Klein nieuws dat we u toch niet wilden onthouden! De onderste steen boven

stabulletin j a a r g a n g 28 | n u m m e r 01 | j a n u a r i 2013 » pagina 11

» pagina 12

» pagina 20

De nieuwe lijst van fabrikanten voor 2013.

Klein nieuws dat we u toch niet wilden onthouden!

Het cursus aanbod van STABU voor 2013!

Belangrijke stap naar de toekomst

» Lees verder op p. 4

Voor STABU is de lancering medio 2013 van haar Bouwbreed Informatiesysteem BWBRD een zeer belangrijke stap. Niet alleen kunnen alle licentiehouders sneller via het internet de juiste specificaties ontvangen maar ook zullen zij voortaan over nieuwe methoden van specificeren met de bijbehorende contracten kunnen beschikken. Met het BouWBReeD zullen de gebruikers met de volgende onderdelen kunnen werken: 1) Werksoorten; 2) Elementen; 3) Ruimten;

4) Producten; 5) Contracten; 6) Kennissystemen.

Vraag het STABU

In deze uitgave o.a. antwoord op de vragen: • Heeft de nieuwe Europese Verordening nr. 305/2011/EU (Bouwproducten, Construction Products Regulation (CPR)) invloed op het schrijven van een werkbeschrijving als onderdeel van een bestek? • Waarom is de UAV 2012 gepubliceerd in de Staatscourant, het is toch geen wet? • Welke consequenties heeft de Gids Proportionaliteit op een bestek? • Hoe definieert de Europese Verordening nr. 305/2011/EU (Bouwproducten, Construction Products Regulation (CPR)) de UAV begrippen “leverancier” en “fabrieksnaam”? » lees de antwoorden op p. 24

De onderste steen boven

Brochure CE-markering

Het evenwicht tussen functionaliteit en esthetiek krijgt steeds meer de overhand wanneer het gaat om gevelstenen. Fabrikant CRH Clay Solutions heeft geïnvesteerd in een breed assortiment van soorten, kleuren, structuren en applicaties waardoor de keuzes voor de architect legio zijn. Door te kiezen voor strategische samenwerking legt de leverancier de basis voor innovaties in de wereld van bakstenen.

Op donderdag 15 november 2012 was er een door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties georganiseerde bijeenkomst met als onderwerp “De CE-markering gaat ons helpen”. Op 1 juli 2013 treedt de nieuwe verordening betreffende de CE-markering in werking, een uitwerking van Europese regelgeving.

CRH Clay Solutions maakt deel uit van CRH plc. Het Ierse bedrijf Cement and Roadstone Holding (CRH) is in 1970 opgericht. » Lees verder op p. 10

Tijdens dit evenement heeft de publicatie van de nieuwe STABU-brochure over CEmarkering het levenslicht gezien. Op de website van Stichting STABU is deze brochure over het onderwerp te downloaden* waarin de verordening en de gevolgen in beeld worden gebracht. » Lees verder op p. 11 De brochure CE-markering vloeit voort uit de STABULLETIN | 1

Bribus Eco ga at in premiè re op d BouwB e eurs 2 013

VERWERKT in onzE kEukEn Duurzaam en volledig recyclebaar Dat is de basis van de gloednieuwe Bribus Eco keuken. De platen zijn gemaakt van vezels van ecologisch verbouwde maisplanten en vlas en voorzien van het FSC-keurmerk. Oersterk en licht van gewicht, dus makkelijker - en goedkoper - te vervoeren én praktischer te monteren. Exclusief bij Bribus!

Hal 09 | Stand 09A046 Bezoek ons op de BouwBeurs in de Jaarbeurs Utrecht van 4 tot en met 9 februari.

www.bribus.nl

Van de redactie Tijdens de BouwBeurs die wordt gehouden van 4 t/m 9 februari 2013 zal STABU de eerste demonstraties verzorgen van STABU Online, vooruitlopend op de lancering ervan eind juni. Aan bestaande klanten willen we vragen om met ons mee te koersen op de nieuw ingeslagen weg en aan nieuwe klanten of ze even halt willen houden bij de vele nieuwe aspecten die voor een veel bredere doelgroep ook interessant zijn. Vandaar dat we in Utrecht deze keer aan u willen vragen om in te stappen en op welke manier is dat het beste dan in een dubbeldeksbus!

Inhoud » pagina 4

• vervolg coververhaal "Belangrijke stap naar de toekomst' » pagina 6

• Rubriek: Uit de praktijk van SMI » pagina 8

• Rubriek: Risico van het vak » pagina 9

• Intensievere samenwerking NEN & STABU » pagina 10

• Vervolg coverartikel "De onderste steen boven" » pagina 11

Diana K e

r vel | S Om u te informeren over alle tichting STABU ontwikkelingen heeft STABU ook social media omarmd. We zitten momenteel in een overgangsfase: we zijn met veel ontwikkelingen bezig, in een rap tempo, maar we kunnen nog niet alles demonstreren. Om geïnteresseerden toch alle stappen te kunnen laten volgen en daarop te reageren, is STABU nu ook actief op Twitter en Facebook. Eerder was er al een gebruikersgroep op ­LinkedIn gestart, waren films op YouTube en presentaties op SlideShare geplaatst.

• Vervolg coverartikel "Brochure CE-markering" • Fabrikanten » pagina 12

• Rubriek: Korte berichten » pagina 14

• Rubriek: Element » pagina 16

• Rubriek: Recht van spreken » pagina 18

• Intensievere samenwerking BouwConnect en STABU • Gedragscode voor bewuster bouwen

Wij nodigen u hierbij uit om in te stappen!

» pagina 19

• Workshop BIM levert visitekaartje af » pagina 20

• Rubriek: Cursusaanbod STABU 2013 » pagina 22

• Rubriek: Van goede kwaliteit

LinkedIn

» pagina 23

• Voor in uw agenda! » pagina 24

• Rubriek: Vraag het STABU » pagina 28

STABU bestaat voor en door de bouw en wil zich graag met haar licentiehouders, klanten en geïnteresseerden verbinden. Ook via Linkedin en u kunt hier mee praten, nieuws lezen, aankondigingen lezen. En verder kunt u vragen stellen, aan discussies deelnemen, maar ook uw netwerk vergroten! Kortom; wij nodigen u van harte uit om zich met ons op Linkedin te verbinden! Ruim 630 personen gingen u voor! LinkedIn is een virtueel sociaal netwerk dat gericht is op vakmensen. Het belangrijkste doel van de website is geregistreerden gebruik te laten maken van elkaars (zakelijke) netwerk. Dat gebeurt door contacten te leggen met anderen die men vertrouwt.

• Rubriek: NEN normen voor en door de markt » pagina 30

• Rubriek: In kort bestek » pagina 32

• Colofon • Prijsoverzicht STABU-producten

Een netwerk is opgebouwd uit directe contacten, de relaties van die contacten, enzovoorts. Al deze personen kunnen behalve direct haar of zijn netwerk ook uitbreiden via een introductie door een reeds in het eerste- of tweedelijnsnetwerk aanwezige contactpersoon.

Voor vragen over de gebruikersgroep van STABU op Linkedin kunt u contact opnemen: Diana Kervel tel.: (0318) 63 30 26 e-mail: [email protected]

STABULLETIN | 3

» vervolg coververhaal "Belangrijke stap naar de toekomst'

De alom bekende STABU²-systematiek ­bestaat uit kortteksten waarin B-, R- en Dspecificaties in bepaalde ­combinaties de recepten vormen om een bouwproject in zijn technische details te kunnen beschrijven. In BWBRD wordt het principe van deze kortteksten gehandhaafd, alleen zal vulling van de B-specificaties, R-specificaties en D-specificaties geheel vernieuwd worden. De B-specificaties, oftewel Bouwstofspecificaties zullen steeds meer Bouwproductspecificaties worden. In Europa zullen per 1 juli 2013 alle fabrikanten verplicht zijn om hun productspecificatie volgens CE-keurmerk aan de markt ter beschikking te stellen. Dit is geen richtlijn maar een rechtstreeks werkende wettelijke verplichting in de vorm van een verordening, waarbij er door de overheden gecontroleerd zal worden of er geen overtredingen plaatsvinden. STABU speelt nu op deze ontwikkeling in door de kenmerken die het CEkeurmerk verplicht stelt in zijn geheel over te nemen en deze kenmerken aan te vullen met wat andere kwaliteitsdocumenten zoals Nationale Beoordelingsrichtlijnen. Mochten er dan nog kenmerken van dat product overblijven (zie de STABU²-specificaties) dan zullen die aan de nieuwe B-specificatie worden toegevoegd. Door deze standaardisatie van alle kenmerken in de nieuwe STABU BWBRD-database kunnen licentiehouders straks op kenmerken zoeken. De bestaande FPS’en (Fabrikantgebonden Product Specificaties) zullen op de nieuwe B-specificaties in overleg met de fabrikanten overgezet worden waarbij dan waarden van de kenmerken door de fabrikant aangeleverd worden. En dat betekent weer dat licentiehouders van STABU producten met bepaalde “prestaties (waarden)” kunnen selecteren. Deze standaardisatie van de kenmerken is ook noodzakelijk om de gewenste koppeling met het ETIM-artikelenbestand te kunnen bouwen. Op dit moment wordt overlegd of deze informatiestructuur ook de basis kan zijn voor het elektronisch besteltraject dat HIBIN en Sales in de Bouw voorstaan.

'Voor STABU is de lancering medio 2013 van haar Bouwbreed Informatiesysteem BWBRD een zeer belangrijke stap.' Om gebruikers in staat te stellen om specificaties (prestatie-eisen) te produceren voor onderdelen van hun ­gebouwen, zoals vloeren, wanden, daken, enz. en voor installaties heeft STABU het landelijk bekende classificatie­systeem Elementenmethode (NL/SfB) gemoderniseerd (vooral de installaties) en uitgebreid met een niveau van bouwdelen en bouwdeelcomponenten waaraan de meeste kosten­ recepten hangen. Met behulp van “Elementen” kunnen eerder in het proces bepaalde vereisten al vastgelegd worden zonder dat er al gedetailleerde besteksteksten opgesteld hoeven te worden. Als betrokkenen willen doorschakelen van prestatieeisen naar gedetailleerde besteksteksten dan voorziet de koppelingen tussen “Elementen” en “Werksoorten” daarin.

Ook zal op dit niveau de koppeling gelegd worden met het mede door STABU ontwikkelde BuildingSMART Data Dictionary (de internationale BIM Standaard) zoals nu door de BIR (Bouw Informatie Raad) wordt ondersteund. Kortom: met deze grote kwaliteitsslag zal STABU goed aan de marktwensen van de komende periode kunnen voldoen. Maar het blijft niet bij de aanpassing van de B-specificaties, ook de R-specificaties en D-specificaties worden aangepast. De R(esultaat)-specificatie zal veel gedetailleerder kunnen ingaan op het specifieke bouwproduct dat verwerkt moet worden. De STABU-recepten worden veel nauwkeuriger en dat zal de kwaliteit mede verhogen. De koppeling met de STABU-bouwdelen (D-specificaties) werd door een groot deel van de STABU-licentiehouders niet of nauwelijks gebruikt en daarom zal STABU deze vervangen door een koppeling met de bouwdeelcomponenten zoals die recentelijk door STABU zijn ontwikkeld als verfijning van de bestaande Elementenmethode.

4 | STABULLETIN

Als partijen de eerste afspraken (zoals bijvoorbeeld een Programma van Eisen) al gestructureerd - met behulp van de computer - willen vastleggen is daarvoor een kapstok nodig. Deze kapstok bestond niet en daarom heeft STABU – met ­behulp van externe deskundigen – de tabel “Buitenruimten, gebouwtypen en binnenruimten” ontwikkeld. Hoewel de vulling met specificaties pas zojuist gestart is kunnen de STABU-licentiehouders wel de kapstok gebruiken om hun eigen informatie/afspraken over deze onderdelen vast te leggen.

Zoals al is vermeld bij de Bspecificaties bij “Werksoorten” streeft STABU er naar om alle relevante producten van alle toeleveranciers een juiste plaats in haar nieuwe database onderdak te verlenen waardoor de voorschrijvers/afnemers in staat zijn snel het door hen gewenste product te vinden. Op dit moment heeft de samenwerking met de fabrikanten binnen maar ook buiten Nederland ertoe geleid dat ruim 750.000 bouwproducten in de database zijn opgenomen. In overleg met de betrokken fabrikanten worden er koppelingen gelegd tussen hun productspecificaties en hun productinformatie (van hun website, NBD, Zoeksnoek, BouwConnect, enz.), beschikbare CAD-informatie, instructiefilms, enzovoorts. STABU zal in het kader van de verplichte CE-markering haar dienstverlening uitbreiden door samen met de fabrikanten hun verplichte documenten als DoP (Declaration of Performance) en MSDS (Material Safety Data Sheet) toegankelijk te maken voor de gebruikers. Dit kan op termijn heel veel papier en ­gezoek besparen.

Omdat de wet- en regelgeving (Normen, BRL’s, wetgeving, overige publicaties) steeds complexer wordt ontwikkelt STABU - binnen het BWBRD - kennissystemen die door de licentiehouders desgewenst geraadpleegd kunnen worden. Dit loopt heel breed, denk daarbij aan de STABU-Standaard 2012, alle STABU-brochures zoals de CAR-verzekering, Zekerheidsstelling, Arbeidsomstandigheden­wet, CE-markering, enz., via de toelichting op de technische kwaliteitskeuzen van de honderden Normen en BRL’s tot en met de koppeling met relevante data van derden die door STABU op kwaliteit positief zijn beoordeeld. In dit verband is onlangs bijvoorbeeld een samenwerkingsovereenkomst gesloten met NEN. Het Wizer-project, waarbinnen de informatie in de toonaangevende bouwinstituten wordt ontsloten, maakt daar deel van uit. De definitieve vormgeving van BWBRD wordt in samenwerking met de deelnemers van de STABU-denktank komende maanden afgerond.

Meer informatie Meer detailinformatie wordt verstrekt tijdens de Internationale BouwBeurs (standnummer 10.A051) in de STABU-dubbeldekker. De lancering is voorzien op donderdag 27 juni 2013. Uiteraard houden wij u graag op de hoogte via beschikbare media als het bulletin, de digitale ­nieuwsbrief STABU-mail, de website stabu.org, Facebook, Twitter, etc.

In BWBRD wordt een nieuwe dienst aan de licentiehouders ter beschikking gesteld. Omdat BWBRD alle fasen in het bouwproces bedient, moeten ook alle daarbij behorende contracten/algemene voorwaarden worden geleverd. Er wordt momenteel hard gewerkt aan een instrument dat de gebruiker alle relevante contracten ter beschikking stelt op een manier dat het contract direct op het beeldscherm ingevuld kan worden en alle relevante hulpinformatie daarbij opgeroepen kan worden. Daarbij moet gedacht worden aan de UAV 2012, de UAV-gc 2005, DBFM(O), AVA 1992, ALIB 2007, referentiecontracten Rijksgebouwendienst, referentie/ sjabloon contracten Dienst Vastgoed Defensie en het model aannemings­ overeenkomst Aedes.

Er wordt met een aantal partijen overleg gevoerd om het recht te verkrijgen hun specifieke contracten ook op deze wijze te mogen ontsluiten. Naar gelang de ontwikkeling van deze nieuwe dienst zullen er steeds meer contractvormen en voorbeeld contracten worden opgenomen, ontsloten en beheerd.

STABULLETIN | 5

Stichting Marktwerking Installatietechniek is een stichting die aanbestedingsprocedures ten behoeve van ­installatiebedrijven verder wil verbeteren. Daarbij streeft SMI naar evenwichtige, objectieve en transparante vraag- en aanbodverhoudingen.

Uit de praktijk

Nieuwe aanbestedingswet verstevigt positie installateur! Onlangs heeft de Eerste Kamer ingestemd met het wetvoorstel Nieuwe Aanbestedingswet. Deze wet zal naar verwachting of per 1 januari of 1 juli 2013 van kracht worden. De Stichting Marktwerking Installatietechniek (SMI)constateert dat de nieuwe wet tot een aantal verbeteringen leidt voor de aanbestedingspraktijk.

voor de praktijk zijn: De belangrijkste veranderingen edende par tijen 1) lastenverlichting voor aanbest "Gids propor tionaliteit" 2) duidelijkere regels met de edingen 3) meer onderhandse aanbest belangrijke rol spelen een t gaa rde waa 4) gunnen op behandeling in plaats 5) meer ruimte voor klachten van naar de rechter te stappen

Administratieve Lastenverlichting SMI juicht de vermindering van de administratieve lastendruk toe die het gevolg is van de nieuwe wet. Hoewel, zeker een Europese aanbesteding, gepaard blijft gaan met veel bureaucratie brengt een maatregel zoals standaardisering het aantal regels wel fors terug. Verplichte elektronische aankondiging via TenderNed Met de 'Aanbestedingskalender' bestond een prima basis voor een goed werkend sy­­s­teem voor elektronische aankondigingen. Toch heeft de overheid besloten een nieuw sys­teem 'Tenderned' op te zetten. Dit systeem is verplicht voor alle Europese en nationale aanbestedingen. Toepassing van 1 systeem leidt tot uniformiteit en dus kosten­verlaging. Daarnaast is de aanbestedende dienst verplicht om alle aanbestedingen en bestekstukken gratis elektronisch ter beschikking te stellen. Aanbesteders mogen dus niet meer met louter schriftelijke of op CD gebrande stukken werken en daarvoor vergoedingen vragen aan gegadigden. Meervoudig onderhandse en enkelvoudig onderhandse aanbestedingen hoeven bovendien niet op Tenderned te worden aangekondigd. Gedragsverklaring aanbesteden Om aan te tonen dat op de gegadigde geen uitsluitingsgronden zoals strafrechtelijke veroordelingen tot 4 jaar voorafgaand) van toepassing zijn, dient een gedragsverklaring aanbesteden – de oude Covog verklaring – overlegd te worden. Zo'n verklaring – in tegenstelling tot de huidige vereiste termijn van 3 of maximaal 6 maanden – heeft met de nieuwe wet een geldigheidsduur van 2 jaar. Belangrijk is overigens de mogelijkheid om – in de eigen verklaring zie ­hieronder – een nadere toelichting te geven over de maatregelen die het bedrijf genomen heeft om uitsluiting-situaties in het vervolg te voorkomen. Denk daarbij aan ontslag van personeel dat fraude heeft gepleegd. Die maatregel kan voor aanbestedende dienst alsnog ­reden 6 | STABULLETIN

zijn om het bedrijf toch te selecteren. De gedrags­verklaring aanbesteden houdt, in tegenstelling tot de Covog, ook rekening met mededingingsaspecten. Het afzonderlijke ­K-formulier uit de ARW kan dus achterwege blijven. In de nieuwe ARW 2012/3 is de K-verklarings-eis nu ter keuze aan de aanbesteder. ARW 2013 Ook het verplicht gebruik van het vernieuwde ARW zal bijdragen aan lastenvermindering. Dit inkoopreglement heeft zich in de praktijk bewezen als een praktisch middel dat tot meer uniforme procedures leidt. Afwijken van het reglement wordt een stuk lastiger en kan alleen nog bij uitzondering en met een goede motivatie. Eigen Verklaring* Deze moet verplicht gebruikt worden bij de openbare en nietopenbare (Europese en nationale) aanbestedingen en bij de (nationale) meervoudig onderhandse aanbestedingen met uitsluitingsgronden en geschiktheidseisen. Dit verplichte gebruik van de eigen verklaring leidt tot merkbare administratieve lastenverlaging: bewijsstukken van diverse selectie-en geschiktheidseisen hoeven pas na selectie of ( bij een openbare aanbesteding) na aanbesteding op verzoek van de aanbesteder overlegd te worden. Let wel, het bedrijf moet wel over deze stukken beschikken of kunnen beschikken, maar direct meesturen van deze bewijstukken (zoals verklaring van de belastingdienst, het KvK uittreksel, tevredenheidsverklaringen, accountantsverklaring, bankbereidheidverklaring etc.) bij alle aanmeldingen is niet nodig. Het gebruik van de eigen verklaring door gegadigden is nog wel een aandachtspunt voor de praktijk. Zo zijn er 2 versies: één voor nationale aanbestedingen en één voor Europese aanbestedingen. In het eigen verklaring format dient de aanbestedende dienst door aanvinken van de betreffende onderdelen aan te ­geven waarop de verklaring betrekking heeft. Daarnaast is er in een bijlage de mogelijkheid om eventuele ­aanvullingen of toelichtingen op te nemen. Dit mag niet in de tekst van de eigen verklaring, want dat leidt tot uitsluiting. Als ­voorbeeld kan gedacht worden aan een nadere ­toelichting op de keuze voor het opgegeven referentieproject of de ­maatregelen die getroffen zijn om het geschonden vertrouwen te herstellen. De inhoud van deze verklaring is nog niet definitief vastgesteld.

van

SMI

Door: mr. ir. Pieter van den Eijnden & mr. Margreet van Deurzen

Duidelijkere regels met de Gids Proportionaliteit Een van de problemen in de praktijk is dat er een veelheid aan eigen beleidsregels opgesteld is door aanbestedende diensten. Dit leidt tot een lappendeken aan aanbestedingsregels voor nationale aanbestedingen. Daarnaast bestonden er tot nu toe geen concrete maatstaven voor vragen over aantal en soort referentieprojecten, eisen voor financiële en economische draagkracht en eisen aan combinaties. In de jurisprudentie zijn dergelijke maatstaven min of meer gevormd. Deze en verdere concrete handvatten zijn nu in de Gids Proportionaliteit opgenomen. SMI juicht dit van harte toe. De Gids Proportionaliteit is verplicht voor alle nationale en Europese aanbestedingen, behalve opdrachten van speciale sectorbedrijven (voorheen 'Bass' opdrachten). Hierin zijn 17 normen opgenomen, die weergeven wat proportioneel is en wat niet. Voorbeelden daarvan zijn: • De aanbestedende dienst alloceert het risico bij de partij die het risico het best kan beheersen of beïnvloeden; • De aanbestedende dienst vraagt maximaal één referentie per benoemde kerncompetentie; • De aanbestedende dienst vraagt niet dat referentieprojecten een waarde hebben van meer dan 60% van de raming van de onderhavige opdracht. De gehele Gids Proportionaliteit is te downloaden op www.smiweb.nl (onder publicaties). Ander belangrijk uitgangspunt van deze wet is dat in beginsel de aanbesteder zich aan een aantal regels houdt en alleen mag afwijken met een zwaarwegende motivatie. Al met al draagt dit hele pakket aan regelingen bij aan uniforme en concrete regels voor aanbesteden. Meer onderhandse aanbestedingen SMI heeft zich de afgelopen jaren ingezet om de drempelwaarden die aanbestedende diensten hanteren voor onderhands aanbesteden omhoog te krijgen. In de praktijk hanteerde de decentrale overheden een drempel tussen de 250.000 en 500.000 euro voor onderhandse aanbestedingen. Door deze relatief lage grens moest een groot aantal opdrachten voor werken openbaar worden aanbesteed. De nieuwe wet gaat expliciet uit van de mogelijkheid om meervoudig onderhands aan te besteden. De Gids Proportionaliteit geeft aan dat meervoudige onderhandse aanbestedingen tot 1.500.000 euro proportioneel zijn. Dit heeft grote voordelen voor zowel aanbestedende diensten als het bedrijfsleven. Aanbesteders kunnen zelf ondernemingen uitnodigen en zo makkelijker met regionale bedrijven zaken doen. Daarnaast is een onderhandse procedure aanmerkelijk eenvoudiger en dus goedkoper dan een openbare aanbesteding.

Naast deze maatregel biedt ook het clusterverbod (verbod om opdrachten onnodig samen te voegen) meer kansen voor het MKB. Gunnen op waarde wordt belangrijker Aan de dictatuur van laagste prijs lijkt een eind te komen. De wet schrijft voor dat er voortaan op economisch meest voordelige inschrijving, het EMVI criterium, gegund moet worden. Het gunnen op laagste prijs is dan alleen bij uitzondering nog mogelijk. Op EMVI aanbesteden is bewerkelijker en brengt extra kosten mee. Bij een eenvoudige leveringsopdracht of zeer eenvoudige en kleinschalige opdracht zal het gunnen op laagste prijs toch toegestaan kunnen zijn. Met deze regel denken wij dat er meer aandacht voor kwaliteit en Life Time Cycle Costs komt bij de aanbestedingen. Klachtenregeling* Een ander pijnpunt is dat het als onderneming vrijwel onmogelijk is een klacht in te dienen. De enige mogelijkheid om een onafhankelijke instantie over het probleem te laten oordelen, is de voorzieningenrechter. En daar schieten bedrijven ook niet veel mee op omdat er op rechtmatigheid getoetst wordt en niet ook op doelmatigheid. En als een onderneming in het gelijk gesteld wordt, leidt dit dikwijls tot de uitspraak dat aanbesteding nietig verklaard wordt en opnieuw moet worden aanbesteed als de aanbesteder toch wil gunnen. In de nieuwe wet is opgenomen dat de minister de oprichting van een klachtencommissie bevordert. Wij verwachten dat een dergelijke commissie wordt ingesteld zodat ondernemingen er een onderbouwde klacht kunnen indienen over een aanbestedingsprocedure. Doel van deze regeling is om op snelle en effectieve manier klachten van inschrijvers af te kunnen handelen. Klachten kunnen gaan over alle onderdelen van de aanbestedingsprocedure zelf, zoals een te hoge omzet-eis, een onvoldoende transparante beoordelingsmethodiek of onvolledige bestekinformatie. Daarvoor moeten aanbestedende diensten een klachtenmeldpunt instellen. Wordt er niet tegemoetgekomen aan de klacht, dan kan de inschrijver met zijn klacht naar een commissie van experts. Deze kunnen de klacht alsnog gegrond verklaren en de aanbesteder het advies geven om de procedure aan te passen. Dit advies is overigens niet dwingend. De commissie van experts zal bestaan uit inkoop- markt- en aanbestedingsexperts. Met een effectieve klachtenbehandeling kan juridisering worden voorkomen en de gang naar de rechter worden voorkomen. Heeft een aanbestedende dienst geen klachtenmeldpunt, dan kunnen klachten meteen bij de commissie van experts worden ingediend. Naast inschrijvers en gegadigden kunnen ook klachten door de meldpunten van brancheorganisaties zoals SMI worden ingediend. Anoniem klagen via deze weg blijft dus wel mogelijk. Wordt het nu allemaal beter? SMI is ervan overtuigd dat op termijn de aanbestedingspraktijk zeker geholpen is met de nieuwe aanbestedingswet. Maar uiteindelijk geeft de professionaliteit van inkopende diensten de doorslag. En ook van inschrijvers. Het succes van een aanbestedingsprocedure is uiteindelijk afhankelijk van de kennis van de markt, een duidelijk programma van eisen en een bestek dat past bij de gekozen inkoopstrategie. Dit zijn allemaal aspecten die niet in een wet vast te leggen zijn. De duidelijke kaders die de nieuwe wet geeft en de vermindering van administratieve lasten zijn in elk geval een flinke stap in de goede richting. Beide regelingen zijn bij het schrijven van dit artikel in consultatie, deze zijn nog niet officieel en definitief zijn vastgesteld.

*

STABULLETIN | 7

Risico

VAN HET VAK Rieten dak voor het eerst goed te verzekeren Een rieten dak geeft een huis een mooie, karakteristieke uitstraling. Maar risico’s zijn er ook. Het dak kan te dun zijn of uit verkeerd materiaal bestaan. Of het riet kan zijn aangebracht op een isolatie die niet dampdicht is. Dat kan aanzienlijke schade opleveren. Via het Rietgarantplan is het nu voor het eerst mogelijk rieten daken te verzekeren. Goed voor huizenbezitters, financiers én rietdekkers of bouwbedrijven.

8 | STABULLETIN

Bouwprojecten zijn vaak al complex genoeg. Bouwen van een woning met een rieten dak, vereist nog eens ­extra aandacht van alle samenwerkende partijen. De kwaliteit van het te gebruiken riet en de samenwerking met een ­vakbekwame rietdekker zijn essentieel. Architecten en bestekschrijvers ­moeten rekening houden met de specifieke ­eisen aan het ontwerp, en aannemers/ bouwers moeten zorgen voor een volledig dampdichte constructie.

vertelt Eugene Koster, managing director Construction & Engineering bij Aon Risk Solutions. “Het risico is echter groot als het dak verkeerd is aangelegd. Rieten daken die niet dik genoeg zijn, kunnen lekken. Een verkeerde hellingshoek of een constructie die niet dampdicht is zorgt ervoor dat het dak vocht vasthoudt, waardoor het riet kan gaan rotten.”

Risico’s “Een goed rieten dak gaat minimaal 25 jaar mee. En daken met een nog langere levensduur zijn geen uitzondering”,

• Juiste hellingshoeken – Voor goede afwatering is de juiste hellingshoek van een rieten dak van belang. Hoe minder steil het dak afloopt, hoe meer water het riet opneemt. Een normaal rieten dak heeft een hellingshoek van 45 graden. • Riet van goede kwaliteit – Alleen zoetwaterriet van eerste kwaliteit mag verwerkt worden. Riet van eerste kwaliteit moet bestaan uit buigzame, harde stengels zonder blad. • Wijze van aanbrengen riet – Het riet moet strak gebonden zijn. Op hoekkepers moeten rijgers en/of stormsteken in het riet zijn aangebracht. Het dundraad moet bestaan uit 1 mm RVS-draad en elke 22 cm zijn aangebracht. • Vochtgehalte van het riet – Te veel vocht in het riet zorgt voor rotting. • Opbouw van de onderconstructie – Deze moet vlak, gaaf, droog en schoon zijn en sterk genoeg. De onderconstructie moet luchtdicht zijn afgewerkt (afpurren), speciaal rond dakdoorbrekingen zoals kapellen, schoorstenen en afvoeren. • Dampdichte constructie – Door verschil in warme en koude lucht zal drukopbouw in de woning optreden. Wanneer warme, vochtige lucht doordringt in het riet, bijvoorbeeld door lekkage in de isolatie van de kapconstructie, kan schimmelgroei ontstaan. Deze tast het riet van binnenuit aan. De constructie moet dus dampdicht zijn en ook de beluchting van de kap moet goed zijn. • Invloeden omgeving – Bijvoorbeeld bomen dichtbij het rieten dak kunnen voor schade zorgen. Het dak blijft langer vochtig en ook het vuil uit de boom kan het dak aantasten.

Inspecteurs toetsen de volgende criteria:

Aon is een wereldwijde financiële dienstverlener en zorgt ervoor dat ondernemende mensen verantwoorde risico's durven te nemen door deze inzichtelijk en beheersbaar te maken. Samen met STABU helpen en informeren ze over risico's en risicomanagement in de bouw. auteurs: Carla Louwerens en Eugene Koster (Aon Risk Solutions)

Verzekeren mogelijk Een garantieverzekering op natuurproducten afsluiten was tot nu toe vrijwel niet mogelijk. Verzekeraars konden de kwaliteit van het materiaal en de risico’s die daarmee gepaard gaan niet goed inschatten. Door de komst van de rietgarantverzekering van het Rietgarantplan is het nu wel mogelijk om de karakteristieke daken te verzekeren. Het initiatief van verzekeringsmakelaar en risico-adviseur Aon en verzekeraar XL geeft huizenbezitters en financiers hiermee zekerheid.

het dak in orde, dan krijgt de huiseigenaar een certificaat en kan een verzekering worden afgesloten. Na vijf jaar volgt een tussentijdse inspectie. Kwaliteit aantonen Met het certificaat zijn zowel huis­ eigenaren als financiers van gebouwen met een rieten dak verzekerd ­tegen materiële schade. Naast de ­kosten van reparatie en vervanging zijn de verbeteringskosten, herkeuring van het dak en kosten voor tijdelijk herstel gedekt. Aannemers en architecten zijn er met dit certificaat van verzekerd dat zij aan het bouwbesluit voldoen. Daarin staat namelijk dat er dampdicht moet ­worden gebouwd. Ten slotte: het certificaat biedt bouwbedrijven en rietdekkers de ­mogelijkheid om de kwaliteit van hun werk aan te tonen.

'Een garantieverzekering op natuurproducten afsluiten was tot nu toe vrijwel niet mogelijk.'

Certificaat Huiseigenaren die zich aanmelden voor de verzekering, maken eerst online een afspraak met een onafhankelijke inspecteur die de kwaliteit van het rieten dak beoordeelt. Is

Meer informatie: www.rietgarantplan.nl

Intensievere samenwerking NEN & STABU Met de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst tussen NEN en STABU is een nieuwe fase ­aangebroken in het koppelen van kwaliteitsdocumenten met bestekspecificaties.

'Vanaf 1 juli 2013 is de CE-markering op bijna alle bouwproducten verplicht'

Door het steeds grotere belang van kwaliteitsdocumenten hebben NEN en STABU afspraken gemaakt om de praktische toegankelijkheid te waarborgen. Volgend jaar worden de ­be­stekspecificaties van STABU via internet gekoppeld met de NEN-omgeving: NEN-Normshop en/of NEN Connect.

CE-Markering Veel industriële producten of bouwproducten die op de markt worden gebracht binnen de EU, moeten voorzien zijn van een

CE-markering. Met dit merkteken geeft een ondernemer aan dat zijn product voldoet aan de Europese eisen op het gebied van veiligheid, gezondheid en milieu. Vanaf 1 juli 2013 is de CE-­ markering op bijna alle bouwproducten verplicht, als er een geharmoniseerde norm van toepassing is op het product. Hierdoor wordt de rol van normen in specificaties van bouwproducten steeds relevanter. Door de intensivering van de samenwerking tussen NEN en STABU haken beide organisaties op deze ontwikkelingen aan.

 Dr. P.H.W.M. Daverveldt - algemeen directeur NEN - en ir. M.L.A.M. van Hezik - algemeen directeur STABU (op foto rechts) onderschrijven de samenwerking om online koppelingen aan te brengen tussen de kwaliteitsdocumenten van NEN en de bestekspecificaties van STABU

STABULLETIN | 9

»Vervolg coverartikel "De onderste steen boven" Inmiddels is CRH Clay Solutions een beursgenoteerde onderneming met 76.000 ­ edewerkers en een omzet van 18 miljard in 2011. CRH Clay Soltuions verzorgt zowel m de productie als de distributie van gevel- en straatstenen met vijf gevelsteenfabrikanten in Limburg en een straatstenenfabriek in het Gelderse Tolkamer. Op de vraag naar duurzaamheid heeft de Limburgse fabrikant twee antwoorden klaar in de vorm van ‘beekstenen’ en ‘brickshield’. Beeksteen “Een gevelsteen is slechts een klein onderdeel van een gebouw. Uiteindelijk zijn we op zoek naar een totale geveloplossing”, aldus Arnout Janssen marketingmanager van CRH. Een van de oplossingen is gevonden in de ontwikkeling van de lichte ‘Beeksteen’. Drie jaar na de lancering mag deze zich in een toenemende populariteit verheugen. De Beeksteen – de naam is geregistreerd – meet 207 bij 65 bij 50 millimeter en is daarmee 35 millimeter smaller dan de traditionele gevelsteen. De steen vergt grofweg een derde minder klei en mortel en draagt dus bij aan de CO²-reductie.

'Door te kiezen voor strategische samenwerking legt de leverancier de basis voor innovaties in de wereld van ­bakstenen.'

“Deze steen biedt ontwerpers alle vrijheid om een eigentijdse gevel te ontwerpen zonder dat dit ten koste gaat van vloer­ oppervlak of thermische isolatievoor­ zieningen. Afgezien van milieu- en arbotechnisch gewin biedt de steen 35 millimeter ­extra ruimte in de spouw. Die kan worden benut voor meer verhuurbaar oppervlak of om een hogere isolatiewaarde te realiseren. Door het vullen van de spouw met additionele isolatie is de Rc-waarde op te schroeven met minstens 1 punt zonder aan de schildikte te tornen. Om die reden is de steen al in diverse renovatieprojecten toegepast. CRH Clay Solutions rekent zelf elke gevel constructief door. “De dunnere steen is constructief niet minder", benadrukt Janssen. “Om de stabiliteit van deze dunnere wand te waarborgen, passen we bij de Beeksteen standaard zes spouwankers per vierkante meter toe.” De horizontale dilatatie wordt vanaf drie bouwlagen ondersteund door geveldragers. Omdat de geveldrager ook 35 procent minder gewicht hoeft te dragen, levert dat een kostenbesparing op van 12 tot 15 procent.”

Brickshield Om het beste uit twee werelden samen te voegen is een nieuw gevelbekledingsysteem door CRH Clay Solutions en Rockwool ontwikkeld. Brickshield bestaat uit speciaal ontwikkelde Rockwool Ultra isolatieplaten en steenstrips van CRH Clay Solutions. “Door het Brickhield systeem krijgen bestaande woningen nieuwe bakstenen gevels met brandveiligheidklasse A1 en een sterk verbeterd energielabel. Het systeem is ook in de nieuwbouw uitstekend toe te passen. Met het Brickshield systeem behoudt de architect zijn ontwerpvrijheid qua kleur en vorm en is het eindresultaat niet te onderscheiden van een traditioneel gemetselde gevel. Elk gewenst metselverband en diverse sierverbanden zijn mogelijk zonder een aparte draagconstructie aan te brengen.” Allereerst worden de Rockwool Ultra Isolatieplaten met speciale lijmmortel direct tegen de bestaande gevel aangebracht en mechanisch bevestigd. Daarna worden de steenstrips van CRH Clay Solutions tegen de isolatieplaten gelijmd en afgevoegd met een speciale voegmortel. Tijdens de installatie hoeven bewoners hun woning niet te verlaten. In de nieuwbouw wordt de buitenspouw overbodig en Brickshield zorgt voor een gewichtsverlaging van de gehele bouwconstructie. “Door ons zusterbedrijf Ibstock in het Verenigd Koninkrijk is dit principe al succesvol in de praktijk toegepast, waardoor we het nu ook op de Nederlandse markt willen zetten.” STABU De producent ziet een groeiende belangstelling in de variatie van toegepaste gevelstenen. Janssen: “Onze producten zijn in behoorlijk wat bestekken opgenomen. In de STABU-uitgave 2013-1 is bovendien ons hele assortiment aan gevelstenen in de systematiek opgenomen met de diverse soorten stenen, kleuren, structuren, etc. Met de producten die we hebben ontwikkeld en onze commitment in het zoeken van duurzame samenwerking willen wij ons stevig verankeren in het voorschrijvingstraject”, aldus Arnout Janssen van CRH te Neer.

Material Xperience 2013 CRH neemt tijdens de BouwBeurs 2013 (4 t/m 9 februari) deel aan hét jaarlijkse materiaal­ evenement voor architecten en andere creatieve professionals, Material Xperience genaamd.

10 | STABULLETIN

» Vervolg coverartikel "Brochure CE-markering"

Nieuwe fabrikanten '13 Met de uitgave 2013-1 hebben de onderstaande fabrikanten besloten om producten onder de aandacht te brengen van opdrachtgevers, architecten, aannemers en adviseurs.

De brochure CE-markering vloeit voort uit de behoefte om partijen in de bouwsector te informeren waar de CE-markering op bouwproducten inhoudelijk voor staat. In het kader van de Europese Verordening bouwproducten, de opvolger van de Richtlijn bouwproducten, moeten vanaf juli 2013 alle producten in de bouw, die onder een Europees geharmoniseerde productnorm vallen voorzien zijn van een CE-markering. Dit geldt voor alle landen binnen de Europese Economische Ruimte (EER). Indien deze bouwproducten niet voorzien worden van CE-markering mogen deze niet meer worden verhandeld of toegepast in de EER. De CE-markering voor bouwproducten heeft gevolgen voor een groot aantal betrokkenen in de bouwsector. De partijen die te maken zullen krijgen met CE-markering zijn fabrikanten, importeurs, distributeurs, leveranciers, adviseurs, aannemers, ambtenaren en diverse andere personen die werkzaam zijn in de bouwsector. Voor de bestekschrijver is het van belang om te weten wat de CE-markering op bouwproducten inhoudt: in hoeverre moet een bestekschrijver bij het opstellen van bestekken hier rekening mee houden. Op de website van de Rijksoverheid (www.Rijksoverheid.nl), dossier bouwproducten, kunt u met de Module CE-markering nagaan welke bouwproducten voorzien moeten zijn van een CE-markering en welke normen en richtlijnen daarbij van toepassing zijn.

» Aesy Liften B.V. • Lift met betreedbaar platform » Busbar Systems Benelux • AEA Railkokersysteem » Conduct Technical Solutions B.V. • Stalen draadgoot » CRH Clay Solutions • Bakstenen » De Gier B.V. • Aluminium dakklepraam en gevelklepraam met aandrijving » Decocement Int. • Microbeton vloeren en paden » Den Braven Sealants b.v. • Kitten, Polyurethaanschuim, Butylbanden, compressiebanden » Dutch Coating Innovators B.V. • Coating » Ee Stairs Nederland B.V. • Trappen en balustraden » ExcelAir b.v. • Stuwdruk en axiaal ventilatoren, gasdetector » Marco Werkbladen B.V. • Kunststof aanrechtblad/ werkblad » Mattenindustrie Noels B.V. • Entreematten » Sistim B.V. • Kemmlit sanitaire afscheidingscabines » Viessmann Nederland B.V. • Gasgestookte waterketel Het totale overzicht staat op www.bestekservices.nl.

In deze brochure worden uitsluitend behandeld de producten welke onder de Europese Verordening bouwproducten (305/2011/EU CPR) vallen. Hoewel in deze verordening enigszins misleidend wordt gesproken over bouwproducten, behandelt de verordening in hoofdlijnen enkel de bouwkundige bouwproducten. Producten die ook in de bouw worden toegepast, zoals drukvaten, elektromagnetische producten, gastoestellen, machines, telecommunicatie producten en liften komen echter niet voor in de verordening. STABU anticipeert op de Europese Verordening door de productspecificaties conform de verordening op te stellen op basis van één uniform opgebouwde Europese modelspecificatie voor dat specifieke product. Overige STABU-brochures Op de website van STABU zijn nog meer brochures te vinden, waaronder twee nieuw versies. De brochure Ketenaansprakelijkheid is aangepast aan de UAV 2012 en de brochure CAR-verzekering is reeds sinds september 2012 als definitieve versie op de website geplaatst.

Meer informatie Voor fabrikanten biedt STABU de mogelijkheid om meer voorgeschreven te worden in bestekken. Wanneer u deze wilt benutten en er is behoefte aan een mondelinge toelichting op de hiervoor omschreven mogelijkheden, aarzel niet om contact op te nemen: Stichting STABU José Schaap of Henk Gidding bel: 0318 - 63 30 26 mail: [email protected]. STABULLETIN | 11

Klein nieuws dat we u toch niet wilden onthouden.

Korte Berichten

Update B Administ NA Voorbeel ratieve dbepalin gen

De

BNA

Administr atieve geüpdate Voorbeeld en gepla bepalinge atst op n zijn (www.sta d e websi bu.org). te M e v t a n h et versch waren de STABU ijnen van BNA Adm de UAV inistratiev herzienin 2012 e Voorbe g toe. De eldbepali Koninklijk ngen aan van de B e een M aatschapp ouwkunst ij ter Bev Bond van o rd heeft ten e Nederlan ring behoeve dse Archit van haar ecten (BN voorbeeld le A) d en enkele bepalinge administr n opgest een nutti a e ti ld eve waarvan ge functi zij vindt e kunnen dat deze aangereik v e rv u llen naast te aanvull de door ende adm STABU inistratiev e bepalin g e n . In de upd ate zijn zo we l d e B bepalinge NA admin n als istratieve d e voorbeeld STABU ad ministrati e v e bepalinge n voorz ien van een toelichtin g of instructie , herkenb aar aan de z insnede BNA AANBEVE LING.

Website S TA

BU/Beste

Meer info

rmatie NA aanbe velingen

kteksten/B

es g e l l o c t s a G

n n docente rzoeken va ve U B A ST e ereid n ontvangt het voorb ij b Regelmatig e ti a or form U om vo llende in van STAB om aanvu d o b n a a t verzorgen ssen. He lleges te co st van de le ga s ti gra k. nstellingen gretig aftre onderwijsi ssen vindt le e d ) st a a n tijdens (of atie Meer inform ting over re toelich Voor nade contact eges kan ll co st a g de et: genomen m worden op iltenburg M . (Henny) .M .H H . g in ) 63 30 26 tel.: (0318

12 | STABULLETIN

Help desk

Stich ting S TABU antw biedt oord de he op m lpend de m o gelijk e han ogelij e k v d bij h r agen eden word het v via d van d en d inden e a e gelijk S S T van e T techn A A BU-h s vele BU-sy en ische e lp s t d e v e m r a s o a g k n tiek in . Naa en b regelg derw eantw st erpen eving algem oord , a . He ene z certifi dmin t o v in a e cerin a r inh , istrati ntal g is sig oude eve vrage word nifica lijke, n ov b en ge e p n a er w t toeg lingen publi de w et- e enom ceerd , n ebsite n en. D orme in de . e me r in vrage g est ge nrubr e n stelde iek va vrage n STA n BU-b ulleti n en

Vrag tel.: ( en? 0318 e-ma webs ) 63 3 il: pos ite: w 0 t m 26 ww.s aster tabu. @sta org/S b u .nl TABU Helpd esk

Besteksbeoordelin g

Regelmatig ontvang t STABU van licentie houders de vraag of een mogelijkheid be er staat om een beste k te laten controler Als STABU diens en . tverlening is ee n dergelijk gevra ag besteksbeoordeling de uiteraard mogeli jk. Het enkelzijdi afgedrukte, opge g stuurde bestek wo rd t da n do or een STABU-medewerke r (vooraf) van co mmentaar voorzie en (in maximaal n een halve dag) met de opsteller(s besproken. De be ) commentariëring en de behandeling ervan vindt in begin sel plaats bij Stich ting STABU te Ede. Meer informatie ing. H.H.M. (Henny ) Miltenburg tel.:(0318) 63 30 26 e-mail: hmiltenbur [email protected]

Aan alles komt een eind rt van Tien jaar na de sta ssen tu de samenwerking (Bouw STABU en BRIS or Inf matie Regelgeving STABU Systeem) heeft per de samenwerking Stichting STABU gd. In 2002 heeft 31-12-2012 opgeze llectief contract tiehouders een co en lic ar ha al or vo n deel van het t gebruik van ee afgesloten voor he het gebruik van afgelopen jaren is De is. hu en ar isW Br ers afgenomen; or de licentiehoud BrisWarenhuis do sultaten van de vestigd door de re be rd we n ee tg he rkte gebruik is enquête. Het bepe onlangs gehouden is besloten om de kosten en aldus n ge te en og ew afg l meer te laten is geen onderdee het BrisWarenhu ment. Volgend t STABU-abonne he n va en ak m uit uwe onderdelen een van de nie jaar zal STABU arin allerhande roduceren met da 'Kennissysteem' int atie. Inmiddels nische hulpinform juridische en tech n brief gehad licentiehouders ee hebben de STABUieding. persoonlijke aanb van BRIS met een

t PIM word

STABU m@il

Het is ook m ogelijk in uw om re inbox gelmati te krij g nieu digitale g ws ove e n . nieuws S T r STAB A B U hee brief in U genaam ft h hiervo et leve d. R o r n e g e g e e elmati roepen n worde g za , STAB n ove l da Um@il r zoge arin gebruik naamd geïnfor ersdag e STA meerd en, nie BU-eve worde n u e we uit mente n actu n g a e v zoals le e n, beu zaken en de rzen, in een aandac e k t c. Zo ort arti ht ­gev die op kel we estigd onze w ergege op uit e ven b gebreid site sta 6x per an. STA ere ar jaar ve ti B k Um@il rzonde elen u de in n naar wordt formati ongeve alle ge e o er ïnteres ok ont websit seerde vangen e van S n. Wil , meld TABU, t t u zich www.s tabu.o aan via rg. de

ased e cloud-b am van d a n e d 2 r 201 doopt tot novembe IM' omge 7 'P 2 r p e o e h ft e e cesb ) gaat Bricsys he nt- en pro eem (PIM e st m y u ts c n o e d m age voor n atie Man n met ee oplossing er. Same ject Inform rd ro e P v t ® e o H eciale apoo 'Chapoo'. naam Ch en een sp nder de ok & feel o lo l e e e d w rm u ernie dan fo ook een v . aam is er n e s website w u ie n n de Bricsy a v s lo te ebsi rmatie Chapoo w Meer info t, België 9050 Gen , 1 0 /2 5 e 99 V, Bellevu )9 244 01 Chapoo N Fax +32 (0 0 9 1 0 4 )9 24 poo.com www.cha Tel. +32 (0 : te si b e w

Update voorbeel ­ estek eengezindb swoning

Het voorb eeldbeste k van de e engezinsw daarmee een onde oning is ge rlegger vo üpdate en 00 (volge or het ge ns UAV 2 b ruik van h 012) besc oofdstuk hikbaar. H van de ee et voorbe ngezinswo eldbestek ning dat S staan, is TABU op h aan de S aar websi te heeft TABU-Cata maar bied logus 201 t ook een 2-2 aang epast, o nderlegge Hoofdstuk r voor he 00 (volgen t g e b ruik van s UAV 201 2). www.stab Meer info u.org > be rmatie stektekste n > voorb eeld wonin g

ELEMENT auteur: Jan Rip

Leugen of fout? Kostenoverschrijding bij publieke werken trekt altijd heel veel aandacht. Het is immers belastinggeld dat over de balk wordt gegooid. Burgers en buitenlui hebben zo hun mening en politici neigen snel tot parlementaire enquête. Het onderzoek van Flyvbjerg c.s.1 wordt veelvuldig naar voren gehaald, onlangs nog in een discussie op de Engelstalige CNBR nieuwsgroep. Daar bloeide een discussie ‘onder professoren’ even snel op als hij weer verdween. And the rest is history?

Als we de bijdragen aan deze discussie bekijken, dan zien we eerst de erkenning van het werk van Flyvbjerg, maar ook verwijzing naar een beperkt aantal andere onderzoeken2. Daarin is vast ook aan feitenonderzoek gedaan, zo de basis voor een waaier aan opinies in genoemde discussie vormend.Heersende mening is dat Flyvbjerg degelijk werk heeft verricht met het onderzoek naar kostenoverschrijdingen van weg- en spoorprojecten. Een kritisch punt is dat afwijkingen in budgetten van nature niet de statistisch normale verdeling hebben. Ook is er commentaar dat het vroegste budget vergelijken met de eindafrekening geen rekening houdt met de effecten van de inhoudelijke ontwikkeling die ieder project doormaakt. Interessanter is het aanknopen bij Flyvbjerg’s verklaring over de achterliggende oorzaken. Bij dit type projecten is dan sprake van bewust verkeerde voorstelling van zaken in de projectbegrotingen en –budgetten. 14 | STABULLETIN

De Nederlandse Vereniging van Bouw Kostendeskundigen (NVBK) gaat in deze rubriek in op de verhouding kosten & bestekken.

'Een verzachtende waarde is dat een ­gebouw ook een icoon voor de stad kan zijn, dat jaarlijks miljoenen bezoekers trekt.' Dus eerder liegen (bij opstelling van projectbudget), dan fouten maken, nu eenmaal samenhangend met het karakter van het begrotingswerk. Een aantal meningen is gericht op het harde liegen. Verzachtend wordt gesproken over onze natuurlijke neiging tot voorstelling van aantrekkelijk geprijsde zaken, wanneer we een positieve beslissing van een opdrachtgever of financier willen verkrijgen. Nog meer verzachtend is: ‘En waarom zou je je er druk over maken? Er is ook nog zo iets als ‘waarde’. Voorbeeld is dan de opera van Sydney, die een icoon voor de stad is (net als de Eiffeltoren) en die jaarlijks miljoenen bezoekers trekt (net als de Eiffeltoren).

project-als-toekomstvoorspelling verklaren heel veel voorbeelden van kostenoverschrijding in projecten, ook al worden die voorbeelden verergerd door optimistische voorstelling van zaken, liegen of corruptie. Zou van die laatstgenoemde effecten geen sprake zijn dan nog weet de kostendeskundige zeker dat hij werkt met onzekerheid en project-als-toekomstvoorspelling. Wanneer we in deze rubriek een brug slaan tussen ­bestek­deskundige en kostendeskundige, tussen Kwaliteit en Geld, waar zit dan voor de diverse specificeerders van kwaliteit (programmeur, ontwerper, bestekkenmaker) het ‘liegen of fout’. Ook zij willen graag dat het project door blijft gaan, ook zij zijn beperkt in hun kennis en kunde. Ook zij maken deel uit van projectorganisaties die bijna per definitie niet leren. Maar hun bijdragen aan kostenoverschrijdingen in projecten zijn heel wat minder gemakkelijk te onderzoeken, dan zoals door Flyvbjerg gedaan is, in een forse serie min- of meer vergelijkbare ­projecten, met als meeteenheid geld.

1

De discussie komt dan pas goed op gang, het speelveld wordt breder want naast de weg- en spoorprojecten verschijnen nu ook de culturele projecten en de overheidsgebouwen in beeld, notoire dragers van het kostenoverschrijdingsvirus. Onderscheid wordt gemaakt in de rollen van projectmanager en kostendeskundige. Projectkwaliteitssysteem, technieken voor risicobeheersing en hulpmiddelen zoals BIM komen als geneesmiddel in beeld. Naast ‘leugen’ zijn ook ethiek en corruptie trefwoorden. De ‘leugen of fout?’- discussie leidt ook tot de meer afstandelijke benadering die een project met zijn kostenramingen en budgetten ziet als een pure toekomstvoorspelling. Er zijn grenzen aan de hoeveelheid informatie die verzameld kan worden over iets dat nog niet heeft plaatsgevonden. Onzekerheid en ­

De heer Rip is van oorspronkelijk civiel ingenieur, maar met specialisatie utiliteitsbouw. Hij werkte ruim 15 jaar bij bouwprojectmanagementbureau PRC als onderzoeker, kennismanager en adviseur, waar hij de snelle ontwikkeling van interne bureau-opleidingen naar extern gerichte cursussen mee.

Underestimating Costs in Public Works Projects, Error

or Lie?, Bent Flyvbjerg, Mette Skamris Holm, and Søren Buhl, APA Journal/Summer 2002/Vol. 68, No. 3 2

Reader verkrijgbaar via [email protected]

Over de auteur

Als zelfstandig adviseur opereert hij sinds 2000 onder de naam JRC2000. Als projectmanager van kennispublicaties van SBR is zijn specialisatie advies en ontwikkeling van opleidingen bouwmanagement en bouwkostenmanagement. Sterk betrokken bij het onderwijsontwik-kelingsproject Erkenning Kosten- en Besteksdeskundigen (2005-2009). Ook docent en cursusleider HAN.

STABULLETIN | 15

Vanuit een eigen adviesbureau adviseert Pim Herber zowel aannemers als opdrachtgevers zonodig procedeert hij zaken uit bij de Raad van Arbitrage voor de Bouw. In deze rubriek gaat hij in op de dagelijkse - met name juridisch getinte - bouwpraktijk.

Recht van

Marktconforme prijs? Problemen over meer en minderwerk leiden jaarlijks tot vele procedures. Een van de redenen daarvan is dat geen enkel bestek 100% juist is. Ook kan het natuurlijk zo zijn dat het bestek goed is maar de opdrachtgever tijdens de uitvoering aan de aannemer een scope-wijziging opdraagt. De vraag is dan altijd tegen welk bedrag zo’n wijziging moet worden afgerekend.

Nog niet zo lang geleden moest de Raad van Arbitrage over het volgende oordelen. Tussen een opdrachtgever en een aannemer was een overeenkomst van aanneming gesloten inzake de herinrichting en sanering van locatie x. Tijdens de uitvoering kondigde de opdrachtgever aan diverse grote bestekswijzigingen te willen doorvoeren. De aannemer offreert deze bestekswijzigingen voor ruim € 1.200.000, met daar bovenop nog aanvullende kosten voor het afkopen van onderaannemers, winstderving en vertraging . Dat vindt de opdrachtgever te hoog en bovendien kan hij zich ook niet vinden in de claim inzake het afkopen van onderaannemers, winstderving en vertraging. Vervolgens draagt de opdrachtgever aan de aannemer op een marktconform voorstel te doen. Nadat de aannemer 4 keer zijn prijs heeft bijgesteld heeft hij volgens de opdrachtgever nog steeds geen marktconform voorstel gedaan en ontbindt de opdrachtgever de gegeven meerwerkopdracht waarna hij deze gaat aanbesteden. Dat pikt de aannemer niet en er volgt een procedure bij de Raad van Arbitrage voor de Bouw. Eerste vonnis Arbiters maken korte metten met het standpunt van de aannemer en geven de ­opdrachtgever gelijk. Ze overwegen als volgt: Arbiters zijn met opdrachtgeefster van oordeel dat aanneemster ook met haar vierde prijsaanbieding - ad € 998.500,00 (exclusief BTW), maar mèt de eerder genoemde aanvullende kosten ter zake van het afkopen van onderaannemers (€ 26.000,00), winstderving (€ 246.900,00) en vertraging (niet gekwantificeerd)voor de onderhavige bestekswijzingen geen marktconforme prijs heeft neergelegd.

Over de auteur

Aannemer betoogt nog dat tijdens de onderhandelingen de opdrachtgever zijn directiebegroting op tafel had moeten leggen, maar daar zijn arbiters het niet

De heer mr. W.J.M. (Pim) Herber is na zijn rechtenstudie in Amsterdam eigenlijk bij toeval in de bouwnijverheid terecht gekomen. Als directiesecretaris en bedrijfsjurist heeft hij enige tijd bij een aannemer gewerkt. Daarna zijn de werkzaamheden bij een van de voorlopers van Bouwend Nederland, het Nederlands Verbond van Ondernemers in de Bouwnijverheid (NVOB) voortgezet. De kennis van de aannemerij is via een groot advocatenkantoor in Amsterdam aangevuld met ervaring vanuit het oogpunt van de opdrachtgevers. Vervolgens is Pim Herber benaderd door de toenmalige Directie Coördinatie Bouwnijverheid van Ministerie VROM voor het herzien van regelgeving op aanbestedingsgebied. Voor zijn

16 | STABULLETIN

mee eens. Ook vinden arbiters het niet relevant dat na een gehouden aanbesteding de bestekswijziging door een andere aannemer is gerealiseerd voor een hoger bedrag dan de laatste prijsaanbieding van de aannemer. Dat alles neemt niet weg dat volgens arbiters ook de laatste prijsaanbieding van de aannemer niet marktconform is en dus heeft de opdrachtgever de opdracht tot het uitvoeren van de bestekswijziging terecht ontbonden. Dat klinkt ook allemaal heel redelijk: een aannemer is gehouden een redelijke, marktconforme prijsaanbieding te doen als hem een bestekswijziging wordt opgedraen. Maar is dat wel zo? Tweede vonnis De aannemer kon zich niet vinden in dit vonnis en ging in hoger beroep. In deze procedure oordeelden arbiters heel anders over de vraag of de aannemer gehouden is een marktconforme aanbieding te doen: Appelarbiters zien niet in, in de nakoming van welke verplichting aanneemster toerekenbaar is tekort geschoten vanwege het gegeven dat zij op 26 september 2008 een voor opdrachtgeefster niet aanvaardbare (nieuwe) aanbieding heeft gedaan. Partijen voerden destijds één op één onderhandelingen over het op te dragen meerwerk en het zal opdrachtgeefster destijds, na vier eerdere aanbiedingen, duidelijk zijn geworden dat zij geen overeenstemming zou bereiken met aanneemster. Daarmee staat echter niet vast dat

functie van rijksambtenaar had hij voldoende juridische bagage en relaties in de bouw om hieraan gehoor te geven. De heer Herber is momenteel op diverse fronten actief. Naast het lesgeven, via organisaties als STABU en BOB, heeft hij eigen adviesbureau opgezet van waaruit hij zowel aannemers als opdrachtgevers adviseert en zaken zo nodig uitprocedeert bij de Raad van Arbitrage voor de Bouw. Hij publiceert regelmatig in het Tijdschrift voor Bouwrecht en in andere bladen.

SPREKEN

» vervolg van pagina 7

door mr. W.J.M. (Pim) Herber

In de vorige aflevering (STABU-bulletin oktober 2012) vroeg ik u ­waarom de volgende meerwerkclausule niet juist is: 01.02.35 VERREKENING VAN MEER EN MINDER WERK 01. VERREKENING VAN MEER EN MINDER WERK Onverminderd het bepaalde in par. 35, 36, 37 en 38 van de U.A.V. geldt de navolgende

Belang uitspraak Op dit oordeel valt m.i. niets af te dingen. Waarom zou een aannemer verplicht zijn om een marktconforme aanbieding te doen? Als een garagehouder een auto die € 20.000 waard is, voor € 100.000 in zijn showroom aanbiedt, dan mag dat. Dat hij die auto voor die prijs nooit kwijt raakt is een heel andere zaak, maar hij heeft de vrijheid om die auto voor een niet marktconforme prijs aan te bieden.

aanvulling: eventueel tijdens de bouw uit te voeren meer- en/of minderwerken als gevolg van bestekwijzigingen, verrekening van stelposten en/of verrekening van hoeveelheden kunnen eerst worden verrekend, indien de opdrachtgever daartoe schriftelijk opdracht heeft verleend tegen een vooraf met de aannemer overeengekomen bedrag.

Op de eerste plaats is het woordje “onverminderd” niet juist. De bestekschrijver heeft de bedoeling af te wijken van het bepaalde in par. 35 t/m 38 en dus moet het woordje onverminderd worden vervangen door: “in afwijking van”. Op de tweede plaats: het valt te begrijpen dat een opdrachtgever bij bestekswijzigingen bepaalt dat daaraan een schriftelijke opdracht ten grondslag moet liggen en dat vooraf met de aannemer overeenstemming is bereikt over de prijs daarvan. Maar bij verrekening van stelposten en hoeveelheden is dit niet goed denkbaar en overbodig. Bij besteding van stelposten is het immers per definitie de opdrachtgever die bepaalt welke materialen de aannemer ten laste van stelpost moet inkopen en daartoe opdracht geeft. Bij geschatte hoeveelheden is uitgangspunt dat de eerste 10% afwijking niet wordt verrekend. Een opdracht daarvoor is dus overbodig. Niet duidelijk is of de bestekschrijver ook bedoelt te zeggen dat voor overschrijding van verrekenbare hoeveelheden een schriftelijke opdracht en prijsovereenstemming vereist is. Zo dat zijn bedoeling is, is dit onzin omdat bij verrekenbare hoeveelheden altijd sprake is van een afwijking t.o.v. de bestekshoeveelheid en al bij voorbaat is overeengekomen hoe deze afwijking verrekend gaat worden: tegen de reeds overeengekomen verrekenprijs. Er valt nog wel wat meer te zeggen over deze meerwerkclausule, maar dan wordt dit stukje veel te lang. De conclusie is in ieder geval dat ­dergelijke meerwerkclausules beter niet kunnen worden gehanteerd.

aanneemster jegens opdrachtgeefster is tekort geschoten in de nakoming van een op haar rustende verbintenis en kan de ingeroepen ontbinding geen stand houden. Zoals hiervoor overwogen, levert het enkele verwijt dat aanneemster geen marktconforme prijsaanbieding heeft gedaan geen grond op voor ontbinding. Opdrachtgeefster heeft in eerste aanleg gewezen op de eisen van redelijkheid en billijkheid die partijen jegens elkaar in acht hebben te nemen, ook in onderhandelingen. Partijen zijn inderdaad ook in een onderhandelingsfase gebonden aan de eisen van de redelijkheid en billijkheid, waarbij zij ook de gerechtvaardigde belangen van de wederpartij voldoende in het oog dienen te houden. Kortom: in hoger beroep geven arbiters aannemer gelijk en de opdrachtgever bijt in het stof.

En zo is het ook bij bestekswijzigingen: als een aannemer wordt gevraagd een offerte/prijsopgave te doen, dan hoeft die niet marktconform te zijn. De Raad van Arbitrage voegt daar wel een heel belangrijk ding aan toe: de prijsaanbieding van de aannemer moet wel rekening houden met de gerechtvaardigde belangen van de opdrachtgever. Een volstrekt niet reële prijsaanbieding van de aannemer houdt geen rekening met deze belangen en is dus fout. Maar een aanbieding die wat hoger is dan waarvoor een andere aannemer het werk wil uitvoeren, daar is niets fouts mee! Tijdstip van prijsovereenstemming De UAV gaan ervan uit dat eerst prijsovereenstemming wordt bereikt en dat daarna de bestekswijziging wordt uitgevoerd. In zo’n geval kan de aannemer dus een prijs offreren en overeenkomen die hoger is dan de marktconforme prijs, mits hij met zijn prijs voldoende rekening houdt met de gerechtvaardigde belangen van zijn opdrachtgever. Heel vaak komt het voor dat eerst de bestekswijziging wordt uitgevoerd en dat daarna pas wordt gepraat over de prijs. In zo’n geval heeft de aannemer recht op een “redelijke” vergoeding die wel marktconform is. Maar wat is een marktconforme prijs? Daarover heeft de Raad van Arbitrage als volgt geoordeeld: Volgens de “Van Dale” betekent “marktconform”: “Van de ­prijzen van producten en diensten overeenkomstig de prijzen van andere aanbieders”. Dat is dus niet zonder meer de ­laagste prijs. Naar het oordeel van arbiters heeft opdrachtgeefster niet aangetoond dat de prijsaanbieding van aanneemster niet marktconform was. Integendeel, tijdens de mondelinge behandeling heeft opdrachtgeefster verklaard dat de goedkoopste aanbieder geen winst en risico en algemene kosten had gerekend, hetgeen volgens arbiters reeds daarom geen marktconforme aanbieding was. Kortom: markconform is niet de laagste prijs, maar een prijs waarin alle reële directe kosten en een redelijk opslagpercentage zit. Een opslagpercentage van 10% wordt door arbiters al snel als redelijk gezien. Wilt u meer weten over de UAV of over meerwerk? Mail mij gerust: [email protected] STABULLETIN | 17

Intensievere samenwerking BouwConnect en STABU STABU en BouwConnect bundelen de krachten en gaan intensiever samenwerken met als doel kwalitatief hoogstaande bouwinformatie voor een brede doelgroep toegankelijk te maken.

Op foto v.l.n.r:ir. R.H. (Radboud) Baayen - hoofd technische zaken van STABU, P. (Paul) van Pelt - directeur De Twee Snoeken/ BouwConnect, ir. M.L.A.M. (Maarten) van Hezik - algemeen directeur STABU, R. (Roel) Willemsen BouwConnect/KPN

De BouwConnect Bibliotheek is de digitale informatiebron van eenduidige product- en bouwdeeldefinities. Naast een grote hoeveelheid volledig gespecificeerde producten van ­fabrikanten

Gedragscode voor bewuster bouwen Aandacht voor de omgeving, medewerkers en het milieu, veilig werken, dat is waar een Bewuste Bouwer voor staat. Naar Engels voorbeeld is in 2009 de Stichting Bewuste Bouwers - zonder winstoogmerk - opgericht die enerzijds een gedragscode voor bouwplaatsen uitgeeft en anderzijds de opbrengsten besteedt aan activiteiten die het imago van de bouw verbeteren. Directeur van de Stichting - Margo Dierick - licht de vijf pijlers toe waarop de gedragscode steunt.

Bewuster bouwen Bewuste bouwers is een onafhankelijke stichting die een gedragscode uitgeeft voor bouwplaatsen. Margo Dierick licht toe: "De slogan van de stichting is 'bewuste bouwers, beste buren'. Hoewel overlast voor de omwonenden niet geheel te voorkomen is, kan goede communicatie (gespeend van vaktermen) voor veel duidelijkheid zorgen." Gedragscode Vier grote bouwconcerns BAM, Ballast Nedam, Volker Wessels en Strukton hebben het initiatief genomen om het Engelse model van 'code of conduct' te introduceren in Nederland. Na een proefperiode zijn vijf pijlers geformuleerd waarop de gedragscode is gebaseerd. De vijf pijlers zijn: bewust, veilig, verzorgd, milieu en sociaal en geven aan hoe bewust de bouwplaats moet zijn. "Regelgeving is er natuurlijk op allerlei fronten. Daar moet iedereen zich aan houden, maar dit is een stapje er bovenop. Het past ook binnen Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen, daarmee kun je als bedrijf laten zien dat je bewust met je omgeving maar ook medewerkers, milieu en veiligheid omgaat." 18 | STABULLETIN

Het hoge doel van de stichting is imagoverbetering in de bouw. "Het blijft ook niet alleen bij de initiatiefnemers, er heeft een groot aantal andere bouwers zich bij ons aangesloten. Imagoverbetering doe je natuurlijk alleen als je door heel Nederland bouwers zo ver krijgt dat ze bewuster gaan bouwen", aldus Margo Dierick. Deelnemen De deelnemers zijn vertegenwoordigd in alle bouwsectoren en verdeeld over heel Nederland. Dierick: "De indruk zou gewekt kunnen worden dat alleen grote bouwbedrijven zich kunnen aanmelden. Wij zijn echter blij dat tot onze nieuwe leden MKB-bedrijven behoren. Het committeren aan onze uitgangspunten stijgt boven omzetten uit. Deelnemen is vrijwillig maar niet vrijblijvend." De minimum vereisten voor deelname aan Bewuste Bouwers zijn bouwprojecten die: • de gedragscode van Bewuste Bouwers onderschrijven; • de beoordelingscriteria bestudeerd hebben; • een minimale duur van 6 weken hebben; • een minimale bouwsom van € 100.000 hebben. Een bouwer kan op twee manieren deelnemen aan Bewuste Bouwers: • het betalen van een jaarlijkse vergoeding op concernniveau op basis van de concernomzet; • het betalen van een projectbijdrage op basis van de bouwsom van het betreffende project. Voor elke aanmelding krijgt men een certificaat voor de bouwplaats. Toetsen Het bestuur van Stichting Bewust Bouwen bestaat uit opdrachtgevers en -nemers en is onafhankelijk aangezien er geen aangesloten bouwers in zitten. "We willen voorkomen dat men denkt dat wij als slager ons eigen vlees keuren." Door middel van een interactieve sessie (toolboxtraining) worden alle bouwplaatsmedewerkers bijgepraat over hun rol in het bouwproces.

bevat de Bibliotheek ook abstracte bouwdelen, waarbij allerlei soorten informatie geraadpleegd kan worden waaronder de STABU-bestekteksten. Afgesproken is dat STABU de output van deze specificaties gaat controleren zodat deze van optimale kwaliteit is. Stichting STABU levert al ruim 27 jaar een bestekssystematiek voor de woning- en utiliteitsbouw, waarin onder meer fabrikantgebonden productspecificaties zijn opgenomen. Nu nog op cd, maar in 2013 zal de stap worden genomen om STABU Online te introduceren. In dit kader wordt onderzocht om het mogelijk te maken om de STABU fabrikanten productspecificaties aan te passen op de nieuwe wetgeving conform CE en deze ook in BouwConnect te kunnen gebruiken.

Workshop BIM levert visitekaartje af Op 14 november 2012 is in samenwerking met BAZ en Brink Groep een BIM Workshop georganiseerd. Over BIM doen veel verhalen de ronde en STABU krijgt veel vragen over dit onderwerp. Daarom zijn de workhsops op touw gezet om de licentiehouders van STABU objectieve voorlichting te geven over de nieuwe werkmethoden die uit het toepassen van BIM gaan voortkomen. STABU heeft de noodzakelijke standaarden ontwikkeld om te kunnen "bimmen" en overlegt nu met zoveel mogelijk softwarehuizen om deze standaarden te laten implementeren in softwareprogramma's. Maar dat is een technische noodzaak om informatie te kunnen uitwisselen tussen de verschillende bouwpartners in alle stappen van het bouwproces.Belangrijker is het om te weten hoe het BIM-proces in praktische stappen wordt vertaald in ieders praktijk en eigen projecten. In het voorjaar van 2013 zullen wederom de BIM Workshops worden georganiseerd.

Margo Dierick

"We toetsen op drie manieren. Allereerst door steekproefsgewijze audits op de bouwplaats zelf, vervolgens kunnen we 'mystery' bezoekers sturen (rondom bouwplaats) waarvan het bouwbedrijf ook een kort verslag krijgt. Last but not least hebben we de website 'verbeter de bouw.nl' opgezet." Leren Om initiatieven te ondersteunen zijn er punten te scoren met een 'best practice', uiteraard wederom gebaseerd op de vijf pijlers. "Recent hebben we zo een (bouw)keetwarmingparty gehad. Ook het per fiets verkennen van de omgeving (route, veiligheid, wat kom je tegen) van de bouwplaats is positief gewaardeerd. Al deze ervaringen kunnen worden uitgewisseld en dat we daarmee bijdragen aan een bewust gebouwd Nederland is een grote plus. Bewuste bouwers is een gedragsverandering. Die bereik je alleen door er bewust met elkaar over te praten". Draagvlak "Iedereen is voorstander van een imagoverbetering van de bouw. De deelnemende bedrijven zien het niet alleen als een manier om zich te profileren door het bewust omgaan met de activiteiten op de bouwplaats maar zijn ook bereid zich daarop te laten toetsen. Met name opdrachtgevers vinden dat aspect interessant. ProRail en Rijkswaterstaat hebben een (financiële) stimuleringsregeling opgezet. Deze partijen laten daarmee zien dat ze het belangrijk vinden en dat het ze ook nog geld waard is. Met de deelname aan Bewuste Bouwers zijn punten te scoren, bijvoorbeeld binnen BREEAM (beoordelingsmethode om de duurzaamheidprestatie van gebouwen te bepalen). Opdrachtgevers kennen EMVI-punten toe; niet op laagste prijs, maar op prijs en kwaliteit. Daar nemen ze dan steeds vaker het bewuste bouwen in mee. Met name de externe toetsing spreekt de opdrachtgevers aan." Groei Op de vraag naar de belangstelling vanuit de bouw antwoordt Margo Dierick: "De cijfers spreken voor zich. Hoewel er aan naamsbekendheid nog het nodige werk aan de winkel is, groeit het aantal bouwplaatsen dat zich aanmeldt gestaag. We zijn in 2009 met de stichting gestart. In 2010 mochten we al 50 bouwplaatsen

Verbeterdebouw.nl Verbeterdebouw.nl is een initiatief van Bewuste Bouwers. Via deze website kunnen omwonenden problemen of ideeën bij een bouwplaats aankaarten bij het verantwoordelijke bouwbedrijf. Op die website worden opmerkingen, klachten en suggesties over een bouwplaats - die deelneemt aan Bewuste Bouwers - op een interactieve kaart gezet. Dit kan van alles zijn; van een klacht over geluidsoverlast tot de suggestie een kijkgat te maken in de omheining om de bouw te volgen. Alle meldingen verschijnen als punaises (problemen) en lampjes (ideeën) op de kaart, zijn voor iedereen zichtbaar en worden naar het bouwbedrijf doorgestuurd zodat het kan reageren. Je kunt ook op een melding stemmen als je het er mee eens bent of reageren als je er een mening over hebt. Zo ontstaat een dialoog tussen omwonenden en bouwbedrijven.

vermelden, dit was in 2011 al ruim 100. In 2012 zitten we nu - in november - al op 150. Alle aangemelde bouwplaatsen zijn in het betreffende jaar gestart. Sommige projecten lopen natuurlijk meerdere jaren. In totaal hebben al meer dan 300 bouwplaatsen ons certificaat ontvangen", aldus de directeur van Bewuste Bouwers Margo Dierick. STABULLETIN | 19

Cursusaanbod Cursus STABU-bestekssystematiek Om de invoering van de STABU-bestekssystematiek binnen uw organisatie snel en effectief te laten verlopen, wordt door STABU een dagcursus georganiseerd. In één dag raakt u ­volledig vertrouwd met de STABU-systematiek. De prijs van deze cursus bedraagt €375,- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief lesmateriaal en lunch.

Cursus Garanties in de bouw Garanties spelen in de bouw een belangrijke rol. Toch is het een niet éénduidig ­begrip. Om u wegwijs te maken in de complexe wereld van garanties, wordt door Stichting STABU een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze dag raakt u ­volledig vertrouwd met het fenomeen garanties in de bouw. De prijs van deze cursus bedraagt €375,- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief lesmateriaal en lunch.

Op de volgende data is nog plaats: » 15 januari , 26 februari, 9 april & 21 mei 2013

Op de volgende data is nog plaats: » 11 april & 13 juni 2013

Cursus STABU Bestekken lezen Stichting STABU helpt ontvangers van projectbestekken met het kritisch beoordelen van de inhoud. Waar zitten de voetangels en klemmen in de projectbestekken? Welke risico’s zitten erin verborgen? In een dag worden deze belangrijke zaken toegelicht. In deze cursus wordt uitgebreid aandacht besteed aan de uitleg van die administratieve en technische zaken die grote invloed kunnen hebben op de verantwoordelijkheid en aansprakelijkheid van de uitvoerende en toeleverende bedrijven in de bouw. Met deze kennis kunnen de bedrijfsrisico’s beter ingeschat worden. Dus alle zaken die invloed hebben op zekerheidstelling, garantie, coördinatie, aansprakelijkheid, verzekeringen en geschillen komen aan de orde. De prijs van deze cursus bedraagt €375,- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief lesmateriaal en lunch.

Cursus Actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U-sector Deze cursus Actualiteit in wet- en regelgeving in de B&U-sector is speciaal bedoeld voor hen die graag bijgeschoold willen worden over de meest recente ontwikkelingen in wet- en regelgeving in deze sector. De cursus is o.a. bestemd voor gebruikers, direct en indirect, van de STABU-bestekssystematiek zoals architectenen ingenieursbureaus, de opdrachtgevende overheid, woningbouwverenigingen, projectontwikkelaars en aannemers- en installatiebedrijven, leveranciers en producenten van bouwstoffen die in bestekken worden voorgeschreven en iedereen die in zijn of haar dagelijkse functie in het bouwproces te maken heeft met wet- en regelgeving. Door middel van deze cursus, van één dag, is men weer geheel op de hoogte van alle valkuilen in bouwcontracten en weet men hoe deze te vermijden. De prijs van deze cursus bedraagt €375,- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief lesmateriaal en lunch.

Op de volgende data is nog plaats: » 5 februari, 19 maart & 11 juni 2013

Beroepsopleiding Bestekschrijver (24 dagdelen) Deze opleiding tot professionele bestekschrijver behandelt alle relevante onderdelen voor het opstellen van projectbestekken. Ook de nieuwe ontwikkelingen op het terrein van de materialen vragen een steeds grotere kennis en ­deskundigheid van de bestekschrijver. In de andere bestaande cursussen en opleidingen wordt weliswaar aandacht besteed aan het belangrijke onderdeel ‘bestekken’ maar niet in die mate dat daarmee de professionaliteit van de bestekschrijver wordt verhoogd.

Opfriscursus Bestekschrijver (4 dagdelen) Speciaal voor degenen die de Opleiding Bestekschrijver hebben gevolgd en bijgeschoold willen worden over recente ontwikkelingen. Hoe houdt men zijn kennis up-to-date? Zeker op dit moment, met enerzijds een grote werkdruk die het gevolg is van de grote bouwportefeuille en anderzijds het hoge tempo van nieuwe regelgeving op nationaal en Europees vlak, is dat een moeilijke zaak. Hoe staat het nu precies met geïntegreerde contractvorming, wet BIBOB, de vernieuwde Woningwet, Bouwstoffenbesluit (BSB), CE-markering en KOMO, enz.? Deze cursus bestaat uit 4 dagdelen (verdeeld over 2 ochtenden en middagen, incl. lunch). De prijs van deze cursus bedraagt €650,- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief lesmateriaal en lunch. Op de volgende data is nog plaats: » 12 & 13 maart 2013

Op de volgende datum is nog plaats: » 21 maart & 23 mei 2013

Op verzoek van velen heeft Stichting STABU daarom deze opleiding opgezet. Uitgangspunt daarbij is de kennisoverdracht door ervaren docenten, gericht op de dagelijkse praktijk. De opleiding is zowel bouwkundig als installatietechnisch georiënteerd. De opzet van de opleiding is zodanig dat direct kan worden ingespeeld op veranderingen in de praktijk. Tot op heden hebben ruim 800 deelnemers deze opleiding met goed gevolg afgesloten. De prijs van de opleiding is €3150,- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief diners, syllabi, overig studiemateriaal en examengelden. Op de volgende startdatum is nog plaats: » 10 & 12 september 2013

Zover bij Stichting STABU bekend zijn deze cursussen/opleidingen erkende PBO activiteitstypen zoals vastgesteld in de Regeling Permanente Beroepsontwikkeling (PBO) van de BNA en voldoet als activiteit aan de wettelijke bij- en nascholingsverplichting voor architecten, opgenomen in de Wet op de Architectentitel, voortvloeiend uit de Europese Kwalificatierichtlijn welke de onderlinge erkenning van beroepskwalificaties in de Europese Unie regelt.

20 | STABULLETIN

Stichting STABU biedt een breed pakket cursussen en opleidingen aan, gericht op de dagelijkse bestekspraktijk. Het aanbod varieert van een introductie in de STABU-systematiek tot en met een volledige opleiding tot bestekschrijver. Een korte opsomming is hieronder vermeld. Een volledig en actueel overzicht is op www.stabu.org opgenomen.

STABU 2013 Cursus Verzekeringen in de bouw Het “nieuwe” verzekeringsrecht, opgenomen in Titel 7.17 van het Nieuwe Burgerlijk Wetboek, is januari 2006 in werking getreden. Het verzekeringsrecht daarvoor in het Wetboek van Koophandel bestond namelijk al ruim 160 jaar en was volgens de wetgever hard aan vernieuwing toe. Het “nieuwe” verzekeringsrecht beïnvloedt de relatie verzekeraar en verzekerde in sterke mate. Om u wegwijs te maken in het verzekeringsrecht en de gevolgen hiervan voor de bouw, wordt door Stichting STABU een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze dag raakt u volledig vertrouwd met het fenomeen verzekeringen in de bouw. De prijs van deze cursus bedraagt €375,- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief lesmateriaal en lunch. Op de volgende data is nog plaats: » 28 februari & 2 mei 2013 Cursus Nieuwe samenwerkingsverbanden in de bouw Geïntegreerde contractvormen in de B&U sector zijn niet langer exclusief het domein van rijksopdrachtgevers. Om u wegwijs te maken in geïntegreerde contracten, wordt door Stichting STABU een ééndaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze dag raakt u volledig vertrouwd met het fenomeen geïntegreerde contracten in de B&U-sector. De prijs van deze cursus bedraagt €450,- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief lesmateriaal en lunch.

Nieuwe cursussen Recent heeft STABU nieuwe cursussen ontwikkeld: • dagdeelcursus Beginselen van het faillissementsrecht • dagdeelcursus Vennootschaps- en Ondernemingsrecht • dagcursus Beginselen van het faillissementsrecht en Vennootschaps- en Ondernemingsrecht • dagdeelcursus Meer en minderwerk; ­bestekswijzigingen, stelposten, verrekenbare en geschatte hoeveelheden, bijbetaling, schadevergoeding etc. • dagdeelcursus OG / Of gelijkwaardig • dagcursus Meer en minderwerk en OG • dagcursus CE markering en de Europese Verordening Bouwproducten • dagcursus de nieuwe Aanbestedingswet, de Gids proportionaliteit en het nieuwe Aanbestedingsreglement Werken (ARW 2012) Op website stabu.org is uitgebreide informatie opgenomen.

Op de volgende data is nog plaats: » 29 januari & 28 mei 2013 Cursus Dé (rol van) standaardvoorwaarden (UAV/UAVTI) bij aanneming van werk in de B&U-sector Standaardvoorwaarden spelen in de bouw een belangrijke rol. Om u wegwijs te maken in de complexe wereld van standaardvoorwaarden in bouwcontracten, wordt door Stichting STABU een driedaagse cursus georganiseerd. Tijdens deze dagen raakt u inhoudelijk geheel vertrouwd met het fenomeen standaard­voorwaarden in het algemeen en dé (rol van) standaardvoorwaarden (U.A.V. 1989, UAVTI 1992 en de U.A.V. 2012 bij aanneming van werk in de B&U-­sector specifiek. De prijs bedraagt €930,- exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief l­esmateriaal en lunch.

Cursus UAV 2012 Eind januari 2012 zijn de Uniforme Administratieve Voor­waarden voor de uitvoering van werken en van technische installatiewerken 2012 uitgebracht. De consequenties voor o.a. bestekken en de verschillen ten opzichte van de U.A.V. 1989 zullen tijdens de dagcursus uitgebreid aan bod komen. In de cursusprijs (€450 exclusief BTW) is ook het boekwerk “STABU-Standaard 2012” (met daarin zowel UA.V. 1989 als UAV 2012) inbegrepen. De eerstvolgende cursusdagen zijn bijna volgeboekt. Belangstellenden kunnen hun gegevens doorgeven, zodat contact kan worden opgenomen wanneer er eventueel een annulering is.

Cursusdata: » 23 t/m 25 april 2013

Op de volgende data is nog plaats: » 13 februari & 26 juni 2013

Cursus Effectieve communicatie in de bouw STABU organiseert de cursus Effectieve communicatie in de bouw. Uit diverse publicaties van ondermeer de Regieraad Bouw en SBR blijkt dat de faalkosten binnen de bouwbranche worden geschat op ongeveer 10% van de jaaromzet. Uit alle beschikbare documentatie blijkt, dat de factor "mens / communicatie" de meest kritische succesfactor is. De prijs van deze door Stichting STABU georganiseerde cursus bedraagt €375,­exclusief BTW per persoon (prijsstelling 2013), inclusief lesmateriaal en lunch.

Bedrijfsgerichte cursussen Alle voornoemde cursussen en opleidingen zijn ook “íncompany” ­mogelijk en af te stemmen op de wensen van ùw organisatie.

Op de volgende data is nog plaats: » 15 maart 2013

Meer informatie Neem voor meer info over welke cursus het meest aansluit op uw behoeften, contact op met het hoofd opleidingen ing. H.H.M. (Henny) Miltenburg. Info over beschikbaarheid van plaats verkrijgt u bij mevrouw E. (Esmoreit) Megens en E. (Evelien) van der Tuuk: Bel (0318) 633026 of mail naar [email protected] STABULLETIN | 21

van goede

KWALITEIT!

Door: Lodewijk Niemöller, Directeur stichting KOMO

Wondermiddelen In de nachtelijke uren kom ik op televisie wel eens van die Tell Sellprogramma’s tegen. Onlangs was er eentje met een bijzonder kruidensmeerseltje. Niet alleen goed tegen spierpijn, maar regelmatig smeren zou ook helpen tegen jeuk, allergie en zonnesteek. Opgelost in weinig water kon je er bovendien vlekken mee uit je stoelbekleding krijgen. Kortom, een wondermiddel. Ik moet daar vaak aan terugdenken als ik de discussies over CE-markering volg.

2013 wordt het jaar van de Europese bouwproductenverordening. Per 1 juli is het voor iedereen realiteit en moeten praktisch alle producten die in de bouw worden toegepast of verwerkt de Europese CE-markering hebben. Laat ik voorop stellen dat ik dat een goede zaak vind. De invoering van de CE-markering is een verdere stap op de weg naar één open Europese markt. Wat echter ook goed is om op te merken, is dat CE zeker geen wondermiddel is. Het zal de Europese markt voor bouwmaterialen transparanter maken, maar het gaat de faalkosten niet verminderen of de bouwkwaliteit substantieel verhogen, zoals ik vaak lees. Eigen boontjes DoPpen De CE-markering is niets meer of minder dan dat de testmethoden van bouwproducten binnen de EU op geharmoniseerde wijze bepaald worden. De resultaten van die testen worden vervolgens op uniforme wijze in een formele ‘declaration of performance’ (DoP) door de producent vermeld. De bepalingsmethoden kunnen betrekking hebben op het gebied van mechanische sterkte en stabiliteit, brandveiligheid, hygiëne, gezondheid en milieu, gebruiksveiligheid, geluidshinder of energiebesparing en warmtebehoud. Deze zogenaamde essentiële eisen verschillen per land. Dit betekent dat de fabrikanten niet de testresultaten voor alle genoemde basiskarakteristieken hoeven te vermelden, maar alleen diegene die volgens de bouwregelgeving van een betreffend land relevant zijn. Daarnaast bepaalt de fabrikant zelf het niveau en de daar op betrekking hebbende tolerantie. Gemiddelde bestekschrijver Wat ik echter het grote gemis bij CE vindt is dat je in een DoP dan wel kunt lezen dat een bepaalde buis een druksterkte heeft van 5 N/mm2, maar dat je dan eigenlijk nog niet weet of dat voldoende is voor de toepassing waarin je die buis wilt gaan gebruiken. In de Europese normen zijn namelijk geen grenswaarden, toleranties en kwaliteitsklassen vastgelegd. Je weet dus ook niet of voldaan wordt aan de specifieke Nederlandse bouwregelgeving en kwaliteitseisen. Dat vraagt specifieke productkennis. Het is dus geen kwaliteitsverklaring! De wetgever gaat er volgens mij ten onrechte vanuit dat de gemiddelde architect, bouwvakker en bestekschrijver wel over de specifieke productkennis beschikt of gaat opzoeken of de op de DoP vermelde prestaties voldoen aan wat in die specifieke situatie vereist is. Is het realistisch om van iedereen

in de bouwketen te gaan verlangen dat ze gedetailleerde productkennis over het scala aan bouwproducten bezit? De vraag stellen, is ‘m beantwoorden. Nederlands Bouwbesluit Ik schrijf wel dat ik het jammer vind dat het CE geen wondermiddel is, maar van de andere kant bezien, betekent dat wel dat er meer dan voldoende reden is om een keurmerk als KOMO in de lucht te houden. De bouw anno 2013 vraagt om kwaliteit. Om prestaties van bouwwerken te kunnen waarborgen en om faalkosten te verminderen. De eisen die binnen het KOMO-keurmerk gesteld worden, liggen op een veel hoger ‘level’ dan het basisniveau. Bijkomend voordeel is dat het KOMO-keurmerk niet op het generieke Europese niveau blijft hangen, maar eenvoudige en duidelijke handvatten biedt om op kwaliteit te specificeren en een doorvertaling maakt naar de specifieke Nederlandse bouwregelgeving en specifieke aanvullende (kwaliteits-)eisen gebaseerd op de Nederlandse bouwpraktijk. Zo wordt met KOMO bijvoorbeeld meteen voldaan aan de relevante eisen uit het Bouwbesluit en het Besluit Bodemkwaliteit. Private keurmerken Hier en daar lees ik dat de prestaties op het gebied van die Europese basiskarakteristieken met de komst van CE niet meer het domein zouden zijn van private keurmerken als KOMO. Dat klopt niet volgens overweging 33 van de Europese bouwproductenverordening (CPR). Private merken kunnen de kwaliteitscriteria die ontbreken op EU-niveau wel degelijk invullen. Hetzelfde geldt als afnemers extra zekerheid willen hebben ten aanzien van de prestaties van bouwproducten. Beste gereedschap Op dit moment zijn we daarom druk doende om de KOMOcertificaten en -beoordelingsrichtlijnen zodanig aan te passen dat de toegevoegde waarde van KOMO ten opzichte van het CE-label voor iedereen meteen duidelijk is. Ik ben ervan overtuigd dat certificatie van KOMO extra zekerheid biedt ten opzichte van de controle vanuit het CE-regime. Voor wie dus kwalitatief en efficiënt wil bouwen, biedt KOMO nog altijd het beste gereedschap. Daar zouden ze eens een Tell Sell-spotje over moeten maken…

Bestekschrijvers zijn een zeer belangrijke doelgroep van het KOMO-keurmerk. A­uteur Lodewijk Niemöller gaat in deze rubriek in op de ontwikkelingen rondom KOMO, c­ ertificering en kwaliteitsverklaringen. 22 | STABULLETIN

Voor in uw agenda! In één oogopslag kunt u zien welke opleidingen, cursussen en gebruikersdagen bij STABU in de komende periode gepland staan. » 29 januari 2013

• Cursus Nieuwe samenwerkingsverbanden in de bouw

» 4 t/m 9 februari 2013

• BouwBeurs in de Jaarbeurs te Utrecht » 5 februari 2013

• Cursus STABU Bestekken lezen » 13 februari 2013 • Cursus UAV 2012 » 26 februari 2013 • Cursus STABU-bestekssystematiek » 28 februari '13 • Cursus Verzekeringen in de bouw » 12 & 13 maart 2013 • Opfriscursus Bestekschrijver » 14 maart 2013 • Dagdeelcursus Beginselen Faillissementsrecht • Dagdeelcursus Vennootschaps- en Ondern. recht • Dagcursus combinatie van twee dagdeelcursussen » 15 maart 2013 • Cursus Effectieve communicatie in de bouw » 19 maart 2013 • Cursus STABU Bestekken lezen » 21 maart 2013 • Cursus Actualiteit in wet- en regelgeving (B&U) » 9 april 2013 • STABU-bestekssystematiek » 11 april 2013 • Cursus Garanties in de bouw » 23 t/m 25 april 2013 • Cursus Standaardvoorwaarden bij aanneming van werk » 2 mei 2013 • Cursus Verzekeringen in de bouw » 21 mei 2013 • Cursus STABU-bestekssystematiek » 22 mei 2013 • Dagdeelcursus Meer en minderwerk • Dagdeelcursus Of gelijkwaardig (OG) • Dagcursus Meer en minderwerk en OG » 23 mei 2013 • Cursus Actualiteit in wet- en regelgeving (B&U) » 28 mei 2013 • Cursus Nieuwe samenwerkingsverbanden in de bouw

Hoger energielabel? Hét nieuwe kunststof profiel van VEKA!

A

VEKA introduceert SOFTLINE 82: de nieuwe serie kunststof profielen waarmee u unieke isolatiewaarden kunt bereiken. SOFTLINE 82 is speciaal ontwikkeld voor de combinatie met triple beglazing. Het dikwandige profiel – EN Klasse A! – zorgt voor optimale stabiliteit. Bestaande bouw opwaarderen of energieneutraal bouwen? Met de extra inbouwdiepte is SOFTLINE 82 geschikt voor zowel renovatie als nieuwbouw.

Kwaliteit, vertrouwen en zekerheid

www.vekakozijn.nl

STABULLETIN | 23

Een selectie van de ontvangen vragen via de helpdesk, STABUgebruikersdagen en de diverse cursussen en opleidingen bij Stichting STABU worden in deze rubriek weergegeven.

Vraag het

» Wat is een Europese Richtlijn? Een Europese Richtlijn (Engels en Frans: directive) is een wetgevend instrument van de Europese Unie. Europese Richtlijnen zijn verbindend voor het te bereiken resultaat voor de lidstaten waarvoor zij zijn bestemd. Van de betreffende lidstaten wordt verlangd om hun nationale weten regelgeving aan te passen, waarbij de bevoegdheid voor de keuze van de methode om de Richtlijn te implementeren in nationale wet- en regelgeving wordt overgelaten aan iedere lidstaat afzonderlijk. Elke Europese Richtlijn dient na haar aanneming goedgekeurd en bekrachtigd te worden door de Europese Commissie waarna zij wordt bekendgemaakt in het Publicatieblad van de Europese Unie. Nederland heeft er altijd voor gekozen om de Europese Richtlijnen om te zetten door aanpassing van bestaande nationale wet- en regelgeving. Met de toename van de Europese regelgeving komt deze aanpak steeds meer onder vuur. Duitsland heeft er inmiddels al voor gekozen Europese Richtlijnen letterlijk en in afzonderlijke wetten over te nemen. Voor de bouw relevante Europese Richtlijnen zijn o.a.: • Richtlijn nr. 2004/18/EG (Werken, Leveringen en Diensten; kortweg “Aanbestedingsrichtlijn”); Betreft de coördinatie van de procedures voor het plaatsen van overheidsopdrachten voor werken, leveringen en diensten; • Richtlijn nr. 92/57/EEG (Tijdelijke en mobiele bouwplaatsen) Betreft de minimumvoorschriften inzake veiligheid en gezondheid voor tijdelijke en mobiele bouwplaats; • Richtlijn nr. 89/106/EEG (Bouwproducten; Construction Products Directive (CPD)) Heeft betrekking op voor de bouw bestemde producten. Dat zijn producten die worden vervaardigd om blijvend deel uit te maken van bouwwerken. • Richtlijn nr. 95/16/EG (Liften of Liftenrichtlijn) Is van toepassing op vast opgestelde liften in gebouwen en bouwwerken en op veiligheidscomponenten en geeft de essentiële veiligheids- en gezondheidseisen betreffende het ontwerp, bouw en certificatie van nieuw in de handel te brengen liften en veiligheidscomponenten. • Richtlijn nr. 2006/42/EG (Machinerichtlijn) Is van toepassing op machines e.d. 24 | STABULLETIN

» Heeft de nieuwe Europese Verordening nr. 305/2011/EU (Bouwproducten, Construction Products Regulation (CPR)) invloed op het schrijven van een werkbeschrijving als onderdeel van een bestek? Als het aan STABU ligt wel. De bouwproducten waarop de CE-markering van toepassing is, moeten vanaf d.d. 1 juli 2013 worden voorzien van een zogenaamde prestatieverklaring, ook wel genoemd: Declaration of Performance (DoP). Deze prestatieverklaring dient “overlegd” te worden bij de levering van het bouwproduct aan de “klant”. De prestatieverklaring is daarmee hét instrument voor producenten (fabrikanten/importeurs) om met afnemers (toeleveranciers/ bouwmaterialenhandel/aannemers etc.) te communiceren over de prestaties van het bouwproduct die zijn vastgelegd bij de CE-markering. Derhalve is een goede afstemming tussen de prestatiebeschrijving van het bouwproduct in het bestek (of een soortgelijk document) en de prestatieverklaring behorende bij het bouwproduct gewenst, zo meent STABU. Bij de transitie van STABU2 naar STABU3 zal hierop dan ook worden geanticipeerd. Een efficiënte keuring van de bouwstoffen door de bouwdirectie zal hiermee eveneens worden bevorderd.

» Hoe definieert de Europese Verordening nr. 305/2011/EU (Bouwproducten, Construction Products Regulation (CPR)) de UAV begrippen “leverancier” en “fabrieksnaam”? Op 1 juli 2013 treedt deze Europese Verordening bouwproducten volledig in werking. Bij de transitie van STABU2 naar STABU3 zal hierop worden geanticipeerd. In de verordening gebruikt men begrippen die verwantschap hebben met de UAV begrippen “leverancier” en “fabrieksnaam”. In HOOFDSTUK I, “ALGEMENE BEPALINGEN”, Artikel 2, “Definities” van de CPR staat: • 19. "fabrikant": een natuurlijke of rechtspersoon die een bouwproduct vervaardigt of laat ontwerpen of vervaardigen, en dat product onder zijn naam of merknaam verhandelt; • 20. "distributeur": een natuurlijke of rechtspersoon in de toeleveringsketen, anders dan de fabrikant of de importeur, die een bouwproduct op de markt aanbiedt; • 21. "importeur": een in de Unie gevestigde natuurlijke of rechtspersoon die een bouwproduct uit een derde land op de uniale markt in de handel brengt; • 22. "gemachtigde": een in de Unie gevestigde natuurlijke of rechtspersoon die schriftelijk door een fabrikant is gemachtigd om namens hem op te treden met betrekking tot bepaalde taken;” STABU zal, conform de CPR, de termen “fabrikant” en “distributeur” gaan voeren in de nieuwe bouwproductspecificaties. Ten gevolge hiervan zal het begrip “leverancier” op dit niveau komen te vervallen. In het besteksdeel “Voor het werk geldende voorwaarden UAV” zal wel invulling worden gegeven aan het begrip UAV begrip “leverancier”, met name als er sprake moet zijn van een voorgeschreven leverancier.

STABU

» vervolg van pagina 7

Beantwoord door: ing. H.H.M.(Henny) Miltenburg

» Wat is een Europese Verordening? Een Europese Verordening (Engels: regulation, Frans: règlement.) is een wetgevend instrument van de Europese Unie. Een Europese Verordening heeft een algemene strekking. Zij is verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in iedere lidstaat, wat betekent dat een Europese Verordening rechtstreekse werking heeft, in alle EU-lidstaten met dezelfde kracht als zijnde het nationale recht, zonder dat nationale instanties daarvoor iets hoeven te doen. Echter, wanneer blijkt dat nationale wetgeving in strijd is met de Europese Verordening, dient deze nationale wetgeving te worden aangepast dan wel te worden ingetrokken. De Europese Verordening is toepasselijk op meerdere rechtssituaties en is geldend voor alle rechtssubjecten (burgers, bedrijven, lidstaten, EG-instellingen). Daar waar een Europese Richtlijn een opdracht is aan de lidstaten om hun wetten aan te passen zodat het in de richtlijn gestelde doel bereikt wordt, is een Europese Verordening een regel waar aan de lidstaten zich moeten houden. De Europese Commissie zal voor een Europese Richtlijn kiezen wanneer het om een regeling gaat die eigenlijk moet worden ingepast in de nationale wetgeving. De wetgeving van iedere lidstaat regelt wel ongeveer hetzelfde, maar

altijd op een net iets andere manier. Als de Commissie iets wil veranderen op een gebied waar al veel wetgeving is, zou een Europese Verordening waarschijnlijk afwijken van de al bestaande wetten van een lidstaat. De Europese Verordening geldt dan weliswaar (want Europees recht gaat vóór nationaal recht), maar het is vragen om problemen. Als de Commissie in zo'n geval voor een Europese Richtlijn kiest, geeft dit iedere lidstaat de kans (en de plicht) om de bestaande wetgeving aan de Europese Richtlijn aan te passen. Een momenteel voor de bouw relevante Europese Verordening is: •

Verordening nr. 305/2011/EU (Bouwproducten, Construction Products Regulation (CPR)) Hoewel in deze Europese Verordening enigszins misleidend wordt gesproken over bouwproducten, behandelt de verordening in hoofdlijnen enkel de bouwkundige bouwproducten. Producten die ook in de bouw worden toegepast, zoals drukvaten, elektromagnetische producten, gastoestellen, machines, telecommunicatie producten en liften komen echter niet voor in deze verordening.

Met het geheel van kracht zijn van deze Europese Verordening op 1 juli 2013 vormen de Europese regels voor bouwproducten voor de toeleverende industrie (fabrikanten, importeurs en distributeurs) het wettelijk kader voor het in de handel brengen en verhandelen van bouwproducten in Europa. Het bouwbesluit zal dan geen bepalingen meer bevatten over de CE-markering die reeds in de Europese Verordening zijn gegeven en ook private keurmerken is het dan niet meer toegestaan eisen te stellen op het gebeid waar de CE-markering deze al stelt.

» Waarom is de UAV 2012 gepubliceerd in de Staatscourant, het is toch geen wet? De UAV 2012 is een ministeriële regeling (MR), vroeger wel ministeriële beschikking (MB) genoemd, oftewel een (uitvoerings)regeling die vastgesteld wordt door een minister. In Nederland betekent dit dat de ministerraad en de Eerste en Tweede Kamer er niet aan te pas komen. Een minister heeft de bevoegdheid tot het maken van een ministeriële regeling die wordt voorbereid op het departement van de betreffende minister, waarna deze vervolgens gepubliceerd wordt in de Staatscourant. Daarmee is de regeling van kracht. In de op 30 januari 2012 gepubliceerde tekst in de Staatscourant aangaande de UAV 2012 stond dan ook “Deze beschikking zal in de Staatscourant worden geplaatst”. Een ministeriële regeling wordt, zoals gezegd, in de Staatscourant geplaatst. Een wet en een Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB), wordt in het Staatsblad gepubliceerd. Opgemerkt dient nog dat er in de STABU aanvullende administratieve bepaling 01.01.10-01 ”Van toepassing zijnde voorwaarden” staat: “…de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken (U.A.V. 1989), vastgesteld bij gemeenschappelijke beschikking van 25 augustus 1989 no. MJZ 25 889 007 van de Ministers van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieubeheer en van Verkeer en Waterstaat en van de Staatssecretaris van Defensie, zoals deze zijn opgenomen in de STABU-Standaard 2012 als bijlage I, uitgegeven door Stichting STABU te Ede.”

Terwijl er in de STABU aanvullende administratieve bepaling 00.01.10-01 ”Van toepassing zijnde voorwaarden” staat: “…de Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van ­werken en van technische installatiewerken (UAV 2012), vastgesteld bij ­beschikking van 19 januari 2012 nr. 20122000541953 van de Ministers van Binnenlandse Zaken en Koninkrijks­ ­ relaties en Economische Zaken, ­Landbouw en Innovatie, zoals deze zijn opgenomen in de STABU-Standaard 2012 als bijlage II, uitgegeven door Stichting STABU te Ede.” Dit heeft te maken met het feit dat de U.A.V. 1989 echt bouwbreed gedragen is, terwijl de UAV 2012 niet ondertekend is door de minister van Defensie en de minister van Infrastructuur & Milieu.

» Lees verder op p. 26 STABULLETIN | 25

» Vervolg p.25 » Wat is conform de UAV 2012 het verschil tussen een leverancier en een fabrikant in een bouwstofbeschrijving? De door STABU in de STABU2-systematiek al vele jaren gehanteerde begrippen “fabrikaat” en “fabrikant” in de bouwstofspecificaties komen, in tegenstelling tot het begrip “leverancier”, eigenlijk niet letterlijk voor in zowel de U.A.V. 1989 als in de UAV 2012. De U.A.V. 1989 en de UAV 2012 voeren in een tweetal paragraafleden namelijk het begrip “met een fabrieksnaam aangeduide bouwstof”. In paragraaf 17 “Verwerking van bouwstoffen”, lid 5 van de U.A.V. 1989 staat enerzijds: “Indien de directie zulks goed vindt, zal de aannemer in plaats van met een fabrieksnaam aangeduide bouwstoffen andere mogen leveren, mits van ­o vereenkomstige hoedanigheid.”

De U.A.V. 1989 en de UAV 2012 voeren in een tweetal paragraaf­ leden namelijk het begrip “met een fabrieksnaam ­aangeduide bouwstof”.

In paragraaf 17 “Verwerking van bouwstoffen”, lid 5 van de UAV 2012 staat anderzijds: “Indien de directie zulks goed vindt, zal de aannemer in plaats van met een fabrieksnaam aangeduide bouwstoffen andere mogen leveren, mits van overeenkomstige hoedanigheid. De directie onthoudt de goedkeuring niet op onredelijke gronden.”

In paragraaf 18 “Keuring van bouwstoffen”, lid 6 sub d van de U.A.V. 1989 en de UAV 2012 staat tenslotte: “het in het vijfde lid bedoelde onderzoek, indien dit tot afkeuring leidt, tenzij het een bouwstof betreft, in het bestek aangeduid met een fabrieksnaam, of waarvan de leverancier door of namens de opdrachtgever is aangewezen;” Strikt genomen had STABU conform de UAV’s de term “fabrieksnaam” moeten voeren in haar bouwstofspecificaties. Feit is echter dat STABU al enkele jaren bezig is met het “UAV vrijmaken” van het besteksdeel werkbeschrijving. Zoals gezegd komt het begrip “leverancier” wel regelmatig voor in de U.A.V. 1989 en de UAV 2012. Volgens Bijlage B van de U.A.V. 1989 en de UAV 2012 is de leverancier de rechthebbende op de bouwstoffen. De aannemer koopt de bouwstoffen bij de leverancier en verkoopt deze als het ware weer door aan de opdrachtgever die conform Bijlage B het eigendom verkrijgt over de bedoelde bouwstoffen overeenkomstig paragraaf 19 “Eigendom van bouwstoffen”, lid 1 van de UAV. Volgens paragraaf 22 “Garantie voor een onderdeel” van beide UAV’s, kan de opdrachtgever, via de aannemer, garantie op een onderdeel van het werk vragen van de leverancier. Beide sets van algemene voorwaarden definiëren het begrip “leverancier” verder niet expliciet. Woordenboeken schrijven daarentegen: “Leverancier”: is rechthebbende van de te leveren bouwstof. Een leverancier levert goederen of diensten in ruil voor 26 | STABULLETIN

geld. Een leverancier aan een bedrijf, of detailhandel kan een groothandel zijn of een fabrikant. Iemand die artikelen levert.” In paragraaf 5 “Verplichtingen van de opdrachtgever”, lid 5 van de U.A.V. 1989 staat: “De opdrachtgever is aansprakelijk voor de niet of niet tijdige levering: a) van bouwstoffen die bij een voorgeschreven leverancier moeten worden betrokken; b) van door hem voorgeschreven bouwstoffen, tenzij de aannemer een keuzemogelijkheid had met betrekking tot de leverancier van deze bouwstoffen, mits in elk van de beide gevallen de aannemer het redelijkerwijs nodige heeft gedaan om nakoming en/of schadevergoeding te verkrijgen.” In paragraaf 6 “Verplichtingen van de aannemer”, lid 27 van de UAV 2012 staat: “Indien door of namens de opdrachtgever het inschakelen van een bepaalde onderaannemer of leverancier is of wordt voorgeschreven, is de aannemer voor wat het presteren van die onderaannemer of leverancier betreft jegens de opdrachtgever tot niet meer gehouden dan tot datgene, waartoe de aannemer die onderaannemer of leverancier kan houden krachtens de voorwaarden door deze gehanteerd en zoals deze door de opdrachtgever zijn aanvaard of goedgekeurd. Indien de voorgeschreven onderaannemer of leverancier niet, niet tijdig of niet deugdelijk presteert en de aannemer het redelijkerwijs nodige heeft gedaan om nakoming en/ of schadevergoeding te verkrijgen, zal de opdrachtgever de voor de aannemer ontstane meerdere kosten aan hem vergoeden, voor zover deze hem niet zijn vergoed door de onderaannemer of leverancier. Daartegenover zal de aannemer, op eerste verzoek van de opdrachtgever, aan deze zijn vordering op de voorgeschreven onderaannemer of leverancier cederen tot aan het door de opdrachtgever aan hem vergoede bedrag.”

» Welke consequenties heeft de Gids Proportionaliteit op een bestek? Een consequentie zou kunnen zijn dat een aanbestedende dienst minder afwijkingen op een in het bestek aangehaalde set van administratieve voorwaarden zoals de UAV 2012 mag opperen. Op 30 oktober 2012 is de nieuwe Aanbestedingswet door de Eerste Kamer aangenomen. In de Aanbestedingswet 2012 zijn de beginselen van aanbestedingsrecht vastgelegd. Naast het non-discriminatiebeginsel, het gelijkheidsbeginsel en het transparantiebeginsel, is het beginsel van proportionaliteit opgenomen. Het proportionaliteitsbeginsel heeft betrekking op alle fasen van het aanbestedingsproces, dus van de keuze van de procedure, het aantal en de inhoud van de te stellen eisen tot en met de van toepassing te verklaren contractmodellen of algemene voorwaarden. Per opdracht zal een aanbestedende dienst voor elke fase van het aanbestedingsproces dan ook een zorgvuldige afweging moeten maken over de relevante keuzes. Het gaat dan bijvoorbeeld om de keuze voor een aanbestedingsprocedure, het al dan niet clusteren of opdelen in percelen van opdrachten, de te stellen eisen en of deze in de juiste verhouding staan tot de aard en omvang van de opdracht. Met de Gids Proportionaliteit worden voor deze afwegingen handvatten aangereikt. In hoofdstuk 3 en 4 van deze Gids zijn daarnaast echter ook “harde”voorschriften opgenomen. Op grond van de Aanbestedingswet 2012 geldt voor deze voorschriften dat deze door aanbestedende diensten dienen te worden nageleefd, of, dat afwijking van (onderdelen van) deze voorschriften wordt toegelicht in de aanbestedingsstukken. Elke aanbestedende dienst moet zijn keuze tot afwijking van deze voorschriften kunnen motiveren, bijvoorbeeld wanneer zwaardere eisen gekozen worden. In voorkomend geval zal gemotiveerd aangegeven moeten worden, waarom en in hoeverre in die specifieke situatie een afwijkend standpunt gerechtvaardigd is. Afwijking van de voorschriften kan derhalve niet zonder goede grond. Deze voorschriften staan niet op zichzelf, maar moeten steeds in de context van de volledige tekst van de Gids Proportionaliteit beoordeeld worden. Het proportionaliteitsbeginsel en de toepassing daarvan gelden ook voor de delen van de Gids waar geen voorschriften voor geformuleerd zijn. In Voorschrift 3.9 C van de Gids Proportionaliteit staat: “In gevallen waarin voor een bepaalde soort overeenkomst contractmodellen of algemene voorwaarden bestaan die paritair zijn opgesteld, past de aanbestedende dienst deze integraal toe. In gevallen waarin voor een bepaalde soort overeenkomst contractmodellen of algemene voorwaarden bestaan, die paritair zijn opgesteld, dienen deze in beginsel integraal te

worden toegepast nu het daarbij gaat om een evenwichtig pakket van voorwaarden. Denk hierbij aan de UAV 1989 en de UAV-GC 2005. Projectspecifieke situaties kunnen het noodzakelijk maken om van die modellen of voorwaarden af te wijken, maar die afwijkingen dienen dan wel te kunnen worden gemotiveerd. Wanneer in een aanbesteding het indienen van varianten wordt toegestaan, dient de inschrijver de ruimte te krijgen suggesties te doen ten aanzien van het standaardcontract of van de standaardvoorwaarden van de aanbestedende dienst af te wijken. Een variant is immers in dat geval slechts haalbaar als er bij die aanbieding passende voorwaarden worden overeengekomen. Naast het bieden van de mogelijkheid om suggesties in te dienen is het ook een mogelijkheid om vooraf geen contract op te leggen, maar na gunning een contract op te stellen uitgaande van bestek en offerte. Hierbij kan ervoor worden gekozen om in de aanbestedingstukken een voorstel voor contract of een modelcontract op te nemen dat als uitgangspunt dient om bestek en offerte in te verwerken.” Een andere consequentie is dat bij het gunnen op waarde (EMVI) als criterium, dit gegeven nadrukkelijker in beschouwing moet worden genomen door de bestekschrijver bij het opstellen van de werkbeschrijving, zodanig dat ook varianten op een transparante en eerlijke manier in de beoordeling kunnen worden meegenomen. Opgemerkt dient nog dat men de UAV 2012 niet heeft genoemd in de Gids Proportionaliteit terwijl die reeds op 30 januari 2012 is gepubliceerde in de Staatscourant. Wellicht dat de opstellers van mening waren dat deze niet op voet van gelijkheid (paritair) tot stand is gekomen. De Aanbestedingswet 2012 is gecombineerd met de Gids Proportionaliteit en is zoals aangegeven in dit artikel aangenomen door de Eerste Kamer. Echter, wanneer de daadwerkelijke inwerkingtreding van de Aanbestedingswet een feit is staat nog niet vast. Het verplicht gebruik van de Gids Proportionaliteit is afhankelijk van het Aanbestedingsbesluit (AMvB), dat voor advies bij de Raad van State ligt. In het Aanbestedingsbesluit worden een aantal zaken uit de wet (verplicht gebruik ARW, model Eigen verklaring en verplicht gebruik Gids Proportionaliteit) geregeld. Inwerkingtreding van de Aanbestedingswet en de daarmee samenhangende AMvB is afhankelijk van wanneer het advies van de Raad van State wordt gegeven en de strekking van het advies. Na het ontvangst van het advies kan de AMvB met of zonder wijzigingen worden vastgesteld. In het geval het advies tot wijziging van het concept Aanbestedingsbesluit leidt, dient de minister de Tweede en Eerste Kamer daarover te informeren. STABULLETIN | 27

voeonr door

Bewust bouwen begint Van nu af aan zal NEN in elke editie van dit STABU-bulletin met een rubriek staan over normalisatie en normen in de bouwsector. Graag stellen we ons daarom even voor.

NEN: Toonaangevend in afspraken Goede afspraken over producten, werkwijzen en diensten zijn belangrijk. Is veiligheid in het geding dan zijn ze zelfs van levensbelang. Denk maar eens aan constructieve veiligheid en brandveiligheid. Belangrijke thema’s in de bouwsector. NEN begeleidt het maken van dit soort belangrijke afspraken. De vastgelegde afspraken noemen we normen. We ondersteunen dit proces al bijna 100 jaar als onafhankelijk en betrouwbaar partner. Wij beheren en publiceren de voor Nederland geldende normen. Het is een omvangrijke collectie van duizenden internationale, Europese en nationale normen. Kijk eens op www.nen.nl om te zien welke normen voor u van belang zijn. Werk ook mee aan het maken van praktische afspraken Wie meedoet aan normalisatie, deelt zijn kennis om er samen met anderen voordeel uit te halen. Op een constructieve manier worden meerdere belangen met elkaar verenigd. Wij inventariseren waar normalisatie een toegevoegde waarde heeft en we nodigen belanghebbenden uit om met elkaar afspraken te ontwikkelen. In Nederland is NEN het nationale normalisatie-instituut. Door lidmaatschap op Europees en mondiaal niveau heeft NEN een centrale positie in het web van internationale normalisatie. • Meedoen aan normalisatie Normalisatie is het proces waarbij, op verzoek van belanghebbende partijen, in overleg afspraken worden gemaakt over de (technische) specificaties van een product, dienst of proces. Deze afspraken worden vastgelegd in een NEN-norm. Normen zorgen onder andere voor meer veiligheid, efficiëntie, kwaliteit en duurzaamheid. Het komen tot NEN-normen (normalisatie) is dus een middel om bepaalde problemen op te lossen of verbeteringen te realiseren.Zonder winstoogmerk faciliteert NEN daarbij het normalisatieproces en publiceert de normen. Bovendien vormt NEN de toegangspoort tot Europese (CEN) en internationale (ISO) normalisatie. Van de deelnemers aan normalisatie wordt vakkennis en input verwacht, als output krijgen zij belangrijke informatie die ze kunnen vertalen naar strategisch voordeel voor de eigen organisatie. Denk bijvoorbeeld aan het feit dat u als eerste op de hoogte bent van wat er in uw domein speelt. Hiermee hebt u belangrijke informatie in handen om uw concurrentiepositie te versterken, zowel nationaal, Europees als mondiaal. Bovendien kunt u meewerken aan het opstellen van een norm, om zo uw belang te laten gelden. Deelnemen aan normontwikkeling betekent dat u bij de top uit uw sector aan tafel zit! Voor de deelnemende partijen kan normontwikkeling ook een instrument 28 | STABULLETIN

zijn ter ondersteuning van hun ­bedrijfsvoering. Op persoonlijke titel deelnemen aan normontwikkeling geeft de mogelijkheid tot het verbeteren van persoonlijke doelen. Leden financieren, naar draagkracht en belang, gezamenlijk de inzet van NEN. Deelname aan een normcommissie staat open voor elke organisatie en individu met belang of betrokken bij het onderwerp, zoals fabrikanten, brancheorganisaties, installateurs, zzp’ers, overheid, certificerende instellingen en experts. Wilt u deelnemen aan normalisatie, kijk op: www.nen.nl/normontwikkeling.

Het Nederlands Normalisatie Instituut NEN is een onderneming zonder winstoogmerk en is al negentig jaar de organisatie voor het opstellen van nationale en internationale normen. In STABUlletin informeert NEN over haar organisatie maar ook over nieuwe en gewijzigde normen voor de bouwnijverheid.

Normen toepassen in de praktijk

met afspraken maken

Graag maken wij ook kennis met u! Wij zouden het leuk vinden om ook kennis met ú te maken. De Bouwbeurs 2013 is daar wat ons betreft een goede gelegenheid voor. De beurs is komend jaar van maandag 4 t/m zaterdag 9 februari 2013 in de Jaarbeurs Utrecht. U vindt ons in Hal 8, stand A002.

Meer informatie Voor meer informatie over NEN, ga naar www.nen.nl. Uiteraard kunt u ook direct contact met ons opnemen via NEN, telefoon (015) 2 690 391, e-mail [email protected] of via Twitter @SvenvanNEN.

Naast normen kunt u bij NEN ook terecht voor praktijk­ publicaties, trainingen en advies. • Bouwbesluitnormen Op het gebied van bouw zijn er veel normen. Zo zijn er o.a. normen voor energieprestatie, brandveiligheid, gebouwbeheer, constructieve veiligheid en ­oppervlaktebepaling. Een aantal worden ook aangewezen door het Bouwbesluit. Wilt u weten welke normen op het ­gebied van bouw een rol spelen, bezoek dan: www.nen.nl/bouwregelgeving. Prettig werken betekent dat u altijd toegang heeft tot de actuele normen. Met NEN Connect Bouwbesluit beschikt u altijd online over de actuele Bouwbesluitnormen en andere relevante normen, zoals praktijkrichtlijnen. U kunt alle normen uit uw Bouwbesluitcollectie volledig online inzien en printen. Voor meer informatie kijk op: www.nen.nl/nenconnectbouwbesluit. • Bouw trainingen & advies op maat NEN organiseert trainingen, e-learning en vaardigheidstrainingen om te voorzien in de behoefte aan ­informatie over de toepassing van normen en richtlijnen. ­Uiteraard kan dit ook via maatwerk. Daarnaast kunt u bij ons ­terecht voor een adviestraject over de toepassing van een norm. Kijk op: www.nen.nl/trainingen voor meer informatie. • NEN Praktijkgidsen Bouwbesluit De praktijkgidsen Bouwbesluit vertalen de normen naar uw dagelijkse praktijk. Zo is er de actuele praktijkgids Bouwbesluit Constructieve Veiligheid. Begin 2013 verschijnen ook de herziene gidsen met de thema’s Brandveiligheid, Ventilatie en Thermische isolatie & energieprestatie. Kijk voor meer informatie op: www.nen.nl/praktijkgidsen. • NEN Bouwmail Maandelijks verschijnt de gratis e-mailnieuwsbrief NEN Bouwmail. Deze houdt u op de hoogte van normalisatie, bouwnormen en bouwregelgeving (o.a. Bouwbesluit). U kunt zich aanmelden voor deze handige e-mailnieuwsbrief op: www.nen.nl/nieuwsbrieven.

STABULLETIN | 29

De Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen BNB streeft naar het bevorderen van de ­kennis, het inzicht en de vaardigheid van de bestekdeskundigen.

In kort In gesprek met BNB Teus Schimmel is sinds november 2011 voorzitter van de Bond van Nederlandse Bestekdeskundigen (BNB). Tijd om eens met elkaar in gesprek te gaan.

» Op de jaarvergadering van 2011 is de samenstelling van het bestuur van de BNB ingrijpend veranderd, hoe ervaar je de veranderingen? Het bestuur bestaat tegenwoordig uit ­ egen mensen. Dat is best een grote n groep, ook als je het afzet tegen het ledenaantal. Het blijkt goed te werken. De structuur van de BNB kent werkgroepen, die allemaal minimaal een bestuurslid in hun geleding hebben, die de schakel is tussen beide. Doordat er negen bestuursleden zijn is de werkdruk goed te verdelen. De strategie is nu zo, dat onderwerpen voorbereid worden in kleine subgroepen, waarna het voorstel van die groep op hoofdpunten wordt besproken in de bestuursvergadering. Zo voorkomen we dat alles plenair door negen mensen bediscussieerd en uitgedacht moet worden en houden we slagkracht.

» Het heeft even geduurd voor er een voorzitter gekozen werd, waarom? Omdat er ineens zoveel nieuwe mensen in het bestuur gekozen werden, hebben we bewust het kiezen van een voorzitter uitgesteld. Zo hebben we elkaar eerst beter leren kennen. Na een aantal maanden heeft iedereen een functie-profiel gemaakt en is er uit de beschikbare kandidaten een voorzitter gekozen. Als bestuur zijn jullie nu bijna 2 jaar bezig, wat hebben jullie in die tijd bereikt? In oktober 2011 hebben we ons tweede lustrum gevierd met een congres over de toekomst van ons vak ’De (on) misbare kracht van de bestekdeskundige?’. Wanneer je ook de discussies op LinkedIn volgt, onder andere de groep van de BNB en de groep van STABU-gebruikers, zijn de meningen over onze toekomst verdeeld. Het beeld is wel dat er voor onze beroepsgroep dingen gaan veranderen: behouden we onze unieke combinatie van technisch specificeren en administratief contracteren als gevolg van de hausse van 3D modelleren? En wat betekenen nieuwe contractvormen? Zijn we in staat mee te ontwikkelen? Of zal het allemaal niet zo’n vaart lopen en blijft er altijd ook nog een klassiek bestek nodig? Allemaal vragen waar de BNB over meedenkt. We laten ook van ons horen bij actualiteiten, zoals de lancering van het Aedes model. Ook bij de keuze van de onderwerpen voor kwartaalbijeenkomsten wordt aangesloten op actuele thema’s. Deze bijeenkomsten zijn ook bedoeld voor kennisvergroting. Dat laatste is één van de belangrijke doelstellingen van de BNB. Daarom zijn de eerste speciale cursussen voor BNB-leden georganiseerd, waarbij tegen een gereduceerd tarief een cursus over de UAV 2012 gevolgd kon worden.

V.l.n.r. achterste rij: (met bril en snor) ing. R. (Ron) Reijnders, ing. S.J.J. (Sam) Everaers, E. (Edwin) Lammertink, ing. H.H.M. (Henny) Miltenburg en drs. W. (Wilma) Visser.

Voorste rij: (met blauw overhemd) ing. W. (Willem) van Beek, T. (Teus) Schimmel en R.J.P. (Richard) van Toorenburg

30 | STABULLETIN

BESTEK

Door: Teus Schimmel namens BNB

Verder is de werkgroep Systematiek in zijn geheel toegetreden tot de Klankbordgroep van de STABU. Daardoor is de BNB goed vertegenwoordigd op een belangrijke plek voor de ontwikkelingen in de systematiek. Individuele leden zijn lid van de Denktank, betrokken bij het testen van het door STABU ontwikkelde Bouwbreed Informatiesysteem. De verwachtingen over STABU-Element en STABU-ruimten zijn hoog gespannen. Een bouwbreed gedragen systematiek betekent eenduidige output, waar nu iedereen die een andere dan werksoortgerichte beschrijving nodig heeft zelf het wiel uit moet vinden.

» Hoe groot is de vereniging en zijn er groeimogelijkheden? We hebben nu ongeveer honderd leden. Er zijn een paar opzeggingen vanwege economische omstandigheden, maar gelukkig houden we het totale aantal leden redelijk vast. Sinds een jaar is het ­mogelijk om aspirant lid te worden voor een beperkte periode. Alle geslaagden van de ­Opleiding Bestekschrijver van de STABU krijgen dat aspirant lidmaatschap voor het resterende kalenderjaar aangeboden.

» Wat zijn jullie plannen voor de toekomst? We zullen op de jaarvergadering een plan voor Permanente BeroepsOntwikkeling aan de leden voorleggen. Zo’n systeem kennen meer beroepsverenigingen, bijvoorbeeld de BNA en de Orde van Advocaten. Het PBO is bedoeld om de kennisvergroting en -verdieping van de leden te stimuleren, en zo de deskundigheid te bevorderen en ons als beroepsgroep te onderscheiden. Verder zijn we een kortingsregeling aan het opzetten, waarbij leden bijvoorbeeld met korting een STABU-cursus kunnen volgen. We willen ook speciale BNB-cursussen organiseren, bijvoorbeeld in samenwerking met het IBR (Instituut voor Bouwrecht), over onderwerpen die specifiek voor ons vak zijn.

'Als bestekschrijver heb je soms het gevoel op een eilandje te leven, maar dat is uiteraard niet zo.'

Verder kunnen mensen op voordracht van een bestuurslid deze vorm ook krijgen. De contributie wordt bewust laag gehouden, en de diversiteit van lidmaatschapsvormen groot (bureau of persoonlijk, om de drempel laag te houden.

» Hoe staat het met de opleiding Bestekdeskundige? Er zijn vergaande gesprekken met de Hogeschool Arnhem Nijmegen (HAN) om de proef die in 2008 gedraaid heeft op de Haagse Hogeschool nieuw leven in te blazen. Die pilot was onderdeel van het EKB-project, waarin samen met de NVBK beroepscompetentieprofielen zijn ontwikkeld voor kostendeskundigen en bestekdeskundigen. De profielen voor onze beroepsgroep zijn te vinden op de website van de BNB. Een werkgroep is nu druk bezig met het actualiseren van de modules op basis van de ervaringen van de oud-cursisten en de ontwikkelingen op ons vakgebied. De BNB hecht veel belang aan de beschikbaarheid van de cursus en is actief betrokken bij het werven van cursisten. De actuele stand van zaken is te volgen op de website van de vereniging.

Daarnaast willen we de samenwerking met andere organisaties activeren en onderhouden, zoals CROW, BNA, IBR, Bouwend Nederland, SMI, en uiteraard STABU. Als bestekschrijver heb je soms het gevoel op een eilandje te leven, maar dat is uiteraard niet zo. Je bent onderdeel van heel proces, of keten zoals tegenwoordig in zwang is. De BNB wil zich blijven inzetten voor ons vak als sterke en betrouwbare schakel in die keten.

» Zijn moderne communicatieplatformen en middelen nuttig voor een vereniging als de BNB? De BNB heeft een discussiegroep op LinkedIn, waarbij leden van de groep een ­discussie kunnen starten over een actueel onderwerp. Verder zijn een aantal leden ook actief in andere groepen op LinkedIn, o.a. de STABU-gebruikersgroep en de groep ‘Aanbesteden en contracteren in de bouw’. Plezierig is dat er ook mensen van buiten de ledengroep kunnen deelnemen, omdat het een open groep is. Dat verrijkt de discussies en levert ook naamsbekendheid op. Het inhoudelijke nut hangt erg af van de activiteiten van individuele leden: neem je actief deel aan discussies, lees je de discussies? Als vereniging kun je aanzetten geven, de groep bepaalt het succes. STABULLETIN | 31

colofon Willy Brandtlaan 81 | 6716 RJ Ede (Gld.) | Tel.: (0318) 63 30 26 | Fax: (0318) 63 59 57 | E-mail: [email protected] | Website: www.stabu.org

Januari 2013 Achtentwintigste jaargang no. 1

Prijsoverzicht STABU-producten

STABUlletin is het driemaal per jaar verschijnende huisorgaan van ­Stichting STABU over de voortgang van het STABU Bouwbreed Informatiesysteem.

 De STABU-bestekssystematiek voor de woning- en utiliteitsbouw bestaat uit: • STABU-bestanden op CD; • STABU-Standaard 2012; • 1 Wachtwoord voor het beveiligde gedeelte van de STABU-website.

Teksten: • mr. M.C.A. van Deurzen • ir. P.A.A. van den Eijnden • mr. W.J.M. Herber • ir. M.L.A.M. van Hezik • D.B. Kervel • E. Koster

• • • •

E. Louwerens ing. H.H.M. Miltenburg L. Niemöller J. Rip

Dit blad wordt geproduceerd en geredigeerd door: Stichting STABU Mevr. D.B. Kervel Postbus 36, 6710 BA EDE Telefoon: (0318) 63 30 26 Telefax: (0318) 63 59 57 E-mail: [email protected] Website: www.stabu.org

De STABU-bestekssystematiek wordt geleverd na afsluiting van een licentieovereenkomst waaraan een abonnement gekoppeld is.

Deze licentieovereenkomst wordt aangegaan voor een tijdvak van een kalender­ jaar (nieuw!) alsmede het jaar ­waarin de ­licentieovereenkomst wordt afgesloten.

De tarieven voor 2013 zijn d.d. 6 december 2012 door het Algemeen Bestuur van Stichting STABU vastgesteld.

Aanschaf Licentie STABU in de periode

STABU COMPLEET (t/m 5 werkplekken*)

STABU COMPACT (t/m 5 werkplekken*)

januari t/m maart april t/m juni juli t/m september oktober t/m december

€ 990,00 € 742,50 € 495,00 € 247,50

€ 406,00 € 304,50 € 203,00 € 101,50

*per vijf werkplekken wordt de prijs verdubbeld

Inlichtingen over advertentietarieven bij STABU. Overname van de inhoud: graag na overleg met de redactie. Hoewel uiterste zorg is nagestreefd, staan wij niet in voor eventuele (druk)fouten en/of onvolledigheden en aanvaarden auteurs en redactie deswege geen aansprakelijkheid. ISSN: 1384-7872

De gelieerde systeemhuizen hebben speciaal voor het “STABU-Compact” gebruik ook hun STABU-programma tegen gereduceerde prijzen beschikbaar gesteld. Eind februari 2012 is een nieuwe STABU-Standaard uitgebracht met daarin de ­Uniforme Administratieve Voorwaarden voor de uitvoering van werken en van technische ­installatiewerken 2012 (UAV 2012): STABU-Standaard 2012

€ 85,-

STABU-Standaard 2007

€ 75,-

Vormgeving: skerp functionele communicatie Doetinchem

Het GB CAD-Afsprakenstelsel (GB CAS) is primair bedoeld voor gestructureerd tekenwerk van 2D CAD-tekeningen en informatie-uitwisseling. Geïntegreerd Bouwen (GB), als eigenaar/ beheerder/uitgever van het GB CAS, heeft werkzaamheden uitgevoerd die hebben geleid tot een nieuwe en geheel herziene uitgave, versie 4. Stichting GB is met Stichting STABU overeengekomen dat deze laatste de distributie, de promotie en het onderhoud van het GB CAS 4.0 ter hand neemt. Distributie vindt plaats via internet: www.gbcas.nl

Drukker: Senefelder Misset Doetinchem

De genoemde prijzen zijn inclusief leverings- en administratiekosten en zijn exclusief de verschuldigde BTW

32 | STABULLETIN

GB-CAS

€ 145,-