NIEUWS VAN VERENIGING HET ZONNEHUIS JUNI 2007, NR. 1
‘Kleinschalig wonen brengt idealen in beeld’ Interview met Selma te Boekhorst
Verder: Zonnehuis Academie Project De Werkvloer Centraal 3 vragen aan...
Column Met het uitkomen van het magazine markeren we ook de nieuwe fase waarin de vereniging is beland.
Het is met trots dat we u de eerste uitgave van het nieuwe magazine van Vereniging Het Zonnehuis presenteren. Met het magazine willen we u nog beter informeren over de vele activiteiten die de vereniging onderneemt of ondersteunt. Dit magazine vervangt Groepsgesprek dat u tot nu toe twee keer per jaar ontving.
hernieuwde inzet aan te gaan werken. Van hoe dat gebeurt willen we u in het magazine op de hoogte houden. En dat doen we ook op de website van de vereniging. Daar kunt u ook uw mening geven en met ons in discussie treden via de weblog.
Bijna negentig jaar geleden is begonnen met het werven van fondsen om meer aandacht te kunnen geven aan langdurig zieken en de zorg voor hen te verbeteren. Dat heeft geleid tot zorgvoorzieningen die we later verpleeghuizen zijn gaan noemen. De vereniging heeft een grote en bloeiende zorgorganisatie voortgebracht die nu als Zonnehuis Groep door het leven gaat en waarmee intensief wordt samengewerkt. Het vraagstuk waarvoor de vereniging is opgericht en waarvoor ze zich altijd heeft ingezet is ook in de huidige tijd nog actueel. De zorg voor kwetsbare en afhankelijke ouderen die permanent intensieve zorg behoeven en de regie over het leven hebben verloren, en die meestal in een verpleeg- of verzorgingshuis verblijven, kan en moet nog steeds beter. Discussies en gebeurtenissen binnen de ouderenzorg zelf, maar ook in politiek en media, laten dit keer op keer zien. Daarom is de oorspronkelijke opdracht van de vereniging ook in 2007 nog steeds van kracht. En het bestuur heeft besloten hier met
Om dit alles mogelijk te maken zullen enkele medewerkers zich nog meer dan voorheen met de ontwikkeling en activiteiten van de vereniging gaan bezig houden. Daniëlle Swart verzorgt de fondsenwerving en communicatie (waaronder dit magazine en de website). Annemarie Dieleman doet de organisatie en het secretariaat van de vereniging en projecten. Ondergetekende zal de boodschap van de vereniging en de opbrengsten van projecten en onderzoek vooral gaan uitdragen, niet alleen naar de ouderenzorg zelf, maar ook naar politiek, beleid en media. Wij hebben er ontzettend veel zin in om de vereniging te laten bloeien als een organisatie die zich inzet voor waardige zorg en willen dat graag samen met u doen.
Prof.dr. Martin Boekholdt directeur
colofon Zonnehuis Magzine is een uitgave van: Vereniging Het Zonnehuis Postbus 58 3769 ZH Soesterberg T 0346 35 12 98
Vormgeving:
Druk en afwerking:
US#ONE, Amersfoort
Reproka Visuele Communicatie, Amersfoort
Fotografie: Petra van Schaik,
Eindredactie:
Amersfoort
Daniëlle Swart
F 0346 35 04 22 E
[email protected] I www.vereniginghetzonnehuis.nl
juni 2007
Bericht
Op vrijdag 27 april jl. is de heer drs. Bob Heeringa benoemd tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij heeft de onderscheiding gekregen voor diverse functies in de zorg en in het onderwijs. Hij ontving het lintje van burgemeester Peter den Oudsten uit Enschede. Vereniging Het Zonnehuis feliciteert haar voorzitter van harte met deze blijk van waardering voor zijn grote maatschappelijke betrokkenheid en de wil daadwerkelijk bij te dragen aan betere zorg. Hij is vanaf 1998 bestuurslid en vanaf 2000 voorzitter van het bestuur van de vereniging. Hij heeft zich in verschillende functies doen kennen als een zeer bekwaam bestuurder die zich inzet voor verbetering en vernieuwing van de kwaliteit van zorg voor de meest afhankelijke ouderen. Met grote kennis van en betrokkenheid met de ontwikkelingen in de zorgsector.
Een verraste Bob Heeringa (foto via gemeente Enschede)
(advertenties)
‘Of het nu om een lening of deposito gaat, de ING Bank staat voor uw geld’
U wilt een beter inzicht in uw financiële toekomst? Dat kan! Kom gerust eens bij ons langs. Samen met u gaan wij op zoek naar het ideale financiële plaatje. Voor nu en in de toekomst. Zodat u uw geldzaken goed geregeld heeft. ING Bank, tel. 0800-7011
Wij helpen u graag met deskundig advies, slimme producten en door persoonlijk contact. Wilt u dat wij met u meedenken? Bel ons, dan maken wij een afspraak voor een goed gesprek over geld.
© 2007 KPMG Accountants N.V., een Nederlandse naamloze vennootschap, is lid van het KPMG-netwerk van zelfstandige ondernemingen die verbonden zijn aan KPMG International, een Zwitserse coöperatie. Alle rechten voorbehouden.
Betere en efficiëntere zorgverlening.
Nieuwe financieringsstelsels en wetgeving, bezuinigingen, fusies: het zijn zaken die elke organisatie in de gezondheidszorg in de kern raken. Als instelling, verzekeraar of (semi-) overheid staat u voor de uitdaging adequaat op de ontwikkelingen in te spelen. Deze problematiek stelt u als manager voor complexe vraagstukken. Bovendien verwacht de samenleving van instellingen een betere en efficiëntere zorgverlening. KPMG Gezondheidszorg staat u terzijde bij dit brede scala van vraagstukken.
Welke solide partner helpt u daarbij?
Bij KPMG Gezondheidszorg werken betrokken accountants en adviseurs die dagelijks intensieve contacten onderhouden met zorgaanbieders, zorgverzekeraars, toezichthouders en beleidsmakers. Zo geven we echte antwoorden op de vragen die in de markt leven. Antwoorden die leiden tot betere beslissingen en resultaten.
Meer weten? Neem contact op met Yvonne Wilders, (020) 656 7248 of e-mail:
[email protected]
Selma op bezoek in een van de Zonnehuizen
‘KLEINSCHALIG WONEN BRENGT IDEALEN IN BEELD’ succesvol onderzoek naar kleinschalige woonvormen voor ouderen met dementie
Interview met Selma te Boekhorst,
promovendus Trimbos-instituut en EMGO Instituut VUmc
Selma te Boekhorst voert onder leiding van promotor Jan Eefsting (bijzonder hoogleraar verpleeghuisgeneeskunde aan de VU en bestuurder van Zorgcombinatie Zwolle) onderzoek uit onder locaties die na 1993 gestart zijn met kleinschalige woonvormen en bijbehorende verzorging en begeleiding. Zij is afgestudeerd als neuropsycholoog aan de Universiteit van Utrecht en hoopt volgend jaar te promoveren op dit onderzoek. Selma heeft de smaak te pakken en wil in de toekomst graag ervaringen uit de praktijk combineren met onderzoek.
Op initiatief van de stichting Wonen met dementie heeft het Trimbos-instituut samen met EMGO Instituut van het VUmc het eerste, grote vergelijkende onderzoek in Nederland naar kleinschalige woonvormen uitgevoerd. Het doel van dit wetenschappelijke onderzoek is om inzicht te verwerven in de effectiviteit en het specifieke karakter van kleinschalige woonvormen voor dementerenden met een verpleeghuisindicatie. Onderzocht is welk effect kleinschalig wonen heeft op het functioneren en de kwaliteit van leven van ouderen met dementie en op de betrokkenheid van familieleden bij bewoners, hun zorgbelasting en gezondheid. Tevens is gemeten welk effect kleinschalig wonen heeft op de arbeidstevredenheid, de werkbelasting en het ziekteverzuim van verzorgenden. Uit het onderzoek (dat mede mogelijk is gemaakt door Vereniging Het Zonnehuis) komt een genuanceerd beeld naar voren. Cliënten, verwanten en medewerkers varen wel bij kleinschaligheid, maar verpleeghuizen zijn niet per definitie slechter. Het cliëntonderzoek vond plaats op basis van twee vragenlijsten, waarvan de familie de eerste invulde en de verzorging de tweede. Alle cliënten hadden dementie, maar in verschillende stadia. Opvallende uitkomst is dat cliënten meer genieten en aan meer handelingen meedoen. Ook gaan cliënten minder snel achteruit en hebben zij minder hulp nodig. Bij verpleeghuizen gaat dit proces sneller, het is niet duidelijk waardoor dit komt. Wat opvalt is
echter dat er geen verschil is in gedragsproblemen tussen de bewoners, terwijl je dit wel zou verwachten. Dit geldt ook voor het gebruik van medicijnen. Er is wel een groot verschil in vrijheidsbeperkende maatregelen voor bewoners. In tegenstelling tot verpleeghuizen hoeven medewerkers in kleinschalige woonvormen cliënten minder vaak vast te zetten in hun stoel of bed om valincidenten te voorkomen. Eind januari van dit jaar werden de onderzoeksresultaten gepresenteerd tijdens een symposium. Selma vond het heel bijzonder om dit mee te maken. Allereerst was de opkomst ongekend hoog (meer dan 750 mensen), maar ook de opzet was goed bedacht. Vanuit drie invalshoeken werd er op de resultaten gereageerd;
‘Goede voorlichting over proces van dementie noodzakelijk’ onderzoektechnisch, wetenschappelijk en ten slotte vanuit de praktijk. Dit gaf genoeg stof voor de afsluitende forumdiscussie. De overtuigende uitkomst van dit congres was dan ook: Kleinschalig wonen voor mensen met dementie? Vooral doen! Volgens Selma is er nog veel meer expertise nodig om de verschillende vormen van dementie in kaart te brengen. Dit onderzoek toont aan dat de woonomgeving
Grote opkomst tijdens conferentie op 30 januari jl.
bijdraagt aan het welbevinden van een cliënt, maar het ziektebeeld niet tegenhoudt. Kleinschalig wonen is echter een middel en geen oplossing voor mensen met dementie. We moeten doorgaan met nadenken over de vraag hoe we het groeiende aantal mensen met dementie willen huisvesten en verzorgen. Daarvoor is meer informatie nodig over wat er goed werkt in de praktijk. Het ideaal van kleinschalig wonen moet bewaard worden en toegepast worden in grootschalige verpleeghuizen. Dan voorkom je dat mensen met een zware zorgindicatie later verplaatst moeten worden naar een gesloten afdeling in een verpleeghuis. Levert kleinschalig wonen een bijdrage aan meer waardige zorg voor bewoners? Selma beaamt dit volmondig. Mensen leven rustiger en het maakt echt verschil uit of er meer tijd en aandacht aan iemand besteed kan worden. Uit het onderzoek blijkt dat familie overduidelijk tevreden is over kleinschalig wonen; er wordt meer aandacht aan hen en aan de bewoner gegeven volgens hun eigen beleving. Om dit grote effect te toetsen, wordt er een vervolgonderzoek uitgevoerd. De grotere betrok-
moeten spelen, volgens haar. Een proces als versterving door mensen met dementie, is niet simpel uit te leggen aan een leek. Ook moet er evenwicht gevonden worden tussen betrokkenheid van familie en het ruimte geven aan de begeleiding door verzorgend personeel (meedoen aan huishoudelijke taken, boodschappen ed.). Dat communicatie meer aandacht nodig heeft blijkt ook uit het onderzoek dat Anne-Mei The uitgevoerd en beschreven heeft in het boek ‘In de wachtkamer van de dood’. Volgens Selma is goede voorlichting over het proces van dementie heel belangrijk; het is een complexe aandoening die veel verschillende oorzaken en gedragsuitingen heeft. Het gaat vaak gepaard met verlies van decorum (gedragsnormen) en afwijkend gedrag. Dit is voor familie heel moeilijk om te begrijpen en vaak een emotioneel proces van afscheid nemen. Voor medewerkers is het ook anders werken in een woonvorm met maximaal zes cliënten. Er is meer persoonsgericht contact en minder taakgericht werk. Ook is er minder hiërarchie, doordat de verpleeghuisarts langskomt op afspraak en ingepast wordt in het tijdschema van een bewoner. Medewerkers zijn heel positief over het werken in kleinschalige woonvormen. Er is gemeten op de aspecten arbeidstevredenheid en het aantal gevallen van burnout. Het ziekteverzuim is niet goed na te meten, omdat er verschillende factoren meegespeeld hebben. De uitkomsten zijn getoetst aan een gangbaar model in de arbeidspsychologie en dan blijkt dat het hebben van meer autonomie (zelfstandigheid) heel positief beoor-
‘Kleinschalig wonen draagt bij aan meer waardige zorg’ kenheid van familie vergt wel andere vaardigheden van verzorgend personeel. Verzorgenden moeten meer uitleg geven over het proces van dementie, volgens Selma te Boekhorst. De opleidingen zou hier veel meer op in
onderzoek blijkt dat voor de meeste verzorgenden het werk er leuker op geworden is (meer contact met cliënten en lagere werkdruk). Als onderzoeker zou Selma graag willen meten hoe het met de cliënten na een aantal jaar is. In de praktijk blijkt dit echter niet mogelijk, omdat de onderzoeksgroep door overlijden te klein wordt om analyses te doen. Daarnaast is dit ook afhankelijk van voldoende financiën. Er wordt getracht om met dezelfde deelnemende instellingen het onderzoek weer op te pakken. Maar ook nieuwe testorganisaties zijn welkom; bijvoorbeeld Zorgcombinatie Zwolle die binnenkort in de grootschalige nieuwbouw kleinschalige zorg gaat leveren. Selma wil voor 1 december van dit jaar haar proefschrift inleveren, zodat ze binnen nu en een jaar kan promoveren op dit onderzoek. Hiervoor moet ze nog wel 5 artikelen publiceren op basis van de door haar verzamelde data. Er staat een recent artikel van haar hand in het tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie (nr.1-2007). Via de website van Vereniging Het Zonnehuis kunt u dit downloaden. deeld wordt. Dit wordt ook gestimuleerd door het ervaren van meer steun van collega’s. De nauwere werkband leidt tot meer interactie. Een ander groot voordeel is het feit dat verzorgenden er zelf voor gekozen hebben om in kleinschalige woonvormen te werken. Uit het
Blije gezichten van onderzoeksgroep
mmv. Zorginstellingen /2007, artikel ‘Beter af met kleinschalig wonen’ door Els Hazelhoff; Foto’s congres van Trimbos Instituut
Zonnehuis Nieuws Maatschappelijk ondernemen in zorg; mythe en werkelijkheid
Fotografie VU Amsterdam
29 Maart was een heugelijke dag voor Vereniging Het Zonnehuis. Martin Boekholdt hield als bijzonder hoogleraar van de leerstoel Organisatie en beleid van zorg zijn inaugurele rede aan de Vrije Universiteit (VU) in Amsterdam. Vereniging Het Zonnehuis neemt met twee bijzondere leerstoelen aan de VU een unieke positie in op het gebied van ouderenzorg. Behalve de leerstoel verpleeghuisgeneeskunde die bezet wordt door prof.dr. Jan Eefsting, nu ook de leerstoel Organisatie en beleid van zorg met in het bijzonder het maatschappelijk ondernemen in zorg. U kunt de tekst van de oratie downloaden via de website van Vereniging Het Zonnehuis. Martin Boekholdt zal zich, naast zijn functie als directeur van Vereniging Het Zonnehuis, inzetten als bijzonder hoogleraar. Een onderdeel van zijn leerstoel bevat het opzetten van een Masteropleiding voor de studierichting Organisatie en beleid van zorg.
Fotografie VU Amsterdam
Werkconferentie levensbeschouwing, zingeving en spiritualiteit in zorg Vereniging Het Zonnehuis heeft samen met de Protestants Theologische Universiteit Kampen (PThUK), Respire en Relief op 31 mei een expertmeeting georganiseerd over bovengenoemd thema. Onderzoek heeft aangetoond dat deze onderwerpen een belangrijke positieve factor spelen in de gezondheid van oudere mensen. Prof.dr. F. de Lange, hoogleraar Ethiek aan de PThUK, hield een inleiding op het thema gevolgd door prof.dr. M.G. Boekholdt, directeur van Vereniging Het Zonnehuis. Tijdens een gezamenlijk gesprek werd dieper ingegaan op drie vooraf in de uitnodiging gestelde vragen. De resultaten van de werkconferentie worden meegenomen in de opzet van een expertisecentrum. De PThUK, onderzoeksinstituut Vilans en Vereniging Het Zonnehuis hebben hiertoe het initiatief genomen. Het expertisecentrum onder leiding van Vilans zet zich in voor meer aandacht voor levensvragen, zingeving en spiritualiteit voor ouderen in zorginstellingen en in thuissituaties. Het moet een verzamelpunt en een ontmoetingsplek zijn om kennis en ervaring te delen en te verspreiden.
‘k Zou zo graag een ketting rijgen; levensthema’s voor kringgesprekken met ouderen Werken onder dementerende mensen is zoeken naar mogelijkheden van contact. Sta je voor je gevoel niet vaak met lege handen? Je wéét best iets van dementie of ouderen in het algemeen, maar hoe leg je, hoe krijg je contact? In dit boek bieden de oorspronkelijke auteurs een vorm van kringgesprek voor ouderen aan, met speciale aandacht voor de dementerende mens. Geestelijk verzorgers, werkzaam binnen de Zonnehuis Groep, hebben – met medewerking van anderen – dit boek niet alleen vertaald, maar ook meer toegesneden op de Nederlandse situatie. Voor hen was het verrassend, hoe snel je via deze vorm van kringgesprekken voor jezelf een handvat hebt en bij de doelgroep een ingang vindt. ’k Zou zo graag een ketting rijgen kun je beschouwen als een werkboek, waarin thema’s voor kringgesprek-
RoParun 2007 Ook dit jaar deed er weer een team mee namens de Zonnehuis Groep. Deze estafetteloop brengt geld bijeen voor meer palliatieve zorg. De opbrengst wordt gebruikt om voorzieningen te realiseren voor mensen die ongeneeslijk ziek zijn. De start van deze loop was in Parijs op 26 mei en de finish op maandag 28 mei op de Coolsingel in Rotterdam. U kunt de uitslag bekijken op de website www.roparun.nl
Fotografie Zonnehuis Zuidhorn
ken met ouderen worden aangereikt, die heel basaal onze levenskring bestrijken. Daarbij nemen naast woorden ook liederen en zintuiglijke benadering een grote plaats in. Het helpt mensen weer in contact te laten komen met elkaar, met zichzelf en met wat hen ten diepste beweegt. De hervertaling van dit boek is mede mogelijk gemaakt door Vereniging Het Zonnehuis. Het boek is te bestellen via www.uitgeverijboekencentrum.nl. De Nederlandse uitgave verschijnt onder eindredactie van Marion Boelhouwer en Peterjan van der Wal. Beiden zijn geestelijk verzorger in respectievelijk Het Zonnehuis Beekbergen en Het Zonnehuis Vlaardingen.
10
t c e j Pro erkvloer W e D Centr aal
Interview met Anne-Mei The en Cilia Linssen De Werkvloer Centraal is een arbeidsmotivatieproject voor medewerkers in de ouderenzorg. Het is gericht op het verminderen van werkstress en het verhogen van werktevredenheid. Medewerkers functioneren beter als ze na kunnen denken over hun werk, de impact die het werk heeft op hun persoon en vice versa, en op wat ze nodig hebben om dit werk te kunnen doen op een manier die zij zelf, en hun cliënten als prettig ervaren. De Werkvloer Centraal is opgezet door Anne-Mei The en Cilia Linssen van ICISZ (Instituut voor Communicatie Inzicht en Samenwerking in de Zorg) en wordt gesponsord door zorgverzekeraar AGIS, branchevereniging ActiZ, Vereniging Het Zonnehuis en de Nederlandse Stichting voor Psychotechniek (NSvP).
Waarom is dit project nodig? “In het verpleeghuis draait het om de relatie tussen bewoners en de medewerkers op de werkvloer. Voor een goede kwaliteit van zorg is het is van belang in deze relatie te investeren. Tevreden medewerkers zijn beter in staat om voor hun cliënten te zorgen,” aldus cultureel antropologe en schrijfster Anne-Mei The, die twee jaar meeliep in een verpleeghuis en haar bevindingen opschreef in het boek In de Wachtkamer van de Dood. Hierin staat beschreven hoe de kwetsbare afhankelijkheidsrelatie tussen bewoners en medewerkers onder druk kan leiden tot machteloosheid, onverschilligheid, gebrek aan aandacht, het maken van fouten en hardhandig gedrag. Dat is geen boze opzet, maar het gevolg van werkdruk, een dalend opleidingsniveau, een kloof tussen management en de werkvloer, en steeds hogere verwachtingen van buitenstaanders. “Het werk van verzorgenden is moeilijk”, zegt Anne-Mei The. “Zij worden met vele kanten van het leven geconfronteerd met ziekte, agressie en de dood. Ze staan dagelijks voor dilemma’s: Hoe ze ondanks de werkdruk goede zorg kunnen leveren. Hoe ze hun aandacht tussen de bewoners moeten verdelen. Hoe ze met bewoners, familie en collega’s om moeten gaan. Dat levert nogal eens problemen op. Maar er is nauwelijks tijd en gelegenheid hierbij stil te staan en er binnen het
team over te praten. Door de vergrijzing en de aantrekkende economie dreigt een groot tekort op de arbeidsmarkt van (goed opgeleide) medewerkers in de ouderenzorg. Een groot probleem de komende jaren zal zijn om mensen voor dit werk te krijgen en te behouden. Het is daarom van belang om werken in de zorg aantrekkelijk te maken en medewerkers te motiveren voor hun werk.”
Anne-Mei The
Welke filosofie zit er achter? De filosofie achter De Werkvloer Centraal is dat verzorgenden zelf het beste kunnen bepalen wat ze nodig hebben om hun werk goed te Cilia Linssen kunnen doen. Anne-Mei The en Cilia Linssen geloven dan ook sterk in een bottomup benadering, waarin wordt uitgegaan van dat waar medewerkers zelf moeite mee hebben. Alleen daarmee wordt verandering bewerkstelligd. Niemand wil
11
12 immers slecht voor een ander zorgen, maar soms moet daarvoor het besef ontstaan dat je alleen goed voor een ander kunt zorgen als je eerst goed voor jezelf zorgt. Hoe werkt het in de praktijk? Het programma De Werkvloer Centraal is erop gericht om deze vorm van zorg voor de zorgenden te integreren in het algemene proces. Intervisiebijeenkomsten en vaardigheidstrainingen moeten een vast en logisch onderdeel worden van de zorg voor de zorgenden. Anne-Mei The en Cilia Linssen maken zich er dan ook hard voor dat dit onderdeel wordt van de arbeidsvoorwaarden van verzorgenden. Het is ook de bedoeling dat het verpleeghuis niet afhankelijk is van derden om het programma draaiende te houden. De Werkvloer Centraal helpt in principe een jaar mee om het programma op te zetten, en daarna gaat het verpleeghuis er op eigen kracht mee verder. Dat betekent dat er zeer veel aandacht wordt besteed aan het opleiden en coachen van medewerkers uit het verpleeghuis die dit proces gaan begeleiden. Wie doen er mee? In het voorjaar van 2007 is gestart met een pilot in drie verpleeghuizen. In de pilotstudy worden de methode en middelen uitgetest om tot een succesvolle implementatie over te kunnen gaan. Met als doel een best practice te ontwikkelen die landelijk aan andere geïnteresseerde verpleeghuizen kan worden aangeboden. Deelnemers aan de pilot zijn De Zonnehoeve in Hilversum, Het Zonnehuis in Doorn en Verpleeghuis Wittenberg in Amsterdam. Voor meer informatie kijk op de website www.dewerkvloercentraal.nl
Voor de drie deelnemende instellingen aan de pilot is een avondvullend programma georganiseerd waarin Anne-Mei The vertelt over haar ervaringen en bevindingen in het verpleeghuis waar ze onderzoek deed. Daarnaast is er een hilarische en herkenbare theatervoorstelling van Alaska Unlimited over knelpunten en dilemma’s en krijgen alle medewerkers een exemplaar van het boek In de Wachtkamer van de Dood. Op 22 mei heeft staatssecretaris Jet Bussemakers het project De Werkvloer Centraal officieel geopend. Zij heeft de inzet van voldoende (geschoold) personeel in de zorg als speerpunt in haar beleid benoemd.
Reacties aanwezigen kick-off sessies:
“Het is net alsof je naar een levende cartoon zit te kijken. Natuurlijk is het een karikatuur, maar het is ook heel herkenbaar”
De We r k v l o e r Centraal
“Volgens mij heeft echt iedereen gelachen!” “Het ging zo snel, en er zaten zoveel goede boodschappen in, dat ik het nóg wel een keer zou willen zien” “Als ik een avond naar het theater ga, dan zitten er ook wel eens minder goede stukjes in, maar hier bleef het steeds leuk” “Dit geeft energie, en daar gaat het om!”
www.zonnehuisacademie.nl
Een eigen opleidingscentrum waar leer- en ontwikkelingsvragen gebundeld worden. De Zonnehuis Academie is in 2002 opgericht om deze meerwaarde te bieden. De Zonnehuis Academie ontwikkelt en organiseert leertrajecten op basis van de gezamenlijke missie en beleidsdoelstellingen binnen de Zonnehuis Groep en Vereniging Het Zonnehuis. Medewerkers uit eigen kring worden gevraagd om hun deskundigheid en ervaringen over te dragen. De leertrajecten zijn specifiek bedoeld om medewerkers te scholen en toe te rusten op de veranderingen in hun werk en om hen gemotiveerd te houden. De leergang ‘Onze koers naar nieuwe ouderenzorg’ die sinds twee jaar in samenwerking met VU-Windesheim wordt georganiseerd is hiervan een voorbeeld. De leergang in 2006 is afgesloten met 11 projecten die gericht zijn op allerlei verbeteringen van organisatorische aard om de kwaliteit van leven van bewoners te verhogen. Dit jaar is wederom gestart met deze één jaar durende opleiding.
“Je kunt beter voorop lopen, dan vooruit geduwd worden” Daarnaast zijn er specifieke workshops bedoeld voor professionele beroepsbeoefenaren (bijv. fysiotherapeuten, artsen). Deze workshops gaan in op de wijzigingen in de AWBZ. Maar ook om eens even stil te staan bij de eigen ontwikkeling en motivatie om in de verpleeghuiszorg te werken. Het is al langer bekend dat de ouderenzorg het grootste aantal medewerkers kent dat na het 45ste levensjaar versneld uitstroomt, vanwege burn out verschijnselen, werkdruk en werklast. In dit leertraject wordt gezocht naar dilemma’s en belemmeringen die het optimaal inzetten van talenten tegengaan. Het beste in de medewerkers wordt opgehaald en nieuwe wegen naar persoonlijke effectiviteit worden verkend. Zoals een deelnemer het kernachtig formuleerde: ‘Je kunt beter voorop lopen, dan vooruit geduwd worden’. Behalve de leergang en workshops worden er dit jaar speciale bijeenkomsten georganiseerd waar de resultaten van onderzoek en projecten worden gepresenteerd. Het gaat hier om onderzoek van medewerkers, onderzoek vanuit de bijzondere leerstoelen en projecten uitgevoerd in aangesloten Zonnehuizen. Ter nadere verduidelijking: de lezer herinnert zich ongetwijfeld nog de informatie die in eerder verschenen uitgaven
van GroepsGesprek is gegeven over de onderzoeksgroep. Een club van enthousiaste medewerkers die één ding gemeen hebben: het verrichten van onderzoek dat de zorg aan cliënten in de Zonnehuis Groep ten goede komt. Om elkaar hierin te stimuleren komen zij vier keer per jaar bijeen om hun ervaringen en kennis uit te wisselen, problemen te bespreken, voortgang te melden en elkaar een hart onder de riem te steken. Op deze manier wordt eigen onderzoek gestimuleerd en wordt kennis over het vakgebied vergroot. Voorzitter is Jan Eefsting, zelf bijzonder hoogleraar aan de VU in Amsterdam, tevens bestuurder van Zorgcombinatie Zwolle. De verschillende onderzoeken die vanuit zijn leerstoel plaatsvinden richten zich op verbetering van de zorg aan mensen met dementie. Met de tweede bijzondere leerstoel ‘Organisatie en beleid van zorg, in het bijzonder de rol van maatschappelijk ondernemerschap’ die door Vereniging Het Zonnehuis aan de sociale faculteit van de VU is ingericht wordt eveneens verbinding gelegd tussen de praktijk en de wetenschap. Leerstoelhouder is Martin Boekholdt. Zijn leerstoel richt zich op verbinding tussen zorgorganisaties, het toenemende en veranderende beroep op zorg, wijzigende maatschappelijke opvattingen over zorg en een stringent op beheersen gericht beleid van overheid. Op deze wijze biedt Vereniging Het Zonnehuis door middel van de Zonnehuis Academie een palet aan van onderwijs, onderzoek en kennisoverdracht. Specifiek voor de Zonnehuis Groep, maar binnenkort ook voor andere medewerkers binnen de sector Verpleging en Verzorging om hen in staat te stellen de kwaliteit van leven van bewoners aanzienlijk te verbeteren.
13
14
Foto Zorgcombinatie Zwolle
3 Vragen aan… Hedwig Dikken,
ambassadeur belevingsgerichte zorg in Zorgcombinatie Zwolle In deze rubriek wordt een bijzonder project en/of medewerker uit een van de deelnemende stichtingen van de Zonnehuis Groep voor het voetlicht gezet. Welke beleving heeft men bij waardige zorg waar Vereniging Het Zonnehuis zich hard voor maakt? Welke projecten dragen hieraan bij? U leest er meer over in deze rubriek. Als ambassadeur zorgt Hedwig voor een vraaggerichte benadering in de zorgverlening aan bewoners met een psychogeriatrische zorgvraag. Het doel van het project is het borgen van belevingsgerichte zorg binnen de Zorgcombinatie Zwolle (start september 2006, duur twee jaar).
1
Vereniging Het Zonnehuis zet zich in voor waardige zorg. Hoe sluit jouw rol als ambassadeur belevingsgericht werken hierop aan? Belevingsgericht werken is een specifieke vorm van vraaggerichte benadering van ouderen. Gebaseerd op het feit dat ieder mens zijn eigen ontwikkeling doormaakt, passend bij de eigen leefstijl. Vereniging Het Zonnehuis maakt dit mede mogelijk. Bij elk contact dat ik heb met ouderen is het zoeken naar de juiste benadering/bejegening. Echt contact maken met dementerende ouderen of ouderen die te maken hebben met verliesverwerking, is vaak één van de moeilijkste zaken. Daarin is je eigen houding erg belangrijk. Het vereist een inlevingsvermogende houding. Ik probeer dan ook op een gelijkwaardige manier te communiceren met ouderen. Het initiatief om die gelijkwaardigheid te bereiken, ligt dan bij mij. Dit bereik je door: • Intens luisteren naar de ander • Volledig geïnteresseerd zijn in de ander • Aanvoelen hoe de ander zijn situatie beleeft • En de ander volgen in zijn beleving en dit bevestigen. Ik probeer door mijn eigen houding (eigen persoon als belangrijkste instrument) en gedrag een voorbeeldfunctie te zijn, mijn collega’s te enthousiasmeren en te motiveren om belevingsgericht werken eigen te maken.
2
e zeggen wel eens: ‘Een gids brengt zijn gezelZ schap nooit verder dan hij zelf de weg kent’. Waar ligt de grens van je eigen kunnen in dit project en hoe verleg je die grens? Ik weet dat ik door veel oefenen en zoeken naar wat is nu de beste benadering/bejegening, veel kan bereiken en “negatief” gedrag bij ouderen om kan buigen in “positief”
gedrag. Belevingsgericht werken/communiceren heb ik mij eigen gemaakt en verweven in mijn werkzaamheden. Verder wil ik graag op de werkvloer aanwezig zijn om dicht bij de ouderen te zijn (ze goed te leren kennen) en om de begeleiders die met de ouderen werken te coachen op het gebied van belevingsgericht werken. Verder kan ik signaleren of er inhoudelijke ondersteuning of scholing nodig is. Hier ligt dan ook meteen mijn grens. Door met het project bezig te zijn verdiep ik mij nu ook in gericht werken aan kwaliteitsontwikkeling en implementatie rond belevingsgericht werken in Zorgcombinatie Zwolle. Dit vind ik dan ook een uitdaging.
3
Als ambassadeur belevingsgericht werken heb je een voorbeeld functie voor je omgeving. Wie is voor jou een voorbeeld in de ouderenzorg? Dat is mijn eigen opa, om de volgende reden: Mijn opa heeft altijd in het belang gehandeld van mijn oma die helaas op redelijk jonge leeftijd een aantal hartoperaties moest ondergaan. Daardoor konden ze niet blijven wonen in het mooie grote huis in Heerde (waar mijn oma toch al niet met plezier woonde). Er werd een appartement gekocht in het centrum van Apeldoorn en al snel was dat ook te groot en heeft mijn opa zich in laten schrijven voor een aanleunwoning in Apeldoorn. Dit stuitte op veel verweer vanuit de familie. Ik heb altijd mijn opa hierin bewonderd dat hij de stappen die hij moest nemen altijd in het belang heeft gedaan van mijn oma. Hoe zij alles beleefde was het belangrijkste voor hem. Zo hebben ze nog vele jaren samen mogen wonen zonder al te veel hulp van buitenaf. Opa ging vrijwilligerswerk doen in het nabij gelegen verzorgingshuis en oma kreeg de zorg die ze nodig had. Hij communiceerde met oma altijd op een gelijkwaardige manier, cijferde zichzelf weg als het moest maar plaatste zichzelf als het kon op de voorgrond. In 2005 is mijn oma overleden, Opa kan blijven wonen waar hij woont en pakt al weer zijn vrijwilligerswerk op en gaat regelmatig op reis.
15
Agenda 2007 22 mei Officiële kick-off project De Werkvloer Centraal, hoofdkantoor Agis Amersfoort 26 t/m 28 mei RoParun Estafetteloop, Parijs naar Rotterdam 31 mei Werkconferentie Zingeving & Spiritualiteit, Het Zonnehuis Zwolle 8 juni Algemene Vergadering Vereniging Het Zonnehuis, Het Zonnehuis
Vereniging Het Zonnehuis Postbus 58 3769 ZH Soesterberg
Beekbergen
T 0346 35 12 98 13 juni Sportdag Zonnehuis Groep, Het Zonnehuis Zuidhorn
F 0346 35 04 22 E
[email protected] I www.vereniginghetzonnehuis.nl
30 augustus Congres Waardige Zorg en officiële opening Het Zonnehuis Zwolle
www.ilczorgvoorlater.com
