Duurzaamheid, klimaat en energie

Duurzaamheid, klimaat en energie

ENERGIE KLIMAAT ECOLOGIE GROEN PUBLIEKE RUIMTE BODEM MOBILITEIT DIVERSITEITLANDSCHAP ERFGOED WATER LUCHT RECYCLING SOCIALE MIX CRADLE2CRADLEMATERIALEN OPEN RUIMTE

Klimaat, energie en -2-

Klimaatcrisis, energiecrisis, uitputting van grondstoffen, overstromingen; de overheid, burgers en het bedrijfsleven staan voor grote uitdagingen. Alleen vanuit een gezamenlijk perspectief kunnen we deze complexe problemen oplossen en werken aan een duurzame toekomst. Maar hoe geef je dit vorm, wie neemt het initiatief en wie betaalt? Wij willen onze opdrachtgevers vóórgaan en hen ondersteunen bij deze boeiende materie.

Duurzaamheid 4 - 21 Klimaat 22 - 36 Energie 37 - 51

Bijvoorbeeld door het uitwerken van energieconcepten, de ontwikkeling van duurzame gebouwen, het stimuleren van duurzaam ruimtegebruik en het bieden van oplossingen voor wateroverlast. Met onze ‘duurzame bril’ kunnen wij zorgen voor een gezamenlijke verandering van perspectief. Zo komen we tot gedragen oplossingen, met oog voor de omgeving. Deze publicatie laat hoopvolle voorbeelden zien van hoe je samen met Antea Group kunt werken aan een duurzame toekomst.

duurzaamheid -3-

Duurzaamheid

Duurzaam ondernemen is geen keuze, het is een noodzaak. Samen kunnen we een goede balans tussen mens, milieu en economie realiseren. Die balans is cruciaal voor een toekomstbestendige samenleving. Antea Group biedt de markt al 25 jaar duurzame oplossingen voor onze leefomgeving en legt de lat steeds hoger. Wij zien daarbij drie pijlers: > Verantwoordelijkheid nemen. Duurzaamheid vertalen in de eigen bedrijfsvoering, zoals duurzame huisvesting, energiebesparing en bewust inkoopbeleid. Daar begint het mee. Het is een opdracht voor iedereen die duurzaamheid serieus neemt.

> Partner zijn in de keten. Een duurzaam ondernemer zoekt verbinding en partnerschap. Duurzaamheid vraagt om samenwerking en interactie. Bijvoorbeeld in gesprek gaan met leveranciers over duurzaamheid en samen met partners duurzame initiatieven realiseren. Deze pijlers zijn voor elk bedrijf en elke overheid van belang. Antea Group helpt klanten om de pijlers te concretiseren en investeert zelf ook in duurzaamheid.

Profi t

Plane

t

> Toonaangevend zijn. Voorop lopen, kansen zien én benutten. Nieuwe dingen uitproberen die worden erkend in de markt. Dat vraagt lef. Maar het leidt tot innovatieve oplossingen en nieuwe wegen naar een toekomstbestendige samenleving.

Peop

le

Breeam BREEAM is de meest toonaangevende beoordelingsmethode om de duurzaamheid van een gebouw of een site te evalueren. De BREEAM certificatie geldt als een erkenning dat het gebouw met de grootste zorg ontworpen en beheerd wordt met een zo laag mogelijke ecologische impact. De BREEAM methode is een transparante en objectieve scoringsmethode waarbij alle aspecten van duurzaamheid op een objectieve manier worden geëvalueerd. Als totaalscore krijgt een nieuw gebouw of gebied 1 tot 5 sterren (Pass, Good, Very Good, Excellent of Outstanding). BREEAM maakt de beoordeling op basis van meetbare criteria en dit voor alle aspecten van duurzaamheid: energie en comfort, water, afval, materiaal, transport en management. BREEAM is ooit geïntroduceerd om het duurzaam bouwen te stimuleren maar wordt tegenwoordig vaak gebruikt om gebouwen te analyseren en te verbeteren. Als Breeam Assessor begeleiden we dit proces en bepalen wij voor u de optimale mix voor het bepalen van uw ambitieniveau.

-6-

-7-

-8-

Carbon Footprint De koolstofdioxide voetafdruk (carbon footprint) is een maatstaf van de invloed van menselijke activiteit op het milieu gemeten in hoeveelheid broeikasgassen. Met de methode van carbon footprint brengen we de milieu-impact van uw proces of uw product nauwgezet in kaart. Hierbij worden gegevens over het verbruik van energie en andere grondstoffen omgezet naar de bijbehorende uitstoot van broeikasgassen. Om een betere analyse mogelijk te maken groeperen we ze tot fasen, waarna deze kunnen worden samengeteld. Op deze wijze wordt dan de totale milieu-impact bekomen in termen van broeikaseffect. De carbon footprint is echter geen steriel cijfer, maar is een instrument om prioriteiten te bepalen en een richting aan te geven op de weg naar een duurzame samenleving. Met deze methodiek kunnen namelijk ook mogelijke maatregelen geëvalueerd worden om na te gaan welk concreet milieuvoordeel deze tot gevolg zullen hebben. Antea Group begeleidt u om de carbon footprint te analyseren en verbetervoorstellen te formuleren om uw milieu-impact te reduceren of te compenseren. Samen met u zetten we een campagne op om uw organisatie te mobiliseren, de bewustwording aan te scherpen en een beleidsvisie te formuleren, onderbouwd met operationele doelstellingen om jaar na jaar de milieu-impact te beheren en te verbeteren.

-9-

Omgevingskwaliteit Omgevingskwaliteit is de waardering die mensen in een gebied op een bepaald tijdstip aan de ruimte toekennen. Het is geen eenduidig gegeven dat bovendien door iedereen verschillend wordt ingevuld. Belanghebbenden verschillen onderling in de waarde die ze aan functies (natuur, landbouw, recreatie, wonen,…) in een gebied toekennen en in het belang dat ze hebben bij het bestendigen of ontwikkelen ervan. Als de ruimte onvoldoende is afgestemd op de waarde die ze ervan verwachten, dan zal deze niet voldoen aan hun kwaliteitsbeeld. Verbetering van de omgevingskwaliteit is gericht op het ontwikkelen van een toegevoegde waarde door het aanpassen van het fysiek systeem en/of het veranderen van de waardering ervan door bewustwording, sensibilisering,… Antea Group schenkt in haar planningsopdrachten bijzondere aandacht aan “omgevingskwaliteit”. In elk project spelen ruimtelijke en milieukwaliteitsambities een bepalende rol bij de afweging en evaluatie welke functie een gebied krijgt en hoe dit wordt ingevuld. Ook de Vlaamse overheid schenkt in haar Milieubeleidsplan 2011-2015 aandacht aan het begrip leef- en omgevingskwaliteit. Antea Group begeleidt het departement LNE bij het opstellen van kwaliteitsambities en een meetinstrument voor omgevingskwaliteit voor 3 gebiedstypes (stedelijk gebied, randstedelijk gebied en landelijk gebied). Een gebied met een hoge omgevingskwaliteit is een gebied met een hoge gebruikswaarde (de waarde voor het huidige gebruik van een gebied), een hoge belevingswaarde (de subjectieve beleving van de ruimte) en een hoge toekomstwaarde (de waardering doorheen de tijd). - 10 -

Vuilbeekvallei te Woluwe (Antea Group 2012) - 11 -

Stuivenberg te Mechelen (Antea Group 2011) - 12 -

Duurzaam plannen en ontwerpen Antea Group heeft een ruime kennis m.b.t. de geïntegreerde opmaak van ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP’s), masterplannen en gebiedsvisies enerzijds, en de integratie van de milieubeoordeling onder de vorm van een plan-MER (of plan-MER-screening) anderzijds. De uitgangshouding die door Antea Group als ontwerper wordt ingenomen, is deze van ‘duurzame planning’ waarbij er gestreefd wordt naar een maximale aandacht voor milieucondities, ecologie, landschap, (recreatief) medegebruik en sociale integratie. Doelstelling van het MER-onderzoek is het bestuderen van de verwachte milieueffecten t.g.v. de genomen basisopties in het RUP, het aangeven van mogelijke milderende maatregelen en op basis daarvan aanvullende (externe) criteria te laten voortvloeien m.b.t. randvoorwaarden, mogelijkheden en inrichting van het plangebied. Doordat de milieubeoordeling integraal deel uitmaakt van het ontwerpproces, is het mogelijk om bij het opstellen van het RUP rekening te houden met de conclusies uit de milieubeoordeling, en kunnen, volgens het ‘voorzorgsbeginsel’ mogelijke effecten (in de verschillende disciplines) reeds in de planfase worden afgetoetst. De resultaten van het MER-onderzoek worden rechtstreeks verwerkt bij de opmaak van het voorontwerp RUP en nadien in de memorie van toelichting beschreven.

- 13 -

Plantentuin te Meise (Antea Group 2009) foto: Donar Reiskoffer - 14 -

Duurzaam waterbeheer Een duurzame oplossing zoeken voor één aspect van de waterkringloop, betekent doorgaans dat het volledige watersysteem integraal moet benaderd worden. Antea Group heeft de verschillende disciplines in huis om deze integrale aanpak te waarborgen. Het duurzame waterbevoorradingssysteem dat Antea Group voor de Nationale plantentuin in Meise uittekende, illustreert dit op een treffende manier. De uitdaging was om een duurzaam waterbevoorradings-systeem voor de plantentuin uit te tekenen, waarbij kan overgeschakeld worden van de bestaande diepe grondwaterwinning naar alternatieve waterbronnen, zoals hemelwater, ondiep grondwater, oppervlaktewater of recuperatiewater. Hierbij zijn heel diverse aspecten van het integraal waterbeheer aan bod gekomen: uitputting van de grondwatervoorraden, afstemmen van watervraag en –aanbod, overstromingsproblematiek en watertoets, afkoppelen, bufferen en hergebruik van hemelwater, waterzuivering, ecohydrologie en landschap, milieuvergunningen. Dit concrete voorbeeld van een multidisciplinaire aanpak kenmerkt het duurzaam waterbeheer zoals het bij Antea Group in de praktijk wordt omgezet.

- 15 -

Duurzaam bouwen Duurzaam bouwen is een manier van bouwen waar we niet meer omheen kunnen. Duurzaam bouwen, efficiënt omspringen met energie, zelfvoorzienend zijn in uw energievraag; de (her)ontwikkeling van een gebouw biedt veel mogelijkheden. Dit vraagt in een vroeg stadium om weloverwogen keuzes. Maar hoe bepaalt u uw ambitieniveau, wat levert het op en is het comfort en het energieverbruik gegarandeerd? De ingenieurs van Antea kennen de antwoorden en de best practices van concepten die robuust, eenvoudig en betaalbaar zijn. Daarnaast vertalen wij uw ambities in de keuze voor bouwtechnieken, materialen, constructies en installaties. Dit begint met een goed programma van eisen, waarin de projectdoelen, het proces en ieders taken en verantwoordelijkheden helder zijn vastgelegd. Ons multidisciplinair team zorgt voor een integraal ontwerp dat rekening houdt met alle duurzaamheidsaspecten: energie, comfort, water, transport, afval, management, veiligheid en materiaalgebruik. Als Breeam assessor zoeken wij samen met u naar het optimale evenwicht door pragmatisch te handelen en deze uitdaging effectief aan te pakken. Bouwprojecten realiseren met aandacht voor de drie pijlers van duurzaamheid is geen sinecure. Het managen van duurzame bouwprojecten vraagt om een effectieve bewaking van prestaties en afspraken. Het contracteren van de verschillende partijen voor de realisatie van deze projecten, kan op verschillende manieren gebeuren. Onze adviseurs regisseren deze contractvorming en bepalen samen met u de reële wensen, de passende contractvorm die de optimale balans biedt tussen prijs, tijd en kwaliteit en bewaken en sturen dit proces in uw naam.

- 16 -

- 17 -

Structuurplanning als basis voor een duurzame toekomst Antea Group is in staat een breed spectrum van strategische planning en onderzoek tot een duurzaam resultaat te brengen: brownfields en greenfields, commerciële centra, lokale en regionale bedrijventerreinen, openbaar domein en openbare voorzieningen, erfgoed, zonevreemde functies en activiteiten. Antea Group is ontwerper voor de actualisatie en herziening van diverse gemeentelijke ruimtelijke structuurplannen zoals in Borgloon, Wellen, Olen en Kortessem. Binnen deze projecten komt telkens een ruime waaier aan disciplines en specialiteiten aan bod zoals behoefteramingen inzake wonen en bedrijvigheid, ruimtelijk onderzoek en ontwerpend onderzoek en specifiek ook een aantal actuele problematieken zoals de inpassing van windturbines op lokaal niveau. Met als finaliteit een ambitieuze en tegelijk doordachte en realistische toekomstvisie. Ook strategische planning op macroniveau is Antea Group niet vreemd: de afbakening van stedelijke gebieden, zeehavens, de agrarische en natuurlijke structuur op Vlaams niveau, enz. behoren tot de jarenlange ervaring van ons team ruimtelijke planners.

- 18 -

Kleinstedelijk gebied Asse (Antea Group -HNS 2012) - 19 -

Suikerfabriek te Veurne foto: Thomas Vandenberghe - 20 -

Reconversie van brownfields De reconversie van brownfields is misschien wel hét typevoorbeeld van duurzaam ruimtegebruik. Nochtans is het saneren en herontwikkelen van verontreinigde gronden allerminst een voor de hand liggende opgave. Antea Group integreert alle nodige disciplines in één planproces, waarbij duurzaam plannen en ontwerpen centraal staat. Momenteel ondersteunt Antea Group de WVI en de provincie West-Vlaanderen bij de reconversie van de voormalige suikerfabriek te Veurne. Deze brownfield is strategisch gelegen nabij het station en de kern van Veurne, en werd dan ook aangeduid als een zone voor gemengde functies (wonen, werken, recreatie, natuur en publieke ruimte). Op diverse vlakken ondersteunt Antea Group de opmaak van het masterplan, PRUP en plan-MER, zoals de huidige en toekomstige waterhuishouding, beheer- en instandhoudingsmaatregelen voor de waardevolle fauna en flora die zich in het gebied heeft gevestigd, beheer van de publieke ruimte, bodemsanering, grondverzet, mobiliteitseffecten en het ontwerp van allerhande infrastructuren (wegenis, rioleringen…). Het duurzaamheidsprincipe is een rode draad doorheen de ontwerpkeuzes die worden gemaakt.

- 21 -

Ons klimaat verandert. Sinds het begin van de twintigste eeuw nam de gemiddelde oppervlaktetemperatuur op aarde met 0,6°C toe. In Europa zelfs met 0,95°C. Deze verandering is ongewoon, zowel in omvang als in snelheid. Ze overtreft ruimschoots de natuurlijke klimaatfluctuaties van de laatste 1000 jaar. Het afgelopen decennium (20002009) was het warmste sinds het begin van de waarnemingen in het midden van de negentiende eeuw. Door de klimaatverandering zijn momenteel al effecten merkbaar op neerslagpatronen, volksgezondheid, eco- en landbouwsystemen. Naast het terugdringen van de CO2-uitstoot – het mitigeren van de oorzaken van klimaatverandering – dienen we ons aan te passen – te adapteren – aan de gevolgen van klimaatverandering. Teneinde dit op een gecoördineerde manier aan te pakken wordt hiertoe op gewestelijk niveau een Vlaams klimaatplan opgesteld. De acties zullen evenwel door verschillende sectoren en op verschillende beleidsniveaus dienen te worden gerealiseerd. Antea Group verleent verschillende adviesdiensten op het gebied van klimaatbestendigheid. Zo kunnen wij instaan voor de opmaak van een (gemeentelijk) wind- en klimaatbeleidsplan of ruimtelijke plannen toetsen aan klimaatbestendigheid. Stedelijke en landelijke watersystemen en ecologische verbindingen kunnen we robuuster maken zodat ze functioneren als klimaatbuffer.

Klimaat - 22 -

- 23 -

Klimaatverandering en ruimtelijk beleid Iedereen heeft de mond vol over klimaatverandering, maar heel wat minder duidelijk is te voorspellen wat nu juist de lokale ruimtelijke impact van deze ‘global change’ zal zijn op het Vlaamse grondgebied. Toch heeft het departement Ruimtelijke ordening, Woonbeleid en Onroerend erfgoed zich voorgenomen om een gecoördineerde territoriale aanpak uit te werken voor klimaatadaptatie en klimaatmitigatie. Daarbij worden niet alleen strategieën uitgewerkt voor een andere en meer klimaatgerichte omgang met ons patrimonium en bodemgebruik, maar wordt ook specifiek onderzocht wat de rol van de ruimtelijke planning hierin is. Het onderzoek wordt uitgevoerd door Antea Group i.s.m. Alterra Universiteit Wageningen.

- 24 -

- 25 -

Verzekeringstool voor wateroverlast In het kader van de uitbreiding in België van de woningverzekering naar schade door overstroming heeft men nood aan een instrument om de schade door overstroming te kunnen inschatten. Antea Group heeft daartoe een integraal pakket ontwikkeld, dat bijvoorbeeld al door tal van verzekeringsmaatschappijen wordt gehanteerd en ook door beleidsmakers op lokaal en regionaal niveau kan worden ingezet. Om een goede inschatting te kunnen doen van de overstromingskans werden diverse complementaire methodes ontwikkeld die elkaar aanvullen en ertoe bijdragen om het geïntegreerde eindresultaat te optimaliseren. Deze methodes zijn gebaseerd op: • Het berekenen van het effect van nabijheid van rivieren en de hoogteligging; • Effectief voorgekomen schade-registraties van overstromingen; • Een hydrologisch model; • Overstroming vanuit de zee en getijgebonden rivieren. • De wettelijke risicokaarten van de overheid.

- 26 -

- 27 -

- 28 -

Klimaatneutraal beleidsplan Steeds meer organisaties willen klimaatneutraal worden, maar worstelen daarbij met hun aanpak; hoe pak je dat aan en hoe voorkom je dat je wordt beschuldigd van “greenwashing”? Antea Group stelt een ambitieniveau voor en de emissies die meegenomen kunnen worden. Vanuit deze nulaudit formuleren we dan maatregelen die zinvol zijn om klimaatneutraal te worden. We hanteren daarbij de 80-20 regel: 80% milieu-impactreductie aan 20% van de totaalkost. De maatregelen betreffen in eerste instantie energiebesparing en inzetten op duurzame energie. De CO2-uitstoot die nog overblijft kan worden gecompenseerd via aankoop van groene energie. Samen met u stellen we een meerjarenplanning op om het beheer en onderhoud van gebouwen en ruimte te optimaliseren. Antea Group biedt inzicht in kosten en kwaliteit van uw vastgoed en dit zowel op bouwkundig als technisch vlak. We zorgen voor bewustwording van kosten en opbrengsten bij de exploitatie. Op basis hiervan maken wij keuzes voor de optimalisatie van uw portefeuille met uw doelstelling van klimaatneutraliteit als driver. De resultaten zijn gerichte beheerstrategieën, onderhouds-scenario’s en daarop afgestemde beheerplannen; op strategisch, tactisch en operationeel niveau.

- 29 -

- 30 -

Urban water management Klimaatverandering zal eveneens sterk voelbaar zijn in het beheer van het stedelijk water. Voorspellingen geven aan dat buien met grotere intensiteit frequenter zullen optreden, wat aanleiding zal geven tot bijkomende knelpunten in het stedelijk afwateringsstelsel. Versterken van bronmaatregelen, afkoppelen van hemelwater en het uitbouwen van een adequaat regenwaterstelsel zijn een belangrijk deel van de oplossing, naast een gedegen ruimtelijke visie voor het stadsweefsel. Antea Group is, als marktleider in modellering van rioolstelsels en ruimtelijke planning, uw partner voor de opmaak van een dergelijk masterplan, het identificeren van de bestaande of potentiële knelpunten en doelgericht oplossingen definiëren in het kader van een globale visie omtrent het stedelijk weefsel in parallel met het beheer en de uitbouw van een stedelijk afwateringsstelsel.

- 31 -

Kwetsbaarheid / resilience van de

- 32 -

bevolking in kaart brengen De verandering van het klimaat heeft effecten op de gebieden waarin we wonen, werken en recreëren. De kwetsbaarheid van mensen in bijvoorbeeld overstromingsgevoelige gebieden is echter niet overal gelijk. De demografie, socio-economische toestand en organisatie van een dorp, stad, regio of land spelen hierbij een doorslaggevende rol. Maatregelen die de kans op overstroming verminderen moeten in parallel bestudeerd worden met maatregelen die de kwetsbaarheid van de bevolking bij overstroming doen afnemen. Antea Group bestudeert deze aspecten van klimaatverandering in verschillende nationale en internationale projecten via diverse instrumenten. Zo ontwikkelt Antea Group een GIS-tool om de kwetsbaarheid in kaart te brengen van de landen rond de Zwarte Zee (http://envirogrids.net). Door zowel de fysieke kenmerken (de overstroming zelf), de sociaal-economische kenmerken en de vitale infrastructuur in kaart te brengen kan bepaald worden welke gebieden meer of minder kwetsbaar zijn. In een ander project wordt meer de focus gelegd op communicatie. Door betere risicocommunicatie, oefeningen met de hulpdiensten, etc. kan in de toekomst sneller geanticipeerd worden op risico’s. Zo kunnen de hulpdiensten (politie, brandweer, diensten van de gouverneur) bijvoorbeeld al van te voren een goed beeld hebben van waar zich de kwetsbare bevolking bevindt. Ook kunnen knelpunten inzichtelijk worden gemaakt, door bijvoorbeeld een evacuatiemodel te koppelen aan een kwetsbaarheidskaart. Als derde component zijn er projecten zoals Afromaison (www.afromaison.net) die sterk ingaan op de participatie en het zoeken naar ruimtelijke oplossingen voor effecten van klimaatverandering in samenspraak met de lokale bevolking en beleidsmakers. - 33 -

Klimaatkaart als planningstool voor een klimaatbestendige stad Ons klimaat verandert. De inrichting van onze steden moet hierop anticiperen, zodat niet alleen klimaatverandering wordt tegengegaan (klimaatmitigatie), maar ook effecten van de klimaatverandering worden gemilderd (klimaatadaptatie). Methodes en ontwerprichtlijnen hoe een dergelijke stad moet ingericht worden staan op dit moment nog in de kinderschoenen. Eén van de instrumenten zijn stedelijke klimaatkaarten. Deze geven een analyse weer van het lokale stedelijke klimaat op grond van weergegevens en stedelijke karakteristieken. Klimaatkaarten worden gebruikt om planningsprocessen te ondersteunen en voor de analyse van kwetsbaarheid aan weer- en klimaatverbonden risico’s zoals verbetering van luchtkwaliteit, inperking van overstromingsrisico’s en verbetering van thermisch comfort door stedelijk ontwerp (zogenaamde ‘hittekaarten’). Voor optimale ondersteuning van stedelijk beleid, ontwerp en planning bestaat een klimaatkaart uit een analyse- en een visiekaart. De analysekaart geeft inzicht in de kwetsbare en robuuste plekken van de stad en haar omgeving: waar warmt de stad het meest op? Waar blijft het regenwater lang op straat staan? Waar heeft de wind een groot verkoelend effect? De visiekaart vertaalt de klimatologische analyse in concrete aanbevelingen voor stedenbouwkundig ontwerp: klimaatadaptieve maatregelen die oplossingen bieden van stads- tot perceelsniveau binnen de thema’s vegetatie, water, bebouwingsvorm, materialen,… Omwille van eigen specifieke klimatologische omstandigheden en kenmerken vereist iedere stad een eigen klimaatkaart als planningsinstrument. Door een mix van stedenbouwkundigen, hydrologen, klimaatdeskundigen en GIS-specialisten heeft Antea Group alle profielen in huis om onze Vlaamse steden hierin te ondersteunen. - 34 -

Gemiddeld stedelijk hitte-eiland effect augustus 2011 [°C] <0.2 0.2 -0.4 0.4 -0.6 0.6 -0.6

- 35 -

0.8 -1.0 1.0 -1.2 1.2 -1.4 1.4 -1.6

Productie en gebruik van energie wordt een steeds complexer geheel waarin alle elementen onderling verbonden zijn. Bovendien bereikt het prijspeil van energie ongekende hoogten en vormt de uitputting van de fossiele brandstoffen een korte termijnprobleem. Antea Group heeft uitgebreide ervaring met het onderzoek, het ontwerp en de realisatie van duurzame energiesystemen. Wij ondersteunen u door te kijken naar de beste combinaties van energiebronnen en de best beschikbare technieken passend bij uw behoeften. Onze diensten omvatten: • Evalueren van de haalbaarheid van innovatieve technieken • Ontwikkelen van energieconcepten voor vraagreductie en aanbod van energie en dit op schaal van gebouwen, regio’s en sites • Opzetten van een masterplan om uw ambities te vertalen in een concreet beleid en de bewaking ervan in een energiemanagementsysteem Ons inzicht in de doeltreffendheid van energieconcepten en in de dagelijkse problemen bij de praktische implementatie ervan, helpt ons bij het opstellen van realistische voorstellen. Robuuste en betaalbare voorstellen leveren organisaties niet enkel milieu- en maatschappelijke voordelen op maar zorgen ook voor een kostenbesparing en beheersing.

Energie - 36 -

- 37 -

Energie-audits: doorlichting van de performantie Een energie-audit biedt inzicht in je energieverbruik en de mogelijke besparingsmaatregelen voor gebouwen en bedrijfsprocessen. Antea Group onderzoekt de organisatorische, bouwkundige en technische maatregelen en bepaalt de meest haalbare en interessante toepassingen. We hechten veel belang aan effectieve metingen van comfort en rendement, omdat installaties vaak slecht ingeregeld zijn en optimale inregeling behoorlijke financiële winsten kan opleveren. Op basis van een grondige analyse van het energieverbruik en de verbruiksprofielen, maken we een scenario-analyse waarbij de best beschikbare en technisch toepasbare technieken tegenover elkaar worden afgewogen. We houden rekening met de interactie tussen maatregelen om de optimale investeringsmix te bepalen. Op basis van de TCO (total cost of ownership) selecteren we de meest duurzame oplossingen.

Smart Grids, groene warmte uit afval Netwerken opzetten voor duurzame energievoorziening, de zogenaamde Smart Grids, bieden uitdagingen voor de toekomst. De klimaatdoelstellingen leggen de EU-lidstaten de verplichting op om meer beroep te doen enerzijds op hernieuwbare energiebronnen, anderzijds op energie-efficiëntere technieken zoals bv. warmtekrachtkoppeling, ORC of andere. Antea Group ontwikkelt en realiseert nieuwe energieconcepten voor decentrale productie van energie en het gebruik van restwarmte. Het gaat hierbij in eerste instantie om de nuttige toepassing van (afval) reststromen, en de productie en distributie van duurzame energie. We voeren haalbaarheidsstudies uit voor het bepalen van het tracé, de juiste technologie en de integratie van productiesystemen waarbij zowel de Capex als Opex van het smart Grid op een realistische manier in kaart worden gebracht. Antea Group verzorgt voor gebiedsontwikkelingen geïntegreerde totaalprojecten die innoveren op het vlak van energie en milieu, sociale mix en mobiliteit. De nieuwe regelgeving en EU richtlijnen bieden immers mogelijkheden om te excelleren.

- 42 -

Masterplan Energie: visie op integraal energiebeleid Uw organisatie is in volle ontwikkeling en u hebt een groeiende behoefte aan elektriciteit, warmte en koeling. Een masterplan levert een duidelijk antwoord aan het management op welke wijze op deze behoefte kan worden ingespeeld. We bepalen de implicaties op uw energievoorziening, bepalen de besparingsmogelijkheden en stellen prognoses op van uw verbruik. Op basis hiervan worden kwalitatieve, betaalbare en duurzame energievoorzieningen op een integrale wijze geconcipieerd. Als greenlight endorser maken we lichtplannen op voor gemeenten voor openbare verlichting. We bepalen waar verlichting nodig is en waar niet en welke techniek men best kiest om een bepaald lichtniveau te halen. Antea rekent scenario’s door rond hernieuwbare energie, energieneutraliteit en energieconcepten om te bepalen op welke manier organisaties kunnen voldoen aan de nieuwe Europese wetgeving rond energiecertificaten en labelling, de Energy Performance Building Directive.

- 43 -

Gemeentelijk beleidskader voor windturbines In het licht van de klimaatswijziging en duurzaam energiegebruik neemt de belangstelling voor kleinschalige energieproductiesystemen de laatste jaren sterk toe. Het streven naar een vorm van energieonafhankelijkheid speelt hierbij een belangrijke rol. In het zog van fotovoltaïsche zonnepanelen neemt de belangstelling voor kleine windturbines (KWT’s) de laatste jaren toe. KWT’s maken het mogelijk om windenergie te benutten voor de elektriciteitopwekking op locaties waar dat met grote windturbines niet mogelijk is. Het gaat om locaties in de bebouwde omgeving, hoogdynamische gebieden (zoals industriegebieden) en de landelijke omgeving. De opgewekte elektriciteit wordt ter plekke verbruikt of teruggeleverd in het net. Veel aanvragen voor de bouw van KWT’s – een gemeentelijke bevoegdheid – worden momenteel geweigerd, omwille van strijdigheden met de planologische bestemming van het gebied, het feit dat de plannen niet verenigbaar zijn met de goede ruimtelijke ordening van de omgeving en redenen die verband houden met het veiligheidsaspect, de visuele en geluidshinder. Antea Group heeft een specifieke werkaanpak opgesteld die een leidraad kan vormen bij het adviseren en beoordelen van concrete stedenbouwkundige vergunningsaanvragen voor kleine windturbines. Eén en ander kan eveneens juridisch verankerd worden via een stedenbouwkundige verordening. Het gemeentelijk windplan geldt dan als een voorbereidende visievorming op de verordening. Dit kan zowel via een apart visieplan (windplan) als via een apart hoofdstuk bij de opmaak/herziening van het GRS of in het kader van een gemeentelijk RUP. - 44 -

4m/s zeer gunstig 6m/s

gunstig

6m/s 5m/s minder gunstig

5m/s

ongunstig

4m/s

4m/s

4m/s minder gunstig

ongunstig

Gemiddelde windsnelheid op 10m hoogte - 45 -

Haalbaarheidsstudie hernieuwbare energie

- 46 -

Investeringen in hernieuwbare energie vormen een belangrijke motor van een groene economie en lijken daarmee ook snel uitvoerbaar en economisch rendabel. Is dit in werkelijkheid ook zo? Wilt u inzicht krijgen in de haalbaarheid van uw idee of concept dan biedt een haalbaarheidsonderzoek de uitkomst. Een haalbaarheidsonderzoek geeft een overzicht van de alternatieve energietechnieken die voor uw project in aanmerking komen en geeft een transparant overzicht van de voor- en nadelen. Een haalbaarheidsonderzoek voor iedere investering is dan ook zeer belangrijk. Antea Group heeft de specialisten in huis die over alle relevante technieken - warmtekrachtkoppeling, zonneboiler, fotovoltaïsche panelen, warmtepompen, biomassa, windenergie, koude-warmte-opslag, geothermie en andere activiteiten voor hernieuwbare energie – advies kunnen geven. Uiteraard kunnen wij ook voor u de betreffende vergunningen en bouwbegeleiding verzorgen.

- 47 -

Oost-Vlaanderen energielandschap Op 1 oktober 2011 ging het project ‘Oost-Vlaanderen Energielandschap’ van start. Dit project kadert in de Vlaamse subsidieregeling van projecten die uitvoering geven aan het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Het project heeft tot doel de energietransitie in Oost-Vlaanderen te ondersteunen, faciliteren en waar mogelijk initiëren. Tegen 2020 wil de Vlaamse overheid immers 13 % van alle energie uit hernieuwbare energie betrekken. Het project ‘Oost-Vlaanderen Energielandschap’ wil deze energiedoelstelling mee helpen realiseren, door in Oost-Vlaanderen ‘energielandschappen’ te realiseren. Dat moet heel letterlijk worden verstaan. De productie van hernieuwbare energie is immers, in tegenstelling tot energie die geproduceerd wordt in een kerncentrale, veel meer zichtbaar in het landschap. De vraag die zich stelt is hoe projecten inzake hernieuwbare energie gerealiseerd kunnen worden zodat voldaan is aan alle milieuhygiënische randvoorwaarden en de 2020-doelstelling op vlak van hernieuwbare energie toch gehaald wordt. Antea Group ontwerpt in dit kader samen met H+N+S landschapsarchitecten een masterplan en provinciaal ruimtelijk uitvoeringsplan voor het realiseren van een concentratiezone van winturbines langs de E40. Voor de integrale zone vanaf Aalter tot Aalst wordt onderzocht op welke locaties en onder welke condities grootschalige windturbines zouden kunnen worden geïntegreerd in het landschap.

- 48 -

- 49 -

ISO 50001 : energiemanagement De ISO 50001 norm reikt organisaties en bedrijven beheersstrategieën aan om hun energie-efficiëntie te verhogen, kosten te besparen en hun milieuprestatie te verbeteren. De norm biedt richtlijnen voor zowel kleine als grote organisaties die hun energieprestaties willen beoordelen en verbeteren. Door het invoeren van een Europees erkend energiemanagementsysteem kan systematisch gewerkt worden aan energiebesparing en broeikasgasreductie. De norm sluit goed aan bij de bestaande norm ISO 14001 voor milieumanagementsystemen. ISO 50001 is daardoor ook goed te integreren in een bestaand milieuzorgsysteem. De methodiek is gebaseerd op de PDCA-methodiek en start met het vastleggen van een energiebeleidsdoelstelling die wordt vertaald naar operationele doelstellingen. Antea Group heeft de experten die u begeleiden bij het opzetten en het invoeren van een energiemanagementsysteem en ondersteunt u bij het doorlichten van uw verbruik, het vastleggen van de doelstellingen op basis van een energie-audit en de communicatie van de resultaten.

- 50 -

- 51 -

Jan Parys CEO +32 (0)498 90 27 17 [email protected]

Contract Manager Water +32 (0)485 55 60 76

Gert Stappaerts Account Manager ontwerp +32 (0)3 221 57 06 [email protected]

Patrick Verdonck Contract Manager Duurzaamheid en energie +32 (0)492 59 48 62 [email protected]

Marten Dugernier Account Manager planning +32 (0)3 221 57 04 [email protected]

Geert ’t Kindt Contract Manager Milieumanagement, veiligheid en energie +32 (0)498 90 27 47 [email protected]

Alexander Maekelberg Account Manager planning en ontwerp +32 (0)9 276 64 95 [email protected]

Cedric Vervaet Account Manager Milieubeleid (overheden) +32 (0)494 53 31 79 [email protected] Gert Pauwels Account Manager Milieubeleid (bedrijven) +32 (0)494 53 31 78 [email protected] Antwerpen Roderveldlaan1 2600 Antwerpen

Hasselt Corda Campus - Gebouw 6 Kempische Steenweg 293 3500 Hasselt

Gent Buchtenstraat 9 9051 Gent

Namen Chaussée de Louvain 484 5004 Namur

Leuven Diestsevest 98 3000 Leuven

Oostkamp Siemenslaan 12 8020 Oostkamp

www.anteagroup.be

- 53 -