Kinderen op bezoek op de intensive care Handreiking voor ouders
mca.nl
Inhoudsopgave
Hoe vertel ik mijn kind(eren) dat zijn/hun vader, moeder of ander familielid ernstig ziek op de IC ligt?
1
Hoe bereid ik mijn kind voor op een bezoek aan de IC ?
2
Welke reacties kan ik van mijn kind verwachten en wat kan ik daarmee doen?
2
Hoe belangrijk is het om ‘de draad’ weer op te pakken?
4
Tot slot
4
Heeft u nog vragen?
4
Als een ouder of een familielid op de
iets in het lichaam ‘het niet goed doet of
intensive care (IC) is opgenomen, kan
stuk is’. Als herstel of beterschap mogelijk
dat voor kinderen een spannende tijd
is, geef dan aan dat de dokters en de
zijn. De volgende handvatten kunnen u en uw kind helpen met deze situatie om te gaan.
verpleegkundigen erg hun best doen om de zieke beter te maken of dat wat stuk is, te maken. Geef concrete informatie over alles. Vertel bijvoorbeeld ook over de slangetjes die aan de patiënt vastzitten en
Hoe vertel ik mijn kind(eren) dat zijn/hun
waarvoor deze dienen. Als er geen zicht is
vader, moeder of ander familielid ernstig
op herstel is het ook belangrijk uw kind dit
ziek op de IC ligt?
eerlijk te vertellen.
Wees open en eerlijk
Blijf antwoord geven op vragen
Wees eerlijk, maar stem de informatie
Wees er op voorbereid dat u meerdere
af op het ontwikkelingsniveau van uw
keren zult moeten uitleggen wat er aan de
kind. Kinderen hebben immers een rijke
hand is. Herhaling van informatie is vooral
fantasie en daarom is het belangrijk
voor jongere, maar ook voor oudere,
vaak onbedoelde geheimzinnigheid te
kinderen belangrijk. Door herhaling leren
vermijden. Betrek uw kind daarom bij de
en ontwikkelen kinderen zich.
situatie en geef veel informatie over wat er is gebeurd. Zo kunt u samen met uw kind
Leg uw eigen emotionele
naar het fotoverhaal kijken, zie
verwerkingsreacties uit
www.mca.nl/intensivecare . Hierin
Benoem uw eigen emoties als boosheid,
beschrijven we hoe een bezoek aan de
angst, verdriet en ongeloof op momenten
intensive care gaat, zodat uw kind een
dat daartoe aanleiding is, bijvoorbeeld
idee krijgt wat hij kan verwachten.
als u huilt. “Papa/mama moet even huilen. Ik ben zo verdrietig/boos over wat er is
Geef uitleg over de lichamelijke/
gebeurd…”. U hoeft uw eigen reacties niet
neurologische situatie van de ouder/het
te verbergen. Door ze te benoemen leert
familielid
uw kind dat het heel normaal en goed is
Het is belangrijk om uw kind te vertellen
om bepaalde emoties te hebben bij zo’n
dat de ouder/het familielid ziek is, doordat
ingrijpende gebeurtenis. Probeer het wel 1
Kinderen op bezoek op de intensive care
zo te verwoorden dat uw kind merkt dat u
mogelijk, uw kind weer mee naar de
uzelf ook weer in de hand krijgt.
familiekamer om hem de mogelijkheid te bieden te reageren op wat hij gezien, gedacht en gevoeld heeft. Probeer de
Hoe bereid ik mijn kind voor op een
reacties van uw kind te verwoorden en
bezoek aan de IC ?
gevoelens te benoemen. Bijvoorbeeld: “Ik zag dat je tranen in je ogen kreeg en
Thuis
niet zo goed durfde te kijken. Het maakt je
Ter voorbereiding op het eerste bezoek
verdrietig om papa zo te zien liggen, he?”.
is een fotoboekje ontwikkeld, waarmee
Ook volgende bezoeken kunt u op deze
kinderen stap voor stap en aan de hand
manier aanpakken. Kinderen geven het
van foto’s leren wat zij kunnen verwachten.
vaak zelf aan als het hen te veel wordt.
Dit boekje is te vinden op www.mca.nl/ intensivecare. Welke reacties kan ik van mijn kind Op de IC
verwachten en wat kan ik daarmee doen?
Eenmaal op de IC kunt u - mits beschikbaar - gebruikmaken van de
Heftige gevoelens
familiekamer. Daar kunt u uw kind (nog
De gevoelens van kinderen kunnen
eens) rustig vertellen in welke situatie
explosief zijn. Ze gaan anders met
hij zijn ouder/familielid zal zien. Hierbij
gevoelens om dan volwassenen.
kunt u gebruik maken van het hiervoor
Ze reageren vaak wel direct, maar
genoemde fotoboekje, dat ook op de
kunnen zich soms moeilijk uiten in
afdeling beschikbaar is. Laat uw kind
woorden. Kinderen hebben ook andere
vooral vragen stellen.
uitingsvormen nodig: vaak spelen en
Eventueel kan een verpleegkundige u en
tekenen ze om te communiceren.
uw kind begeleiden bij de voorbereiding
Door middel van spel maken ze voor
op de IC en het bezoek.
zichzelf tastbaar wat er in de buitenwereld
De verpleegkundige kan inspelen op
gebeurt. De herhaling in dat spel is
vragen of uitleg geven.
belangrijk, omdat kinderen hierdoor leren
Houd het bezoek kort, bijvoorbeeld 5
en verwerken. Speelgoed (bijv. Playmobil)
tot 10 minuten. Neem daarna, indien
van een patiënt in een ziekenhuisbed met
2
een infuus, een dokter of een ambulance
greep op de huidige situatie.
kan hierbij zeer behulpzaam zijn. Met een
Het kan bijvoorbeeld gaan om bed
dokterskoffertje kan het kind bovendien
plassen of duimzuigen. Ook afhankelijk en
als dokter naspelen wat hij bij de ouder/
vastklampend gedrag aan de niet-zieke
het familielid ziet gebeuren, waardoor uw
ouder/verzorger past hierin. Als ouder is
kind een gevoel van controle kan ervaren.
het goed je te realiseren dat deze terugval in gedrag normaal is en tijdelijk van aard.
Schuldgevoel Soms voelen kinderen zich schuldig over
Psychosomatische klachten/angsten
het feit dat een ouder of familielid ziek
Kinderen kunnen psychosomatische
is. Fantasieën spelen vaak een rol: ‘Papa
klachten vertonen, zoals buikpijn en
is vast ziek geworden omdat ik zo stout
hoofdpijn. Sommige kinderen ontwikkelen
ben geweest.’ Dergelijke schuldgevoelens
angsten: ze durven bijvoorbeeld niet
moeten natuurlijk gecorrigeerd worden:
meer naar school te gaan. Neem de
geen enkele gedachte of ruzie kan ziekte
klachten serieus, maar ga er niet te veel in
bij de ouder veroorzaken.
mee. Leg uit dat uw kind zich niet lekker
Neem schuldvragen altijd serieus.
voelt of wat banger is dan anders, omdat
Wuif ze niet weg. Luister ernaar en
de wereld van uw kind zomaar ineens
erken dat ze er zijn, maar maak ook heel
veranderd is.
duidelijk dat het niet de schuld is van uw kind. Vertel dat u weet dat kinderen
Prikkelbaarheid en gedragsproblemen
soms dit soort gedachten hebben: dat
Als een kind zich hulpeloos voelt, wordt
kan het kind opluchten. Het geeft uw kind
dat vaak verstopt in dwangmatig zorgen
bovendien de ruimte om ook zelf over
of in bazig en controlerend reageren.
een mogelijk aanwezig schuldgevoel te
Probeer als ouder enerzijds het gevoel
praten.
van uw kind te erkennen door het te benoemen, maar anderzijds wel grenzen
Jonger niveau
te blijven stellen aan het gedrag van uw
Kinderen kunnen tijdelijk teruggaan naar
kind. Dat geeft uw kind duidelijkheid.
een eerdere ontwikkelingsfase, waarin de wereld nog te begrijpen is voor hen en daarom veilig is. Zo krijgen ze weer wat 3
Kinderen op bezoek op de intensive care
Verdriet verstoppen
in de omgeving, zoals de leerkracht,
Kinderen willen volwassenen sparen en
leidsters van de buitenschoolse opvang,
beschermen. Ze verstoppen vaak hun
ouders van vriendjes en buren.
eigen verdriet, omdat ze bang zijn met hun verdriet weer de ouder(s) verdrietig te maken. Kinderen delen dus niet altijd hun
Tot slot
gevoelens met hun ouder(s). Ze hebben soms juist de behoefte om te praten met
U zult in uw situatie verschillende - en
mensen uit hun omgeving die er minder
soms tegenstrijdige - adviezen krijgen
of niets mee te maken hebben of er
van de mensen om u heen. Volgt u
verder vanaf staan. Vraag daarom gerust
vooral zoveel mogelijk uw eigen hart en
een familielid of vriend om eens met uw
ouderlijke intuïtie.
kind te praten.
Realiseert u zich dat de hierboven genoemde gedragingen normaal zijn. Pas
Geven
wanneer uw kind zich langdurig anders
Kinderen hebben behoefte om concreet
gedraagt dan u gewend bent, is het aan te
uitdrukking te geven aan hun gevoelens.
raden hulp in te schakelen, bijvoorbeeld
Dat kan bijvoorbeeld door een tekening
via uw huisarts.
of een cadeautje te maken. Heeft u nog vragen? Hoe belangrijk is het om ‘de draad’ weer op te pakken?
Heeft u specifieke vragen of wilt u van gedachten wisselen, dan kan de
Het is zeker belangrijk het dagelijks leven
verpleegkundige voor u een afspraak
weer op te pakken. Het geeft kinderen
maken bij de kinder- en jeugdpsycholoog
een gevoel van veiligheid en afleiding als
in MCA.
de ‘normale gang van zaken’ doorgaat, voor zover dat mogelijk is.
Deze informatie is ontleend aan ‘Het leven
Laat ze naar school gaan en indien
duurt een leven lang’, van A. Weijers en
mogelijk ook naar clubs of spelen bij
P. Penning, Son-opleidingen, Eindhoven
vriendjes. Informeer belangrijke personen
(2001)
4
Colofon Redactie:
intensive care
afdeling marketing & communicatie
Opmaak:
beeldgroep MCA
Oplage:
50 / 2e druk / 2012
Druk:
Ricoh
Artikelnr.:
144501
Op alle behandelingen in MCA zijn de algemene voorwaarden van MCA van toepassing, zie www.mca.nl of vraag bij de balie van patiëntenvoorlichting 5
Medisch Centrum Alkmaar Wilhelminalaan 12 1815 JD Alkmaar T (072) 548 44 44 mca.nl/intensivecare
mca.nl
