Klapstraat, Wijchen
1. Nieuwe maatschappelijke verbindingen
Bouwen aan de wijk van de toekomst Wijchen vergrijst sterk. Veranderende maatschappelijk opvattingen over gezondheid, wonen, welzijn en zorg brengt een aantal vraagstukken met zich mee waar de Wijchense samenleving nieuwe antwoorden op moet vinden. De vervangende nieuwbouw van het oude verzorgingshuis “De Elsthof” betekende de kans om op basis van nieuwe waarden een samenwerkingsproces te starten, waarbij innovaties tot stand worden gebracht. Innovaties die de eigen kracht van mensen stimuleert en die de sociale en fysieke infrastructuur voor gezondheid, wonen, zorg en welzijn faciliteren. Het project Klapstraat wil mensen uit Wijchen en in het bijzonder de bewoners van het gebouw Meander helpen te blijven participeren in de gemeenschap. Dat stimuleert hun welzijn, gezondheid en zelfrealisatie en heeft daarmee gezondheidswinst voor burgers. De (steden)bouwkundige kwaliteit van het project zorgt voor een compleet nieuwe leefruimte voor Wijchen. Vanuit de visie om in het plan zowel de sociale kwaliteit als de fysieke infrastructuur tot stand te brengen, wordt door betrokken partijen gezorgd voor: • gedifferentieerde woon-,zorg en welzijnsvoorzieningen • betaalbaarheid, toegankelijkheid, kwaliteit en beschikbaarheid van voorzieningen; • duurzame verbindingen tussen burgers en tussen maatschappelijke organisaties; • een healing environment waarbij de binnen- en buitenruimtes een belevingswaarde hebben die bijdraagt aan gezondheid van mensen, uitnodigt tot sociale interactie en natuur(beleving).
Het Atrium met hangende balkons verbindt bewoners en passanten.
Klapstraat, Wijchen
2. Sociaalruimtelijke ontwikkelingsvisie
Bouwen aan de wijk van de toekomst LEGENDA activiteit ontmoeting zorg bovenwijks wijkgericht collectief bewoner fase 1 & 2 toekomstvisie
Binnenhoven
Buizerdstraat
Speelveld
Bestaande binnenhoven
1e lijnszorgvoorziening, huisartsen, apotheek en diagnostisch centrum
ST
DE OOG
Ontmoetingsplein met kiosk, uitgiftepunt hulpmiddelen
Ontmoetingsruimte
Multifunctionele ontmoetingsruimte
Fysio Passedwarsstraat
Preventieve geneeskunde leren gezond eten en bewegen
MEAND
ER
Atrium, entree
Atrium, entree Buurtkamer Vlindertuin
Binnentuinen
Outdoor fitness, tuinieren eten, podium
Klapstraat, Wijchen
3. Stedenbouwkundig ontwerp en buitenruimte
Bouwen aan de wijk van de toekomst
De maatschappelijke opgave, gedeelde visie en de betrokkenheid van alle partijen hebben voor een creatief ontwikkelproces gezorgd, waarbij exploratie en exploitatie in het teken staan van nieuwe maatschappelijke verbindingen. De eerste verbindingen zijn gerealiseerd met de nieuwbouw van 102 zorgappartementen verdeeld over twee woonblokken en in Meander een multifunctioneel centrum voor wijkbewoners. Een inspirerende omgeving die mensen en organisaties uitnodigt om elkaar te ontmoeten. Leerlingen van Maaswaal College lopen hier stage en buurtbewoners helpen mee. Het stedenbouwkundig plan brengt visies samen: de visie van ZZG zorggroep op community living, het gedifferentieerde woningaanbod huur en koop volgens de visie op wonen en zorg van woningcorporatie Talis, de sociaalruimtelijke visie ‘De Levensweg’ zoals door maak<architectuur ontwikkeld, en de door de gemeente voorziene inbedding in een park. De Levensweg: Wanneer mensen minder mobiel worden, is het voor hun levenskwaliteit en voor een wisselwerking tussen generaties van belang om de openbaarheid naar deze mensen toe te halen. ‘De Levensweg’ gaat uit van een centrale ruimte die mensen bindt door voorzieningen voor wonen-zorg-welzijn te concentreren rond een veilige doorgaande route. Zo ontstaat een levensader voor de wijk van de toekomst. De Levensweg is hier een verbindingszone tussen appartementen en voorzieningen. Tegelijk is het een langzaam verkeerroute vanuit de wijk en de school naar het centrum. Op termijn rijgen voorzieningen voor alle leeftijden zich aaneen en er is ruimte voor verdere ‘ingroei’ van activiteiten. Zo wordt community living ruimte geboden. De route verbindt mensen, en verbindt parkruimte met de bestaande woonstraten zodat de nieuwe context ook voor wijkbewoners rijker wordt. Gebouwtypologie: Om overgangsruimten naar de Levensweg en naar het park mogelijk te maken, zijn appartementen steeds rond beschutte hoven geclusterd. Daarmee is een stedenbouwkundige typologie gevonden, waar de bestaande gebouwen naadloos op aansluiten. Elk gebouwencluster voorziet in zorg- en welzijnsvoorzieningen en krijgt zo een openbaar karakter. Al tijdens de ontwikkeling wijzigt het aanbod van wonen en voorzieningen. De Levensweg is flexibel en structurerend, waardoor de sociaal-ruimtelijke samenhang nog sterker wordt. Activiteiten binnen en buiten: Leerlingen uit Wijchen verzorgen vijf dagen in de week de maaltijden. Ze leren in de praktijk en komen in gesprek met mensen van een andere generatie. Multifunctionele ruimte ’t Kompas geeft ruimte aan verenigingen en clubs. Per week maken hier 500 personen gebruik van. Eerstelijns zorgvoorzieningen worden gecombineerd met een centrum voor diagnostiek, waarmee Wijchenaren voor het eerst in eigen dorp terecht kunnen voor medische diagnoses. In het zorgcentrum komt Lifestyle-centrum voor preventieve gezondheidszorg. De inrichting van het centrale plein krijgt aandacht vanuit het project ‘Natuurlijk Samen!’. Het plein krijgt een natuurlijke inrichting waarmee beweging, tuinieren, ontspanning, zingeving en ontmoeting worden gestimuleerd: beleving voor jong en oud.
Landschapsontwerp en doelgroepen sociale huur.
Doorkijk vanuit de binnentuin van Meander op het park.
Klapstraat, Wijchen
4. architectuur: Meander
Bouwen aan de wijk van de toekomst
Schaal van de Levensweg: veelvormigheid is in de gevel zichtbaar door een rijke schakering aan materialen en details.
Steeds veranderende ritmiek van houten delen, in interieur en exterieur ervaarbaar spel van onthullen en bedekken.
Zicht op de kleine binnentuin en de verbinding met het omliggende park.
Gevelbeeld Passedwarsstraat vanaf de Klapstraat met in de plint lifestyle centrum en ontmoetingsruimte ‘t Kompas.
Het gebouw Meander vormt een gebouwencluster met het bestaande woongebouw ‘De Waaij’, met twee gezamenlijke binnentuinen. Het programma voorziet in 56 zorgappartementen op de verdiepingen, op begane grond zijn er kantoren voor de zorgorganisatie, een winkeltje, eerstelijns zorgdiensten en ontmoetingsruimte ’t Kompas met restaurant en bar. Het ontwerp regisseert een verstrengeling van wonen en wijkfuncties. Hangende balkons in de entreehal bieden voor bewoners zicht op passanten. Aan de bar in de ontmoetingsruimte ontmoeten bewoners elkaar. Healing Environment is een belangrijk vertrekpunt. Voor de bewoners werkt het gebouw als hun universum, aangezien ze het nauwelijks verlaten. De architectuur is daarom veelvormig. Zonder fragmentarisch te zijn is er een rijke schakering aan ruimten, materialen, lichtval en details. Die veelvormigheid binden we door het principe van de ‘repetition differente’. Gevelopeningen, materiaalkeuzes, detailleringen blijven gelijk maar worden in samenhang met de context steeds verschillend samengebracht. De geveldetaillering is veelal van binnen ervaarbaar. De routing is als een stad met pleinen en onverwachte stegen, waarbij trappenhuizen voor personeel onopvallend zijn, terwijl binnenhoven, vides en liften in het oog springen. Resultaat is een gebouw dat in niets doet denken aan een verpleeghuis. Het Paviljoen en woonzorggebouw De Passarel worden momenteel ontwikkeld op basis van dezelfde architectonische principes.
Klapstraat, Wijchen
5. architectuur: De Oogst
Bouwen aan de wijk van de toekomst
De overdekte voetgangersroute als verbinding tussen de twee gebouwdelen, tegelijk zonering van binnenhof en Levensweg.
Het L-vormig deel van de cluster richt zich met houten balkons op de zon en het park.
Aan de Buizerdstraat worden twee gebouwenclusters gerealiseerd. De Oogst bevat 46 zorgappartementen (huur), het tweede blok huisvest 24 mindervalide bewoners van Pluryn en een huisartsenpraktijk, een apotheek en een diagnostisch centrum. De Levensweg staat in verbinding met de beschutte binnenhoven van beide clusters. De binnenhoven bieden toegang tot de woningen en de parkeergarages. De clusters zijn eenvoudig en compact, waarmee ze contrasteren met de open parkruimte. Elk cluster bestaat uit een wit geschilderd L-vormig deel met houten balkons die gericht zijn op de zon en het park en een compact groen woonblok. De geleding van de clusters in twee verschillend gematerialiseerde volumes levert een schaal op die zich goed verhoudt tot de omgeving.
colofon Meander De Oogst
56 appartementen 1824 m2 kantoor, zorgvoorzieningen, ontmoetingsruimte 46 appartementen
Proces: 2005-2008 Integrale projectsturing op niveau visie- en gebiedsontwikkeling vanuit projectteam, bestaande uit Talis, ZZG, gemeente Wijchen. Na een gezamenlijke selectie is maak<architectuur toegevoegd als stedenbouwkundig ontwerper. 2008-heden De gemeente heeft de uitwerking naar bestemmingsplan voor haar rekening genomen en daartoe Pouderoyen Compagnons ingeschakeld. Talis heeft in samenwerking met ZZG het programma van eisen opgesteld en de opdrachten gegund aan de twee architectenbureaus. Gemeente en Talis hebben gezamenlijk opdracht verleend aan de landschapsarchitect en aan Cailin Partners voor concepten en ontwerp voor de buitenruimte. De aannemer is geselecteerd voor realisatie van Meander en De
Oogst, middels aanbesteding, en heeft met name inbreng gehad in de uitwerking van de gevelsystematiek van Meander. Projectteam: opdrachtgever gebruikers
Stichting Talis ZZG Zorggroep Zuid Gelderland reguliere huurders Talis Wilhemina Canisius Ziekenhuis Pluryn Huisartsenpraktijk De Huisdokter Van Poppel Apotheken stedenbouwkundige visie maak<architectuur stedenbwk. uitwerking Pouderoyen Compagnons architect Meander maak<architectuur architect De Oogst opZoom architecten landschapsarchitect Jos van de Lindeloof concepten buitenruimte Cailin Partners aannemer Hendriks Bouwbedrijf fotografie
Valentijn Kerstens Pim Geerts Thea van den Heuvel
