Klachtenbehandeling
Milieuvoorlichting Dat iemand de
natuurvoorlichting
en
met maar één
misschien
het
oog
meer
De
weer
in
perspectief
vader
geestelijke
Socrates. Socrates
dingen doet: geef dat Socrates’
bruikelijk de
ons
Moderne vaak
mors
de
koop
dadige verpakking).
tot armoede
dit
publiek genieten
amfibieën
Nachtegaal
adembenemend
fraaie
ziet ook
weeromstuit op gang
meer
gebracht
waardering Natuurlijk
voorlichlers en
is
is
simpelheid
maken
meer,
geniet
zien
tevens
van
proces
niet
meer
informatie
willen
over
het
uitputtingen, plex
al
ontkennen
dat
verbanden
weet
de
het
over
en wat niet
(en
het
nodig
is
hebben),
met
zal
terugdenken
dat
aanstekelijk plezier
wat leeft op al
en
stekelijke plezier zich
nog
Boeren
graag
en
Er is echter
wij
maar
ik
nog
aan
de
de
van
wel
tijd
nog
bij
aansteken
mensen
velen -
en
en
hij
kon
is dat laten
belangrijke
deze
verricht
studie
dacht te de
nu
aan
over
over
het
gewassen.
de het
(1)
algemeen
ir.
C.
Hier de
is
de
in
hij
de Nederlanders
weloverwogen mogelijk inzake
eeuw van
zen,
en
teneinde
vogelschade plaggehutten
meeuwen,
en
Spreeuwen,
mag
mijn
die
aan-
onderdeel te
van
van
weten
de
vogelscha-
merkwaardigs boer is
er
de
om
technologische
zijn
bedrijfsvoe-
te doen
nog
’De
van
hier
Ik zal de rest
door
iets
alle-
resultaten
kippen bij
wetenschappelijke
delt
de
en
hiernaar
Nederlandse
inzichten zo
de
natuur-
ook
Volker
boeren,
nieuwste
ring
zelf wordt
specifiek
aan-
zetten
be-
en
de Neder-
zodat ik
naar
velen
te
aan
ontwikkeld
opleveren.
aan
als
met
anderen
ik
tegengaan
Terwijl
hand.
weet
voortzetten
een
op
natuurvoorlichting
de aan
met
heeft
Momenteel
zal
steeds er
alles
van
natuurbeelden
verwijzen
richten
voorlichting
nog
te
nog
doen
en
prikkeldraadomringde
door
eerlang
gehol-
boerenstand
verwijzen
en
het
van
ondernemer
Wageningen,
mijn betoog
van
de
hanteren,
te
de
bewaren,
dit zo
precies.
zo
met
volstaan
gelukkig.
groep
boeren
niet
’overbe-
versluierd
zeep
zichzelf
een
(verschillende?)
onderzoek
dat
vogelschade een
naar
zich
Dorschkamp'
te
wijzen
door Hoe
landse
alsof
produktiemiddel
liefhebbers
maal
en
als
reservaten. welke
van
te
ander-
dal dit zelfde
om
wildredders
naam
belang-
ontwikkeling’
landschap
zichzelf
als
grond
deze
eens
dat
goede
in
enigszins
zien
-
dat het ka-
aan
tempo
In
pro-
landschap
en
omheen
erop
en
lichtelijk
een
overbemesting,
snel
het
minder
de boeren.
landschap
men
sommigen van
schouwen
com-
al
die
in
lijkt
Het
is:
hoeder
om
de
om
wat
nestbeschermers
zijn
voorspel
groeit. Vooralsnog
er
als
de maat-
zijn
wordt.
pen
verdeeld
willen
karakter
door
door
en
de ontvan-
en
is vormgegeven,
niet
ge-
Zo toont
hebben.
graag
aanduidt als ’de autonome
op
armoede
zij
agrarisch gebied,
natuurbe-
de laatste
eenvoudige natuurgids
weemoed
al
er
echter
doen
beduidend
natuur
Nederlandse
landschap
spuiting’
de
van
militair-industriële ik zal
fraaie
dat natuur-
het
oorlog,
over
er ook
eenmaal
over
van
grensoverschrijdend
milieu-aantastingen,
kunnen
meer
moeilijk
geven
schappelijke achtergronden derf,
zich
zij
zijds
meer te stuiten.
ik weet ook wel
simpel:
tegenwoordig het
met
relatie
herinneren
de boer
het
zijn
boeren
mate door
allerlei
schets in
hebben
rijke
ge-
Olie
zodanig
rakteristieke
natuurbeleving
gemakkelijk
het beeld dat ik hier te
Een
algemeen
als
te
gebracht.
natuurinformatie:
voor
blematische
brochu-
wil
en
die
(zoals
trek in
geen
gelof-
geven
Wie
er
het lot wil
van
hebben
Haarlemmer
wijsgeer
dwaling verkeerde
hem
en
dood
deze
wijzen
enerzijds
het in
op
wordt.
weten.
en
het
uil
De ironie
korte-
de lezer behalve
foto’s
Zo zou er zelfs
de Griekse
ongetwijfeld
is en slechts
ter
geen
wanneer
aan te
over-
wat
geven
bevalt)
openstaan
van uilen en stoot-
wetenswaardigheden vergast weet,
en
ogen
maar met name
bijdragen.
stelden
prijs
op
zodanig
al
is
goed
handelen.
juist
niet
niet
ons
Kardinaals-
en
reptielen; zij
uit waarin
zal
en
excursies en laten
het leven
en
tijdschriften
res en
geen
Heel
tentoonstellingen
bezoekers inzicht in
vogels,
tegen
die
afgelegd.
hij
lager,
de natuurvoorlichters
van
houden
zij
in
en informatie’
keertje
met
af)
dat
ene oog
Honderd
opent.
slecht
geschiedenis
haar
met
ogen
kunnen
de
ons
alleen
het immers
Argus liep
schieten
maar
graadje
een
roeien
opzicht: zij organiseren
muts,
dit
produkten
diegenen
hebben
hebben
makkelijker
en
informatie als
kunnen
leert
is,
niet
andere
blikverruiming
informatie
en
de auto eens een
Zij al
termijnbelangen van te
en
merken
geen
maar ook
mens van nature
boodschap
keelgat
thermostaat
water,
geen
tot
’educatie
zij bijvoorbeeld zuinigheid
preken (laat
zet
staan,
wier
educatie
milieuvoorlichters
wanneer
abstinentie
educatie
met
overheid
komen.
goede voorlichting
het verkeerde
uiterst kwetsbaar
reus,
wanneer de
kunnen
immers dat de
boodschappers
geschiedenis dat
gers zelfs in
te
de
een
zijn
zeker
zou
het instrument
van
tijdgenoten zijn
met
hij
goede (ook
milieubeleid
geloofde
hem
is
zou
milieuproblemenkijkt,
het
van
al
wijs
informatie’
en
het
het
naar de
te veel
’educatie
van
oog, ook
Vandaar dat
Cycloop.
’fysieke regulering’ heet, is
vogelschade
Gallacher
Hugh+P.
van
*
bij
als
zijn,
leefde
turfstekerij. Roeken,
han-
hij
in
Gan-
reigers, 103
*
Uit 'lnstrumenten
Uitgave
voor
Samson H.D.
Milieubeleid’ door G. Huppes, W.T.
Tjeenk Willink. Alphen
aan
den
de Groot &
Rijn.
H.
Bezemer (1988)
van
het
Centrum
voor
Milieukunde, Leiden.
«uiteenden
Futen, als in den
vorm
zijn
bezwaren:
vogelbeschermers die
er
Vogelwet in beginsel
moreel
kant
zijn
de
er
doodschieten een mobiele
doodslaan kraan
zelfs
of
(zo
liteit. Niet
hoek:
niets
voor
Visserij
en
als
exportkwaliteit
van
de
trots
andere
waar
bouw
heeft
zelfs
universiteit
schappelijke maakt
Landbouw
tot
en
Bewerking duklen,
de
en
Arbeid
Onderzoek
Instituut
van
Verwerking
En
bij
heel
machte
te houden
gaard
of
deze de
gouden
boer
ganzen
Dit moet een echter nog
oorzaak
niemand
algemeen bij
hebben.
Wel wordt
natieve' die
er
domheid
dan niet
op het ministerie het
voor
worden
is
alarmkreet. en
opgenomen
Schaffner boek
-
over
1975)
-
ten
die
er
had
zijn.
er een
2)
Ter
fruitteelt,
voorkoming
aan
van
maar
dan
begrip
misverstanden;
ontwarren,
ieder met
een
de
Als
gewassen
op de
Met andere is
zoe-
schadewoorden: door
gebiologeerd
determinant
voor
elementen
volgende
dit
ge-
worden
tegen identificeer-
de kat
een
tot
deze
slotte
en
mijn eigen
de buren
naar het
de orde werden 1740
werd
hebben ter
die
een
leven
der dinhet
voor
het Zwit-
ei
een
ja-
-
Door-
gelegd.
dood
veroordeeld
zeggen
dat
hebben
over-
fanatisme die in
door
dieren.
jegens
waarmee
mijn
Ik
te-
wij
meesleuren
straf
vervolg
in
ge-
gewe-
terechtgesteld.
meer laten
wraak
hun
op
bekrompenheid
niet
ons
honden,
gevoerd tegen
omhaal
degenen
van
van
vogels
te
-
veel
al te
niet
in
proces
de boosdoeners
zonder
ten
dieren die
nog
processen
onstuimig
mens
geschaad,
Zo is
hane-ei
zijn
een
zijn
tegen
hun
beschuldigd
ervan
een
door
van
hebben
Prattigau die
Meestal
die
Maar ook
zouden
gevoelens
tuin
Ik ik
mijn
staat.
op
bandin
aversie
dieren.
of dood
wonnen en
Het beeld
2)
de
De nationale
Bernard
bovendien
de
van staat
ligheid
de
alleen
toegestaan
mensen:
de auteur
kanonnen door
ruim opgevat
maar
aan
het
en
orde
mist om
vei-
categorieën
mogen
aangezien
op dit
en
wapengebruik
alleen
soldaten, pistolen
dat het niet alleen de
feit
van
en
bepaalde
en tanks
hier buiten beschouwing
de deskundigheid
eendekwekerijen
verontrustend,
jager als schadebestrijder
heeft terwille
burgerij ontwapend
bruikt worden
hier wel zo
viskwekerijen,
is
zijn
hij geneigd te
ingrijpen
individuen.
stieren
genwoordig
En
tegen
verwijt
of
letsel
behoor
voor
was
vogelschade
die
dat
is
in de achttiende eeuw
tot ver
vogels (zoogdieren, insekten) blijft
niet het
middelen
ten hadden.
en
maar als
op
heeft
vogels,
psychologische
gaans
'alter-
de fruitkwekers
aan
idee
door
gevoerd tegen
wel,
onderhoudend
anders is, en
ook de schade
te
knoop
boosdoeners.
haan
(Spreeuwensafari,
door andere dieren dan
wezenlijk
De
serse
het
opgehaald.
werd
het
boer
kunnen
gen
aangewrenaar
Rijksinstituut
een
dagtaak
Van de andere kantwordt het en
af
heeft
(die
gebracht.
heeft
die
poging
informatiezoekgedrag
bare
ken
kreet
knoop
van een
factoren.
mogelijke oorzaken,
lijden
naar
drag
boom-
afspeelapparatuur
later nog
den bestrijdingsproblematiek
tuinbouw
niet
over
gebaseerd
gehore
geschreven
1) Landbouwschade
te
Deze
via
sprake zijn
regionale
Landschapspar-
determinanten.
paarden
vergunningen uitge-
die
de
bij
wel
gerecht gedaagd.
atweermethode
een
boomgaarden
de
twee
een
Nog
en
door de boer worden
op het
Spreeuwen ontwikkeld,
eigen
de
doodschieten.
Natuurbeheer
de
krijgt
de schouders
Vijftien jaar geleden
jes
blijft
naarstig gezocht
of onvoldoende worden
is
oorzaak
Het
zijn opgespoord.
was
culturele
en-
spel geweest,
aangewezen.
1)
In-
zitten.
schadebestrijdingsmethoden,
toegepast,
geven
zijn
de boer
over
mopperen
zijn spreekwoordelijke ven).
Die
gevonden.
eerste
een
drag
en
geschiet
in
het
reeds
geval
Was er één
zijn.
Nationale
en
deze rela-
van
(in-
Gebouw,
heilloos
zijn grasland
op
brengt;
Bewaring,
Spreeuwen
er
moet
de
individubestrijding.
bruik-
OVO-driehoek
zijn
van
wanneer
In
zijn
proetboerderij-
en
over
natuurvoorlichting bij
factor in
het
hier
veroorzakende
Landbouwpro-
van
zal ook
ken
weten-
Bodemvruchtbaarheid,
voor
dergelijk), eigen proefstations en.
en
de
de oorzaak voor
ongetwijfeld
structurele
schade
heeft
onderzoeksinstituten
Mechanisatie,
stituut voor het
de
op
klachten
A.
scholen
dat
boerenerf
het
op
eigen
die
destijds
oppositie tegen
Als
Land-
kennis
technologische
en
heeft
stituut voor
onder-
Landbouw
voorlichtingsapparaat
eigen
baar
agrarische
geheten);
als
aantal
drieëen-
een
jaloers op zijn.
van
voor dat
complexe
een
noem ik
eigen landbouwhogeschool (tegen-
een
woordig een
ministers
systeem
een
tussen
-
niet
van
OVO-drie-
zogenaamde
onderwijs
en
ge-
alarmkreten
en
te
me-
Oorzaken
Landbouw
van
samenwerking
zoek, voorlichting heid
de
de
rationa-
van
geweerschoten
mij
zou
van
superproduktie
het toonbeeld
al
(niet
tot niets
hebben
geen
gehoord (althans
meer
belemmerende
ken,
opmerkelijk, ja
wereldwijd geldt
is de minister
op
hechte
de
de boer
En
met haar
boeren
Net
verwijt
dat is
de
fono-akoestische
worden
ongevoeligheid
kele dan
met
in
wijden
de
inspanningen
wel
Het komt
in
muggen
dweilen
die
Spreeuwen
met
bezwaar
Want
landbouw
het
vogels
zomers
kamer
als
wil)
men
verontrustend.(2)
Nederlandse
individuele
dat
Al
te
in
van
In de Betuwe
tieve
de andere
aan
constateren
die
hen
en
spreeuwenschade.
op
verlichte
ecologisch
en
leid.
band),
be-
dat
zien
graag
zoiets is als ’s
Het tweede
dat on-
Europese vogels
verlichte
een
van
de ene kant
wijzen
op
gemaakt,
rationaliteit.
aan
ontmoet
aan
er
niet
enkele
van
in
open.
gebrek
wordt
biologen
populatie
raam
open
alle
die
en
hoogstaande
inbreuk
beginsel
te bezoeken
diepe) geheimen
geweer wor-
thode.
scherming verleent dit
net
moeten,
aloude
schadebestrijding
van
zijden ernstige
twee
en
het
met
bestreden.
Deze
ze
Huismussen
en
tijd,
vroeger
en
dehiermee
terrein tot
ge-
gumverbon-
oordelen bevoegd
schade betreft aan
land- en
dergelijke.
dat de
Nederlandse
boer niet rationeel zou
zijn.
door
miknuppels door
tie en
leger kregen
gebruik heid:
zij
ambivalent.
wij
vaak
hun
geacht
aanvallen.
zoiets niet
wij
met
dat het hun
en
anderzijds
rol
ten aanzien
zeggen
is
de
zij bij
zich
in
grote
tuurbeheersinstrumenten den
ingedeeld).
druk is dat de als
doet.
En
ook
doodt. De boer
ipso
weer
is
doublet,
in-
jager ophet
stuk voor stuk kiest
jager verlaat,
de
op
wor-
individubestrijding.
voor
Gebrek aan
Het
het
de
van
de boer
van
dat dieren
die zich
na-
moeten
beeld
van
toestel
reden
biotische
zij, mijn stellige
het
tijd
afgezien
jachtgeweer een
3)
het
welke
(om
zouden
natuurlijke bondgenoot
geld
eo
Hoe
laatste
bondge-
pretenderen zij
andere
en
als
op
en
nemen
grazers
ingedeeld),
henzelf) uitgeroeide
door
(deels te willen
de
zij bij
reden
worden
graag
zelf
jagers
verkwikken-
een
welke
moeten
zij
verwach-
jagers zijn
van
om
doen
ontwapende boer de
van
predatoren
wapen-
staat te verdedi-
sportlieden
te
werpen
de
noot van
Poli-
jagers.
privilege van
Enerzijds
zouden
sportvissers
de
door
mens en
Van
vrijetijdsbesteding (om
de
sabels
en
speren
maatschappelijke verantwoordelijk-
een
worden
tegen
gen ten
agenten,
sportlieden, jachtgeweren
doden van
basiskennis
ecologische vogels
die schade
Zo ook hetidee
aan
dat de stand
te
deBlauwe Reiger
van
gewassen
veel zal
toenemen.
wordt
toebrengen,
vergenoegd 'ziezo,
een
kersen,
gras,
Doorgaans veel
de
staat
kennen:
planting leven den
vergezeld
door
die
tenminste
mijn
kan
spreker
er
of aan andere
die
aspecten
doch
zich
wordt
slachtoffer
ingenomen
is
geworden
dende
actie. Wie
meent
abusievelijk
gelost wordt
zodra
het
De
guleren
in
evenwicht mens
wel
als
pen
actie’, geen
predatoren
plaats in
de
een
individubestrijdoorziet,
niet
van
is,
is
hun
zonder
'ecosysteem’
valt men al te
op-
verant-
oorzaak)
prooisoorten
andersom,
natuur’
ook
verstoord
en
dat
is
zodat
Wanneer
onbekend
fundamentele
gemakkelijk
zijn,
'het
in 'kurieren
am
de
Foto; Henk Harmsen.
Wanneer de -
men
en
ver-
Symp-
tom’.
Het
ontbreken
Alternatieve,
van
dat
heeft met sterk
de
bieden
moet
trektocht die
door
zij
de
naar
voor de
heeft dat
of
ren,
afkomen in
de
men
omdat
maken,
van een
op
ecologie
flankerend
niet
van
waar
wordt
die
aan-
maar
foeragedat
uitgelegd
fruit
hoogstamfruitbo-
zijn
holistische
poging om
hem
wanneer
-
visie
niet
kan
laten
de
eigen
ecologisch
bestrijdingsmethodente
5)
Het
ver-
toepas-
gedoemd.
De
ontbreken
van
een infrastructuur
natuurgerichte landbouwvoorlichting
voor
huidige landbouwvoorlichting
de
het
is
geweest:
is
zijn
mi-
holistisch
individubestrijding atomistisch
is.
men van
duktie men,
de
boer.
kwalitatief
de
Op
de
was
het
kwantitatief
produk-
oogmerk
Tweede
minimalisering
Hiertoe en
een
dubbele
landbouwpolitiek sedert
reldoorlog
de soort en
alleen
moeten
voedselprijzen bij maximalisering
gerichte bestrijdingsmethoden zijn aard,
meer
beschikbaar
deze
tot mislukken
sen,
de
niet-exploiteerbare fruitbomen,
is iedere
antwoorde
dieren op
zodat iedere
jagers)
onrendabele
andere
zich
oog
vervangende voedingsbronnen
van
onvoldoende boer
maken
noordelijke broedge-
door
nog
uitge-
te
het zachte met name daarom op
vorm en
zij
van
maken
wordt
deze
van
boeg hebben,
hem
wanneer
Spreeuwen
karakter
eigen
niet
met het
zijn
verstoring (bijvoorbeeld gevolg
kan
ganzen
energiebalans
positief
staande
tot
niet
bijvoorbeeld
vraatschade
tiegerichte voorlichting:
voorlichtingsbeleid
lieu
hem
wanneer
legd
van
4)
de boer zich het holistisch
bestrijdingsmethoden
inter-
heeft
processen
re-
begrip-
'levensgemeenschap’, dynamische
zicht op
een
soortgenoot
sommige vogelsoor-
interveniëren.
moet
in te nemen;
schadetoebrengers
debet
het idee dat
dat
hou-
schadeprobleem
ongebreideld (en kennelijk
toenemen,
stille
voort-
gebrekkige ecologische kennis
dit misverstand
woordelijk voor
dat
het sociale
van
mechanisme
dat
van 'de
aan de
van een
door de actuele
te elimineren.
die aan
dit
stil
bij
beschikbaar
opengevallen plaatsen
om
niet
niet
opeten’.
meer
het mechanisme
vogels
deelnemen,
plaats
zelden
enzovoort niet
graan
vogelsoorten
reserve’
ten
niet
van
het
nodig
te
de
inko-
de pro-
doen
maatschappelijke kosten
We-
van
van
toene-
dit be-
105
De boer
is niet
heilloos
zijn
van
leid
(zoals bijvoorbeeld
lieu,
het
is
acht
geen
op de
kwaliteit
en het
dierenwelzijn
landschap) is
en
geschiet
de
Spreeuwen het
van
behoud
van
het
voor
naamde tie
geslagen: uiteindelijk
natuurbehoud
behoort
kort tot de
beleidsvoorwaardelijkheid
nister
Landbouw
De
als Instituut voor
tie,
Tot
Visserij.
en
hij kennelijk
ook tot
doelstellingen
van
dit
Natuur
te laten
uitdrukking
bedrijfsvoorlichting.
in
dat
een
niet
is
geld,
zal
de boer
blijven
concurrenten
als Van
Woerkum
aan
voor
boer, Zo
die
pleit
(1985),
verdere
stellig hij
lichting
die in
gevuld
door
dieerde
de
voor
bouwvoorlichter
model
van
deskundigen op het
beheer
getatiebeheer
het
De
is
van
Wageningen en
gebied
ve
service-instituut
belangen
als
het
wel
aan de
en
zodanig
Milieu is
sluit
voor
aan
handhaven
van
schadeto-
zijn
kunnen
de
volgende
voor onbeheersbare
reeks is
opgeroepen, Met
nadelen
leven,
maar
dat
hen
dat
even
zen’,
of
het
gaat
meeuwen, Eksters
angst een
die
gedurende
dat
snel
die
gevreesd
zal
Zo ook het
op.
(als
men
kan.
men
ganzen,
aantal dat
toegeeflijkheid ons
een on-
vloedgolf
reigers
een
voor
benog
meer de baas
om
of
mensen
als
niet
met
zelfs
de
ontstaat
het
men, wordt al
als ideeën-
plaag’
Om
soorten
als
’een
vroegtijdig ingrijpt)
befaamde
een
defecten, blijken
proces,
een
waterputtende
risico’s,
zekere
of
die
tovenaarsleerling,
onstuitbare
niet
vers,
flora en
zal
zij
Aalschol-
vogel-
van
-
jaren 'de
toene-
pan
uit
rij-
berouwen.
Vakgroep VeUniversiteit
eveneens
overigens
de
van
en
te kunnen
idee
in
2.
voor landbouwers
de boeren dat
dan boer
aangewezen:
overspoelen, roept paniekreacties
aantal
zodoende
en
de Landbouw
is:
de
toegeeflijkheid
had
stuitbaar
het voorlich-
de wilde
fungeert
gelieerd
is als
Stichting Landbouw
een
en
van
verhaal
perkte
voorlich-
een
van
nachtmerrie.
de landbouwwereld inziens
adviesbureau
landbouwwereld. Dit model tend
mijns
eerder
van
noemen.
psychologische angst
bezems
land-
Adviesgroep Vegetatiekunde
daarvan,
ontwikkelaar; zij
(de
particuliere
adviesgroep verenigt
informatiecentrum,
3)
door
te
hiervoor
worden
groeiende
natuurbelangen), aan-
die binnen
de
Het
de
aan
overheidswege gesubsi-
van
Hiervoor kan
staan: de
1. De
bedrijfsvoor-
van
laag
determinanten
gevolgen
verdienen.
variant’
zich
is met
strijd een
voorlichting
tingsmodel
doordenking
'passieve
onthoudt
tingsorganisaties werken.
vogels
draagt enige gedachten
milieuvoorlichting
en
geduld
gere-
blijven tegemoettreden.
natuur-
het
verbre-
is
'schadelijke'
en
tegenwoordig
was,
als wezens-
natuurvoorlichting
ervaren
dat
geval
beslist
elementen
vreemd
dergelijke.<3>
en
vogelschade ondervindt, op
lerantie
komen
Zolang
bestaat
het
vroeger
de
Als de
Natuurbeschermingseduca-
Milieu,
en
mo-
gezien
departement
zijn
zoge-
mi-
die verbrede
Harmsen
de
B. de
op
geen kans
nog
dan
'groene' natuurbeschermingsorganisa-
De indruk van
ment heeft
geloofwaardiger
en
maar
nog van
Foto: Henk
vertrouwder
natuur
landbouwvoorlichting bedrijfsvoorlichting,
zorg
af te houden.
mi-
bij
een
een
voorbeeld van
de visie
van
toename van
ecosystemen,
De
Het
het
Röling,
'gehalveerde’ bedrijfsrationaliteit boerenbedrijf
door mij voorgestane model van
die
op termijn
de
en
natuurlijke
verschillende
niet
maar tevens als
hulpbronnen
(Röling
maat-
natuurvoorlichting-binnen-de-
landbouwvoorlichting
efficiënteproduktie bevordert,
landschappen
heeft
1987).
langer
ziet als
behartiger
van
uitslui-
collectie-
schappelijke functies: duurzame
1.
2. in
stand
houden
blijven,
ontwikkelen
en
streek-
van
leefbare
omgeving
de
aan
aanbieden
de stede-
aan
de onderzoek
als
wordt
van
functie
bedrijf
en culturele
een
zien
wellicht
zin,
zin),
boeren
vaak
de
natuurfunctie,
creatiefunctie
erkend als
gezien
4
evenwichtig
De
eerste.
In
(op zijn hoogst)
van
teit.
Binnen
zo’n
boer
van een
het 'ei-
de beteke-
van
delaxatie
naar het
ren
van
streek-
doch in
en
het
doch
een
in
dit
'gehalveerde'
verwachten
incidenteel,
dat
baar. en
ge-
rationali-
Wanneer de
boer
weltelijke bescherming maakt
onmogelijk
gels
te
de
hel
de
van)
algemeen
reid.
Knelpunt
Vaak is
Dr.
niet
H.R
en
niet
is de overheid is
dan
in
boer,
(het
hiertoe
de taxatie
of
18,
catie den
vo-
de
duktie bereikt
grootste
de
Over
boer al en
dat ook de
standpunten
be-
len
de schade.
doeltreffende een
aanvan-
7422 MA
voor
op
het
gebied
sentimenten, de
die
en
edu-
kan
wor-
van
de
de Neder-
niveau
Hierdoor
ge-
geïntegreerd
onderzoek, voorlichting
de rationaliteit
(meer
het brand-
worden
moeten
van een
kenmerkt op het
en
in
kan
de
van
vogelscha-
vooringenomen
vastgeroeste gewoonten
aanpak
hier
zal
pro-
worden
zul-
verstandige
een
en
doorbreken.
Deventer.
beschikbaar
publikatie
middel
maar ook
regeren,
Informatie-
zullen
geweest)
bedrijfsvoering.
minder
van
technisch
OVO-programma dus!)
aangesloten bij
conclusies worden door mij op eigen gezag vermeld, aangezien
resultaten nog niet
van
zuiver
probleem,
is
geval
maar
sociologisch, psycho-
een
belangstelling
soort
onmis-
probleem
schadetolerantie
en
Alleen door
(een
landse
het
maar
ook wel
van
te beoordelen
van
programma
het
hij
litigieuze
de
voor
Gallacher, Akkerdistel
de
die
redelijkheid
dat
opdraait
vogels
van
schade
geleden inkomstenderving.
goed
4) Deze voorlopige
afgerond
de
verkeer
gemeenschap
deel
eist
bestrijden,
de
door de
constateert, te verminderen
maatschappelijke
ook
geen
economisch
dan tot nu toe het
plaatst.
is
de
van
nieuwe
van
noodzakelijke, Het
van
natuurlijk
methoden
ontwikkeling
is een
nodige
anders dan
schadebestrijding
de
voorwaarde.
Het is
en
de
aanpak
dan ook niet
aanpak zijn
en
(en
methoden)
zoekgedrag
schadetaxatie
gebrekkige
inzet
voldoende
logisch
zijn
op
Hun
probleem.
men
punt De
le-
de twee facto-
effectieve
ecologische
schadebehandeling
hij bijvoor-
ganzen
zo’n
In
beschikbare
betere
geen
grasland accepteert.
3.
bijdrage
determinanten
Een
bestaan.
schadepreventie
spreken
men
respectieve
integraal zijn,
is derhal-
bijzonder
kan
is
-
verminde-
tolerantiegrens
dat er tussen
duidelijk zijn hun
schadeprobleem kan
reeds
maatschappelij-
het
zin
en
interrelaties
re-
alge-
rationaliteitsopvatting kan
dan
ren
die de boer
dag legt,
het
een
de
taxatie-
(1987)
de boer.
Het zal
Zo-
hoofdfunctie
de
zal
en
de
van
voor
van
De
van scha-
Integrale schadebehandeling
dunk
hoge
eigen bedrijf.
de vier
van
verhogen
want
begonnen.
sociale
de recrea-
van
geen
de
in
het
er-
vogels:
getolereerd,
Bruinderink
onnodige ergenis
aan
geen
zijn
en
methoden
voorwaarde
ont-
scha-
dat de boer
voorbeeld
Groot
van
belangrijke
veren
niet
objectieve
ontwikkeling -
tussen
getroffen regeling
immers de ellende
was
dies
Daarmee
schadevergoeder,
en
hebben
wordt
aanwezigheid
een
onderhevig
de
en wat
intuïtie
intrede.
de schadeveroorzakende
op
methodiek
op de
die
moeilijk
anders
beeld,
richt
daarmee
rationaliteit
aan
over
verdeeld,
de
alsook
worden,
zijn bedrijfsvoering
functies
het
aanvullend
voedselproduktie ( >.
op
is
al eens in
aanzien
en ten
hebben
ook
wel
richt
van
bedrijf,
de streek
mogelijkheden van
ke
hun
-
de meeste agra-
aanzien
het
van
voor
de
niet
gernis
beheersovereenkomst
van
ve
vooropstaat
marginaliseringsproces (allereerst
een
tiefunctie
in
bij
l
het
economische
meen
dat
natuurwaarden’, zoals
van
genoemd,
functioneren
al wel
blijkt
met absolute
niet
onenigheid
van
gevolg kan
tot
heeft met
vrede
zijn-
gang
acht men van minder be-
iets secundairs ten
van
aan
basis
op
genlijke’ nis
functies
'produceren
eens
riërs
C. Volker
de eerste
zelf
overige
boeren wel
van ir.
in
nog
hun
schadetaxateur
delijder, hetgeen
genoemde en
dan
ook een bron
staat
recreatieruimte
van
Uit het hierboven
het
schade
zal
de scha-
van
bepalen. Subjectieve inschattingen,
doen
zij,
meer
lijke bevolking.
lang:
de
van
schade
uiteindelijke
een
is de veroorzaker
persoonlijke beoordelingen, van een
streekbevolking
de drie
ook
soms
zekerheid te
schappen 3. aanbieden
de boeren
en
de of omvang
specifieke, halfnatuurlijke levensgemeen-
4.
schade
kelijke van voedsel
produktie
het onderzoekvan 'De Dorschkamp'
nog niet is
zijn.
LITTERATUUR: Groot Bruinderink,
Röling,
N.G.
G.B.T.A.
(1987):
De
Bedrijfsontwikkeling Schaffner, B. Woerkum,
(1987):
toekomst
18
(3) :
Wilde van
van
en
cultuurgrasland in
landbouwvoorlichting:
een
Nederland, CABO 422,
voorspelling
over
Wageningen 1987.
de wat
langere termijn.
74-78,
(1975): Spreeuwensafari.
C.M.J.
ganzen
de
(1985):
Is
Avonturen in hel
landbouwvoorlichting
vrije over
veld. De natuur
Arbeiderspers,
Amsterdam.
tegennatuurlijk? Bedrijfsontwikkeling
16
:
377-380.
107
