KEJADIAN INFEKSl ALAMlAH CAGING CESTQDA PADA A Y A M BURAS DI BOGOR DAN SEKITARNYA
S K R I P S I
Oleh VlCl EKO HANDAYANI SEPTANINGSIH SUSILOWATI B 22. 0399
FAKULTAS KEDOKTERAN HLWAN INSTITUP PERTANRAN BOOOR 1990
RINGKASAN Dari Bogor,
78 ayam b u r a s a s a l Kotamadya
Cianjur,
terdapat
71
Bandung eltor
dan
Bogor,
kabupaten
Kabupaten
sekitar
( 9 1 % ) mengandung
Bogor
cacing
cestoda
Rats-
( R a i . l l ie.t.iria d a n Cctt.ic.ir7i.a) d a n 7 e k o r ( 9 % ) n e g a t i f .
rata
jumlah c e s t o d a
maksimum
a d a l a h 45 c a c i n g .
Ditemukan
138 c a c i n g d a n minimum 1 c a c i n g .
jumlah
Jumlah
cacing
c e s t o d a yang d i t e m u k a n d a l a m 7 1 c o n t o h p o s i t i f a d a l a h 3 2 1 7 oacing. Terdapat
30
saluran
p e n c e r n a a n ayam b u r a s d a p a t d i i d e n t i f i k a s i s a m p a i
spesies
yang
1142
terdiri
7
30
I
yaitu
S a i l 1-ietrina
sp
i ~ i : r a g : 3 n a , ,L b t c t g n i e i
I
contoh u s u s yang sanlpai
diidentif ikasi .E,
ectiir-8oijcttiirid;a
ditemukan
infeksi
I n f e l c s i campuran (rataan
.
spesies
dan
SP .
Dari
oleh
4
dari
c.?chinoijirjir/ir.
R*i .i .I .I . i e t
cacing yang b e r a s a l d a r i
30
Ire? t r-ag,:jr,a )
.
cacing
spesies terdapat
infeksi
23,3% ( r a t a a n 29
cacing).
tunggal oleh cacing
":. c;cil.inoic:?tllr-;i:i;i d a n
cacing
cestodanya
R.
Infe k s i
cestoda S,
,?-
tunggal Tidak lainnya.
tetl-a
eci.iir8c?tjc?.I.r1"ida d a n
campuran
dapat
7
13,3%
cacing
eci8incbo'l:lir-id*
is
dan
i ; c i t i . . ; ~ n i a s p 1 0 % ( r a t a a n 2 1 c a c i n g ti- . ~ ' c l i i r i i * h o t t ~ r i d c~ an a
cacing dan
.
L"nti.;gri;a
sp') .
!+<
. c.tna .'
,~cr-h:r~c?hn.tI-8i-ida d a n
campuran
R..
1n:feks i campuran
sp
13,3%
(rataan
eciii.nobotii~-.ids
26
cacing
1 0 c a c i n g Piari.%l.i~?tri.nss p ) .
t e t r :?
4
3,3%
R,
Infeksi (rataan
2
c ac i n g
,q
.k+: :!.
,v
....
campusan
I n f eks i
9 cat i n g ;....~ ..csil. .,,,.
spj.
i
>-~<::,.:~<,;,-iiGt dan , : .....> 2 : ~ .;....... ;7 : . ' r... :>..<;: ---" <.t~.>k.r ,,:<s p 10%
.
.II7...
cscing
?.
;-.:-8!T;c,ric? -. .... dan
:.
$:?.L~?... I
d8.n
r i a
campu r 8.n
30
cacing
i:<:?i: uqi-,:;.a s p d a n
Infeksi
(j-8.tss.n
f ? ~:i.:,l .? o.<,z . . ~xd,.,A. . ,.; ~ > e t .j
3
.i
:
i
17 sp).
t i d 8~
t
diternuk. a n . I n f e k s i calnpuran R". ,-
s p 6 , 7 % (rs.ta.an 2 3 c a c i n g
i.ot;.fyis.iii
cacing
~ c i . i . i r i i : > b ; : ? . : : i - , r fi.. i i i ~ ,te-br-....... t.. cx~~>cs,s;:~ da.n
td??i:~i-tj;;r/::iii,:; dan
f ?
,:.~.
;..- .
E . c ! . ~ r i i : 3 ~ r 3 ~ : ,~ , - :.t;t2$,:y-;, r:51::Jccr ....... -i ~ . -: : , dam
, C:i:),$:
11 ca.cing
8.
cacing
,t? ' :'
:
:
s p d a n !:?ai .%42t i
,:;.2 ,;,.;A , 6::... .,. ,. A,.: r ~ +
;.i~:i~,ir,;-,...:.~ . . I i . '
sp
itgriia
:
'
:
t ,.;:igc::ric? ,<
tc*
.:i.r.,i:i s p
.is
.:i.wt:.: rtii:
6 ,7"/
(ra.ta.a.n dan
s p d8.n
-
.
I
, 1 0 c8.c i n g
C:oiuqniii.
29
,Ci.8, "
calnpu r a n
f?cit ,:i..l ,2 :i,fi:.t:.:i,ria
6 , 7 % (raLs.8.n 6 c a c i n g R.. echir,oi::,<:s.kiiu-ir3......c,, 1 5 c a c i n g .L .
R-
I n f e k s i ca,mpuran
Infeksi C.c.i;.;i:j~i
.t
cacing
1 3 c 5 . c i n g c...nl:i:ugnia s p
sp).
8
Infeksi
ITS .:i.2
~;ci.i.:i.ri<::>i.<:3ti?i,-..ii:fi-i, 26
d s n 11 c a e i n g R.r;.ii,l i e i : i r i r : i s p ) .
..YJ..C r ?.
R * f.e+trp .f,::;s.r. ...,..'.--. s.8
e(:::pij.,-,s:;k~<7.,:;-iyiL3,3,
,o.::i.;gisi,-i.spj. 31 c a . c i n g ...,
s p 6 , 7 % ( r s . t ~ ~ (20 n c a c i n g if'. f*?i: I.-,?
fi..
s p d a n 1 2 cat i n g i'r?s+:i.1 2
,@. :<.rr~
sp). Da.ri
30
contoh
usus yang
positif
ca.cing
terdapat,
.
( P < 0,0 1)
d a n fr e k u e n s i 8 0 %, !":.i .iie.
proDorsi
0 , 18 (,P
dengan J:?ei.i i
proporsi
cestods.
e<:::h:i.i-~;>c;.kiirl!::ie;i deng3.n p r o p o r s i
O,11
(Pt0,Ol)
clan
. u r ...'-- e e.".
-
0,51 d e n g an
C,~~:sf:<..;<;?r.,:i.az:
frekuensi
SF
33,3%,
i iri:.:'neii s p deng8.n p r o p o r s i 0 , 2 0 ( P i 0 , 0 1 ) d8.n E r e k u a n s i
40%.
P p o p o r s i dan frekuensi
yang t e r t i n g g i .
R,:iij2 i . ~ i : i , r i , 3 t:~::h:i.fi<:ii:><:?'!:hi*"~c$e?
REJADIAN I N F E R S 1 ALAMIAH C A C I N G CESTODA PADA AYAH BURAS D I BOGOR DAN SEKITARNYA
OLeh V I C I BKO flAt$DAYANI S E P T A N I N G S I N S U S I L O W A T I B 22.
0399
SKRIPSI
Sebagai s a l a h
s a t u syarat
untuk m e m p e r o l e h gelar
D o k t e r Hewan
pada
PAKULTAS KEDOBTERAN
HEWAN
I N S T I T U T PGRTANIAN BOGOR
Judu 1
:
KEJADIAN PADA
AYAM
INFEKSI
ALAMIAH
BURAS D I
CACING CESTODA
BOGOR DAN SEKITARNYA
Nama mahasiswa
:
V I C I EKO HANDAYANI SEPTANINGSIH SUSILOWATI
Nomor pokok
:
B 2 2 . 0399
Telah d i p e r i k s a dan d i s e t u j u i o l e h
:
D r h . Simon H e , Ph.D Dosen Pembimbing
RIWAYAT HIDUP Penulis September
di1a.hirka.n
1966,
di
Pekanbaxu
pada
a.nak p e r t s . n ~ a . d a . r i t i g a .
ta.nggdl
bersa.udara.
25 da.ri
Bapa-k M a r s i m i n d8.n I b u T i t i S u k a - n t i . Tahun Elaria.
1979
p e n u l i s l u l u s da.ri Sekolah
P e k a n h a r u , ta.hun 1 9 8 2 l u l u s d a . r i
Pertama
Dss8.r
Sekolah
S a n t s Ma-ria. Peka.nba.ru d8.n t a h u n 1885
Seko1a.h
Menengah
Pembanguna.n
Persiapam
Santa.
Meneng8.h
lulus
da.ri
(SHPP)
49
Peka.nba.ru. Penulis
masuk
I n s t i t u t P e r t a n i a n Bogor
pa.da.
ta-hun
1 9 8 5 m e l a l u i j a l u r P e n e l u s u r a n Min8.t d a n Keman~puan (PMDK) dan Bogor
ma-suk pads.
Fa.ku1ta.s R e d o k t e r a n Hewan tahun 1986.
Pads tanggal
Institut
2
Pertanian
September
1989
p e n u l i s d i n y a t a k a n l u l u s s e b a . g s i S a . r j a n a K e d 0 k t e r a . n Hew8.n. P e n u l i s perna.h m e n j a d i A s i s t e n Luam Biasa d i F a k u 1 t a . s K e d o k t e r a - n Hewan I n s t i t u t P e r t a m i n Bogor pa.da. m a t a H i s t n l o g i I d a n I1 d a r i t a h u n 1 9 8 7 sa.mpa.i 1 9 8 9 .
a.ja.ran
KRTA PENGANTAR Puj i a.ta.s
sylukur
berbnt
p e n l u l i s panja.tka.n k e h a . d i r a t
ra.hma.t
dan
karunia.-Nya
Allah
penulis
SWT da.pat
menyelesaikan s b r i p s i i n i . Penu1isa.n
skripsi
ini
dila.kukan
penelitian
d i
Parasitologi
P a t o l o g i FKH-IPB s e b a g a i s a l a h
untuk
memperoleh
L8.bora.tnriur
herdasarkan
gelar
Helminthologi
Dokter
Hewan
Jurusan
sa.tu
pada.
syarat Fa.kultss
K e d o k t e r a n Hewan I n s t i t u t P e r - L a - n i a n B o g o r . Pacla.
1cese11lpata.n
ini
p . e r i l ~ l i s meng11ca.pka.n
bany8.k
t e r i m a . k a s i h kepada. Ba.pa.k D r h . Simon He, Ph.D s e l a k u
dosen
pembimbing 8 t a . s s e g a l a bimhinga.n da.n i n f o r m a s i y a n g
telah
diberikan
selama. p e n e l i t i a n d a n p e n u l i s a n .
st8.f
karya.wan
dan
La.hora.torium
P a r a . s i t o l o g i P a t o l o g i FKH-IPB
Juga
Helminthologi
kepada. Jurusan
s e r t a . semua p i h a k yang te1a.h
memherika.n d 0 r o n g a . n da.n b a n t t l s n h i n g g a . t e r s u s u n n y a . t u 1 i s a . n ini. Penulis sempurna. penulis
menya.da.ri Rr i t i k
hara-pkan.
dam
penulisan sltripsi i n i saran
yang
hers i fat
Semoga t u l i s a n i n i
jauh
da.ri
membangun
berinanf a.a.at
bagi
semua p i h a k y a n g b e r m i n a t .
B o g o r , S e p t e m b e r * 1990 Penulis
DAFTAR IS1 Halaman
...............................
RIWAYAT HIDUP
..............................
ii
................................
iv
KATA PENGANTAR DAFTAR TABEL
...............................
DAFTAR GAMBAR
I. I1 .
PENDAHULUAN
.................................
TINJAUAN PUSTAKA 1.
............................
C a c i n g p a r a s i t i k yang t e r d a p a t dalam s a l u r a n p e n c e r n a a n ayam
111 .
IV.
V.
.................
2.
Cacing cestoda pada unggas d i Indonesia
3.
F r e k u e n s i kasus
4.
Deskripsi cestoda
5.
Daur hidup cacing c e s t o d a
6.
Patogenitas
.........................
.......................
...............
.............................
............................ tempat p e n e l i t i a n . . . . . . . . . . . . .
BAHAN DAN METODA 1.
Waktu d a n
2.
Bahan
3.
Metoda
i
HASIL DAN
.................................. PEMBAHASAM . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
1.
Hasil
...................................
2.
Pembahasan
..............................
KESIMPULAN DAN SARAN DAFTAR PUSTAKA
. . . . . . . . . . . .( . . . . . . . . . . .
..............................
v
1
DAPTAR TABEL Momor
Teks
Ha1a.ma.n
...
43
Proporsi dan f r e k u e n s i s p e s i e s
cacing cestoda
44
3.
Perbandinga.n
c a c i n g cestoda.
44
4.
Frekuensi i n £e k s i
1.
J u m l a h c a c i n g c e s t o d a da.1a.m t i a . p e k o r a.ya.m
2.
proporsi spesies t u n g g a l da.n
s p e s i e s c a - c i n e c e s t o d a . pa.& 5.
Morf o l o g i
spesies
ditemuka.n da1a.m sa.lura.n
6.
ca-mpuran
a.ya.m bi3ra.s
cacing
cestoda
dari
.......
45
yang
p e n c e r n a a m a.ya.m bur8.s
46
. . . . . . .. . . . ..
47
I n v e n t a r i s a s i pa.kan a-yam kampung