CONTACT
MEDISCH
7e ]aargang ~ 28 Februari -- No. 9
O f [ i c i e e l orgaan v a n de K o n i n k l ! / k e N e d e r l a n d s c h e M a a t s c h a p p i j tot B e v o r d e r i n g der G e n e e s k u n s t
COMMISSIE VAN REDACTIE:
G. C. HERINGA, Hoofdred. - - F. WIBAUT - - S. STURKOP Namens de Redactie wan het Tijdschrift voor Sociale Geneeskunde: M. G. NEURDENBURG
Keizersgracht
REDACTIE EN ADMINISTRATIE: 327
--
Tele]oon
36808
--
Amsterdam
Advertentii~n in dit blad behoeven de goedkeuring der Redactie. Voor het plaatsen van advertenti6n gelieve men zich te richten tot: Bureau A D E X, Keizersgracht 158, Amsterdam C., Telefoon 42355 Abonnement voor niet.leden [ 15.--Losse nummers f 0.40
INHOUD: Mededelingen en berichten van de Maatschappij: Fan her Hoo/dbestuur Algemene Vergadering: Zaterdag 19 April 1952
blz. 136
Van het Bureau voor Waarneming en Vestiging. Een egoi'stische exclamatie Van de Specialisten Registratie Commissie Associaties
136 137 138
Van de Redactie. Rectificatie Jaarboek ,,Het Nederlands Kankerinstituut
139
Niet oIficieel gedeelte. Over risico dragen, door Dr. O. Schrettder Medische verzorging van Amsterdamse Ziekenfondspati/~nten, door Dr. G. C. Heringa Naar een Stichting voor Sociophysiologie, door Dr. L. Kaiser
Bladvulling Personalia A d r e s s e n v a n de M a a t s c h a p p ~ ,
139 141 143 146 146
h a a r o r g a n e n , enz.
geizersgracht 327, Amsterdam C. Bureau van her H.B., D.B., Landelijke Huisartsen Ver. Boekhouding en Bureau voor W a a r n e m i n g en Vestiging, van ~tel. 36808 Landelijke Specialisten Ver. 9--18 uur ~tel. 33470 na 19 vur en Zondags tel.22140 Landelijke Vereniging van Redactie en Administratie van Artsen in Dienstverband ,,Medisch Contact" tel. 36808 Postglro Maatschappij 58083 Specialisten Registratie Bankrelatie: Amsterdamsche Bank, Commissie: van Baerlestraat, Amsterdam.
tel. 34764 tel. 34916 tel. 36808 tel. 34916
e
Federatie ,Nerenigde Maatschappij Zieken. fond.sen", tel. 20879, Utrecht, Nobelstr. 2b. Ondersteuningsfonds voor beh. wed. en wezen. Gironummer 111950, Eendracht~ weg 15, Rotterdam, Sect. Dr. A. C. M. Beukers, Gerard v. Swietenstr. 79, Tilburg.
Raad van Beroep, Secretaris Ph. J. Hoede. maker, Leeuwarde6, Harlingerstraatw. 13, Stichting BemiddeHng Medische Praktijkfinanciering, Rokin 9--15, tel. 48906 Administratie der advertentien: Bureaux Adex, Keizersgracht 158, Amsterdam C. tel. 42355
Spoed-kopij voor bet eerstvolgend nummer dient uiterlijk Zaterdags v66r 12 uur in het bezit te zijn van de redactie. 135
Mededelingen en berichten van de Maatschapplj
VAN HET HOOFDBESTUUR.
Algemene Vergadering: Zaterdag | 9 April 1952 Het H o o f d b e s t u u r heeft besloten dat de Algemene Vergadering, waarin het ontwerp Ziekenfondswet n a d e r ter diseussie zal ~ o r d e n gesteld, gehouden zal worden op:
Zaterdag | 9 April a.s. to 2 uur te Utrecht, in ,,Esplanade", Lucas Bolwerk. Een agenda veer deze vergadering volgt. De Secretaris-Penningmeester Dr. F. Wibaut.
BUREAU VOOR WAARNEMING EN VESTIGING (Een egoi'slische exclamafie). Gevolg: vroeg of laat meningsverschil, nadeel veer een der partijen of veer beiden, ernstige nadelen veer collegiale verhoudingen . . . . . en nu komt de egoistische zijde van deze kwestie: Eindeloze, vaak onvruchtbare b e m o e i i n g e n van pus Bureau, dat reel liever zijn diensten van tevoren verleent. Nogmaals, collegae, ook onder artsen geldt, dat, hoe zeer m e n peA elkander vertrouwt, een preciese afspraak veel narigheid voorkomt. Les bons comptes font les hens amis.
Geachte Collegae, Zou ik U allen op het hart mogen drukken geen rechtshandelingen zoals overname van praktijken, associaties en dergelijke -- te verrichten zonder een behoorlijk contract? Herhaaldelijk krijgen wij te horen: er was wel een contract, m a a r dat is nooit getekend, of Jets dergelijks. Oorzaak: 6f onwil van een der partijen, dan h a d m e n veel beter niet samen in zee k u n n e n gaan; 6f kleinigheden, waarover m e n het niet eens werd, dan is m e n p e n n y wise and p o u n d foolish. - -
Dr. F. Wibaut, Secret aris-Penningmeester.
136
~....~.-~..,.-.,,
~;,..~.~
PROCULLEHDRBALLET [Unguenla pro Oculis in tubenJ 31
verschillende
samenstellingen
w.o.:
P R O C U L PENICILLINI. Bevat 10.000 I.E. Penicilline per gram, PROCUL PENICILLIN./ATROPIN. Bevat 10000 I.E. Penicilline per gram en 1~ Sulfas Atropini. SULFAPROCUL.
Bevat 15~ Sulface~amide
Hydrophiele, watervrije zalfbasis. Uiterst fijne verdeling van de therapeulica. Aseptische bereiding.
0 ~
~ ~ ~t
voor een c o n s e r v a b l e bij" . aandoeningen van galblaas en galwegen.
R_OTERCHOLONb e v o r d e r t g de afvloed. ~ S~'mluleerf galproducfie ~ l o g i s c h e w , ~ ~ Werkf d e s h ~ ~ ~ , Doserlng: 3xdaags 1-2 dragees
,~
n s t e / I i n g ." Rhiz.Curcurnae J a v a ' , Extr. Agrim., 01. H e n t h ~ Foen., OL Carvi., 01.
U~~
~ ~ ~ ~j~Y ~)t
~
Rosin., 01. Gaulth., Aloe ply., Podoph., Liq.
Carb. deterg.
Verpakkingen van
6 0 dragees: f 2.40
,~
N.V.
PH I LIPS-ROX
A N E"
Pharmaceutisch - Chemische Industrie Verkoopkantoor: P. C. Hooftstraat 1 7 1 - 1 7 7 , A
,,D U P H A R " ~Amsterdam
- Olst - Weesp
Voor de orale therapie hyperchrome anaemie~J e n t e r ondersfeuning van de behandeling f van hypochrome anae~ Naasf of in plaats van i iniecfies van leverpraei:
IN
met ~he
Vitamine-B,2 2 ~" Foliumzuur 0,5 mg Levertractie 75 mg Pyloruspoeder 125 ~"mg
|n flacons reef 25,
60 of 500 drag~es.
Mededeling van de Specialisfen Regisirafie Commissie Specialisten ingeschreven in bet register der S.R.C. der Koninkl. Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst, over de periode van 1 Sept. 1951 tot en met 31 Dec. 1951. A naesthesie. J. L. Nierstrasz, Utrechtseweg 79, Hilversum, per 1 November 1951. J. M. A. van Seggelen, Eleonoraweg 6, Nijmegen, per 28 November 1951. J. D. P. Wolff, Leidsekade 86, Amsterdam, per 18 December 1951. Chirurgie. D. Kolkman, Ungerplein 7, Rotterdam, per 30 November 1951 (herinschrijving) (Hierbij vervalt de inschrijving voor Longziekten). Huid- en Geslachtsziekten. IV. J. Hofman, Binnengasthuis, Amsterdam-C, per 1 October 1951. L. C. A. van der Harst, Van Boecopkade 46, Den Haag, per 5 November 1951. R. W. Zappeij, Academiesingel 36a, Breda, per 18 December 1951. Inwendige Geneeskunde. B. Oldenziel, Academisch Ziekenhuis, Afd. Inwendige Geneeskunde, Utrecht, per 1 September 1951. C. J. van Belle, Koningslaan 69, Utrecht, pet" 1 September 1951. L. Kuenen, Rijnsburgerweg 27, Leiden, per 3 November 1951. P. J. van Waegeningh, Wijnoldy, Dani61slaan 9, Santpoort, per 1 September 1951. Mevr. H. M. Frodl-Hogeweg, Amsterdamschestraatweg 62 bis, Utrecht, per 1 November 1951. Mej. A. B. Brukker, Oostersingel 5a, Groningen, per 6 November 1951. C. Ch. Zunder, p / a Zuiderziekenhuis, Rotterdam, per 9 November 1951. Dr. J. Gerbrandy, 2e v. d. Helststraat 36II, Amsterdam, per 10 Oct. 1951. Mevr. ~g. J. Meulenbelt-I~roenendaal, Rijnlaan 164, Utrecht, per 1 September 1951. A. Alleman, p / a St. Elisabeth Ziekenhuis, Jan van Beverwijckstraat 2a, Tilburg, per 14 Decem.bet 1951. Kindergeneeskunde. Lira Koei San, Djalan Prunamawan 50, Bandung, per 1 September 1951. Mej. E. v. Niekerk, Gerard Voethstraat 4, Arnhem, per 18 September 1951. 137
(Hierbij vervalt de inschrijving voor interne geneeskunde). Mej. M. B. M. J. Bernsen, Laapersweg 14, I~ilversum, per 27 October 1951. Mej. H. Heerema, Kinderziekenhuis Catharijnestraat 66, Arnhem, per 12 November 1951. Mej. G. C. Kwakkelstein, p/a Gem. Univ. Binnengasthuis, Amsterdam, per 1 September 1951. Mej. W. Coben, p / a Emmakinderziekenhuis, Amsterdam, per 14 December 1951. Laboratorium-onderzoek. Mej. H. J. Doorschodt, Waterigeweg 88, Zeist, per 10 November 1951, (Hoofdvak Bacteriologie). Prof. Dr. H. Miiller, Willemslaan 26, Bussum, per 14 December 1951 (Hoofdvak Pathologische Anatomie). Longziekten. S. Hiemstra, Volkssanatorium A 10, Hellendoorn, per 1 September 1951. Mej. J. G. Hol, Hiindelstraat 62, Utrecht, per I October 1951. Mej. E. A. Jolles, Pauw v. Wieldrechtlaan 31, Zeist, per 18 October 1951. Dr. C. J. van Kerkwijk, Prinsenstraat 23, Utrecht, per 11 December 1951. Oogheelkunde. R. P. Mesker, Vondelstraat 114 II, AmsterdamWest, per 15 September 1951. Dr. G. W. H. M. v. Alphen, Afdeling Oogheelkunde, Academisch Ziekenhuis, Leiden, per 18 September 1951. J. A. Notting, Sanatoriumlaan 20 ,Zeist, per 27 September 1951. G. J. du Marchie Sarvaas, Emmaplein 15, Vlaardingen, per 18 October 1951. R. A. Crone, Roemer Visscherstraat 34, Amsterdam, per 16 September 19.51. J. Boon, De Lairessestraat 116, Amsterdam, per 1 November 1951. J. Tehupeiory Bergman, Oogheelkundige Universiteits Kliniek, Amsterdam, per 4 Dec. 1951. Orthopaedie. N. Koolsbergen, p/a Wilhehnina Gasthuis, Amsterdam, per 1 September 1951. R. Dikland, Zuidwal 83, Den Haag, per 19 October 1951 (Hierbij vervalt de inschrijving voor Chirurgie) .
Physische Therapie. Mej. M. Lauw, Reguliersgracht 73, Amsterdam, pet 18 October 1951.
Mevr. M. J. Klem-Maas, Geuzenkade 31, Amsterdam-W., per I October 1951. Dr. D. I. Jacobs, Frederiksplein 11, Amsterdam, per I September 1951. Mej. J. c. M. Bok, Leidsegracht 78 boven, Amsterdam, per 28 September 1951. J. J. Schermer, p / a St. Elisabeth Ziekenhuis, Tilburg, per 1 October 1951. A. P. J. Heystee, Primes Marielaan 6, Baarn, per 15 September 1951. C. F. Engelhard, Herengracht 425, Amsterdam, per 1 October 1951. (Hierbij vervalt de inschrijving voor Kinderziekten). J. J. Preuniger, ,,Vrederust", Bergen op Zoom, per 10 November 1951. Mej. E. Kapsenberg, p / a Psychiatrische en Neurologische Universiteitskliniek, Groningen, per 11 December 1951.
Radiologie en Electrologie. F. P. Bol, Cort. Heyligerstraat 43, Den Haag, per 1 October 1951. H. Dormaar, Alexander Boersstraat 13, Amsterdam, per 15 September 1951. R. A. J. Kuipers, P. C. Hooftstraat 137, Amsterdam, per 1 December 1951. Rheumatologie, Dr. C. v. d. Berg, Burg. van Esstraat 100, Pernis, per 1 October 1951. Urologie. P. W. Boer, p / a Rode Kruis Ziekenhuis, Den Haag, Zuid Buitensingel 1, per 17 October 1951 (Hierbij vervalt de inschrijving voor Heelkunde).
Ziekten van Hart- en Bloedvaten. S. Dunner, Oostersingel 59, Groningen, per 11 December 1951. (Hierbij vervalt de inschrijving voor Inwendige Geneeskunde). De Secretaris tier Specialisten Registratie Commissie, J. Leopold Siemens.
Verloskunde en Vrouwenziekten. G. Th. Galg6czy, Spaarndamseweg 118, Haarlem, per 29 September 1951. W. F. Bouwer, Eemsstraat 16, Amsterdam, per 2 October 1951. T h e Tik Lok, Waldeck Pyrmontlaan 20, Amsterdam, per 18 October 1951. C. L. Plasman, Varkensmarkt 23, Den Haag, per I November 1951. B. H. Wormgoor, Helperbrinkstraat 51, Groningen, per 1 November 1951. Mevr. A. Flieringa-Leinweber, p / a Prinsessegracht 8, Den Haag, per 30 November 1951. Mej. R. R. Peters, p / a St. Elisabeth's of Grote Gasthuis, Haarlem, per 1 December 1951.
Aan de ]ijst van ingeschreven specialisten over de periode 1 Januari 1951 tot en met 31 Mei 1951, gepubliceerd in Medisch Contact Br. 26 dd. 28 Juni 1951 blz. 415, moet worden toegevoegd: genuw- en Zielsziekten: C. H. van Rhijn, p / a Psychiatrische im-ichtingen ,,Brinkgreven" en her St. Elisabeth G ~ t h u i s , te Deventer, per 1 Januari 1951.
Zenuw- en Zielsziekten. Mej. L. Krol, ,,Hulp en HEW', Leidschendam, per 27 September 1951.
Associaties. kenen daartegen geen bezwaar hebben. Geen overeenkomst wordt goedgekeurd, tenzij beide contractanten onderworpen zijn aan de rechtspraak der Maatschappij. De Afdelingsraden zijn belast met her toezicht op de handhaving van deze regeling."
Het is ons gebleken, d a t e r nog leden onkundig zijn van een besluit, genomen op de 99ste Algemene Vergadering va~i de Maatschappij, d.d. 5 Februari 1949 betreffende dssociaties. Dit besuit luidt als volgt: ,,Asst~iaties, vennootschappen, overeenkomsten tot het in dienst nemen, respectieve tot bet in dienst treden van assistenten, en andere vormen van overeenkomsten tussen artsen tot het gezamenlijk uitoefenen tier geneeskundige praktijk, behoeven de goedkeuring van her Dagelijks Bestuur der Maatschappij, het betreffende Afdelingsbestuur gehoord, inzoverre betrok-
De toelichting door het Hoofdbestuur indertijd gegeven luidde aldus: ,,Het vraagstuk van assistentschappen en associaties is reeds eerder een onderwerp van studie in de Maatschappij geweest. In 1938 is een Commissie ingesteld ter bestudering van dit vraagstuk. Haar bemoeiingen zijn niet verder geko138
BESTANDDELEN
:
Gestandaardiseerd THYREOIDE, ons choline-derivaat PACYL, zuivere alcalo~den uit het secale cornutum. Door de samenwerking van PACYL en secale cornutum worden de ongewenste, niet op de stofwisseling gerichte, bijwerkingen van thyreoTde onderdrukt.
INDICATIES
:
Vetzucht, myxoedemaen aanverwante endocrine functiestoornissen
Twee jaar lang heeft men de werking van Apondon zorgvuldig gecontroleerd bij 60 gevallen van vetzucht als gevolg van endocrine storingen, in sommige gevallen gepaard gaande met overvoeding. De resultaten waren buitengewoon gunstig en toonden aan, dat Apondon verre de voorkeur verdient boven gewone schildklier-preparaten. G. STOETTER,Medical Clinics 1936/30.
In de handel In flesjes met 25 of 500 pillen.
VERITAS
DRUG
COMPANY
LIMITED
L O N D E N EN S H R E W S B U R Y - E N G E L A N D V o o r nadere i n l i c h t i n g e n en monsters richte m e n zich t o t onze Alleen-Verregenwoordigers v o o r N e d e r l a n d :
FIRM~
K. F. PETERS,
CHEM.
&
PHARM:
Keizersgracht, 458, Amsterdam-C.
PROD,,
het souvereJne mlddel tegen essentl~le, cllmacterische of arteriosclerotlsche HYPERTENSIE
en haar begeleidende verschilnselen
CYCLOSPASMOL (B.S. 572) (Per dragJe 20 mg amygdalas 3.5.5-trimethylcyclohexanoli ,,Brocades")
Her s p a s m o l y t i c u m d a t niet a l l e e n s t e r k e r w e r k z a a m , g e s p r o k e n m i n d e r t o x i s c h is d a n P a p a v e r i n e .
d o c h o o k uit-
INDICATIES: Claudicatio infermittens Zlekte van B;;rger Ziekte van Raynaud Diabetisch gangraen Ulcus r Acrosclerose Angina pectoris
Spastische aandoeningen van de vaten der Retina PernJones Maag- en darmkrampen Ziekte van M~ni~re Gal- en niersteenkolleken Dysmenorrhoea
LITERATUUR: Geneesk. Gids 29, 23 (1951) Geneesk. Gids 29, 26 (1951)
CYCLOSPASMOL (FORTE)
(Per dragJe 100 mg amygdalas 3.5.5-trimethylcyclohexanoli ,,Brocades")
Als gevolg van de lage toxiciteit ziin tot nog toe, ook bij hoge dosering, die in bepaalde 9 gevallen gewenst blijkt te zijn, geen nevenverschijnselen van ernstige aard gecenstateerd. Het werkzame bestanddeel wordt gesynthetiseord door onze dochterondernoming N.V. Brocachemie te Zaandam.
N.V. KONINKLIJKE PHARMACEUTISCHE FABRIEKEN v/h BROCADES-STHEEMAN& PHARMACIA AMSTERDAM
~
MEPPEL
J
~"4~/c~uEus~ ~N HAR~
VEI NOTROPE ~,..
i~q~ SAMENSTELLINGEN Bill
TABLETTEN F (voor vrouwen). M (voor mannen) EN POEDER
m e n dan een concept-rapport. Door de omstandigheden is dit r a p p o r t evenwel niet b e h a n d e l d .
a_ ter verbetering van bet wetenschappelijk en geneeskundig werk en van d e geneeskundige verzorgkzg;
De conclusie van dit concept-rapport was, dat de Maatschappij geen van beide vormen (assistenten en associatie) behoeft af te keuren of nan te moedigen, en alleen behoort te waken tegen uitwassen, die de volksgezondheid bedrei. gen, ingaan tegen de grondprincipes, de Statuten, bet Huishoudelijk Reglement, h e t aanzien van de geneeskundige stand schaden of de algemene regelen op ziekenfondsgebied ondermijnen.
b. tot opleiding van 66n der deelhebbers; c. wegens tijdelijke deelhebbers; d
Daartegenover staan andere gevallen, waarin deze overeenkomsten worden aangegaan:
66n der
tijdelijk ter introductie bij gehele of gedeeltelijke praktijkovername,
waarin aan dergelijke overeenkomsten n i t medisch ethisch o o g p u n t meer root- dan nadelen zijn verbonden.
De Commissie stelde ten slotte een b i n d e n d besluit voor, waarbij dergelijke overeenkomsten alleen mogen w o r d e n aangegaan tussen leden der Maatschappij. Onder de zeer veranderde omstandigheden, waaronder wij t h a n s leven, is het naar de mening van her Hoofdbestuur, gewenst tot scherpe conclusies te k o m e n . De voornaamste bezwaren, die in sommige gevallen tegen deze overeenkomsten bestaan, k~men voort uit strijdigheid met de waardigheid van bet vrije artsenberoep, strijdigheid met de vrije artsenkeuze en onverenigbaarheid met de optimale verhouding van arts tot pati6nt.
invaliditeit van
Een omschrijving van wat in deze rnaterie gewenst of toelaatbaar en wat a[keurenswaardig is, zou tot allerlei spitsvondigheden voeren. Het H o o f d b e s t u u r heeft daarom gemeend, dat bier een toezicht, van geval tot geval uitgeoefend, de beste oplossing zal brengen." Wij wijzen derhalve alle leden, die een dergelijke associatie willen aangaan of sindsdien aangegaan hebben, op h u n plicht, tevoren hierop de goedkeuring bij het Dagelijks Bestuur aan te vragen, met vermelding, of zi] bezwaren h e b b e n dat her betreffende Afdelingsbestuur hierover door het Dagelijks Bestuur wordt gehoord. Dr. F. Wibaut, Secretaris- Fenningmeester.
Van de Redactie Reclificalie. De redactie wordt attent gemaakt op het feit, dat abusievelijk in M. C. No. 6. d.d. 7 Februari j.l., her eerste Jaarboek van de Vereniging ,,Het Nederlandsch Kankerinstituut" als jaarverslag is aangekondigd. Het betreft hier
een afzonderlijke, nieuwe uitgaaL naast de jaarverslagen, met de bedoeling, de xesultaten van her wetenschappelijk onderzoek in ,,bet Nederlandsch Kankerinstituut te publiceren. H.
Niet officieel gedeelte OVER RISICODRAGEN. door Dr. O. Schreuder, Chirur9 te Leeuwarden. Met belangstelling las ik het artikel van collega van der Mandele in het Medisch Contact van 31 J a n u a r i jl. Hierin verdedigt hij het zogenaamde ,,Raamvoorstel", waarbij her risico van een grotere toename aan specialistische h u l p voor 50% zal worden afgewenteld op de specialistert.
Na lezing en herlezing van zijn betoog, kan ik mij echter met de redelijkheid van dit voorstel nog in genen dele verenigen. Collega van der Mandele doet in de eerste plaats een beroep op ons ethisch gevoel. Het is in ons beroep steeds z6 geweest, dat de weinig draagkrachtigen voor onze huip weinig of niets 139
behoefden te betalen. Ja, dat was zo en d a t kon vroeger, toen deze categorie ongeveer 15% (Wibaut) v a n onze practijk in Friesland uitmaakte. Deze m e n s e n zijn echter t h a n s overgeheveld n a a r de o v e r h e i d s s t e u n (Maatschappelijk H u l p b e t o o n ) . In de plaats d a a r v a n zijn n u ziek e n f o n d s e n getreden, die niet meer op de liefdadigheidsgedachte, doch op de volkomen zakelijke verzekeringsgedachte s t e u n e n en door de steeds voortschrijdende v e r h o g i n g e n van de welstandsg r e n s t h a n s reeds 65% van onze praktijk hebb e n opgeslokt, welk percentage hog steeds snel stijgende is, volgens opgave van de ziekenfondsen zelf. Vele pati6nten, die vroeger voor onze h u l p e e n bescheiden b e d r a g k o n d e n o p b r e n g e n , eventueel m e t b e h u l p d e r onderlinge v e r e n i g i n g e n voor ziekenhnisverpleging, m o e t e n n u voor ziekeniondstarief w o r d e n behandeld. H e t gevolg h i e r v a n is, dat een c h i r u r g voor een e e n v o u d i g e operatic t h a n s reeds 20 h 35% m i n d e r betaald krijgt dan v66r 1940, terwijl onze beroepsonkost e n m i n s t e n s v e r d u b b e l d zijn en alle a n d e r e (netto) lonen en i n k o m e n s sindsdien belangrijk zijn verhoogd n a a r r, a n l e i d i n g van de m e e i d e r e kosten van h e t l e v e n s o n d e r h o u d . W a n n e e r ik t h a n s a a n een patient vertel, wat de h o n o r e r i n g is v a n een breuk- of b l i n d e d a r m operatie, kijkt hij m e ongelovig a a n e n mornpelt: ,,er wordt a n d e r s genoeg voor betaald." Is h e t n u niet d w a a s om deze toestand te verdedigen m e t de suggestie, d a t wij de plicht hebb e n m i n v e r m o g e n d e n voor weinig of niets te helpen? En n u wordt door het raamvoorstel de kans geschapcn, dat van deze lage h o n o r e r i n g w ~ r eens een flinke h a p wordt afgenomen. W a a r o m ? O m d a t de f i n a n c i e r i n g der ziekenfondsen dreigt spaak te lopen. Voor ons medici was deze debacle echter helem a a l geen verrassing. Dagelijks kregen wij drie belangrijke oorzaken o n d e r de ogen, die tot dit deficit wel .aanleiding moesten geven. 1. He,l te reel beloven en geven van de zickenfondsen aan h u n pati~'nten. Gelukkig is h i e r i n t h a n s een k e n t e r i n g merkbaar. Bezuiniging op brillen, b r e n k b a n d e n , b u i k b a n d e n en t r a n s p o r t worden t h a n s ingevoerd.
Maar in dit opzicht m o g e n wij, specialisten, ook wel eens de h a n d in eigen boezem steken. $~:anneer wij h o r e n , d a t in her afgelopen j a a r v o o r ] 11.000.000.-- voor R6ntgenologie e n voor f4.000.000.-- a a n penicilline-injecties door de ziekenfondsen werd uitgegeven, d a n rijst de vraag of dit allemaal werkelijk wel noodzakelijk -was. 2. Her b u i t e n g e w o o n kostbare administratieapparaat m e t de d a a r a a n v e r b o n d e n p a p i e r e n
r o m p s l o m p , die l a n g z a m e r h a n d ook voor alle medici een n a c h t m e r r i e wordt. Zou bierin door centralisatie (hier in L e e u w a r d e n werken wij m e t drie ziekenfondsen, doch er zijn elders in ons land wel specialisten, die m e t tien f o n d s e n m o e t e n werken) e n vere e n v o u d i g i n g der a d m i n i s t r a t i e niet reel te verbeteren zijn? 3. H e t al te gemakkelijk verwijzen naar de specialist 9 AIs c h i r u r g m a a k ik dit misschien niet zo intens mee, hoewel ook hier iedere vingerverwond i n g b u i t e n h e t s p r e e k u u r van de huisarts n a a r het ziekenhuis draaft, o m door een specialist te worden v e r b o n d e n . Voor de i n t e r n i s t e n is deze gemakkelijke verwijzing echter een r a m p eta of h e t initiatief hiertoe n u v a n de p a t i e n t of v a n de h u i s m e d i cus (door tijdgebrek) uitgaat, h e t blijft een feit, dat hierdoor de specialistische h u l p a b n o x m a a l wordt uitgebreid era de internist nauwelijks n o g in staat is, zijn werk n a a r b e h o r e n te verrichten, vooral, w a n n e e r hij niet de beschikking h e e f t over geschoolde assistenten. En hoe zal dit euvel verder o m zich h e e n grijpen, w a n n e e r straks dit grote aantal verwijzingen wordt o p g e v a n g e n door de vele n i e u w gevestigde jongeren. Voor deze derde oorzaak bestaat m.i. m a a r 6~n remedie. T r a c h t de verwijzingsfactor n a a r de specialist te d r u k k e n door een billijke financifile bijdrage van de p a t i e n t bij iedere verwijzing. Ik v e r n a m , d a t overwogen wordt de p a t i e n t voor iedere verwijskaart f l . - - te laten betalen. Dit h a d al fang m o e t e n g e b e u r e n en is in alle omliggende l a n d e n v a n ons continent, die eveneens een sociaal-ingestelde regering hebben, ook in gebruik. De psychologische voordelen v a n dit systeem liggen voor de h a n d en een onbillijkheld zit er niet in. Als deze drie b o v e n g e n o e m d e p u n t e n eens ernstig werden aangevat, zou h e t m e t de finantiering der ziekenfondsen belangrijk beter gesteld zijn en zou voor een a b n o r m a l e t o e n a m e tier kosten voor specialistische h u l p niet behoeven te worden gevreesd. En n u war betreft her raamvoorstel e n de daardoor h e r n i e u w d e kans ener verlaging d e r h o n o r e r i n g per verrichting, zelfs m e t een percentage, dat van te voren door n i e m a n d is te voorspellen. W a n n e e r we a a n n e m e n , dat een medicus 66k recht heeft op een m e n s w a a r d i g bestaan en een verzekerde oudedag, waarvoor hij zelf s p a r e n nloet, voorzover de m i n s t e n s v e r d u b b e l d e beroepsonkosten, de fiscus e n her d u u r d e r e leven, h e m dat nog mogelijk m a k e n , d a n zou ik m e t een variant op h e t citaat van collega v a n d e r Mandele willen zeggen: , , n u t ein reicher Mensch 140
Onze nieuwe bijdrage tot de volksgezondheid: i
R6ntgeninstallatie
voor
MASSA-BEVOLKINGSONDERZOEK F R S
Op aanvrage zenden wij U gaarne een uitvoerige
beschrijving
met a f b e e l d i n g e n .
SANALGIN
(SmiNudelllllll : Dlnee~yl-mlnepkenaul
Ace4.-p.-phexdldlR Tdmethylundilie)
P H A R M A C E U T I S C H L A B O R A T O R I U M - S A N A L - BAZEL
MIGRAINE NEURALGIE HOOFDPIJN KOORTS
h l , I u I.&eude,,de 10 I~bleUU Vool* qo~eekkeuden#o glneeskundlgoll en zlokenh~zon, kiln/ok Vorpokidngon reel 100 bkle~lel
Hoofddep6t
voor
Nederland:
Dr H. Hanning'sPharm. Chem. Fab,. N.Y., Kode Polen 7a, Den Xaag
PILULAE KAJOETI V O O R DE BEHANDELING VAN
ESSENTIELE HYPERTENSIE VERWEY N.V.- TIEL
laten werken, i n p l a a t s van e e n collegaspecialist n a a s t zich toe te laten. H e t is niet erg, w a n n e e r dit door een r e m op h e t i n k o m e n wordt tegengegaan. M a a r in ieder geval moet h e t gevaar v a n een o n d e r h o n o r e r i n g w o r d e n g e r e m d , die b o v e n d i e n een m i s k e n n i n g v a n de verantwoordelijkheid en de resultaten van o n s werk i n h o u d t . Mijns inziens is iedere p o g i n g o m de ziekenfondsen te saneren, door de h o n o r e r i n g der specialisten p e r verrichting te verlagen, e e n averechts m i d del, m e t een f u n e s t e terugslag op de b e h o o r lijke u i t o e f e n i n g v a n ons beroep. W a n n e e r er b e z u i n i g d m o e t worden, laten d a n de ziekenfondsen trachten door b e s n o e i i n g v a n bet niet noodzakelijke, h e t v e r e e n v o u d i g e n v a n h u n a d m i n i s t r a t i e a p p a r a a t en centralisatie en door de instelling van / 1 . - - per verwijskaart, blijk te geven van h u n goede wil. En laten de specialisten zich bij iedere h a n d e l i n g afvragen, of de financifile consequenties d a a r v a n tegenover b e t ziekenfonds verantwoord zijn. D a n k a n de h o n o r e r i n g der specialisten behoorlijk zijn en b e h o e f t zij niet tot sluitpost o p de begroting d e r ziekenfondsen te w o r d e n gedegradeerd. Wij m o e t e n h e t blijven zoeken in de kwaliteit en niet in de kwantiteit.
k a n n e i n g u t e r Arzt sein". O m d a t iedere arts, die van h u i s u i t niets bezit, w a n n e e r hij aanv a n g t m e t zijn praktijk, bij een te lage h o n o feting, zal t r a c h t e n door o v e r m a t i g veel, en d a a r d o o r slordig e n o n v o l k o m e n werk, voor zich en zijn gezin e e n behoorlijk b e s t a a n en een veilige toekomst te verzekeren. Wij artsen zijn nog niet a a n werktijden g e b o n d e n e n zijn daardoor in de gelegenheid de vrije tijd voor onts p a n n i n g , voor s t u d i e en voor o n s gezin, waarover ieder a n d e r beroep beschikt, op te offeren o m er bij deze lage h o n o r e r i n g toch m a a r te komen. Dat hierbij b e t gevaar v a n p o l y p r a g m a s i e op de loer ligt, b e h o e f t wel geen n a d e r betoog, vooral w a n n e e r de spoeling door grotere toevloed v a n j o n g e r e collega's n o g d u n n e r wordt. Dit is h e t grote gevaar v a n deze o n d e r h o n o rering. G. B. Shaw zegt ergens: ,,the most d a n g e r o u s m a n is a poor doctor". Wij behoeven door ons werk niet schatrijk te worden. D a a r o m b e n ik ook geen t e g e n s t a n d e r v a n een lichte progressieve korting, die echter eerst b o v e n een gewoon i n k o m e n b e g i n n e n m o e t e n w a a r d o o r o v e r m a t i g werk w o r d t geremd. W a n t in hoofdzaak w o r d e n h i e r d o o r d a n diegenen getroffen, die kans zien a n d e r e n (assistenten) voor zich te
MEDISCHE VERZORGING VAN DI: AMSTERDAMSE BEVOLKING
door Dr. O. C. Heringa. Conclusie~.
De aflevering v a n 8 Februari van h e t Nederlandsch T i j d s c h r i f t voor Sociale G e n e e s k u n d e bevat de p u b l i c a t i e van h e t A d I n t e r i m R a p p o r t v a n de C o m m i s s i e inzake de m e d i s c h e verzorging v a n de bevolking, ingesteld bij besluit van Burgemeester en Wethouders van Amsterdam, d.d, 31 M a a r t 1950. In de commissie h a d den zitting, b e h a l v e vertegenwoordigers v a n de Overheid, a f g e v a a r d i g d e n v a n de A m s t e r d a m s e H u i s a r t s e n Vereniging, v a n de A m s t e r d a m s e Ziekenfondscommissie van de A f d e l i n g Amsterd a m v a n onze Maatschappij. H e t is e e n verslag over een enquC~te n a a r d e o m s t a n d i g h e d e n , waaro n d e r 270 A m s t e r d a m s e artsen h u n praktijk doen, e e n N e d e r l a n d s ,,Collings R a p p o r t " . Door b e s p r e k i n g in week- en d a g b l a d p e r s is een belangrijk gedeelte v a n de i n h o u d e n v a n de conclusies reeds a l g e m e e n bekend. M.C. zal zich dus, m e d e i n v e r b a n d m e t de noodzakelijke zuinigheid m e t p l a a t s r u i m t e , k u n n e n b e p a l e n tot een ,,beschouwing". Alleen de (krap g e h o u den) conclusies m o g e n letterlijk w o r d e n overgenomen:
,,Uitgaande v a n de maatstaven, welke de m i n i maal-toelaatbare v e r h o u d i n g e n en a a n d u i d i n gen tussen grootte v a n de praktijk en beschikbare voorzieningen (zie h e t g e e n over ,,Criteria" gezegd wordt op blz. b) m a g geconcludeerd worden, d a t de m e e r d e r h e i d der A m s t e r d a m s e a r t s e n w o n i n g e n zijn: ongeschikt voor h e t h u i s vesten van gezin en praktijk beide. In de m e e r d e r h e i d der praktijken is de praktijkruimte totaal o n v o l d o e n d e en o n g u n s t i g gelegen t.o.v, de w o o n r u i m t e . De consequenties v a n deze o m s t a n d i g h e d e n , hoewel niet in getallen u i t d r u k b a a r , zijn ongetwijfeld belangrijk voor de gehele medische verzorging. Uit h e t r u i m t e g e b r e k vloeit voort, d a t h e t h o u d e n v a n p r a k t i j k h u l p niet mogelijk of n i e t efficient is. U i t het r u i m t e g e b r e k vloeit voort, d a t de arts m o e t w a c h t e n op h e t uit- en a a n k l e d e n v a n de p a t i 6 n t e n m e t o n n o d i g veel tijdverlies, of d a t 141
onvoldoende onderzocht eq meer naar specialisten verwezen wordt. FIet gebrek aan ruimte en hulp betekent ]ange wachttijden voor de pati6nten. Daar 1,$% van de fondsleden dagelijks het spreekuur van d e huisarts bezoekt, betekent dit een zeer groot verlies aan arbeidsuren. De praktijkrui~zte is bij de overgrote meerderheld der Amsterdamse artsen onvoldoende, er is onvoldoende hulp in de praktijk, zowel op geneeskundig als op administratie[ gebied. Bij de vragen aan de ge-enqu~tterde artsen gesteld aangaande wensen o m t r e n t voorzieningen, werd de behoefte aan speciaal voor d e huisartsenpraktijk ingerichte lokaliteiten met laboratoria en h u l p in de meerderheid der gevallen genoemd." Deze conclusies zijn, hoe vaag ook gesteld, uiterst belangrijk voor alle categorie6n, die bij tie medische verzorging tier bevolking betrokken zijn:
I. de patid'nten. I.ange wachttijden, vaak ,,in gang, trappenhuis of buiten" (in 8% der praktijken ontbreekt t e n wachtkamer gehtell), afwezigheid van een kleedruimte, gevoel van onvrijheid in de spreekkamer door gehorigheid of zelfs door aanwezigheid van een andere, zich nog kledende, patii~nt, bet overbelast zijn van de arts (74 van de 260 fondsartsen h e b b e n m e e t dan 3500 ingeschrevenen, afgezien van event. particuliere praktijk, keuringen enz.); dergelijke zaken moeten de pati/~nten wel de indruk bijbrengen van tweede-rangs verzorging te krijgen, hoe goed die verzorging de facto ook moge wezen. Neemt men daarnaast, dat in de ,,grote fondspraktijken" de ,,in eerste instantie" in het spreekuur per pati6nt gemiddeld beschikbare tijd 3 m i n u t e n blijkt te zijn, dan wordt het moeilijk zich te onttrekken aan de mening, d a t er objectief een tekort is. T e n dele moge dit worden gecompenseerd in die praktijken (104 van de 260), waar geregeld patii~nten voor uitgebreider onderzoek worden terug besteld. In 65 praktijken gebeurt dit echter ,,zelden", in 82 ,,nooit". 2. de maatschappij. Hoeveel tijd door o n n o d i g lang spreekuurbezoek (wachttijden) voor productieven arbeid verloren ~aat, komt uit dis r a p p o r t niet in concrete cijfers te voorsehijn. Duidelijk is niettemin, d a t e r een groot verlies is; t e n verlies, ernstig voor bedrijven, ernstig niet m i n d e r voor de kleine particulieren en voor huismoeders. Naast de eventueel te maken opmerking, dat de drukke pati/~ntenloop van tegenzin tegen spreekuurbezoek weinig laat blijken, zou plaats zijn voor de opmerking, dat wellicht t e n nadere analyse van de spreekuurbezoekers naar sociale status en werkkring interessan-
te gegevens zou k u n n e n opleveren. Waarschijnlijk lijkt het wel, dat velen, voor wie tijd geld is, bet spreekuur langer dan good en wenselijk is, zullen blijken te mijden, m.a.w, dat bet spreekuur, zoals her Shahs is, een anti-preventieve werking beefs.
3. de artsen. De conclusie, voor zover zij de artsen aangaat, is door Buma in Vrij Nederland van 2 Februari aldus scherp samengevat: ,,De verdeling tier patii~nten over de praktijken is r o n d u i t slecht te noemen. I n 74 praktijken is het aantal verzekerden te groot om door 66n arts goed te k u n n e n worden behandeld, terwijl er op het m o m e n t van her onderzoek onder de 270 praktijken 105 waren, waarvan een arts onder de huidige omstandigheden niet kan leven. slechts in een derde van de onderzochte gevallen lean men spreken van een ,,normale praktijk." Met de grootste a a n d a c h t zal onze Maat.~happij kennis moeten n e m e n van deze feiten. Gedachten van verschillende aard, maar niettemin onderling v e r b a n d houdende, dringen zich met klein op: Bij 582000 fondspati/~nten en 260 fondsartsen komen gemiddeld 2238 ingeschrevenen per arts; net een goed aantal, zou men zo zeggen, voor goede behandeling. Vraag: Zou dit aantal voldoende zijn om bij de huidige honorering, rekening gehoudcn met eventuele bijkomende particuliere, bedrijfs- of keuringspraktijk, in Amsterdam te leven? Vrage verder: Hoe leven de artsen met de kleine fondspraktijken? 104 artsen te Amsterdam hebben t e n fondspraktijk van m i n d e r dan 2000 ingeschrevenen. In de bijlage bij het r a p p o r t lezcn we over combinaties van ,,grote fondspraktijken" (meer dan 2.500 ingeschrevenen) met particuliere praktijk -- een opgave die in parenthesi aanwijzing schijnt te geven over de zorg, die de pati6nt ontvangt; het rapport zwijgt echter over de situatie wm de artsen met kleine fondspraktijken, was h u n particuliere praktijk betreft. Niettemin ligt hier een belangrijk probleem. Hoeveel juist van deze ,,kleine" zijn in de toestand, die Buma qualificeert als onmogelijk? Iloe leven ze? T e r e n d op kapitaalbezit of op opgenomen geld, dus in schuld? Zal een volgende enqu~te ons inlichten over de wijze, waarop de artsen zich h e b b e n gevestigd? Hoeveel van doze kleine praktijken zijn uit economisch gezichtspunt beschouwd niet-renderende investeringen? en als zodanig evenzo vele waarschuwingssignalen tegen vcstiging in het begeerde ,,vrije beroep"? Hoevelen van de 68 artsen, die zich volgens opgave van her rapport, direct na hun arts-examen te Amsterdam hebben gevestigd, hebben zich voor deze investering in schulden gestoken? In dezelfde richting ligt hog t e n andere
142
Schoolkinderen zijn's winters vaak zo gauw vermoeid...
GOWLLANDSLtd. CROYDON
DIAGNOSTIEK BESTEK 9
Gowllands instrumenten zijn bekend om hun uitstekende kwaliteit en redelijke prijzen.
9
Zij zijn uit voorraad leverbaar.
9
Vertegenwoordigers voor Nedetland, Belgi~ en Luxemburg: N.V. Medical I reporting& Exporting Cy. P. O. Box 1050, Amsterdam.
LEVERING
VIA
DE ~ INSTRUMENTHANDEL
Gediplomeerd
doktersasslstente
21 jaar, in hot bezit van diploma typen,
ZOEKT WERKKRING
I
f@oln n l e t
nodig!
Ook's winters, op zon-loze en op zon-arme dagen kunt U Uw kinderen laten profiteren van de gezond makende, opwekkende ultra-violette en infra-rode stralen. Bestraal hen - na eerst Uw arts te hebben geraadpleegd - regetmatig met her nieuwst ~ bestralingsapparaat ,,Lido" I
hoogtezon met dubbele bron ~ ULTRA-VIOLET mmlZl:l:l-~:~[e~e]'l in 'n handig mefalen koHerfie PRIJS 9r V01t f 17S.- I 127 on 220 Volt f ~0.~,,t v
ELECTR;C~TEI"f.S
MIj AEG
AMSTERDAM . TEL. 45212 FREDERIKSPLEIN 28
Ook genegen huishoudelljke werkzaamheden te verrichten. Liefs! 's-•revenhage of omgeving. Br. aan Mej. Branderhorst, Sweelinckplein 1, Den Haag.
Vele tienduizenden pati/~nten in ziekeniarichtingen en thuis l)rofiteren wekelijEs van de tijdschriftenzendingen van her
RODE KRUIS Denkt U zich eens in de hoeveelheid actuele tijdschriften, die daarvoor nodig zijn. Ook Uw hulp mag niet ontbreken. Stuurt Uw tijdschriften direct na le~iag portvrij aan :
,,RODE KRUIS-TIJDSCHRIFTENDIENST --- DEN HAAG'"
LARGE
AMERICAN
COMPANY
IN
SAUDI
ARABIA
has openings for:
CLINICAL PA THOLOGISTS Must be capable of assuming professional direction of a Medical Clinical Laboratory averaging 18.000 tests monthly. Must be fully qualified in tissue pathology, parasitology, bacteriology, and allied medical laboratory services.
ROEN TGENOL OGIS TS IX-Ray Specialists[
Must be fully qualified in all phases of medical x-ray techniques and interpretations, including photoroentgen diagnosis. Must be capable of supervising four x-ray clepartmens averaging 100 films daily. Should have at least 4 years specialty training.
PHYSICIANS (Anesthetist) [From 3 to $ years experience desirable].
Must read, wrHe and speak English. Give full details on education, experience, etc. Apply under letters E.B.N., to Nijgh & van Ditmar, Parkstraat 27, Den Haag.
ENTEROSULFAMID PHTHALYL-SULFACETAMIDE
A N T I - C O L I - W E R K I H G blJ darmwandinfecties ENTEROSULFAMID
is practisch A T O X I S C H !
Flacons met 50, 250 en 1000 tabletten ad 500 mg.
H.V. SOClETEIT v. CHEM. INDUSTRIE ,,K A T W IJ K" KATWlJK AAN ZEE
KATWIJ
K
Agente: Fa. J u l i u s Meijer -- Prinsengracht 624 -- Amsterdam C.
vraag: De algemene strekking van b e t r a p p o r t wijst naar de noodzaak van verbetering w n de omstandigheden, waaronder de artsen werken; verbetering ten opzichte van lokaliteit, hulpkrachten, h u l p m i d d e l e n . Zonder twijfel is de eerste van deze trias mede van invloed op de beide andere. Echter, indien de huisvesting te vinden zou zijn, die ideale omstandigheden (voldoende wacht, en kleedruimte, laboratorium- en administratieruimte, voldoende plaats voor hulppersoneel) zou toelaten, zou de gemiddelde arts voldoend finantieel krachtig zijn o m deze huisvesting en war daarbij b e h o o r t te bekostigen? Hier tekent zich een aspect der geneeskundige volksvoorziening af, waaraan onze Maatschappij wel reeds aandacht heeft gewijd (,,Spreekkamercommissie, R a p p o r t zie M. C. 1950, blz. 527 e.v.), maar ten aanzien waarvan zij nog tot geen hele practische maatregel is gekomen. Bedrijfseconomiseh zal de vraag bestudeerd moeten worden, of de financi~le investeringen, die voor een goede uitrusting tot de m o d e r n e medische praktijk nodig zijn, bij de dalende welstand der studenten in de naaste toekomst nog wel als mogelijk k u n n e n worden gezien. Zo niet, dan is bet van b e t hoogste belang, dat in her komende vacuum van uit enigerlei zijde spoedig wordt voorzien. De mededeling van voorzitter Hulst in her glaastrichtse Maatschappijcongres, dat gebruik m a k e n d van een in 1949 geopende mogelijkheid, reeds in 1950 door 50 artsen gemiddeld 30.000 g u l d e n voorschot voor h u n vestiging is opgenomen, wijst op het bestaan van vraag naar dergelijke hulp. Sindsdien is de a a n d r a n g hiernaar duidelijk toenemend. Zal zij door individuele artsen op den d u u r op eigen risieo kunnen worden aanvaard? Zal niet een organisatie moeten worden geschapen, die hen van de be-
drijfslast van het officium nobile ontlast en h u n krachten voor de geneeskunde zelf vrijmaakt? Herlezing van W i b a u t s artikelen over ,,Grouppraxis in New York" M. C. 2--4 1951, kan dienstig zijn ons te doen bedenken, dat voor eeu dergelijke organisatie binnen bet domein van particulier initiatief en particuliere regie zeer bepaald mogelijkheden liggen. Ook zonder group-praxis zou collectieve financiering zeer goed denkbaar zijn. Een van de (voor mij persoonlijk) meest teleurstellende gegevens van de Amstedamse enq u & e is d e slechte figuur, waarmede d e ,,zittingslokalen uit d e bus gekomen zijn: d o o r de bank zijn daar de omstandigheden hog slechter dan in de priv~ woningen. Van specialistenzijde verluidt over p l a n n e n tot stichting van pmktijkcentra in Amsterdam. De uitkomsten van de enqu~te schijnt wel uit te wijzen, dat het hoog tijd is, dat ook de huis. artsen, grote en kleine, de h a n d e n in een slaan, om te zamen met h u n praktijken op een betere basis te komen. 4. Wie niet zal nalaten eventueel uit h e t rapport te trekken consequenties te overwegen, is de overhei.d, i. c. her gemeentebestvur van A m . sterdam. Het karl zijn nut hebben hierop speciaal de aandacht van de Maatschappij t. b. der Geneeskunst te vestigen. Bij uitblijven van doortastend initiatief van particuliere zijde is zonder twijfel activiteit van de overheid te verwaehten. Hoe zou zij werkloos k u n n e n toezien, als zij weet, hoe grote schade nit de tegenwoordige toestand voor het economisch maatschappelijk bestel voortvloeit? Wil de geneeskundige praxis ,,vrij beroep" blijven, dan dient met grote voortvarendheid en onder deskundige economische leiding de mogelijkheid van collectieve tinanciering worden onderzocht.
NAAR EEN STICHTING V O O R SOCIOPHYSIOLOGIE. door Dr. L. Kaiser, ar|s fe Amsterdam. In Amerika werd omstreeks 1929 het Yale Institute of H u m a n Relations gesticht door een zestal hoogleraren van Yale University. Het doel was: door samenwerking het menselijk leven van biologisch en sociologisch gezichtspunt beter te begrijpen en bovendien het bereiken van positieve gezondheid, individueel en sociaal. Met Rockefellerhulp kwam een gebouw ter beschikking. Jongeren werden opgeleid. De invloed op de Universiteit bleek al verfrissend v66r dat het Instituut gereed was.
Het verslag over de jaren '37--'38 en '38--'39 geeft een indruk van de reorganisatie in samenhang met een Rockefellergift in 1938. De doelstelling bleef: onderzoek van de wisselwerking tussen functies en omgeving (zowel de ph).sische als de maatschappelijke omgeving). Onderzoekingen, door verschillende groepen uitgevoerd, werden in tientallen publicaties vastgelegd. De National Institutes of Health, zes in verschillende onderwerpen gespecialiseerde instituten, zijn gecentraliseerd in Bethesda. Aanvragen 143
voor onderzoek k o m e n b i n n e n uit de V.S. en u i t de h e l e wereld; h e t onderzoek is zowel theoretisch als practisch gericht. De o o r s p r o n g is een e i g e n g e m a a k t e microscoop in e e n k a m e r in her M a r i n e H o s p i t a l op State Island (1837). Dr K i n y o u n g i n g n a a r W a s h i n g t o n e n in 1938 k w a m e n de i n s t i t u t e n op h e t tegenwoordige terrein. De definitieve g e b o u w e n werden in 1949 betrokken. H e t geheel is o p ziekte m e e t d a n op gezondheid ingesteld. Nog m o g e h e r i n n e r d worden aan een door Professor H e r i n g a beschreven wetenschappelijk ziekenhuis in een kleine plaats (Cooperstown), d a t als g e z o n d h e i d s c e n t r u m fungeert. In E u r o p a trekken enige i n s t i t u t e n de aandacht, w a a r v a n de activiteit her best o n d e r de t e r m typologie wordt samengevat. De Socidtd d e Biotypologie werd in 1932 te Parijs o p g e r i c h t (Laugier, Pidron, e.a.) Sinds d a t jaar verschijnt ook h a a r bulletin: Biotypologie, m e t waardevoile overzichten, verslagen en m e d e d e l i n g e n op dit gebied. Gedeeltelijk los h i e r v a n stond de door Carrel in oorlogstijd o n d e r n o m e n poging, waarbij in de iokalen een i n t e n s i e f werkend i n s t i t u u t m e t een 150 medewerkers werd opgericht. De a b n o r m a l e toestand gaf a a n dit I n s t i t u u t : F o n d a t i o n p o u r i ' E t u d e des Probl&mes H u m a i n s uitvoer e n d e m a c h t . H e t I n s t i t u t National d ' E t u d e s D d m o g r a p h i q u e s , w a a r i n h e t biologische onderzoek racer op de a c h t e r g r o n d trad, doch niet geheel verdween, k w a m er uit voort. In G e n u a werkt h e t I n s t i t u t o Biotipologico Ortogenatico, d i r e c t e u r Nicola Pende. I n 1933 verscheen e e n uitvoerige beschrijving v a n de i n r i c h t i n g en d e werkwijzen van dit i n s t i t u u t , die zeer veelzijdig zijn en in staat stellen h e t somatische en her psychische aspect in s a m e n h a n g te onderzoeken. I n K o p e n h a g e n is h e t C e n t r u m voor Biologische Standaards gevestigd, waarvan Dr. M a d s e n directeur is. B o v e n d i e n h a d er een u i t g e b r e i d onderzoek n a a r de gezondheidszorg plaats. Van a n d e r e n aard, w a n t reel m e e r op de toepassing gericht en in zijn organisatie reel n a u wer met het object v e r b o n d e n , is het P e c k h a m H e a l t h Centre, door Scott W i l l i a m s o n en r e a r s e in 1926 te L o n d e n opgericht. H e t gezin, niet h e t individu, wordt hier als eettheid beschouwd, zoals de n a a m F a m i l i e g e z o n d h e i d s c e n t r u m ook a a n d u i d t . De gezondheid, die hier als e e n positieve waarde gezien werd, werd tweemaal p e r jaar gecontroleerd. De ecologie werd als middel tot de ethologie, h e t uiteindelijk nagestreefd doel, beoefend. De i n r i c h t i n g v a n h e t g e b o u w was er op gericht zowel de activiteiten d e r leden tot o n t p l o o i i n g te b r e n g e n als v o o r t d u r e n d e observatie mogelijk te m a k e n . Na een jaar k w a m e n de conclusies ten g u n s t e aan de leden. 144
Uiteraard is deze opgave zeer onvolledig. M e t n a m e is mij van wat in det Soviet R e p u b l i e k op dit gebied tot s t a n d is gebracht, slechts bekend, dat de physiologische v i n d i n g van Pawlow als u i t g a n g s p u n t wordt g e n o m e n voor de prophylactische en curatieve gezondheidszorg. Behalve de concrete instituten, die in zekere m a t e als voorbeeld k u n n e n worden beschouwd, zijn er in de laatste decenni6n s t r o m i n g e n , zowel i n t e r n a t i o n a a l als in N e d e r l a n d , die hoewel n i e t gericht op h e t door o n s gestelde doel, dit toch door een zekere m a t e v a n verwantschap e r m e e , bevorderen. Ook hier k a n van een volledige ops o m m i n g geen sprake zijn. Bovendien v o e r d e n zij deels tot concrete instellingen, terwijl zij deels slechts t e n d e n z e n bleven. In de Biometric Society, opgericht in 1947, die de biologische gegevens volgene de m e t h o d e s van de m a t h e m a t i c a e n de statistiek o r d e n t e n bewerkt, vertoont de B e n e l u x R e g i o n wel e n i g e a c h t e r s t a n d bij a n d e r e gebieden, zoals d o o r N e u r d e n b u r g in 1949 werd geconstateerd. Her I n s t i t u t I n t e r n a t i o n a l des Civilisations diffdrentes te Brussel zou mogelijk ook a a n d a c h t a a n de somatische zijde v a n dit vraagstuk willen geven. Alle activiteit, die zich bezig hield m e t de betrekking tussen wetenschap en maatschappij, heeft de noodzakelijkheid van een afzonderlijke tak v a n wetenschap, die de relaties tussen m a a t schappij en somatische verrichtingen van d e m e n s behandelt, m e e a a n g e t o o n d . In 1948 besloot de C.S.S.R., een s u b c o m m i s s i e voor de studie van b e t a n t a g o n i s m e tussen d e menselijke biologie e n de maatschappij in te stellen. Dit C o m m i t t e e on Science and its Social Relations werd in 1937 door de I n t e r n a t i o nal Council of Scientific U n i o n s ingesteld. Zo is ook her V W O in N e d e r l a n d te hoemen, dat in 1946 werd opgericht. H o e tekende zich in N e d e r l a n d de b e h o e f t e aan een Stichting voor Sociophysiologie a[ t e g e n de hierboven a a n g e d u i d e achtergrond? De ontwikkeling v a n d e physiologie in de 19e eeuw is in talrijke h a n d - en leerboeken duidelijk te volgen. Gericht op her onderzoeken v a n de verrichtingen van d e mens, schakelde zij h e r d i e r - e x p e r i m e n t in o m er de grondslagen toe te verkrijgen. N a a r m a t e c h e m i e en physica zich ontwikkelden, vond h e r physiologisch experim e n t zich n i e u w e wegen geopend, waardoor zich een orgaan- en weefselphysiologie ontwikkelden. Het onderzoek v a n de m e n s werd niet vergeten, m a a r uitgesteld. Tegelijk werd de m e n s niet meer u i t s l u i t e n d als biologisch object gezien. De sociale en sociologische factoren g i n g e n steeds z w a a r d e r wegen.
,IMONIZ DIRK
BEENHAKKER
INVALIDEWAGENS met en zonder motor. - ROLSTOELEN Telefoon No. 3 8 6 7 0 Adrlanastraat
10
- van S p e y k s t r a a t 1 9
ROTTERDAM. 1
~INONIZ
LIQUID
KLEENER
is z e e r g e m a k k e l l j k t o e te p a s s e n ! W r i j f de Ink even in mer een vochdge doek met
SI~ONIZ
LIQUID
KLEENER
M o d d e r c a v e t w o r d e n in ' n o o g w e n k v e r w i j d e r d E v e n l a t e n d r o g e n en d e w i t o p g e d r o o g d e
3
~IMOIqJIZ
LIQUID
KLEENER
met e e n s c h o n e e n a b s o r b e r e n d e d o e k a f v e g e n . De wagen heeft dan een schitterende glans, die l a n g blljft !
4=
$1MONIZ
LIQUID
KLEIgNI~,Ig
tast d e Ink n i e t ann, k a n bij e l k e w e e r s g e s t e l d held w o r d e n t o e g e p a s c e n is o n b r a n d b a a r ! PrU8
per bus
van
700 gram
| 3.75
Ziekenvervoer Telefoon 2 0 8 0 0
G. VEENSTRA Emmaplein 8, Amsterdam-Z.
Voor beschermlng van de Ink en bet behoud van de glans wordt 'n aabehandeling met Simonlz vaste was aanbevolen
Imp. Gebrs. H E N K E Z O N E N N.V., $cadhouderskade 65 AMSTERDAM
T e l . 9 5 0 5 2 - 9 3 0 6 2 ( K 2900) Filiaal : N i e u w s t r a a t 93, Z W O L L E . T e l e f o o n 5 4 0 5
Vraagt onzebrochure:,,HoeSimoniz ik m~n wagen?"
Speciaal voor H.H, Doctoren is juiste tijdaanwijzing zeer belangrijk.
RYBARVIN RYBAREX RHIPHEDRON CREOLIX jen a s t h m a , bronIris, hooflcoorts, )eningen van neus:htwegen; ook voor
~iine inhalatie. I m o n s t e r s en b r o c h u r e s b~
,D O P H A R M , INDZLAAN
8,
BERGEN. Tel. 8632
Buhse & Fehr v o o r pre~isie u u r w e r k e n
Rotterdam Eendrachtsweg 25, Tel. 21841
In hat BURGERZIEKENHUIS, Linnaeusstraat 89, Amsterdam.O. is per 15 April a.s. de plaa~s vacant van
geneesheer-assistent op de Interne-afdeling
,,F L 0 E P" H E T reinlgings-(ontstopplngs-) middel voor AFVOERBUIZEN 'n Ultkomst voor spreekkamer en wonlng! Sedert Jaren tn geregeid gebruik bU tal v a n A r t s e n i n N e d e r l a n d . B u s s e n b. t 8.---. Bij 3 bunsen tegeltjk: 15% kortlng
FIRMA ,,ABER~0"j DEN HAAGt Kerkstraat
24
--
Telefoon
I I 48 39
Sollicitanten gel!even zich te wenden tot de geneesheer-directeur. H.H. D O K T O R E N ! 0ok de advedenties zlin voor U belangdik
DE DOKTER VERTEL T De geschiedenis van de Groninger doklersfamilie Siemens door Louis Velleman.
Honderd jaar medische historie. (Uitgave Daamen, Den Haag). Verkrijgbaar in de boekhandel. Aanhaling uit de boekbespreking van J. G. de Haas in her Nieuwsblad van her Noorden: ,,Bij gelegenheid van her honderdjarig bestaan van de Nederlandse Maat,,schappij lot Bevordering der Geneeskunst in 1949, publiceerde Velleman ,,in een der gro~e bladen een op gegevens van Dr. Siemens, voorzifler ,,van de Ned. Specialisten Vereniging, gebaseerd artikel, dat voor her eerst ,,de schijnwerper richtte op die hard ploeterende, van alle moderne mid,,delen versioken en in uiterst moeiiijke financi61e omstandigheden levende ,,plaltelands-geneesheer van nauwelijks honderd jaar geleden. Dit artikel ,Arok in en buiten de medische wereld zozeer de aandacht, dat de auteur ,,een project van veel bredere opzet maakte. Dr. Siemens was bereid verder ,,re vertellen; daarnaadr completeerden andere levende bronnen en archief,,stukken her materiaal. Her eindresultaat werd nauwkeurig door Dr. Siemens ,,zelf gecontroleerd. . . . en ziethier dan ,,De dokter vertelt", een boek da! ,,medisch geheel verantwoord is en ~egelijk de naar volmaaktheid stre,,vende dokter bovenal als mens naar voren haalt."
NEDERLANDSCH INCASSOBUREAU VOOR ARTSEN (N.I.V.A.) HEMONYSTRAAT 7
~
AMSTERDAM
W i j b e l a s t e n o n s s e d e r t 1 S e p t e m b e r 1918 u i t s l u i t e n d m e t h e t i n n e n v a n v o r d e r i n g e n veer artsen, tandartsen en dierenartsen op nalatigen en/of dubieuse debiteuren in Nederl a n d . O p a a n v r a g e z e n d e n wij v o o r w a a r d e n e n referenties u i t a l l e d e l e n v a n h e r l a n d . Onderstaando
b r i e f o n t v i n g e n wiJ v a n
een vrouwenarts
uit de provincie Gelderland. ............... 19 J a n u a r i 1952
,,Geachte Heer de Vries, , , D e z e r d a g e n k r e e g i k op m i J n g i r o o v e r g e m a a k t ! . . . . v a n M e v r . . . . . . . . . te Den Haag. ,,De v i e r p o s t e n , d i e ik in J u l i 1951 h e b o p g e g e v e n h e b i k n u a l l e v i e r b l n n e n . I k d a n k , , U z e e r v o o r U w v l o t t e h u l p e n m e d e w e r k i n g , w a a r a a n i k h e t t e d a n k e n heb, d a t t k , , m i j n v o r d e r i n g e n o n t v a n g e n h e b . D a a r i k e c h t e r t h a n s g e e n e i g e n p r a c t i J k m e e r heb, z a l ,,tk v a n U w v e r d e r e d i e n s t e n g e e n g e b r u i k m e e r h o e v e n te m a k e n e n k R n i k b e t l i d m a a t ,,sehap be6indlgen. Ik zal echter niet nalaten onder mijn kenntssen collega's Uw bureau , , a a n te b e v e l e n . ttoogachtend, (w.g.) .................... " E e n c h i r u r g te A m s t e r d a m
s c h r e e f o n s op 22 S e p t e m b e r 1951: D e H e e r A d . de V r i e s , Dlrecteur Nederlandsch Incasso Bureau veer Artsen, Hemonystraat 7 -- Alhier. , , Z e e r g e a e h t e H e e r de V r l e s , ,,Vrlendelijk dank veer al Uw moeite tnzake ............ en van harte gelukgewenst ,,met bet nog o n v e r w a c h t e moole r e s u l t a a t d a t U b e r e i k t h e b t ! Hoogachtend, (w.g.) .................... "
E e n a r t s in e e n d e r k l e t n e r e p l a a t s e n
in G r o n i n g e n s e h r e e f o n s op 2 D e c e m b e r
1951:
, , H i e r m e d e b e v e s t i g i k de g o e d e o n t v a n g s t v a n U w r e m i s e a d [ . . . . . . . . . . Het aantal , , a c h t e r s t a l l i g e d e b i t e u r e n is t h a n s s l e c h t s g e r l n g d a n k ziJ de b e m o e i i n g e n v a n U w b u r e a u . Hoogachtend, (w.g.) .................... " i~raam en a d r e s v a n de s c h r i j v e r s m o g e n w i j op v e r z o e k a a n H.I-I. A r t s e n m e d e d e l e n . A D . D E VI=tIES, Cand. Deurwaarder. L i d d e r Ned. V e r . v a n !Rechtsk. a d v i s e u r s . Dir. N.I.V.A.
sen. H u n gegevens zljn ten dele bruikbaar voor her bepalen van n o r m e n . Voor t e n betrekkelijk klein gedeelte zijn zij ook werkelijk reeds benut. Het e x p e r i m e n t bij de mens wordt in her algemeen niet door de experimentator genomen. Op uitzonderingen ha, waar studenten of andeten, die een offer voor de wetenschap willen brengen, rich voor e x p e r i m e n t e n beschikbaar stellen, wordt her e x p e r i m e n t door het leven zelf genomen. Het gevaar hiervan springt in her oog. Kent m e n votdoende de factoren, die werkzaam zijn? Zal m e n in staat zijn de loop van h e t experiment te blijven volgen? M.a.w. zal m e n voldoende breedte en diepte aan zijn onderzoekingen k u n n e n geven? In het algemeen is dit bij de genoemde groepen van onderzoekende artsen niet her geval. Het werk, op de practijk gericht, stelt zodanige eisen, dat niet tegelijkertijd aan de bovengenoemde kan worden voldaan. Wel zou h u n werk grote steun ondervindeti, indien o p t e n of andere wijze n o r m e n tel" beschikking konden worden gesteld. Zelfs zullen zij waardevolle bijdragen kunnen leveren bij het bepalen van deze. Uit her bovenstaade moge blijken, dat h e t gewenst schijnt, dat een bepaalde groep artsen zich zal bezig h o u d e n met wat men kan hoemen: Sociophysiologie, her onderzoek van de somatische verrichtingen in h u n wisselwerkng met de maatschappij. Dat hierbij naar b e t psychische geen scherpe grens kan worden getrokken, hebben Vail der Horst en Groen wel afdoend aangetoond. Her accent za] hier echter op het somatische moeten vallen, o m d a t dit gebied in het biizonder verwaarloosd is.
De chemische physiologie zag in de 20e eeuw en in bet bijzonder na de tweede wereldoorlog kans tot een machtige synthese, gericht op her voedingsvraagstuk. De physische physiologie trok zich terug, waar h e t algemeen sociologische haar gebied naderde. Slechts in speciale geval]en, zoals in de physiologie van de vliegenier, de sportphysiologie, de arbeidsphysiologie, leverde zij de gevraagde bijdrage. T o e n zich uit d e physische physiologie een zeer levende tak van de psychologie had gevormd: de psychotechniek, kon deze voor een deel aan de drang van de maatschappij om gegevens op het gebied der sociophysiologie wel voldoen. Deze schrikte niet terug voor een sociale of sociologische instelling en de grenzen van het nieuwe gebied waren uiteraard vaag. Naarmate de psycholoog t e n eigen afzonderlijke opleiding ging ontvangen, tekenden zich de grenzen echter scherper af. Men kon zich n u de vraag stellen: van welke groep van onderzoekers mag men de studie van de lichamelijke verrichtingen van de mens, die utteraard in wisselwerking met de maatschappij staan, eisen? Van de psychologen? Van de medici? Van d e biologen? Zolang de physiologie haar plaats vindt in de Faculteit der Geneeskunde, kan her antwoord op bovengestelde vraag niet anders luiden dan: de studie van de physiologie van de mens, deze gezien als sociaal wezen, behoort tot bet gebied der medici. H e b b e n medici hiervoor belangstelling? Ja. Hebben zij er tijd en gelegenheid root? Neen. Zo gaat het er dus om een vorm te vinden, waarin het medici mogelijk gemaakt wordt zich bewust en georganiseerd te bewegen op dit terrein, dat h u n rechten en plictlten oplegt. Her is waar d a t e r groepen geneeskundigen zijn, die reeds werken op dit gebied. Immers zij verzamelen gegevens over de verrichtingen van gezonde individuen. Zo de schoolartsen, de bedrijfsartsen, de verzekeringsartsen, de sportart-
Uit het bovenstaande moge worden a f g d e i d , dat het gewenst en noodzakelijk is over te gaan tot het vormen van een stichting voor Sociophysiologie, die verscheidene instellingen en persohen, die daarbij belang hebben, door het verschaffen van gegevens betreffende de Sociophysiologie van n u t zal k u n n e n zijn.
Het T r i n i t y Hospital te Kansas City, Missouri (U.S.A.) vraagt voor t e n periode van t e n jaar
2 jonge artsen tegen 15 Juni a.s. Intern, $ 100.-- p e r m a a n d zakgeld; tegemoetkoming passagekosten naar Kansas City. Nadere inlichtingen: Bureau Kon. Ned. Mij. t.b.d. Geneeskunst, Keizersgracht 327, Amsterdam. 145
Bladvulling Een collega zond ons de volgende brieL die hij van een o u d - p a t i 6 n t e v a n r u i m 70 j a a r ontving. ,,Dat d o o r l i c h t e n , daar k a n je sores a a r d i g e dingen m e e beleven, d a t zal ik U eens vertellen, dokter. I n de g e m e e n t e Z. zijn de m e n s e n ook allem a a l doorgelicht e n d u s ook mijn neef Arie. M a a r Arie moest h o g eens t e r u g k o m e n , er was war niet goed; d u s Arie been, en weer doorgelicht, en toen m o e s t hij m a a r eens in H . k o m e n , d a n zou hij n o g eens goed onderzocht en doorgelicht enz. enz. Arie was goed, m a a r zij wilden wel d a t hij n o g eens terugkwam, d a a r w a r e n h o g twee d o k t o r e n die h e m onderzoeken wilden, Arie is n o g a l goedelijk, tkie h e e n . W e e r alle foto's e n onderzoekingen en wilden zij ook zijn m a a g onderzoeken e n d u s l e e g p o m p e n . M a a r d a a r k o n d e n zij niets uitkrijgen, e n hij was zo goed als h e t m a a r kon, m a a r of hij eens in P. wilde k o m e n , d a a r wilden een p a a r doktoren h e m onderzoeken. T o e n keel( Mien, ziju vrouw, h e m al war a r g w a n e n d aan, m a a r Arie g i n g n a a r P. E n weer de gebruikelijke foto's e n onderzoekingen, e n Arie was zo gezond als e e n vis, m a a r of hij n o g eens t e r u g wilde k o m e n , er w a r e n h o g drie doktoren, die h e m wilden onderzoeken. M a a r toen Arie d a a r m e e t h u i s kwam, zei Mien: ,,Nou, n u begrijp je b e t wel, je komt aldoor t h u i s en m a n k e e r t niets, je h o u
wat achter, ik ga m e e l " T o e n s a m e n n a a r P. en weer dezelfde foto's, onderzoekingen, enz., e n Arie was best, m a n k e e r d e niets, m a a r of hij eens in A. k o m e n wou, d a a r waren vijf doktoren, die h e m onderzoekeu wilden. T o e n was de boot aan, toen zei Mien: ,,Nu, dokter, Arie wordt v a n de ene dokter n a a r de andere g e s t u u r d , m a a r n u zou ik wel eens willen weten wat d a t allem a a l in heeft?" En toen zei de dokter: ,,U heeft volkomen gelijk, j u f f r o u w , en als uw m a n niet n a a r A. wil, hoeft h e t h e l e m a a l niet h o o t , e n hij is eerlijk zo gezond als h e t m a a r kan, alleen hij heeft twee s l o k d a r m e n . " En daar w a r e n natuurlijk al die d o k t o r e n nieuwsgierig naar, ieder in zijn yak, nietwaar. A r i e e n M i e n zijn niet n a a r A. gegaan, m a a r n a a r huis. Als ik h e m n u eens spreek, zal ik toch eens vragen h o e hij d a t n u doet m e t die twee slokdarmen. G e b r u i k t hij ze allebei tegelijk, b e u r t o m b e u r t een h a p j e , of doet hij her o m de a n d e r e d a g of de a n d e r e week. N u begrijp ik m e t e e n , w a a r o m zij die ene keer niets uit zijn m a a g k o n d e n krijgen, zij h e b b e n t o e n n a t u u r l i j k de verkeerde slokdarm te p a k k e n geh a d , die h a d zeker n e t zijn vrije dag en d u s was de zaak gesloten. M a a r zo zie je wat dat doorlichten a a n h e t licht kan brengen, a n d e r s h a d Arie gestorven zonder d a t i e m a n d h a d geweten dat hij v a n binn e n zo bijzonder was. T w e e slokdarrnen, h e t zal je g e b e u r e n . "
Personalia Adreswijzigingen. K. H. B r a n d t , v a n H i l v e r s u m n a a r A r n h e m . J. J. R. B u i r m a , v a n B u s s u m n a a r H e e r h u g o waard. L. J. Degenaar, v a n 's-Gravenhage n a a r D u b beldam. J. Duysens, v a n H e e r l e r h e i d e n a a r Heerlen. L. M. van Dijk, v a n A m s t e r d a m n a a r Nijmegen. J. H. M. Egberts, v a n A m s t e r d a m n a a r Bloemendaal. I. A. H. Eleveld, v a n G r o n i n g e n n a a r R o t t e r dam. C. A. v a n Gelder, v a n H e e m s t e d e n a a r T e r l]~UZel'l.
C. Grin, v a n H i l v e r s u m n a a r L e e u w a r d e n . W . D. H e n d r i k s , v a n Noordwijk a a n Zee n a a r Haarlem. W . S. H o K a n g You, v a n Scheveningen n a a r Leiden. 146
J. H. H o l t h u i s , van Dcventer n a a r Enschede. B. P. A. A. H o m a n , v a n R o d e n n a a r G r o n i n g e n . Mej. V. Kaiser, van A m s t e r d a m n a a r Nijmegen. F. Kalsbeek, van ' s - G r a v e n h a g e n a a r Naaldwijk. W. P. J. Lagro, v a n H i l v e r s u m n a a r Maastricht. M. P. Lansberg, v a n Z u t p h e n n a a r Zeist. Mej. H. J. L e e m h u i s , v a n R o t t e r d a m n a a r 's.Gravenhage. C. van Luijt, van Middelie n a a r R o e r m o n d . G. de Maar, v a n A m s t e r d a m n a a r p / a Kon. Paketvaart Mij., M e d a n Merdeka T i m o e r , Djakarta, Indonesi& J. L. Nierstrasz, v a n U t r e c h t n a a r Enschede. G. H. Nolting, v a n Leiden n a a r Weert, L. L. v a n der Pol Jr., v a n Zeist n a a r B e n n e k o m . G. M. Pool, van A m s t e r d a m n a a r Heemstede. S. Simons, van ' s - G r a v e n h a g e n a a r A m s t e r d a m . L. W. van der Sluys, v a n Scheveningen n a a r ~
Veer de WILLEM ARENTSZ HOEYE te den Doldet word1 gevraagd een
PSYCHIATERafdeling geneeskundlge
Salaris - - n a a r gelang van de reeds opgedane ervaring - - f 8 5 5 0 . m tot f 10.550.-+ toeslag van 5~ en 5~ over ten hoogste f 4000.m (jaarlijkse verhoging van f 400.m) Dienstwoning beschikbaar, Schriftelijke aanmelding v66r t5 Maatl t952 bij de geneesheer-direcfeur, bij wie tevens alle gewenste inlichtingen zijn te verkrijgen.
Bij de Psychiatrische Inrichtingen ,,ZON EN SCHILD" en ,,HEBRON" te Amersfoort is de betrekking te vervullen van
PSYCHIATER [Afdelings-geneeskundige|
Sollicitanfen dienen hun opleiding tot psychiater-neuroloog te hebben voltooid. Zii, die medelevend Nederlands Hervormd zijn, genieten de voorkeur. Sollicitaties aan het Bestuur der Vereniging ,,Ned. Herv. Stichtingen veer Zenuw- en Geesfeszieken', Amersfoorfsestraat 12a, Soesferberg.
/I d;l, il
I[;ill.'l~ilI, I[;ill:g
n
,~1110 g
tl
De N e d e r l . M e . s e n d J e c k - B u . d v e r e n i g t In zich die g e dlplomeerde leerkr~chten, die ultslultend de
M ENSEN
DI ECK-METHODE
for verbeterlng van Ilehaamshoudlng el b e w e g l n g , b o v o r d e r l n g v a n normale on
herstel van lestoorde splerfunetfe. v o ] g e n s de d o o r B e s s M e n , ~ e n d t e c k va~stgeete]de b e g l n s e l e n in z u i v e r e n v o r m toepa.q.~en. - - I n H c h t J n g e n eD v o l l e d i g e l e d e n l U s t bU h a t e e c r ~ t a r / a ~ t P. C. H O 0 F T W E G ~9. ~ HILVERRUM
N IE U W !
.u,0.
SPREKENDE HUISTELEFOON
heen en weer |open behoeff nief meer, zelfs nief naar her apparaaf. Complete set met 2 apparat~n met ingebouwde versterker (aansluiting lichtnet) en 20 meter telefoonsneer slechts f 120.~ Grotere instal/aries op aanvrage, m Demonstratie: VAN ElF ~ Wlllemsparkweg t99 ~ AMSTERDAM ~ Telefoon 24S40 Speciaal adres veer Blaupunkt radio - - Sferilisafieappara'len en koelinsfallaties
TE K O O P in welvarende provincieplaats in de Gelderse Achterhoek, waar vestiging van een nieuwe doktersstandplaats zeer verantwoord wordt geacM,
EEN G R e e T HERENHUIS MET TUIN zeer geschikt voor doklersprakfijk
V r i j e oplevering in onderling overleg te bepalen. Nadere [nlichfingen ten kantore
van notaris Mr. Feldbrugge, Velperbinnensingel 5 fe Amhem, telefoon 26407. tCtlehtlng ten algemenen CONSULTATIIEBURIgAUX
CENTRAAI,
nutte tot her eIplolteren van VOOR GlgN]bACHTSKUNDE
MIDDI~LENDEPOT
Pr~sl~st veer H.H. Doktoren op aantrrage gratis beschikbaar ~
N.V.
UITGEVERSo
EN
Gevestigd seded 1873 ~
DRUKKERS MIJ. Amsterdam-C. ~
C. M. D.. Jan van Nassaustraar 1. Den Hoag
VAN
F.
VAN
Laurierslraat 246 ~
ROSSEN
Telefoon 45803
T. J. C. Scheffer, van Maartensdijk naar Almelo. B. R. Verburgt, van Utrecht naar Medemblik. Mej. A. J. F. de Vries, van Nijmegen naar Groningen. J. Th. Wilkens, van Leiden naar Apeldoorn. J. D. P. Wolff, van Amsterdam naar Rotterdam. W. C. M. Wijnheymer, van Helmond naaz Emmeloord. J. Zeldenrust, van Enschede naar 's-Gravenhage. B. Zuiderhoek, van Amsterdam naar Sorong, Nieuw Guinea (Gouvernementsarts).
8edankf. J. Berg, Boskoop; lidmaatschap eindigt 22 Juni 1952. F. Th. J. Culeman, Amsterdam; vertrokken naar het buitenland. S. Dtinner, Groningen; vertrokken naar het buitenland. C. A. Eindhoven, Den Helder; vertrokken naar Nieuw Guinea. A. J. L. Katte, Badhoevedorp; lidmaatschap eindigt 25 Juni 1952. Mevr. M. A. M. Soenoe-Schilte, Rosmalen; vertrokken naar Indonesia. Mej. C. Schutz, Rotterdam; lidmaatschap eindigt I Juli 1952. Mej. P. H. C. Tibout, Amsterdam; vertrokken naar U.S.A. M~j. A. A .J. van der Velde, Tilburg; lidmaatschap eindigt 17 Juli 1952. Jhr. P. H. Verspijck, 's-Gravenhage; lidmaatschap eindigt 19 Juli 1952. N. C. van Vonno en Mevr. W. M. A. van Vonno-B61ian, Breda; wegens vertrek naar Curacao. H. W. Zuidhoff, Spijk (Gr.); lidmaatschap eindigt 1 Juli 1952. C. Ch. Zunder, Rotterdam; vertrokken naar het buitenland.
Nieuwe /eden. M. van den Berg, Utrecht. C. van Bokkum, Dordrecht. A. de Bruyn, Utrecht. Mevr. H. G. A. Charbon-Boon, Eefde. A. B. Bijnen, Leiden. A. A. COhrs, Hilversum. Mej. H. J. Doorschodt, Zeist. G. Hagen, Leiden. A. Huisman, Pijnacker. Th. J. Kocken, Deventer. J. H. L. Koning, Uden. T. C. J. Kroesen, 's-Gravenhage. L. D. van der Kulk, Dordrecht. Z. Moechtar, 's-Gravenhage. Prof. Dr. H. Mtiller, Zutphen. Mej. G. A. Oostenrijk, Groningen. A. C. Ossewaarde, Breskens. B. R. Verhurgt, Utrecht. J. Visser, Oss. H. Volker, 's-Gravenhage. E. van Westreenen, Nijmegen. F. J. Wilderink, Utrecht. F. J. Zeegelaar, Maastricht. Mevr. H. C. Zeemeyer-Lettinga, Laren NH.
,,HET
Overleden. K. H. J. Barendrecht, Laren, NH. W. Feltkamp, Amsterdam. Jb. Maats, Alkmaar. H. I. de Ruiter, Klundert. D. Stapensea, Leimuiden.
HEDERLAHDS
STUDEHTEH
~.& N & T O R I U k~"
Voor alle verdere inlichtingen en eventuele bijzondere voorwaarden wende men zich tot de Geneesheer-Directeur, Naarderstraat, Laren (N.H.) Tel. K 2953 - 3941, $942
Laren |H.H.) Een aantal nieuwe pad~nten k u n n e n geplaatst worden.
u
f 8.2$ per dag
147
