PROGRAMMA-OVERZICHT congres
Kennis in de buurt
PROGRAMMA Kennis in de buurt Zorg en Ondersteuning in de Buurt is (ZOiB) een actueel thema. Maar hoe geef je het vorm? Hoe ga je cliëntgericht te werk, wat moet je daarvoor anders doen? Samenwerken in ketens en netwerken wordt belangrijker. Zo kunnen mensen zorg en ondersteuning (blijven) krijgen van goede kwaliteit. Maar wat komt erbij kijken en hoe organiseer en borg je het? ZonMw heeft acht programma’s die zich op het terrein van zorg en ondersteuning begeven, met honderden projecten. Dit congres wil
vanuit die programma’s en vanuit het veld van zorg en ondersteuning
passende antwoorden geven op praktijk- en beleidsvragen op dit terrein. In meer dan 60 interactieve sessies wisselen de deelnemers oplos-
singen met elkaar uit en brengen ze deze samen verder. Het doel is om bestaande kennis in de regio te verbinden, verbreden en versnellen.
Daarnaast wil ZonMw input geven voor borging van kennis over ‘Zorg en Ondersteuning in de Buurt’ voor beleid. Hoofdthema’s zijn:
- De burger centraal - Integrale aanpak - Informele zorg - Eerstelijn
- Methodieken en competenties
- (Gemeentelijk) beleid / financiële aspecten - Technologie
Het congres is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij zorg en ondersteuning in de buurt, zowel uitvoerend, professioneel, beleidsmatig als bestuurlijk. Het programma is interessant voor zorgprofessionals in
de eerstelijn (zoals wijkverpleegkundigen, huisartsen), medewerkers
en leidinggevenden van sociale wijkteams, welzijnswerkers, preventie-
Maandag 1 december 2014 Jaarbeurs Utrecht Twitter mee, gebruik #zoib
werkers (GGD/thuiszorg), wethouders sociaal domein, verzorgenden,
onderwijsorganisaties, verzekeraars, beleidsmakers op lokaal, regionaal en landelijk niveau. Meer informatie
Heeft u nog vragen? Neem gerust contact op via e-mail
[email protected] of 070 349 52 56. Of via Twitter @ZonMw
Twitter mee, gebruik #zoib 1
ZonMw
DOELGROEPEN
PROGRAMMA
............................................................................................
Eerstelijn
Het programma begint met een plenaire discussie: “De buuRRRt
hieronder ook huisartsen en praktijkondersteuners huisartsen
draait door” Inge Diepman spreekt met burgers, professionals
en een wethouder over de kansen en rafels van samenwerken in
............................................................................................
de buurt. Wat komt daar bij kijken? Vervolgens worden tijdens
Wijkverpleegkundigen
interactieve sessies vanuit verschillende ZonMw-programma’s
praktijkvoorbeelden gegeven die werkbare oplossingen bieden voor uitdagingen en knelpunten in het veld.
............................................................................................
V&V / Thuiszorg
12:00 Ontvangst met inlooplunch op de kennismarkt
............................................................................................
13:00 “De buuRRRt draait door”
Burgers, vrijwilligers, mantelzorgers, patiënten(vereniging)
14:00 Pauze
............................................................................................
Sociale wijkteams
hieronder ook welzijnsmedewerkers, sociaal juridische dienstverleners,
zie pagina 4
zie pagina 13
hieronder ook bestuurders, managers, teamleiders en overige medewerkers
van regionale verenigingen, ggz, gehandicaptenzorg en chronische zorg ............................................................................................
Gemeenten en overheidsinstellingen
hieronder ook Kwaliteitsinstituut, NZA, KING, VNG en GGD
16:15
Tweede ronde parallelsessies (75 minuten)
17:30 Dinerbuffet
............................................................................................
Zorg- en welzijnorganisaties/-aanbieders
14:30 Eerste ronde parallelsessies (75 minuten) 15:45 Pauze
maatschappelijk werkers en preventiewerkers ............................................................................................
Jeugdteams, medewerkers jeugd-ggz
Opening en podiumgesprek olv Inge Diepman
zie pagina 21
18:30 Derde ronde parallelsessies (75 minuten) 20:00 Afsluiting 20:15 Borrel
............................................................................................
Zorgverzekeraars
............................................................................................
Ouderenspecialisten
............................................................................................ 2
ZonMw
Twitter mee, gebruik #zoib 3
ZonMw
EERSTE RONDE PARALLELSESSIES Thema: De burger centraal
14:30 - 15:45 uur
Een groep is effectiever in het realiseren van
inclusie op de arbeidsmarkt, in het onderwijs
U wordt aan het denken gezet. Op welke manier
gedrag te behouden door het ontwikkelen van
de buurt en faciliteren mensen meer regie over
In hoeverre bent u gastvrij naar mensen die
gedragsbehoud omdat de sociale steun om
een groepscultuur en sociale binding, collectief kan worden bevorderd.
Matty Crone, LUMC / Academische werkplaats publieke
1. A TOKKIE TOKKIE – zorgsamenspel voor wijkteams
samenleving, ook als je (veel) ondersteuning
kundige, maatschappelijk werker of schuldhulpverlener en bedenk met elkaar welke maatre-
gelen Anita het best kunnen helpen haar leven
....................................................
Bewegen in de buurt voor senioren en bevorderen van sociale cohesie en participatie
Onderzoek toont aan dat er vier typen bewegers zijn onder ouderen. Dit is bepalend voor het aanbod dat hun kan worden gedaan. De
ganisaties de kans daar grote stappen in te
wijkcentrum voor bewoners met een psychia-
mensen met ondersteuning van vijf zorgor-
zetten. Met behulp van de instrumenten uit
elkaar te zoeken naar mogelijke rollen die zij in de samenleving kunnen vervullen, werkte
één van hen na een half jaar een ochtend per week als begeleider in de kinderopvang. Een
jongen van twaalf gaat voor het eerst van zijn
leven gewoon naar school. Een ander is lid van een volkstuinvereniging geworden en werkt als assistent-dramadocent, een baan die hij heeft gekregen via de vrijwilligerscentrale.
Een volgende woont wekelijks als publiek de
ervaringen uit Leiden worden gekoppeld aan
repetities van een mannenkoor bij. Gebouwd
het Delfgoud project, waarin het bevorderen
op de ervaringen met de VeranderKIZT is er de
van een gezonde leefstijl van ouderen met een
lage sociaaleconomische status voorop staat. De nadruk ligt op het bevorderen van lichamelijke
activiteiten, sociale contacten, voedingsgedrag
en sociale weerbaarheid. Groepsprocessen lijken
individuele voornemens en gedrag te versterken. 4
...................................................
nodig hebt? Dat kan! In een pilot kregen twaalf
eigen talenten en interesses in kaart. Door met
Denise van der Klauw, TNO
Hans Kroon, Perspectief
1. D Ondersteunen van kwetsbare bewoners in de buurt bij deelname aan de maatschappij
Een leven leiden net als iedereen, midden in de
familie en professionele ondersteuners, hun
Marian Schoone, TNO
1. B
Inclusie in de wijk
de VeranderKIZT brachten zij, samen met hun
weer op de rails te krijgen.
die nodig zijn. Daarvoor zetten zij een cocreatief Anouk Bolsenbroek, Perspectief
dit spel gaat het om Anita: mentaal in de knoop, Speel mee in de rol van huisarts, wijkverpleeg-
zij aan de organisatorische randvoorwaarden veranderproces op.
welzijnsprofessionals onder leiding van een
oplopende schulden en problemen met de buren.
hun eigen leven te nemen. Tegelijkertijd werken
Mathieu de Greef, Bewegingswetenschappen RUG
1. C
casemanager een complexe hulpvraag aan. In
en in vrije tijd, bouwen supportnetwerken op in
gezondheid
...................................................
In een wijkteam pakken verschillende zorg- en
eerste ronde parallelsessies
iSupporter. De iSupporter werkt nog meer op
wijkniveau en op basis van inclusief ondernemerschap. In het project ‘Hart voor inclusie’
(Nuts Ohra) ontwikkelen zeven zorgorganisaties hun eigen inclusieve praktijken. Zij bouwen
aan een bruisende inclusieve wijk, werken aan ZonMw
‘Koffie om de Hoek’ is een inloopmiddag in een
ondersteunt u zelf al kwetsbare wijkbewoners? ‘anders’ zijn en hoe kunt u dit verbeteren?
Anne Elberse, Versa Welzijn
...................................................
1. E
Zelforganisatie in zorg en welzijn
Burgerinitiatieven van zorg en welzijn verspreiden zich snel over het land en
beïnvloeden het speelveld van zorg en welzijn. Ook voor professionals en bestuurders in zorg en welzijn is dit een interessante ontwik-
keling. De grote vraag is hoe professionals en
bestuurders op die ontwikkeling zouden kunnen
trische achtergrond. Voor deze doelgroep gaat,
inspelen, dan wel die initiatieven zouden
o.a. door de invoering van de WMO, een hoop
kunnen ondersteunen. Kennis en inzicht in de
veranderen. In het voorjaar van 2014 is een
motieven van initiatiefnemers en deelnemers
onderzoek uitgevoerd naar de belemmerende
en ondersteunende factoren voor deelname van bewoners met een achtergrond in de psychi-
atrie aan activiteiten in de wijk(centra). In deze
van dit type zelforganisaties kunnen daarbij
helpen. Eerst een kritische reflectie op basis van (internationaal) onderzoek naar burgerinitiatieven.
sessie komen de belangrijkste conclusies aan
Vervolgens twee praktijkvoorbeelden:
de orde, maar is er vooral veel uitwisseling
1) Gewoon Vitaal Blijven, een initiatief waarin
tussen de deelnemers. Een van de conclusies
Leidse burgers zelf inhoud en invulling geven
van het onderzoek is dat de bewoners met een
aan de wens ‘samen vitaal ouder worden’.
achtergrond in de psychiatrie meer individuele
2) GO! Leiden, waarin burgers en diverse
ondersteuning zouden willen bij deelname aan
partijen (gemeente, wijkvereniging, school,
de maatschappij, bijvoorbeeld bij deelname
werkgevers etc.) de leefomgeving zodanig
aan een activiteit in het wijkcentrum of bij
aanpassen dat de gezonde keuze de makke-
het doen van vrijwilligerswerk. Ook blijkt
lijkste keuze is.
dat de drempel om naar voorzieningen (in
Lex van Delden, Leiden Academy on Vitality and Aging
de wijk) toe te stappen ontzettend hoog is.
Tom van Oosterhout, Kennisatelier Lokale Verzorgingsstaat,
Toch verwachten wij hierin steeds meer van
kwetsbare doelgroepen, bijvoorbeeld dat zij zich melden bij een WMO-loket. Hoe kan de drempel
Vrije Universiteit Amsterdam
————————————————
naar voorzieningen in de wijk worden verlaagd? 5
ZonMw
eerste ronde parallelsessies
eerste ronde parallelsessies
Thema: Integrale aanpak
1. G Samenwerking tussen het sociale en medische domein
en wetenschap. We geven uitleg over wat de dit een oplossing kan zijn voor verschillende
1. K Wijkteams Jeugd: multidisciplinair werken in de praktijk
loket en de juiste ondersteuning te realiseren,
aanpak in twee pilotwijken tot stand komt.
verschillende disciplines binnen een jeugdteam?
Friese aanpak om per cliënt één duidelijk
zonder schotten. Een programma van de Friese
1. F
gemeenten, provincie, zorgverzekeraar, huis-
Op weg naar een vitale wijk met actieve bewoners
artsenkring en Zorgbelang.
Cassandra van den Berg, De Friesland Zorgverzekeraar
wijkgerichte integrale aanpak inhoudt en hoe problemen. Vervolgens laten we zien hoe deze
Geneeskunde
....................................................
1. J
werking tussen eerstelijnszorgverleners en de
1. H Evolutie van casemanagement: van dementie naar kwetsbare ouderen
gedrag. Voor de doelgroep is een Gezond Leven
taten. Wat is het effect van casemanagement op
Zwolle Gezonde Stad (JOGG aanpak) en Raalte
wijken volwassenen met een hoog risico op
een chronische aandoening vanuit de samen-
buurtsportcoach begeleid naar gezond en actief Aanbod ontwikkeld. Naast toelichting op de
aanpak in Haarlem, maakt u kennis met de ‘best
principles’ voor de verbinding van zorg met sport en bewegen. Deze zijn opgesteld vanuit verschillende perspectieven: de zorgverlener, de sport-
en beweegaanbieder, de patiënt/deelnemer en
Allereerst neemt u kennis van onderzoeksresul-
personen met dementie en hun mantelzorgers? Welk casemanagement model levert betere
kwaliteit van zorg? Wat zijn bevorderende en belemmerende factoren voor verschillenden
modellen van casemanagement? Vervolgens is
er interactie over de vraag welke veranderingen
de buurtsportcoach als verbindende schakel in
er optreden als het gaat om casemanagement
de wijk. Tevens zijn 10 praktische tips geformu-
m.b.t. kwetsbare ouderen. Wie voert dit uit (POH,
leerd voor deze verschillende doelgroepen. Tot
slot wordt uw actieve inbreng gevraagd voor de
uitdagingen op wijkniveau . Hoe wordt overzicht behouden en hoe worden doublures voorkomen van alle initiatieven die op wijkniveau plaats-
vinden (wijkteams/CJG)? Wie beheert de actuele sociale kaart op wijkniveau? Hoe blijft budget
casemanagers, wijkverpleegkundigen)? De veranderingen en mogelijkheden worden in kaart gebracht.
Gert-Jan de Haas, Vereniging Bedrijfstak Zorg Hein van Hout, VUmc (NPO-onderzoek)
....................................................
beschikbaar voor preventie en leefstijlbevor-
1. I
Marloes Aalbers, NISB
dering?
Liliane Sinke, ZorgOptimalisatie Noord-Holland (ZONH)
....................................................
Lessen voor het ontwikkelen van een wijkgerichte aanpak
Twee voorbeelden van het ontwikkelen van een
wijkgerichte integrale aanpak voor cliënten met multiproblematiek door mensen vanuit zorg,
welzijn en preventie. Deze aanpak is gefaciliteerd en aangestuurd door mensen uit beleid, praktijk 6
ZonMw
Wat komen de werkers tegen, hoe verandert
Jennifer van den Broeke, AMC-UvA, afdeling Sociale
....................................................
In Haarlem worden in twee achterstands-
Hoe werkt men in de praktijk samen met de
Met burgers integraal en wijkgericht werken aan gezondheid
dit hun werk? Hoe ontwikkelen zij samen het
nieuwe type professie dat in deze teams nodig
is en wat komt daar allemaal bij kijken? En wat is de winst van deze manier van werken voor
kinderen, jongeren en hun ouders? Deze vragen bespreken we met enkele professionals die
Al enkele jaren voeren de gemeenten Zwolle
werken vanuit wijkteams Jeugd in Arnhem en
en Raalte hun eigen programma uit om de
Amsterdam. Zowel in Arnhem als in Amsterdam
gezondheid van de inwoners te bevorderen:
is geëxperimenteerd met dit type multidiscipli-
Gezond. In deze programma’s werken gemeente en lokale partners, zoals welzijnswerk, sport, scholen, peuterspeelzalen en kinderopvang,
naire teams die werken in de wijk, op school, de
kinderopvang en andere plekken nabij kinderen, jongeren en hun ouders. DSP-groep en het
Verwey-Jonker Instituut vullen de ervaringen
(eerstelijns)gezondheidszorg, ouderenzorg en
wijk- en bewonersorganisaties intensief samen. Het draait om aandacht voor gezond gedrag en een gezonde omgeving. Meer bewegen, goede
voeding, verantwoord alcoholgebruik, maar ook
ontmoeten, samen doen, weerbaarheid en ‘lekker in je vel’ zitten. Alle partners en burgers leveren
van de professionals aan met onderzoeksbevindingen over de experimenten in de wijkteams. Uiteraard is er veel ruimte voor onderlinge uitwisseling.
Els Bouwman & Ellen van ’t Erve, Gebiedsteams Jeugd in Arnhem Professionals Amsterdam, (Ouder-en-kind teams)
op hun eigen manier en met eigen activiteiten
Marjolijn Distelbrink, Verwey-Jonker Instituut
een bijdrage. Ook organisaties en werkers die
gezondheid niet als kerntaak hebben. We willen met de deelnemers kijken hoe deze integrale
Karin Schaafsma, DSP-groep
....................................................
aanpak van gezondheid aansluit bij de veran-
1. L
ondersteuning in de buurt. Met de ervaringen
waarover in de beleidsplannen voor de transities
voor bij 53% van de mannen en bij 43,7% van de
deringen in het sociale domein en bij zorg en
en lessen uit deze programma’s kan ‘preventie’,
veel wordt geschreven, concreet invulling krijgen. Marja de Jong, GGD IJsselland Ina Kievit, GGD IJsselland
.................................................... 7
Netwerkontwikkeling rondom leefstijl in Amsterdam
In 2012 kwam overgewicht/obesitas in Nederland vrouwen. Overgewicht zorgt na roken voor het meeste verlies van gezondheid en een vermin-
derde kwaliteit van leven. Amsterdam kent een breed aanbod aan zorg- en welzijnsactiviteiten ZonMw
eerste ronde parallelsessies
eerste ronde parallelsessies
gericht op een gezonde leefstijl. Helaas wordt dit
Ammy van Eerden, Vrije Baptistengemeente Bethel
bewoners zijn vaak moeilijk te bereiken. Als
Evert Jan Hooijer, ICT-applicatie Mantelzorgdossier, Xlab
aanbod onvoldoende benut. De meest kwetsbare patiënten een zorgtraject hebben afgesloten
Frank Verschuur, VieR Organisatie Innovatie
Thema: Methodieken en competenties
Thema: (Gemeentelijk) beleid / financiële aspecten
....................................................
(bv. bij fysio-, oefentherapeut, diëtist), wordt
samenhang tussen zorg-, sport- en welzijnsaan-
1. N Regie over je leven houden met hulp dichtbij
1. P
in Amsterdam aan, die een effectieve uitvoering
ouderenadviseurs op, die in staat zijn met
Deze sessie bestaat uit vier onderdelen:
er vaak nauwelijks vervolg gegeven aan een
actieve leefstijl. Er is ook sprake van onvoldoende bieders. Hierop haken verschillende initiatieven
van zorg-sport-welzijns-trajecten nastreven met als doel een samenhangend aanbod te realiseren.
———————————————— Thema: Informele zorg
- Wijkverpleegkundige nu en in de toekomst:
bieden en de sociale kaart in hun gemeenten stand gekomen vanuit samenwerking tussen
de Stichting Welzijn en opgeleide vrijwilligers.
Onafhankelijke, makkelijk benaderbare vrijwil-
kunnen, waar zij hulp bij nodig hebben en bij wie ze daarvoor terecht kunnen. Jeannette de Haan Dijkstra, PCOB
————————————————
verband op gebiedsniveau binnen de gemeente
Thema: Eerstelijn
Smallingerland. Hierin zijn alle versnipperde
om de mantelzorger zo te ondersteunen dat
1. O Het wijkgezondheidscentrum Lijn 2
daardoor in de thuissituatie verzorgd blijven. Er
centrum zijn bij de verbinding van het medische
organisaties, kerken e.d. met elkaar verbonden overbelasting wordt voorkomen. Mensen kunnen is één aanspreekpunt in de buurt voor mantel-
Wat moet de rol van een wijkgezondheids-
en sociale domein, bij de verbinding van zorg
zorgers. Presentaties over de projectaanpak, de
en preventie, bij het ondersteunen van de eigen
Risico-aanpak en een ICT-applicatie voor een
elektronisch mantelzorgdossier. Voor deze sessie is het handig een tablet mee te nemen! Annemarie Ruesen, Stuurgroep ZorgBuurtSuper,
wat is het expertisegebied en identiteit van de wijkverpleegkundige en de positie in de wijk?
- Bachelor Nursing 2020: de 17 hogescholen
In de regio Haaglanden is een programma
opleidingsprofiel voor de studie hbo-verpleegkunde. In 2020 zijn alle verpleegkundigen
toegerust als beginnend beroepsbeoefenaren ook voor de wijk.
Johan Lambregts, projectleider
regie en bij het ondersteunen van burgerinitiatieven? Er zijn vele initiatieven in Nederland. In
beroepsprofiel en de “nieuwe kijk op verpleegkunde” heeft preventie een belangrijke plek gekregen. U hoort de visie van V&VN op
pering in het sociale en zorgdomein: veel
samenwerking, en alles zonder focus. De onder-
steuningsorganisaties willen met een regionale agenda hier focus in aanbrengen. De regionale optimale zorg op de juiste plek bieden, meer
zelfmanage-ment en zelfzorg, shared decision
doel van dit succesvolle traject van ZonMw en
en medische domein in sociale wijkteams en
- Ambassadeurs voor de wijkverpleegkundigen: V&VN eerstelijnsverpleegkundigen (2013) is
rolmodellen te kweken voor en door wijkver-
making), organisatie (bv. verbinding sociale kernteams GPO (gestructureerd patiënten-
overleg), samenwerkingsverbanden op gebieds-
pleegkundigen. Wat zijn de ervaringen en
niveau als bestuurlijk kader) en financiering
effecten?
(bv. verbinding gemeentelijke middelen en
Irma Kooijman, Zorggroep Almere
————————————————
deze sessie komen de beste ideeën bij elkaar.
ZonMw
eerste en tweede lijn. Er was (te) veel versnip-
Anne Marie Vaalburg, V&VN
middelen zorgverzekeringswet/ABWZ, popula-
tiebekostiging, shared savings, preventiebekostiging).
Loes Hulsebosch, Hulsebosch Advies
...................................................
———————————————— 8
ningsorganisaties voor zorg en welzijn in de
agenda Haaglanden richt zich op inhoud (bv.
Toon Voorham, GC Lijn 2
ZuidOostZorg, Sûnenz
in uitvoering, op initiatief van de ondersteu-
initiatieven en aanbieders, concurrentie en
- Preventie door verpleegkundigen: in het
preventie.
organisaties van professionals (o.a. wijkver-
pleegkundigen, huisartsen) en vrijwilligers-
‘Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt’
mensen mee te denken op al hun levensge-
beeld te brengen, dat duidelijk is wat zij zelf nog
De ZorgBuurtSuper is een samenwerkings-
maken in dit traject een nieuw, gezamenlijk
ligers helpen de mensen hun situatie zo in
1. M ZorgBuurtSuper Drachten
Juliane Steffen, ZZG Zorggroep Nijmegen
1. Q Duurzame Zorg en Ondersteuning in de Buurt Haaglanden, van versnippering en concurrentie naar gezamenlijke focus en transformatie
Ouderenorganisaties leiden vrijwillige
kennen. In Hoogeveen en Meppel is dit tot
Michaela Schönenberger, GGD Amsterdam
De wijkverpleegkundige is weer terug!
9
ZonMw
eerste ronde parallelsessies
1. R
eerste ronde parallelsessies
Gebiedsgerichte preventie van angst en depressie
komen de verschillende dilemma’s en keuzes
onder meer voor de maatwerkvoorzieningen:
met ouders over hun hulpvraag en vergroot
orde, waarbij we ingaan op de opdracht, positio-
vorm krijgt in netwerken en teams, is onderwerp
het gesprek bij de ouders. Zodoende loopt het
rond de inrichting van sociale (wijk)teams aan de
Angst en depressie vormen een groot gezond-
nering en werkwijze van de Sociale teams in het
heidsprobleem in Amsterdam, vooral in
werkveld. In een interactieve sessie bespreken we
aandachtswijken. Risicogroepen zijn bewoners
met een lage SES, migrantengroepen, werklozen, alleenstaanden en mantelzorgers. Amsterdam
kent een breed aanbod aan formele en informele
vragen zoals:
- Hoe zien sociale (wijk)teams er in de praktijk uit, welke partijen en professionals nemen deel?
zorg- en welzijnsactiviteiten direct of indirect
- Welke opdracht hebben de wijkteams
angstklachten. Helaas wordt dit aanbod onvol-
- Hoe integraal zijn de teams en welke
gericht op het voorkomen van depressie- en
(werkwijze, doelen en doelgroepen)?
doende benut en is er onvoldoende samenhang.
knelpunten doen zich daarbij voor (van 0
De meest kwetsbare bewoners zijn bovendien vaak moeilijk te bereiken. Daarom hebben
tot 100 jaar, public health, preventie, hulp en behandeling)?
de GGD, Geestelijke Gezondheidszorg (GGZ)
We leiden deze sessie vanuit onze ervaringen
handen ineengeslagen. Met een gebiedsgerichte
wijkteams NH (sinds januari 2013). Ambtenaren
aanbieders en verschillende stadsdelen de
aanpak zetten zij versterkt in op de integrale
preventie van angst en depressie. Twee praktijkvoorbeelden uit verschillende stadsdelen. Francisca Flinterman, GGD Amsterdam
....................................................
1. S
- Organisatie en financiering van het samenwerkingsmodel en van formele en informele (zorg) netwerken.
- Instrumenten en methodische aanpak: de
spreking, (vroeg) signalering, ondersteuningsplannen (en zorgplannen), evaluatie en terugkoppeling.
- Werken in multidisciplinaire teams: hoe gaat
Carla Kolner, Kenniscentrum WMO en Wonen / DSP-groep
Marita Meulmeester, Bureau Meulmeester en Veltman
meervoudige opdracht, die op hoofdlijnen
pleegkundige.
teams actief. Er is een signaleringsnetwerk, een
———————————————— Thema: Technologie
vroegtijdige signalering en preventie, en 3)
voor kwetsbare burgers. Lukt dat allemaal? Zijn
sociale teams inderdaad de verbindende schakel
ondersteuning van de JGZ, landelijk worden
in de doorlopende lijn van preventie tot zorg?
Hoe hoog kunnen de ambities zijn? In deze sessie 10
praktijk, casemanagers dementie, adviseurs
wijkverpleging, steunpunt mantelzorg. Hier is het team gehuisvest dat de gesprekken doet ZonMw
de nieuwe inrichting van de zorg voor de jeugd. De sessie rijkt de aanwezigen handvatten aan
voor de uitrol van vernieuwingen in de zorg voor de jeugd, in de eigen wijk, maar ook daarbuiten. Olivier Blanson Henkemans, TNO
....................................................
wonen, welzijn, zorg, maatschappelijk werkers,
vijf verschillende organisaties onder één dak:
het bieden van ondersteuning en een vangnet
organisatie, zorgverleners, ouders en de app zelf.
Marjolein Keij, TNO
praktijkverpleegkundige ouderen, huisartsen-
zijn wijkteams. Er werken ook disciplines van
geïmplementeerd, met aandacht voor het beleid,
SamenStartenApp een plaats kunnen krijgen in
wijkteam, indicatiestelling, financiering.
1. U Van wijk naar wijk. Lessen voor het uitrollen van de SamenStartenApp voor een wijkgerichte aanpak
zorgnetwerk, een team ‘mens op maat’ en er
kracht en burgerkracht, 2) het organiseren van
Tijdens de sessie bespreken we hoe de app is
mee te denken over hoe vernieuwingen zoals de
In De Bilt zijn diverse netwerken en (wijk)
te typeren is als: 1) het versterken van eigen
is de app ook relevant voor andere gemeentes
app. Ten slotte wordt de aanwezigen gevraagd
Samenwerken in wijkteams, verbindingen tussen zorg en welzijn
app spreekt lager opgeleide ouders extra aan
wat nog nodig is voor verdere borging van de
- Belang van meten van effecten en resultaten.
Over kansen en dilemma’s van gemeenten
meerd, ook over voorzieningen in de buurt. De
Ook ervaringen, de lessen die zijn opgedaan en
dat in de praktijk.
casus(sen).
1. T
aan het licht. Ouders worden op maat geïnfor-
deze meerwaarde voor een wijkgerichte aanpak
afstemming zorgcoördinatie, casuïstiekbe-
- Rol van de (wijk)verpleegkundige in het
Ard Sprinkhuizen, Hogeschool Inholland
gesprek soepeler en komen hulpvragen sneller
een moeilijk bereikbare doelgroep. Vanwege
tureerd signaleren en doorverwijzen,
uit gemeenten en/of professionals doen mee. We doen dit aan de hand van (een) concrete
‘parent empowerment’. De app legt de regie op
en helpt daardoor betere zorg te verlenen aan
wijkanalyse, vraaggericht werken, gestruc-
- Hoe ziet de toekomst er uit: model casever-
....................................................
en professionals. Sociale teams hebben een
van deze sessie.
met onder andere de Kenniskring Sociale
Niek Fransen, DSP-groep
Sociale (wijk)teams: verbindende schakels met een meervoudige opdracht?
front-office Wmo-loket. Hoe de samenwerking
Hoe kan de SamenStartenApp, gericht op de
1. V Ambient Assistent Living (AAL): voor zelfstandigheid en zorg in de buurt De samenleving veroudert. In 2050 is ongeveer 25% van de inwoners ouder dan 65 en een
toenemend deel 80+. Senioren van de toekomst zijn gemiddeld mondiger, actiever en meer
gericht op zelfbeschikking. En ze hebben meer ervaring met ICT/technologie. AAL anticipeert
uitgerold? De app helpt jeugdverpleegkun-
hierop door – samen met ouderen en andere
digen tijdens huisbezoeken in gesprek te gaan
gebruikers – ICT-oplossingen te ontwikkelen 11
ZonMw
eerste ronde parallelsessies
TWEEDE RONDE PARALLELSESSIES
en op de markt te brengen. Het gaat in AAL
Thema: De burger centraal
niet alleen om zorg en ondersteuning voor
16:15 - 17:30 uur
is, dat de ervaringsdeskundigen veel makkelijker contact maken dan reguliere hulpverleners. Zij
(kwetsbare) thuiswonende ouderen en hun
kunnen er de tijd voor nemen, kunnen zich goed
mantelzorgers, maar even goed om support
inleven en zijn praktisch. Zo krijgen ze mensen
van sociale netwerken en om te stimuleren
in beweging, bij wie dat anders niet. Daarmee
maatschappelijk actief en mobiel te blijven.
vormen ze een waardevolle aanvulling op de
Over het voetlicht komen verschillende
& diensten – uit dit internationale samenwer-
2. A Huiskamergesprekken
Geja Langerveld, ZonMw/AAL
Zorgbelang Fryslân de werkvorm ‘Johanna’
AAL-oplossingen – combinaties van producten kingsprogramma.
reguliere hulp- en dienstverlening. Anne-Marie van Bergen, Movisie
....................................................
Om met de burger in gesprek te gaan heeft
————————————————
ontwikkeld. In meer dan 30 huiskamers in
2. C Buurtmannen en vrouwen
Noord-Holland zet men het huiskamergesprek in
bieden wij een unieke manier van ondersteuning
Dongeradeel is deze methode toegepast. In
Thema: Divers
om met ouderen te bespreken hoe men (beter) oud wil worden.
Burgers: gezond, zelfredzaam, participerend
Piet Kuhlmann, Zorgbelang Nederland
....................................................
ruimten van de woonzorgcentra anders worden
2. B Cliëntondersteuning in de buurt vanuit ervaringsdeskundigheid
geld voor welzijnsgerelateerde activiteiten voor
matiek hebben vaak een klein netwerk, geen
Met de scheiding wonen en zorg moet het
beheer en gebruik van gemeenschappelijke
georganiseerd. In principe is er onvoldoende
BUURT m/v is in 2011 door Bouman GGZ opgezet
zelf hebben ervaren hoe het is om vanuit zo’n
als steuntje in de rug voor kwetsbare wijkbe-
situatie weer actief te worden en je leven naar
eigen mogelijkheden en wensen in te richten. Ze gebruiken deze ervaring in het contact leggen met en coachen van wijkbewoners die met
vergelijkbare problemen kampen. Zij hebben een onafhankelijke positie en werken samen met
sociale wijkteams en gespecialiseerde hulpver-
leners. De ervaring in Oss, Gouda en Amsterdam 12
ZonMw
deelnemers de bijeenkomst met de ins and outs
staan.
tondersteuners in de buurt. Zij zijn mensen die
————————————————
extramurale begeleiding. Concreet verlaten de
uitdaging waar we met z’n allen in 2015 voor
groep richten zich ervaringsdeskundige cliën-
Jan Rutten, Vierstroom – Wonen met Zorg
saties en de korting op budgetten voor intra- en
in alle wijken en een oplossing biedt voor de
talenten die ze wel hebben te benutten. Op die
Huis van de Buurt.
ruim heeft bewezen. Ons project biedt een
van een innovatief concept, dat toepasbaar is
vaak relatief geïsoleerd en zien geen kans de
buurtinitiatieven voor gezamenlijk gebruik als
innovatieve manier, die na een pilot zichzelf
en gemeentes voor staan met de decentrali-
werk en weinig financiële middelen. Zij leven
van deze ruimten. Dit biedt o.a. kansen voor
en betaald aan het werk. Dit doen wij op een
antwoord op de uitdaging waar zorginstellingen
Mensen met psychische en psychosociale proble-
zorgbehoevende bewoners. Gevolg is leegstand
aan kwetsbare burgers in de wijk. Twee sociale
domeinen worden verenigd in één doelstelling.
Angelique Vlaar, Omring
1. W Huis van de Buurt
Met Buurt m/v (buurtmannen en vrouwen)
13
woners; mensen die om welke reden dan ook
in een sociaal isolement terecht zijn gekomen.
Soms omdat ze (ex)verslaafd zijn of last hebben
van psychische klachten en soms gewoon omdat ze moeilijk contact maken of moeite hebben
met de taal. Wat de oorzaak ook is, BUURT m/v
helpt kwetsbare bewoners bij het oplossen van problemen die een plezieriger leven in de weg ZonMw
tweede ronde parallelsessies
tweede ronde parallelsessies
Thema: Integrale aanpak
staan en leert de deelnemers om zelf de regie over hun eigen leven weer op te pakken. Hannan El Garmouhi, Antes
....................................................
2. D Tijdig spreken over het levenseinde
een complex proces. Om samen te werken
Samenwerking in de buurt vormgeven is
over uw levenseinde: de start’ inventariseert de
aan betaalbare zorg in de buurt is een goede
vindplaatsen waar burgers bij elkaar komen en
start daar dialogen. Met als doel bewustwording over je eigen stem in wat goede/gewenste zorg is in de laatste levensfase. Daarnaast wordt bij
wisselwerking tussen burgers, zorgaanbieders, gemeenten en zorgverzekeraars onontbeerlijk.
Om effectief samen te werken, zijn verschillende stappen te onderscheiden, van het verbinden
zorg- en hulpverleners een start gemaakt met
van partners tot aan het organiseren en borgen
de bewustwording van hun rol. Opnieuw door
van de samenwerking. Caransscoop heeft
de dialoog te starten, maar ook door specifieke
hiervoor een model ontwikkeld. Caransscoop is
nascholing over dit onderwerp.
een Regionale Ondersteuningsstructuur (ROS)
Sandra de Loos, GoedLeven
....................................................
2. E Cliëntparticipatie
in Oost Nederland. Het model helpt betrokken partijen in de buurt (dus breder dan de eerste lijn) effectief samen te werken.
Janet Huizer-Siebes, Caransscoop (ROS)
....................................................
Hoe zal het vanaf 2015 gaan met kwaliteit van
Lukt het wel om de participatie van bewoners en
2. G Samen zorgen voor jeugd in de wijk
geboden ondersteuning inderdaad bij aan meer
aan de slag met (wijkgerichte) integrale zorg?
de zorg en ondersteuning in wijken en buurten? het zorgen voor elkaar te vergroten? Draagt de zelfredzaamheid en eigen regie? Maak kennis met meer of minder prille initiatieven waar
Centrale vraag: hoe kun je anno 2014 het beste Ervaringen uit ZuidOost Brabant, waar de
huisartsenzorg de POH Jeugd inzet en deze
gemeenten en aanbieders samen met burgers/
praktijkondersteuners regelmatig contact
cliënten indicatoren ontwikkelen om zicht te
krijgen op de kwaliteit en resultaten van zorg en ondersteuning in de wijk. Karin Sok, Movisie
———————————————— 14
meer cultuursensitief te maken.
deelnemer direct aan de slag om het aanbod
Verloskundigen die naar dit aanbod van de JGZ
op het levenseinde. Het project ‘Praat tijdig
patiënten blijken niet goed voorbereid te zijn
een jeugdverpleegkundige vóór de geboorte
Verder de resultaten van huisbezoeken door
voor aanstaande ouders, verloskundigen en JGZ.
naasten en 4% met een arts. Huisartsen en
levenseinde, 41% heeft erover gesproken met
Met de handreikingen uit deze sessie kan de
van een kind. Dit blijkt meerwaarde te hebben
2. F Model voor effectieve samenwerking
71% van de mensen heeft nagedacht over het
de ouders en de generalistenteams.
hebben met de JGZ en de huisarts/kinderpsycholoog.
Daarnaast is een werkgroep gevormd van JGZ
(0-4 jr en 4-19 jr) en huisartsen met als doel de
samenwerking te intensiveren met elkaar en met ZonMw
Bas Steunenberg, UMC Utrecht / KOZ Utrecht (NPO)
....................................................
verwijzen, ervaren dat zij ontlast worden van de
2. I
zinnen. En jeugdverpleegkundigen kunnen zo
gezinnen. Dit verheldert de problemen samen
kostenbesparing in de zorg wordt steeds meer
zorg rond psychosociale problemen in risicogeal vroeg een relatie opbouwen met kwetsbare
Even Buurten: een integrale wijkaanpak
Door de dubbele vergrijzing en noodzaak van
met de aanstaande ouders, motiveert voor en
een appèl gedaan op ondersteuning van ouderen
verwijst naar hulp, adviseert, geeft voorlichting
door informele netwerken. In Rotterdam is
en lichte (opvoedings)-ondersteuning.
sinds mei 2011 het project ‘Even Buurten’ actief
Aanstaande ouders zijn blij dat zij de jeugdver-
waarin professionals uit zorg en welzijn via
pleegkundige al vóór de geboorte leren kennen
een integrale wijkaanpak proberen de sociale
en samen met haar kunnen bekijken wat er
netwerken rondom thuiswonende ouderen
nodig is voor een goede start met de baby.
te versterken, met als doel (vroeg)signalering
mogelijk te maken en concrete hulp en onder-
Inge Tissen, Zuidzorg
steuning te bieden aan kwetsbare ouderen.
Robert Vening, SGE Remy Vink, TNO
....................................................
2. H Zorg en welzijn voor de oudere migrant
Uitgangspunt hierbij is de wens van de oudere zelf. Wat kan hij of zij nog zelf doen? De resul-
taten van de evaluatie van Even Buurten worden besproken en praktijkervaringen op interactieve wijze uitgewisseld. De centrale vraag is wat er
nodig is (van beleidsmakers, zorg- en welzijnsor-
Oudere migranten maken nog weinig gebruik
ganisaties, de gemeente, professionals, informele
van het huidige zorg- en welzijnsaanbod. In het
netwerken en ouderen zelf) om tot een integrale
NPO-project ‘Stem van de Oudere Migrant’ is
wijkaanpak te komen.
ervaring opgedaan met de functie van sleutel-
Anna Nieboer, iBMG/EUR
figuur, die een brug vormt tussen lokale zorg-
....................................................
en welzijnsinstellingen en oudere migranten.
behoeften van deze groep en treedt in contact
2. J
welzijnsaanbod meer cultuursensitief wordt en
thuis wonen. De manier waarop we denken over
De sleutelfiguur inventariseert de wensen en met lokale aanbieders, zodat het zorg- en
dus beter wordt gebruikt door oudere migranten. Sleutelfiguren kunnen worden ingezet bij
groepen van 50 ouderen van gelijke achtergrond. 15
Kanteling krijgt ‘gezicht’ in Haarlem
Mensen met een zorgvraag blijven steeds langer zorg is erg aan het veranderen. We willen meer kijken wat mensen nog wel kunnen doen (voor
elkaar) in plaats van wat ze niet kunnen. En ook ZonMw
tweede ronde parallelsessies
tweede ronde parallelsessies
is er minder geld. Het moet dus anders, maar dat
en niet langer vanuit bestaande organisatie- en
we dat voor elkaar? Zorgbalans, de gemeente
Jan Joost Meijs, Gezondheidscentrum de Roerdomp
is makkelijker gezegd dan gedaan. Hoe krijgen Haarlem en Vilans zijn samen met bewoners,
financieringssystemen.
Chantal Walg, Syntein en Radius
vrijwilligers en een aantal andere organisaties
een pilot gestart in de Transvaalbuurt in Haarlem om hier antwoorden op te vinden door nieuwe lijntjes in de wijk te leggen en verleggen.
Deelnemers kunnen na de sessie concreet aan de
Marij van Spanje, Syntein
———————————————— Thema: Informele zorg
slag met tips om te komen tot nieuwe arrange-
....................................................
2. K Positieve Gezondheid
2. L
Samen zorgen met mantelzorgers
Medewerkers van de thuiszorg en mantelzorgers
Het centraal stellen van positieve gezondheid als gemene deler is een belangrijke voorwaarde om samen te werken aan gezondheidsbevordering en ziektepreventie in de buurt. Welzijnsorgani-
spelen beiden een belangrijke rol in de zorgnet-
werken van thuiswonende ouderen. Tot op heden is er echter tussen hen weinig sprake van echte samenwerking en overleg over de zorg. Voor
thuiszorgmedewerkers (en hun managers) is het
saties sturen door ‘de kanteling’ al steeds meer
van belang hier een visie op te hebben, verbonden
op eigen kracht en zelfredzaamheid. Wanneer
niet ziekte, maar gezondheid en daarmee welbevinden, dus de mogelijkheden van mensen centraal staan, volgen als vanzelfsprekend
aan handelingen en procedures in de werk-
situatie. Hierbij spelen vragen als: wie zien wij als mantelzorger (de buur net zo goed als de dochter en welke dan)? Wat kunnen hun taken zijn? Hoe
gezondheidsbevordering en ziektepreventie als
belangrijke maatregelen binnen zorg en welzijn. En wordt daarmee de samenhang tussen de
verschillende organisaties ook veel duidelijker.
leggen we contact met mantelzorgers?
Mantelzorgmakelaars kunnen mantelzorgers
ondersteunen op hun weg door het land van zorg en ondersteuning met zijn vele regels en proce-
Het is belangrijk dat er vanuit deze positieve
dures. Niet het zorgen zelf, maar de regeltaken er
bedoeling gedacht en gehandeld wordt. De
om heen zijn vaak zeer belastend voor de mantel-
implementatie van dit gedachtegoed, werken
zorgers. Mantelzorgmakelaars nemen die regel-
vanuit de mens en niet vanuit organisatiesy-
taken over, zowel op het gebied van (mantel)zorg
stemen, doet niet alleen een beroep op een
andere manier van denken bij burgers en professionals, maar ook op het anders inrichten en
als op andere, gerelateerde beleidsterreinen. Marjolein Broese van Groenou, VU/FSW/Sociologie Maaike Dautzenberg, Dautzenberg Research en Advies
organiseren van ondersteuning en zorg. In deze
sessie kunt u ‘positieve gezondheid in de praktijk’ omdenken: van ziekte naar positieve gezondheid
16
Meeleefgezinnen zijn vrijwilligers die in hun gezin op vaste tijden veilige stimulerende
gericht op informele zorg voor het jonge kind
2. N Negen lessen om de organisatiekracht van zorg en ondersteuning in de buurt te versterken
positieve effecten bij de ouder(s) zijn onlosma-
programma Op Eén Lijn gekomen in hun
opvang bieden aan een jong kind. Tenminste een dagdeel per week en een weekend per
maand. Het Concept MeeleefGezin is primair
van ouders met psychiatrische problemen. Maar
menten in hun wijk. Lidewij Vat, Vilans
Thema: Eerstelijn
2. M MeeleefGezin als ‘Kennis in de buurt’
kelijk ook inzet van de interventie. Zowel bij de
organisatie-ontwikkeling om multidisciplinaire
ouders als bij de jonge kinderen vormt de eigen
samenwerking in een geïntegreerde eerste lijn
kracht het uitgangspunt. Als weerbaarheid kan
te bevorderen? De centrale vraag: wat bepaalt
toenemen om kwetsbaarheid te compenseren,
nu het succes van deze organisatie-ontwikkeling
ontstaat meer stabiliteit bij ouders én bij het
volgens u en welke lessen leert u daar uit? Hoe
jonge kind. Een meeleefgezin is een stabiel
kunt u de effectiviteit van uw samenwerkings-
functioneel netwerk in de buurt naast het
verband vergroten door zowel bestuurlijke
persoonlijk sociaal netwerk. Het draagt er aan
ontwikkeling als projectmatige innovatie?
bij dat kwetsbare gezinnen beter deelnemen
Antoinette de Bont, Erasmus Universiteit Rotterdam
aan de samenleving. GGZ-kennis en positieve
...................................................
ervaringen met behandeling van ouder-kindre-
gedragen en heeft het Appeltje van Oranje
2. O Preventie en zorg in de wijk door zorg en welzijn: wat krijgt prioriteit?
kan worden geïmplementeerd in gemeenten. De
gevolgen voor de rol van preventie in de zorg en
laties van kinderen van 0 t/m 4 jaar en ouders
met psychiatrische problemen liggen er aan ten grondslag. Dit Concept wordt inmiddels breed
gewonnen. Nu gaat het erom hoe dit het beste
vraag ‘Hoe kunnen we informele zorg van goed getrainde vrijwilligers integreren in de professionele zorg voor Jeugd?’ staat centraal.
Veranderingen in zorg en welzijn hebben
dus voor professionals en de context waarin ze
werkzaam zijn. In opdracht van ZonMw hebben
de drie Academische Werkplaatsen Thuiszorg in Nederland de belangrijkste vragen van zorg- en
Femke van Trier, Stichting MeeleefGezin
welzijnsprofessionals rondom de uitvoering van
Martin Pragt, Communicatietrainer/adviseur Michiel Marlet, Advies Meldpunt Kindermishandeling
————————————————
preventie en zorg thuis verkend. Deze boeiende
verkenning heeft vier hoofdthema’s opgeleverd die op dit moment actueel zijn in de eerste lijn. Te weten: regie bij de cliënt, integraal werken
Freke Schoemaker-Molendijk, Beroepsvereniging van
aan preventie en zorg, wijkgericht werken aan
MantelZorgMakelaars BMZM
.................................................... ZonMw
Hoe ver zijn de 69 projecten van het ZonMw-
preventie en zorg, en rollen van verpleegkun 17
ZonMw
tweede ronde parallelsessies
tweede ronde parallelsessies
digen en verzorgenden. Per thema bestaan
Hogeschool Windesheim onderzoekt hoe deze
of meer inkomsten door extra zorgvragen.
het alcoholgebruik onder jongeren zich heeft
en welzijnsprofessionals zorg en preventie
de eerste lijn bevorderen dan wel belemmeren.
niet. De ene organisatie gaat erop vooruit, de
kwantitatieve onderzoeksmethoden en vonden
mooie voorbeelden van de wijze waarop zorg-
visies op beroepsethiek de samenwerking in
uitvoeren en hoe zij daarbij recent ontwikkelde
Enkele opmerkingen uit de praktijk:
methodieken inzetten. Tegelijkertijd heeft de
• “Kan schurende beroepsethiek een excuus
praktijk ook behoefte aan aanvullende kennis
op het terrein van preventie en zorg. Onderzoek naar praktijkproblemen is gewenst en kan de
benodigde kennis genereren om jouw werk in
zijn om de samenwerking niet te zoeken?” (bestuurder beroepsvereniging)
• “Hoe gaan we om met privacygevoelige
informatie, het beroepsgeheim en de samen-
relatie tot de zorg- en welzijnsvrager naar een
werking met mantelzorgers en vrijwilligers?”
hoger plan te tillen. Beide invalshoeken ten
(adviseur welzijnsorganisatie)
aanzien van de vier thema’s zijn terug te vinden
Doel van de sessie is eerstelijnsprofessionals
door verpleegkundigen en verzorgenden”.
scheiden) in hun samenwerking in de wijk.
in de “Kennisagenda preventie en zorg thuis
te laten zoeken naar wat hen verbindt (of kan Dit leidt tot kennis en inzicht in hun visie op
Monique Mensen, Hogeschool Windesheim
beroepsethiek en samenwerking. De resultaten
Jenine Bijker, Zorggroep Meander Marina Teeuwen, MEENT Groep
———————————————— Thema: Methodieken en competenties
van deze sessie zullen in een korte presentatie
worden gekoppeld aan de onderzoeksresultaten.
ontwikkeld. Wij combineerden kwalitatieve en
ander achteruit. Dit kan de samenwerking onder druk zetten. Er zijn verschillende manieren om die druk te verlichten. Zoals goed inzicht in
voor is’. Ten tweede goede afspraken over financiële verdelingen onderling: eerlijk verdelen van lusten en lasten. Ten slotte goede afspraken met financiers over wat wel en niet wordt
tieve bekostigingsmodellen. Deze onderwerpen komen aan bod in deze sessie over kosten en
borgen, zonder dat financiering hierbij in de
...................................................
Thema: (Gemeentelijk) beleid / financiële aspecten
2. R Effecten van integraal beleid op ontwikkelingen in alcoholgebruik onder jongeren in Brabant
van elkaar kunnen overnemen die eerder strikt kernwaarden van het beroep? Wat is de visie van
cliënten beter ondersteund. Dit brengt een
en als specialist moeten zij in de wijk taken
gescheiden waren. Wat betekent dit voor de
eerstelijnsprofessionals op hun beroepsethiek? Het lectoraat Innoveren in de Ouderenzorg van
18
Door samen te werken op wijkniveau worden verschuiving met zich mee van kosten en
opbrengsten. Zoals extra kosten van overlegtijd ZonMw
2. S Landelijke en regionale ondersteuning
Er zijn verschillende regionale en landelijke
programma’s die de transitie ondersteunen. Drie
- VNG-programma Sociale teams. NN
...................................................
2. T Academische werkplaatsen
Daardoor is het onzeker in hoeverre dit beleid
2. Q Eerlijk zullen we alles delen – kosten en baten van wijkgerichte zorg en welzijn
Anton Kunst, AMC afdeling Sociale Geneeskunde
- Programma Gezond In;
oplevert in termen van gezondheidswinst.
verwacht dat zij samenwerken. Als generalist
voor jongeren van 16 jaar en ouder.
- Programma WMO-werkplaatsen;
dat lokaal-integraal beleid uiteindelijk iets
praktijkondersteuners en welzijnswerkers wordt
dit beleid. De uitdaging voor toekomstige evalu-
daarvan presenteren zich:
Het is in de praktijk erg lastig om aan te tonen
pleegkundigen, maatschappelijk werkers,
sectoren waren doordrongen van het belang van
...................................................
u handvatten heeft om de samenwerking te
Ouderenzorg
Van eerstelijnsprofessionals zoals wijkver-
gunstig in gemeenten waar ook andere beleids-
Ivanka van der Veeken, GGD West-Brabant
baten van wijkgerichte zorg en welzijn. Zodat
Evelien Rijken & Marjolein de Weerd, TNO
een sterkere daling in alcoholgebruik, was vooral
aties is om beleidseffecten ook op te sporen
vergoed, in traditionele vorm of met alterna-
Hogeschool Windesheim, lectoraat Innoveren in de
16 jaar sterker was afgenomen in gemeenten
ontwikkeling van integraal beleid, en daarmee
iedereen weet ‘waar de samenwerking goed
weg staat.
dat het alcoholgebruik onder jongeren onder de die hadden ingezet op integraal beleid. De
de meerwaarde van de samenwerking, zodat
Annemieke van den Berg & Marieke Koopman-Draijer,
————————————————
2. P Schurende beroepsethiek? De eerstelijn verandert in hoog tempo!
Sommige activiteiten worden vergoed, andere
leidt tot verbetering van de volksgezondheid.
Deze sessie is vervallen.
Doel van deze sessie is te illustreren dat het
————————————————
mogelijk is lokaal-integraal beleid te evalueren op effecten op de gezondheidssituatie op
gemeentelijk niveau. Wij presenteren de resul-
taten van onderzoek waarin voor alle Brabantse gemeenten in kaart is gebracht welk beleid zij
hebben gevoerd voor de preventie van alcohol-
gebruik bij jongeren, en hoe in deze gemeenten 19
ZonMw
DERDE RONDE PARALLELSESSIES
tweede ronde parallelsessies
Thema: Technologie
Thema: Divers
Thema: De burger centraal
18:30 - 19:45 uur
een succes te maken van het inzetten van
zelfmanagementtrainingen voor zorgverleners in de 1e lijn en voor mensen met chronische ziekten? Welke organisatorische randvoor-
2. V De dorpswinkel Superr en de Zorgvilla – MBO aan het werk
2. U Hoe krijg je meer verbinding in de buurt met online dorpspleinen en marktplaatsen?
omgevormd tot een dorpswinkel. Hier werkt
dagbesteding plaats voor verstandelijk gehan-
ontwikkeld de afgelopen jaren, maar de imple-
Holwierde, die op het punt stond te verdwijnen, ook een apotheek-houdende huisarts, vindt
die een bijdrage leveren aan het realiseren
van een fijne buurt. Voorbeelden hiervan zijn
dicapten en wordt een reïntegratieproject
online marktplaatsen zoals Zorgvoorelkaar.
vanuit de GGZ uitgevoerd. Nieuwe activiteiten
com en het online dorpsplein van Mijnbuurtje.
staan op de rol, mede uitgevoerd door MBO- en
nl. Zorgvoorelkaar.com is een online markt-
HBO-studenten, die ook onderzoek zullen doen.
plaats voor vrijwillige en professionele hulp
Ook komt de Zorgvilla aan de orde, een klein-
waarmee mensen elkaar in de buurt kunnen
schalige woonvoorziening waar cliëntgericht
vinden voor een hulpvraag. Mijnbuurtje.nl is
wordt gewerkt, vanuit een samenwerking tussen
een online dorpsplein van en voor de buurt
waarmee nieuwe gebruikers worden betrokken. Mijnbuurtje.nl is een aanpak voor een meer
verbonden buurt. Deze aanpak leidt bewoners
zorg, dagbesteding, servicediensten, wonen
en onderwijs (lectoraat en Calibris). Er is een
MBO-leerwerkplaats Zorg & Welzijn gevestigd. Johan van Omme, Calibris
op als buurtverbinder. Het geeft bewoners een
eigen online dorpsplein waarop zij alles kunnen zien wat er in hun buurt gebeurt. Deze sessie
zijn er nog meer voor de implementatie en
3. A Succesvol organiseren van zelfmanagement-trainingen voor patiënten en zorgverleners
Door particulier initiatief is de buurtwinkel in
Er zijn steeds meer digitale tools op de markt
waarden zijn nodig en welke aandachtspunten
Marjolanda Hendriksen, Stenden Hogeschool
————————————————
biedt inzicht in de mogelijkheden van een online
inbedding van zelfmanagement? Marjolein Rebel, Vilans
Pieter Jeekel, Coöperatie Zelfzorg Ondersteund!
....................................................
mentatie blijft achter. In de Werkplaats Zelfma-
3. B Zorgcoöperaties: praktijk en wetenschap
werken zorgverleners, projectleiders en patiënten
beleidsvisie van de overheid, dat burgers zo
Op terrein van zelfmanagement is veel
nagement van het kennisplein Chronische Zorg
aan het verzamelen, verspreiden en doorontwikkelen van:
- Trainingen voor mensen met chronische
ziekten: gericht op het versterken van zelfvertrouwen, kennis en zelfmanagementvaardigheden;
- Trainingen voor professionals: gericht op de
vaardigheden, kennis en attitude die nodig zijn om patiënten te coachen, ondersteunen en motiveren.
stormen, gesprekken voeren en verkennen. Eind
2012 is een coöperatie opgericht onder de naam
integrale zorgkostenbesparing significant hoger is dan de netto integrale kosten voor onder-
Eric Hendriks, mijnbuurtje.nl
———————————————— 20
steunde zelfzorg.
‘Austerlitz Zorgt’. De coöperatie heeft tot doel het voor de oudere inwoners van Austerlitz mogelijk te maken zo lang en zo zelfstandig mogelijk in het dorp te kunnen blijven wonen. De coöpe-
Centrale vraag: Wat is nodig om in de praktijk ZonMw
leefbaarheidsonderzoek in Austerlitz wees uit
brengen van de wensen van inwoners, brain-
het aantonen door de coöperatie dat de netto
Stad
raties onderzocht. Er zijn al successen! Een
2012 een werkgroep gestart met het in kaart
regionale ontwikkelprojecten. Cruciaal hierin is
Daniëlle Branje, Digitale Steden Agenda, thema Zorgende
en initiatiefnemers) heeft Tranzo zorgcoöpe-
staan. Op initiatief van Austerlitz’ Belang is begin
en op grote schaal te realiseren, met name via
situatie.
burgerinitiatieven in de zorg. Vanuit verschil-
het dorp aanwezig zijn, dan wel onder druk
ineen om samen zelfmanagement succesvol
deze kunt herkennen en toepassen in uw eigen
weinig inzicht in de kritische succesfactoren van
nodige zorg- en welzijnsvoorzieningen niet in
ratie Zelfzorg Ondersteund! (ZO!) hun handen
van deze digitale tools in uw buurt. U leert hoe u
steuning en zorg nodig hebben. Er is echter nog
over hun toekomst vanwege het feit dat de
en zorgverzekeraars slaan binnen de Coöpe-
het verkennen, ontwerpen en implementeren
sociale (buurt)netwerk inzetten als zij onder-
dat veel oudere inwoners zich zorgen maken
De implementatie van zelfmanagementtrai-
van patiënten en consumenten, zorgverleners
de slag met reeds opgedane succesfactoren voor
veel mogelijk voor zichzelf zorgen en eerst hun
lende perspectieven (zorgvragers, zorgverleners
ningen verloopt niet vlot. Vertegenwoordigers
marktplaats en een online dorpsplein. U gaat aan
Zorgcoöperaties sluiten goed aan bij de
ratie organiseert de nodige steun, zorg en hulp 21
ZonMw
derde ronde parallelsessies
derde ronde parallelsessies
voor ouderen en andere zorgbehoeftigen in het
dat ouderen dan beter worden ondersteund en
bewoners lid van Austerlitz Zorgt.
blijven functioneren en wonen. Het RIVM heeft
dorp. Inmiddels is een derde van de volwassen
daardoor mogelijk langer zelfstandig kunnen
Thema: Integrale aanpak
verstaan en gezamenlijke doelen te formuleren, realiseren en te evalueren. Het is daarom van belang relevante aspecten op het gebied van
de verschillende vormen van vroegsignalering bij
Jan Smelik, Austerlitz Zorgt
gezondheid, preventie, zorg en welzijn goed
(kwetsbare) ouderen geïnventariseerd. Daarbij is
Shirley Oomens, Tranzo Aletta Winsemius, Movisie
....................................................
3. C Laaggeletterdheid en lage gezondheidsvaardigheden aanpakken in de wijk
Eén op de negen Nederlanders heeft moeite met lezen & schrijven. Bij ouderen is dit aantal zelfs nog hoger. En 29% van de Nederlanders heeft
onvoldoende gezondheidsvaardigheden. Om de
burger centraal te stellen is het van belang dit te
weten en er wat mee te doen. Espria en Stichting Lezen & Schrijven zijn een samenwerking
aangegaan om deze problematiek aan te pakken. We geven achtergrondinformatie en horen
van vroegopsporing bij (kwetsbare) ouderen
Hoe verhoudt vroegopsporing bij (kwetsbare)
initiatieven? Wat is nodig om initiatieven voor
oprichten van een organisatiegroep in de buurt
toren? In hoeverre sluiten deze initiatieven aan bij de daadwerkelijke hulpvraag van ouderen? ouderen zich tot regionale populatiegerichte vroegopsporing bij (kwetsbare) ouderen te
verbeteren? De resultaten van deze verkenning worden geïllustreerd met praktijkvoorbeelden
en instrumenten uit het Nationaal Programma Ouderenzorg. NN
....................................................
Tot slot vertellen we hoe wij laaggeletterdheid
aangepakt en met welk resultaat. Met als motto:
inhoud aan hun werk. Is er voldoende oog voor
en lage gezondheidsvaardigheden hebben leren van elkaar!
Op tal van manieren geven sociale wijkteams
de noden van mensen met ernstige psychische
problemen? In deze sessie laten we verschillende
Anneke Nusselder, Espria Woonzorg Marieke Wiebing, Stichting Lezen & Schrijven
....................................................
3. D Vroegsignalering van kwetsbaarheid bij ouderen
(korte) voorbeelden zien die illustreren hoe in sociale wijkteams de samenwerking rondom
welzijn. In Nederland zijn verschillende initia-
————————————————
tieven in gang gezet om risico’s en problemen op deze gebieden in een vroeg stadium op te
sporen. De achterliggende gedachte hierbij is ZonMw
acties (zoals gezond gewicht, bewegen, participatie, eigen kracht, gezonde omgeving). Hans van Oers, RIVM
aanbieders vanuit de medische en welzijnssecgroep. U ervaart een deel van het proces om te
de burger veranderen de komende jaren
veranderingen in het zorglandschap. Een groep
toren vormt samen met ouderen een wijkwerk-
De contouren van het zorglandschap rondom
komen tot een gezamenlijke verbeterwens en
een eerste verbeterdoel. Na de sessie hebben de deelnemers beeld en gevoel bij deze praktische aanpak voor het dichten van de kloof tussen
ingrijpend. Er wordt fors ingestoken op extramuralisatie. Soms echter is opname in het
ziekenhuis nodig. Dan is er sprake van transmurale ouderenzorg. In deze zorg tussen de
wens en actie en tussen zorg en welzijn.
verschillende domeinen zijn verbeteringen hard nodig. Van de 65-plussers die in een ziekenhuis
Tony Poot, LUMC afdeling Public Health en Eerstelijnsgeneeskunde
....................................................
zijn opgenomen, functioneert 35% na ontslag
slechter dan voor de opname. Hoe zorg je ervoor dat de tweede lijn (ziekenhuis), eerste lijn
(huisartsen) en instellingen meer samenwerken en de zorg voor ouderen beter en slimmer gaan organiseren? In de regio Boven de Wester-
Het gebruik van kennis en informatie in de buurt beleid te komen om preventie, zorg en welzijn
schelde in Zeeland werken cliënten, huisartsen, bestuurders en professionals uit ziekenhuizen, verpleeghuizen en thuiszorg samen om de
transmurale ouderenzorg te verbeteren. De
op lokaal niveau in samenhang vorm te geven.
basis voor Transmurale ouderenzorg Zeeland
De verschillende partijen die hierbij betrokken
wordt gevormd door de resultaten van drie
zijn, hebben informatie nodig om elkaar te 22
met vier effectieve instrumenten voor integrale
3. H Transmurale zorg voor kwetsbare ouderen
singen en voor de uitdagingen die ontstaan door
wordt steeds belangrijker om tot onderbouwd
Lucretia d’ Fonseca, GGZ Noord-Holland Noord
zijn instrumenten nodig. Ook maakt u kennis
...................................................
basis zijn gelegd voor vraaggestuurde oplos-
POH-GGZ.
FACT- en eerstelijnsmedewerkers, waaronder de
en lokaal niveau. Voor de uitvoering van beleid
Caroline Baan, RIVM
(wijkwerkgroep) kan na 5 bijeenkomsten de
in sociale wijkteams, woonbegeleiders en voor
interactie. Deze sessie is interessant voor werkers
ontstaan op het gebied van gezondheid en
Door te investeren in het proces van het
3. G Een frisse blik op integrale actie: kennis maken met instrumenten op lokaal niveau
psychische zorg en wonen en welzijn vorm en inhoud krijgt. Er is veel ruimte voor vragen en
Bij het ouder worden kunnen problemen
toepassen van kennis en informatie op regionaal
3. F Uitvoerbare zorg en ondersteuning in de wijk die er toe doet. Van wens naar actie in vijf bijeenkomsten.
zijn er en wat zijn de knelpunten en succesfac-
3. E GGZ in de buurt
graag ervaringen en ideeën van de deelnemers.
in kaart te brengen. U maakt kennis met het
gekeken naar de volgende vragen: welke vormen
projecten uit het Nationaal Programma 23
ZonMw
derde ronde parallelsessies
derde ronde parallelsessies
Ouderenzorg:
- Beter functioneren en betere kwaliteit van de zorg voor kwetsbare ouderen vóór, tijdens en na ziekenhuisopname.
de vervolgstudie naar het effect van Welzijn op
in het sociale wijkteam vertegenwoordigd zal
wijkgericht werken onder de naam ‘Beter Samen
Karen de Groot, Gezondheidscentra Nieuwegein
beleid geeft aan dat de verpleegkundige functie
gemeente verschillen. Daarom is een verkenning
van de zorg voor kwetsbare ouderen vóór,
uitgevoerd naar de relatie van wijkverpleegkun-
tijdens en na ziekenhuisopname.
digen met het sociale wijkteam. In de verkenning
- Lagere belasting van de mantelzorgers.
komt een grote verscheidenheid aan organi-
- Kortere duur van intramuraal verblijf na
satie van sociale wijkteams naar voren. Behalve
ziekenhuisopname.
deze verkenning ook een praktijkvoorbeeld uit
- Vermindering van heropnames.
Deventer, waar is geëxperimenteerd met wijkver-
- Vermindering van verpleeghuisopnames.
- Vermindering van verkeerde-bed-problematiek in het ziekenhuis.
- Betere informatieoverdracht.
pleegkundigen als generalistische buurtcoach.
De Buurtcoach (met T-profiel wijkverpleegkunde) heeft meer competenties en mandaten (bij
met name de gemeente en woningcorporatie)
- Betere kosteneffectiviteit van de zorg voor
om direct het verschil te kunnen maken. Voor
kwetsbare ouderen tijdens en na ziekenhuis-
bewoners is deze buurtcoach heel laagdrem-
opname.
pelig. Mensen vinden het prettig om over
hun gezondheid te kunnen praten. Dit geeft
Corine van Maar, Vilans Marieke van Werkhoven, Stichting Ketenzorg Nederland
....................................................
elkaar maken.” Deze quote geeft één van de
moeten zijn. Maar de manier waarop kan per
- Verbetering in structuur- en proceskwaliteit
3. I
zorgdomein en het sociale domein. Landelijk
De wijkverpleegkundige en de transitie in de wijk
vertrouwen, wat een ingang is tot andere onderwerpen. De buurtcoaches schakelen elkaar
veelvuldig in voor consult. Ook collega-wijkver-
pleegkundigen en thuisbegeleiders consulteren de Buurtcoach, waardoor zij beter kunnen
handelen richting bewoners. De contacten met
Zorg en maatschappelijke ondersteuning zijn
de zorgwereld (zoals huisartsen) zijn door een
onlosmakelijk met elkaar verbonden, in de
toekomst nog meer dan nu. Deze verbondenheid wordt algemeen erkend en gesteund door de
buurtcoach met verpleegkundige achtergrond makkelijker te leggen.
Lex Meiberg, Buurtcoach Deventer
actuele ontwikkelingen. Sociale wijkteams
Marjan Hoeijmakers, Gezondheid in beweging
zijn een veel gebruikt instrument bij de herin-
....................................................
richting van het gemeentelijke sociale domein.
3. J
Om mensen zo lang mogelijk zelfstandig
thuis te laten wonen, zijn samenwerking in de wijk en de verbinding met zorg noodzakelijk.
Dit zijn onze waardevolle inzichten van integraal samenwerken. En wat zijn die van u?
Die zorg is tegelijkertijd enorm in beweging
wijkverpleegkundige wordt gevraagd de verbin-
naar wat een cliënt wel kan en wat energie
door de transitie van de langdurige zorg. De
dende schakel te zijn tussen het medische en
24
“Als casemanager kijk ik meer naar het positieve, geeft. We moeten een paradigmashift met ZonMw
belangrijkste successen weer van integraal en
in Amsterdam Noord’. Professionals vanuit zorg
én welzijn vormen samen teams om hun wijk zo goed mogelijk te ondersteunen. Door samen te
werken leren ze meer over elkaars werkveld. Het
recept op zorggebruik, participatie en kosten. Jeannette Smiesing, MOvactor Inge Veldhuijzen, onderzoeker
....................................................
de holistische blik daadwerkelijk mogelijk. Maar
3. L
om te komen tot optimale ondersteuning. Op
kleinschalige, zelfsturende, multidisciplinaire
netwerk van uiteenlopende professionals maakt integratie op professioneel niveau is niet genoeg alle niveaus is een paradigmashift nodig om de
integratie tot een succes te maken. In de organisaties als geheel, in de financiering en zelfs bij
cliënten. Beter Samen in Noord is een project van de Krijtmolenalliantie, een unieke alliantie van
tien zorg- en welzijnsaanbieders en de gemeente Amsterdam in samenwerking met Achmea en TNO. TNO volgt in Amsterdam Noord al deze
Buurtzorg Jong teams in de buurt
Buurtzorg Jong, zusje van Buurtzorg, biedt in
teams professionele hulp op een breed terrein, zodat het gezin weer zelfstandig verder kan. In
de teams werken orthopedagogen, maatschap-
pelijk werkers, sociaal pedagogisch hulpverleners, jeugdverpleegkundigen en intensief ambulant gezinsbegeleiders, zowel uit de eerste- als
tweedelijn. Het team kent de omgeving en sociale kaart van de buurt. Buurtzorg Jong biedt steun
niveaus in een procesevaluatie.
op een breed terrein, van opvoedondersteuning tot ambulante jeugdzorg en werkt nu in 9
Yvonne Jansen, TNO
gemeenten. In 3 gemeenten is Buurtzorg Jong
Hanneke Keus, Beter Samen in Noord
tussentijds geëvalueerd. Een conclusie: “Voorheen
Ronny Bohnenn, Beter Samen in Noord Sarah Dalmeijer, Beter Samen in Noord
....................................................
3. K Welzijn op recept
werkten wij samen met partners die minder
‘los’ waren georganiseerd en daardoor veel meer last hadden van hiërarchie en protocollen dan
Buurtzorg Jong. Dan werd er oeverloos gepraat
en afgewogen en moest er vaak één of meerdere
Welzijn op recept is inmiddels een ‘bewezen’
weken worden gewacht op toestemming om
concept, waarbij mensen met psychosociale
met gerichte klanten aan de slag te gaan. Dat
problematiek die in de eerstelijnspraktijk
(huisartsenpraktijk/gezondheidscentrum) komen, worden doorverwezen naar het welzijnswerk als niet-medicaliserende interventie. Er is inmiddels zoveel praktische informatie voorhanden
(handboek, filmpjes, voorbeelden) dat iedereen
die wil starten deze sessie kan gebruiken om één
stap dichter bij de realisatie van Welzijn op recept te komen. Bovendien wordt u bijgepraat over
25
had dan te maken met privacy en de belangen
van organisaties. Daar hebben we bij Buurtzorg
Jong gelukkig helemaal geen last van. Zij stappen
– niet gehinderd door allerlei protocollaire belemmeringen – direct op kwetsbare huishoudens af, winnen het vertrouwen en gaan aan de slag”. Er wordt eerst gewerkt aan het winnen van
vertrouwen: ‘eerst buurten, dan zorgen’. Ook
is een andere verhouding in verantwoordelijkZonMw
derde ronde parallelsessies
derde ronde parallelsessies aandacht krijgen in de eerstelijnszorg. Gedeelde
door het bieden van informele zorg en onder-
Buurtzorg Jong heeft géén managers en werkt
3. N Hoe de methode Present in te zetten in verwaarloosde huishoudens
bij genoemd als een manier om dit in de praktijk
begeleid. 80% behaalt aan het einde van het
in de buurt. Omdat de teams zelfsturend zijn,
het haar. Je cliënt heeft onvoldoende sociale
de Universiteit Maastricht, Zuyd Hogeschool en
heden nodig. Dat geldt vooral voor management en aansturing: van sturing naar zelfsturing.
vanuit gehuurde locaties, dicht bij de mensen
Als professional zit je soms met je handen in
is er automatisch oog voor zelfsturing in de
gezinnen. Immers ook hier geldt: “practice what you preach”!
Ferko Öry, Buurtzorg Jong
———————————————— Thema: Informele zorg
netwerken en het huis is vervuild en verwaar-
loosd. Door gebrek aan sociale contacten is het zelfvertrouwen naar een nulpunt gedaald. Via
Stichting Present (actief in meer dan 70 plaatsen)
kun je hulp van een groep vrijwilligers inschakelen. Present haalt deze groepen overal vandaan: van kerken, bedrijven, studentenverenigingen, etc.
Ook complete gezinnen zetten zich regelmatig
in. Behalve het klaren van een klus, vindt er ook
een waardevolle ontmoeting plaats. Regelmatig hervinden cliënten de energie om voortaan zelf
3. M Naoberzorg 2.0 burenhulp, maar dan anders...
de boel aan te pakken, om toch latente netwerken in te schakelen of om zelf vanuit ‘giving back’
principes te participeren en vrijwilliger te worden.
Kijkje in de keuken van Naoberzorg, winnaar
In deze sessie gaan we op zoek naar antwoorden.
van de Kern met Pitprijs 2013. Naoberzorg is
Hoe Present in te zetten? Hoe Present een plek
een laagdrempelige vorm van ondersteuning
te geven in zorgplannen en sociale wijkteams?
voor mensen in een wijk of dorp. Eigenlijk voor
Hoe deze eenmalige interventie te gebruiken als
iedereen die behoefte heeft aan een luisterend
springplank voor participatie van de cliënt?
oor, versterking van het eigen netwerk of
of gezamenlijke besluitvorming wordt daar vaak vorm te geven. Begin dit jaar begonnen InEen,
werk of vervolgopleiding veel groter. Lokale
Nederland met het project ‘Gezamenlijke
overheden, zorg- en welzijnsinstellingen,
Besluitvorming’. Het doel is een handreiking te
onderwijs en andere organisaties in de wijk
ontwikkelen voor gezamenlijke besluitvorming
op basis van persoonsgerichte doelen. Het moet leiden tot een bruikbaar gespreksmodel voor de communicatie in de spreekkamer, dat aansluit
op het raamwerk voor het Individueel Zorgplan. Het gespreksmodel bestaat uit een aantal
stappen en wordt uitgewerkt in een praktische
————————————————
elkaar, preventie, zingeven en het organiseren
Thema: Eerstelijn
van ontmoetingen in een sterk netwerk waar
iedereen mee kan doen. Vrijwilligers vormen de
basis en zetten talent en ervaring in. Naoberzorg werkt aan de verbinding met eerstelijnszorg, ondernemers en onderwijs. Verder ook infor-
matie over en handvatten uit het Handboek voor buurthulp, dat Movisie heeft gemaakt en waarin Naoberzorg vaak voorkomt.
Karin van der Plas, Vereniging NaoberzorgPunt Wilco Kruijswijk, Movisie
.................................................... 26
3. O Gespreksmodel, handreiking en training gezamenlijke besluitvorming
Persoonsgerichte zorg, individuele zorgplanning en zelfmanagement zijn thema’s die veel ZonMw
moeten nieuwe aanknopingspunten vinden
voor toekomstige uitdagingen in de zorg. De kracht van het WijkLeerbedrijf zit in sterke
betrokkenheid van meerdere partijen en dwarsverbanden die worden gelegd in de wijk. Als
innovatief en ondernemend initiatief biedt het WijkLeerbedrijf hiervoor stevige handvatten.
handreiking en een training voor huisartsen en
Edwin Duffels & Anne Marie Bas, Calibris
————————————————
praktijkondersteuners.
Ramon Daniels, Zuyd Hogeschool Frederik Vogelzang, InEen
————————————————
Thema: (Gemeentelijk) beleid / financiële aspecten
Thema: Methodieken en Competenties 3. Q Effectmeting van integrale aanpak (multiprobleem)gezinnen
Wilma Oosterhuis, Stichting Present Amersfoort/Soest
Naoberzorg staat voor weer willen zorgen voor
traject hun diploma. Voor mensen met een
afstand tot de arbeidsmarkt wordt de kans op
het NHG met ondersteuning van Zorginstituut
Tiemen Zeldenrust, Stichting Present Nederland
simpelweg aan ontmoetingen dichtbij huis.
steuning. De deelnemers worden intensief
3. P WijkLeerbedrijf: handig zo’n hulp in de buurt! Informele zorg wijkgericht aanpakken met deelnemers uit het MBOonderwijs
Volgens de recente VNG-stapelingsmonitor concentreert bijna de helft van de onder-
steuning in een gemeente zich bij een groep
van minder dan vijf procent van de gezinnen. In de meeste gemeenten wordt hiervoor de
Het WijkLeerbedrijf is een fysieke plek in de
methodiek van 1Gezin1Plan ingezet, met zo veel
wijk van waaruit kandidaten (veelal met grote
mogelijk ‘ontschotte budgetten’. In het VOLG-
afstand tot de arbeidsmarkt) en leerlingen van
project (Volledig Ontschotte Lokale Gezinson-
het MBO-onderwijs (die moeilijk een stageplek
dersteuning, regio Zuid-Holland Zuid) wordt
kunnen vinden) concreet aan de slag gaan in
de steun aan deze gezinnen eerst systematisch
de wijk. Zij zetten zich in voor de wijkbewoners
in kaart gebracht met een (privacybestendige) 27
ZonMw
derde ronde parallelsessies
derde ronde parallelsessies
‘nulmeting’ in samenwerking met het gezin zelf.
van de burger en het vinden van de passende
de lokale wijkteams en experts hebben elkaar
met als enige voorwaarde dat binnen een
door:
aanbod van zorg en ondersteuning te organi-
Vervolgens wordt een integraal plan opgesteld, budgettaire norm van 75 procent van de histo-
oplossing daarbij. De aanpak kenmerkt zich - Focus op de buurt en de nabijheid van de
rische kosten wordt gebleven. Een opgave die
burger
gezien de gemiddelde budgetten van 100.000
- Vroegtijdig signaleren
implementatie van het plan wordt de nieuwe
- Eén plan
euro per gezin niet echt moeilijk is. Tijdens de
- Demedicaliseren
situatie systematisch financieel en inhoudelijk
met exact dezelfde meetinstrumenten gevolgd, zodat de effecten gemeten kunnen worden. Peter Cuyvers, VOLG-project regio Zuid-Holland Zuid
...................................................
3. R Samenwerking gemeenten en zorgverzekeraars
- Bevorderen van zelfmanagement
- Het optimaal benutten van het sociale netwerk van een kwetsbare burger
hiervan. Waar in de wetgeving duidelijke scheidingen bestaan tussen zorg, ondersteuning en
nu toe verlopen? Wat ging goed en wat liep
minder goed? Wat hebben we geleerd? Tevens presentatie van het nieuwe convenant als volgende stap in de samenwerking.
welzijn en wie waarvoor verantwoordelijk is, is
Kristine Mourits, Gemeente Nijmegen
dit bij mensen met problemen niet zo simpel.
...................................................
meestal niet aan stelselgrenzen. Voor mensen is het lang niet altijd duidelijk of het gaat om
3. S Hoe ondersteunen experts de lokale (wijk)teams?
ook meerdere invalshoeken en aspecten. Daarbij
toegang tot zorg en ondersteuning te organi-
Problemen van burgers houden zich immers met problemen en hulpvragen in hun leven
zorg- of welzijnsvragen. Vaak kent een probleem moet worden voorkomen dat voor sociale
problemen (bijvoorbeeld schuldenproblematiek) medische oplossingen worden gezocht. Ook is het niet de bedoeling dat medische oorzaken
(bijvoorbeeld onbehandelde GGZ-problematiek) leiden tot maatschappelijke problemen zoals
overlast. De gemeente Nijmegen en Coöperatie
praktijk? In de regio Lekstroom zijn gemeenten, generalisten, experts en Vilans bezig om een scenario voor deze regio te ontwikkelen. Barbara de Groen, Vilans
...................................................
rende zorg zijn in volle gang. Waar staat uw
nieuw convenant. Hoe is de samenwerking tot
daarmee belangrijke partijen bij het organiseren
hiervoor ontwikkeld? Hoe werkt dit in de
en verschillende financieringsstromen. De
burger geen last heeft van stelselgrenzen
nueren hun samenwerking vanaf 2015 met een
ciers van zorg en ondersteuning in de buurt en
seren. Welke modellen worden in Nederland
3. T Toekomstscenario’s gemeenten
gemeente Nijmegen en Coöperatie VGZ conti-
Gemeenten en zorgverzekeraars zijn de finan-
nodig om voor burgers een goed en efficiënt
pakken wij gezamenlijk zaken op, waarbij de
Vanuit ieders (wettelijke) verantwoordelijkheid
Gemeenten zijn momenteel bezig de lokale
seren. Maar niet alle zorg kan lokaal worden
Thema: Technologie
Voor henzelf, maar ook voor gemeenten is het
De transities en hervormingen in de langdu-
van belang dat deze thuiswonende ouderen zo
lang mogelijk actief en zelfredzaam blijven om
gemeente? Welke positie neemt u in? Houdt
zorgvraag te voorkomen. Gemeenten krijgen
de gemeente de touwtjes stevig in handen? Of
geeft zij veel ruimte aan lokale initiatieven? Wat betekent dat voor wijk- en buurtaanpak? Op
basis van het rapport ‘Toekomstscenario’s’ en
zes wijkpilots, kunnen we bovenstaande vragen verkennen en ervaringen uitwisselen. Sven Turnhout, Vilans
...................................................
3. U Keukentafelgesprekken
de ondersteuning van deze ouderen. In deze goed mogelijk worden ondersteund bij lang
zelfstandig thuis wonen?’ centraal. Deze vraag wordt in drie stappen behandeld.
1. Bij ‘Wijk in beeld’ staat het wijkdashboard
centraal. Welke factoren spelen echt een rol in het langer thuis wonen van ouderen (recente deze factoren letterlijk in kaart brengt voor
Deze sessie is vervallen.
————————————————
uitgevoerd of gerealiseerd. Waar specialisme
uw eigen gemeente.
2. Bij ‘Wijk in actie’ komt aan bod tot welke concrete acties deze kennis kan leiden.
3. Bij ‘Wijk in Verbinding’ wordt besproken op
nodig is, en eventueel een diagnose, moet
welke manier effectief kan worden samen-
vanuit de lokale toegangen kunnen worden
gewerkt door verschillende stakeholders om
opgeschaald. Binnen de lokale toegang zijn
er daadwerkelijk voor te zorgen dat ouderen
immers de specialistische kennis en expertise
ZonMw
langdurige zorg de verantwoordelijkheid voor
onderzoeken)? Ook wordt besproken hoe u
langer in hun eigen woning kunnen blijven wonen.
Jantine Slinger, TNO Life Style
hand is of hoe te handelen. Generalisten in 28
in het kader van de decentralisatie van de
sessie staat de vraag ‘Hoe kunnen ouderen zo
de ervaringen die Vilans heeft opgedaan in de
matiek te kunnen vaststellen wat er aan de
richte aanpak, waarbij het draait om de vraag
Ouderen wonen meestal het liefst zo lang
mogelijk in hun vertrouwde omgeving, thuis.
niet altijd aanwezig om bij ‘zwaardere’ proble-
VGZ werken vanaf 2012 samen aan een wijkge-
3. V ‘Lang leve thuis!’, maar wie zorgt hiervoor?
................................................... 29
ZonMw
met dank aan:
derde ronde parallelsessies
3. W The Flying Domotica’s: acceptatie van zorg- en thuistechnologie
NPCF Movisie Vilans
Hoewel het langer thuis (kunnen) blijven wonen zowel uit emotionele (vertrouwde omgeving)
als uit rationele overwegingen (kosten) aantrek-
kelijk en zelfs noodzakelijk is, is nog niet iedereen klaar voor deze ontwikkelingen. Thuis- en
beperking en om de zorg anders te organiseren.
belangrijke oorzaak is dat ouderen zelf, maar
Calibris
ook de mantelzorgers en vrijwilligers en zeker
Hogeschool Rotterdam
veel professionals zich niet bewust zijn van de mogelijkheden van technologie. Ook bestaat
Hogeschool Arnhem/Nijmegen
er weerstand tegen de inzet van technologie
van Kleefinstituut
vanwege de angst dat de technologie de
menselijke maat ondermijnt. Het programma
Windesheim
LieverLangerThuis.nu doet daar wat aan. Een
DSP-groep
belangrijk onderdeel hiervan zijn de Flying
Domotica’s. Dit zijn gecertificeerde studenten
Instituut Beleid & Management
van MBO en HBO, zorg en welzijn én techniek die
Gezondheidszorg (EUR)
in combinaties mensen in de wijk bezoeken en aan de hand van gevalideerde vragenlijsten in
RIVM
kaart brengen wat de behoefte is op het gebied
Panteia
van zorg- en thuistechnologie. Zij zorgen ook
voor opvolging door onder andere verbindingen
Nivel
te leggen met voorzieningen en bedrijven in de
NPHF Federatie voor Gezondheid
buurt.
Ellen Hasselerharm, Calibris
Jan van Es Instituut
30
ZonMw
Oplage 800/12/2014/ZOIB
————————————————
2593 CE Den Haag Postbus 93245
Fax 070 349 51 00
GGD/GHOR nl
menten nauwelijks toepassing plaatsvindt. Een
Laan van Nieuw Oost-Indië 334
ActiZ
TNO
Feit is echter, dat er na jaren van pilots en experi-
zorginnovatie
2509 AE Den Haag
CBO
huis geschikt te maken voor de cliënt met een
gezondheidsonderzoek en
V&VN Trimbos instituut
zorgtechnologie is volop beschikbaar om het
ZonMw stimuleert
Telefoon 070 349 51 11
[email protected] www.zonmw.nl
