele eis opstelt en de rest uitbesteedt aan de markt. Dat is toch een hele andere manier van werken.

“Innovatie is belangrijk maar continuïteit is nog steeds de eerste stap.”

Er is behoorlijk wat concurrentie op de bruggenmarkt, zeker met de crisis nu. Normaal heeft ieder bedrijf zijn eigen speelveld. Je merkt nu dat de kleine bruggenbouwers doordat ze minder werk hebben ook wat grotere bruggen gaan maken en dat de grotere bouwers, die ook minder opdrachten hebben ook wat kleinere bruggen gaan bouwen. Dat heeft de concurrentie de afgelopen jaren wel flink verhoogd.

Je ziet nu steeds vaker EMVI (Economisch meest voordelige inschrijving)-contracten waarbij niet alleen naar prijs maar ook naar kwaliteit en geleverde waarde wordt gekeken. Zo werken wij nu vaak samen met een civiele aannemer, bijvoorbeeld Heijmans en BAM, om zo samen tot de beste oplossing te komen. Dan komt alles aan bod: een stukje ontwerp, levenscycluskostenanalyse en RAMS-analyse.

Daarom is het ook zo belangrijk om innovatief te zijn en daar slim over na te blijven denken, zodat je toch onderscheidend kunt zijn. We proberen ons dan ook meer te richten op kwaliteit, ontwerp en onze toegevoegde waarde bij een aanbesteding en niet alleen op prijs, omdat we weten dat we daar onderscheidend in zijn.

De Kollenbrug in Woerdense Verlaat was bijvoorbeeld een DBM-contract. Het nieuwe sluizenprogramma van Rijkswaterstaat wordt DBFM, maar wij zijn te klein om het zelf te financieren maar dan werken we samen met een ketenpartner. We zijn blij met deze nieuwe contracten omdat het ons toch de mogelijkheid geeft om ons met de kennis die we in huis hebben te onderscheiden.

16



1/10/2014 3:40:07 PM

Figuur 2: Tuibrug over de Franeker Rondweg

We proberen onze mensen dan ook bij te scholen op het gebied van deze nieuwe contracten, maar de markt verandert nu enorm snel. Waarin zit volgens u de kracht van de middelgrote bedrijven in de bouw in Nederland? Je moet in Nederland als bedrijf een bestaansrecht hebben. Alleen maar op laagste prijs heb je geen bestaansrecht, je moet jezelf onderscheiden van de rest op kennis, kunde etc. Ieder bedrijf onderscheidt zich op basis van zijn mogelijkheden en dat wordt dan het businessmodel. Daarnaast doen wij ook nog aan marktspreiding doordat we in de infra en de offshore zitten. Je moet als bedrijf continu inspelen op veranderingen, zorgen dat je nog onderscheidend blijft en aan marktspreiding doen. Het belangrijkste om als bedrijf te doen is onderscheidend zijn, marktspreiding maar toch ook nog steeds vakmanschap.

Marktspreiding is in onze sector essentieel, het brengt weliswaar een hoop extra kosten met zich mee maar continuïteit is voor een bedrijf als ons heel erg belangrijk. We hebben toch 75 man die hier hun brood moeten verdienen. Welke veranderingen ziet u nu en voorziet u in de bouw? Zoals al gezegd veranderen de contractvormen nu erg snel en ik denk dat deze verandering ook nog wel even doorgaat. Daarnaast zal de kennis in de sector afnemen, doordat minder mensen voor techniek kiezen en er door de vergrijzing veel ervaren werknemers met pensioen gaan. Datzelfde geldt voor het vakmanschap, het zal steeds lastiger worden om genoeg gekwalificeerde mensen te vinden. Ook zie je nu heel erg dat prijzen en planningen onder druk staan.

Harm Wattel is sinds kort algemeen directeur bij Hillebrand. Hij begon na zijn middelbare school met de opleiding LTS-metaal die hij vervolgde met MTS- en HTS-werktuigbouw. Daarna volgde hij nog een post-HBO-opleiding bedrijfskunde. Hij begon niet in de bouwwereld, maar had eerst zijn eigen surf- en watersportbedrijf. Omdat hij toch meer met techniek bezig wilde zijn, is hij begonnen bij Hillebrand als projectleider/werkvoorbereider. Daarna hield hij zich vooral bezig met het starten van een offshore-tak waarvoor hij als commercieel manager verantwoordelijk werd en sinds dit jaar is



17

1/10/2014 3:40:07 PM

Advies- en Ingenieursbureau voor bouwconstructies Van de Laar bv is een onafhankelijk adviesbureau met een bureaubezetting van 10 tekenaars en 12 constructeurs. De advieswerkzaamheden betreffen zowel utiliteits- en

Philips Museum Eindhoven GSG Architecten, Apeldoorn

woningbouw als renovatie/ vernieuwbouw. Wij laten ons in ons werk inspireren door veelsoortige ontwerpopgaven variërend van klein tot zeer omvangrijk. Zowel beton-, staal-, als houtconstructies worden door ons ontworpen uitgaande van een architectonisch concept binnen een gegeven budget. Wij bieden zo nodig alternatieven en motiveren gemaakte keuzes teneinde de opdrachtgever en ontwerpen bouwpartners inzicht te verschaffen in het constructieve ontwerpen en de samenhang met andere disciplines.

Advies-- e n Ingenieursbureau V an de L aar bv. B rucknerplein 19 5 653 ER Eindhoven T elefoon: (040) 25 26 625

Kenniskluster Arnhem Neutelings Riedijk architectuur, Rotterdam

I nternet: www.vandelaar.info

Start je carrière bij Heijmans Heijmans is een veelzijdig bedrijf, actief in vastgoed, woningbouw, utiliteitsbouw, installatietechniek en infra. Mensen maken het bedrijf. Met meer dan 8.000 collega’s bouwen we aan de ruimtelijke contouren van morgen. Samen maken we mooie projecten van blijvende waarde, voor onze klanten en voor de samenleving. Dat is het succes van Heijmans. Ook deel uitmaken van dit succes? Heijmans biedt volop kansen om jezelf te ontwikkelen, nieuwe uitdagingen aan te gaan en verantwoordelijkheid te nemen. Ook voor studenten en starters. Er zijn diverse stagemogelijkheden, afstudeeropdrachten en traineeships. Meer weten? Kijk op onze website: www.heijmans.nl onder ‘Carriere’.

Website: www.heijmans.nl Twitter: www.twitter.com/HeijmansNL


1/10/2014 3:40:08 PM

Wilt u voorop lopen met innovaties of wacht u tot de innovatie z’n voordeel bewezen heeft? Als je als bedrijf jezelf wilt onderscheiden op het gebied van innovaties dan moet je daar als bedrijf natuurlijk mee voorop lopen. Dat we dat doen, blijkt ook wel uit de innovaties waar we bij betrokken zijn geweest en nog zijn. We proberen echt wel de innovatieve projecten binnen te halen, zoals het pilot- project van Rijkswaterstaat. Je moet als MKB-bedrijf natuurlijk wel, voordat je inschrijft op de aanbesteding, goed de risico’s afwegen want de continuïteit moet toch wel gewaarborgd zijn. Figuur 3: Werkplaats

Innovatie kan in een sector als de bouw nooit alleen vanuit een bedrijf als het onze komen. Daarvoor is altijd de hele keten nodig. De opdrachtgever moet er voor open staan en de bouwer moet het ook uit willen voeren. Wat merkt u zelf van de crisis de afgelopen jaren in de bouw? Wat we vooral merken is dat de prijzen en planningen heel erg onder druk staan. We hebben gelukkig nog niemand hoeven te ontslaan, maar het zijn geen vette jaren. Welke vernieuwingen voert u nu door in het proces? We hebben wat projecten waarbij we gebruik maken van Lean manufacturing om verliezen te beperken en de doorlooptijd te verkorten. Daarnaast zie je steeds meer de opkomst van BIM en ook daar kunnen we in mee.

“Het belangrijkste is onderscheidend zijn, marktspreiding maar toch ook vakmanschap.” Momenteel gebruiken we Autodesk Inventor waarin we alles 3D modelleren. Als het een project is waarbij BIM wordt gebruikt, tekenen we vaak in Revit. We tekenen al 10 tot 15 jaar 3D, daarin zie je dat de staalbouw ver vooruit loopt op de civiele wereld, waar nu pas over BIM en 3D tekenen wordt nagedacht. We maken per project een volledig integraal 3D-model, de bruggen verschillen teveel om met een standaard parametrisch model te kunnen volstaan.

s.

Wat doet u met betrekking tot maatschappelijk verantwoord ondernemen? Ook dat is iets waar de markt momenteel om vraagt. We hebben onze CO2-footprint bepaald om te kijken hoe we scoren en wat we kunnen verbeteren. Zo hebben we gekeken naar het vernieuwen van de verlichting, maar dat bleek toch niet erg rendabel te zijn. In de werkplaats hebben we een nieuwe speciale

lasrookafzuiging aangeschaft zodat de lucht binnen minder vervuild is. Daarnaast werken we ook samen met opleidingsinstanties om jongeren een stageplaats te kunnen bieden. Ook sponsoren we nog wat lokale sportverenigingen om toch wat terug te doen voor de gemeenschap. Denkt u dat bedrijven als Hillebrand een voordeel hebben tijdens een crisis vanwege de middelgrote omvang en diversificatie? Door onze marktdiversiviteit bestaan we nog, anders hadden we hier nu niet gezeten. Een crisis is ook voor ons niet makkelijk en de crisis is ook nog niet voorbij, ondanks de voortekenen dat het nu wel wat beter zal gaan. Dat we in de bouw nog in de crisis zitten, komt omdat er een aantal zaken, zoals bijvoorbeeld de huizenprijzen, toch behoorlijk overrated was. Dat is een zeepbel geweest en dat hakt er in de markt dan wel in. We hebben een tijd boven onze stand geleefd en daarvoor betalen we nu de rekening. De infra is tot nu toe nog redelijk gespaard gebleven, maar ook daar komen nu forse bezuinigingen aan. De infra loopt eigenlijk nog achter op de rest van de bouw, omdat de overheidsinvesteringen voor langere tijd vast staan. Maar in ons marktsegment zijn er nog best wat innovaties en het onderhoud aan oude bruggen moet natuurlijk ook gewoon doorgaan; dus daar spelen we op in. In de offshore is wel voldoende werk omdat de olieen gasprijs nog vrij hoog is, maar ook hier staan de prijzen onder druk. We focussen ons nu niet volledig op de offshore omdat de marktspreiding voor ons erg belangrijk is. We proberen zo’n 60% van onze omzet uit de infra te halen en 40% uit de offshore. Omdat onze infraprojecten vaak wat groter zijn is de productie ongeveer 50-50. Die verhouding krijg je natuurlijk nooit perfect, de ene keer is er in de infra weer wat meer werk en viceversa. Maar ons doel is om de marktspreiding te houden.



19

1/10/2014 3:40:09 PM

Wat is de uitweg voor de crisis, revolutie of evolutie? De grote veranderingen kosten vaak ook veel energie en veel geld en je ziet dat dat het probleem is. Dus je probeert op basis van je best practices natuurlijk wel je business model te hebben. Een paar jaar geleden had je nog wat meer buffers en die lopen er nu wel uit bij de meeste bedrijven. Dus misschien is een revolutie noodzakelijk maar het zal eerder evolutie zijn. Er is geen ruimte meer om de risico’s te kunnen lopen die een revolutie vraagt. Het wordt misschien wel een revolutie maar dan zal het ingezet worden door evolutie. Het nadeel van revolutie is toch wel het grote risico wat het met zich meebrengt, je moet verantwoorde risico’s nemen en ook niet te gek doen. Innovatie is belangrijk maar continuïteit is nog steeds de eerste stap. Welke toekomst voorziet u voor Hillebrand en de bouw? Door de marktspreiding is het werkaanbod nog redelijk goed. Bij de offshore is het nog redelijk goed door de hoge olieen gasprijzen en we doen ook veel in de windenergie op zee. In de infra zie je wat minder grote nieuwbouwprojecten, maar toch nog wel veel vervanging en renovatie van projecten. Dus wat het werk betreft zijn de vooruitzichten wel goed.

Voor de bouw als geheel gaat vooral de contractvorm veranderen. De nadruk zal steeds meer op kwaliteit komen te liggen. Daarnaast zal er iets minder nieuwbouwproductie zijn, maar al met al zal er met nieuwe materialen, nieuwe kennis en andere innovaties nog wel voldoende werk zijn. Ook zal de bouw iets meer normaliseren. Waar denkt u dat innovaties in de bouw vandaan moeten komen? Innoveren kan je nooit alleen, dat moet je met de hele keten doen. Je hebt als bedrijf als je wil innoveren een opdrachtgever nodig die het aandurft, een leverancier nodig die het kan en verder moeten er vanuit de opleidingsinstanties voldoende kennis zijn. Er moet wel binnen een bedrijf een klimaat geschapen worden voor innovaties. Dat gaat bij het ene bedrijf beter dan bij het andere en daardoor kunnen sommige bedrijven wel innoveren en andere niet. Door de hectiek in de projecten is het lastig om voor mensen echt tijd vrij te maken om met innovaties te komen. Iedereen zit in de waan van de dag, maar het is belangrijk om daar soms uit te komen. Daar moet je ruimte voor maken maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan. De focus ligt vaak op het project terwijl die juist op de innovatie zou moeten liggen. We hebben nog geen 3 man die de hele dag in een creative space zitten maar misschien zou dat wel beter zijn.

Bronnen: Alle informatie en figuren zijn afkomstig van de Hillebrand.

Figuur 4: Rijnhavenbrug

20



1/10/2014 3:40:10 PM

Welke verandering voorziet u voor de constructeur? Ik hoop dat de normen sneller worden bijgewerkt. Zo zien we nu dat het erg lastig is om hogesterktestaal toe te passen omdat het met vermoeiing lastig is en de richtlijnen niet helder zijn. Dat houdt de innovatie en het gebruik ervan tegen. Welke innovaties verwacht u in de bruggenbouw? Er zullen steeds meer nieuwe materialen toegepast gaan worden en we gaan ook steeds meer combinaties van materialen zien, dus staal en composieten, staal met hogesterktebeton. Het zal niet zozeer de innovatie van een materiaal zijn maar meer de combinatie van de materialen. Door de samenwerking zullen de goede eigenschappen van de diverse materialen beter benut worden. Waar kijkt u naar als u iemand aanneemt? Een goede bruggenbouwconstructeur neem ik direct aan. Dat is een stuk specifieke kennis waar lastig aan te komen is en het is extra lastig om dan ook nog iemand die hier uit de buurt komt te vinden. Verder verschilt het per vacature of we iemand zoeken die binnen de bedrijfscultuur past of die juist de bedrijfscultuur kan veranderen. Een constructeur kan bijvoorbeeld veel leren van de kennis die we al in huis hebben. Ook streven we naar een gezonde mix tussen jongere en oudere werknemers binnen het bedrijf.

Figuur 5: Vlaardingen - Vlaardingse vaart ‘de wokkel’

Wat zijn uw eigen ambities voor Hillebrand? Het belangrijkste is de komende jaren de continuïteit blijven garanderen en toch ook wat meer de innovaties op kunnen blijven zoeken. Daarnaast hoop ik dat we ooit nog eens een hal hebben die twee keer zo hoog is. We lopen nu tegen de hoogte aan waardoor we niet alles wat we zouden willen binnen kunnen maken. Verder willen we qua kennisniveau wat groeien en verder flexibel zaken opvangen. We willen meer de markten, waarop we nu actief zijn, verdedigen en geen nieuwe markten gaan betreden. We moeten onze marges proberen te vergroten door effectiever en efficiënter te werken en slimmer over onze projecten na te denken.

Bijzondere resultaten door slimme prefabricage Bouwen als Lego en daarmee het moeiteloos creëren van bouwwerken - direct voorzien van kleur, ramen en deuren – is voor velen de ultieme gedachte. Virtueel bouwen is nu realiteit en wordt ondersteund door krachtige computertechnologie. Daarmee zijn constructies veel beter dan voorheen vooraf geconditioneerd te vervaardigen. Constructie-, gevel- en afbouwtechnieken kunnen zich in dat licht gezien nog veel verder ontwikkelen. Onze kennis en ervaring van ingenieurswerk, productie, montage en het uitvoeringsproces passen we gecombineerd toe in onze projecten. Stap voor stap richting Lego. Het resultaat; eenvoudige, uitgekiende maatwerkelementen en complete wind- en waterdichte prefab casco’s, die onder meer opgebouwd worden uit zeer maatvaste en hoogwaardig afgewerkte sandwichgevelelementen. Om dit te bereiken zijn we gewend om samen te werken en indien gewenst regie te nemen. Maatwerkontwikkeling lukt het beste binnen samenwerkingsverbanden als een bouwteam of volgens design & construct modellen. Dit resulteert in bouwwerken, die met een minimale organisatie op de bouwplaats - in zeer korte tijd - geassembleerd worden. Neem gerust eens contact met ons op! Wellicht is een bedrijfsexcursie een goed idee. Hurks prefabbeton - T (088) 134 50 00 - E [email protected] - Hurks delphi engineering - T (040) 230 95 95 - E [email protected] - www.hurks.nl


1/13/2014 8:08:42 PM

Passion for a brighter world Royal HaskoningDHV is een onafhankelijk internationaal adviserend ingenieurs- en projectmanagementbureau met meer dan 130 jaar ervaring. Wij voeren wereldwijd projecten uit die de leefomgeving raken vanuit 100 kantoren in 35 landen. Onze 7000 professionals voelen zich hierbij gesteund door de kennis en ervaring van hun collega’s. Door de combinatie van wereldwijd opgedane kennis en kennis van de lokale situatie leveren we toegevoegde waarde voor onze klanten in hun projecten. Wij zien een belangrijke rol voor onszelf in innovatie en duurzame ontwikkeling. Daarom willen we bijdragen aan oplossingen om onze maatschappij duurzamer te maken, samen met onze klanten en anderen die eenzelfde visie hebben. Royal HaskoningDHV staat in de top 50 van ingenieursbureaus wereldwijd en is 13de in Europa. Stage lopen of een afstudeeronderzoek doen bij Royal HaskoningDHV is een goed begin van een succesvolle carrière. Vaak ben je lid van een projectteam en werk je mee aan onderdelen van een project. Nieuwe inzichten en kennis zijn zeer welkom bij het zoeken naar de meest ideale oplossing voor een klantvraag.

Op onze website staat meer informatie over wie we zijn, waar we ons in de praktijk mee bezig houden en ons actuele aanbod afstudeeronderzoeken, stages en vacatures.

“Duurzaam bouwen draagt bij aan een positieve invloed van gebouwen op mens en milieu, nu en in de toekomst. Dat vergt een innovatieve aanpak met het oog op de hele levenscyclus van een gebouw.” Michiel Visscher, Constructief Ontwerper

royalhaskoningdhv.com


1/10/2014 3:40:13 PM

Geschiedenis van het vak

De Evolutie van het Constructeursschap Door: Robert Lelivelt Hoofdredacteur KOersief

Sta mij toe te beginnen met excuses. Ik sta namelijk voor een taak waarin velen veel verstandiger dan ik, mij voorgegaan zijn. Hoe naïef te denken dat het mij beter af zou gaan. Desalniettemin zal ik mijn taak niet uit de weg gaan. Ik zal trachten een geschiedenis van ons vak te geven. Waarom? Vooruitkijken kan vermakelijk zijn, een terugblik werpen is altijd verstandig. Het lustrum thema durft de ingewikkelde vraag te stellen of we met Revolutie of Evolutie de crisis uit moeten. Misschien dat een beschouwing van de evolutie van het constructeursschap tot nu toe ons helpt een antwoord te vinden. Een wetenschappelijk juist opstel over de geschiedenis van het vak zou een ondraaglijke taak zijn, vandaar dat ik mijn verhaal zal inperken tot enkele spraakmakende voorbeelden uit onze discipline. Omne Trium Perfectum De vader, de zoon, de heilige geest; Bach, Beethoven, Brahms; Wii, Xbox, playstation. Alle grote zaken komen in drieën. Zo ook zijn het drie grote geesten die de grondbeginselen hebben gelegd van ons wondere vak; Newton, Hooke, Euler. Laat ik beginnen met de voornaamste van de drie. Geen enkele god, profeet of filosoof heeft zoveel invloed gehad als Sir Isaac Newton. U kent hem natuurlijk het beste van zijn drie wetten waarmee hij de grondlegger werd van de klassieke mechanica maar daar hielden Newtons talenten niet op. Hij is ook de uitvinder van de afgeleide en de integraal, het Newton-Binomium, de Newtontelescoop en hij stelde theorieën op over optica en geluid. Daarnaast was hij ook nog muntmeester, advocaat van de Koning en de tweede Lucasian Professor of Mathematics, nu nog steeds de meest felbegeerde positie voor hoogleraren wereldwijd.

1660: Robert Hooke stelt zijn wet op in een anagram (“ceiiinosssttuv”) waarvan de oplossing is “Ut tensio, sic vis” Zoals de verlening, is de kracht.

Tijdgenoot van Newton was Sir Rober Hooke. We kennen allemaal Hooke’s cruciale bijdrage aan de statica maar de geschiedenis van Hooke kan ook doorgaan voor drama en tragedie. Hij was namelijk altijd bang dat mensen zijn ideeën zouden stelen en hij had een grote rivaliteit met de veel prominentere Newton. In een brief aan Hooke maakte Newton namelijk zijn beroemde quote: “Als ik verder heb gezien dan anderen, komt dat doordat ik op de schouders van reuzen stond”. Nu de lijfspreuk van Google Scholar. Maar Hooke was waarschijnlijk een kreupele dwerg. Hetgeen deze ogenschijnlijk eloquente zinsnede verandert in een onaangenaam sarcastisch grapje. De man die het triumvirum van de mechanica afsluit is Leonhard Euler. Hij leverde belangrijke bijdragen aan wiskundige analyse, complexe getallen, functies, vloeistofdynamica, optica, astronomie en mechanica. Voor ons formuleerde hij de kritieke knikkracht van een ideale staaf.

1687: Newton stelt zijn drie wetten op in Philosophiæ Naturalis Principia Mathematica.

1757 Euler ontdekt de formule voor de knikkracht van een ideale staaf.

Figuur 2: Sir Isaac Newton

Figuur 3: Leonhard Euler

1757

1687

1660

Figuur 1: Hookes Law



23

1/10/2014 3:40:15 PM

Briljant wiskundige was Euler misschien maar een goed ingenieur was hij beduidend niet. De Pruisische koning, Frederik de Grote, bracht hem naar Berlijn in de hoop op een man die alles voor hem zou kunnen berekenen. Euler’s eerste opdracht was het ontwerpen van een gigantische fontein in de tuinen van het paleis van Frederik. Enorme leidingen en grote watermolens werden met meetkundige precisie gebouwd maar toen het werk klaar was, bleek dat er nog geen emmer water uit de fontein kwam. Diep teleurgesteld in de wetenschap riep de koning uit: “IJdelheid der IJdelheden, IJdelheid der Meetkunde!”. Sindsdien

1807 Thomas Young beschrijft elastisch gedrag. Het is pas 25 jaar later dat de Italiaan Giordano Riccati spreekt van een Youngs Modulus

refereerde Frederik naar Euler alleen nog als de Cycloop, op onbeleefde wijze doelend op zijn slechte rechteroog. De Aristocraten De achttiende eeuw was de bakermat van de wetenschap en het ingenieurswezen zoals wij dat nu kennen. Daar dient wel bij vermeld te worden dat het een ietwat andere wetenschappelijke wereld was dan die van vandaag. Bijna alle wetenschappers waren namelijk of zelf van Adel of werden gesponsord door koningen en graven. Neem nou de familie Bernoulli. U zult die naam vast vaker gehoord

1850 Henry Bessemer maakt het met zijn Bessemer gietproces voor het eerst mogelijk staal constructief te gebruiken

1827 Cauchy stelt de Cauchy stress tensor op.

Figuur 4: Thomas Young (scientist)

Figuur 5: Augustin-Louis

Figuur 6: Henry Bessemer

24

1850

1827

1807

Cauchy 1901



1/10/2014 3:40:16 PM

hebben want de familie kende namelijk niet minder dan acht wiskundigen die tezamen zes naar hun genoemden fenomenen ontdekten; De Bernoulli differentiaalvergelijking, de Bernoulli verdeling, het Bernoulli nummer, Bernoulli polynomen, het Bernoulli proces en het Bernoulli principe.

Hier zou ik graag enkele woorden wijden aan William Thomson, beter bekend als Lord Kelvin. Zijn bijdrage aan het constructeursschap was misschien niet zo groot, maar hij is een dergelijk mooi voorbeeld van de overgang van aristocraat naar ingenieur dat het misdadig zou zijn hem hier niet te noemen.

Misschien dat de genialiteit ingeboren was in het geslacht Bernoulli maar het waren zeker niet alleen de genen die zoveel wiskunde teweeg brachten. Er was nog een andere factor; geld. De Bernoulli’s stamden namelijk af van een serie rijke specerijenhandelaren en waren extreem rijk geworden. Ze konden het zich permitteren om de hele dag aan obscure vergelijkingen te sleutelen.

William Thomson was de zoon van een hoogleraar en kreeg thuis wiskunde les van zijn vader. Via zijn vader verkreeg hij een positie op de prestigieuze universiteit van Cambridge en daar werd zijn genialiteit al snel duidelijk. Eén van zijn docenten zou tegen een andere docent gezegd hebben: “You and I are just about fit to mend his pens.”

Een ander mooi voorbeeld van de Aristocratische wetenschap van eind achttiende, begin negentiende eeuw was Baron Augustin-Louis Cauchy, u kent hem misschien van de Cauchy stress-tensor. Cauchy was natuurlijk een geniaal wetenschapper, maar hij had er dan ook de middelen voor. Zijn adellijke vader was een hoog bureaucraat in Parijs en had zoveel invloed dat zij ondanks hun Baronie de Franse revolutie overleefden en zelfs weer hoge functies kregen toen Napoleon aan de macht kwam. Grote vriend van de familie was de grote wiskundige Lagrange die in die tijd secretaris-generaal van de senaat was. Lagrange zorgde ervoor dat Cauchy naar de beste school in Parijs kon en Cauchy’s carrière was geprepareerd.

Thomson verkreeg al snel academisch succes in zijn leven maar hij was anders dan de standaard wetenschapper. Hij was één van de eersten die ook echte ingenieursinstincten ontwikkelde. Deze vaardigheden verkreeg hij na het lange en pijnlijke proces van één van de grootste technische prestaties van zijn tijd; de transatlantic cable. Er was namelijk nog geen telegraafverbinding tussen Engeland en de Verenigde Staten. Thomson werd uitgenodigd door Faraday om het probleem van zo’n lange kabel op te lossen en hij sprong er meteen op. Hij werd zo enthousiast voor het project dat hij zelf meevoer op de (zeil)schepen die de kabel moesten leggen. Op deze reizen ontwikkelde hij de vaardigheid om de technische problemen die ter plekke ontstonden, snel en onder druk op te lossen. De kabel raakte enkele keren zoek en het project werd zeker drie keer opnieuw opgestart. Toen de kabel uiteindelijk in 1866 helemaal gelegd was, verkreeg Thomson ongelofelijke publieke erkenning. Hij werd geridderd door de Koningin tot de first Baron Kelvin. Thomson was wel zo slim om zijn uitvindingen in de telegrafie te patenteren en werd stinkend rijk van zijn ideeën.

Het was een tijd waarin wetenschap een zaak van de elite was en waarin experimenten werden afgewisseld met vossenjachten en galadiners, oh those good old times. De Industriëlen De geschiedenis van de achttiende en negentiende eeuw wordt vaak overschaduwd door historisch achtergrond geruis zoals de Franse Revolutie, De Napoleontische oorlogen en meer van dat soort insignificant spul. De echt belangrijke ontwikkeling was natuurlijk de Industriële Revolutie en die bracht hele nieuwe soorten wetenschappers met zich mee: de industriëlen en ingenieurs.

1867 de Franse Tuinman Joseph Monier gebruikt voor het eerst gewapend beton om te zorgen dat zijn plantenbakken niet scheuren

Kelvin is een pakkend voorbeeld van hoe ingenieursvaardigheden belangrijker werden dan pure wetenschappelijke theorieën. De negentiende eeuw was niet alleen een tijd van uitvindingen maar vooral ook van toepassingen. Staal werd betaalbaar en van steeds

1873 Castigliano presenteert “Intorno ai sistemi elastici” waarin hij partiële afgeleiden gebruikt om vervormingen te bepalen

Figuur 8: Castigliano

1873

1867

Figuur 7: Joseph Monier



25

1/10/2014 3:40:17 PM


1/10/2014 3:40:17 PM

hogere kwaliteit, beton werd voortaan gewapend en constructeurs konden voor het eerst echt betrouwbare voorspellingen maken. Dat waren de ingrediënten voor nieuwe technische hoogtes, die niemand ooit voor mogelijk had gehouden. De Constructeurs Hoe dichterbij we bij de letters van een boek komen, hoe moeilijker het verhaal te volgen is. Dat geldt ook voor geschiedenis. Hoe dichterbij we bij onze eigen tijd komen, hoe moeilijker het is om te zien wat nu echt belangrijk is of was. Toch zijn er zeker personen van wie we nu al weten dat ze cruciaal waren voor het vak. Vanaf het begin van de 20e eeuw is de mechanica in de bouw zodanig ontwikkeld en wordt zij zo omvangrijk toegepast dat we echt van een constructeursvak kunnen spreken. Constructief ontwerpen is niet meer iets dat ingenieurs erbij doen als één van hun disciplines, het is echt een op zichzelf staand vakgebied geworden. Als archetypisch voorbeeld van zo’n 20e eeuwse constructeur neem ik de man die het op één na hoogste gebouw in de VS berekend heeft en wel de “Einstein of Structural Design” word genoemd; Fazlur Khan. Het opmerkelijke verhaal van zijn leven begint op een onverwachte plek, hij wordt in 1929 geboren in het dorpje Bhandarikandii in wat vandaag Bangladesh is maar toen nog onder het British Empire viel. Hij presteert goed op de plaatselijke universiteit en krijgt als gevolg daarvan een bijzondere beurs van de regering om naar de Verenigde Staten te komen. In de VS volgt hij nog enkele opleidingen maar zijn echte genie komt pas van toepassing als hij aangenomen wordt bij het gerenommeerde Skidmore, Owings & Merrill (SOM), nu nog steeds één van de grootste wolkenkrabberbouwers ter wereld. Bij SOM ontwikkelde hij de grote hoogbouwconcepten die wij vandaag de dag kennen, tube structures, framed tube structures, external X-bracing en nog veel meer. Hij staat ook wel bekend als “The father of tubular design

1969 Fazlar Khan ontwerpt het John Hancock Centre

for high rises.” Hij was de hoofdconstructeur van de Sears Tower, na het world trade center het hoogste gebouw van de VS en het John Hancock centre, een toren van 344 meter hoog waarbij hij zijn X-bracing toepaste. Fazlur Khan ontwikkelde een enorm scala aan nieuwe reken- en bouwtechnieken voor de hoogbouw en was ook een fel bepleiter van het gebruik van de computer in de bouw. Hij zorgde ervoor dat CAD overal toegepast werd. Het verhaal van Fazlur Khan geeft goed aan hoe het constructeursvak eruit zag in het begin van de 20e eeuw. Met de meest bescheiden achtergrond kan men nog steeds enorme roem en gigantisch succes bereiken als men maar goed is. Nieuwe technische prestaties worden bereikt in bedrijven en de computer gaat een steeds rijkere rol spelen in de techniek. Het Vraagteken Ik heb getracht een kleine beschouwing van enkele grote voorbeelden te geven van elke tijd die belangrijk was in de ontwikkeling van ons vakgebied. Nu is het belangrijk te proberen de lijn door te trekken en te bedenken wat er nu gaat komen. Aristocraten in de 18e eeuw, Industriëlen in de 19e eeuw, Constructeurs in de 20e, wie of wat krijgen we in de 21e eeuw? Het grote vraagteken. Mijn persoonlijk meest favoriete citaat schiet mij te binnen van de science fiction schrijver Arthur C. Clarke: “Any sufficiently advanced technology is indistinguishable from magic” Nu al is het vak zo ver ontwikkeld dat onze berekeningen voor leken onmogelijk te volgen zijn. Het kost nu eenmaal minimaal vier jaar opleiding om te begrijpen wat geometrisch-en-materiaal-niet-lineair-plooigedrag is. Kunt u zich voorstellen hoe de constructeurs van de toekomst ervaren zullen worden door het grote publiek? Ze zullen niets minder dan tovenaars zijn die met hun aangeleerde magie, constructies zullen bouwen waar geen levende ziel van had durven dromen. Laten we maar vast een mantel met punthoed kopen en witte baard aangroeien.

1973 het Sydney Opera House, berekend door Ove Arup, opent haar deuren

2014

Figuur 10: Ove Arup 882

1973

1969

Figuur 9: 9FRKhan



27

1/13/2014 8:08:42 PM

Lustrum verslag

Lustrum VII Door: Lustrum commissie

De bouw is turbulent en kent ups en downs. Dit is niet nieuw en algemeen bekend. Toch lijkt het de laatste jaren zo slecht te gaan dat er gesproken wordt van een ware bouwcrisis. Maar hoe erg is deze crisis en hoe lang duurt ze nog? Praten we er niet te veel over en moeten we niet eigenlijk veel meer doen waar we goed in zijn: bouwen! 35 jaar KOers, een jubileum dat gevierd moet worden! Van 8 t/m 13 december 2013 stond Vertigo daarom in het teken van (R)Evolutie?, het thema van de 7e lustrumweek van KOers. Met het gekozen thema worden vraagtekens gezet bij de huidige status van de bouw. Gaan de ontwikkelingen de juiste richting in of kunnen we beter vasthouden aan het ouderwetse imago van de bouw? Welke toonaangevende innovaties zijn de laatste jaren doorgevoerd en hoe ziet de constructieve toekomst er uit? Om deze vragen te beantwoorden werden een week lang in en rond Vertigo bijzondere activiteiten georganiseerd. Van tentoonstelling tot gala laat KOers zien dat de bouwcrisis de studenten niet klein krijgt! Om de lustrumweek te laten slagen hebben een flinke groep fanatieke KOersleden de handen ineengeslagen. Ruim een half jaar vóór aanvang van de lustrumweek verdeelden zij zich over de lustrumcommissie en verschillende subcommissies, om de verschillende

28

activiteiten vorm te geven. Achter de schermen gebeurt er natuurlijk nog veel meer, variërend van het vormgeven van een prachtig Lustrumboek tot het verwerven van sponsoring. Met succes, want bij aanvang van week 50 stond er een goed gevuld programma te wachten.

Figuur 1: De opening van het lustrum



1/10/2014 3:40:19 PM

Figuur 2: De opkomst bij de alumnidag was groot

Tentoonstelling Ter ere van het 7e lustrum van KOers is in samenwerking met de onderzoekers van de Unit SD een tentoonstelling opgezet. De tentoonstelling stond volledig in teken van het thema (R)evolutie? Onderwerpen waren onder andere numerieke studies naar explosie-bestendige gevels, staalvezelbeton en vacuumatics. Daarnaast ging er aandacht uit naar ontwerpoptimalisatie, adaptieve, duurzame en lichte constructies. Het brede spectrum van de onderzoeken maakte de tentoonstelling geschikt voor een breed publiek, er waren veel positieve reacties vanuit studenten, docenten en de alumni van KOers.

Figuur 5: Het feest kan beginnen

Alumnidag Aan de tentoonstelling was een prijs gekoppeld voor de deelnemer met de beste expositie. Deze prijs is gegaan naar Roy van Heugten. Zijn onderzoek over dragende glazen kolommen werd goed ontvangen bij het publiek. De expositie liet een goed onderbouwde nieuwe kijk op de toepassing van glas voor constructieve elementen zien. Door: Laurens Ensink

Figuur 3: Ere-leden Jan Siebelink en Muriel Albas

Figuur 4: Oud besturen op de foto

8 december 2013

Bij een verjaardag hoort een feestje. En bij een feestje hoort taart. Daarom werd de lustrumweek ter viering van de 35ste verjaardag van KOers afgetrapt met het aansnijden van de speciaal in Rotterdam gemaakte verjaardagstaart. Er was meer dan genoeg voor de ruim zestig (oud)-KOersleden, al dan niet alumni, die op de uitnodiging waren ingegaan. We waren ook deze belangrijke dag vereerd in de aanwezigheid te mogen verkeren van onze twee ere-leden; Jan Siebelink en Muriel Alblas. Na de koffie met gebak kwam het bier al snel op tafel, waardoor de oude tijden op gepaste wijze werden herleefd. Onder andere de in grote getale aanwezige oud-bestuursleden keken met weemoed terug. Als herinnering aan deze dag werden zij vastgelegd op de gevoelige plaat tussen posters en attributen uit de afgelopen vijf jaar KOers, welke speciaal voor het lustrum op vloer 1 van Vertigo waren neergezet. Waarbij de betonnen kano duidelijk favoriet was om mee op de foto te gaan. Een waar KOers icoon dus, deze betonnen kolos te water, welke door de jaren heen vele prijzen heeft gewonnen, voornamelijk vanwege haar gewicht. Nadat om zes uur de bar zijn laatste ronde heeft aangekondigd, maar voordat de reis weer werd gemaakt naar huis tot in de verste uithoeken van het land, ging het feest voor diegene die nog geen afscheid konden nemen nog verder in de stad. Hiermee was er met de alumnidag een begin gemaakt voor een geslaagde lustrumweek. Tot ziens over vijf jaar bij het volgende lustrum! Door Wouter van der Sluis



29

1/10/2014 3:40:22 PM

Tebodin always close Kom werken bij Tebodin Tebodin is een internationaal opererend advies- en ingenieursbureau. Kom jij werken bij Tebodin, dan ervaar je direct vrijheid, diversiteit en een hechte sfeer. Tebodin is actief binnen verschillende markten en heeft alle technische disciplines in huis. Je werkt mee aan diverse projecten bij veel verschillende klanten. Naast een hechte sfeer met je collega’s krijg je ook genoeg ruimte om eigen initiatieven te ontwikkelen en je eigen carrièrepad te volgen.

www.werkenbijtebodin.nl


1/10/2014 3:40:25 PM

Ook dienen beide teams een zo’n hoog mogelijke toren te bouwen door gebruik te maken van spaghetti en marshmallows. Door de docenten wordt direct een ruimtelijk vakwerk gebouwd, wat niet volledig stabiel kan worden genoemd. De labmedewerkers creëren een meer massieve constructie, waarbij gebruik wordt gemaakt van een fundering op bierflesjes. Door deze innovatieve fundering wordt direct de nodige hoogte gewonnen. Uiteindelijk blijkt de toren van de labmedewerkers te bezwijken onder het eigen gewicht.

Figuur 6: De pubquiz

Pubquiz

9 december 2013

Maandagavond stond de KOers lustrum quiz op het programma. In totaal zijn er acht studententeams, het team van de labmedewerkers, genaamd ‘beLaberd’ bestaand uit Johan Oever, Martin Geelen, Toon Alen en Hans Lamers. Zij nemen het op tegen het docententeam van vloer 9, bestaande uit Faas Moonen, Theo Salet en Bert Snijder. Het docententeam neemt deel onder de naam ‘zonder André’, aangezien André Jorissen vanwege ziekte helaas afwezig was. De quiz begint met een fotoronde, vervolgens volgen enkele ronden waarbij vragen beantwoord dienen te worden. Hierbij passeert de geschiedenis van KOers de revue, maar worden ook de nodige constructieve vragen gesteld en er is een constructieve muziek-ronde. Hierbij komen onder meer Building a bridge to your heart van Wax en We zijn de jongens van de bouw, van Bertus Staigerpaip voorbij. Tussen de vragenrondes door kunnen bonuspunten verdiend worden door het juist voorspellen van de winnaar van enkele wedstrijden tussen de docenten en labmedewerkers. Zo moeten de docenten en labmedewerkers in zo min mogelijk slagen een spijker in een houtblok slaan. Dit blijkt nog een hele uitdaging, hard slaan blijkt geen enkel probleem voor beiden... Het mikken blijft echter lastig.

Figuur 7: Het team van de labmedewerkers, genaamd ‘beLaberd’

Maar ook moeten ze proberen een zo’n groot mogelijke overspanning met (lege) bierkratten te maken. Direct wordt het verschil in benadering duidelijk, de labmedewerkers hebben goed opgelet bij het behaalde wereldrecord bierkrattenbrug overspanning door KOers en zij plaatsen de bierkratten dan ook op hun kant. De docenten van vloer 9 blijken meer van de oude stempel, en zij weten een overspanning te realiseren door de kratten vlak te plaatsen, volgens het ontwerp van een eerdere recordpoging. Het verschil tussen de teams zijn gedurende de quiz en in de einduitslag erg klein. Zo bedragen de verschillen vaak slechts 1 of 2 punten, op een totaal te behalen punten van 90. Alleen het winnende studententeam weet een kleine voorsprong op de overige teams te nemen. Dit team bestaand uit enkele (bijna) afgestudeerde oud KOersbestuursleden. Terwijl onderaan een spannende strijd woedt tussen het KOersbestuur en het deelnemende team van collegavereniging SUPport Ook de labmedewerkers en docenten van vloer 9 eindigen zeer dicht bij elkaar. Met slechts twee punten verschil winnen de docenten van de labmedewerkers en zij mogen dan ook de Lustrumquiz trofee mee naar vloer 9 nemen. Overigens werden alle drie de bonusronden door de docenten gewonnen, de quizvragen zelf werden door de labmedewerkers iets beter beantwoord! Door: Linda Verschuren

Figuur 8: Het docententeam van vloer 9, genaamd ‘zonder André’



31

1/10/2014 3:40:27 PM

Figuur 9:

Een volle zaal luistert naar het symposium

Symposium

10 december 2013

Ter ere van het 7e lustrum van KOers is er op dinsdagmiddag 10 december een symposium georganiseerd in de trappenzaal in Vertigo waarbij verschillende sprekers hun visie op de status quo van de bouw geven: evolutie of revolutie? Het symposium is goed bezocht; naast vele studenten zijn er ook een enkele KOers-alumni en een kleine delegatie uit Delft aanwezig. Voorafgaand aan de drie lezingen is er de, inmiddels bijna vanzelfsprekende, gratis lunch, waarna de middag wordt afgetrapt door ir. Diederik Veenendaal, PhD student aan de ETH Zürich. Diederik leidt ons langs verschillende interessante onderwerpen met betrekking tot de fabricage van constructies waar momenteel onderzoek naar wordt gedaan door hemzelf en andere PhD studenten aan de ETH Zürich. Onder andere computergestuurde robotarmen die een wand kunnen maken, textielmallen die dienen als bekisting voor beton, en quadcopters die kabels in elkaar weven passeren de revue. De tweede spreker is prof. dr. ir. Akke Suiker, die een technische maar daardoor zeker niet minder interessante lezing over het modelleren van materiaalgedrag houdt. Vandaag de dag ligt de uitdaging in het modelleren van materialen namelijk in het toepassen van meerdere fysische modellen samengepakt in een allesomvattend model. Niet alleen mechanisch gedrag wordt meegenomen, maar bijvoorbeeld ook thermisch

32

en fysisch gedrag. Dit zorgt voor steeds complexere modellen waarvoor specialistische kennis binnen meerdere kennisgebieden vereist is. Als laatste spreker vertelt prof. dr. ir. Mick Eekhout over hoe hij de toekomst ziet. Hij kijkt eerst terug in de tijd aan de hand van zijn eigen bedrijf, dat nu bijna net zo lang als KOers bestaat, om vervolgens een uitspraak over de nabije toekomst te kunnen doen. We worden met beide voeten op de grond gezet, de realiteit is niet zo mooi als ze soms voorgeschoteld wordt. Je wilt misschien veel als student, maar gezien de huidige tijd is lang niet alles (meer) mogelijk. Mick sluit af met de boodschap om hard te studeren, te zorgen voor een goed netwerk, en het bouwen tot een hobby te maken, omdat de constructeur van de toekomst het vooral hiervan moet hebben. De dag wordt ten slotte afgesloten met een borrel op Plaza; een goed einde voor een interessante middag. Door: Gydo Franssen

Figuur 10:

ir. Diederik Veenendaal



1/10/2014 3:40:28 PM

Figuur 11: Overzicht van de bouwplaats

Betonworkshop

12 december 2013

Als oud (43e) bestuur hadden wij de eer de donderdag van de lustrumweek in te vullen. Wij hebben op deze dag onze KOersleden een stukje wijzer gemaakt in het slim ontwerpen met cellenbeton. De dag begon met interessante lezingen van Theo Salet en Johan Blaauwendraad over hoe complexe problemen eenvoudig kunnen worden uitgerekend. ‘s Middags mocht de opgedane kennis worden toegepast in onze heuse ‘betonworkshop’. Het was de opdracht een brug/uitkraging te bouwen met als doel simpelweg ‘zo ver mogelijk komen’. Het ging hier om een combinatie van slim en licht construeren, maar ook de uitvoering ervan. De KOersleden mochten namelijk niet in het water, maar moesten vanaf de kant bouwen. Aan de overkant werden appels (biertjes) beloofd. De bouwmaterialen die toevallig op het droge lagen waren blokken cellenbeton (het hoofdbouwmateriaal), draadstaal, houten latjes, staaldraad, een touw, een tuinslang, een emmer zand, ballonnen en een klein aantal tie wraps. Voorafgaand aan de bouwmiddag hadden de studenten de tijd om over hun ontwerp na te denken en het af te beelden op een poster. Er waren een tweetal boogbruggen, een onderspannen brug, een heuse Timoschenko’s Titan-brug en een soort vakwerkligger (appeltje-eitje stond hierbij). De fanatieke groepjes

Figuur 12: Bouwen aan de Timoschenko-brug

gingen stipt om 13:30 aan de slag om hun ontwerp te verwezenlijken. Voordat onze deskundige jury (prof. Salet, prof. Blauwendraad en meneer Lamers) de bruggen daadwerkelijk kon gaan belasten, waren de appeltje-eitje-brug, de tuibrug en de Timoschenko’s Titan-brug al gesneuveld. Dit leidde ertoe dat de ene boogbrug zowel de prijs voor de grootste overspanning als voor de grootste kracht (aangebracht op het zwakste punt) won en de andere brug de innovatieprijs won (wegens ballast van met water gevulde ballonnen). Uiteindelijk was er weinig materiaal bespaard op plaatsen waar het kon, maar was het al met al een leerzame en gezellige dag. We hebben de dag wederom afgesloten met een goede borrel, om het af te leren! Door: Iris Rombouts,

Figuur 13: De boogbrug bereikt zijn maximale kracht

Figuur 14: Het testen van de bruggen



33

1/10/2014 3:40:30 PM

Gala

13 december 2013

December 2013, de maand waarin KOers zijn 35e verjaardag alweer viert. Ter ere van deze feestelijke gelegenheid wordt er een complete lustrumweek georganiseerd met tal van activiteiten, de week wordt traditiegetrouw afgesloten met een lustrum gala! Dat het gala gepland stond op vrijdag de 13e van december, was extra motivatie om er een spektakel van te maken. Alle voorbereidingen voor het gala begonnen al in september zodat we er zeker van waren dat het een spectaculair gala zou worden. Na een eerste vooronderzoek van mogelijke locaties op de genoemde datum, kwam de commissie tot een selectie om eens nader te gaan onderzoeken. Het duurde niet lang of de commissie wist welke locatie voor het gala gebruikt zou gaan worden, maar waar dit bleef voor zoveel mogelijk mensen onbekend tot het moment suprême! Toen het zover was, was de lustrumweek al op volle toeren en stond op het punt om af te worden gesloten met een stijlvol gala. Rond de klok van 18.00 uur verzamelde alle mensen die op de locatie gingen dineren voor vertrek met de ‘stijlvolle’ discobus. De buschauffeur bracht ons langs rivieren en weilanden en toen we uitstapten waren we aangekomen bij: Kasteel Heeswijk! De mooie verlichting maakte de belofte van een sprookjesachtige locatie werkelijkheid. Het ontvangst in de keldergewelven was fantastisch geregeld met champagne en een hapje en ook de fotograaf stond al klaar voor de koppelfoto’s. Na het ontvangst werden we langs de funderingen van het oude kasteel naar de volgende ruimte geleid, waar het diner plaats vond. Een heerlijk driegangendiner was voor ons bereid, met na het hoofdgerecht een speech van de voorzitter Loes die haar dank betuigde aan de gehele commissie die een fantastische lustrum week

Figuur 15: De locatie, Kasteel Heeswijk

had georganiseerd. Na de koffie was iedereen gebrand om door te gaan naar het feest, de band stond al klaar, de andere gasten waren gearriveerd en de avond kon al niet meer stuk. Het feest begon een beetje rustig, maar na de eerste biertjes wist de band iedereen los te spelen en was het einde nog lang niet in zicht. Na afloop van de band bleef de muziek draaien tot 3.00 uur, een tijd waarin nog uitbundig werd gefeest en voldoende bier werd genuttigd, maar aan al het moois kwam toch een einde. De discobus stond klaar voor een knallende reis terug naar Eindhoven, maar de rust was wedergekeerd, een teken van een succesvol feest! Door: Douwe Stellingwerff.

Figuur 16: Groepsfoto van alle aanwezigen

34



1/10/2014 3:40:32 PM

Om de constructieve kennis van de gemiddelde bouwkundestudent te beoordelen, werd er nog een wedstrijdelement aan de week toegevoegd. Een speciaal Lustrum VII betonbalkje werd voorafgaand aan de week gestort, om na de laatste activiteit tot bezwijken gebracht te worden. Deze bezwijklast werd door deelnemers geschat, variërend van 8 tot 200 kN. Het was uiteindelijk prof. Salet die zijn titel (hoogleraar betonconstructies) waar maakte: met 15 kN kwam hij het dichtste bij de bezwijklast van 14,53 kN! Terugkijkend mag er gesproken worden van een geslaagde lustrumweek! Niet alleen dankzij alle actieve (commissie-)leden die hebben bijgedragen aan het organiseren van de activiteiten, maar ook door iedereen die zijn of haar handen uit de mouwen heeft gestoken om de week tot een succes te maken: de deelnemers van de geprezen tentoonstelling, de twee teams van labmedewerkers en docenten die plaats durfden te nemen op het podium tijdens de spelshow, de verschillende sprekers gedurende de week en het CO-lab dat verbouwd moest worden voor de betonworkshop. Een woord van dank is hier absoluut op z’n plaats. Tot slot natuurlijk ook voor alle KOers-leden die hebben deelgenomen aan de lustrumweek. Zonder jullie was het lang niet zo’n geslaagd feest geweest. Met die gedachte gaan we met veel (R)Evolutie op naar het volgende Lustrum!

Figuur 17: Het lustrum in een buigproef

Figuur 18: Een bezwijklast van 14,53 kN

www.abt.eu

bouwen aan ambities

Iets moois willen maken. Of misschien gewoon de hoogste, de beste. En voor zo min mogelijk, zo veel mogelijk meters. Iedere opdrachtgever, iedere architect wil ‘iets’ – streeft, verlangt en vraagt. Wat hun wens ook is, de ingenieurs en adviseurs van ABT zorgen voor de technische uitwerking. Al 60 jaar. Geïntegreerde oplossingen, maakbaar en vooral haalbaar – hoe groot, klein, ingewikkeld of gewoon de vraag ook is. Grensverleggend waar nodig, maar altijd solide. Wat onmogelijk lijkt, toch mogelijk maken. Voor onze opdrachtgevers, voor onze medewerkers en voor een betere wereld. ABT bouwt aan ambities.

KOersief 92 | Januari advies-35en ingenieursbureau op2014 het | (R)evolutie? gebied van constructies, civiele techniek, bouwmanagement, bouwkunde en installaties


1/10/2014 3:40:32 PM

Afstudeerverslag

Het modelleren van discrete scheurvomring Door: Begeleirders:

S.J. (Steven) Schoenmakers prof. dr. ir. A. S. J. Suiker, prof. dr. ir. T.A.M. Salet, dr. ir. C.V. Verhoosel

In Nederland staan momenteel veel betonnen gebouwen leeg. Deze gebouwen kunnen mogelijk herbestemd worden, zodat ze een nieuwe functie krijgen. Voor een deel van deze gebouwen is versterking van de betonconstructie benodigd voordat het gebouw hergebruikt kan worden. Een beproefde methode voor het versterken van betonconstructies is het aanbrengen van extern gelijmde wapening, zoals bijvoorbeeld koolstofvezelwapening, zoals weergegeven in titel figuur. Bezwijken van een constructie versterkt met koolstofvezelwapening vindt gebruikelijk plaats doordat de extern gelijmde wapening onthecht van het beton. Deze onthechting treedt op ter plaatse van de scheurvorming in het beton en resulteert in een bros bezwijkmechanisme. Indien men de onthechting van extern gelijmde wapening wil voorkomen dan kan een

36

analyse met behulp van een eindig-elementenmodel worden uitgevoerd, zodat het onthechtgedrag kan worden gesimuleerd. Het is hiervoor noodzakelijk om het discrete scheurpatroon van het betonelement, dat versterkt is met extern gelijmde wapening, te kunnen simuleren.



1/10/2014 3:40:33 PM

Figuur 2: Schadeverloop: ti = (1 – d) Kij j

Figuur 3: Knopen verreikt met een aanvullende verplaatsingsfunctie bij de XFEM methode in groen weergegeven.

Scheurvorming kan worden beschouwd als een schade die lokaal optreedt in een materiaal, welke beschreven kan worden met de toegepaste materiaalmodellen in het numerieke model. Hiertoe kan een tractie-separatie diagram worden gedefinieerd als materiaalmodel, zoals weergegeven in Figuur 2. Hierin kunnen vier punten worden onderscheiden: 1. 2. 3. 4.

Initiële lineair elastische tak Schade initiatie criterium Schade verloop Schade is volledig

Twee methoden voor het beschrijven van discrete scheurvorming kunnen onderscheiden worden: eXtended Finite Element Method (XFEM) Bij de extended finite element method wordt een aanvullende verplaatsingsfunctie toegevoegd aan de elementen in het scheurdomein. Deze aanvullende verplaatsingsfunctie maakt het mogelijk sterkte discontinuïteiten binnen een element te beschrijven. Als gevolg hiervan kan discrete scheurvorming optreden in een continuüm element. De aanvullende verplaatsingsfunctie wordt toegekend aan die

elementen daar waar scheurvorming optreedt, zoals weergegeven in Figuur 3. In theorie is de XFEM methode meshonafhankelijk. Het blijkt echter dat de implementatie van de XFEM methode in het toegepaste eindige elementen software pakket (Abaqus 6.11.2) een geringe meshafhankelijkheid met zich meeneemt. Dit komt doordat niet de volledige aanvullende verplaatsingsfunctie wordt toegevoegd aan de elementen in het scheurdomein, waardoor het scheurfront alleen op een elementrand kan optreden. Cohesive Zone Model (CZM) Een cohesive zone model is een model waarbij tussen alle continuüm elementen, interface elementen zijn aangebracht (zie Figuur 4). Er kan voor worden gekozen om deze interface elementen met of zonder fysieke dikte te definiëren. Deze interface elementen zijn in staat schade te beschrijven, waardoor discrete scheurvorming in het model kan optreden ter plaatse van de interface elementen. De interface elementen tussen alle continuüm elementen worden door middel van een Python script gedefinieerd en vervolgens geïmporteerd in de preprocessor.

Figuur 4: Plaatsing interface elementen (in blauw weergegeven) in een Cohesive Zone Model.



37

1/10/2014 3:40:34 PM

Figuur 7: Optredene spanningen

Figuur 5: Vezel-Epoxy systeem.

Aan de hand van een benchmark studie zijn beide methoden voor het modelleren van discrete scheurvorming vergeleken. In deze benchmark studie is het ontstaan van discrete scheurvorming gecombineerd met de onthechting tussen twee materialen. Hierbij wordt voor het modelleren van de hechting tussen twee materialen gebruik gemaakt van interface elementen, zoals deze ook in het cohesive zone model worden toegepast, voor het beschrijven van de hechting. Als benchmark studie wordt een vezel-epoxy systeem belast op trek beschouwd, zoals weergegeven in Figuur 5. De epoxy wordt loodrecht op de richting van de vezel belast op trek, door middel van een opgelegde verplaatsing. Als gevolg hiervan ontstaat onthechting tussen de vezel en de epoxy, evenals scheurvorming in de epoxymatrix. Door Alfaro et al. [1] is eerder een studie uitgevoerd naar dit systeem, waarbij zowel numeriek onderzoek, door middel van een interface damage model, als experimenteel is uitgevoerd. De resultaten van het numerieke model met de XFEM methode toegepaste voor het beschrijven van scheurvorming en het Cohesive Zone Model zijn vergeleken met de resultaten van Alfaro et al. [1], in Figuur 6 zijn de optredende scheurpatronen weergegeven. Figuur 7 laat het gemiddelde spanningsverloop zien aan de rand van het model waar de verplaatsing wordt opgelegd.

Zowel met de XFEM methode als met een Cohesive Zone Model kan een discreet scheurpatroon beschreven worden. Het theoretische bepaalde scheurpatroon (, de hoek waaronder scheurvorming in het epoxy materiaal optreedt, zoals aangegeven in Figuur 6, kan analytisch worden afgeleid en bedraagt 68° [2]) wordt echter beter benaderd door het toepassen van een cohesive zone model. Ook het optredende spanningsverloop in het model wordt beter benaderd als een cohesive zone model wordt toegepast voor het modelleren van discrete scheurvorming ten opzichte van toepassing van de XFEM methode. Het optredende scheurpatroon bij toepassing van een cohesive zone model is in tegenstelling tot de XFEM methode mesh afhankelijk, aangezien hier scheurvorming alleen kan optreden tussen de continuüm elementen. Voor het bepalen van een realistisch scheurpatroon is het van belang een voldoende willekeurige en fijne mesh te genereren, zodat er geen voorkeursrichting aanwezig is in de mesh. Het toepassen van de interface elementen in een cohesive zone model met of zonder fysieke dikte heeft geen invloed op het optredende scheurpatroon en spanningsverloop. De benodigde rekentijd blijkt echter aanzienlijk korter wanneer de interface elementen worden toegepast met een geringe fysieke dikte, doordat zodoende de normaal van de interface elementen eenduidig gedefinieerd is in het model. Voor het modelleren van discrete scheurvorming wordt dan ook altijd aangeraden een cohesive zone model toe te passen, waarbij de interface elementen een fysieke dikte hebben.

Figuur 6: Optredende scheurpatronen (a) onderzoek Alfaro et al. [1]; (b) XFEM Methode; (c) Cohesive zone model.

38



1/10/2014 3:40:34 PM

Een cohesive zone model is toegepast voor het modelleren van het gedrag van een betonbalk waarbij de mate van slankheid is gevarieerd. Deze betonbalk is eerder experimenteel bepaald en beschreven door Leonhardt en Walther [3]. Voor de verschillende slankheden van de ligger komt het gesimuleerde scheurpatroon nauwkeurig overeen met de experimentele resultaten, zie Figuur 8. Hierin is in het rood, het numeriek bepaalde scheurpatroon weergegeven voor de experimentele resultaten van Leonhardt en Walter [3]. De bezwijkcapaciteit van de gesimuleerde liggers komt goed overeen met de experimentele resultaten voor de semi-gedrongen en slanke liggers, een afwijking in bezwijkcapaciteit wordt gevonden voor de meer gedrongen liggers (a/d

≤ 2). Deze toepassing laat zien dat het cohesive zone model toegepast in dit onderzoek kan worden gebruikt voor het modelleren van discrete scheurvorming, zoals optreedt bij semi-gedrongen en slanke gewapend betonnen liggers. Bronnen: [1] Alfaro, M. V., Suiker, A. S. J. en Borst, R. (2010) Transverse Failure Behavior of Fibre-epoxy Systems. Journal of Composite Materials, Vol. 44, No. 12/2010. [2] Leonhardt, F. en Walther, R. (1962) Schubversuche an einfeldrigen Stahlbetonbalken mit und ohne Schubbewehrung. Deutscher Ausschuss für Stahlbeton, nr. 151. [3] Asp, L. Berglund, L. en Talreja, R. (1996) Prediciton of Matrixinitiated Transverse Failure in Polymer Composites. Composites Science and Technology 56, p1089-1097.

Figuur 8: Experimentele- en numerieke (in rood weergegeven) resultaten scheurpatroon betonliggers



39

1/10/2014 3:40:35 PM

KOers Onderwijs update Door: Miranda Kamphuis Secretaris Ontwikkelingen binnen TU/bouwkunde De faculteit bouwkunde en de TU zijn al een tijdje bezig met veranderen. Zo langzamerhand begint dit vormen te krijgen die wij echt kunnen zien. Zo gaat de bachelor in de toekomst op de TU engelstalig gegeven worden. Ze zijn ook druk bezig met het herinrichten van de master, zodat deze aansluit op de bachelorcollege. De vakken in de master zullen net als nu in het bachelorcollege een meervoud van 5 studiepunten worden. De Faculteit is momenteel druk bezig met de herinrichting van de bachelor. Vakken en projecten worden onder de loep gelegd en men wil duidelijkheid

over wat je leert ook hetgene is wat je zou moeten leren. Overlap in deze vakken wil men verminderen, waardoor er ruimte komt om andere dingen te leren die nu niet aan bod komen. Op dit moment nemen ze vooral de Bachelor onder de loep, maar in de toekomst zal hetzelfde voor de Master gebeuren. Tentamenresultaten kwartiel 1 In het eerste kwartiel zijn vier vakken gegeven. Voor de vakken Aluminium structures, Masonry structures, Energy principles of structures en Geotechnics staat hieronder de resultaten

Figuur 1: Tentamen resultaten

40



1/10/2014 3:40:35 PM

Lunchevaluatie projecten Vorig jaar heeft KOers met succes lunchevaluaties gehouden om de vakken eens goed te evalueren. Dit is ons, de docenten en studenten goed bevallen zodat we dit jaar de projecten op dezelfde manier willen evalueren. Het gaat hier om de 1ste jaars masterprojecten: ontwerpen onderzoeksproject. We zullen deze lunch op donderdag 6 februari houden, waarbij we de docenten en studenten uitnodigen om in gesprek te gaan over hoe het projectwerk beter kan of misschien al goed is. Vooraf kunnen jullie een evaluatieformulier inleveren, die we kunnen gebruiken tijdens deze lunch. We hopen een deel van jullie daar bij te zien! De exacte informatie over deze lunch ontvangen de betreffende studenten ter zijner tijd. Vacaturepagina Ook is onze nieuwe website in november gelanceerd. Ondanks wat problemen waar we tegen aanlopen, is deze site een stuk gebruiksvriendelijker geworden voor ons. We hebben ook iets nieuws op de website gebouwd, namelijk een vacaturepagina. Op deze pagina kunnen afstudeeropdrachten, studieoprachten, studieprijzen en andere dingen worden geplaats. Zie je iets interessants staan op deze pagina? Reageer dan meteen naar het bestuur of neem contact op met de aanbieder.

41

Figuur 2: De cursus Scia was druk bezocht

Basiscursus SCIA Op vrijdag 22 november was er ’s ochtends een basiscursus SCIA Engineer. Voor elke student die nog geen ervaring heeft met dit programma, liepen we vijf opdrachten door om wegwijs te worden met SCIA. Met een groep van 20 studenten leerden Nikie van Veen en Laurens Ensink ons de basis van SCIA. Deze cursus was voor KOers een groot succes en werd als zeer nuttig ervaren. We zullen dit later in het jaar proberen te organiseren voor een nieuwe groep studenten.



1/10/2014 3:40:38 PM

Column

(R)evolutie? Saskia Frijns Kennis van de techniek alleen is niet genoeg voor de huidige constructeur. Kansen voor nieuwe uitdagingen. Techniek evolueert, we werken met steeds geavanceerdere programma’s. De computer is niet meer weg te denken uit onze werkzaamheden. In onze opleiding worden we hier nu mee groot gebracht. Als jonge constructeur kunnen we onze oudere , maar in dit aspect onervaren, collega’s hierin begeleiden. De techniek stelt ons in staat om onze constructies te optimaliseren en exact te benaderen. Maar dit laatste kan ons juist ook tegenwerken. Stoppen we niet te veel vertrouwen in de computer? Weten we zelf nog wel hoe de krachten werken? Kunnen we de constructie nog wel goed beoordelen als we deze alleen uit de computer halen? Figuur 1: Saskia Frijns

Techniek is enkel een onderdeel van ons vak. En dat is belangrijk om je te realiseren. De constructeur is niet langer de introverte grijze man die op kantoor zijn sommen maakt. Aan de andere kant wordt er dan wel nog vaak verrast gereageerd als je als vrouwelijke constructeur aanschuift. De kracht van de constructeur ligt in het ontwerpen van een efficiënte, economisch haalbare en vooral slimme constructie. Het samenspel met de andere disciplines is essentieel om dat te bereiken en dit draagt uiteindelijk bij aan een beter gebouw. De tijd is rijp voor een mondigere constructeur. Staan achter je ontwerp en je daar hard voor maken is onder andere wat mij is geleerd in de eerste jaren van mijn loopbaan. Naast communicatieve vaardigheden is ook de constructie kunnen uitleggen in eenvoudige schema’s en bewoordingen onderdeel van het vak. Om dit laatste te ontwikkelen leren we als jonge constructeur van onze oudere, en in dit aspect ervaren, collega’s. Voor de evolutie van ons vak is het samenspel van techniek, kennis van constructies en samenwerking met onze bouwpartners onontbeerlijk. Daar liggen de kansen. Dit stelt ons in staat om nieuwe mogelijkheden te verkennen binnen de markt en nieuwe kennis te ontwikkelen. Hierbij moet de knop om, namelijk op een andere manier kijken naar huidige vraagstukken. Dit vraagt een open houding en een kritische blik op onszelf. Kennis willen delen met elkaar en elkaar hierin vertrouwen is essentieel. De openheid in de bouw mag wel wat omhoog.

De collumnist Saskia Frijns Opleiding: Constructief ontwerpen aan de TU/e, afgestudeerd eind 2006. Huidige functie: - Constructeur bij IMd Raadgevende Ingenieurs. - Secretaris van YouCon, de vereniging voor jonge constructeurs. Na het afronden van mijn studie Constructief Ontwerpen aan de TU/e ben ik aan de slag gegaan als constructeur bij DHV. Op dit moment werk ik met veel enthousiasme bij IMd Raadgevende Ingenieurs. Ik hou er van om te werken op de raakvlakken met andere disciplines. Dit is al ontstaan tijdens mijn studie. Het werken aan het gezamenlijke projectbelang geeft mij energie. Bij IMd Raadgevende Ingenieurs krijg ik de kans om me hierin verder te ontwikkelen. Daarnaast vind ik het leuk om activiteiten te organiseren en zet ik me in voor kennisdeling. Reizen is een hobby waarbij bijzondere constructies zeker niet worden overgeslagen. Ik ben een doorzetter en hoop een positieve bijdrage te kunnen leveren aan het imago van ons vak als constructeur.

Dit alles maakt ons vak interessant en dynamisch. We blijven leren en ons ontwikkelen en ik kan daar geen genoeg van krijgen. Lever als jonge, beginnende constructeur ook al een bijdrage. Met YouCon zijn we hier bewust mee bezig in onze activiteiten zoals het YouCongres in februari en op algemene bijeenkomsten zoals de betondag. Kom kennismaken met ons na je studie!

42



1/10/2014 3:40:40 PM

CO-lofon KOersief is een verenigingsblad dat drie keer per jaar uitgegeven wordt door KOers, sectievereniging Structural Design van studievereniging CHEOPS en de unit Structural Design & Construction Technology van de faculteit Bouwkunde aan de Technische Universiteit Eindhoven KOers Vertigo 9 Postbus 513 5600 MB Eindhoven tel. 040-2474647 e-mail: [email protected] Bestuur KOers 2013-2014 Voorzitter Loes Mulders Secretaris & Vice-voorzitter Miranda Kamphuis Penningmeester & Com. Public Relations Marijn Bruurs Redactie KOersief 90 Robert Lelivelt Loes Mulders Miranda Kamphuis Marijn Bruurs

Studentlidmaatschap KOers Lidmaatschap bij KOers is gratis voor Bachelorstudenten Bouwkunde, Master-studenten Structural Design en actieve leden van KOers. Aanmelden kan via: www.KOersTUe.nl Beeld omslag Christian Fredrix Robert Lelivelt Loes mulders Kopij Bij voorkeur Word-bestanden zonder opmaak via e-mail. Illustraties apart aanleveren (minimaal 800x800 pixels). Kopij KOersief 93 inleveren voor 1 april 2014. Oplage Circa 350 exemplaren, verspreid onder studenten fondsleden, sponsoren en relaties van KOers. Drukker Drukkerij van Druenen, Geldrop

Powerful Software for Structural Engineering, Fabrication and Construction

Wil jij als student je marktwaarde verhogen, je grenzen verleggen en werken met een software-tool die gebruikt wordt door vele toonaangevende ingenieursbureaus in Nederland?

?

Wil jij werken met software die met 8000 licenties bij meer dan 5000 engineers wereldwijd ruim is vertegenwoordigd?

Download onze studentenversie www.nemetschek-scia.com/nl/studenten 43


Nemetschek Scia B.V., Wassenaarweg 40, 6843 NW Arnhem, Nederland, Tel.: +31 26 320 12 30, [email protected], www.nemetschek-scia.com


1/10/2014 3:40:41 PM

KALLE EN BAKKER

DICHTBIJ

BETON In de bouw is planning alles. Het is goed te weten dat het bestelde beton precies op tijd is. Kalle en Bakker heeft vlakbij een betoncentrale in Roermond en Nederweert. Daarnaast beschikt Kalle en Bakker over een bovengemiddelde kennis van beton. Samen met een uiterst flexibele planning, garanderen we de kortste levertijden in de regio. Daar kunt u op bouwen! Ook op het laatste moment! Bel voor een snelle levering: Roermond | T: 0475 - 31 86 86 Nederweert | T: 0495 - 63 17 82 www.kallebakker.nl

KOersief 92 versieKB 9.indd 44 8291-03 A4-Adv V ROER NEDER combi indd 1

1/10/2014 3:40:41 PM 16-02-2010 11:31:44

NUMMER 92. Januari Evolutie. Revolutie. Lustrum editie

Recommend Documents