Kijk uit! Beursschandalen, beleggingssprookjes en andere manieren om snel arm te worden. van beleggers voor beleggers

i e x m a g a z i n e • j a a r g a n g 2 • n u m m e r 6

magazine

H O E N A Ï E F B E NT U ? D O E D E I E X ZW E N D E LTE ST

jaargang 2 • nummer 6 november 2005 m 4,95

• n o v e m b e r

van bel eg ge r s vo or b el e g ge r s

2 0 0 5

Rijp voor de beurs

Wat zijn Schiphol, NS, Nuon en andere beurskandidaten waard?

De AFM spreekt A E X

Een interview over de kracht, macht en onmacht van de beurswaakhond

3 9 7 , 7 2 –

Getronics & Pharming

2 7 s e p t e m b e r

Cruciale tijden voor twee beurslievelingen

2 0 0 5

Sem van Berkel

“Ik blijf handelen zolang ik geestelijk in vorm ben”

Kijk uit!

Beursschandalen, beleggingssprookjes en andere manieren om snel arm te worden www.iex.nl

I N H O U D F E A T U R E S 14 Bedrijfsbezoek

Op het Damrak staan drie wetenschappelijke uitgeverijen genoteerd: Reed Elsevier, Wolters Kluwer en… Koninklijke Brill. Een portret plus interview.

18 Pimp my portfolio

iex doet hip en tuigt een degelijke doorsnee-portefeuille op met spoilers en glimmende velgen. Een grapje met serieuze ondertoon.

20 Rijp voor de beurs

Schiphol, Essent, Holland Casino… er zitten prettig veel bedrijven in de wachtkamer van het Damrak. iex stelt alvast de diagnose. Inschrijven?

38 Het Japan-syndroom

Een van de meest angstaanjagende grafieken voor beleggers. De Japanse luchtbel vs. de aex. Zoek de verschillen…

C O L U M N S 28 Power ranger – Geert Jan Nikken

Technische analyse voor gevorderden: zo kunt u met de Range Rule Technique een trendomkeer signaleren.

DOSSIER

Belegger, let op 42 De AFM spreekt

Is de afm er om u te waarschuwen of om schurken op te sporen? Een interview met afm-directeur Steven Maijoor over de macht – en onmacht – van de toezichthouder

46 De galerij der schandalen

Goede beleggers leren van spectaculaire missers. Om uw geheugen even op te frissen, de heftigste beurs- en beleggingsschandalen

50 Tipverbod – Fank van Dongen

30 Charming of alarming? – Marcel Wijma

Waarom u tipgevers per definitie moet wantrouwen. Plus: een nieuwe rubriek waarin ik uw favoriete goeroe doorlicht

32 Het beltegoed van Getronics – Jacques Potuijt

Een slimme belegger verwelkomt een goed schandaal. Het kan best eens een koopmoment zijn. Een checklist voor aasgieren

37 Vette spread – Jerry de Leeuw

Laat u zich niet belazeren? Of bent u zo iemand die zich vol overgave op iedere winstkans stort? Test hier uw zwendelbestendigheid.

Pharming is in een cruciale fase beland: vindt het nu een partner of dreigt het bedrijf ten prooi te vallen aan het Philips-syndroom?

De toekomst van Getronics zou wel eens in handen kunnen liggen van de digitale revolutie binnen de telefonie.

Meespelen op de optiebeurs zonder investering. Dat kan met de ratio spread. Maar pas op…

67 I love obligaties – Marcel Tak

Marcel Tak is gek op vastrentende instrumenten. Maar nu even niet…

40 Broze garantie – Edwin Melchior

Vastgoed-cv’s maken reclame met garanties op de inleg én het rendement. De kip met gouden eieren?

70 Leve de trend – Willem Middelkoop

Een drie-stappenplan om te profiteren van de belangrijkste beurstrends.

73 Eau de Buffet – Warrum Buffet

iex’ huisliterator mijmert over…ja, waarover eigenlijk?

54 Cursus aasgier

58 Test: hoe naïef bent u? 60 Gegarandeerd!

Hoe kan het toch dat u op internet en in de krant de hoogste rendementgaranties vindt en uw bank niet boven de 3% uitkomt?

H E B B E N

&

H O U D E N

62 Mijn geld zit in… Sem van Berkel was een legende

op de optiebeurs en kan ook na het sluiten van de vloer het handelen niet laten.

P L U S:

5 editorial / 6 snapshots / 68 Magnificent seven / 74 Insider

3

ED I TO R I A L K n o l l e n vo o r r e n p a a r d e n Tweede jaargang

Nummer 6 – november 2005 Hoofdredactie: Pieter Kort ([email protected]) Eindredactie: Laura Iseger, Arend Jan Kamp Art direction en vormgeving: Studio Jaap van der Zwan, Amsterdam mmv Tabea Piske, Mischa Smit Kleine Redactie en medewerkers: Ron Belt, Jorik van den Bos, Joop Bresser, Lukas Daalder, Mark Glazener, Peter van Kleef, Felix Lanters, Jerry de Leeuw, Edwin Melchior, Willem Middelkoop, Geert Jan Nikken, Ivan Nyssen, Patrick Lemmens, Michiel Pekelharing, Jacques Potuijt, Ad Schellen, Cees Smit alias Frank van Dongen, Marcel Tak, Marcel Wijma, Corné van Zeijl ([email protected]) Beeld: Ruud Binnekamp, Allard Bovenberg, Robert Elsing, Ton Hendriks, Herman van Heusden, Hollandse Hoogte, Getty Images, Nico den Dulk Koersen: Marketxs; nieuws: Dow Jones; fundamentele data: ShareCompany Directie: Eric Visser, Hans-Poul Veldhuyzen van Zanten Uitgever: Peter van Sommeren Abonnementsprijzen: in Nederland en Belgïe € 49,50 voor 10 nummers (voor andere landen geldt een verzendtoeslag van € 30) losse nummers: € 4,95 nazending: € 5,95 Abonnementen en bezorging: Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan en lopen automatisch door, tenzij 4 weken voor de vervaldag schriftelijk wordt opgezegd. Nieuwe aanmelding schriftelijk of per e-mail: Abonnementenland, Postbus 20, 1910 AA Uitgeest tel: (0251) 31 39 39, fax: (0251) 31 04 05 email: [email protected] Adreswijziging: Leden van iex.nl kunnen zelf hun gegevens wijzigen via www.iex.nl/leden. Overige abonnees via Abonnementenland. Advertenties: iex-sales: Jan Willem Goed, Martijn Arnold, Niek den Tex, Dirk Kamsteeg iex Investor Relations: Frans Gunnink email: [email protected] traffic: Ferdinand Gipon Operations en techniek: Reinier Willems, Sebastian Drost, Aad Timmermans TriLab: René van der Meyden Drukkerij: Senefelder Misset Niets uit deze uitgave mag op enigerlei wijze worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van iex InfoExchanges bv zijn van toepassing de voorwaarden welke zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Amsterdam. iex magazine bevat informatie en wenken, die met de meeste zorgvuldigheid zijn samengesteld. iex InfoExchanges bv en de bij deze uitgave betrokken redactie en medewerkers aanvaarden geen aansprakelijkheid voor mogelijke gevolgen, die zouden kunnen voortvloeien uit het gebruik van in deze uitgave opgenomen informatie en wenken. De gegevens zoals wij die van u hebben ontvangen, kunnen worden gebruikt voor het toezenden van informatie en/of aanbiedingen door iex InfoExchanges BV en speciaal geselecteerde bedrijven. Indien u dit niet wenst, gelieve een briefje te sturen naar: iex InfoExchanges BV, t.a.v. de klantenservice, Postbus 75662, 1070 AR Amsterdam.

iex magazine wordt uitgegeven door iex InfoExchanges bv en verschijnt tien keer per jaar. © iex 2005

Was u nu zo dom, of was iemand anders zo slim? Wie veel geld verliest met beleggen gaat zich op een gegeven moment die vraag stellen. En wat is de verleiding groot om voor het laatste te kiezen. Want u had het toch goed gezien? De wereld zat toch te wachten op dat product? Er was toch bijna geen risico? Nee, uw schuld kon het niet zijn geweest. En dus gaat u op zoek: wie is de schurk die mijn droom aan diggelen heeft gegooid? Zo genieten we al jaren van spectaculaire rechtszaken en class actions tegen frauderende bestuurders en blunderende managers. De journalist in mij smult van een sappige affaire en sja, hadden ze zich ook maar netjes aan de regels moeten houden, maar als belegger kijk ik er toch met enige verbazing naar. Als je je geld zo grondig op een verkeerd paard vergokt zou je je eigenlijk in een hoekje moeten gaan zitten schamen, maar nee: we slepen gewoon de jockey voor de rechter. Hoe kon hij dat gewéldige paard zo langzaam laten lopen? Alles beter dan toegeven dat je geen verstand van paarden hebt, of dat je even niet gezien had dat de volbloed voor de wedstrijd al een beetje mank liep. Iedere belegger heeft zo zijn blinde vlekken. Welke dat zijn heeft bijna altijd te maken met de twee grote krachten die dagelijks de koersen bepalen: Angst en Hebzucht. Soms nemen die helemaal zonder hulp van buitenaf een loopje met u, waardoor u plots al uw geld op een kreupele pony blijkt te hebben gezet, maar u kunt ook het slachtoffer worden van een smooth operator die uw angst- en hebzucht-sensoren op de juiste manier weet te bespelen. Neem die duizenden upper class citizens die meer dan 100 miljoen toevertrouwden aan belegger René van den B. Niet op basis van enige kennis van de materie, maar puur op basis van charisma en de geweldige rendementen die eerdere nietsvermoedende beleggers hadden gemaakt toen ze de inleg van hun opvolgers kregen uitgekeerd. Als zo’n bouwwerk instort, is het niet meer dan normaal dat beleggers de schuldige voor de inquisitie willen slepen. Hoewel je je ook hier moet afvragen wat mensen heeft bezield dat ze zoveel geld in zo’n vaag verhaal staken. Angst en hebzucht vormen in combinatie met charisma een potentieel fatale cocktail, waar maar weinig mensen weerstand aan kunnen bieden. Daar helpt geen afm aan, hoezeer die tegenwoordig ook hun best doen om u te waarschuwen voor zakkenrollers. Over de toegenomen macht van de toezichthouders kunt u verderop in dit nummer lezen in een interview met directeur Steven Maijoor van de afm. Het is de aftrap van een 15 pagina’s dik dossier over beursschandalen, beleggingssprookjes en hoe u uw eigen angst en hebzucht in toom kunt houden. Pieter Kort Hoofdredacteur iex

5

HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS.SNAPSHOTS.SNAPSHOTS.S N A P

Van tip tot dip

Met een vampier de beurs op

teek uw hand op als u wel eens van C-Chip gehoord heeft. Als u uw hand niet heeft opgestoken, bestaat de kans dat u een jaar geleden niet goed op uw brievenbus lette. Heel beleggend Nederland ontving toen een promotiefoldertje van een slordige twintig bladzijden met daarin een uiterst zonnige toekomst voor het Canadese bedrijf met een notering aan de Amerikaanse otc-bb. De vraag naar de anti-autodiefstalsystemen die C-Chip maakte, zou enorm toenemen, waardoor de omzet en vooral de

Begin september ontving IEX een uitnodiging met de opvallende toevoeging ‘en ditmaal gewoon doen’. Nu doen wij al jaren gewoon, maar onze nieuwsgierigheid was vanzelfsprekend geprikkeld. Afzender bleek beursvoorspeller Gustaaf Carlsteen, die in april al een dag had georganiseerd voor mensen… ‘die geen hekel aan mij hebben’. Volgens Carlsteen staat zijn beurstikker na zeven maanden in 2005 al op meer dan 100% winst. Dat soort claims zijn boeiend genoeg om zelf eens poolshoogte te gaan nemen.

S

���

MANARIS oktober 2004 – september 2005

�

���

�

���

���

���

���

���

���

���

���

����

����

���

���

koers enorm konden groeien. Dat laatste was wel nodig, aangezien het aandeel indertijd 79 dollarcent noteerde. Wie nu op de Amerikaanse beurzen op zoek gaat naar C-Chip, kan lang zoeken. Het bedrijf heeft zich enkele maanden geleden namelijk omgedoopt in Manaris. En dat is niet het enige wat veranderd is. De fondscode werd mans in plaats van cchi en in plaats van anti-diefstalsystemen richt het bedrijf zich volgens de eigen website nu in de eerste plaats op “credit risk management services for medium and large sized companies”. Ofwel het beheersen van kredietrisico’s van middelgrote en grote ondernemingen. En de koers is veranderd van 79 in 37 dollarcent. Het perspectief verschilt echter nauwelijks van een jaar geleden. Er is nog steeds geen reden om te verwachten dat de koers van Manaris binnenkort door het dak gaat. Wie het aandeel per sé een keer gekocht wil hebben, dient echter niet te lang te wachten. De kans dat er straks helemaal geen Manaris of C-Chip meer bestaat om in te beleggen wordt steeds groter.

De Stille Tien wordt snelle tien

D

e Stille Tien, een selectie van tien aandelen waarin weinig gehandeld wordt, heeft zijn naam opnieuw geen eer aangedaan. Alleen BlydensteinWillink staat op dezelfde koers als waarvoor het aandeel in de Stille Index werd opgenomen. En deze sur place is nog toeval ook, aangezien het aandeel in de tussenlig-

gende periode wel degelijk even enkele eurocenten van zijn plaats is gekomen. Anders ligt het bij dnc. In de afgelopen weken kwam het rendement op 15,2%, wat voor een groot deel een gevolg is van het bericht dat de aangekondigde overname van de Network Services-activiteiten van Tech Data Nederland is afgerond. Het be-

�������� ������������� ������������������� ����� ���� ��� ���� �������������� ��������������� ��������� ������������

6

��

�

�

��

��

��

drijf sprak daarbij de verwachting uit dat dat de overname positief zal bijdragen aan het resultaat. Opvallend is dat de handel in Nyloplast op donderdag 15 september officieel werd stilgelegd in afwachting van een persbericht. Een weinig frequente beurshandel is een voorwaarde voor opname in de Stille Tien, maar het is niet de bedoeling dat bedrijven dat gaan overdrijven. Sinds de voorgaande vrijdag was er overigens al geen handel geweest in Nyloplast. Toch was de handelsonderbreking niet eens zo slecht bekeken, want na het nieuws dat Nyloplast de dochterbedrijven Naamplaat BV en Danielson Nederland BV wil samenvoegen tot één bedrijf schoot de koers met bijna 10% omhoog. Het rendement op de Stille Index, waarin alle tien de aandelen even zwaar meewegen, komt op 3,3% binnen vijf weken. Wie zijn geld op een spaarrekening zet, moet daar een jaar op wachten. Met dit tempo moeten De Stille Tien straks worden omgedoopt in De Snelle Tien.

B

ij de presentatie valt al snel op dat Carlsteen, om het voorzichtig uit te drukken, geen doorsneegoeroe is. Hij opent niet met een glad verkoopverhaal; alleen de opmerking dat hij sinds de start van het jaar een rendement van 100% gehaald heeft. Na een korte stilte legt hij enigszins omslachtig uit hoe hij aan zijn beurstips komt. “Mijn visie wordt puur intuïtief bepaald. Ik spreek bijvoorbeeld met mezelf af dat als mijn linkerarm gaat bewegen, de beurs omlaag gaat. De rest van de dag doe ik dan de dingen die ik anders ook altijd

doe en op weg naar de supermarkt begint dan bijvoorbeeld mijn arm opeens te trillen. Eerst denk ik dan nog dat het een sportblessure is, maar dan schiet me die afspraak met mezelf weer te binnen. Dan rijd ik meteen door naar huis.” “Ik heb de fout gemaakt door ooit eens te vertellen dat ik mijn beste ideeën in bad krijg. Sindsdien word ik in de media soms het badeendje genoemd”, vertelt Carlsteen terwijl hij een sigaret pakt en zijn publiek aanmoedigt om er ook een op te steken. Het lijkt er bijna op dat hij er zoveel mogelijk aan doet om vooral niet op een typische beurskenner of analist te lijken. “Een aantal jaar geleden liep ik ook in een pak over het Damrak, maar ik voelde mij daar helemaal niet prettig bij. Nu heb ik eindelijk de kans om helemaal mezelf te zijn en de dingen te doen waar ik me prettig bij voel.” Dat geldt duidelijk ook voor zijn website, want een willekeurige bezoeker krijgt waarschijnlijk al snel de indruk dat hij

beland is op de website van een gotische rockband of Harry Potter. Carlsteen hecht aan zijn gothic imago; het aan de vooravond van de bijeenkomst verstuurde persbericht begint met: “met een helderziende vampier op de beurs blijkt geld verdienen al vanaf 1998 een makkelijke zaak”. In het overzicht op zijn website prijkt weer dat krankzinnig hoge rendement van 100%. Dat klinkt louche genoeg, maar

“Op weg naar de supermarkt begint dan bijvoorbeeld mijn arm opeens te trillen”

Carlsteen meldt dat hij al zijn voorspellingen bij een notaris vast laat leggen, voordat hij zijn abonnees op de hoogte stelt van het nieuwe advies. Succes gegarandeerd dus? “Ik heb enkele brieven van vrienden gekregen waarin ze hun abonnement opzegden en me bedankten voor mijn adviezen. Ondanks dat met veel tips een hoog rendement kon worden geboekt, waren ze al hun geld kwijtgeraakt doordat ze elke keer hun hele vermogen op het spel zetten of omdat ook adviezen van andere goeroes opgevolgd werden.” Hij heeft inmiddels meer dan driehonderd volgers en de presentaties van Carlsteen waar ook wij te gast zijn, worden bezocht door honderden fans en nieuwsgierigen. Veel tijd om, zoals hij het zelf zegt, bij de “blije vriendengroep” van Gustaaf Carlsteen te komen is er overigens niet meer. Per 1 mei wil Carlsteen de huidige activiteiten stoppen en hij overweegt dan een eigen beleggingsfonds te starten. Geïnteresseerden kunnen tot die tijd nog gewoon zijn adviezen ontvangen. Oh ja, die kosten wel 895 euro...

7

HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS.SNAPSHOTS.SNAPSHOTS.S N A P Small Cap Saloon

Farmababe vs. Biobabe

D

eze keer geen kwaad woord over farmababe Pharming in de Small Cap Saloon. Haar stille aanbieders hebben alle kwade tongen gekneveld. Het is sowieso een slappe hap. Achter de bar staat kastelein George Tóth al een uur lang hetzelfde glas af te drogen. Zijn met tranen gevulde ogen staren mistroostig in de verte, nu zijn teerbeminde Sara Kreek aan zijn neus voorbij gegaan is. Die ogen zijn overigens behoorlijk blauw na een pijnlijke aanvaring met deputy sheriff Pistolen Pe-

ter Paultje, die er driftig op los schoot toen hij erachter kwam dat Tóth er met Sara vandoor wilde gaan. Volgens insiders is de waard er overigens niet slechter van geworden. Nu Sara van het toneel is, strijdt naast vrouwe Pharming ook lady Crucella om de titel Miss Small Cap Saloon. Met biobabe Crucell gaat het crescendo. De fax spuwt nog elke dag een persbericht uit en inmiddels is ook de derivatenmarkt betreden. Er is trouwens nóg een opval-

Small Cap Saloon 10 Euro Portefeuille Op basis van de slotkoersen van 21 september Antonov Pharming Sopheon DVRG Kendrion Magnus Prolion RTC TIE Rood Testhouse Ceteco TOTAAL

1,89 3,41 0,33 0,88 1,88 0,54 0,05 0,08 0,34 0,54 0,06 10,00

lende nieuwe verschijning in de Small Cap Saloon. Dat is Tom. Tom is niet dom en ook niet blond. En hij heeft de weg naar de Saloon feilloos weten te vinden. Daar zijn Indiaanse verkenners niks bij. Er komt binnenkort ook nog een vriendje van Tom. Tom heeft namelijk Tele Atlas de weg naar de Small Cap Saloon gewezen. Lekker druk, met al die postkoetsen voor de deur. Met zoveel volk leek het de uitbater goed om eens met de pet rond te gaan. Dat leverde welgeteld 10 euro, drie flessendoppen en een handvol pruimtabak op. Daarmee lanceren we vandaag vol trots de Small Cap Saloon 10 Euro Portefeuille. C’mon, fat lady - sing the blues. Bovenstaande portefeuille is door de redactie van iex samengesteld. Het betreft hier geen koopadvies, slechts een willekeurige selectie die tezamen 10 euro waard is. De redactie heeft geen privé-posities in deze aandelen.

Klare taal / Ron Tauber, Sage Capital Hedge funds zijn dankzij de AFM weer helemaal hot. De toezichthoudende autoriteit bracht beleggers in een merkwaardige spagaat met haar verkennende analyse. De hedge funds zijn namelijk niet transparant genoeg, maar misstanden zijn niet gesignaleerd op de nog kleine Nederlandse markt en nader onderzoek acht de beurswaakhond niet nodig. IEX zocht Ron Tauber op, de oprichter van Sage Capital – de 100% dochter van Robeco die in Noord-Amerika juist in de hedge industrie actief is.

De afm hekelt het gebrek aan transparantie onder met name fund of hedge funds en vraagt zich af of de beheerders daarvan wel weten wat ze in portefeuille hebben. U hebt 850 miljoen euro onder beheer. Enig idee waar dat geld in zit, meneer Tauber? “Het is een heel goede zaak dat de afm het beschermen van de particuliere belegger hoog in het vaandel heeft. Toezicht is een goede zaak. Sage Capital staat al sinds 2002 onder toezicht van de SEC ook al is het pas vanaf februari 2006 verplicht. Maar alles wat nieuw is, heeft tijd nodig om geaccepteerd te worden door beleggers en toezichthouders. Dat geldt ook voor hedge funds. Toen Coca-Cola voor het eerst met blikjes kwam, was het ach en wee. Flessen waren schoner en beter. Maar blikjes breken niet. Wij hebben vijftig hedge funds in portefeuille. Ik weet niet welke trades zij vandaag maken, maar ik ken hun werkwijze, het risico wat ze nemen en hoe ze rendement denken te maken.”

manager de beheerders kent van de hedge funds waar je in belegt. Het is altijd mijn job geweest, nu en vroeger bij Goldman Sachs, om de traders te kennen. Om goed van inferieur te onderscheiden. Op die manier zoeken we hedge fund managers die op basis van hun kwaliteiten het verschil kunnen maken.” Hebt u nog genoeg kansen om in goede hedge funds te beleggen. De slechte verdwijnen immers en de goede sluiten hun deuren voor nieuw kapitaal. “Geen enkel probleem. Ja, er komen nieuwe hedge funds die soms weer verdwenen zijn voordat je beseft dat ze gekomen zijn, maar er zijn nog voldoende excellente fondsmanagers die bedrijven als Goldman Sachs of Morgan Stanley bewezen hebben dat ze goed zijn, die nu hun eigen hedge funds beginnen en die meteen een heel goede organisatie inzetten voordat ze de eerste dollar aannemen.” Is er door de toevloed van hedge funds niet sprake van minder kansen omdat inefficiënties worden weggepoetst?

“Dat geloof ik niet. Ja, er zijn strategieën die minder werken dan een paar jaar geleden. Convertible arbitrage is een voorbeeld daarvan. Maar daar zit nu ook nog maar 3% van ons fondsvermogen in en dat was eerst 11%. Equity Long/Short fondsen hadden het zwaar in markten die hard in elkaar klappen, omdat zij inspelen op kwaliteitsverschillen tussen bedrijf A en bedrijf B binnen één sector. Maar als alles onderuit gaat, kijkt niemand naar goed of slecht. Pas als de markten weer opkrabbelen wordt weer verschil gemaakt en zijn er weer kansen voor die strategie. Momenteel doen distressed security funds het goed. Hedge funds worden vaak (te pas en te onpas) genoemd als oorzaak van heftige koersdalingen van aandelen van bedrijven die in zwaar weer verkeren. Hoe kijkt u daar tegen aan? “Het is een misverstand dat hedge funds noodlijdende bedrijven naar de haaien helpen. Maar als een Ahold grote problemen heeft, spelen ze daar met hun positie wel op in. Maar het is niet zo dat de zon opkomt, omdat de haan kraait, toch?”

De rendementen van hedge funds vallen anders wel tegen, de laatste twee jaar. “Maar je kunt twee jaar niet als maatgevend nemen. De aex is 60% gedaald sinds haar hoogtepunt, de Amerikaanse indices 40%. Ons fund of hedge funds verloor nooit meer dan 1% in een jaar en boekt een gemiddeld jaarrendement van 11%. En dat bij een lager risico en minder volatiliteit. Het gaat er om dat je als fonds-

8

9

HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS.

De lezer weet het beter

ontbreken van een afzender maakt het ook onmogelijk deze hierop direct aan te spreken. Daar de iex-redactie dit stuk heeft geplaatst houd ik hen dan ook verantwoordelijk voor de inhoud van het stuk.

Appletje schillen

Na het lezen van het artikel “Prachtproduct of prutaandeel” moet ik de conclusie trekken dat u uw huiswerk beter moet doen. De iPod is in combinatie met het programma iTunes en de muziekwinkel van Apple een ijzersterk product. Mocht uw analyse waar zijn dat de iPod minder gekocht zal worden, dan wordt dat ruimschoots gecompenseerd door de verkoop van liedjes. Saillant detail: de misdaad in New York is gedaald door het zero tolerance-beleid van ex-burgemeester Guiliani. Nu stijgt die percentueel in de metro. De oorzaak is dat er meer iPods gestolen worden. Er is zelfs een maandelijkse prijs in het Amerikaans blad Mac Addict: Wie ontwerpt de beste iPod-hoes? Bovendien heeft Apple in het geheim al vijf jaar zijn besturingssysteem OS X (spreek uit ‘OS ten’) geschikt gemaakt voor Intel microprocessoren. U hoeft dan geen dure Apple-computer meer te kopen om te profiteren van het beste besturingssysteem ter wereld. Ik vermoed dat Apple met zijn G5 en de mini Mac ter grootte van een sigarendoos veel mensen doet besluiten om te migreren naar een Apple. U moet zich eerder zorgen gaan maken om het aandeel Microsoft. F.F. Rojer via e-mail Naschrift redactie: Uit het omslag en de inhoud van het vorige nummer is hopelijk voldoende gebleken dat de iex-redactie zeker geen hekel aan iPods heeft. Integendeel. De stelling was slechts dat ook een prachtig product (het succes van iTunes meegerekend) geen voldoende voorwaarde is om een aandeel te laten stijgen.

10

Uw diefstal-argument verandert daar weinig aan. In Amsterdam worden dagelijks vele fietsen gestolen; toch is de fietsenindustrie geen goudgerande belegging. En de populariteit van een Apple-product aantonen door te verwijzen naar Mac Addict is, naar onze bescheiden mening, niet veel anders dan de populariteit van sigaren verklaren aan de hand van Cigar Aficionado. ____________________________________

Stille Brill

Wij ontvingen uw tijdschrift iex waarin Brill genoemd wordt in het artikel de “Wraak van de muurbloempjes” als een van de Stille Tien. In aandelen Koninklijke Brill NV wordt inderdaad niet frequent gehandeld maar dat het aandeel, zoals u reeds stelt, zeker interessant is willen wij graag een keer toelichten. Wij nodigen u daartoe graag uit voor een interview met directeur Pabbruwe van deze onderneming.

Vanuit het perspectief van Pharming komt de inhoud op geen vlak overeen met de werkelijkheid. Ten eerste is Pharming geen groen bedrijf. Het is een biotechfirma met een lange staat van dienst en een gedegen businessplan. Ten tweede betreft het geen smallcap. De koers noteert al geruime tijd boven de grens op 3,20 euro en volumes geven aan dat een midcapnotering tot de mogelijkheden behoort. Aan de iex de vraag wat de redactie beweegt een ongenuanceerd en foutief stuk zonder afzender te plaatsten in een blad dat de pretentie heeft betrouwbare informatie af te geven. iex draagt hiermee bij aan de negatieve beeldvorming rond bedrijven zoals Crucell en Pharming en maakt zich hiermee schuldig aan ongeoorloofde koersbeïnvloeding. Hiermee devalueren ze hun eigen betrouwbaarheid en brengen schade toe aan gezonde Nederlandse biotechbedrijven. ‘The real wess’ in de iex Koffiekamer

Corporate Communications Koninklijke Brill Naschrift redactie: Altijd bereid tot een goed gesprek. Zie pagina 14-16 in dit nummer. ___________________________________

Phoei!

In het stuk “Groentjes aan de bar” (iex 5) wordt fijntjes de grond aangeveegd met smallcaps zoals rtc, Crucell, Antonov en ons eigen Pharming. Het beeld dat wordt neergezet is dat van een wildwest-investering; het zou een grote gok zijn of deze fondsen ooit zullen renderen. Het gemak waarmee in vele opzichten verschillende bedrijven hier over één kam wordt geschoren is beneden alle peil. Het

Naschrift redactie: Dat onze artikelen koersbeinvloedend zouden zijn vinden wij vleiend, maar wij vermoeden dat het wel meevalt. Wij blijven, ongetwijfeld tot uw verdriet, onze reportages verzorgen uit de Small Cap Saloon (zie de pagina’s hiervoor), maar voorzien graag in de behoefte aan een gedegener analyse van Pharming. Dat laten we over aan onze in-housebiotechanalist Marcel Wijma. Zie pagina 30. ____________________________________

Rectificatie

In het artikel ‘een mooi woord voor keuzevrijheid’ op blz. 64 tot 67 van iex magazine nr. 5 is de naam van Gerard Bergshoeff, directeur beleggen abn amro Nederland abusievelijk verkeerd weergegeven.

HOTS.S N A PS HOTS.SNAPSH OTS.

Stemlokaal

Omhoog of omlaag? Dat bepaalt u door middel van:

24% Fundamentele

Er is veel kritiek op de miljoenennota van Balkenende en Zalm. Welk cijfer geeft u ze? Een 1 met een griffel

17%

Onvoldoende: 4

27%

Héél krap voldoende: 6-

18%

Ze doen het niet zo slecht: 8

38%

0

5

10

15

20

Wat hebt u liever?

25

30

35

25% kans op 333 euro

10%

50% kans op 112 euro

21%

0

5

10

15

20

25

30

35

40

gefühl analyse

40

Een beetje iexlezer heeft overal een mening over. Wat vond u de afgelopen maand?

5%Favoriete goeroe

De aex is voor het eerst in lange tijd weer op de 400. En nu?

9% Wat kan mij het schelen

39% Op naar meer

21% Consolidatie rond de 400

31%Terug

klik hier

naar minder

Laat uw stem horen in het iex Stemlokaal. Kijk op www.iex.nl.

44%

Uw gewicht in aandelen dvrg

43%Fingerspitzen

28% Technische

25%

10% kans op 1000 euro

analyse

45

De favorieten van Maarten Friederich len en andere bij het beleggen relevante zaken. Het is geen praktische handleiding bij het beleggen, deze bestaan volgens mij niet. Toch gaat er bijna geen week voorbij, waarin ik niet een aantal bladzijden uit het boek lees. De laatste tijd herlees ik vooral het laatste gedeelte. In dit deel bespreekt Soros de posities aan de hand van de economische realiteit van toen, eind jaren tachtig.

‘G

emeten aan de hand van het aantal keren dat ik het heb opengeslagen is The alchemy of finance van George Soros verreweg mijn favoriete boek. Soros introduceert in het boek een aantal model-

12

Een goede kennis van de werking van de economie en maatschappij is wel vereist. The wealth of nations van Adam Smith is in dit kader mijn favoriet. Het is ruim tweehonderd jaar geleden geschreven en verschillende onderwerpen hebben geen betrekking meer op het heden (papier geld is bijvoorbeeld niet meer gedekt door goud en zilver). Toch steekt het boek met kop en schouders uit boven de meeste macro-economische

boeken die veelal zeer kwantitatief en daardoor ondoorgrondelijk zijn. Beleggen is het maken van een inschatting over waarschijnlijke gebeurtenissen op de financiële markten op basis van waarnemingen van huidige gebeurtenissen en ontwikkelingen. Natuurlijk kom ook ik ogen en oren tekort. De Financial Times is hierbij een belangrijk hulpmiddel. Hierin probeer ik ontwikkelingen in de maatschappij te ontdekken die vroeg of laat hun weerslag zullen vinden op de prijsvorming in financiële markten. Uiteindelijk wordt iedere belegger hier op zijn of haar prestaties afgerekend.

’

Maarten Friederich is hoofd beleggingen bij ivm Vermogensbeheer en beheerder van onder andere het ivm Wereld Fonds en het ivm Beschermd Fonds.

B E D R I J FS B EZOEK

Herman A. Pabbruwe, Directeur Koninklijke Brill NV Koninklijke Brill NV is een sterk internationaal georiënteerde wetenschappelijke uitgeverij. De nadruk van de fondsen ligt op de terreinen geschiedenis, Islam/oriëntalistiek, religie en op gespecialiseerde onderdelen van de natuurwetenschappen en internationaal recht. Opvallend? Het is geen toeval dat Brill in Leiden gevestigd is. De universiteit van Leiden is een van de belangrijkste redenen dat de wetenschappelijke uitgeverij in 1683 in deze stad ontstaan is. Ondanks de lange geschiedenis gaat het bedrijf goed met de tijd mee, want aan het eind van het jaar zijn alle publicaties ook elektronisch verkrijgbaar. Nog meer opvallend? Brill houdt regelmatig open dagen om de gang van zaken toe te lichten en waar aandeelhouders de kans krijgen om te spreken met de auteurs of afnemers zoals bibliothecarissen. De onderneming wil zo een beursfonds zijn dat beleggers echt aanspreekt. Nettowinst 2004: 1,78 miljoen euro Winst per aandeel 2004: 1,05 euro Omzet 2004: 19,75 miljoen euro Marktkapitalisatie: 32,34 miljoen euro Aandeelhouders: Orange Deelnemingen Fund NV (10-25%), Martin Group Ltd. (5-10%), J.W. Leemans (5-10%), Otterbrabant Beheer NV (5-10%) door Michiel Pekelharing / fotografie Ruud Binnekamp

14

�� �� �� �� �� ��

�����

�����

�����

�����

��������

�����

�����

“Brill geeft als wetenschappelijke uitgeverij boeken en tijdschriften over alle religies uit, dus zowel over de Islam als over het Jodendom. Dat is geen probleem want wetenschappers respecteren elkaars onderzoek en voor de auteurs zijn wij eigenlijk een soort makelaar. Brill richt zich nadrukkelijk niet op de opiniërende kant.”

15

B E D R I J FS I N TERVI EW

Brill wil wel

Op het Damrak staat in de schaduw van Wolters Kluwer en Reed Elsevier nog een wetenschappelijke uitgeverij genoteerd. De Koninklijke Brill steeg afgelopen jaar harder (33%) dan beide reuzen. Brill is een relatief kleine speler in uitgeversland. Heeft de onderneming nooit de ambitie gekoesterd om bijvoorbeeld uit te groeien tot een soort Elsevier? “Bij een onderneming als Reed Elsevier gaat het al snel om miljarden, terwijl het bij Brill om miljoenen gaat. Halverwege de vorige eeuw kende het zogenoemde bètasegment, waarbij je moet denken aan uitgaven over chemie, fysica en engineering, een enorme groei. Elsevier was daar snel bij en wist met het uitgeven van een groot aantal tijdschriften op dit gebied goed geld te verdienen, waarmee veel overnames werden gedaan. Brill richt zich traditiegetrouw op het alfa-segment en slechts beperkt op gamma en bèta. In deze tak van de uitgeverij is het veel rustiger gegaan. Theoretisch was het voor Brill ook mogelijk geweest om op een veel grotere schaal te opereren, maar dan had het bedrijf in de achttiende en negentiende eeuw al uit een ander vaatje moeten tappen.” Is het voor een relatief kleine uitgeverij niet moeilijk om zich internationaal staande te houden? “Brill is een wetenschappelijke uitgeverij en in mijn optiek is er niet zoiets als Nederlandse wetenschap, want de wetenschap is per definitie internationaal. Ongeveer 96% van de omzet wordt in het buitenland geboekt. Bovendien zijn er op dit uitgeefgebied maar enkele echt grote spelers. De rest van de markt is relatief versnipperd, met veel kleinere uitgeverijen. Het internationale karakter van Brill komt terug in de herkomst van onze auteurs. Ongeveer 40% komt uit de Verenigde Staten, 40% uit Europa, 10% uit

16

Japan en 10% uit de rest van de wereld.” Is het met een dergelijke spreiding niet moeilijk om nieuwe auteurs te vinden of bestaande auteurs aan Brill te binden? “We hebben vijftien uitgevers in dienst die elk hun eigen vakgebied hebben; van klassieke talen tot Aziatische studies en van publieksrecht tot religie. Binnen deze vakgebieden is Brill voortdurend op zoek naar nieuwe schrijvers. Dat is minder moeilijk dan het lijkt aangezien de wetenschappelijke wereld heel internationaal is ingesteld en veel onderzoekers elkaar en Brill kennen. Om auteurs tevreden te houden, zorgen wij voor een optimale begeleiding, bijvoorbeeld in de vorm van redactionele begeleiding om het Engelse taalgebruik te verbeteren. Daarnaast is het minstens zo belangrijk om een auteur onder de aandacht te brengen van zijn vakgenoten en ervoor te zorgen dat alles wat gepubliceerd is heel goed verspreid wordt. Het internet is daarvoor ideaal.” Welke trends spelen er nu op het vakgebied van Brill? “Wij proberen de strategie af te stemmen op de wijze waarop de wetenschap zich ontwikkelt. Daarvoor hebben wij een overzicht, een soort landkaart gemaakt, op basis waarvan wij beslissingen nemen. Brill opereert bijvoorbeeld al lange tijd op het gebied van de Chinese taal en cultuur. De laatste tijd hebben wij de activiteiten voor deze regio verder uitgebreid omdat we daarvoor duidelijke maatschappelijke redenen zagen. En door dit type beleid zijn we erin geslaagd om zowel de omzet als winst de laatste jaren gestaag te laten groeien.”

“Wij proberen de strategie af te stemmen op de wijze waarop de wetenschap zich ontwikkelt.”

A A N D E L E N

Pimp my por tfolio Saaie beleggingsportefeuille? Laat de iex-experts maar even onder de motorkap kruipen.

Corné van Zeijl

Ik ben geen pimp

door Pieter Kort

VOOR

E

en beleggingsportefeuille is als een auto. Met zorg en liefde behandeld rijdt hij het best. En als het je smaak is, kun je hem desgewenst behangen met oogverblindende velgen en oorverdovende boomboxen. Is dat verstandig? Nee, niet echt en hij gaat er meestal ook niet harder door. Maar het is wel leuk knutselwerk. Hoe zouden de iex-columnisten een brave doorsnee-portefeuille onder handen nemen als we hem bij hun op de brug rijden? We vroegen het aan drie door de wol geverfde beleggers en gaven ze carte blanche om er financiële spoilers, dubbele uitlaten en sportstoelen op te schroeven. Als kandidaat-portefeuille zochten we een degelijke, en zeer specifieke modelportefeuille. Even dachten we aan het abp of pggm, maar daar konden we slechts een gespecificeerde asset allocatie van krijgen. Wie wel heel dapper met de billen bloot gaat voor de buiten-

18

Aandeel ABN Amro Akzo Nobel Buhrmann Reed Elsevier Fortis Getronics Hagemeyer ING Philips RD Shell A Sanofi-aventis TNT Unilever Wessanen

In portefeuille

8,5% 3,0% 4,5% 3,0% 10,0% 4,0% 2,5% 16,0% 6,5% 17,5% 3,5% 3,0% 12,0% 6,0%

NA

Aandeel ABN Amro Akzo Nobel Buhrmann Reed Elsevier Aegon Getronics Hagemeyer ING Philips RD Shell A Sanofi-aventis TNT Unilever ING Emerging Eastern Europe Fonds Fortis Fund Equity Turkey Turbo long Brent Crude Turbo short Dow Jones

wereld is research-instituut Iris, van Rabo/Robeco. Dat publiceert op internet een continu ge-update Commissionairsportefeuille Aandelen. Iris beperkt zichzelf bewust tot Nederlandse aandelen; daar heeft ons pimp-team natuurlijk geen boodschap aan. Hoewel? Eén van de leden vindt het karretje eigenlijk wel aardig zoals hij is.

Lukas Daalder

“In de beleggings-hood gaat het uiteraard niet alleen om uiterlijk vertoon: wat er onder de motorkap zit, is minstens zo belang-

In portefeuille

8,5% 3,0% 4,5% 3,0% 10,0% 4,0% 2,5% 16,0% 6,5% 13,5% 3,5% 3,0% 12,0% 3,0% 3,0% 2,0% 2,0%

rijk. En als we de kap van dit fonds opendoen is het duidelijk dat de tijd enige jaren heeft stilgestaan. Nederland? Waar legt dat dan? Is dat niet dat land waar de economische groei de afgelopen vijf jaar gemiddeld 1% bedroeg? Daar zijn de ladies niet echt van onder de indruk, lijkt me zo. De enige reden dat de Nederlandse aandelen het nog wel een beetje uithouden is omdat ze in het buitenland geïnvesteerd hebben. Waarom via een omweg naar het buitenland, als je

het ook direct zelf kunt doen? Tijd daarom om dit oude motorblok te vervangen voor een wat krachtiger beestje. China en India liggen uiteraard voor de hand, maar daar betaal je ook de prijs voor. Azië, Turkije, Oost-Europa zijn de alternatieven waar je voor een mooie prijs nog aardig wat groei kan kopen. Het kost misschien wat meer tijd en energie om de juiste aandelen te vinden, maar de resultaten zijn er dan wel naar. Maar wie zegt dat we ons tot aandelen moeten beperken?”

Ce e s S m i t

“Als ik naar deze portefeuille kijk, zie ik een weinig fantasierijk geheel. Om de zaak ook omlaag wat bescherming te geven voeg ik een dubbele Turbo toe. Om beschermd te zijn tegen inflatie en ook nog mee te doen aan het grote grondstoffencircus koop ik een Turbo long op Brent Crude. Wel een turbo met een stoploss die ver weg ligt van het huidige niveau. (Dat ligt op

62,40 dollar op het moment van schrijven). Hoewel, het hoeft ook niet té ver weg, want als de olieprijs daalt tot onder de 54, zijn we helemaal uit de opgaande trend en hoeven we niet langer afgedekt te zijn. Ik kies de variant met een stoploss van 52,58 dollar. Deze positie neem ik in met zo’n 2% van het vermogen. Daarnaast koop ik ook nog een Turbo short op de Dow Jones, want mijn angst blijft dat de hoge olieprijs de consumentenbestedingen en/of de rente negatief beïnvloedt. We kopen daarom de Dow Turbo short met een stoploss van 11.960. Ook deze positie koop ik voor 2% van mijn portefeuille. Om ruimte te creëren zou ik een deel van de positie Royal Dutch Shell verkopen. Een grote ingreep is het niet, maar het is altijd beter dan een dobbelsteen aan de binnenspiegel.” Met dank aan IRIS

“Ik ben geen pimp en wens dat ook niet te worden. Overigens is met deze portefeuille niets mis. Helemaal niets mis, misschien zelfs een tikkeltje te wild. De tracking error van deze portefeuille is al aardig fors. Oké, vooruit, misschien moeten we Fortis vervangen door Aegon, die hebben namelijk het meeste profijt als de rente weer stijgt. Oh, en Wessanen laat ook nog niet echt iets zien. Ik zou ook niet weten waarom ze wat zouden laten zien. Maar goed, veel andere beleggers denken er anders over. Als ik dan toch iets zou moeten strippen… Maar voor de goede orde: beleggen is helemaal niet leuk, beleggen behoort saai te zijn. Hoe saaier hoe minder emoties, hoe beter het rendement. Dus niets gepimp, gebling en geboomboom. Beleggen is ondernemen op afstand. En je zaak verkoop je ook niet weer na een paar jaar, tenzij je Skype, Tom Tom of Kazaa heet. Ik trek mijn pantoffels aan en ga voor de open haard een middagslaapje doen. Bling, bling, tsj…”

klik hier... Meer over iex-columnisten Lukas Daalder, Cees Smit en Corné van Zeijl en hun posities vindt u op http://www.iex.nl/pimp.

19

AN A LYS E

R i j p vo o r d e beurs S c h i p h o l – 4 m i l j a rd e u ro

Na World Online was het not done en vooral ook erg moeilijk voor bedrijven om de stap naar de beurs te zetten. Inmiddels zijn emissies weer helemaal in de mode en de privatiseringsdrang van de overheid maakt het niet moeilijk om een serie bedrijven te selecteren die niet zouden misstaan op het Damrak. Sterker nog, Schiphol en Nuon zouden op basis van de waarschijnlijke beurswaarde in aanmerking komen voor opname in de aex terwijl de ns en Holland Casino stabiele Midcappers kunnen zijn. iex maakt alvast het volgende rijtje af: Galapagos,Tom Tom... door Michiel Pekelharing / foto Getty Images

20

De strategie van Schiphol is erop gericht om haar positie als mainport te behouden en te versterken. Daarnaast wil de onderneming het risico spreiden door het vergroten van de inkomsten uit zogenoemde non-aviation-activiteiten en het starten van initiatieven op andere (inter)nationale locaties. In Nederland is Schiphol Group actief op de luchthavens van Rotterdam, Eindhoven en Lelystad. Internationaal neemt Schiphol deel in jfk iat, dat Terminal 4 op John F. Kennedy Airport bij New York exploiteert. Verder heeft Schiphol Australia, een belang in Brisbane Airport Corporation en in Zweden beheert het concern samen met Stockholm-Arlanda Airport alle winkels en horeca op de Zweedse luchthaven. Schiphol ontving vorig jaar 42,5 miljoen passagiers en was daarmee de vierde luchthaven in Europa. De onderneming is voor 75,8% in handen van het Rijk, voor 21,8% van de gemeente Amsterdam en voor 2,4% van de gemeente Rotterdam. De winstgroei is in de eerste helft van 2005 uitgekomen op 1,9%, wat aanzienlijk minder is dan de ruim 13% over heel 2004. De belangrijkste oorzaak is de stijging van de beveiligingskosten van 19,5 naar 82,2 miljoen euro. Volgens onderzoek van Lazard is een beursgang de beste manier om Schiphol te privatiseren, terwijl Deutsche Bank juist heeft berekend dat het voordeliger is om

Luchthavens in Europa Vergelijkingsbedrijf Flughaven Wien Group Copenhagen Airport

Land

Oostenrijk Denemarken

het bedrijf onderhands te plaatsen bij institutionele beleggers. De verkoopwaarde komt dan op 6,5 miljard euro tegenover 4 miljard euro bij een normale beursgang, volgens de bank. In het buitenland zijn op deze wijze ook al de luchthavens van Rome, Sidney, Birmingham en Boedapest geprivatiseerd. De opbrengst bij onderhandse verkoop is hoger omdat de investeerders in dat scenario meer invloed hebben op de koers van de onderneming. Lazard houdt rekening met een controlepremie van 25 tot 35%. De 4 miljard euro die Schiphol bij een beursgang op kan brengen, impliceert een koers-winstverhouding (k/w) van 25,3. Dat is veel hoger dan branchegenoten en het verschil wordt verklaard door de grotere omvang en de bescheiden nettoschuld van 800 miljoen euro.

Cees Smit – Delta Airlines,

Northwest Airlines en andere luchtvaart maatschappijen zijn bijna failliet. Er wordt gevlogen met zo leeg mogelijke tanks en er wordt op de kleintjes gelet (je moet je eigen brood meenemen). Ik zou het kabinet dan ook willen aanraden om de aandelen zo snel mogelijk te verkopen. Als ze niet te veel tijd aan discussies kwijtraken kan Schiphol nog net naar de beurs voor deze sector aan concurrentie en de olieprijs ten onder gaat. Ik raad lezers aan om niet in te schrijven op de emissie van Schiphol.

Omzet 398 mln 2,485 mrd DK

Groei

14,30% 12,30%

Winst 71,7 mln 592,8 mln DK

Ron Belt – Dit bedrijf had al lang

op de beurs moeten staan. Dan was het waarschijnlijk al veel groter geweest. De aanpak van Schiphol op andere luchthavens blijkt te werken en de consolidatie binnen de sector zal zich doorzetten... nu zijn er nog kansen!

N u t s s e c to r

Nederlandse huishoudens kunnen sinds 1 juli 2004 zelf hun stroomleverancier kiezen. Eneco, Essent en Nuon moeten nu de bestaande klanten zien vast te houden. Blijkbaar is dat geen eenvoudige opgave, want bij de publicatie van de halfjaarcijfers van Nuon bleek dat de onderneming circa 12,5% van de elektriciteitsklanten had verloren. Bovendien wil minister Laurens Jan Brinkhorst van Economische Zaken de energiebedrijven per 1 januari 2008 splitsen in een netwerkbedrijf en een leveringsen productiebedrijf. Dat hoeft overigens geen nadeel te zijn, want voor buitenlandse partijen is een dergelijke splitsing juist een voorwaarde om Eneco, Essent of Nuon over te nemen. Het splitsingsproces is een mogelijk startsein om de nutsbedrijven naar de beurs te brengen.

E n e co – 3 m i l j a rd e u ro

Het leveren van elektriciteit, gas en warmte is de kernactiviteit van Eneco. Volgens de bedrijfsstrategie blijft de focus op deze drie activiteiten liggen. Qua omzet en winst is Eneco ongeveer half zo groot als edp, maar dit Portugese bedrijf verdient een premie door de snellere winstgroei. Op basis van een k/w van 15 komt de geschatte beurswaarde van Eneco op 3 miljard euro.

Groei

1,20% 37,20%

Beurswaarde 1,17 mrd 11,82 mrd DK

K/w 16,5 22,5

1 Deense Kroon = 0,134 euro

Schiphol Bedrijf Schiphol

Activiteit

Luchthaven

Omzet 888 mln

Groei

3,20%

Winst 158 mln

Groei

13,10%

21

AN A LYS E Elektra in Europa Vergelijkingsbedrijf E.on RWE Suez Cedegel EDP

Stroomkoninkjes Bedrijf Eneco Essent Nuon

Land

Duitsland Duitsland Frankrijk Luxemburg Portugal

Activiteit

Nutssector

Es s e nt – 5 m i l j ard euro

Omzet 49,1 mrd 41,14 mrd 40,7 mrd 387,8 mln 6,70 mrd

Omzet 3,54 mrd 3,06 mrd 4,94 mrd

Essent is in 1999 ontstaan na een fusie van pnem/Mega Group en Edon Groep. Produceert en distribueert elektriciteit en is de eerste onderneming buiten Gasunie die gas importeert. Nu is een kwart tot een derde van de gebruikte hoeveelheid gas in Nederland afkomstig van Essent en met 1,8 miljoen klanten is het de tweede kabelmaatschappij van Nederland. Daarnaast verwerkt het bedrijf 4 miljoen ton afval per jaar. De omzet van Essent is nog geen tiende van wat de grote Europese spelers halen. Daar staat tegenover dat de winstmarge van 13,9 % uniek is binnen de sector,

Groei

5,80% -4,00% 6,20% 20,20% 3,80%

Groei

-1% 4,90% -3%

Winst 4,3 mrd 2,14 mrd 2,64 mrd 20,6 mln 399 mln

Winst 201 mln 426 mln 264 mln

Groei

-6,40% 7,70% 25,80% 11,90% 18,40%

Beurswaarde 52 mrd 31,5 mrd 25,5 mrd 431,58 mln 8,41 mrd

Groei

8,60% 9,50% 11,90%

wat moeilijk vol te houden is. Op basis van een flinke premie op de beurswaarde-omzetverhouding van 1 die binnen de sector aantrekkelijk is, komt de geschatte beurswaarde van Essent op 5 miljard euro.

Nuon – 5 ,5 miljard euro

Net als Eneco richt Nuon zich volledig op de levering van elektriciteit, gas en warmte. De onderneming is alleen geografisch op zoek naar expansie en de strategie is er onder meer op gericht om de activiteiten in België en Duitsland te versterken. Op basis van een beurswaarde-omzetverhouding van iets meer dan 1 komt de geschatte

K/w 13,2 18 16 19 20

beurswaarde op 5,5 miljard euro. De k/w van 20 is weliswaar aan de hoge kant, maar Nuon was in 2004 de enige speler met een winstgroei van meer dan 10%.

Corné van Zeijl – Ik krijg een

warm gevoel bij bedrijven waarbij de klanten een keuze hebben om het product wel of niet af te nemen. Dit geldt dus ook voor de nutsbedrijven. Deze ondernemingen zijn van nature meer concurrerend en meer bedrijfsmatig ingericht dan andere branches.

Cees Smit – Ik blijf het vreemd vin-

den dat iets wat eigenlijk een beetje van ons allemaal is, wéér door ons betaald moet worden. De overheid heeft geld nodig en dit is het ideale tafelzilver om te gelde te maken. Dan gooien we er nog een privatiseringssausje overheen en

I EX I PO-panel: Cees Smit is iex-columnist en directeur van Today’s Beheer.

Corné van Zuijl is iex-columnist en

beheerder vavn het sns Nederland Aandelenfonds.

Ron Belt is iex-columnist, analist en corporate finance adviseur.

klinkt het helemaal goed. De nutssector is dus niet mijn ding.

Ron Belt – Ik ben benieuwd wat er

van de winst van deze spelers overblijft als de transportnetwerken er uit worden gehaald. Wellicht wordt de politiek dan ook wakker en ziet ze dat we daar als burger te veel voor moeten betalen. Bijna alle bedrijven hebben in de afgelopen jaren hun overwinsten in allerlei projecten en activiteiten gestoken zodat ze zijn uitgegroeid tot heuse conglomeraten. Ik denk dat ze allemaal te klein zijn in een Europees landschap en waarschijnlijk opgeslokt gaan worden door een grotere speler. Voordat dat gebeurt, wil ik wel even wat aandeeltjes oppikken in een beursgang zodat ik wel de overnamepremie nog even incasseer.

H o l l a n d Ca s i n o – 2 , 5 m i l j a rd e u ro

Holland Casino exploiteert twaalf casino’s in grote Nederlandse steden en op Schiphol. De overheid heeft aangegeven dat ze geen steun geeft aan toekomstige buitenlandse participaties en uitbreiding over de landsgrenzen is voorlopig niet aan de orde. Het bedrijf streeft geen winstmaximalisatie na, maar een omzetgroei is waarschijnlijk met het oog op de voorgenomen opening van twee nieuwe vestigingen en de verhuizing van het casino in Zandvoort naar het meer centraal gelegen Haarlem. De onderneming kende in 2004 een minder jaar aangezien een toename van het aantal bezoekers met 2,6% naar 6,38 miljoen onvoldoende was om een daling van de gemiddelde besteding per bezoek van

Holland Casino Bedrijf Holland Casino

Gokpaleizen

22

Activiteit Casino

Vergelijkingsbedrijf MGM Mirage Harrah’s Entertainment Société des Bains de Mer Groupe Partouche PartyGaming

Land

113 naar 107 euro op te vangen. In de drie voorgaande jaren was het netto bedrijfsresultaat echter met gemiddeld meer dan 20 procent per jaar gegroeid. Speelautomaten zijn goed voor iets meer dan de helft van de omzet. In Duitse casino’s zijn deze activiteiten goed voor drie kwart van de inkomsten en in Frankrijk komt dat percentage zelfs op 93%. Een dergelijke verhouding lijkt in Nederland voorlopig onhaalbaar. In Amsterdam exploiteert Holland Casino circa 1.800 automaten, in Rotterdam komt dat aantal op 1.600 en de minister van Justitie weigert toestemming te geven om een extra vestiging in deze steden te openen. Eind september kreeg de onderneming toestemming om gedurende twee jaar een proef te houden voor gokken via het internet. Daarna wordt pas besloten of dit een vaste activiteit mag worden. Een blik op de groei en waardering van internetcasino PartyGaming, dat rapporteert in dollars en noteert in Londen, wijst uit dat hiermee een interessante groeimarkt aangeboord kan worden. Met een k/w van 20 komt de beurswaarde op 2,5 miljard euro. Deze waardering oogt karig in vergelijking met branchegenoten, maar Holland Casino krijgt een discount aangezien buitenlandse branchegenoten er wel in slaagden om winst en omzet in 2004 te laten groeien.

Corné van Zeijl – Het viel me

al op dat veel van de hier genoemde bedrijven een hoge k/w hebben. Voor Holland Casino zal ongetwijfeld twintig tot dertig keer de winst gevraagd worden. Ik durf te wedden dat de gebruikelijke Nederlandse discount die op andere be-

Omzet 681,7 mln

Verenigde Staten Verenigde Staten Monaco Frankrijk Groot-Brittannië

Groei

-2,50%

Omzet 4,238 mrd USD 4,548 mrd USD 346,9 mln 452,5 mln 601,6 mln USD

Winst 123,7 mln

Groei

8,40% 10,20% 8,90% 3,90% 292,9%

Groei

-4,20%

Winst 349,9 mln USD 367,7 mln USD 25,2 mln 27,4 mln 350,1 mln USD

drijven van toepassing is, even niet in de emissieprospectus wordt opgenomen.

Ron Belt – Met een eventuele beursgang zal ook wel de monopoliepositie verder verloren gaan. Daarnaast is er een hele sterke trend naar online gokken. Maar goed, als je dit als een dividend play positioneert kan het een interessant aandeel zijn.

N e d e r l a n d s e S p o o r we ge n – 3 m i l j a rd e u ro

De strategie van de Nederlandse Spoorwegen (ns) is er bijna volledig op gericht om klanten veilig, op tijd en op een aangename wijze op de plaats van bestemming te brengen. Een van de bijkomende doelstellingen is het op orde brengen van het huishoudboekje, wat bij de ns gelukkig wel iets meer inhoudt dan zorgen dat credit en debet in evenwicht zijn op de balans. Het concern streeft ernaar voldoende rendement te genereren om de continuïteit te waarborgen en om een Return on Investment (roi) van 10 procent te halen. Behalve in Nederland exploiteert de ns samen met buitenlandse partijen internationale en hogesnelheidstreinen en er moet ervaring opgedaan worden met het verwerven van concessies in Groot-Brittannië, Duitsland en Polen. Tegelijkertijd worden ook voor verschillende onderdelen van het Nederlandse net concessies verleend en hoewel het grootste deel daarvan bij de ns terechtkomt, is bijvoorbeeld de concessie voor de lijn Leeuwarden – Groningen verleend aan Noordned. Hoewel de concessies voor veel kleinere trajecten een korte looptijd hebben, heeft de ns tot 2015 het alleenrecht op exploitatie van het hoofdnet. De vervoersconcessies die de ns in Engeland heeft, waren in de eerste jaarhelft een van de factoren achter de snelle winstgroei. Het resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening groeide met 150% naar 141 miljoen Groei

47,60% 25,60% 200,00% 15,20% 318,8%

Beurswaarde 13,1 mrd USD 13,3 mrd USD 706,8 mln 590,4 mln 6,29 mrd GBP

K/w

27,4 19,7 28 21,5 32,5

1 Amerikaanse dollar = 0,812 euro

23

Spoorwegbedrijven in de wereld Vergelijkingsbedrijf Central Japan Railway East Japan Railway West Japan Railway Southwest Airlines

NS Groep Activiteit Spoorweg

Land

Omzet 10,6 mrd USD 3,2 mrd USD 11,7 mrd USD 6,53 mrd USD

Japan Japan Japan Verenigde Staten

Groei

-17,30% -0,20% 3,30% 10,00%

Winst 631,9 mln USD 138,6 mln USD 452 mln USD 313 mln USD

Groei

36,50% -6,90% 12,90% 10,00%

Beurswaarde 16,85 mrd USD 2,98 mrd USD 7,14 mrd USD 6,9 mrd USD

K/w 19,5 21,6 13,3 22

1 Amerikaanse dollar = 0,812 euro NB. De meeste beursgenoteerde spoorwegen richten zich (bijna) volledig op vrachtvervoer. Bij de vergelijkingen is daarom een andere onderneming opgenomen die zich richt op personenvervoer en zich qua kostenstructuur en bedrijfsmodel met enige fantasie laat vergelijken met de NS: Southwest Airlines.

Omzet 2,73 mrd

Groei 8,10%

euro, wat nog altijd voor het grootste deel te danken was aan hogere inkomsten op de thuismarkt. Het aantal reizigerskilometers groeide in de eerste jaarhelft met 1,6% naar 7,19 miljoen en dankzij prijsverhogingen steeg de omzet op het binnenlandse net met 7% naar 789 miljoen euro. Is dat voldoende voor een beurswaarde van 3 miljard euro? En hoe zit het dan met het enorme grondbezit van de ns? De overheid heeft in 2003 Railinfratrust bv afgesplitst van nv ns Groep. Vorig jaar stonden deze bedrijven voor respectievelijk 7,9 en 3,6 miljard euro op de staats-

Winst 121 mln

Groei 50%

balans. Dat laatstgenoemde bedrag lijkt net iets te veel voor de ns, maar op basis van de snelle winstgroei en internationale samenwerking verdient de onderneming wel een premie ten opzichte van branchegenoten. Dan komt de waarde op ongeveer 3 miljard euro.

Advertentie NCVB v2 12-09-2005 15:36 Pagina 1

Corné van Zeijl – Ik merkte

eerder op dat ik vaak een warm gevoel heb voor bedrijven waarbij het aan de consument is om te beslissen of ze van de aangeboden dienst gebruik maken. Dat zou ook voor de ns moeten gelden,

maar op de een of andere manier heb ik het bij de spoorweg niet.

Ron Belt – Ik ken nog een aantal

mensen met fysiek aandelen van oude Russische spoorwegen aan de muur. Bovendien krijg ik associaties met kanaaltunnels. kortom not my cup of tea.

Halfgeleidersec tor

Met asml, asmi en Besi zijn in Nederland drie toonaangevende, beursgenoteerde toeleveranciers van de halfgeleidersector actief. Deze markt is minstens even cyclisch als de vraag naar chips zelf en bij het bepalen van een koersdoel wordt er meer gekeken naar wat een bedrijf op het hoogtepunt van de cyclus zou kunnen

Genoten van de stijging van de beurs ? Of de boot gemist omdat u het beleggen al had opgegeven ? Bij een stijgende beurs lijkt beleggen gemakkelijk met snel resultaat. Maar de echte belegger richt zich op de langere termijn,schat zijn of haar risico’s in en vertrouwt daarbij graag op eigen oordeel. Daarvoor is kennis nodig en inzicht in de markt,in plaats van overmoed en een portie geluk. In dit spanningsveld opereert de Nederlandse Centrale Vereniging van Beleggingsstudieclubs. Al meer dan 40 jaren helpt de NCVB bij de kennisontwikkeling over economie,financiën en de mechanismen van de beurs. Beleggen in de particuliere sfeer is de afgelopen 10 jaren uitgegroeid van een hobby tot een belangrijke activiteit als onderdeel van de persoonlijke financiële planning.Veranderingen in onze financiële zekerheid (pensioen, AOW etc.) geven daar ook alle aanleiding toe. Bovendien is de complexiteit van financiële diensten en beleggingsproducten enorm toegenomen. Net als de pensioenbijdrage op het loonstrookje,biedt de financiële bijsluiter vaak onvoldoende houvast.

Op de website www.ncvb.nl kunt u alle informatie vinden, inclusief links naar interessante sites. Het postadres is NCVB, Postbus 10754, 1001 ET Amsterdam Telefoon 020-3301118, fax 020-3308606 en e-mail [email protected]

Vandaar dat het belangrijk is uw kennis te ontwikkelen en zelf initiatief te nemen in uw financiële planning. Beleggen is daarbij hèt instrument om uw toekomst richting te geven. De NCVB kan u daarbij helpen en vormt als vertegenwoordiging van zo’n 7000 particuliere beleggers en ruim 650 beleggingsclubs een uniek, onafhankelijk orgaan in Nederland. Door u te verbinden aan de NCVB worden uw belangen gewaarborgd en bent u gesprekspartner voor toezichthouders, institutionele beleggers, pensioen-

fondsen en andere spelers in de markt. Gezamenlijk dragen we zorg voor het goed functioneren van particulier beleggerschap in Nederland. Vergroot uw kennis en weet uw belangen gewaarborgd door lidmaatschap van de NCVB: - individueel lidmaatschap of deelname via uw beleggingsclub - activiteitenprogramma met lezingen, bedrijfsbezoeken en -presentaties - speciaal cursusaanbod - gratis abonnement op het tijdschrift ‘Beter Beleggen’ - toegang tot kennis over fundamentele en technische analyse en de psychologie van het beleggen - actuele en niet te missen informatie - korting op diverse abonnementen van beleggingsbladen, software en dergelijke. Wordt lid voor slechts € 25,- per jaar (bent u aan een club verbonden dan betaalt u maar € 18,-; studenten 50% korting). Aanmelding kan via de website van de NCVB op www.ncvb.nl of door contact op te nemen met ons bureau.

verdienen, dan naar de k/w op basis van het afgesloten boekjaar. Voor potentiële nieuwkomers alsi en Mapper geldt dat helemaal, aangezien deze ondernemingen in het lopende (of volgende) jaar nog geen winst zullen maken. Patenten en technologieën zijn belangrijk, wat het er niet eenvoudiger op maakt om een prijskaartje aan de bedrijven te hangen.

ALSI – 200 miljoen euro

De onderneming is een afsplitsing van Philips en onlangs werd al aangegeven dat een beursgang over ongeveer twee jaar plaats kan vinden. Het belangrijkste bezit van de onderneming is een patent op een techniek waarmee een laserstraal in verschillende bundels gesplitst wordt, wat klanten in staat stelt efficiënter om te springen met de zogenaamde wafers die de grondstof voor chips vormen. Het concern heeft nu nog nauwelijks inkomsten, maar in 2007 moeten de eerste machines worden afgeleverd en dan moet ook de eerste winst geboekt worden. Volgens alsi heeft de wereldwijde markt voor een waarde van ongeveer 1miljard dollar per jaar en op termijn is het marktleiderschap de doelstelling. Het bedrijfsmodel van asml is het voorbeeld voor de onderneming, die al de interesse heeft gewekt van Intel en tsmc.

Halfgeleiders Bedrijf ALSI Mapper

Activiteit Chipmachines

Omzet 1,3 mln onbekend

Andere halfgeleiders in nederland Investeer in uw toekomst, wordt lid van de NCVB

Vergelijkingsbedrijf ASML ASMI

Land

Nederland Nederland

Mapper – 250 miljoen euro

Mapper is in 2000 ontstaan op de universiteit van Delft als ontwikkelaar van halfgeleiderapparatuur. Mapper heeft ongeveer veertig medewerkers die een nieuwe halfgeleidermachine aan het ontwikkelen zijn die over twee jaar gereed moet komen. Rond die tijd zal de sector de overstap maken naar een volgende generatie van halfgeleidermachines. De markt voor deze apparaten is met een omzet van circa 6 miljard dollar per jaar veel groter dan de nichemarkt waarop alsi zich richt en Mapper moet het opnemen tegen grote spelers zoals asml, Nikon en Canon. De technologie van de nieuwkomer moet dus van hoog niveau zijn als Mapper een deel van deze markt wil veroveren. Een voordeel voor de onderneming is dat de optische systemen die gebruikt worden voor de productie van chips slechts een fractie kosten dan wat binnen de branche gebruikelijk is. Het Aziatische tsmc heeft al interesse getoond in het Nederlandse bedrijfje en onderzoekt of het de moeite waard is in Mapper te investeren.

Corné van Zeijl – Net als kleine

biotechondernemingen geldt voor deze kleine technologiebedrijven dat negen van de tien waarschijnlijk slechte inves-

Groei 130% tot 2008 >100%

Omzet 2,465 mrd 754 mln

Groei

59,80% 29,60%

Winst (verlies) (verlies)

Winst 235 mln 24,0 mln

Groei nvt nvt

Groei nvt nvt

teringen zullen zijn, maar dat die tiende het toch weer helemaal de moeite waard maakt om in de sector te beleggen. Deze onderneming wordt uiteindelijk overgenomen voor een fijne prijs of weet juist uit te groeien tot de dominante speler binnen de branche, zoals sap, Microsoft of Google.

Ron Belt – Mapper ken ik van de

techtour 2002, waarbij ik in de selectiecommissie zat. Dit is echt baanbrekende technologie. alsi en haar concurrenten belichten een wafer met fotonen, maar Mapper doet dat met electronen. Qua omvang is dat het verschil tussen een aardbol en een tennisbal. Met de voortschrijdende verkleining lijkt het mij duidelijk waarom dit ‘iets’ zou kunnen zijn! Ook alsi presenteerde zichzelf op de techtour in 2002. Het mooie van laserdicing is dat het veel minder vervuilend werkt dan het traditionele zagen. Het grote probleem is de hitte-ontwikkeling. Het lijkt alsi gelukt te zijn om het dit probleem op te lossen. Door de alsimethode te gebruiken kunnen wafers efficiënter worden gezaagd. Het zagen van chips uit een wafer is een erg secuur proces en in principe is iedere fout die je maakt met zagen een dure omdat je daarmee een chip vernielt. Ook een kansrijke dus, waarbij ik wil opmerken dat het bedrijfsmodel niet op dat van asml maar meer op dat van Besi lijkt.

Beurswaarde 6,7 mrd 653,3 mln

K/w 24 27,1

27

koersenstunt van beleggers voor beleggers

MarketXS Plus

voor nog geen tientje per maand! Als u gedurende de maand oktober op IEX.nl een MarketXS Plus abonnement afsluit, kunt u onbeperkt gebruikmaken van real time en streaming koersen op Euronext Amsterdam, inclusief diepteboek (aandelen) en Dow Jones nieuws. Voor slechts 9,75 euro per maand! Met MarketXS Plus heeft u de beschikking over een compleet pakket met real time en streaming: Euronext Amsterdam, Cac40 en Bel20 (Cash Level 2: vijflagen diepteboek). Time & sales (alle transacties, inclusief tijdstippen) Euronext Equities & Index Amsterdam Futures and Options Level I Real time Dow Jones nieuws Geïntegreerd binnen IEX.nl

Kijk snel op magazine.iex.nl/koersenstunt

powering www. market data ™

TE C H N I S C H E door Geert Jan Nikken

ANALYSE

Power Ranger

Ik leg u de Range Rule Technique uit, een leuke manier om de Relatieve Sterkte Indicator (RSI) te gebruiken voor het bepalen van een trendomkeer. Handig om te voorkomen dat uw portefeuille oversold raakt.

Geert Jan Nikken is technisch analist bij Fortis Bank.

D

e marktfasetheorie onderkent drie verschillende fasen: trend, zijwaarts en verandering. Een aandeel of index zit het grootste deel van de tijd in een trendmatige fase. Wanneer de grafiek een patroon van achtereenvolgende hogere of lagere toppen en bodems laat zien, is er sprake van een trendmatige beweging. Het eerste misverstand dat deze theorie aansnijdt, is het hardnekkige geloof dat bij een trendbreuk direct een nieuwe trend in tegengestelde richting ontstaat. Dat is niet zo. Als een stijgende beweging ten einde loopt door het uitblijven van hogere toppen of een breuk van de ondersteunende trendlijn, is dat nog geen aanleiding om de start van een dalende beweging te veronderstellen.

28

Vanuit de marktfasetheorie is het een kleine stap naar de leer van de koerspatronen. Die laten zich weer onderverdelen in consolidatie-, continuatieen omkeerpatronen. Als u die termen vergelijkt met de onderverdeling binnen de marktfasetheorie, kunt u zien dat die wel iets met elkaar te maken hebben. Echt interes-

sant wordt de marktfasetheorie pas als het gaat om indicatoren.

Hamer of schroevendraaier Daar zijn er legio van, alleen wanneer gebruikt u welke? Hoe stelt u die in? Welke tijdshorizon neemt u? Tja, het gezegde luidt dat u ook met een schroevendraaier een spijker in de muur krijgt. Het risico dat de wand ietwat schade oploopt is alleen groter dan wanneer u een hamer gebruikt. Dit geldt ook voor het gebruik van indicatoren. Verkeerd gebruik levert dito koopen verkoopbeslissingen op. Denk aan het gebruik van een cross-over techniek op basis van een voortschrijdend gemiddelde in een zijwaartse marktfase. Deze techniek levert u inderdaad buy’s en sell’s op, maar aan het einde van het rit is waarschijnlijk alleen uw commissionair rijk geworden van uw handel.

Bestaat er een universeel toepasbare indicator? Nee, maar in Constance Brown’s boek Technical Analysis for the Trading Professional staat een leuke manier om de Relatieve Sterkte Indicator (rsi) te gebruiken voor het bepalen van een trend en een aankomende omslag. Hiermee is de indicator niet alleen toepasbaar in de richtingloze fase, maar ook in de trendmatige.

Range Rule Technique

De aanname is dat een oscillator, wat de rsi in feite is, zich beweegt tussen de waarden 0 en 100. Als u

deze indicator wel eens hebt bestudeerd, weet u dat dit niet waar is. Dat is ook exact het basisprincipe achter de door Brown gedefinieerde Range Rule Technique. Die stelt dat in een dalende beweging de rsi niet in staat is om tot bovenin de gevarenzone te komen. Vice versa geldt deze opmerking bij een stijgende beweging. In een opwaartse trend is de rsi niet in staat om in de onderste gevarenzone te komen. In zijn boek geeft Brown specifieke niveaus tot waar de indicator kan oplopen in een dalende beweging en tot aan welk niveau de rsi weer kan zakken in een opgang.

Dat zat er in, AEX

Mijn ervaring met de Range Ruletechniek is dat iedere index en aandeel weer eigen, specifieke waarden heeft, zoals u in mijn voorbeelden ziet. De correctie van de aex in augustus kon ik ook op basis van deze techniek aangegeven. Vanaf mei fluctueerde de rsi bovenin de bandbreedte en daalde maar niet af tot oversold. Ofwel, de aex zat in een opgaande trend.Begin augustus daalde de rsi tot onder de horizontale trendlijn. Bij de opleving van de index tot boven de 400 was de indicator ook niet in staat om op te lopen tot overbought-niveaus – een teken van een trendomslag. De correctie van augustus was geboren. U ziet in de bovenste grafiek het koersverloop van de aex in 2004.

De grafiek laat een patroon van lagere toppen en lagere bodems zien. Desondanks liet de index ook een aantal keren een stijging zien, die procentueel zeker interessant waren. Dat het hier steeds om correcties ging in een geleidelijk wegglijdende markt, achterhaal ik door het koersverloop van de rsi. In februari 2004 was de rsi overbought, zoals u aan de grafiek – onder de aex – afleest. De daling van de aex eind februari werd gevolgd door een opleving tot aan begin maart. De indicator was echter niet meer in staat om tot de gevarenzone op te lopen. Dit is een teken van zwakte in de Range Rule-techniek. Het gevolg was een scherpe daling in maart en een rsi die tot oversold-niveaus wegzakte.

Trendomkeer

Als reactie volgde herstel en leefde de indicator weer op, om vervolgens ruim onder het overboughtniveau te haperen. Een nieuwe daling was het gevolg. In de grafiek van de rsi heb ik een horizontale trendlijn getrokken over de toppen in 2004. Eind november wist de indicator voor de eerste keer door deze horizontale barrière te breken en liep door tot overboughtindicaties. Dit is een teken van kracht en een signaal dat de graadmeter aan de vooravond stond van een trendomkeer. U weet wat de aex sindsdien

deed, maar hoe verging het de rsi? Daarvoor kijk ik naar de onderste grafiek. Nadat de rsi in november 2004 opliep tot overbought-waarden, liep de indicator vervolgens weer wat terug, maar gaf geen oversold-signaal af. Opnieuw heb ik onder het koersverloop van de indicator een trend-

lijn getrokken. Halverwege maart 2005 daalde de rsi voor de eerste keer tot onder deze trendlijn – een teken dat een trendomkeer aanstaande was. Het herstel van de aex was een correctie, omdat de indicator niet in staat was om opnieuw op te lopen tot de overbought-niveaus. De klap van de index in april was het gevolg.

29

B I OTE C H door Marcel Wijma

Charming of alarming? De verwachtingen rond de lancering van het medicijn rhC1Inh door Pharming zijn hoog. Belooft het bedrijf weer meer dan ze waar kan maken of komt Pharming voor het eerst dit jaar uit de rode cijfers? Marcel Wijma (1971) is de farmacie- en biotechspecialist van iex. Hij begon z’n carrière als financieel analist bij iris en werkte later voor Petercam Nederland en Bank Oyens & Van Eeghen. Momenteel is Wijma onafhankelijk adviseur in de biotechnologie bij Van Leeuwenhoeck Rersearch.

30

I

n tegenstelling tot de aandelenkoers van Crucell is het aandeel van die andere Leidse biotech-tycoon, Pharming, de afgelopen tijd fors achtergebleven. Het lijkt alsof beleggers stuivertje gewisseld hebben want in de periode ervoor lag het precies andersom. Of is er toch meer aan de hand bij het concern en is het aandeel niet voor niets zo achtergebleven. Het lijkt erop dat het concern weer in de oude valkuil is gestapt en ten onrechte gouden bergen heeft beloofd. Die lijken nu toch meer de vormen aan te nemen van smeltende ijsbergen. Anderhalf jaar geleden leek er nog niets aan de hand. Het nieuwe management onder leiding van Francis Pinto nam het bedrijf onder handen dat eens de crème de la crème was van Neerlands biotech-sector, maar dat door een opeenstapeling van problemen aan de rand van de afgrond was beland. Na een forse reorganisatie en een geslaagde herfinanciering kon Pharming een nieuwe start maken. Ook werd verder gewerkt aan

het zo snel mogelijk op de markt brengen van een product met behulp van de unieke transgene technologie die het concern in huis heeft. Deze technologie komt er, kort gezegd, op neer dat door middel van het inbrengen van een menselijk gen in specifieke zoogdieren als koeien en konijnen, deze dieren specifieke eiwitten in hun melk gaan aanmaken. Deze eiwitten zijn de grondstoffen voor medicijnen voor patiënten met zeldzame ziektes als de spierziekte Pompe of de erfelijk aandoening angioedeem, een in potentie dodelijk zwellingsziekte. Pharming heeft haar zinnen vooral op een medicijn tegen deze laatste ziekte gezet. Een aandoening waar in de westerse wereld hooguit 30 tot 50.000 mensen aan lijden.

Extra marktbescherming

Omdat er zo weinig mensen aan lijden, krijgen biotech- en farmabedrijven bij de ontwikkeling van een medicijn tegen een zeldzame ziekte extra patentbescherming van de gezondheidsautoriteiten fda (in de vs) en emea (in de eu) en mogen er hooguit enkele ondernemingen zo’n middel op de markt zetten. Dus ook extra marktbescherming. Zo kan een relatief kleine markt toch nog interessant zijn. Omzetschattingen lopen uiteen van een paar honderd miljoen dollar per jaar tot meer dan een half miljard dollar. Als een bedrijf als Pharming

joenen dollars in het laatje brengen. Genzyme is geen onbekende voor Pharming. Want het eerste veelbelovende middel dat Pharming in ontwikkeling had, een middel tegen de spierziekte van Pompe, was in samenwerking met Genzyme. Een samenwerking die, op zijn zachtst gezegd, niet helemaal voorspoedig is verlopen. Mede door deze samenwerking werd Pharming naar de rand van de afgrond gebracht. Veel warme gevoelens over en weer zullen er dan ook niet zijn. Feit blijft wel dat Genzyme de expert is op het gebied van dit type markten.

daar een fors marktaandeel van weet te winnen is dit erg interessant.

Succesvolle lancering

Het middel dat Pharming voor erfelijk angioedeem in ontwikkeling heeft, rhC1Inh geheten, moet het concern op korte termijn eindelijk winstgevend maken. Deze verwachtingen hebben de koers omhoog gedreven van een paar kwartjes naar meer dan 4 euro. De verwachting is dat het middel dit jaar op de markt komt, waarna het bedrijf voor het eerst uit de rode cijfers zou komen. Maar er zijn toch een paar kinken in de kabel. Een succesvolle lancering van het middel staat of valt mijns inziens met een goede partner die ook over de middelen en de expertise beschikt om rhC1Inh op de markt te brengen. De strategie van het concern was er tot voor kort op gericht om een belangrijke marketingpartner voor de belangrijke Amerikaanse markt te krijgen. Voor Iberië en Griekenland was Pharming inmiddels in zee gegaan met het private farmaconcern Esteve. Wellicht dat er nog een of twee partners in Europa zouden volgen. Daarna is het bij het Leidse biotech-bedrijf angstvallig stil gebleven. Het vinden van een geschikte stiefvader voor haar weesgeneesmiddel is toch niet zo makkelijk. Voor veel grote farmaconcerns zijn de specifieke middelen voor kleine markten niet interessant. Koning op het gebied van weesgeneesmiddelen, ook wel orphan drugs genoemd, is het Amerikaanse Genzyme. Dit concern heeft een aantal middelen op de markt tegen zeldzame ziekten die het bedrijf nu vele honderden mil-

Opvallend is dat Pharming voor haar middel C1 voorafgaand aan de neergang van het concern in 2003 al wel een partner had. Al in 2001 begon Pharming samen met het Amerikaanse Baxter de klinische testen met rhC1Inh. Toen Pharming in de problemen kwam, is deze samenwerking om onduidelijke redenen stopgezet. Interessant is verder dat Genzyme nauwe banden schijnt te hebben met Baxter. Een deel van het management van Genzyme is namelijk afkomstig van Baxter. Wat dat betreft moet

er dus ook wel degelijk kennis zijn bij Genzyme over het C1-product van Pharming. Kennis die het concern nu goed van pas kan komen. Want het opvallende toeval wil dat Genzyme nu samenwerkt met het eveneens Amerikaanse Dyax in de ontwikkeling van een middel tegen, jawel angioedeem. Het product van Pharming heet superieur te zijn aan dat van Dyax en schijnt dus ook beter te werken. Uit het verleden blijkt echter dat technisch minder goede producten het toch beter deden, omdat ze commercieel beter in de markt lagen. Concerns als Philips kunnen hierover meepraten. Pharming moet ervoor waken dat het niet aan dit zogenoemde Philips-syndroom gaat lijden. Daarom is het voor Pharming onontbeerlijk om een goede marketingpartner te hebben. Wie het eerst komt, wie het eerst maalt op deze markt en dat kan het concern zeker vele tientallen miljoenen aan inkomsten schelen. Inkomsten die nu blijkbaar al in de aandelenkoers zijn verwerkt.

Klein indicatiegebied

rhC1Inh is een sleutelproduct voor Pharming omdat er meerdere

PHARMING EN HET PHILIPS-SYNDROOM 1 april 2004 – 20 september 2005 � De verwachtin-

�

gen rond het op de markt brengen

�

van het medicijn rhC1Inh hebben

�

de koers omhoog gedreven tot

� � �����

meer dan 4 euro.

����� ����� ����� �����

�����

����� ����� �����

toepassingsgebieden voor zijn. Te denken valt aan toepassingen op het gebied van hartfalen of cholesterolverlaging. Stuk voor stuk miljardenmarkten. Pharming heeft ervoor gekozen om het middel eerst op een klein indicatiegebied op de markt te brengen, waarna de kasstroom uit de verkopen van dit eerste product gebruikt kunnen worden om de andere toepassingsmogelijkheden te ontwikkelen. Aangezien hier veel groter opgezette studies voor nodig zijn en het middel dan ook in koeien in plaats van konijnen zal moeten worden gemaakt, zal het nog zeker een aantal jaren duren voordat deze markten door Pharming opengebroken kunnen worden. Het is de vraag of de belegger zo lang kan en wil wachten. Van de rest van de productenportfolio van Pharming is de eerste jaren niet veel te verwachten, afgezien van een lactoferrin-product als mogelijke aanvulling op bijvoorbeeld babymelk of als andere voedingstoevoeging. Daarvoor wordt begin volgend jaar goedkeuring verwacht. De markt voor dit product is echter niet groot: tussen de 50 en 80 miljoen dollar. Kortom, Pharming moet oppassen dat er rond het bedrijf geen lucht van verzuurde melk komt te hangen. Het concern is al een keer eerder het vertrouwen van de belegger kwijtgeraakt door te hoge verwachtingen die niet werden waargemaakt. Als dit moeizaam opgebouwde vertrouwen voor een tweede keer wordt beschaamd, dan kan het concern wel inpakken. Een ezel stoot zich geen tweede maal aan dezelfde steen. Zelfs niet een koe of konijn.

Maandelijkse Voor feiten, cijfers analyses en rankings van Marcel kijkt Wijma: u op magazine.iex.nl/beleggingsfondsen magazine.iex.nl/medicalnieuwsbrief

31

CO LUM N door Jacques Potuijt

Het beltegoed van Getro nics

De opkomst van het bijna gratis bellen via internet, het Voice over Internet Protocol, biedt nieuwe perspectieven voor Getronics. Telecom-carriers moeten om te overleven, samenwerken met ict-dienstverleners. Getronics is in dat opzichte een interessante kandidaat voor kpn. Jacques Potuijt was analist, fondsmanager en fusiespecialist bij ABN AMRO en hoofd particulier vermogensbeheer en hoofd beleggingsresearch bij Deutsche Morgan Grenfell in Amsterdam. Begin 1996 richtte hij de Provest Group op. Potuijt schrijft regelmatig fundamentele analyses op iex.nl. Hij belegt privé uitsluitend in beleggingsfondsen.

32

H

et aandeel Getronics bokst al een paar maanden met de 10 euro-grens. Voor een overtuigende doorbraak is gunstig bedrijfsnieuws noodzakelijk, maar na de kapitaalsuitbreiding die het ict-bedrijf haar aandeelhouders eerder dit jaar door de strot duwde is het opvallend rustig gebleven. Verwonderlijk is dat niet. De ondernemingsleiding werd overstelpt met kritiek en heeft verstandig gehandeld door de gemoederen niet opnieuw in beweging te brengen tenzij er gunstig nieuws te melden was. Kennelijk heeft dat laatste tot nog toe ontbroken. Op grond van de koers vlak voor de deep discount emissie en de iets later doorgevoerde 7 voor 1 omgekeerde stock split had de koers theoretisch rond de 10 euro moeten blijven liggen. Het slechte gevoel dat beleggers aan de financiële herstructurering overhielden, deed de koers echter dalen richting de 9 euro. Maar alles heeft zijn tijd en ook de afkeer van beleggers slijt. Waarschijnlijk zal inmiddels ook een nieuwe generatie beleggers zijn aangetreden die geen oud zeer met zich meedragen en die met een frisse blik tegen de beleggingsmerites van Getronics aankijken. Daarbij worden ze nog niet echt geholpen door de recent gerapporteerde resultaten. Over de eerste helft van dit jaar werd nog een verlies van

10 miljoen euro geleden. Het enige bemoedigende was dat er na lange tijd weer sprake was van een bescheiden maar desondanks autonome omzetgroei van 1,2%. Enigszins geruststellend was ook dat Getronics de prognose van de 5% ebitae-marge handhaaft. Maar wanneer die marge precies wordt gehaald en of de verliezen dit jaar al worden afgeschud is nog onzeker. Ook een omzetprognose voor heel 2005 ontbreekt. Al met al hebben beleggers nog heel weinig of geen grond onder de voet voor het opstellen van een beredeneerde verwachting.

Nieuwe consolidatiefase

Misschien dat marktstrategische ontwikkelingen – een mogelijke nieuwe consolidatiefase in de ictsector – een gunsiger beeld laten zien. Zo staat het Frans-Nederlandse Atos Origin momenteel in de belangstelling van T-Systems, de ictdivisie van Deutsche Telekom. Met die overname zou Deutsche Telekom bijna 5 miljard euro aan haar eigen ict-omzet van 10,5 miljard euro toevoegen, waarmee ze de grootste aanbieder van ict-diensten in Europa wordt. Onsuccesvol is T-Systems zeker niet. Vorig jaar behaalde ze over haar omzet een ebitda-marge van 14%. Een uitbreiding in deze richting is voor Deutsche Telekom een heel begrijpelijke strategie. Voice over

Internet Protocol (VoIP) rukt namelijk vliegensvlug op. De laatste maanden zijn er tal van nieuwe initiatieven ontplooid voor de uitbreiding van de voor de consument nagenoeg gratis internettelefonie. Microsoft nam onlangs het VoIP-bedrijfje Teleo over, Google maakte bekend zelfstandig VoIP-diensten te gaan ontwikkelen en eBay bereikte verbazingwekkend snel overeenstemming met de oprichters en financiers van Skype over de overname van deze VoIP-pionier voor een bedrag van 2,6 miljard dollar, een bedrag dat via een earn-out nog kan oplopen tot 4,1 miljard dollar. Met dat soort bedragen is VoIP uit de kinderschoenen en is het een volwassen dienst geworden. Particulieren hebben de afgelopen twee jaar via Skype met dit fenomeen kennisgemaakt, maar voor grote ondernemingen is deze techniek nog nieuw. Getronics is wel actief in het professionele segment van de markt, wat wordt aangeduid als converged communications, de combinatie van spraak- en datatransport over dezelfde gedigitaliseerde netwerken.

Kostenreductie

Het is evident dat er grote besparingen op de gesprekskosten te realiseren zijn. Naar schatting wordt in Nederlandse bedrijven jaarlijks voor zo’n 5 miljard euro getelefo-

”Particulieren hebben de afgelopen twee jaar via Skype met het VoIP-fenomeen kennisgemaakt, maar voor grote ondernemingen is deze techniek nog nieuw” neerd, waarvan zo’n 3 miljard euro op conto komt van de pure gesprekskosten. Dat laatste bedrag geeft grofweg de omvang van de bruto besparingen aan die het Nederlandse bedrijfsleven zou kunnen realiseren. Die kostenreductie zou bijna van de ene op de andere dag te realiseren zijn als bedrijven bereid zijn een liberale strategie te voeren en hun werknemers de vrije teugel laten om met wie dan ook ten behoeve van hun werk te communiceren. Dat is nu nog niet denkbaar. Bevei-

liging van bedrijfsgegevens zal het noodzakelijk maken dat ook VoIPcommunicatie binnen een gesloten en strak gecontroleerd systeem plaatsvindt. Op termijn zal afdoende beveiliging vermoedelijk toch een illusie blijken, maar vooralsnog kunnen bedrijven als Getronics hameren op de noodzaak van beveiligde bedrijfs VoIP-systemen. Gezien de potentiële besparingen moet de markt daarvoor zeer omvangrijk zijn. Om een rendement van 20% te realise-

33

“Hoe snel rijpt het inzicht bij telecomcarries dat de ict-dienstverlening voor hen de enig begaanbare weg is naar een wat zonniger toekomst?” ren, zijn investeringen die een vijfvoud van de jaarlijkse besparingen van 3 miljard euro opleveren vanuit bedrijfseconomisch opzicht niet ongerijmd.

Nieuwe inkomstenstromen

De massale overschakeling naar VoIP is zonder meer disruptief voor de bestaande telecom-carriers. Die moeten op zoek naar nieuwe inkomstenstromen. Het is evident dat het installeren en beheren van beveiligde bedrijfs VoIPcentrales het meest voor de hand liggende terrein is waarop zij zich meer en meer gaan bewegen. Daarmee worden ze de facto ict-dienstverleners. Verwacht mag worden dat telecomcarriers zoals Deutsche Telekom,

France Telecom, bt en kpn stevig met elkaar gaan concurreren om de juiste ict-bedrijven zoals Atos Origin, Cap Gemini, Logicacmg uit de markt te halen. Hoe minder specifieke softwaredienstverlening zo’n ict-bedrijf verricht en hoe meer ze zich concentreert op basaal netwerkbeheer, maintenance en beveiliging, des te gemakkelijker zal de integratie met een grote telecomcarrier zijn. Juist in dit opzicht voldoet het profiel van Getronics goed, wat deze onderneming aantrekkelijk moet maken voor kpn.

Human capital

Het zijn vooral dit soort overwegingen die beleggingen in de categorie gehavende ict-bedrijven speculatief interessant kunnen maken. De waardebepaling van een bedrijf als Getronics is niet eenvoudig.

WACHTEN OP SPEKTAKEL 16

1 september 2004 – 20 september 2005

14 12 10 8 6 4

34

De waarde zal ook bepaald worden door de te behalen synergieën. Die moeten in het geval van een overname van Getronics door kpn aanzienlijk zijn. kpn beschikt nog over een aanzienlijk landelijk gespreid kantorennetwerk. Door de saneringen van de laatste jaren zal er ruimte voldoende zijn om het human capital van Getronics goed te huisvesten en tegelijkertijd veel beter dan nu te spreiden. In de lopende reorganisatieplannen van Getronics wordt het aantal Nederlandse vestigingen gereduceerd van zeventig tot vijftien. Met een overname door kpn kunnen ook die laatste vijftien vestigingen op de schop. Maar uiteindelijk zal de waarde bepaald worden in de concurrentiestrijd met andere telecom-carriers. Hoe snel rijpt het inzicht bij telecom-carriers dat de ict-dienstverlening voor hen de enig begaanbare weg is naar een wat zonniger toekomst? Een overname van Atos Origin door Deutsche Telekom kan de telecomsector wakker schudden. In dat geval mogen we nog heel wat spektakel verwachten. klik hier

2 0 01/09

Duidelijk is dat de huidige winstgevendheid geen maatstaf is. De enige waardebepalende factor is de organisatie en het human capital van 28.000 werknemers. Wat dat betreft zijn de laatste ontwikkelingen niet ongunstig. Goed ict-personeel wordt weer schaars. Er wordt linksom gesnoeid en rechtsom weer nieuw personeel aangetrokken. Per saldo stijgen de salarissen in de sector bovengemiddeld. Het afgelopen jaar gemiddeld met 3,5% en binnen de dienstverleningsector zelfs met 5,4%.

11/10

18/11

28/12

04/02

16/03

27/04 06/06

14/07

Meer uitgebreide analyses van beursfondsen door Jacques Potuijt vindt u op magazine.iex.nl/potuijt.

introduceert van beleggers voor beleggers

Wilt u altijd op de hoogte zijn van het laatste financiële nieuws met iex en i-mode van kpn? Vanaf de start is de iex website de succesvolste en meest bezochte i-mode website in de categorie financieel/beleggen. De onlangs geheel vernieuwde iex i-mode website is nu nog handiger en biedt u alle functionaliteiten die u nodig heeft als u niet achter uw pc zit. iex heeft daarom samen met kpn – speciaal voor iex lezers – een exclusieve lezersaanbieding samengesteld. U haalt met deze unieke aanbieding een zeer uitgebreid mobiel pakket met ruim 700 euro aan voordeel in huis! Bekijk de aanbieding op: magazine.iex.nl/imode

+

Exclusieve lezersaanbieding met meer dan 700 euro voordeel In combinatie met een KPN Mobiel 25 abonnement (2 jaar) ontvangt u het onderstaand pakket geheel GRATIS!

• • • • •

speler, Bluetooth en 1,3 Megapixel camera Samsung Bluetooth headset

Abonnement IEX magazine (10 nummers) Gratis email versturen tot eind 2005

Drie maanden gratis toegang tot het betaalde gedeelte van IEX op i-mode Zes maanden 50% korting op uw KPN Mobiel abonnement Geen entreekosten

��� �� ��� ��� �� ��� ��� ������ � � ��� ��� ������� ���� �� ������ ������� ��� ��� ��� ��� ������ ��� ��� �� ���

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

•

Samsung S410i Tri-band GPRS toestel met MP-3

��� ��� ��

•

�� �

�� �

��� �� � �

�� � �

�� � �

���

�� �����

��

����� ����� ������� ����� ����������������� �� ������ ������� �������� ����� �������� �� ����

� � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � � �

� � ��� �� ����

��� �����

�� ���� ���������������� ����� ���� ������� ���� ���� ��������� ����� ������ �� ����

� �� �

� ����� ����� ���� ����� ������ ��� ������ �

��� ���� �������������� � ������ ����� ���� ��� ���� ���� ������������ ���� �������� �� ����

��� ���� ���� �� � � � �� ������ ���� �

������ ���

+

C E N TE R F O LD

Het Japan Syn droom AEX

���

NIKKEI

�����

Het zal best zo zijn dat de geschiedenis zich herhaalt. Maar na een jaar of tien al? Aan de andere kant van de wereld? Beurspessimisten

�����

wijzen graag naar het Japan-scenario. Sinds de luchtbeleconomie

���

daar knapte in 1989 is de Nikkei-index nooit meer in de buurt gekomen van het hoogtepunt. Sterker, het is sindsdien alleen maar

�����

bergaf gegaan. Met een vertraging van elf jaar loopt de grafiek

���

van de aex-index griezelig synchroon met de Japanse index. Fundamenteel gaat de vergelijking mank, zeggen economen.

�����

Maar toch... mocht het scenario wel uitkomen, dan staat de aex de

���

komende tien jaar nog een bijna halvering te wachten. �����

��� �����

��� �����

���

�

����

����

����

38

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

����

De grafiek der grafieken kunt u als pdf of jpg downloaden op magazine.iex.nl/centerfold

� ����

39

OPTI E S

door Jerry de Leeuw

Vette spread

Meespelen op de optiebeurs zonder investering, leve de ratiospread: één op twee bij puts en één op drie bij calls. Blijf opletten, anders gaat u in de sandwichspread.

Jerry de Leeuw is optietrader op Euronext.Liffe en financial coach van Mercurious.

I

k vergelijk de handel in opties met schaken. Iedereen kan het, of kan het leren. Echter, om goed te worden moet u er veel tijd en aandacht aan spenderen. De spelregels zijn weliswaar bekend en al jaren hetzelfde, maar desondanks verloopt geen enkel potje op dezelfde manier. Handelen in opties is denken in verhoudingen. Bekijk de prijzen altijd in relatie tot de onderliggende waarde, maar ook en vooral tot elkaar. Is 2,20 euro voor een optiecontract duur of goedkoop? Welke puts en calls moet u vooral openen en welke juist de deur uit doen? Wat voor looptijd moet u hebben, welke uitoefenprijs et cetera.

Put ratiospreads

Ik ben zelf fan van ratiospreads. Ik koop bij voorkeur een serie die nabij de huidige stand ligt en schrijf in meervoud de verder weg gelegen serie. Mijn uitgangspunt is dat ik niets betaal voor de combinatie, om het effect van de premie-erosie zo veel mogelijk uit te schakelen. Mijn voorkeur gaat uit naar ratio’s van één op twee en zonder investering is dit met puts eenvoudiger te realiseren dan met calls.

Ik keek bijvoorbeeld op 21 september – aex-stand 398,50 – naar de put aex november 390 à 4,35 euro en de put aex november 380 à 2,30 euro. Wanneer ik die 390-serie haf gekocht en tegelijk de 380-serie in twee maal zo grote aantallen had geschreven, had ik een kwartje per combi ontvangen – handig bij het tanken om het Kwartje van Kok te compenseren. Expireert de index op de derde vrijdag in november op 380, dan is het bingo. Blijft de index boven de 390 staan, dan heb ik pech, maar voel ik het niet in mijn portemonnee. Sterker nog, de credit van een kwartje blijft in de tas. Dit brengt mij bij nog twee redenen om dergelijke posities in te nemen. Ten eerste hoef ik normaal gesproken tussentijds weinig aan deze posities bij te schaven en kan ik mijn aan-

wijst naar de scheefheid in de volatiliteit per optieserie. Naarmate een put verder out-of-the-money is, heeft deze een hogere implied volatilty.

Hefboomeffect

Bij calls is dat in eerste instantie andersom. Dit is terug te voeren op dat grote neerwaartse bewegingen zich vaker voordoen dan hun opwaartse soortgenoten. Bovendien vinden ze meer schoksgewijs plaats. Dit vertaalt zich in relatief hogere premies voor puts. Om toch niet te hoeven betalen, kan ik de verhouding aanpassen naar één op drie. Dan ontvang ik in dit voorbeeld drie stuivers. Het gevaar van een toenemende ratio is uiteraard dat het hefboomeffect groter wordt, in het geval dat de koers door de short strikes heen knalt.

Het gevaar van een toenemende ratio is dat het hefboomeffect groter wordt dacht richten op andere dingen. Ten tweede hoef ik de individueel gehandelde prijzen niet te onthouden. Ik weet gewoon dat de combinatie een credit oplevert.

Call ratiospreads

Hoe anders luidt het verhaal over calls. Neem ik de call-combinatie aex november 410 – 420 à 3 en 1,05 euro, dan moet ik wel betalen voor de één op twee-affaire. De reden hiervoor is skew. Deze term ver-

Dat merkte ik bijvoorbeeld vorig jaar met een putcombi in Koninklijke Olie. Het concern maakte toen voor de eerste keer een voorraadakkefietje wereldkundig, terwijl ik net in de sportschool zat... Daarom is behalve timing ook daadkracht en risicomanagement van essentieel belang. Dit maakt het beleggingsschaakspel net even ingewikkelder, dan mijn zojuist veronderstelde simplificatie.

37

VASTG O E D door Edwin Melchior

Broze garantie

Vastgoedobligaties maken reclame met garanties op zowel de inleg als het rendement. Hebben we hier een kip met gouden eieren?

Edwin Melchior (1970) is initiatiefnemer en oprichter van FundView, een organisatie die zich specialiseert in het analyseren en beoordelen van vastgoedfondsen en scheepsfondsen. De beoordelingen worden door FundView gebruiktom relaties te begeleiden als onafhankelijk cliëntenremisier. Voor IEX verzorgt hij sinds september 2005 de rubriek CV-meter, waarin alle nieuw aangeboden vastgoed-cv’s worden besproken en met een rapportcijfer beoordeeld.

40

O

nlangs maakte Iris, het research instituut van de Rabobank bekend dat garantieproducten aan populariteit hebben gewonnen. Vorig jaar kochten beleggers voor 4 miljard euro aan dergelijke producten. In 1999 was dit nog minder dan 1 miljard euro. Aanbieders van besloten vastgoedfondsen hebben sinds vorige jaar ook het ‘garantieproduct’ ontdekt. Verschillende aanbiedingen in de vorm van obligaties, securities, notes of andere vertrouwenwekkende namen zijn op de markt verschenen. Daarmee rijst vanzelf de vraag: hoe zeker zijn deze producten en welke garanties worden geboden? De vastgoedobligaties kennen in de regel een gemaximeerde looptijd van 7 tot 9 jaar, waarbij de aanbieder een garantie geeft op zowel de inleg als op een bepaald gegarandeerd rendement, meestal 7% of 8% per jaar. Dit lijkt een aantrekkelijk rendement, zeker in vergelijking met ‘normale’ obligaties en staatsobligaties. Het grote verschil in rendement zou echter direct vragen op moeten roepen. De aloude economische principes leren ons dat een substantieel hoger rendement dan staatsobligaties gepaard gaat met een navenant hoger risico. Die argwaan is dan ook niet onterecht. Om de garantie op de inleg hard te maken, moet de waarde van het vastgoed op de voorgenomen einddatum

van het fonds verzekerd zijn. In het verleden heb ik met grote herverzekeraars over dit onderwerp gesproken, echter ik heb geen enkele partij gevonden die het risico kon berekenen en een garantie kon afgeven.

Sigaar uit eigen doos

De aanbieders van de vastgoedobligaties lossen dit anders op. Zij werken niet met een vorm van herverzekeren, maar schrijven in het prospectus dat de inleg simpelweg is gegarandeerd door bijvoorbeeld een tweede hypotheek. Iedereen met enige vastgoedkennis weet dat als

Inmiddels is duidelijk dat de garantie op de inleg en daarmee op het rendement niet veel voorstelt, wat overblijft is het begrip ‘vast rendement’. Dit betekent in de praktijk dat het rendement uit exploitatie en eventuele verkoopwinst nooit hoger zal zijn dan het genoemde vaste rendement van 7% of 8%. Hiermee zijn de rendementskansen naar boven volledig geëlimineerd. In vergelijking met een vastgoedcv zonder garantie heeft u feitelijk geen échte garantie op de inleg en wordt u daarbovenop nog eens gestraft door het ontbreken van enige

In de praktijk zal het rendement uit exploitatie en verkoop nimmer hoger zijn dan het genoemde vaste rendement het echt slecht gaat met een vastgoedobject er bij executie naast de eerste hypotheek niet veel overblijft aan waarde. Deze sigaar uit eigen doos beidt derhalve schijnzekerheid. Een andere oplossing is dat de aanbieder garant staat voor de inleggarantie. Onderzoek naar de aanbieders wijst uit dat het eigen vermogen van het merendeel van de aanbieders varieert tussen de kwart en 1 miljoen euro. Bij lange na niet toereikend voor het afdekken van een gemiddelde inleg van het fonds van circa 10 miljoen euro.

Geen kansen, wel risico’s

Naast de garantie op de inleg wordt door de aanbieders tevens gewezen op het ‘vaste’ en ‘gegarandeerde’ rendement van 7% of 8% per jaar.

kans op een hoger rendement. Het lijkt erop dat er helemaal niets goeds is te vertellen over de vastgoedobligaties. Dat is ook weer niet het geval. Een vastgoedobligatie heeft als voordeel dat de aanbieder zelf in zwaar weer kan geraken als één van zijn fondsen slecht loopt. Hiermee heeft de aanbieder een belangrijke drijfveer om het fonds goed te laten lopen. Als de aanbieder daarbij een eigen vermogen van enig omvang heeft en het rendement niet maximeert, kan er een interessant alternatief voor de vastgoed-cv ontstaan. klik hier... Lees ook Edwin Melchiors recensies van vastgoed-cv’s op magazine.iex.nl/cvmeter

magazine

DOSSIER

B e l e g g e r, let op! 42 46 50 54 58 60

Hier waak ik – Interview met AFM-directeur Steven Maijoor Hall of shame – Kent u deze nog? De grootste beursschandalen Frank van Dongen opent een kliklijn voor tipgevers Aasgier of prooi? – Zo profiteert u van schandalen De IEX Zwendeltest – Hoe naïef bent u? Gegarandeerd! – Hoe goudgerand zijn rendementsgaranties?

EDITOR IAL

Zorgeloos beleggen met Ultrahedge Het geavanceerde Ultrahedge handelssysteem stelt ons in staat om op 173 verschillende aandelen-, obligatie en valutamarkten wereldwijd arbitragemogelijkheden te vinden. Deze methode heeft zijn waarde ruimschoots bewezen met een jaarrendement van gemiddeld *) sinds 2002. In deze periode werd slechts in twee maanden een negatief rendement geboekt!

risicovrije

34 procent

275 250 225 200 175 150 125 100 75

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

De kracht van Ultrahedge is dat er tegelijkertijd zowel een long- als een shortpositie in één beursfonds, obligatie of muntsoort wordt opgebouwd, zodat tegengestelde koersbewegingen tegen elkaar wegvallen en de investering dus per saldo risicovrij is. De enige beperking op het rendement is het aantal arbitragemogelijkheden dat door het Ultrahedge handelssysteem gesignaleerd wordt.

Ultrahedge is al sinds 2001 in Nederland actief als onafhankelijk vermogensbeheerder. We hebben ons team professionele handelaren deze zomer flink uitgebreid zodat we nu op alle arbitragekansen in kunnen spelen. Daarom zijn we eindelijk weer in staat om nieuwe klanten aan te nemen. Wilt u ook een risicovrij rendement van 34 procent per jaar? Kijk dan op www.ultrahedge.nl of vul het onderstaande formulier in. *) In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst.

Knip onderstaand formulier uit en stuur het ingevuld op naar Ultrahedge, Postbus 75662, 1070 AR in Amsterdam of kijk op www.ultrahedge.nl Neem zo spoedig mogelijk contact met mij op over de rendementskansen van Ultrahedge! Naam: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– m/v Adres: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Postcode: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Woonplaats: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Tel: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– Geboortedatum: ––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– E-mail: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––– IQ: –––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––––

45

DO S SI E R

De beste fondsmanagers

Achter tralies

Cees van der Hoeven en Michiel Meurs:

De officier van justitie moet de strafeis nog formuleren

Ce e s va n d e r H o eve n e n Michiel Meurs

C Wie maar hoog genoeg in de boom zit, hoeft zich eigenlijk nergens zorgen over te maken. Alhoewel… de laatste jaren belanden steeds meer topmannen en bekende bankiers in de cel. Schandalen bij Enron, WorldCom en ook bij het Nederlandse Ahold hebben beleggers ruw wakker geschud. Toch zijn inhalige topmannen en oneerlijke bankiers niet iets van de laatste jaren. Junkbondkoning Michael Milken werd voor illegale praktijken in de jaren tachtig al veroordeeld tot een lange gevangenisstraf en een boete van meer dan 1 miljard dollar. Hoe ging u ook alweer het schip in? iex zet de bekendste en grootste kwajongens en -meisjes nog eens netjes op een rij. door Michiel Pekelharing

46

ees van der Hoeven en Michiel Meurs vormden als topman en financieel directeur het tandem dat Ahold opstuwde tot de wereldwijde top-drie van supermarktketens door de omzet met ten minste 10% per jaar te laten groeien. Net als bij veel andere ondernemingen in dit artikel was de groei voor een groot deel gebaseerd op overnames en in het geval van Ahold ging het mis met het Amerikaanse us Foodservice. Door te sjoemelen met inkoopkortingen deden managers de winst van deze afdeling 880 miljoen dollar hoger voorkomen dan deze in werkelijkheid was. Bovendien telden Van der Hoeven en Meurs ten onrechte de omzet van supermarktketens in Brazilië, Argentinië en Scandinavië waarin Ahold geen controlerend belang had, toch bij de concernomzet op. Om te voorkomen dat deze illegale praktijk aan het licht zou komen, werden met de betrokken partijen hierover afspraken gemaakt in zogenoemde side letters. Op 24 januari 2003 kwam de fraude aan het licht, waardoor Ahold op een koersdaling van ruim 60% kwam te staan.

Aanklacht: Van der Hoeven en Meurs worden aangeklaagd wegens valsheid in geschrifte, oplichting en betrokkenheid

Bernhard Ebbers: 25 jaar cel

bij het publiceren van een onware jaarrekening. Vonnis: De officier van justitie moet de strafeis nog formuleren.

B e r n h a rd E b b e r s

Bernhard Ebbers werkte zich op van melkman tot topman van een van de grootste concerns in de Verenigde Staten en was zo lange tijd de belichaming van de American Dream. Tussen 1985 en 2000 groeide ldds, waarvan de naam later werd veranderd in WorldCom, dankzij overnames uit tot het grootste telecomconcern ter wereld. Toen de stroom acquisities opdroogde, werd het steeds moeilijker om aan de verwachtingen van beleggers te voldoen. En aangezien het uiteraard volledig ondenkbaar was deze verwachtingen terug te brengen tot realistische niveaus, zat er voor Ebbers en financieel directeur Scott Sullivan weinig anders op dan de omzet te verfraaien. En de betalingen voor het gebruik van het netwerk van branchegenoten werden niet langer als kosten gezien, maar als kapitaalinvesteringen. In zeven kwartalen werd in totaal voor meer dan 5 miljard dollar gefraudeerd. Tijdens het onvermijdelijke proces verdedigde Ebbers zich met het commentaar dat hij onvoldoende van de boekhouding had begrepen om de fraude te voorkomen.

Aanklacht: Samenzwering om boek-

houdfraude te plegen, boekhoudfraude en het verstrekken van vervalste informatie aan toezichthouder SEC waren de belangrijkste punten op de lijst aanklachten tegen Ebbers. Het openbaar ministerie had graag gezien dat hij voor 85 jaar de cel in zou gaan. Vonnis: 25 jaar cel, wat in het geval van de 63-jarige Ebbers mogelijk neerkomt op een levenslange gevangenisstraf. Want zelfs bij goed gedrag komt hij niet voor 2027 vrij.

M a r t h a S t ewa r t

Martha Stewart bepaalt in meer of mindere mate de inrichting van de gemiddelde Amerikaanse huiskamer. Via tijdschriften zoals Martha Stewart Living, Everyday Food en Body & Soul en haar eigen televisieshow houdt ze de Verenigde Staten op de hoogte van de laatste trends op huishoudgebied. Deze activiteiten zijn gebundeld in Martha Stewart Living Omnimedia, dat een jaaromzet heeft van ongeveer 200 miljoen dollar en een beurswaarde van ruim 1,5 miljard dollar. Hoe kan de oprichtster van een bedrijf dat bankkussens maakt en kinderspelletjes verzint nu over de schreef gaan? Op 27 december 2001 verkoopt Stewart een groot pakket aandelen van biotechbedrijf ImClone, enkele dagen voordat bekend werd dat een kansrijk medicijn van deze onderneming niet op de Amerikaanse markt mag

“Tijdens het proces verdedigde Ebbers zich met het commentaar dat hij onvoldoende van de boekhouding had begrepen”

47

DO S SI E R

Martha Stewart: Vijf maanden cel

Dennis Kozlowski: 25 jaar cel

verschijnen. Niet helemaal toevallig, volgens het openbaar ministerie, aangezien Stewart goed bevriend was met de toenmalige topman van ImClone.

van de tientallen aanklachten waartegen Kozlowski zich moest verdedigen. Vonnis: Net als Schwarz werd Kozlowski veroordeeld op 22 aanklachten, waarmee de zaak op het eerste gezicht veel overeenkomsten vertoont met de strafzaken tegen andere topmannen. Er is echter een groot verschil, want de voormalig topman van Tyco werd vervolgd wegens diefstal. Hierdoor kwam de zaak bij lokale aanklagers terecht in plaats van federale aanklagers. Kozlowski kreeg een gevangenisstraf van 25 jaar, waarvan hij minstens een derde daadwerkelijk moet uitzitten. De straf moet hij doorbrengen in een staatsgevangenis in plaats van een federale strafinrichting. En volgens kenners is het daar aanzienlijk minder aangenaam. Bovendien moet hij een boete betalen van 70 miljoen dollar.

en vijf maanden huisarrest

Aanklacht: Handel met voorkennis.

Dit kon uiteindelijk niet worden bewezen, maar Stewart werd veroordeeld voor het verstrekken van onjuiste informatie over de reden waarom ze de aandelen ImClone verkocht heeft. Vonnis: Vijf maanden cel en vijf maanden huisarrest.

D e n n i s Ko z l owski

In de jaren negentig was Tyco hard op weg om General Electric bij te halen. Topman Dennis Kozlowski en zijn financiële rechterhand Mark Schwarz wisten door een onophoudelijke stroom overnames de omzet van het conglomeraat snel te laten groeien, waarbij General Electric gold als groot voorbeeld. Uiteindelijk bleek dat deze groeistrategie voor een groot deel was geschoeid op boekhoudkundige trucs, maar minstens zo schadelijk was dat de directie Tyco als zijn eigen pinapparaat beschouwde. Onder meer via illegale aandelentransacties wisten Kozlowski en Schwarz een slordige 600 miljoen dollar te vervreemden van het bedrijf. Het dieptepunt was dat Kozloswki 2 miljoen dollar aan bedrijfsgeld gebruikte om het verjaardagsfeest van zijn vrouw te financieren.

Aanklacht: Kapitale diefstal in de eerste graad was de zwaarste beschuldiging

48

en 70 miljoen dollar boete

Kenneth Lay en Jeffrey Skilling

Boekhoudschandaal, boekhoudschandaliger, Enron. Kenneth Lay en Jeffrey Skilling zijn de hoofdrolspelers bij de ondergang van Enron. Eerstgenoemde is al in 1986 aangetreden als topman bij het concern. Tussen 1999 en 2001 gebruikt Enron speciale financieringsvehikels om de winst kunstmatig op te pompen en schulden buiten de balans te houden. Skilling volgde Lay in februari 2001 op als topman van de onderneming. Twee maanden na de machtswisseling maakt Skilling zich al onsterfelijk met het commentaar “Dank u, dat waarderen we zeer. Asshole”, op een lastige opmerking van een analist. Nog geen vijf maanden later

Kenneth Lay: Mogelijk levenslang en een miljoenenboete

trad hij af en nog in hetzelfde jaar was het faillissement van Enron een feit. Hierdoor werd 90 miljard dollar aan aandeelhouderswaarde vernietigd, alleen bij WorldCom was de financiële schade nog groter.

Aanklacht: Tegen Skilling zijn tien aan-

klachten voor handel met voorkennis, vijftien aanklachten voor aandelenfraude, vier aanklachten voor telegrafische fraude, zes aanklachten voor het verstrekken van verkeerde informatie aan accountants en een aanklacht voor het samenzweren bij handel met voorkennis. Lay hoeft zich slechts te verdedigen tegen elf aanklachten voor fraude en het indienen van vervalste gegevens. Vonnis: De processen lopen nog. De maximale straf voor Skilling komt uit op 325 jaar cel en 80 miljoen dollar aan boetes terwijl Lay er vanaf zou komen met een gevangenisstraf van 175 jaar en het terugstorten van 90 miljoen dollar aan onrechtmatig verkregen winsten.

Michael Milken

Michael Milken heeft van Drexel Burnham Lambert de grootste zakenbank van Wall Street gemaakt. In 1986 tenminste. Inmiddels bestaat de bank niet meer en is Milken alweer jarenlang op vrije voeten. In de jaren tachtig financierde hij met riskante junk bonds een hele serie bedrijfsovernames en buy-outs. Uiteindelijk kreeg Milken niemand minder dan Rudolph Giuliani achter zich aan. De voormalig burgemeester van New York was indertijd procureur generaal in dezelfde stad en beet zich vast in de zaak

Michael Milken: Tien jaar cel en

Frank Quattrone: Achttien maanden cel

1,1 miljard dollar boete

Milken nadat verdenkingen van handel met voorkennis tegen de junkbondkoning de kop opstaken. Tijdens het proces groeide Milken uit tot zondebok voor alles wat er in de jaren tachtig is scheefgegroeid op de financiële markten en de laatste jaren verschijnen steeds meer artikelen en boeken waarin beargumenteerd wordt dat de praktijken van Milken weliswaar op het randje waren, maar niet illegaal.

Aanklacht: Milken moest zich verde-

digen tegen 98 aanklachten die betrekking hadden op fraude, belastingontduiking en lidmaatschap van een criminele organisatie. Vonnis: Een celstraf van tien jaar en 1,1 miljard dollar aan boetes. Milken kwam overigens na 22 maanden in 1993 al in aanmerking voor vervroegde vrijlating. Voorwaarde was wel dat hij in de drie volgende jaren 1.800 uur taakstraf zou krijgen. Een peuleschil voor Milken, die tijdens zijn carrière soms dagen van twintig uur maakte.

Pa u l Ku i ke n

Paul Kuiken weekte in 1991 Landis los van HCS en op de golf van de telecomhype groeide de onderneming uit tot een van de lievelingen op het Damrak. Het concern reageerde echter te traag op de verslechterende omstandigheden in de telecomsector en ging in 2002 kopje onder. Drie jaar eerder hadden

en voor het leven geschorst van Wall Street

Kuiken en zijn financieel directeur John Bus met terugwerkende kracht de uitoefenprijzen verlaagd van personeelsopties voor henzelf of andere managers van Landis. Door het antidateren steeg de waarde van de opties en werd de fiscus benadeeld. Daarnaast bleek Kuiken op 19 juli 2001 fondsbeheerder Willem Burgers van het Orange Fund te hebben gebeld met het verzoek om de beurskoers van Landis te steunen, wat door het openbaar ministerie werd bestempeld als het uitlokken van handel met voorkennis.

Aanklacht: Valsheid in geschrifte bij het antidateren van contracten met betrekking tot personeelsopties, was de belangrijkste aanklacht tegen Kuiken. Daarnaast werd hij onder meer aangeklaagd voor betrokkenheid bij handel met voorkennis. Vonnis: Voor de eerste aanklacht is Kuiken veroordeeld tot zes maanden cel, waarvan drie maanden voorwaardelijk en het betalen van een geldboete van 20.000 euro. Bus kreeg dezelfde straffen en andere bestuurders van Landis werden tot taakstraffen veroordeeld.

Fra n k Q u at t ro n e

“Clean up those files”, waren woorden die Frank Quattrone uiteindelijk duur zijn komen te staan. Het zijn niet alleen maar topmensen van grote bedrijven die achter

tralies belanden, want op het moment dat hij het e-mailbericht met deze woorden verstuurde, was Quattrone zakenbankier bij Credit Suisse First Boston (CSFB). De Amerikaanse overheid stond in 2000 op het punt om te onderzoeken of Quattrone bestuurders van grote bedrijven voortrok bij het toewijzen van aandelen van nieuwe technologiebedrijven die naar de beurs gingen. Om te voorkomen dat er iets boven tafel zou komen, riep Quattrone medewerkers op om de dossiers op te schonen. Hierdoor liep het onderzoek naar mogelijke strafbare feiten die CSFB en andere banken gepleegd zouden hebben bij het naar de beurs brengen van internetbedrijven op niets uit. Wat wel boven tafel kwam, was de e-mail van Quattrone die op basis daarvan vervolgd werd voor het tegenwerken van justitie.

Aanklacht: Quattrone hoorde twee

aanklachten voor obstructie van de rechtsgang en een klacht voor een poging om een getuige ervan te weerhouden tegen hem te getuigen tegen zich eisen. In theorie staat daarvoor twintig jaar celstraf. Vonnis: Eind 2004 is Quattrone veroordeeld tot een gevangenisstraf van achttien maanden. Hij is tegen de uitspraak in beroep gegaan. Bovendien heeft de Amerikaanse beursautoriteit NASD hem voor het leven geschorst van Wall Street.

“Milken groeide uit tot zondebok voor alles wat er in de jaren tachtig is scheefgegroeid op de financiële markten”

49

DO S SI E R door Cees Smit

Tipverbod or Not

Gouden tips en superrendementen? Als koersen al voorspelbaar zijn, waarom deelt iemand die kennis dan met anderen?

Cees Smit is onder zijn alias Frank van Dongen de vliegende keeper van iex. Officieel optiespecialist, maar in de praktijk bemoeit hij zich met alles en iedereen, waar hij onmiddelijk een beleggingsadvies aan knoopt. Specialiteit: éénregelige fundamentele en technische analyse. Stockpaardje: flitspalen en parkeerbonnen.

I

k sta bekend om mijn creativiteit en mijn voorstellingsvermogen. Ik heb aan de bakermat gestaan van veel financiële producten. Maar hoe iemand ruwweg 250 miljoen euro kan en mag kwijtmaken met applaus van de zaal gaat mijn fantasie ver te boven. Ik vraag me op zulke momenten dan ook af waar het toezicht is. Nu ontbreekt het wel vaker aan toezicht als er miljarden kwijtraken. Of het nu Legio Lease is of een illegale vermogensadviseur die het geld wegmaakt, onze autoriteiten zijn er niet of te laat. Dat dingen beter kunnen, bleek recent toen een claim wegens gebrek aan toezicht werd toegewezen. Ik hoop dat de autoriteiten goed kunnen omgaan met opbouwende kritiek. Ik wil het hier echter hebben over de enorme rendementen die allerlei figuren beloven. Het is verbazingwekken hoe deze types zonder moeite worden geloofd. Als het rendement de helft is van wat de website belooft, is het al mooi. Het oude idee “wat gedrukt is, is waar”, is door de digitale tijd veranderd in

50

“wat iemand op zijn website zet, is waar”. Ik ben er juist meer aan gaan twijfelen.

Koersen van morgen

Zo krijg ik bijvoorbeeld spam via mijn mail van een man die beweert dat hij in zijn bad (wellicht met een eendje) de koersen van morgen krijgt ingefluisterd. Misschien heeft hij een gehorige flat en hebben de buren cnbc of rtl z aan staan, maar ik geloof helaas niet dat alles van tevoren vaststaat. De koersen van volgende week staan vandaag nog niet op het bord en hoe hard je ook je best doet, je kunt ze vandaag nog niet weten. Niet dat ik niet geloof dat koersen in trends bewegen, maar ook trends kunnen veranderen. Ik vraag me dan ook af of er mensen zijn die met tips van dit soort figuren veel geld verdienen. Als u zo ie-

Jesse Livermore, stelde dat je aan tips niks hebt. Hij stelde zich de volgende vragen: Waarom geeft iemand je dit fantastische advies? Waarom is de tipgever zelf niet rijk? Is hij tezelfdertijd ook aan het kopen of verkoopt hij juist? Als winst maken in aandelen zo gemakkelijk is, waarom zijn brokers dan alleen geïnteresseerd in de commissies?

Tipverbod

Vanaf 1 oktober is er een tipverbod, wellicht scheelt dat een hoop verloren geld. Hoewel ik direct moet opmerken dat alle tips op websites niet onder het tipverbod vallen. Nee, het gaat over de buurman of ceo, of anderen die de koers willen manipuleren. Ik ben blij met de eerste stap de goede kant op, want alle gouden tips die ik ooit heb gekregen, kostten me per saldo

Hoe iemand 250 miljoen euro kan en

mag kwijtmaken met applaus van de zaal gaat mijn fantasie ver te boven mand bent, dan hoor ik dat graag. Misschien kunt u mij ervan overtuigen dat systemen die eens alleen voor grote klanten beschikbaar waren, nu ook door gewone burgers te volgen zijn. Ik laat me gewoon verrassen. Stel dat het echt werkt en u hebt een systeem om de koersen van morgen te voorspellen. Dan is de hamvraag: waarom deelt iemand deze dan kennis met anderen? Een van mijn favoriete goerroes,

geld. De komende tijd kom ik terug op alle superrendementen van de grote goeroes van Nederland. Ik ben bereikbaar via: [email protected].

DO S SI E R door Cees Smit

Tipverbod or Not

Gouden tips en superrendementen? Als koersen al voorspelbaar zijn, waarom deelt iemand die kennis dan met anderen?

Cees Smit is onder zijn alias Frank van Dongen de vliegende keeper van iex. Officieel optiespecialist, maar in de praktijk bemoeit hij zich met alles en iedereen, waar hij onmiddelijk een beleggingsadvies aan knoopt. Specialiteit: éénregelige fundamentele en technische analyse. Stockpaardje: flitspalen en parkeerbonnen.

I

k sta bekend om mijn creativiteit en mijn voorstellingsvermogen. Ik heb aan de bakermat gestaan van veel financiële producten. Maar hoe iemand ruwweg 250 miljoen euro kan en mag kwijtmaken met applaus van de zaal gaat mijn fantasie ver te boven. Ik vraag me op zulke momenten dan ook af waar het toezicht is. Nu ontbreekt het wel vaker aan toezicht als er miljarden kwijtraken. Of het nu Legio Lease is of een illegale vermogensadviseur die het geld wegmaakt, onze autoriteiten zijn er niet of te laat. Dat dingen beter kunnen, bleek recent toen een claim wegens gebrek aan toezicht werd toegewezen. Ik hoop dat de autoriteiten goed kunnen omgaan met opbouwende kritiek. Ik wil het hier echter hebben over de enorme rendementen die allerlei figuren beloven. Het is verbazingwekken hoe deze types zonder moeite worden geloofd. Als het rendement de helft is van wat de website belooft, is het al mooi. Het oude idee “wat gedrukt is, is waar”, is door de digitale tijd veranderd in

50

“wat iemand op zijn website zet, is waar”. Ik ben er juist meer aan gaan twijfelen.

Koersen van morgen

Zo krijg ik bijvoorbeeld spam via mijn mail van een man die beweert dat hij in zijn bad (wellicht met een eendje) de koersen van morgen krijgt ingefluisterd. Misschien heeft hij een gehorige flat en hebben de buren cnbc of rtl z aan staan, maar ik geloof helaas niet dat alles van tevoren vaststaat. De koersen van volgende week staan vandaag nog niet op het bord en hoe hard je ook je best doet, je kunt ze vandaag nog niet weten. Niet dat ik niet geloof dat koersen in trends bewegen, maar ook trends kunnen veranderen. Ik vraag me dan ook af of er mensen zijn die met tips van dit soort figuren veel geld verdienen. Als u zo ie-

Jesse Livermore, stelde dat je aan tips niks hebt. Hij stelde zich de volgende vragen: Waarom geeft iemand je dit fantastische advies? Waarom is de tipgever zelf niet rijk? Is hij tezelfdertijd ook aan het kopen of verkoopt hij juist? Als winst maken in aandelen zo gemakkelijk is, waarom zijn brokers dan alleen geïnteresseerd in de commissies?

Tipverbod

Vanaf 1 oktober is er een tipverbod, wellicht scheelt dat een hoop verloren geld. Hoewel ik direct moet opmerken dat alle tips op websites niet onder het tipverbod vallen. Nee, het gaat over de buurman of ceo, of anderen die de koers willen manipuleren. Ik ben blij met de eerste stap de goede kant op, want alle gouden tips die ik ooit heb gekregen, kostten me per saldo

Hoe iemand 250 miljoen euro kan en

mag kwijtmaken met applaus van de zaal gaat mijn fantasie ver te boven mand bent, dan hoor ik dat graag. Misschien kunt u mij ervan overtuigen dat systemen die eens alleen voor grote klanten beschikbaar waren, nu ook door gewone burgers te volgen zijn. Ik laat me gewoon verrassen. Stel dat het echt werkt en u hebt een systeem om de koersen van morgen te voorspellen. Dan is de hamvraag: waarom deelt iemand deze dan kennis met anderen? Een van mijn favoriete goerroes,

geld. De komende tijd kom ik terug op alle superrendementen van de grote goeroes van Nederland. Ik ben bereikbaar via: [email protected].

DO S SI E R Scheidend Robeco-boegbeeld Jaap van Duijn wees beleggers er in het vorige nummer van iex magazine op dat ze nog veel kunnen leren van de vogels. De aasgier is een van de gevederde vrienden die daar model voor kan staan. Er kan namelijk niet alleen geld verdiend worden door te beleggen in hoogvliegers, maar vaak ook door bovenop een beursfonds te springen dat net een zware klap heeft gekregen en waarvan het de vraag is of het kan blijven bestaan. Omdat het ene schandaal het andere niet is, introduceert iex de checklist voor aasgieren. door Michiel Pekelharing / illustratie Nico den Dulk

In het spoor van de aasgier

Koopkans of wegwezen? 1Niet schieten op de postbode

Het eerste waar beleggers naar moeten kijken na een melding van een boekhoudfraude of ander schandaal is wie het bericht naar buiten heeft gebracht. Het is nooit een goed teken als een eigen medewerker de problemen aan de kaak stelt. Klokkenluiden is vaak een laatste redmiddel om interne misstanden aan de orde te stellen. Het is niet voor niets dat zowel de ondergang van Enron als WorldCom ingeluid werd door een zogenaamde klokkenluider en in beide gevallen stelde de financieel directeur alles in het werk om te voorkomen dat de fraude naar buiten zou komen. Het is al aanzienlijk beter als het bedrijf zelf bekend maakt dat er onregelmatigheden zijn aangetroffen. In tegenstelling tot bij de klokkenluiders kiest het management er in dit geval voor om de problemen daadwerkelijk aan te pakken en open kaart spelen met beleg-

54

gers is daar onlosmakelijk aan gekoppeld. Dat betekent niet dat de koersklap minder hard aankomt. Enkele uren nadat Ahold op 24 februari 2004 had aangekondigd dat er financiële onregelmatigheden geconstateerd waren bij de Amerikaanse dochter us Foodservice stond de koers 70% lager. Iets minder dan een jaar later viel de koers van Uitzendconcern Adecco halverwege de handelsdag ongeveer 47% als gevolg van het nieuws dat er fouten waren ontdekt in de boekhouding van de activiteiten in de Verenigde Staten. In het beste geval worden de problemen aan de kaak gesteld door een externe partij. Een van de beste voorbeelden hiervan is Omnicom in de zomer van 2002. Dit reclameconcern was in de voorgaande jaren telkens in staat om snel te groeien, wat voor een groot deel te danken was aan een

serie overnames. Binnen de reclamesector is het niet ongebruikelijk om een deel van de aankoopprijs pas te voldoen als er in de jaren na de acquisitie bepaalde doelen zijn gehaald. De Wall Street Journal hield op 12 juni 2002 deze zogenoemde earn-outs van het reclameconcern tegen het licht. Bovendien suggereerde de krant dat het vertrek van twee bestuursleden was voortgevloeid uit onenigheid over het voorzetten van de boekhoudwijze ten opzichte van earn-outs. Vlak nadat de krant bij veel beleggers in de bus was gevallen, stond Omnicom op de nyse al 33,6% lager. Ondanks dat er via persconferenties en analistenbijeenkomsten alles aan gedaan werd om de schade te beperken, kon topman John Wren niet voorkomen dat de koers in de weken na het artikel ruimschoots halveerde. De koersdaling kwam in een stroomversnelling doordat kredietbeoordelaar

Moody’s aankondigde dat het overwoog om de credit rating van het concern te verlagen. Er is echter niets mis met het systeem van earn-outs, wat wel blijkt uit de recente overname van Skype door eBay. De aankoopprijs van 2,6 miljard dollar die het internetveilingshuis betaalt, kan door soortgelijke earn-outs op termijn stijgen tot 4,1 miljard dollar. Ondanks uitvoerig onderzoek werden er geen illegale boekhoudmethodes ontdekt bij Omnicom. Hierdoor kon de koers zich geleidelijk herstellen en na anderhalf jaar noteerde het aandeel bijna 50% boven de koers op de dag dat het artikel verscheen en 130% boven het niveau van het dieptepunt van de vermoedelijke fraude.

2Vertel me meer!

Het is niet alleen van belang wie de fraudemelding naar buiten brengt, maar

ook hoeveel informatie het bedrijf bereid is te geven. Het is een veeg teken als de directie weigert serieus in te gaan op het nieuws of mogelijke onregelmatigheden probeert te bagitaliseren. Er mag echter ook niet verwacht worden dat het management heel gedetailleerd aangeeft waar de schoen knelt en welke maatregelen getroffen zijn. De beursreglementen schrijven voor dat een bedrijf koersgevoelige informatie direct vrijgeeft, zodat de directie zelden de tijd krijgt om een gedegen onderzoek uit te voeren. Het Zwitserse Adecco moest op 12 januari 2004 waarschuwen dat de jaarcijfers niet op tijd gepubliceerd zouden worden als gevolg van ‘materiële zwakheden’ bij de interne boekhoudcontrole van de Amerikaanse activiteiten. Een dergelijke omschrijving roept veel vraagtekens op en voor het uitzendconcern was het

op dat moment zelfs nog onduidelijk of er daadwerkelijk fouten gemaakt waren. Veel kon de onderneming dus niet zeggen, maar de woordvoerder op het hoofdkantoor reageerde wel erg verkrampt. Hij volgde de tekst van het persbericht tot op de letter nauwkeurig en wilde in de aansluitende vragenronde pas na aandringen bevestigen dat de Verenigde Staten goed zijn voor een kwart van de concernomzet, terwijl dat eenvoudig te vinden was in eerdere financiële rapportages. De enige die niet verkrampt reageerde was financieel directeur Felix Weber, die in gesprek met journalisten inging op de aard van de problemen. Dat was tegen de afspraken in die met de raad van commissarissen en advocaten waren gemaakt en het koste Weber uiteindelijk zijn baan. Maar het gaf vooral aan dat verschillende mensen binnen het concern bereid waren om heel ver te gaan

55

DO S SI E R ��

Ahold

�� ��

��

��

�

�� ��

�

��

�

�� ��

� � �����

Omnicom

�� �����

�����

�����

om open kaart te spelen. Na intensieve controle bleek dat er geen fraude was gepleegd. Op de eerste dag na het nieuws daalde het aandeel met 35%, maar dit verlies werd met een rendement van 36% over de volgende twee maanden weer grotendeels uitgewist.

3Hoe is het klimaat?

Enkele jaren geleden had de vraag wie het accountantskantoor van het slachtoffer

�����

�� �����

�����

�����

was waarschijnlijk bovenaan deze checklist gestaan. Arthur Andersen was betrokken bij ongeveer alle grote schandalen die de beurs sinds de millenniumwisseling hebben geteisterd. Het accountantskantoor is inmiddels van het toneel verdwenen, dus deze vraag is niet meer actueel. In plaats daarvan moeten beleggers zich afvragen of er recent grote schandalen of fraudes zijn geweest. Vlak na een Enron of een

Sinus 3.0 opent een wereld van mogelijkheden Voor iedere koersbeweging bestaat een passende optiestrategie. Sinus zoekt en vindt deze strategieën. Sinus 3.0 is de software voor het werken met optiestrategieën, het beheren van uw portefeuille en veel meer...... zoals gratis real time koersen*.

Het enige dat beperkt is aan Sinus 3.0 is de prijs. * via Binck Bank

€ 235,-

omdat het resultaat telt

sinu

s

Meer info: www.sinus.nl

software

�����

�����

�����

�����

WorldCom wordt vaak het zekere voor het onzekere genomen: eerst verkopen, dan vragen stellen en waar rook is, is vuur. Als een bedrijf op de eerste twee punten redelijk heeft gescoord, is het in een nerveus beursklimaat opportuun om het aandeel te kopen. Omnicom is daarvan een goed voorbeeld, want de vermeende fraude kwam vlak na de ondergang van WorldCom en Enron in het nieuws. Als er al enige tijd geen grote schandalen naar buiten zijn gekomen, zal de koersreactie minder groot zijn en het is dan verstandig om de prooi selectiever te benaderen. In dit geval geldt de regel, hoe groter de reactie, hoe interessanter het kan worden voor de aasgier. Ahold viel na bekendmaking van de fraude op 24 februari 2003 met maar liefst 63% terug. Beleggers die op dat niveau waren ingestapt, hadden vier maanden later al een rendement te pakken van 124% omdat langzaam duidelijk werd dat de supermarktketen niet om zou vallen. Ahold, Adecco en Omnicom zijn slechts enkele voorbeelden die aangeven dat het bijzonder lucratief kan zijn om tijdens de paniek na een bedrijfsschandaal aandelen te kopen. Een rendement van tientallen en soms meer dan 100% is niet ongebruikelijk. Hier staat tegenover dat de schade niet te overzien kan zijn als de boekhoudfraude omvangrijker is dan het zich laat aanzien. Een serie schadeclaims van gedupeerde beleggers is onvermijdelijk, advocaatkosten stapelen zich op en in het slechtste geval kan de onderneming volledig ten onder gaan. En dan blijft de aasgier met lege vleugels achter.

D O S S I E R

Tel uw punten

Zoek het juiste puntenaantal bij al uw antwoorden en tel ze op.

Zat u in Ahold toen het licht uitging, deed u enthousiast mee aan Legio Lease of liet u uw geld beheren door René van den B.? Sommige mensen hebben een ingebouwde sensor voor onraad, anderen plonzen vol overgave het moeras in. Hoe goed is uw radar afgesteld?

1

“U maakt 20% gegarandeerd!” staat er op de brochure. Wat is uw eerste gedachte?

a. b. c. d.

2

Wauw! Waar kan ik me aanmelden? Dat is veel. Hoe zou het werken? Dat kan niet. Where’s the catch? Pfff. Ik ken iemand die 30% garandeert

Heeft u thuis de complete Brittannica-encyclopedie staan?

a. Ja, over twintig jaar hebben mijn kleinkinderen daar nog plezier van b. Gedeeltelijk, ik ben na twintig delen gestopt c. Nee, daar ben ik nooit op ingegaan d. De wat?

3

U staat op het perron en op de rails ziet u een briefje van 50 euro liggen. U hoort de spoorbomen dichtgaan.

a. U springt, pakt het vijftigje en klautert snel weer terug b. U stoot een jongen aan die er als een waaghals uitziet: kun je dat voor me pakken? c. U denkt: “Ik pak hem… Nee, te gevaarlijk… Of toch...? Nee, niet doen… Ja, ik

58

doe het… Te laat” d. U bukt niet voor geld

4 Bent u lid van de Vereniging van

Effectenbezitters (veb)?

a. b. c. d.

Ja, je kunt niemand meer vertrouwen tegenwoordig Ja, voor de kortingen Wel geweest ten tijde van Nina Nee

5 Welke rendementsprognose hanteert u als

het gaat om uw lange termijnbeleggingen (dertig jaar), voor uw (pre)pensioen of hypotheek?

a. 10% gemiddeld, moet haalbaar zijn, toch? b. Ik denk dat 8% gemiddeld wel reëel is c. Poe, als het gemiddeld 6% wordt over dertig jaar, ben ik tevreden d. Ik denk dat het nog lastig wordt om gemiddeld op 4% uit te komen

6

Wat is het meest exotische waar u ooit in hebt belegd?

a. b. c. d.

7

In een tropische plantage Amerikaanse tech-aandelen Kleine Nederlandse aandelen Buitenlands vastgoed

In welke uitspraak kunt u zich het meest vinden?

a. Je moet schieten, anders kun je niet scoren (Cruijff) b. De mooiste bloempjes groeien aan de rand van het ravijn c. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst d. Als je wordt geschoren moet je stil blijven zitten

8

Maak de volgende zin af: “Schepen en boten zijn.

a. b. c. d.

…een mooi bezit” …niet onzinkbaar” …fiscaal aantrekkelijk” …mij te langzaam”

9 Wat heeft u liever?

a. Uw geld verdubbeld in tien jaar b. Gemiddeld 8% over tien jaar c. 50% kans op een verdubbeling in vijf jaar, 50% kans op 0% d. 20% kans op een verdubbeling in één jaar, 80% kans op 0%

10

Heeft u ingeschreven voor de beursgang van World Online?

a. Toen belegde ik nog niet b. Nee, daar wilde ik toen al niets mee te maken hebben c. Ja, en heb het prospectus grondig gelezen d. Ja, en eh, nee, prospectus niet gelezen

11

U koopt een aandeel voor 50 euro. Er waren overnamegeruchten rond het aandeel, dus u verwacht dat er snel een koerssprong volgt. Een half jaar later noteert het aandeel na een winstwaarschuwing 40 euro en er is geen overname geweest. Wat doet u?

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

a:0, b:2, c:5, d:0 a: 2, b:0, c:5, d:3 a:0, b:4, c:2, d:5 a:5, b:2, c:2, d:0 a:0, b:2, c:4, d:5 a:0, b:3, c:5, d:2 a:2, b:0, c:5, d:3

8. 9. 10. 11. 12. 13.

a:2, b:5, c:0, d:3 a:0, b:5, c:3, d:0 a:3, b:3, c:5, d:0 a:0, b:5, c:2 a:-4, b:-4, c:-2, d:-2 a:0, b:1, c:5, d:3

12

Ben u wel eens ingegeaan op een telefonische of schriftelijke aanbieding van:

(meerdere antwoorden mogelijk; allemaal meetellen!) 1. Een boekenclub 2. Gratis pensioenadvies 3. Een cv-aanbieder 4. Een goedkope telecom-provider

13

Wie maakte ooit deze brochuretekst. “Ons doel is: uw geld zo hard mogelijk laten groeien. Als dat ook uw ambitie is, zit u goed bij...”

a. b. c. d.

Euronext Robeco Legio Het ah Vaste Klanten fonds

a. Bijkopen, er moet toch wat gebeuren b. Wegwezen, jammer maar helaas c. Blijven zitten, het slechte nieuws is nu toch al geweest

-15 tot 20 punten Geweldig. U bent de droom van elke marketingmanager. Als u een buitenkansje denkt te ruiken stapt u blij in, zonder u bovenmatig te bekommeren over eventuele voetangels en klemmen. Dat maakt het leven leuk en spannend, maar u moet zich er wel op instellen dat u nog vele vergaderingen met medegedupeerden zult gaan bijwonen. 20 tot 40 punten Nooit leuk om in terecht te komen bij zo’n test: de middengroep. U bent niet wild genoeg om blind in iedere zwendel te trappen, maar u bent ook zeker geen toonbeeld van waakzaamheid. Risico’s uitsluiten kan niet, dat weet u ook heel goed, maar het kan geen kwaad om ze wel een beetje in het oog te houden. U kiest bewust waar u uw geld in steekt, maar voor een kundige zwendelaar bent u nog steeds geen partij. 40 tot 65 punten Veilige haven. U laat zich niet makkelijk belazeren. Niet dat een geslepen oplichter dat niet kan, maar voor zover u er zelf iets aan kunt doen, zult u dat niet nalaten. Dat is goed, maar zorg er wel voor niet zó angstig te worden dat u straks nergens meer in durft te stappen. Onthoud dat je geld verdient door risico’s te nemen. Geen onverantwoorde risico’s, maar die zult u gezien uw profiel doorgaans ook niet nemen.

59

% G% e g a% ra n d e e rd ! %3% %%%% %%%% DO S SI E R

steken. Bij al die partijen die we hierboven hebben gegoogled staat het ABP niet te dringen voor de deur.

Wat moet u denken van beleggingsproducten die u 7%, 8% of zelfs 20% per jaar garanderen? Vooral dat geen enkele garantie zo goudgerand is als hij lijkt. door Pieter kort

V

an de grootbanken moet je het niet hebben. Wie zich bij zijn bank vervoegt en vraagt om het hoogste gegarandeerde rendement dat het huis te bieden heeft, gaat naar huis met een rekenvoorbeeldje van een deposito of een portefeuille staatsobligaties. En een garantie van nog geen 3% per jaar tot 2015. Zouden ze bij de bank dan nooit die brochures of die websites lezen die met het grootste gemak het dubbele, driedubbele of zelfs tienvoudige beloven? Tik in Google eens ‘gegarandeerd rendement’ in en de percentages vliegen je om de oren. Turks vastgoed garandeert 9,6%, met Nederlandse recreatieparken weet je je verzekerd van 7,5% en op je eigen zeiljacht maak je zelfs 10%. Een Nederlandse beleggingsgoeroe zegt 30% te kunnen garanderen en een beleggersclub met een onduidelijk product doet daar nauwelijks voor onder met dik 29%. Wat zijn die garanties waard? Weinig, eerlijk gezegd. In de wilde wereld der beleggingen zijn een paar dingen zeker.

60

Eén daarvan is dat risico en rendement onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn. Als de ene partij 8% zonder enig risico kan garanderen en een ander niet verder komt dan 3% is de keuze snel gemaakt, tenslotte. Het feit dat niet de hele wereld voor die 8% kiest, komt simpelweg omdat er wél degelijk risico aan verbonden is. Wie een staatsobligatie koopt, krijgt van de overheid een garantie dat er jaarlijks rente wordt betaald over het leenbedrag. Wie een obligatie van, zeg, Getronics koopt krijgt net zo’n garantie van Getronics. Probleem is alleen dat die laatste garantie iets minder goudgerand is, want de kans dat Getronics omvalt is groter dan dat de Nederlandse staat zich niet meer aan zijn afspraken houdt. Precies om die reden betaalt Getronics meer rente dan Gerrit Zalm; als beide partijen evenveel zouden betalen, zou er niemand uit vrije wil kiezen voor de minst zekere optie.

Ogenschijnlijk geniaal

Wie op zoek is naar een échte garantie komt al snel in de hoek van de staatslenin-

gen terecht. Helaas is de rentevergoeding daarop momenteel niet bijster hoog. Op het moment ligt het percentage dat u gegarandeerd kunt krijgen onder de 3. Ook uw bank zal, als u om een gegarandeerd rendement vraagt, niet veel meer offreren. In andere landen is de rente hoger. Een Amerikaan kan een hoger garantierendement bedingen. Natuurlijk kunt u ook Amerikaanse obligaties kopen en 4% toucheren, maar dan loopt u weer valutarisico. En de markt is zodanig efficiënt dat de kosten voor het afdekken van dat valutarisico precies gelijk zijn aan dat renteverschil. Kortom, hoe je het wendt of keert, ieder rendement dat hoger ligt dan de rente op staatsleningen herbergt een bepaalde extra mate van risico. En is dus uiteindelijk niet zo ‘gegarandeerd’ als het lijkt. Denk maar eens aan het irreële geval dat iemand wél zo’n risicoloze, maar toch beter renderende beleggingsconstructie zou hebben bedacht. Alle banken en grote beleggers van de wereld zouden niet weten hoe snel ze hun geld in zo’n no-brainer moesten

Maar hoe zit het dan met die claims? Sommigen nemen simpelweg een loopje met de waarheid, anderen garanderen als je goed leest geen rendementen in de toekomst, maar uit het verleden. Het is ook even oppassen met het sóórt rendement waarmee wordt geschermd. Een bungalowpark garandeert bijvoorbeeld jaarlijks 7,5% rendement op uw investering voor de komende twintig jaar. Dat klinkt fenomenaal, maar daarbij moet u wel bedenken dat dat bij een investering van 100.000 euro jaarlijks 7.500 euro is... en blijft. De truc van het langetermijnbeleggen zit hem vaak in de renteop-rente. Oftewel, in jaar één ontvang je 7,5% over 100.000 euro, maar in jaar twee ontvang je 7,5% over 107.500 euro. Op die manier loopt het snel op. Een gegarandeerd vast rendement van 7,5% over de investering staat over twintig jaar gelijk aan een jaarlijkse rente-op-rente van 4,7%.

den uitgegeven aan particulieren met een rendementsgarantie van de staat. Toen de Italiaanse rente in aanloop naar de euro begon te zakken werd die garantie ineens bijzonder interessant. Dat trok de aandacht van een bankier op Wall Street, die tot zijn grote verrassing in de kleine lettertjes geen bepaling vond dat deze obligaties alleen voor particulier gebruik waren bestemd. Binnen korte tijd vlogen er tientallen investment bankers uit Londen en New York naar Italië, die tussen de postzegelklanten in de rij gingen staan en voor tientallen miljoenen obligaties kochten. Recordhouder werd de Japanse bank Nomura die doodleuk 1,1 miljard dollar aan het loket kwam afleveren. Ook aan dat feestje kwam overigens een einde, toen de Italiaanse overheid de banken begon te dreigen om ze buiten interessante privatiseringsdeals te houden.

Gegarandeerd groen

In Nederland is de groenregeling een aardig voorbeeld van een zo goed als gegaran-

Met een miljard aan het loket

Een andere risicofactor van zo’n bungalowpark is de waarde van het beleggingsobject zelf. Bij een staatslening weet je dat je aan het eind netjes je inleg terugkrijgt – tenzij er hele erge dingen zijn gebeurd. Of een recreatiewoning na twintig jaar nog aan de straatstenen gesleten kan worden is een heel ander verhaal. Al die onzekerheid draagt bij aan de risicopremie – en alleen daarom lijkt dat rendement zo prettig hoog. Dus is het dan nooit mogelijk dat u een gegarandeerd voordeel in de schoot geworpen krijgt? Jawel, heel soms gebeurt het wel eens en meestal is dat als de overheid besluit zich ergens mee te bemoeien. Zo is er het hilarische verhaal van de obligaties van de Italiaanse Postkantoren. Die wer-

deerde verhoging van uw rendement. In de recent geïntroduceerde Groen Discovery Note van abn amro wordt handig gebruikgemaakt van de fiscale vrijstelling voor groene beleggingen, die u een gratis voordeel van 2,5% oplevert. De leningen die de bank met uw inleg verstrekt aan groene projecten hebben een 1%-lagere rente dan het markttarief, maar daarmee bent u dus nog altijd 1,5% beter af dan op een normale – niet-groene – constructie. Is er dan geen enkele manier om, anders dan via fiscale hulp, garanties te krijgen voor meer dan de minimale lange rente? Het zou natuurlijk kunnen zijn dat een bankier of vermogensbeheerder zo overtuigd is van zijn eigen kansen om redelijk consequent 6% per jaar te maken, dat hij u een rendement van 5% wil garanderen. Dan neemt hij in feite uw risico over, maar blijft u genieten van het beloofde rendement. Leuk, maar ook die vlieger gaat nooit lang op. Om 6% te maken moet die beheerder risico’s nemen en dus behoort een jaar van 0%, of zelfs negatief rendement, ook tot de mogelijkheden. Dat levert schadeposten op die niemand zal durven riskeren. Sterker, grootbanken werken in principe al volgens exact dit principe – net iets minder uitbetalen dan je zonder al te veel risico binnenkrijgt – en het is niet toevallig dat die instituten niet meer garanderen dan een procentje of drie.

WÁT WORDT ER GEGARANDEERD? �����

Het verschil, over twintig jaar, van een rendement over de eerste inleg (10.000 euro) en een jaarrendement over de groeiende waarde

�����

�����������������

�����

�������������������

�����

��������������������

����� ����� ����� ����� ���� �

�

�

�

�

�

�

�

�

� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� �� ��

61

H E B B E N

&

HOU DEN “In de jaren dat ik op de vloer stond zag ik vaak van zondagavond tot zaterdagochtend geen daglicht. Ik leefde op de beursvloer.”

Sem van Berkel is één van de godfathers van de Amsterdamse optiebeurs. Ooit was hij alomtegenwoordig in de media, maar sinds hij zijn bedrijf Sem van Berkel Securities verkocht is hij uit het spotlicht verdwenen. Toch is hij nog altijd een bevlogen beurshandelaar. Hij pendelt wekelijks tussen zijn dealing rooms aan huis in ’t Gooi en Marbella.

M i j n g e l d z i t i n… door Pieter Kort / fotografie Herman van Heusden

“I

k zit tussen de gordijnen. Ik sta niet meer zo op de voorgrond. Dat is iets van de laatste jaren. Ik heb dertig jaar in het effectenvak gezeten en ik heb geregeerd over de optiebeursvloer, al zeg ik het zelf. Nu die vloer er niet meer is, blijf ik wat meer op de achtergrond. Ik hoef ook geen boegbeeld meer te zijn. Ik heb mijn winkel verkocht en beleg nu vooral met mijn eigen geld op de beurs. Dat blijf ik ook doen. Ik ben van plan om door te gaan met handelen zolang ik geestelijk in vorm blijf. Mijn leven staat in het teken van de beurs. Ik ben altijd een gematigd mens geweest. Ik koop een nieuwe Range Rover en daar doe ik dan

62

tien jaar mee. Hobby’s heb ik niet. Ik heb ook geen dikke horloges want daar ben ik allergisch voor. Mijn vader ging door met werken tot zijn zeventigste. Toen kreeg hij longkanker en was het in zes maanden klaar. Dat lijkt armoedig, maar hij wilde ook tot het laatst doorgaan en kon ook niet anders.In de jaren dat ik op de vloer stond, ging ik ’s ochtends in het donker de garage van de beurs in en ik kwam er uit als het ’s avonds weer donker was. Ik zag vaak van zondagavond tot zaterdagochtend geen daglicht. Ik leefde op de beursvloer, achttien jaar lang. Daarna ging ik meer andere dingen doen, want toen had ik een goede

ploeg op de vloer, maar ik ben altijd een spelbepaler geweest.”

Vakmanschap

“Het is jammer dat de nieuwe generatie daar niet meer van kan profiteren. Het pure vakmanschap konden wij leren omdat we iedere dag mensen als Arie van Os, Hans Kroon en Ad Strating bezig zagen. Dat waren vakmensen pur sang en daar leerden wij van. De handelaren van nu zijn hoog opgeleid en jong, maar ze kunnen vooral rekenen. Ze hebben geen affiniteit met de onderliggende waarde. En achter het scherm weet je ook niet met wie je handelt en dat is heel belangrijk. Op de vloer wist je wie je tegenover je had. Had ik abn amro of Goldman Sachs tegenover me of een sukkeltje van een commissiekantoor? Dat maakt wel uit natuurlijk. Je kon ook in één oogopslag zien of iemand overtuigd was van zichzelf. Dat kan niet achter een scherm.” “Toch ben ik niet slechter gaan beleggen na het verdwijnen van de vloer. Nee, want het sommetje is gelijk. Ik werk nu met Alex Pro en daardoor ben ik nu misschien wel beter gaan beleggen. Ik heb alle informatie die ik nodig heb meteen bij de hand. Op dat gebied heeft er zo’n revolutie plaatsgevonden. Ik heb ooit in Marbella met wat bekenden de Beurstafel opgericht, een centrum van waaruit we konden handelen. Het gekke is dat ik toen allemaal professionele systemen had, maar nu, een paar jaar later, heb ik dat allemaal ook bij mij thuis – zelfs beter – terwijl het me minder kost. Zo snel gaat die ontwikkeling.”

Fun ding

“De Beurstafel heb ik vorig jaar gesloten. We begonnen ermee op het hoogtepunt van de markt. Dat heeft heel wat geld gekost. Het is natuurlijk niet niks wat er is gebeurd. Een paar jaar terug stonden we

63

H E B B E N

&

HOU DEN

“Ik ben van plan om door te gaan met handelen zolang ik geestelijk in vorm blijf.” misgaat, heb ik dezelfde strop. Omdat ik beleg met vrij veel geld ben ik in Nederland eigenlijk beperkt tot zo’n tien, vijftien fondsen. Probeer maar eens 150 calls Vopak te kopen. Dat kan niet. Vroeger ging je met zo’n order naar de hoek. Daar werd door een paar man die hele transactie in elkaar gebreid. Dat gaat niet meer. Ook de leuke noteringen zijn verdwenen. Jammer, want op de mid- en smallcap vind je de pareltjes. Daar kun je voor een klant ook nog wat betekenen. Je gaat op bedrijfsbezoek, je kunt je erin verdiepen. Nu zit iedereen in Olie en ing. Daar kun je je niet in onderscheiden.”

Golf verbroedert

nog op 700. Nu zijn we helemaal gelukkig omdat we door de 400-grens zijn gegaan! Onvoorstelbaar.”

een partij in Zeist. Ik hoef niet de hele goegemeente als klant. Ik heb een leuk clubje klanten, daar ben ik heel selectief in.”

“Er valt nog veel te leren voor beleggers. Hoe is het mogelijk dat zo’n René van den Berg bij allerlei captains of industry – en ik ken er een aantal van – 125 miljoen euro uit de zak klopt? Dat zijn echt geen domme mensen. Dan rol je toch van je stoel? Ik heb inmiddels wel wat geleerd. Alles wat ik zakelijk buiten de beurs heb gedaan, daar heb ik geld mee verloren. Dus als ik niet het bedrijf en de mensen ken, beleg ik er niet in. Ik ben iedere dag bezig met mijn eigen geld, op de manier die ik beheers en dat is via de beurs. Verder doe ik ook aan exclusief vermogensbeheer, samen met Charterhouse,

“We noemen het ook Fun ding, geschreven als twee woorden. Ik beheer het, maar we komen ook regelmatig met z’n allen bij elkaar en dan doen we iets leuks. Naar Hajenius om een paar hele goede sigaren te roken, of naar een botenimporteur om te kijken naar een prachtige nieuwe boot: de handgemaakte opvolger van de Riva. Die kost 2,5 ton, maar voor een paar van die jongens is dat niks.”

64

“Het prettigst van dat alles is: ik krijg geen gezeik als het fout gaat. Want ik doe precies hetzelfde met mijn eigen geld. Als het

“Ik zou nog wel eens wat op de Nasdaq willen doen. De volatiliteit is daar waanzinnig en dat is prettig als je in opties handelt. Maar ik ben ’s avonds niet meer op mijn best. Ik handel van negen tot één. ’s Ochtends gebeurt het allemaal. Tenzij er echt iets aan de hand is. Ik laat me eens per jaar helemaal medisch onderzoeken. Ik kom altijd splendid uit de tests. Maar dit vak is heel heavy. Ik wordt echt heel moe als ik een hele dag achter dat scherm zit. Ik zal je zeggen: de jongens die de hele dag achter die schermen zitten, hebben het zwaarder dan wij destijds op de vloer. Dat is zo vermoeiend en intensief. Ik heb het achttien jaar volgehouden op de vloer. Als je vijf jaar lang volume trader bent, zit je aan een burnout. Die jongens leiden het leven van een profvoetballer.” “Dat hoef ik niet meer te doen. Ik woon nu de helft van de tijd in Crailo en de andere helft aan de Costa. Prachtig. Ik kijk uit over de zee en drie keer achttien holes. Ik golf veel. Ik heb het pas ontdekt. Ik heb in Spanje een handicap gekocht. Ik zit ergens tussen de 15 en 20. Maar ondanks dat, het is een verbroederende sport. Iedereen kan winnen. En je merkt dat mensen oprecht blij kunnen zijn om een goed balletje van een ander, omdat je weet hoe moeilijk het eigenlijk is. Je leert mensen goed kennen. Na negen holes met een prospect weet ik feilloos of ik hem als klant wil.

R E N TE

door Marcel Tak

I love obligaties

Vooruit, als je zelfs van rechts rijden kunt houden, kan ik er ook mee voor de draad komen. Ik hou van obligaties. Maar nu even niet.

Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en denkt met particuliere beleggers mee over de samenstelling van hun portefeuille en de (actuele) ontwikkelingen op de markten. Op iex.nl recenseert hij beleggingsproducten in de rubriek 10 van Tak.

I

k hou van alle vrouwen, zong troubadour Hans de Booy ooit. Ik hou van rechts rijden, laat minister Peijs het Nederlandse volk nu weten. Vooruit dan maar, ik hou van obligaties. Lang- en kortlopende, hoge en lage coupons, goede en zelfs slechte debiteuren, ze zijn me allemaal even lief. Ik durf deze liefde wel te bekennen in dit mooie magazine. Internet is een fantastisch medium, maar het is snel en neigt naar oppervlakkigheid. En mijn liefde voor obligaties zit diep. Natuurlijk begrijp ik dat zich van u geen gevoel van opwinding meester maakt omdat u vermoedt op het punt te staan de ultieme beleggingstip te ontvangen. De obligatie spreekt niet tot de verbeelding. Jammer, want obligaties kunnen beleggers veel plezier opleveren. Neem bijvoorbeeld de 30-jarige staatslening uit 1993 met een couponrente van 7,5%. De koers van deze lening is nu 154%. Stelt u zich eens voor, deze lening is in 1993 tegen een prijs van 100% uitgegeven. Dat betekent een koerswinst van 54%, naast de jaarlijkse coupon van 7,5%. De belegger die toen deze obligatie aanschafte en nu nog bezit, heeft een rendement van ongeveer 12% per jaar behaald. En

dat voor een garantieproduct! Want dat is een staatsobligatie, het ultieme garantieproduct. Althans bij uitgifte. Want van diezelfde obligatie weten we nu zeker dat deze een enorm koersverlies in de komende jaren gaat opleveren. Hoe de rente zich ook ontwikkelt, op de aflosdatum in 2023 betaalt de overheid maar 100% terug. Samen met de 7,5%-coupon betekent dat een effectief rendement van 3,4% over de resterende achttien jaar.

Vermakelijk en zorgelijk

Dat is niet veel. Wat heeft een belegger nu nog in obligaties te zoeken? In het geval van een verdere rentedaling zijn obligaties nog steeds een heel goede vriend. Als de rente in twee jaar met 1% zou dalen, stijgt de koers van de 30-jarige hierboven naar ongeveer 165. Dan maakt u met deze staatsobligatie een rendement van zo’n 12% op jaarbasis. Uiteraard kan de rente ook stijgen. Dan is de obligatie ineens veel minder leuk. Een stijging met 1% in twee jaar tijd brengt de obligatie terug naar een koers van 134. Het waardeverlies wordt maar nauwelijks goedgemaakt door de twee tussentijdse uitkeringen. Een rationele analyse over de richting van de rente lijkt bijna onmogelijk. De machtigste monetaire man op aarde, Alan Greenspan, voorzitter van de Amerikaanse fed, sprak van een conundrum toen hij de lage rente moest verklaren. Het is vermakelijk en zorgelijk als zelfs deze oude financiële rot de rentemarkt niet snapt. Het is ook merk-

waardig. De vs kent grote tekorten en voortdurend wordt getwijfeld aan de financierbaarheid daarvan. Toch is de rente in de vs laag. Dat geldt helemaal voor Europa, waar de (overheids)tekorten ook op een hoog niveau liggen. De grondstoffenprijzen stijgen en zullen, in combinatie met een aantrekkende economische groei, inflatoire druk geven. Dat zal op afzienbare termijn een hogere korte rente betekenen. De ecb is al aan het voorsorteren om tot een dergelijke rentestap te komen. Een stijging van de lange rente lijkt mij dan ook onvermijdelijk.

Nu even niet

Waarom staat de rente nu op een zo laag niveau? De belangrijkste oorzaak lijkt mij dat de lage rente het gebrek aan vertrouwen in de economische ontwikkelingen weerspiegelt. Ik ben echter optimistisch over de economie in de komende jaren en verwacht daardoor een stijging van de risicopremie op obligaties, met een rentestijging als gevolg. Ja, ik ben gek op obligaties. Maar nu even niet. De relatie is bekoeld. Dat gebeurt vaker, en is altijd van tijdelijke aard. Als de rente iets oploopt, schroom ik niet de band met dit mooie instrument aan te halen. Daarvoor kennen we elkaar te goed. klik hier... Wat zijn de beste beleggingsproducten van het moment? Zoek uw eigen favorieten en die van Marcel Tak op http:// www.iex.nl/goudentak.

67

TH E

MAGN I FIC ENT

SEVEN

Fijn fusiefeest voor financials Analisten schatten de winsten van zakenbanken in 2006 heel laag in. Fondsmanager Patrick Lemmens, lid van de iex Magnificent Seven denkt daar anders over. Met een fusiegolf op komst is een dubbelcijferige winstgroei helemaal niet onwaarschijnlijk.

N

adat in augustus de Japanse financiële instellingen het uitstekend deden, is het in september en oktober de beurt aan de investment banks (zakenbanken). Ik geloof overigens dat de rally in Japanse financiële instellingen doorgaat, nu de verkiezingsoverwinning van Koizumi op 11 september een solide basis met goede fundamentals voor de Japanse economie en kapitaalmarkten heeft opgeleverd. Maar hier gaat het over investment banks. Er zijn een aantal redenen waarom de zakenbanken het goed gaan doen de komende periode. Ten eerste zijn de winstverwachtingen nog steeds te laag, ondanks het feit dat een aantal analisten recent hun verwachtingen naar boven bijstelden. De waarderingen voor Amerikaanse investment banks staan ongeveer op het niveau van de historische gemiddelden, terwijl de winstgevendheid bovengemiddeld is en de kapitaalmarktomgeving zeer goed. De waarderingen voor Europese zakenbanken zijn lager dan die van de Amerikaanse zakenbanken, terwijl het herstuctureringspotentieel een solide basis legt onder Deutsche Bank, Credit Suisse en zelfs ubs. Ten slotte doen investment banks het traditioneel zeer goed na de zomervakantie, zo vanaf september.

68

door Patrick Lemmens

Waarom worden analisten positiever? De vastrentende inkomsten blijven positief verrassen, omdat deze inkomsten niet uit één rentegedreven activiteit bestaan, maar uit dertig verschillende onderdelen die niet allemaal op exact dezelfde manier bewegen. Er zijn dus duidelijke diversificatie-effecten. In de tweede plaats leiden de blijvend lage lange rente en onzekerheid over de korte rente tot aanhoudend actieve markten. Als laatste zijn de prijzen van basismaterialen, olie en valuta’s zeer volatiel geweest. Hierdoor was er veel activiteit in diverse markten en blijven credit derivatives een sterk groeiende business. Het aandelenemissiebedrijf is erg actief. Dit is het gevolg van een beter sentiment onder beleggers, een betere economische omgeving en toenemende activiteit op de kapitaalmarkt, met name in het Verre Oosten (Japan). Wat ook helpt is dat de onzekerheden over regelgeving nu voor het belangrijkste deel zijn verdwenen met meer stringente regels terwijl vervelende affaires als Enron en Worldcom bijna tot het verleden behoren.

Overnames en fusies

De overname- en fusieactiviteit (merger and acquisition, m&a) is ook erg hoog en blijft

naar verwachting hoog omdat bedrijven sterke liquiditeits- en kapitaalposities hebben en een tekort aan groeimogelijkheden. Doordat de m&a-activiteiten jaren op een laag pitje stonden, is er nu sprake van een inhaalslag. De oorzaken van die lage m&aactiviteiten waren langzame economische groei, regelgevende onzekerheid en negatief sentiment van beleggers. Nu ziet het er allemaal een stuk rooskleuriger uit. Wat veel beleggers niet beseffen is dat de m&a-activiteiten bij de grotere investment banks weliswaar kleine opbrengsten opleveren, maar wel veel additionele opbrengsten genereren. Veel m&aactiviteit betekent hogere winstgevendheid en sterke winstgroei. Dit was zeer goed zichtbaar bij de recente kwartaalcijfers van Lehman Brothers en Goldman Sachs. Er zijn goede redenen om op langere termijn sterke groei te verwachten in investment banking. Europese kapitaalmarkten hebben nog steeds een kleine penetratie in diverse producten zoals bijvoorbeeld credit derivatives. De penetratie is nog kleiner in het Verre Oosten. Japan, de tweede economie ter wereld, is sterk aan het herstellen van een zeer langdurige recessie en dat is zichtbaar in een sterk positief momentum op de kapitaalmarkt.

���

Mijn bankenlijstje

Terwijl veel beleggers en analisten zich vastbijten in de vraag of de vastrentende business wel kan blijven groeien, missen ze het volledige beeld. Ik geloof dat er blijvende groei mogelijk is in investment banking, waarbij een selecte groep een dominant marktaandeel opeist. Weinig analisten durven voor 2006 winstgroei te voorspellen voor de zakenbanken. Behoudens grote calamiteiten denk ik dat het in de komende jaren mogelijk is om met dubbele cijfers te groeien. Komt er dan geen onzekerheid en volatiliteit? Natuurlijk wel, maar omdat investment banks vandaag de dag veel meer spreiding in hun activiteitenmix hebben, is er minder volatiliteit in de winstgevendheid. Hierdoor kunnen waarderingen op hogere niveaus blijven. Zeker in vergelijking tot andere financiële instellingen, zoals bijvoorbeeld Amerikaanse banken, is er sprake van superieure groei en winstgevendheid op de lange termijn. Dit moet resulteren in hogere waarderingen voor investment banks. Mijn abn amro Financiële Instellingen Fonds is in totaal bijna 15% overwogen in investment banks en bijna 15% onderwo-

Jorik van den Bos

Joop Bresser

S T O Royal Dutch Shell 5,1%

Vestas 12,7%

Telecom Corp New Zealand -3,2%

Motorola 1,4%

Deutsche Bank 31 december 2004 – 20 september 2005

�� �� �� �� �� �� �����

K

P

I

C

Felix Lanters

K

E

N

Patrck Lemmens is beheerder van het abn amro Financiele Instellingen fonds. Deze column is geschreven op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.

Ivan Nyssen

R

Baxter International 30,5%*

ENI 5,1%

Bunge Ltd 21,8%*

GlaxoSmithKline 2,5%

E

N

D

�����

m&a en aandelen, terwijl herstuctureringen een stevige bodem leggen onder de te lage koers; • Credit Suisse heeft een zeer goed herstuctureringspotentieel en is goedkoop. Deze private bank is een van de beste ter wereld en de investeringsbank doet het steeds beter.

gen in commerciële banken. Interessante investment banks waar het abn amro Financiële Instellingen Fonds overwogen posities in heeft zijn: • Goldman Sachs, een m&a-franchise, maar ook zeer sterk in aandelenemissies; • Lazard is ondergewaardeerd en heeft pure exposure naar m&a; • Merrill Lynch is relatief goedkoop en een ondergewaardeerde franchise met een sterke positie in vrijwel alle produkten op kapitaalmarktgebied; • Deutsche Bank is leidend in de vastrentende business, wordt steeds beter in

Mark Glazener

C

�����

�����

�����

�����

E

Ad Schellen

M

E

Patrick Lemmens

N T

Lagardere 13,5%*

Headwaters -17,5%

Vinci 55,0%*

Coopers 7,1%

Sumitomo Mitsui Financial 19,8% Unicredito Italiano 3,6%

Peildatum 21 september 2005, rendement sinds 4 augustus 2005; exclusief dividenduitkering en valuta-effect. * Rendement sinds 22 oktober 2004

Investment banks doen het traditioneel zeer goed in de periode na de zomervakantie, zo vanaf september

69

B E L E G G I N G SFON DSEN door Willem Middelkoop

advertentie

Verwend door de trend Vermijd de val van zelfoverschatting en huur de beste beleggers in. Bijvoorbeeld door deze kant-en-klare strategie te volgen, waarmee u profiteert van de sterkste beurstrends.

Willem Middelkoop is freelance journalist en verslaggever van rtl-z. Hij belegt voor zijn eigen pensioenopbouw in aandelen, onroerend goed en beleggingsfondsen, maar neemt geen posities in op de Amsterdamse beurs.

V

rijwel elke belegger stapt in de val van zelfoverschatting. Je denkt dat je slimmer bent dan de rest. Ook ontkenningsgedrag zorgt voor veel schade. Je vindt jezelf geweldig dus weiger je je ogen te openen als blijkt dat je toch Warren Buffett niet bent. Beleggers met sterk negatieve rendementen stoppen meestal compleet met het bekijken van hun portfolio. Ontkenningsgedrag in de uiterste vorm. Wat je niet ziet, is er niet.

Doe als John de Mol

Er is een geheim om deze valkuilen op eenvoudig te omzeilen. Doe als John de Mol en huur de beste beleggers in. Is dat duur? Nee hoor. Met de volgende methode kost het niets. Bovendien bereik je veel betere resultaten terwijl je tijd en geld overhoudt voor de echt leuke dingen. 1. Selecteer de vier sterkste beurstrends 2. Zoek voor elke trend het best presterende beleggingsfonds 3. Check minimaal één keer per maand of de trend nog intact is

70

Dat klinkt simpel? Dat is het ook. Maar nu nog de

uitwerking. Open om te beginnen een beleggingsfondsenrekening bij een internet-supermarkt als Fundix of Fundcoach. Beide zijn online markten waar je kunt handelen in honderden beleggingsfondsen. Als u een partij hebt gekozen, selecteer dan op deze website de vier sectoren met het beste jaarrendement. Selecteer vervolgens binnen deze trend het best presterende fonds. Print deze grafiek uit

Willems beurstrends

natuurlijk twee mogelijkheden. Een uitbraak naar boven is geen probleem, een versnelling van de beweging is altijd welkom. Maar een uitbraak naar beneden moet werken als een oranje stoplicht. Verkoop de helft zodra de trend neerwaarts is gebroken. Is het een valse uitbraak en herstelt de trend zich dan is er niets aan de hand, je zit immers nog in de markt. Volgt er geen herstel dan verkoop je de

Investeer in eerste instantie de helft van je geld. Direct nadat je bent ingestapt, wil er nog wel eens correctie beginnen. en trek een lijn onder de bodems van de grafiek en een tweede lijn over de toppen. De trend waarbinnen dit fonds zich beweegt wordt nu zichtbaar. Investeer in eerste instantie de helft van je geld. Direct nadat je bent ingestapt, wil er nog wel eens correctie beginnen. Stap met de andere helft in na de eerste correctie binnen de trend omhoog.

Check twee keer per jaar

De truc is om daarna pas te handelen als de trend verandert. Kijk daarom zeker één keer per maand of de trend niet is gebroken. Voor een uitbraak zijn

In de olie

rest ook en kiest voor de volgende sterke trend. Check minstens twee keer per jaar of er geen nieuwe sterkere trends zijn. In de tabel hieronder vindt u de drie best presterende sectoren van het afgelopen jaar: Energie, Latijns-Amerika en Oost- en Midden-Europa. Los hiervan vind ik zelf op dit moment de sectoren hiernaast het meest interessant.

HOTSPOTS Het afgelopen jaar waren, op het moment van schrijven, de drie best presterende sectoren:

ENERGIE

+ 80 %

LATIJNS-AMERIKA

+ 75 %

OOST- EN MIDDEN-EUROPA

+ 70 %

1. Energie Olie en gas worden steeds schaarser door de welvaartsontwikkeling in opkomende landen. De eerste olietekorten beginnen al te ontstaan en zullen de komende jaren het nieuws steeds meer gaan bepalen. 2. Grondstoffen Zolang de wereldeconomie niet in recessie komt blijven alle grondstoffen sterk gewild. Ook hier is de eerste schaarste zichtbaar. De wereldvoorraden koper, zink en zilver slinken razendsnel. 3. Edelmetalen Goud en zilveraandelen breken uit na een lange periode van consolidatie. De tweede fase van een jarenlange bullmarkt lijkt gestart. Als de wereldeconomie gaat stagneren, zullen goud en zilver grondstoffen in rendement gaan overtreffen. 4. Midden-Oosten De grote stroom van oliedollars laat de beurzen in het Midden-Oosten exploderen (in de goede zin van het woord). Let ook op India. De beurs zet daar record na record. 5. Biotechnologie Vrijwel alle baanbrekende farmaceutische ontwikkelingen komen uit de laboratoria van biotech-bedrijven. Deze ontwikkeling wordt de komende tijd alleen maar sterker.

Nu de olieprijs record op record breekt, is het tijd om ons af te vragen hoe de hoge niveaus gehandhaafd blijven. Is het verstandig om nog langer in de energiesector te investeren? Jazeker! Naast incidentele factoren zoals een tropische storm of het overlijden van koning Fahd van Saudi-Arabië blijven de fundamenten goed. Aan de vraagkant is het de mondiale economische groei, vooral in India en China, die voor tekorten zorgt. Aan de aanbodkant zijn er zorgen over de situatie in het Midden-Oosten en het internationale terrorisme. Daarbij komt de waarschuwing van Chevron “dat het tijdperk van gemakkelijk te vinden olie voorbij is”. Het kwam nooit eerder voor dat een grote oliemaatschappij zo duidelijk een waarschuwing afgaf. Tegelijkertijd zijn veel olie- en gasvelden aan het verouderen. Nieuwe ontdekkingen zijn meestal op plaatsen waar moeilijk olie uit de grond te halen is. Tel daarbij op dat de olieproductie in verval is in 33 van de 48 grootste olieproducerende landen Olieprijzen zijn hoog en blijven hoog. Er is geen reden voor een dramatische val. In het kielzog van de hoge olieprijs blijven energiefondsen zoals Robeco CGF Energy Equities en Merill Lynch World Energy Fund het goed doen. Het laatste fonds belegt in beursgenoteerde aandelen van ondernemingen met aanzienlijke belangen in de exploratie, ontwikkeling, productie en distributie van energie. Het zijn fondsen die gemakkelijk toegankelijk zijn via SNS Fundcoach. U stapt als het ware in de olie, maar dan op een hele slimme manier. En u speelt in op een trend die de komende decennia de wereld in zijn greep blijft houden. Jeroen Vetter, directeur SNS Fundcoach Beleggers kunnen via SNS Fundcoach online beleggen in fondsen van de meest gerenommeerde fondsaanbieders ter wereld.

71

magazine In het volgende nummer:

Voor wie aan aandelen niet genoeg heeft

BELEGGEN VOOR GEVORDERDEN Hedge funds...

...zijn niet gevaarlijk of eng. Maar wat zijn ze wel?

Voer voor fijnproevers

Geavanceerde spelletjes met opties, turbo’s en andere exotica

29% per jaar met wíjn?

Lijkt u dat ook zo sterk? IEX doet onderzoek

Adverteerdersindex

ABN Amro Markets, 35 ABN Amro Trading, 13 AFM, 4 Alex, 76 Bank Oyens & Van Eeghen, 65 BinckBank, 11 Van Boom & Slettenhaar, 52 CMC, 66

72

Dag van het Aandeel losse bijsluiter Ecoforest, 25 Global State, 52 IEX koersenstunt, 26 IEX mobiel, 40 IEX vastgoed seminar, 51 Keyard, 53 Lancelot Vermogensbeheer, 44

Larsol, 53 NCVB, 26 ParTrust, 17 Sinus, 56 SNS Fundcoach, 71 Société Générale, 2 Trilab, 57 Ultrahedge, 45

I N S I D E R

Gouden terrassen

De combinatie van een on-Nederlands ambitieniveau met verschillen in managementstijl en problemen in Warschau, zijn redenen voor snelle wissels in de financiële topfuncties.

I

n de wereld van geld en beurs is het soms net betaald voetbal. Spelers wisselen sneller van club dan hun fans bij kunnen houden en voordat je gewend bent aan de nieuwe trainer is hij alweer ontslagen door een ontevreden directeur of uit eigen beweging omdat het leven hem onmogelijk gemaakt wordt door de vijfde colonne. tnt ontdeed zich van financieel directeur Jan Haars. Haars was het haasje na een verschil van mening over managementstijlen. Uiterlijk 31 maart 2006 stapt Haars op tenzij er eerder een opvolger gevonden wordt. Hij krijgt wel een gouden handdruk van ruim 1,5 miljoen euro mee. Het is toch al een explosief gebeuren, daar aan de top van tnt. De

74

laatste twee jaar vertrokken ook Roberto Rossi en Alan Jones al. De carrousel wordt door ingewijden toegeschreven aan topman Peter Bakker. Enigszins omfloerst wordt Bakker beschreven als iemand met een on-Nederlands ambitieniveau. U begrijpen? Bij ing, om precies te zijn ing Real Estate, struikelde Paul Trip. Hij zag een einde aan zijn positie als ceo van de divisie ontwikkeling en zijn lidmaatschap van de managementboard komen, als gevolg van aanhoudende problemen in Zloty Tarasy. U raadt het al, Zloty Tarasy is Pools voor gouden terrassen, en dat is een project van 400 miljoen euro in het centrum van Warschau dat aanhoudend

geteisterd wordt door problemen – de gouden terrassen, niet het stadscentrum. Trips taken worden waargenomen door topman George Jautze, die eerder al Jan Doets opvolgde als hoogste baas bij ing Real Estate, toch één van de grootste vastgoedbedrijven ter wereld.

echt crescendo loopt. Stoter vond dezelfde week nog onderdak bij Intergamma, de moeder van doe-het-zelfketens Gamma en Karwei, waar hij de nieuwe algemeen direceur is geworden. Bij Intergamma gaat directeur Bram Huibers begin 2006 met pensioen.

Bij Ahold ruimde Hannu Ryöppönen het veld. Ryöppönen wijkt uit naar Stora Enso waar hij niet alleen cfo wordt (de functie die hij in Zaandam ook bekleedde), maar ook plaatsvervangend ceo. In tegenstelling tot de zaak Haars is het vertrek van de Fin niet ingegeven door verschil van inzicht op het gebied van strategie of beleid, maar meer door heimwee. Ryöppönen wilde graag terug naar ‘zijn’ Londen. Hij noemt het cfo-schap bij Stora Enso een uitdaging, eentje die hij kennelijk in Zaandam niet meer zag. De Noord-Hollandse grootgrutter die op de kleintjes let, heeft nog geen vervanger gepresenteerd. Die andere grootgrutter, die misschien niet op de kleintjes let, maar er staks wel toe behoort – Laurus – ontdeed zich van Harm-Jan Stoter. Stoter werd op staande voet ontslagen, zonder dat daar naar buiten toe redenen voor werden gegeven. Het directielid was verantwoordelijk voor de winkelformule Super de Boer waar het al jarenlang niet

Ook in de wondere wereld der beleggingsfondsen zijn er in- en uitstapmomenten. Bij Schroders stapte Zafar Ahmadullah op. Hij beheerde het Schroders Equity Fund, één van de tien grootste beleggingsfondsen in Europa. Of ze daar bij Schroders nog lang prat op mogen gaan, is maar de vraag, want na de aankondiging van zijn vertrek nam het fondsvermogen in enkele weken tijd met 11% af. Duidelijk een gevalletje follow the leader. Bij Fidelity maakten ze ook zo’n aderlating mee met het opstappen van fondsbeheerder David Bavarez van paradepaardje European Agressive Fund die opstapte vanwege andere ambities. Onduidelijk is of dat ook tot een uitstroom van kapitaal heeft geleid. Bij sns Asset Management werd meteen maar een nieuwe algemeen directeur binnengehaald. Hans Molenaar, afkomstig van Swiss Life Asset Management, is de nieuwe man. Guus van der Kamp kan met een gerust hart en heel veel zwitserlevengevoel met pensioen.

10 nummers

iex magazine voor maar € 19,95 Een cadeau voor een kleine investering Voor Uzelf of een ander

Ja, ik neem 10x iex magazine voor slechts €19,95 en pak het

rendement. Ik profiteer zelf van maar liefst 60% korting op de losse nummerprijs.

postzegel is niet nodig

Bedrijfsnaam: ________________________________ afdeling :__________ Naam:_______________________________________________________ m/v Adres: ___________________________________________________________ Postcode: ________ Woonplaats: __________________________________ Tel: __________________ Geboortedatum: _________________________

iex magazine p/a Abonnementenland Antwoordnummer 1806 1910 vb Uitgeest

E-mail: __________________________________________________________ Bank/gironummer: ______________________________________________ Handtekening: _________________________________  Ik verleen iex toestemming € 19,95 van bovengenoemde rekening af te schrijven  Ik wacht met betalen op een acceptgiro (voor betaling met acceptgiro wordt € 2 administratiekosten in rekening gebracht

Uw gegevens kunnen ter beschikking worden gesteld aan onze partners en geselecteerde bedrijven. Indien u hier bezwaar tegen heeft, kunt u dat aangeven door het hokje aan te kruisen.



code 123456

Allebei blij, ik geef 2 nummers iex magazine cadeau en neem zelf 12x iex magazine voor slechts €19,95.

 Ik neem een abonnement en krijg 12 nummers voor € 19.95 (10048)  Ik ben al abonnee en ontvang gratis 2 extra nummers  Ik geef alleen 2 gratis nummers kado (10048)

postzegel is niet nodig

MIJN naam: _________________________________________________ m/v Adres: __________________________________________________________ Postcode: ________ Woonplaats: __________________________________ Tel: ____________________ E-mail: _________________________________ Bank/gironummer: ______________________________________________

iex magazine: beleggen wordt nog leuker met de grootste van Nederland www.iex.nl

Handtekening: _________________________________  Ik verleen iex toestemming € 19,95 van bovengenoemde rekening af te schrijven  Ik wacht met betalen op een acceptgiro (€ 2 administratiekosten) ZIJN/HAAR naam: __________________________________________ m/v Adres: ___________________________________________________________ Postcode: ________ Woonplaats: __________________________________ Tel: ____________________ E-mail: ________________________________ code 123456

iex magazine p/a Abonnementenland Antwoordnummer 1806 1910 vb Uitgeest