kalender
over water, energie en natuur, Texel
d uurza a mheid
met tips, spelletjes, belangrijke dagen, uitjes, eten en meer
dubbeldik
Januari 8
9
2 3 4
13
5 6
14
30
17 Welke soorten groenten en fruit komt er in deze maand uit Nederland? Komt het uit de kas of uit de volle grond?
18
11 12
29 23
10
Gelukkig nieuw jaar! Goed voornemen? Stel je voor dat er geen elektriciteit zou zijn. Welk apparaat zou je het meest missen? Hoe zou je dit een weekje kunnen vervangen door iets anders? Probeer het eens!
22 16
Slimme meter Reken uit hoeveel gas jullie gebruiken, thuis of op school. Schrijf de meterstand op van vandaag en morgen en bereken het verschil. Doe het vaker en vergelijk.
1
7
15
19
24
25 26
20 21
27 28 Gedichtendag De laatste donderdag van januari. Wat rijmt op water? Wie maakt het leukste gedicht over water en wie het mooiste of het duurzaamste gedicht?
31
Febr uari 22 1
8 2
15 9
Iets om trots op te zijn. Wist je dat onze Waddenzee heel bijzonder is. Het is zelfs Werelderfgoed! www.waddenzeeschool.nl.
16
23
17 3
Reken uit hoeveel stroom jullie gebruiken, thuis of op school. Schrijf de meterstand op van vandaag en morgen en bereken het verschil.
10 4
11
5
12
Let op, bijna Warme Truiendag! Trek een warme trui aan. Gebruik deze dag voor spannende en energiezuinige acties. Kijk op www.warmetruiendag.nl
Drink je wel voldoende water? Ook in de winter heb je dat nodig. Kraanwater in plaats van bronwater in plastic flessen.
6 7
13
18
Valentijnsdag Krijg je het al warm?
25 26
19 20
14
24
21
27 www.natuurkalender.nl Doe mee aan het wetenschappelijk onderzoek naar klimaatsverandering. Wanneer zie je de eerste krokus bloeien of de eerste fruitboom? Wanneer zie je de eerste lepelaar? Wanneer gaan ze weer weg?
28
29
Maart 8
Nationale complimentendag Geef elkaar de hele dag complimentjes. Bij gezond eten, afval scheiden, hergebruik, op de fiets naar school en voor alle andere prettige dingen!
16 9
2
3
5
10
18
Begin zomertijd Op de laatste zaterdag van maart zetten we de klok een uur vooruit. Het blijft dan ’s avonds langer licht.
24
Miljoenen mensen en organisaties doen het licht een uur uit tijdens Earth Hour, een wereldwijde actie van het WNF. Doe je mee?
Nationale Boomfeestdag Altijd op de derde woensdag van maart. Hebben Beleef de Lente jullie eerder al een boompje bij Op de website van de de school geplant? Hoe gaat het ermee? Vogelbescherming kun je live in Hebben je (groot)ouders vroeger ook vogelnesten kijken. Vanaf 1 maart meegedaan met de boomfeestdag? tot 1 juli: van het eerste ei tot het laatst Staan die bomen er nog? uitgevlogen jong. Adopteer je favoriete Waarom zijn bomen vogel! belangrijk voor ons? www.beleefdelente.nl
13 14
29
20
De paddentrek is bezig. In de Bollekamer kun je er veel vinden en horen.
7
25
26
19
12
6
23
17
11
4
22
15
1
Op de 3e woensdag van maart is het Wereldwaterdag. Leerlingen lopen, indien mogelijk, 6 kilometer met 6 liter water in hun rugzak. Ze ervaren op die manier wat het is om net als hun leeftijdgenootjes in een ontwikkelingsland te leven. Kijk op www.wereldwaterdag.nl
21 Lente Op de eerste zondag na de eerste volle maan in de lente is het Pasen.
27 28
30 31
Apr il 1
8
15
2
9
Huiswerk: ga vogels kijken. Welke vogels zie je? En hoeveel? Maak een staafdiagram.
3
22 16
29 23
Wat heb jij met water? Kijk eens op www.droppiewater.nl
10 4
17 11
24 18
30 Koninginnedag en Meierblis Wat gooi je op de Meierblis? En wat juist niet?
25
19 5
12
Kas in de klas Zaai bijvoorbeeld tomaten, zonnebloemen en tuinkers. www.hetkleineloo.nl
13
6 7 Wereldgezondheidsdag Wat heb je gisteravond gegeten? Was het lekker, gezond? Was het een Nederlands gerecht? Waar kwam het eten vandaan? Kijk eens op www.growyourmeal.nl
14
26
20 21
27 28
mei 1 Tweede zondag in mei: moederdag
8
Dag van de Eerlijke Handel – op iedere tweede zaterdag van mei. Wat is ‘fair trade’? Waarom zou je fair-trade-spullen kopen? Welke fair-tradeproducten kennen jullie? Ga eens kijken in een fairetrade-winkel, of zoek in de supermarkt naar het fair-trade-keurmerk.
22 15
2
9
3 Gierzwaluwen komen in mei en gaan in juli weg. Ze zitten nooit op de grond. Als ze vliegen zien ze eruit als halve maantjes. Door de speciale vorm van hun vleugels kunnen ze niet opvliegen, maar moeten zich ergens vanaf laten vallen om weg te komen. Luister naar hun geluid. Waar broeden ze bij jullie in de buurt?
10
7 Nationale Molen- & Gemalendag – iedere tweede zaterdag in mei. Molens? Lekker belangrijk...echt wel! Droge voeten, lekker broodje, elektriciteit. Alles dankzij molens. Bezoek een molen op deze dag. Kijk eens op www.moleneducatief.nl
30
17 18
11 19
12 6
24
23
16
Dodenherdenking
Bevrijdingsdag
29
25
4
5
Dag van biodiversiteit Houd een weeklang bij hoeveel en welke dieren je tegenkomt op weg van huis naar school, of op het schoolplein. Zijn het vooral insekten, vogels of huisdieren? Je kunt je waarnemingen invoeren op www.waarneming.nl
14
26
13
In deze maand zijn er veel toeristen en vaart de tussenboot regelmatig. Ontwerp een TESO-boot die minder energie verbruikt. Hoe zou die eruit moeten zien? Welke aanpassingen heb je bedacht? Kies met elkaar het beste idee!
21
Slimme meter Meet weer het gasverbruik en vergelijk dit met januari.
31 27
20 28
juni 22
8
1 2
15
Plastic in zee 80% van het afval op de oceanen bestaat uit plastictasjes en plasticflessen. Bekijk de hoeveelheid plastic afval in de klas van deze week. Wat is het en hoe kan het minder? Kijk ook op www.verlosdezee.nl
23 16
Ben jij een uitvinder met een geweldig, duurzaam idee? Doe dan mee aan dit tv-programma. www.greendreamdistrict.nl
9
3
10
17
24
29
11
Hoe ziet het schoolplein eruit. Is het prettig voor jullie en voor de natuur? Wat zou je willen verbeteren? Voor jezelf en voor de natuur? En hoe?
4 5 Wereldmilieudag Over de hele wereld is er dan speciale aandacht voor het milieu. Wat kan jij doen?
12
Derde zondag in juni: vaderdag
Bekijk het volgende filmpje op Youtube: Energy: Let’s save it
13
6 7
14
18 19
25 26
20
27
21 Zomer – De langste dag Ga naar de ondergaande zon kijken! 22.04 uur. Lekker laat naar bed! Hoe laat komt de zon weer op? Zonlicht kun je gebruiken als energiebron. Probeer het zelf maar. Brand met een vergrootglas een stip, zonnetje, of je naam, in een stukje hout. Pas op voor brand!
28
30
juli 1 Wie geeft de planten water? Je kunt er regenwater voor gebruiken, bijvoorbeeld uit een regenton.
8
15 9
2 3
10
22 16
18 11
5
12
Houd een papieronderzoek in je klas. Wordt er gerecycled papier gebruikt? Wordt er ongebleekt paper gebruikt? Waar gaat het oude papier naar toe? Hoe kun je het papiergebruik in de klas verminderen? Kies een maatregel die je gaat uitvoeren.
7
14
Hoeveel regen valt er deze week? Maak of koop een regenmeter. Zet het in een diagram.
Welk Texels natuurgebied vind je het mooist, het leukst, het spannendst? Vertel het elkaar. Ga er dit weekend eens naar toe met je ouders of vrienden.
19
6
23 24
17
4
29
13
30
26 27
20 21
25
31 28
Zoek rondom de school vijf verschillende soorten afval. Waar komt het vandaan? Hoe lang zou het er al liggen? Is het afbreekbaar? Hoe lang duurt dat? Gooi het tot slot in de afvalbak.
Aug uustus tus 8
1
22
9 2
3
Ga op oude mobiele-telefoonstrooptocht in huis, of verzamel ze op school en lever ze in. In mobieltjes zitten veel metalen die goed gerecycled kunnen worden. Deze metalen raken op, er wordt bos voor gekapt en bodem overhoop gehaald. In sommige mijnen worden mensen als slaven gebruikt.
16
5
11
18
6
24
Maak een woordslang met namen van waterdieren.
20
13 14
29
25 19
12
23
17
10 4
7
15
21
Ga eens naar het strand. Verzamel minstens vijf verschillende soorten schelpen. Zoek uit hoe ze heten met een naamzoeklijst. Deze kun je downloaden op www.ecomare.nl. Maak iets moois van de schelpen.
Herrie onder water Je zou het niet denken, maar in zee is het een herrie. Wat zou er zo’n herrie maken? Misschien moeten de waterdieren maar oordopjes indoen. www.netwerk.tv/dossier/6711
30 26 27 28 31
september 1 Bramen plukken Je mag van het pad af! Vanaf 1 september mag je de Muy en de Bollekamer in om bramen te plukken. Maak je eigen Texelse bramenjam.
2
15
9
Schapenfokdag: de eerste maandag van september Op deze dag worden de Texelse schapen gekeurd op de markt in Den Burg. Nodig eens een schapenboer uit of ga er eens kijken. Waarom worden Texelse schapen gefokt? Wat zijn echte Texelse schapenproducten?
4
5
Kom de hele week lopend of op de fiets naar school en verzamel zo groene voetstappen! In 2011 deden 50.501 leerlingen mee. www.groenevoetstappen.nl
11
13 14
23 24
17
Derde week van september: groene-voetstappen-week
12 6
22 16
10
3
7
8
Met een goed ontbijt kun je beter denken en bewegen! Begin november is de nationale week van het ontbijt. Doe mee met de hele school. www.schoolontbijt.nl
18
19
Noem zoveel mogelijk beroepen die met de zee te maken hebben. Wie het laatst een beroep kan verzinnen heeft gewonnen.
25 26
29
20 Welke Texelse producten kun je eten? Organiseer een Texelse proeverij in de klas. Leg bij elk product een kaartje waarop staat waar het product van gemaakt is en waar het vandaan komt. Eet smakelijk!
21 Herfst
27 28
30
Oktober 22
15
1
De laatste zaterdag in oktober is het ‘nacht van de nacht’. Texel is een van de donkerste plekjes in Nederland. Ga ’s avonds naar buiten of met een nachtexcursie mee. Je ogen wennen aan het donker, hoe merk je dat? Kun je ook kleuren zien? www.laathetdonkerdonker.nl.
8
www.kennismaand.nl
9
2
16
Iedereen zet de klok deze nacht een uur terug. Kun je lekker uitslapen.
10-10 3 4
Het is vandaag de dag van de duurzaamheid. www.dagvandeduurzaamheid.nl Kijk in je broodtrommel. Wie heeft de meest duurzame boterham meegenomen? Maak een lijstje van de ingrediënten in je boterham met beleg en de herkomst van het product.
11
Dierendag Kan jouw dier zijn energie kwijt?
12
5 Welk dier heb jij gisteren vertroeteld? Rond dierendag komt vaak de ‘bio-industrie’ in het nieuws. Wat is dat eigenlijk? Zou het ook anders kunnen? Wat zou jij kunnen doen?
6 7
23 17 18 Aan welke dieren dacht je op dierendag? Er zijn ook veel bedreigde dieren. Welke dieren zijn bedreigd? In Nederland, in de wereld? Waardoor worden ze bedreigd? Wat kunnen we eraan doen?
19
25 30 27
20 21
29
26
Kijk eens op www.rangerclub.nl
13 14
24
28
31
November 1
8
Eerste week van november: Internationale waterweek Waar gebruik jij het meeste water voor per dag? Kijk voor spelletjes op www.pwn.nl
15 9
2
16
3
23
10
Begin november is de nationale week van het ontbijt. Eet smakelijk en voel je fit! www.schoolontbijt.nl
17 11
4
12 6 Verzamel al het afval deze week in de klas. Weeg het aan het eind van de week en vergelijk het met andere klas(sen).
25
Egels zijn leuk en nuttig! Ze zijn gek op rupsen, slakken, en kevers, die in je tuin heel wat schade kunnen aanrichten. De egels gaan nu in winterslaap. Zorg voor een slaapplek in je tuin. Een hoop takken of hout is genoeg.
26
29
19 13
Even checken Doen jullie het licht en het digitale schoolbord uit als je pauze hebt?
14
24 18
11 november is de dag: • van Sint Maarten • van de prinsenverkiezing voor het carnavalsfeest (Dit wordt vooral in Zuid-Nederland gevierd.)
5
7
22
27 20 28 21
30
D cember December 8
1 2
Het grootste dier van de wereld is de blauwe vinvis. Ga naar het schoolplein en maak met zijn allen een rij met gespreide armen die net zo lang is als een blauwe vinvis. Hoeveel leerlingen zijn hier voor nodig? Zoek het op! Teken met krijt levensgroot een blauwe vinvis op het schoolplein. Teken er een bruinvis naast.
15
Maak eens een kaars van bijenwas. www.bijenwaskaars.nl Of recycle stukjes kaars tot nieuwe kaars.
9
16
29
23
Maak een kerstlichtje van afvalmateriaal. Sla met een spijker een mooi gaatjespatroon in een leeg blikje. Waxinelichtje erin, klaar!
10
3
22
17
24
11 4
Wat is een nationaal park? Wanneer ben je voor het laatst in de Texelse duinen geweest? Wat heb je daar gedaan? Wat heb je gezien? www.kids.nationaalpark.nl
19
12
Pakjesavond
Ouwe Sunderklaas
7
27
Bedenk je eigen duurzame vuurwerk.
14
26 Tweede kerstdag
20
13
30
Eerste kerstdag
5 6
25
18
31 Oudjaarsdag
21 Winter
28
kalender over water, energie en natuur, Texel
Duurzame leerlijn Deze kalender is onderdeel van een duurzame leerlijn, speciaal ontwikkeld voor de groepen 1 t/m 8 van het basisonderwijs. Hoofdthema’s zijn water, energie en natuur, die onderling, maar ook aan andere thema’s gekoppeld kunnen worden. De lessen zijn opgebouwd volgens een doorlopende lijn in kennis, vaardigheden en houdingen met betrekking tot duurzaamheid. Per leerjaar staan 6 basislessen centraal. Naast de kalender is de website www.duurzameleerlijn.nl ontwikkeld met lesmateriaal, excursiemogelijkheden, links en ander bruikbaar materiaal. Dit is zowel in projectvorm als los te gebruiken en direct toepasbaar voor de leerkrachten. Samen met het figuurtje “Texelse Tim” ontdekken de leerlingen hun eigen omgeving en de wereld daarbuiten. Leerkrachten en anderen die de leerlijn benutten, kunnen hun ervaringen en tips uitwisselen via een online community die hier speciaal voor is ontwikkeld. Gebruik van de kalender De kalender is bedoeld om op te hangen in het lokaal en bevat prikkelende mini-activiteiten die aansluiten op het lesmateriaal. Hiermee wordt duurzaamheid jaarrond geïntegreerd in de dagelijkse
bezigheden in de klas. Soms zijn de activiteiten aan een datum gebonden, vaak kunnen ze ook ergens in die week aandacht krijgen. De ene kant van de kalender, met de ronde letters en jonge Texelse Tim, is de ‘onderbouwkalender’ met activiteiten die aansluiten bij groep 1 tot en met 4. U kunt de kalender ook omdraaien en dan is het een ‘bovenbouwkalender’ met activiteiten voor groep 5 tot en met 8. Duurzame samenwerking De duurzame leerlijn is ontwikkeld door de educatieve dienst van Ecomare in samenwerking met Stichting Kopwerk. Een klankbordgroep van Texelse leerkrachten heeft actief met ons meegedacht en feedback gegeven. Daarnaast hebben verschillende organisaties meegewerkt in dit proces, zoals het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Stichting Duurzaam Texel, Texel Energie, Staatsbosbeheer, Nationaal Park Duinen van Texel, Kopgroep Bibliotheken, Gemeente Texel, Stichting Boerenklasse, Natuurmonumenten, IVN en ‘last but not least’ het Overlegorgaan Texels Onderwijs. Daarmee is de duurzame leerlijn niet alleen een mooi eindproduct geworden, maar ook het begin van duurzame ontwikkeling, in het onderwijs, op Texel en daarbuiten.
Financiële bijdragen Stichting Samenwerkingsschool SO/VSO
Colofon Eindredactie: Ecomare, educatieve dienst i.s.m. Stichting Kopwerk Vormgeving: Jel, Gonnie Hengelmolen Illustraties: Juultje Putman Drukwerk: Drukkerij Groen, Hoofddorp Financieel mogelijk gemaakt door: Agentschap NL, Leader/ Ontwikkelingsbedrijf NHN, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Nationaal park Duinen van Texel en eigen bijdragen van: Ecomare, Stichting Kopwerk en alle Texelse basisscholen Info en contact: www.duurzameleerlijn.nl
Ecomare Ruijslaan 92 1796 AZ De Koog, Texel t 0222-317741 f 0222-317744
[email protected] www.ecomare.nl
