Juryrapport Gala van het Nederlands Theater VSCD Toneelprijzen VSCD Mimeprijs

Juryrapport Gala van het Nederlands Theater 2013 ---------------------VSCD Toneelprijzen ---------------------VSCD Mimeprijs ---------------------VSCD Jeugdtheaterprijzen ---------------------Toneel Publieksprijs ---------------------Uitreiking zondag 15 september Stadsschouwburg Amsterdam

Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties

Inhoudsopgave --------------------------------------4 Juryrapport VSCD Toneelprijzen --------------------------------------11 Juryrapport VSCD Mimeprijs --------------------------------------14 Juryrapport Gouden Krekels --------------------------------------21 Toneel Publieksprijs ---------------------------------------

Colofon

--------------------------------------Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouwdirecties Funenpark 1 1018 AK Amsterdam tel. VSCD: 020 664 7211 www.vscd.nl

--------------------------------------ontwerp WAT ontwerpers, Utrecht

--------------------------------------juryteksten Nederlandse Toneeljury, VSCD Mimejury, VSCD Jeugdtheaterjury

--------------------------------------tekst Toneel Publieksprijs Promotie Podiumkunsten

--------------------------------------eindredactie en productie Promotie Podiumkunsten

--------------------------------------fotografie Ben van Duin, Phile Deprez, Jochem Jurgens, Sanne Peper, Jan Versweyveld, Saris&denEngelsman, Leo van Velzen, Greet Mulder en Ron Greve

WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

Een feestelijke avond met een feestelijk karakter; dat is het Gala van het Nederlands Theater. Tijdens deze avond worden de ‘Oscars’ van de Nederlandse theaterwereld uitgereikt. Ten overstaan van een publiek van acteurs, regisseurs, producenten, theaterdirecteuren en landelijke media, worden de winnaars van de VSCD Toneelprijzen, de VSCD Mimeprijs, de VSCD Jeugdtheaterprijzen en de Toneel Publieksprijs bekend gemaakt.

Prosceniumprijs

Colombina

Voor de persoon, instantie of groep, die een wezenlijke

Voor de meest indrukwekkende vrouwelijke bijdragende

bijdrage heeft geleverd aan het toneelklimaat door

rol. Ook de Colombina is vernoemd naar een Commedia

programmering en/of productie of een deelaspect

dell’Arte personage; het snaakse dienstertje. De

daarvan. De prijs werd voor het eerst uitgereikt in 1981.

Colombina is voor het eerst uitgereikt in 1963.

De Prosceniumprijs kent geen nominaties.

Louis d’Or Voor de meest indrukwekkende mannelijke dragende rol. De Louis d’Or werd voor het eerst uitgereikt in 1955 en dankt zijn naam aan Louis Bouwmeester (1845-1925).

Theo d’Or Voor de meest indrukwekkende vrouwelijke dragende rol. Ook de Theo d’Or werd voor het eerst uitgereikt in 1955. De Theo d’Or is genoemd naar Louis’ zuster Theo Mann-Bouwmeester.

Arlecchino Voor de meest indrukwekkende mannelijke bijdragende rol. Vernoemd naar de verbaal en atletisch virtuoze knecht uit de Commedia dell’Arte. De Arlecchino werd voor het eerst uitgereikt in 1963.

VSCD Mimeprijs Voor de persoon of groep die de belangrijkste bijdrage heeft geleverd aan mime in het betreffende seizoen, op het gebied van uitvoering, regie, choreografie, etcetera. De prijs is voor het eerst uitgereikt in 1986.

Gouden Krekels De Gouden Krekels, de VSCD Jeugdtheaterprijzen, worden toegekend in twee categorieën: de Krekel voor de meest indrukwekkende productie en de Krekel voor de meest indrukwekkende prestatie. De Krekels werden voor het eerst uitgereikt in 2005.

Toneel Publieksprijs De Toneel Publieksprijs is dé prijs waarbij het publiek bepaalt wie de winnaar is. De winnaar ontvangt een prijzenpakket mogelijk gemaakt door o.a. See Tickets en Ster & Cultuur. De Toneel Publieksprijs wordt dit jaar voor de twaalfde keer uitgereikt.

De Jury De Nederlandse Toneeljury 2013 bestaat uit Arthur Japin (voorzitter), Wybrich Kaastra, Karin Veraart, Jeannette Smit, Simone Mager, Gieske Bienert, Chiel Kattenbelt en Lucia van Heteren.

3 WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

Prosceniumprijs Voor de persoon, instantie of groep die een wezenlijke bijdrage heeft geleverd aan het toneelklimaat door programmering en/of productie of een deelaspect daarvan.

Theaterzaken Via Rudolphi biedt al ruim twintig jaar een professio-

schillende ‘circuits', wat resulteert in tourneeplanning van bijvoor-

nele infrastructuur aan zowel gevestigde theatergezelschappen als

beeld lunchvoorstellingen van het Amsterdamse Bellevue en de

aan nieuwe theaterinitiatieven. Groepen worden door Via Rudolphi

Haarlemse Toneelschuur door het hele land, waardoor minder

zakelijk, productioneel en publicitair ondersteund, ook wat de

bekende producties en makers verder komen dan de randstad.

acquisitie betreft in het buitenland.

Bij het stimuleren van de podia om naast publiekslievelingen ook een fragieler en risicovoller aanbod af te nemen, verliezen ze even-

Via Rudolphi geeft daarbij blijk van grote betrokkenheid bij het veld.

wel de (soms) uiteenlopende belangen van de verschillende partij-

Het bureau investeert met volle overgave en op een zeer persoonlij-

en niet uit het oog; het bureau spant zich ervoor in voorstellingen

ke en zorgvuldige manier in het opbouwen van een band tussen

van een relevante context te voorzien en denkt mee met makers en

makers en gezelschappen enerzijds en het podium en zijn publiek

podia hoe dit te verwezenlijken. Ze deinzen er niet voor terug het

anderzijds. Het beleid is uitdrukkelijk gericht op bewerkstelligen

gesprek aan te gaan over wat past en klopt bij een bepaald theater

van een duurzame relatie op langere termijn. De medewerkers

en durven hun nek uit te steken als het tegenzit. Zeker ook voor de

combineren daarbij slagkracht en kennis op verschillende terreinen,

vlakkevloertheaters in de provincie en kleine regionale schouwbur-

van subsidieaanvragen tot productie en van marketing tot tour-

gen is dit van grote waarde en speelt dit ‘bureau in theaterzaken’

neeplanning.

een cruciale rol.

Het aanbod van Via Rudolphi is bijzonder divers: naast zorg voor

Het is daarom dat de Nederlandse Toneeljury vol overtuiging en

succesvolle gezelschappen die kunnen rekenen op een breed

met genoegen de Prosceniumprijs 2013 toekent aan:

publiek, breken zij een lans voor het meer kwetsbare aanbod. Zoals bijvoorbeeld de allerjongste generatie makers in het Best of ITs on Tour programma; in zeker opzicht springen ze in het gat dat productiehuizen noodgedwongen achter hebben gelaten. Tegelijkertijd

Theaterzaken Via Rudolphi!

hebben ze zich ontwikkeld tot een onmisbare schakel tussen ver-


Arlecchino Voor de meest indrukwekkende mannelijke bijdragende rol. Genomineerd zijn:

Guy Clemens

voor zijn rol als Pieter in Cloaca van

Gerardjan Rijnders door Hummelinck Stuurman Theaterbureau Als de meest tragische figuur in het verhaal over mannenvriendschappen, speelt Clemens zijn rol als gemeenteambtenaar met financiële problemen op een geraffineerd ingehouden wijze. Zijn gevoelige personage zet hij mooi complex neer: zachtaardig, licht getormenteerd, liefst fatsoenlijk maar ook zeker niet onkreukbaar. Zoals zijn personage dat doet binnen die vriendengroep, zo vormt Clemens de spil van het acteursensemble.

Stefan de Walle voor zijn rol als Smutek in Speeldrift van Casper Vandeputte door Toneelschuur Producties/het Nationale Toneel De Walle excelleert in de rol van de goedbedoelende leraar met geloof in aloude normen, waarden en de kracht van het woord, die zich door leerlingen volledig laat overrompelen en een ‘omgekeerde catharsis’ doormaakt. Met minimale gezichtsexpressie weet hij in stembuiging en lichaamstaal een reeks van emoties te verbeelden.

De winnaar van de Arlecchino 2013 is Stefan de Walle 5 WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

Colombina Voor de meest indrukwekkende vrouwelijke bijdragende rol. Genomineerd zijn:

Tamar van den Dop

voor haar rol in Speeldrift van

Casper Vandeputte door Toneelschuur Producties/het Nationale Toneel Van den Dop is hilarisch en geëxalteerd in de rol van excentrieke moeder van een kind dat zich niet aan de omgeving wenst aan te passen, maar achter de grote gebaren wordt geleidelijk ook haar wanhoop voelbaar. Van de verschillende rollen die zij in dit stuk op waarachtige wijze vervult, is deze de grappigste en tegelijk de aangrijpendste.

Roos Ouwehand

als Iris in Honingjagers van Wittenbols

(schrijft)/Ligthert (regisseert) Ouwehand schakelt knap tussen de verschillende emoties die een dochter overvallen bij het aantreffen van haar vader (net weduwnaar) in de armen van een jonge thuishulp. Verbijstering, afschuw, onbegrip, jaloezie en angst passeren achtereenvolgens de revue, de ene keer in een met moeite ingehouden, dan weer in een exploderende stijl. Tragikomisch spel zoals het hoort te zijn.

kwetsbare, maar dappere vrouw neerzet, die weerstand weet te bieden aan een omgeving vol vooroordelen.

Astrid van Eck

als Donna in Honingjagers van

Wittenbols (schrijft)/Ligthert (regisseert) Van Eck geeft op een haast etherische manier gestalte aan haar personage van wijkverpleegster. In haar spel ligt een fraaie rust besloten; alleen al in de manier waarop zij zich beweegt, slaagt ze erin een rijke innerlijke wereld te suggereren. Mooi zoals ze deze

De winnaar van de Colombina 2013 is: Astrid van Eck 6


Louis d’Or Voor de meest indrukwekkende mannelijke dragende rol. Genomineerd zijn:

Hein van der Heijden voor zijn rol als Lex in mightysociety10 van Eric de Vroedt Van der Heijden zet meteen de toon in zijn weergaloze openingsmonoloog, waarin hij de tragiek laat voelen van een man in verval. Tot in de kleinste details blijft dat verval dubbelzinnig, en daarin ligt de kracht van zijn spel besloten. Hij creëert een personage dat in al zijn kwetsbaarheid ook gevaarlijk is. Van der Heijden bewijst zich

Fedja van Huêt

dit seizoen opnieuw als een

Johan Simons door Toneelgroep Amsterdam

van de groten van nu in zijn

Deze Macbeth, in regie van Johan Simons, is angstaanjagend en in-

vak.

your-face-theater over de mens als veroorzaker van de gruwelen in

voor zijn rol als Macbeth in Macbeth van

de wereld, en alle gevolgen van dien. Van Huêt speelt de wanhoop, onzekerheid en het geleidelijk transformeren tot dader met volle overgave. Zijn spel vergt een twee uur durende krachtsinspanning, waarin hij geen moment verslapt of de controle verliest en waarmee hij een nieuw hoogtepunt in zijn acteursoeuvre realiseert.


Louis d’Or Pierre Bokma

voor zijn rol als Vijs in De Verleiders: de

casanova’s van de vastgoedfraude van Bos Theaterproducties, regie Aat Ceelen Als ultieme verleider dráágt Bokma deze voorstelling, -onder meer door uiterst secuur te laten zien dat verleiders bespelers zijn. Niet alleen in hoe ‘zijn’ Vijs de andere personages bespeelt, maar ook in hoe hij zijn haast satanische personage het publiek laat manipuleren, dat daarmee bijna aan fraude medeplichtig wordt gemaakt. Het exceptionele vakmanschap van deze bijzondere acteur is in alle handelingen voelbaar, van de kleinste gebaren tot de extreemste uitvallen.

De winnaar van de Louis d’Or 2013 is Pierre Bokma!


Theo d’Or Voor de meest indrukwekkende vrouwelijke dragende rol. Genomineerd zijn:

Marieke Heebink

voor haar rol als Elisabeth Vogler in

Persona van Ivo van Hove door Toneelgroep Amsterdam Heebink geeft op haast onnavolgbare wijze gestalte aan een getroebleerd personage dat van het ene moment op het andere niet meer spreekt. Zonder tekst verbeeldt ze aanvankelijk alleen maar een lichaam, naakt en kwetsbaar. Maar ook zonder taal blijft haar zeggingskracht overeind. Geleidelijk aan laat ze het gevoel terugstromen. En hoe.

Karina Smulders

voor haar rol als Alma in Persona van

Ivo van Hove door Toneelgroep Amsterdam Smulders schittert als de jonge verpleegster van een gevierde actrice. Waar de actrice niet meer spreekt, praat Smulders’ personage honderduit. Het publiek wordt deelgenoot van haar intiemste

Halina Reijn

gevoelens en is getuige van haar overrompelende reactie op het

Delpeut door Toneelgroep Amsterdam

voor haar rol als Nora in Nora van Thibaud

moment dat ze wordt verraden. Van begin tot eind hang je aan haar

Reijn bouwt de transformatie van Nora, het kindvrouwtje dat de

lippen.

wereld naar haar hand probeert te zetten tot het personage dat de totale afbreuk van diezelfde wereld aangaat, minutieus op. Heftig, wanhopig, sterk en net weer een tikje anders dan zoals we haar bij haar ‘vaste’ regisseur Ivo van Hove kennen, zet ze één van haar beste rollen tot nu toe neer.

De winnaar van de Theo d’Or 2013 is Halina Reijn ! 9 WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

De Jury De VSCD Mimejury bestaat uit Hedwig Verhoeven (voorzitter), Roy Peters, Frank Noorland, Marijn de Langen en Irene Schaltegger. NB: Roy Peters is niet betrokken geweest bij de nominatie van Nieuw West/ Marien Jongewaard. Bij het bepalen van de winnaar heeft Roy Peters zich eveneens van stemming onthouden.


VSCD Mimeprijs Genomineerd zijn:

Boogaerdt/VanderSchoot

met Small World

kijken, die de toeschouwer in verwarring achterlaat. Small World is

Small World van Boogaerdt/VanderSchoot biedt een

misschien ook te veel en te lang, maar juist die overdaad draagt hier

overrompelende theatrale ervaring. Als in een boze droom wikkelen

bij aan het overweldigende effect. Met Small World laat

de gebeurtenissen zich af. Griezelige stripfiguren houden zich

Boogaerdt/VanderSchoot zien dat het een sterke, autonome

staande of gaan ten onder in een met speelgoed en plastic rommel

makerskern is die theater maakt dat oogstrelend, oorverdovend en

beklede wereld. Eerder dan dat er één verhaal wordt verteld bestaat

rijk aan betekenis is.

de voorstelling uit heftige beelden en beklemmende gebeurtenissen. Wie naar Small World gaat, voelt zich als een LSD-

Nieuw West / Marien Jongewaard

gebruiker met een zware bad trip, die is verdwaald in Disney World.

IS A DISCUSSION

met THERE

De Small World van Boogaerdt/VanderSchoot wordt gekenmerkt

THERE IS A DISCUSSION, een monoloog, is een indringende voor-

door pijn, chaos en geweld. Als je goed oplet, merk je hoe

stelling over kwetsbaarheid, rebellie, twijfel en persoonlijk engage-

afgewogen en uitgebalanceerd de elementen waaruit de

ment van de kunstenaar in wisselende tijden en wisselende culturele

voorstelling is opgebouwd zich tot elkaar verhouden. Het decor in

klimaten van toen en nu. In clownspak, zittend op de tribune, kijkt

zijn giftige zuurstokkleuren, de prachtige soundscape, de manier

Marien Jongewaard naar ons, zijn publiek. Hij zal ons niet gaan ver-

waarop de verschillende onderdelen op elkaar volgen of uit elkaar

maken, dat is zeker. Zijn ‘theater van de onredelijkheid’ is niet licht-

voort lijken te komen… Het getuigt van een meesterhand bij de

voetig en niet bedoeld om te amuseren. Jongewaard wil raken,

makers van dit stuk. Small World gaat over veel dingen. Over

sarren, vragen en bevragen, praten en bewegen, spreken en dansen.

mannengedrag en over de domme kracht die een massa kan

Dat doet hij al zijn hele leven.

bewegen, over de verhouding tussen sprookjes en het echte leven,

De voorstelling heeft de vorm van een theatrale lezing. Het publiek

over de valse troost die commercieel gerunde pretmachinerieën

zit op het podium in een halve cirkel om Jongewaard heen. Deze

kunnen bieden. Dat alle rollen door een collectief van sterke

vorm breekt open wanneer Jongewaard het podium achter zich

vrouwen worden gespeeld maakt Small World ook voor wie in

gebruikt om te dansen, te bewegen. De beweging is in deze voor-

‘gender’-patronen is geïnteresseerd tot een prikkelend feest. Small

stelling, misschien meer dan ooit, voor Jongewaard een expressie-

World is een voorstelling die alle zintuigen aanspreekt, die een volle

middel op zich geworden. De voorstelling gaat over Marino Marini,

zaal muisstil naar een groepje als kikkers opgedirkte vrouwen laat

een Italiaanse beeldhouwer die beroemd werd in de tweede helft van


VSCD Mimeprijs de vorige eeuw. Het levensverhaal van deze man heeft vele parallel-

wordt een mysterieuze en magische wereld ingetrokken. Je weet

len met het leven van de Nederlandse Marien, Marino Jongewaard.

letterlijk niet wat je ziet, totdat je denkt dat je weet wat je ziet, waar-

De tekst van Rob de Graaf is inhoudelijk ijzersterk, razend knap

na je er met een lichte schok achter komt dat je opnieuw niet weet

geformuleerd en prachtig in zijn opbouw. De Graaf laat Jongewaard

wat je ziet. De zintuiglijkheid van de twee spelers -die een groot

ongekende hoogten bereiken. Jongewaard weet in THERE IS A DIS-

gedeelte van de voorstelling ondersteboven hangen- is prachtig.

CUSSION in al zijn felheid, genuanceerd en persoonlijk te blijven. We

De manier waarop twee lichamen elkaar ontmoeten, toenadering

hangen aan zijn lippen, kijken naar zijn expressieve gezicht, naar zijn

zoeken, terugschrikken, is met een grote gevoeligheid en muzikali-

tanige, rusteloze lichaam en tot slot naar een bizarre, wonderschone

teit verbeeld. De voorstelling emotioneert: de toeschouwer voelt

vogeldans. Daar draait het om: Schoonheid en Dood, die twee woor-

zowel angst voor het diepe donker als een kinderlijke nieuwsgierig-

den staan in zwarte letters op de kleine, rode dansvloer geschilderd.

heid. Schweigman& zuigt de toeschouwers de voorstelling in en

Denkend aan de talloze ‘Paard en Ruiter’ beelden van Marino Marini,

laat hen verbaasd en getroffen achter. In Spiegel komt het indruk-

kunnen we constateren dat al die ruiters op die paarden er uiteinde-

wekkende oeuvre van Boukje Schweigman tot een (voorlopig)

lijk in geslaagd zijn te blijven zitten, zo ook Marien Jongewaard, en

hoogtepunt; de mimejury prijst de unieke –en door de jaren heen

hoe!

meer en meer gerijpte- samenwerking tussen de regie van Boukje Schweigman en de scenografie van Theun Mosk. Een unieke

Schweigman&

met Spiegel

De voorstelling Spiegel van Schweigman& is een zinnenprikkelen-

samenwerking, een unieke stem in het Nederlandse theaterlandschap.

de, zinsbegoochelende theaterervaring, die tot stand komt door een ijzersterke samensmelting van spel, scenografie, belichting en geluid. In de theaterzaal is een levensgrote 'kijkdoos' geplaatst. Het publiek kijkt door een smalle opening naar het binnenste van deze doos. Door het uitgekiende licht zijn er echter geen wanden te zien. De ruimte waar we in kijken is zwart en lijkt oneindig diep. Als in

De VSCD Mimeprijs 2013 gaat naar Schweigman& met Spiegel!

een droom doemen zwaarteloze lichamen op uit het niets. De kijker


De Jury De VSCD Jeugdtheaterjury 2013 bestaat uit Walther van den Heuvel (voorzitter), Barbara Lindenbergh, Colette van Wees, Brechtje Zwaneveld, Jorieke Abbing, Eva Pit en Annette Embrechts.


Jeugdtheater State of the art 2013 Net even anders Krekels en krekels

spannende nieuwelingen is als vanouds zeer groot. De

alledaagse arbeidersbuurt. Gras, zand, straat en keien

cultuursector wil niets liever dan dit verlangen

vormen steeds vaker een serieus podium. Ook de

aanwakkeren en inlossen – of beter nog: overtroeven -

dynamiek van speellijsten verandert: een afzet op een

en presenteert zich daarom graag als fris, vers,

minimum aantal VSCD-podia is lang niet meer

energiek, avontuurlijk en blakend van gezondheid –

vanzelfsprekend en vaak is een nieuwe voorstelling het

Soms zit het anders dan je denkt. Krekels zijn

komt dat zien! Maar we weten welk politiek spel zich

ene seizoen kort te zien, om bij succes pas later te

bijvoorbeeld nooit groen, in tegenstelling tot wat we

achter de schermen heeft afgespeeld en met welke

worden hernomen.

vaak denken. Ze zijn zwart, bruin, grijs, huidkleurig of

consequenties. Publiek moet je daar niet te veel mee

De jury constateert dat de voorwaarden waaraan een

iets daar tussenin. En wie vermoedt dat ze in groten

lastig vallen, zeker jong publiek niet. Maar de littekens

voorstelling moet voldoen om tot het domein van de

getale in Nederland voorkomen, ontdekt dat er juist

van verdwenen en bedreigde soorten zijn zicht- en

Krekels toegelaten te worden mee moeten evolueren

soorten zijn die op de rode lijst van bedreigde dieren

voelbaar. Alleen, daar loop je niet mee te koop. Want

met het veranderende jeugdtheaterlandschap. Wij

staan. Neem de zwarte veldkrekel, dol op beschutte

dat verkoopt niet. Toch, gelukkig, er staan nog steeds

hebben ze daarom zo ruim mogelijk geïnterpreteerd, om

grasholletjes. Die is hier nauwelijks meer te vinden. Ook

beloftevolle projecten op stapel.

bijvoorbeeld indrukwekkende en unieke

andere krekels die gedijen bij een dikke laag strooisel,

locatievoorstellingen zoals de historische happening

hebben het zwaar in Nederland - de humuslaag

Voorstellingen op zand, gras en keien

Mehmet De Veroveraar van de Toneelmakerij en het

Heel soms zijn krekels zilveren goudkleurig. Zoals

niet links te hoeven laten liggen, evenals het verdwaalde

verdwijnt. Maar zie: er duiken soms onverwacht nieuwe soorten

originele Mysteries op Marken van Speeltheater Holland

op. Nog niet zo lang geleden is een onbekend

vandaag, bij de uitreiking van de Zilveren en Gouden

meisje Mila in de Prinses van tuig en richel, op dat

rechtvleugelig insect met donkere ogen ons land

Krekels. Ook daarbij zit het soms anders dan je denkt.

lekker onaangepaste slotfeest van Toneelgroep Siberia

binnengewaaid vanuit Tsjechië; vooralsnog slechts

Het jeugdtheaterlandschap is net als het

in Rotterdam. Misschien niet toevallig een voorstelling

gesignaleerd langs het spoor in Wageningen en op een

podiumkunstencircuit voor volwassenen aan

op een dikke humuslaag van houtsnippers… Zeker een

rangeerterrein bij Ede.

verandering onderhevig doordat voorstellingen zich op

Zilveren Krekel waard naar het oordeel van de jury. Er

Het zit soms anders dan mensen denken. Kijk

een steeds grotere variatie aan plekken afspelen. Van

ligt een taak voor de VSCD om in gezamenlijkheid met

bijvoorbeeld naar het nieuwe culturele seizoen dat ons

de laadbak van een vrachtwagen tot het uiterste puntje

de jury de voorwaarden voor nominaties nog eens aan

wacht. Het verlangen naar verse broedsels en

van Marken en van een fabrieksloods in Alkmaar tot een

de huidige theaterpraktijk te toetsen.


Jeugdtheater State of the art 2013 Voorstellingen in nieuwe vellen en vrachtwagens

bekvechtend echtpaar, dat barst van de brutale

communicatiemogelijkheden, zagen wij veel

De jury heeft ook gediscussieerd over het groot aantal

boosheid.

eenzaamheid, heel veel eenzaamheid. We keken naar

reprises van succesvoorstellingen uit eerdere jaren, in

Goed, geen oude of herboren krekels dus, maar de jury

aangrijpende voorstellingen over uitgekotste

enkele gevallen zelfs meer dan een decennium geleden.

wil wel zeggen dat ze heeft genoten van de hernieuwde

buitenbeentjes en verschoppelingen, over verdwaalde

Tellen die mee? Nee, want het zijn hernemingen. Maar

confrontatie met die brutale versie van De ingebeelde

afzondering en confronterend isolement. Over

als ze een nieuwe cast hebben? Is er dan nog sprake

zieke van Theater Gnaffel, waar een nieuwe generatie

onbegrepen losers die als muurbloempjes op een feest

van een herneming? En is het eerlijk de reprise van een

publiek zeker kennis mee mag, misschien wel moet

hun onhandigheid weg snackten en in een zandbak

topper af te wegen tegen het risico van een nieuwe

maken. En met het duikbebrilde watermonster in het

naar zand en medeleven hapten. Ze leken geblutst,

schrijfopdracht? Genoeg hoofdbrekens. Met als

meeslepende Idomeneo van Frank Groothof. Evenzeer

deze zielen. Maar er kwam ook een troostrijke

voorlopige conclusie: hernemingen tellen niet mee, ook

hebben we een groot plezier beleefd bij het

lotsverbondenheid vrij; ze staken oud en jong een hart

niet in geval van een nieuwe cast of van oeropvoeringen

opzwepende King A. van Het Laagland, een voorstelling

onder de riem. Je mag van een andere soort zijn,

die stammen uit vorige of begin deze eeuw. Maar de

die door de troonswisseling onverwacht een actuele

fluisterden ze. Ben er trots op, gilden ze zachtjes met

discussie erover wordt urgenter nu het komend seizoen

lading kreeg.

hun vuist in de lucht. Het zit soms anders dan je denkt.

meer hernemingen en herbewerkingen op het affiche

Potentiële krekels verschansen zich ook steeds vaker in

Zie De Opstand van de Nerds van BonteHond, Echt

staan, zoals Alleen op de wereld van MAAS en Erik of

de laadbak van een vrachtwagen, in zo’n broeierige

Waar van MAAS (voorheen Theatergroep MAX.), Beste

het kleine insectenboek van Beumer & Drost. Die keuze

setting van krap 50 mensen op elkaars lip. De jury werd

Sneeuw van het wegbezuinigde Lab, het beeldende

voor hernemingen valt te billijken, nu het nemen van

bijna omver geblazen door de trailervoorstelling Hard

Mismuis van Theatergroep Kwatta en het muzikale Wildeman van Theater Sonnevanck.

risico financieel hachelijker wordt. Bovendien wordt er

Candy van Toneelgroep Oostpool en Theater

op deze manier ook gewerkt aan repertoireopbouw in

Sonnevanck; zij nomineert deze zinderende dialoog

het jeugdtheater. Gelukkig blijven theatermakers ook

graag voor een Gouden Krekel.

Voorstellingen in vorm

dapper strijden voor het avontuur van het ongewisse. Zoals The Young Gangsters met de oorlogssatire The

Voorstellingen over verschoppelingen

New Rambo Generation en Lieke Benders met haar 6+

We waren soms ook regelrecht onder de indruk van schoonheid, met name in vormgeving, enscenering en

voorstelling niet wiet, wel nel naar een van de minder

Goed, wat stak de kop op, op het podium? In weerwil

kostumering. Vaak verrassend en origineel.

bekende Joke-van- Leeuwen-boekjes, over een

van het feit dat ons tijdperk overladen is met

Bijvoorbeeld bij de bonte optocht der doordouwers in


Jeugdtheater State of the art 2013 het tragikomische Circus Rouda, de zwervende

En bij poppenspeler Elout Hol zit alles altijd anders dan

wordingstocht van Pinokkio en de volledige leeg

je denkt: zijn benen, zijn armen, zijn romp, zijn hoofd,

getrokken dekenkist en stoffenkraam in Mehmet De

zijn stem – ze voegen zich met rubber en stof naar zijn

Veroveraar, allemaal van de Toneelmakerij. Het is

karakteristieke vertolking van al die meervoudige

daarom, ook al zijn deze producties niet allemáál door

persoonlijkheden die in hem huizen. Volgens de jury een

háár van kostuums voorzien, dat we

nominatie waard voor een indrukwekkende

kostuumontwerpster Carly Everaert nomineren voor een

podiumprestatie.

Krekel voor de meest indrukwekkende podiumprestatie. Wat zij maakt is even stout als trouw, en even weelderig als doeltreffend.

Voorstellingen die het onvoorstelbare voorstelbaar maken

En dan sprongen de kwispelende dieren in het oog in het hilarisch scabreuze Woef Side Story van het Ro

We werden ook aan het denken gezet door

Theater: knap getrainde acteurs speelden knap

voorstellingen over belangwekkende thema’s zoals

getrimde honden: half dier, half mens.

Toen mijn vader een struik werd en Het Geheim van Q,

Over vorm gesproken: de betoverende kracht van

beide van Het Filiaal. Het onvoorstelbare werd letterlijk

abstracte dans kwam fraai tot zijn recht in Bont & Blauw

voorstelbaar gemaakt waardoor het andere, het

van Introdans Ensemble voor de Jeugd – bijna een

vreemde alsnog een kans kreeg. We constateerden

nominatie… En Oh Snap van Erik Kaiel was een

meermalen hoe mooi het is wanneer het jeugdtheater

verrassend trio met een spannende choreografische

duidelijk maakt dat het net even anders zit dan iedereen

ontwikkeling. Diametraal anders wisten beeldende

denkt, of roept, of twittert.

vormen te ontroeren in Draak in huis van Het Houten

Het zit nu eenmaal soms anders dan we denken. Nee,

Huis, waarin een ongewoon huisdier net zo opzwelt, als

het zit váák anders dan we denken. Gelukkig maar.

verdriet dat kan doen, in je keel of in een stille huiskamer.


Gouden Krekel Genomineerd voor de Gouden Krekel 2013 ‘meest indrukwekkende productie’:

Prinses van tuig en richel van Theatergroep Siberia Prinses van tuig en richel is in alles een vette voorstelling, waarin een stelletje outcasts in onmachtige aanvaring komt met een absurde regeltjesmaatschappij. Aan de rand van de samenleving, uitgerekend waar zij met hun caravan zijn neergestreken, moet er een winkelcentrum worden gebouwd. Het troosteloze decor van dampen-

niet wiet, wel nel

de worsten en een caravan op

co-productie met tmg LAP)

van Hoge Fronten/Lieke Benders (in

houtsnippers is een strijdtoneel van pikorde. Schrijfster Jette

Theatermaakster Lieke Benders slaat in niet wiet, wel nel een hel-

Carolijn van den Berg schetst een verloren strijd en een schrijnend

dere, olijke toon aan, om jong publiek met dichterlijke eenvoud te

gemis aan moederwarmte. Het spelplezier in de voorstelling spat

laten genieten van het wel en wee in de liefde. In een even magi-

de zaal in als vader Mo (Koen Wouterse), zijn grimmige vrolijkheid

sche als huiselijke enscenering doet Benders volledig recht aan de

rondslingert. Anne Rats lijkt als een Sneeuwwitje tussen een troep

kordate poëzie van het gelijknamige, prachtige miniatuurboekje van

ruige dwergen beland. Een voorstelling vol met tegeltjeswijsheden

schrijfster Joke van Leeuwen. Het verhaal oogt verraderlijk eenvou-

uit popsongs. Uiteindelijk resten er hoop, humor en verbeeldings-

dig: een man en een vrouw maken ruzie en het weer goed. Toch

kracht om te ontsnappen aan uitzichtloze zompigheid. Regisseur

pakt het spel iedereen in: met brutale boosheid donderjagen de

Jolanda Spoel zet met deze voorstelling een krachtig uitroepteken

acteurs over het podium om – met hulp van een magisch meisje –

bij het einde van Theatergroep Siberia; wat een onaangepast slot-

het telkens bij te leggen. Een Vlaamse verteller vormt een muzikale

feest. NB: Theatergroep Siberia is samen met Theatergroep Max. en De

brug naar het jonge publiek, in deze montere voorstelling over het

Meekers opgegaan in Maas theater en dans

addertje onder de liefde. 17


Gouden Krekel meest indrukwekkende productie

Woef Side Story

van Ro Theater Don Duyns en Arjan Ederveen maakten met Woef Side Story een originele, gedurfde en humoristische bewerking van de musicalklassieker West Side Sory. De wonderlijke transformatie van het menselijk verhaal vol haat, liefde, wraak, jaloezie, afgunst en standsverschillen

Hard Candy

naar de ins en outs van hon-

Sonnevanck

denlevens (en hun bazenbe-

Hard Candy van Toneelgroep Oostpool en Theater Sonnevanck is

staan) pakt verrassend goed uit. Betoverend zijn de prachtig uitgevoerde hondenkostuums en

van Toneelgroep Oostpool en Theater

in alles een jongerenvoorstelling die dicht op de huid zit en lang nazindert. In de scherp gemonteerde regie van Marcus Azzini

de fraai filmische decors. De acteurs blinken uit in vaardig spel als

bouwen Mike Reus en Stefanie van Leersum een troebele ontmoe-

half hond/half mens, en bovendien in zang en komische motoriek.

ting tussen een volwassen man en een veertienjarig meisje uit tot

Arjan Ederveen, Alex Klaasen en Gijs Naber vormen een onweer-

een gruwelijk spannend spel. De voorstelling blijft trouw aan de

staanbaar grappig vlooientrio. De voorstelling Woef Side Story is

film, maar gebruikt ook de wetten van intiem en pakkend theater.

precies wat ze beloofd te zijn: een groot feest voor jong en oud.

Een even verontrustende, slimme als grappige en confronterende voorstelling over een belangrijk actueel onderwerp: het schimmige moeras van jeugdig daten op internet. Met een extra vermelding voor het opvallende talent van deze jonge actrice.


Gouden Krekel meest indrukwekkende productie

Mehmet De Veroveraar

van de Toneelmakerij

(i.s.m. Theater De Vest) De Toneelmakerij ging de uitdaging aan en maakte een waagstuk: een theatermarathon van viereneenhalf uur voor tieners (en ouders) over belangrijke religieuze en culturele tegenstellingen uit de geschiedenis, gevat in een betekenisvolle, veelomvattende theatertekst van Ad de Bont. De locatievoorstelling in de indrukwekkende regie van Liesbeth Coltof werd niet minder dan een historische happening: een overweldigende ervaring in een grote, Oosters aangeklede fabriekshal. De (deels gedramatiseerde) geschiedenis over een conflict tussen zonen uit de Turkse sultandynastie en de pauselijke curie werd in geuren en kleuren uit de doeken gedaan en magistraal verbeeld door een indrukwekkend tableau aan spelers in een verbluffend decor (met naast vaste acteurs van de Toneelmakerij ook spelers als Meral Polat, Sadettin Kirmiziyüz en Özlem Solmaz). Voor even lag Alkmaar op een kruising van het Ottomaanse Rijk, het Byzantijnse Rijk en het paapse Vaticaan.

De Gouden Krekel 2013 voor ‘meest indrukwekkende productie’ gaat naar Mehmet De Veroveraar! 19 WWW.GALAVANHETNEDERLANDSTHEATER.NL

Gouden Krekel Genomineerd voor de Gouden Krekel 2013 ‘meest indrukwekkende podiumprestatie’

Kostuumontwerpster Carly Everaert De kostuums van Carly Everaert zijn niet alleen een lust voor het oog, ze vertegenwoordigen ook subtiel of expliciet de sfeer van de voorstelling als geheel. Ze zijn trouw aan de historische en/of culturele context van een stuk, maar dragen ook altijd een eigentijdse twist. Ze verbinden pure esthetiek met complexe inhoudelijkheid. Dit seizoen vielen haar meerlagige en buitengewoon gedetailleerde cre-

Kostuums van Carly Everaert in Mehmet De Veroveraar

aties voor Mehmet De Veroveraar en Pinokkio op, beide voorstellin-

wilde paard is het verlangen naar echte vriendschap levensgroot

gen van de Toneelmakerij. Voor Mehmet ontwierp ze tientallen

aanwezig. In De ingebeelde zieke verkent Elout alle hoeken van de

weelderige kostuums in de sfeer van Oosterse sprookjes en

groteske komedie van Molière, waarin hij zijn eigen karakteristieke

Christelijke deugdzaamheid. De gewatteerde stoffen zorgden voor

kop en uiterlijk uitbundig laat meedoen in dit brutale spektakel. De

eenheid binnen een zwierige uitbundigheid. Voor Pinokkio combi-

regie van Ad de Bont en het samenspel met Matthias Güthschmidt

neerde ze brutale prints waarmee de even anarchistische als carna-

halen het beste in Elout naar boven. Na 25 jaar vakmanschap lijkt

valeske sfeer van het stuk bijna een Felliniaans bizarre proportie

Elout zich nog altijd te kunnen verdiepen in zijn fabelachtige techniek

kreeg. Ondeugend, grotesk en toch herkenbaar.

en brede spectrum aan bonte poppen.

Elout Hol

De Gouden Krekel 2013 voor ‘meest indrukwekkende podiumprestatie’ gaat naar Elout Hol!

Elout Hol is een buitencategorie in het poppentheater; via zijn poppencreaties meet hij zich al jaren op het podium een 'meervoudige persoonlijkheid' aan. Hij bezit een fenomenale techniek, waarbij hij zich volledig ten dienst stelt aan zijn poppen. Elout transformeert mee in kwetsbaarheid, brutaliteit en prachtig geschakeld spel tussen interieur en exterieur. Dit seizoen excelleert hij in Witte en het wilde paard en in de De ingebeelde zieke (Theater Gnaffel). In Witte en het


Toneel Publieksprijs 2013 De prijs recht uit de zaal De Toneel Publieksprijs is de prijs waarbij het publiek de winnaar bepaalt. Het publiek stemt het hele seizoen via www.toneelpublieksprijs.nl. De voorstelling met gemiddeld het hoogste cijfer wint de Toneel Publieksprijs. De drie finalisten van de Toneel Publieksprijs 2013 zijn: • Liefde levenslang van Hummelinck Stuurman Theaterbureau • De Verleiders: de casanova’s van de vastgoedfraude van Bos Theaterproducties • To be or not to be van Het Zuidelijk Toneel

Andere genomineerden van het afgelopen seizoen waren: • Cloaca van Hummelinck Stuurman Theaterbureau • De kleine zielen van Hummelinck Stuurman Theaterbureau • Tramlijn Begeerte van Toneelgroep Oostpool • Zadelpijn 2: Het verwende nest van Bos Theaterproducties


Toneel Publieksprijs 2013 Finalisten

• Liefde levenslang van Hummelinck Stuurman Theaterbureau ------------------------------------

• De Verleiders: de casanova’s van de vastgoedfraude van Bos Theaterproducties ------------------------------------

• To be or not to be van Zuidelijk Toneel ------------------------------------

Het publiek roept De Verleiders van Bos Theaterproducties uit tot winnaar van de Toneel Publieksprijs 2013! De finalisten ontvangen een prijzenpakket, beschikbaar gesteld door o.a. See Tickets en Ster & Cultuur.


Colofon

Het Gala van het Nederlands Theater 2013 is mede mogelijk gemaakt door:

Ontwerp:

W A T o n t w e r p e r s


Juryrapport Gala van het Nederlands Theater VSCD Toneelprijzen VSCD Mimeprijs

Recommend Documents