JAARVERSLAG VAN DE ORGANISATIES GEZETELD AAN DE KEIZERSGRACHT 141 TE AMSTERDAM

jaarverslag 2011_4_Layout 1 16-2-2012 14:11 Page 1

JAARVERSLAG VAN DE ORGANISATIES GEZETELD AAN DE KEIZERSGRACHT 141 TE AMSTERDAM 2011


INHOUD

Voorwoord

5

Nederlands-Zuidafrikaanse Vereniging

6

Suid-Afrikaanse Instituut

14

Stichting Studiefonds voor Zuid-Afrikaanse Studenten

23

Stichting ZASM

25

Samenstelling der besturen

27


Tijdens de jaarvergadering van de NZAV op 23 april 2011 ontving schrijver en NZAV-lid Adriaan van Dis de Van Riebeeck-penning


VOORWOORD Waren we in 2011 nog somber over de toekomst van het Zuid-Afrikahuis, het geweldige nieuws voor 2012 is dat het vertrouwde pand aan de Keizersgracht – in weliswaar afgeslankte maar gerevitaliseerde vorm – blijft voortbestaan. Vele betrokken ‘vrienden’ hebben op verschillende manieren van zich laten horen en ook de schrijvende pers is de mogelijke sluiting van het Huis niet ontgaan. Gelukkig hebben zich inmiddels alternatieve mogelijkheden voor de exploitatie aangediend, waardoor het voor het bestuur van de Stichting ZASM mogelijk is geworden het pand aan de Keizersgracht te behouden. Het interessante archief zal in het voorjaar van 2012 een plaats krijgen bij de Vrije Universiteit, waardoor het nog meer ontsloten zal zijn voor wetenschappelijk en historisch onderzoek. Het is vanwege de klimatologische omstandigheden niet verantwoord het archief nog langer op de zolder van het Zuid-Afrikahuis onder te brengen. Hoewel de traditionele ‘drie-eenheid’ bibliotheek, archief, Multipodium hiermee enigszins wordt doorbroken, schijnt nu gelukkig toch weer de zon! De NZAV kan terugkijken op een druk bezochte jaarvergadering 2011 in het Koninklijk Instituut voor de Tropen. De schrijver Adriaan van Dis ontving de Van Riebeeck-penning en hield een boeiende lezing over zijn gevoelens voor het Afrikaans en zijn lange, soms wat ambivalente relatie met het Zuid-Afrikahuis. In het kader van het traditionele Jongerenproject ontvingen we dit jaar Zuid-Afrikaanse studenten, die een geslaagde toer maakten door de Lage Landen. In de zomer van 2012 zullen Nederlandse en Vlaamse studenten weer kennis mogen maken met de verschillende aspecten van de cultuur, de geschiedenis en het leven in Zuid-Afrika en Namibië. In 2011 stonden we op bescheiden wijze stil bij het 130-jarig bestaan van de NZAV; een respectabele leeftijd, waarbij je best met trots mag terugkijken op het verleden. Onze uitdagingen liggen echter in de toekomst! Ik hoop vele NZAV-leden tijdens de jaarvergadering op 21 april 2012 te mogen begroeten. Mr. Wiete Hopperus Buma, voorzitter Nederlands-Zuidafrikaanse Vereniging 5


NEDERLANDS-ZUIDAFRIKAANSE VERENIGING Aan de leden Het Hoofdbestuur der Nederlands-Zuidafrikaanse Vereniging biedt u hierbij het verslag aan over 2011, het 130e verenigingsjaar. Het jaar 2011 is voor de NZAV een actief jaar geweest. Zuid-Afrika kan nog altijd op veel belangstelling rekenen. Dankzij de inzet van de staf van het Zuid-Afrikahuis en vrijwilligers kon ook in 2011 veel werk verricht worden. Met de Vlaams-Zuidafrikaanse Cultuurstichting is weer samengewerkt bij de organisatie van het inkomende Jongerenproject. De NZAV is de VZACS veel dank verschuldigd voor de organisatie van het Vlaamse deel van het Jongerenproject, in het bijzonder de Zomerschool aan de Universiteit Hasselt. Daarnaast heeft de VZACS financieel bijgedragen aan het maandblad Zuid-Afrika. Op vrijdag 8 april hebben de voorzitters en vicevoorzitters van beide verenigingen elkaar ontmoet in Bergen op Zoom. In 2011 vierde de NZAV haar 26e lustrum. Aan dit heuglijke feit is aandacht besteed in de vorm van een feestelijke receptie na afloop van de jaarvergadering. Op zaterdag 8 januari organiseerde de NZAV, namens alle instellingen die in het Zuid-Afrikahuis zijn gevestigd, de gebruikelijke nieuwjaarsreceptie in het pand aan Keizersgracht 141 in Amsterdam. De bezoekers konden al recipiërend genieten van de tentoonstelling over honderd jaar maandblad Zuid-Afrika. De voorzitter van de Vereniging hield een toespraak over het afgelopen jaar en keek vooruit naar wat komen ging, waarvan met name de toekomst van het Zuid-Afrikahuis de bezoekers bezighield. Ongeveer 40 mensen bezochten de receptie. Op vrijdag 11 februari bezocht een delegatie van het NZAV-bestuur de jaarlijkse Mandela-lezing in het stadhuis van Den Haag. Spreker dit jaar was Europarlementariër en NZAV-lid Hans van Baalen die de thema’s multiculturaliteit en vrijheid vanuit zijn achtergrond als liberaal en jurist belichtte. 6


Op zaterdag 23 april was de Vereniging voor haar algemene ledenvergadering te gast in het Koninklijk Instituut voor de Tropen te Amsterdam. Tijdens het huishoudelijk gedeelte zijn conform het rooster van aftreden drs. R.O. Buning, mr. J.J. van der Gouw, mr. P. de Graaf, dr. C.E. Hulstaert, dr. F. Postma en mr. drs. A. Waayer afgetreden. De afgetreden bestuursleden, met uitzondering van dr. Postma, hebben zich opnieuw herkiesbaar gesteld en zijn bij acclamatie opnieuw benoemd voor een periode van drie jaar. Ook hebben drs. J.J Cornelissen en mw. ir. L. van der Merwe zich verkiesbaar gesteld als lid. Zij zijn eveneens bij acclamatie benoemd. De voorzitter van de Vereniging, mr. B.W. Hopperus Buma, opende de vergadering met een korte terugbik op het afgelopen jaar. Het WK voetbal in Zuid-Afrika is fantastisch verlopen, wat goed is voor de beeldvorming van het land. Ook voor de NZAV was het een succesvol jaar. Met veel plezier dacht de voorzitter terug aan de vorige jaarvergadering in de ambassade van Zuid-Afrika. Daarnaast bestond het maandblad Zuid-Afrika honderd jaar, wat gevierd is met een tentoonstelling in het Zuid-Afrikahuis. Ook de nieuwe opmaak van het maandblad valt bij iedereen in goede aarde. De NZAV is bovendien trots op het feit dat redactielid Riet de Jong-Goossens de Martinus Nijhoff Prijs heeft gewonnen. Ten slotte bestond de NZAV in 2011 130 jaar. Voor haar verjaardag heeft de Vereniging zichzelf een cadeau gegeven in de vorm van een nieuw banier. Op voorstel van de Financiële Commissie werd er decharge verleend aan de penningmeester, mr. B.J.W. van Raay ML, voor het boekjaar 2010. Tijdens de vergadering is een nieuwe Financiële Commissie benoemd. Deze bestaat uit dhr. H. Bunk, mr. L.A. de Jager en mr. A.C.T.M. Martin. De voorzitter bedankte de penningmeester en de Administrateur der Vereniging, dhr. G. Tentij. Jhr. mr. M.L.E. Storm van ’s Gravesande bracht namens de Commissie Studiereizen verslag uit van de werkzaamheden van de commissie. Vorig jaar was er een uitgaand Jongerenproject. Dit jaar werd er een inkomend Jongerenproject georganiseerd. Jhr. mr. Storm van ’s Gravesande bedankte in het bijzonder dhr. Kobus Rossouw van Solidariteit Helpende Hand, de VZACS en dhr. Bart Hermans als voorzitter van de Commissie Studiereizen.

7


Tijdens de rondvraag spraken meerdere leden hun zorgen uit over de toekomst van het Zuid-Afrikahuis. De voorzitter zei begrip te hebben voor het feit dat dit voor veel leden een gevoelig punt is, maar dat de NZAV niet beslist over het lot van het pand Keizersgracht 141. Hij verzekerde dat het Huis iedereen aan het hart gaat en dat er met alle partners naar een oplossing gezocht wordt. Tijdens het vervolg van de zitting ontving schrijver en NZAV-lid dhr. Adriaan Van Dis uit handen van de voorzitter van de Vereniging de Van Riebeeck-penning. Deze werd hem verleend voor zijn langdurige bijdrage aan de culturele en taalkundige betrekkingen tussen Nederland en Zuid-Afrika, die zich kenmerkt door onder meer zijn doctoraalscriptie over Breyten Breytenbach, zijn romans Het beloofde land en Tikkop, de met een Zilveren Nipkowschijf bekroonde tv-serie Van Dis in Afrika en zijn vele krantenartikelen. Hierna las mw. prof. dr. Ena Jansen de laudatio voor, waarin zij inging op Van Dis’ dubbele relatie met Zuid-Afrika en het Afrikaans, en zijn ontwikkeling hierin. Vervolgens hield dhr. Van Dis een lezing over zijn liefde voor het Afrikaans getiteld ‘De vergiftigde prins. Over Afrikaans als jongste prins van de Germaanse familie – een persoonlijke zoektocht’. Hij sloot zijn lezing af met de oproep het Zuid-Afrikahuis, dat de geschiedenis van de betrekkingen tussen Nederland en Zuid-Afrika belichaamt, te behouden. Na de lezing vond de feestelijke presentatie van het Woordenboek AfrikaansNederlands/Nederlands-Afrikaans plaats. Daarna was het woord aan de projectleider prof. dr. Willy Martin, emeritus hoogleraar lexicologie aan de VU, en aan dr. Jan Donner, voorzitter van de ZASM. Dhr. Van Dis nam het eerste exemplaar in ontvangst. De jaarvergadering 2011 werd afgesloten met een informele receptie in het Soeterijn Café, die in het teken stond van 130 jaar NZAV. De lezing en de receptie werden door ruim 150 belangstellenden bezocht. Op vrijdag 9 september woonde mw. C. de Maijer namens de NZAV de opening van het Museum Jan van Riebeeckhuis in Culemborg bij. Zoals gebruikelijk verscheen het maandblad Zuid-Afrika ook in het afgelopen jaar tien keer. Er werden twee themanummers uitgegeven, één over cultuurtoerisme en één over Zuid-Afrikaanse letterkunde. Het letterkundenummer werd financieel mede mogelijk gemaakt door het Nederlands Letterenfonds en NB-uitgewers. De in het jaarverslag over 2010 aangekondigde campagne van de uitgever om meer sponsoren en advertenties te werven, is om verschillende redenen nog niet van de grond

8


gekomen. Desondanks bleven de inkomsten uit advertenties, dankzij de inspanningen van redactiesecretaris Corine de Maijer, op peil. Een woord van dank aan de organisaties en instellingen die de NZAV in 2011 in staat hebben gesteld het maandblad Zuid-Afrika uit te geven, is hier op zijn plaats: de Stichting ZASM, het Suid-Afrikaanse Instituut, de Vlaams-Zuidafrikaanse Cultuurstichting en de Van Ewijck Stigting in Kaapstad. De boekenbesteldienst Egoli werd opgericht in 1999 en stelt zich ten doel de import van Zuid-Afrikaanse boeken in Nederland te bevorderen. Hierbij ligt de nadruk op (onvertaalde) boeken die normaal geen of nauwelijks aandacht zouden krijgen in Nederland. Het gaat hierbij om zowel fictie als non-fictie. In 2011 zijn er 127 boeken onder de Egoli-vlag verkocht. Het jaar is met een positief resultaat afgesloten. De werkzaamheden van de Vereniging werden ook in 2011 weer financieel ondersteund door de Stichting ZASM. Het Hoofdbestuur is naast de Stichting ZASM ook de redactie van het maandblad Zuid-Afrika veel dank verschuldigd voor de wijze waarop zij haar werkzaamheden verricht. Het maandblad is immers het visitekaartje van de Vereniging. Onze waardering gaat ten slotte uit naar de directie en staf van het Zuid-Afrikahuis, drs. G. van den Berg, administrateur van het Zuid-Afrikahuis; mw. C. de Maijer, bibliothecaris; en mw. C. Dorr, die twee dagen per week voor de bibliotheek werkt.

Financiën Het boekjaar 2011 is afgesloten met een licht verlies. Leden van de Vereniging kunnen een afschrift van het financieel verslag aanvragen bij het secretariaat van de Vereniging aan Keizersgracht 141 te Amsterdam. Dit overzicht ligt tevens ter inzage tijdens de algemene vergadering op zaterdag 21 april 2012.

Bestuur In het verslagjaar vonden één algemene en twee hoofdbestuursvergaderingen plaats. Het Dagelijks Bestuur kwam vier maal bijeen. De bestuursvergaderingen stonden met name in het teken van de toekomst van het Zuid-Afrikahuis en de toestand van het NZAV-archief.

9


In het verslagjaar is het Voorzittersoverleg Zuid-Afrikahuis tweemaal gehouden. Het Voorzittersoverleg vindt onder wisselend voorzitterschap plaats. Belangrijkste onderwerp van het Voorzittersoverleg was de toekomst van het Zuid-Afrikahuis. De regiovertegenwoordigers hebben zich enthousiast ingezet om in hun regio voorlichting te geven over de NZAV en het Hoofdbestuur te ondersteunen bij activiteiten in de regio. De regiovertegenwoordigers fungeren naast de twee bestaande afdelingen (Randstad en Het Noorden). Begin januari 2011 is in zijn woonplaats Kaapstad de bekende oud-politicus, sportbestuurder en zakenman Jannie Momberg aan een hartstilstand overleden. Hij is 72 jaar oud geworden. Momberg, vanwege zijn uitgesprokenheid ook wel liefkozend ‘Jan Bek’ genoemd, was jarenlang lid van de Raad van Advies van de NZAV. Hij begon zijn politieke loopbaan als parlementslid voor de Nationale Partij (NP). In de loop van de jaren 1970 en 1980 werd hij van een min of meer traditionele Afrikaner nationalist echter steeds progressiever. Dat leidde ertoe dat hij de NP in 1989 de rug toekeerde en een van de stichtersleden werd van de liberale Democratische Partij – een voorloper van de huidige Democratische Alliantie. Daaraan bleef hij echter niet lang verbonden; in 1992 vond Jannie Momberg zijn definitieve politieke thuis in het ANC. Twee jaar later werd hij opnieuw gekozen tot lid van het parlement. In 2001 keerde hij de actieve politiek uiteindelijk de rug toe en aanvaardde hij een benoeming tot ambassadeur in Griekenland. In de reacties op het overlijden van Momberg werd vooral zijn eerlijkheid geroemd en het feit dat hij als mentor een belangrijke rol heeft gespeeld in het wegwijs maken van relatief onervaren ANC-politici in het parlementaire handwerk. Al doende heeft de kleurrijke ‘Jan Bek’ een belangrijke bijdrage geleverd aan de transformatie en normalisering van de Zuid-Afrikaanse volksvertegenwoordiging in de eerste post-apartheidsjaren.

Studiereizen Jongerenproject 2011 Het Jongerenproject is een tweejaarlijks uitwisselingsproject voor Nederlandse en Vlaamse studenten enerzijds en Zuid-Afrikaanse en Namibische studenten anderzijds. Van 29 juni tot en met 20 juli 2011 was het de beurt aan de studenten uit Zuidelijk Afrika om de Lage Landen met een bezoek te vereren. Traditiegetrouw werd de eerste anderhalve week in Vlaanderen doorgebracht. Vanwege de contacten met em. prof. Jos Wilmots vormt de provincie Limburg en meer precies 10


het klooster Mariagaarde in Hoepertingen de uitvalsbasis. Het klooster, dat voornamelijk dienst doet als jeugdherberg, biedt een ideale atmosfeer aan de studenten, die van verschillende universiteiten afkomstig zijn, om elkaar beter te leren kennen. Spanbou, zoals de Afrikaanstaligen zeggen, is dan ook een belangrijke functie van dit deel van het bezoek. Met bezoekjes aan historische stadjes als Tongeren en Sint-Truiden was het voor het JP kenmerkende intensieve karakter echter al ruimschoots aanwezig. Later verplaatste de groep zich naar provinciehoofdstad Hasselt, waar bezoekjes aan Brussel en Leuven werden afgewisseld met activiteiten en lezingen op de Universiteit. Deze lezingen werden afwisselend gegeven door Vlamingen als Jos Wilmots en Frank Judo en Nederlandse begeleiders als Suzan Doodeman. Het laatste weekeinde in Vlaanderen werd doorgebracht bij gastgezinnen, waardoor de studenten ook het echte Vlaamse gezinsleven van nabij mee konden maken. Via Antwerpen werd daarna doorgereisd naar Zeeland, waarmee het Nederlandse deel van het programma begon. Ook in Zeeland was er naast leerzame uitstapjes naar Veere, de deltawerken en Middelburg, veel ruimte voor ontspanning en spanbou. Nu kostte dit laatste weinig energie meer, want de groep is vanaf het begin zeer harmonieus opgetreden. De Nederlandse begeleiders die de groep, zowel in Vlaanderen als in Nederland, begeleid hebben, Jur Limburg, Eke Krijnen, Suzan Doodeman, Peter de Graaf (alleen Nederland) en Lex de Jongh, waren na afloop dan ook van mening dat het in vele opzichten een ideale groep te noemen is. Vooral omdat zij uitblonken in zowel de sociale- als de studieaspecten van de reis. Na het verblijf in Zeeland werd Den Haag aangedaan. De Hofstad vormde de uitvalsbasis voor bezoeken aan Leiden, Delft en Rotterdam, waar kon worden kennisgemaakt met typisch Nederlandse zaken als het drugsbeleid en de waterhuishouding. In Den Haag vormde het Nederlandse politieke systeem de rode draad van het bezoek. Ook hier toonden de studenten zich geïnteresseerd, hoewel de vermoeidheid af en toe onvermijdelijk toesloeg. Na het verblijf bij gastgezinnen in Den Haag werd het programma voortgezet in Amsterdam. Ook hier verbleven de studenten bij gastgezinnen. Het verblijf in Amsterdam bood een aantal interessante onderdelen die op meer of minder subtiele wijze de verschillen tussen de Lage Landen en Zuidelijk Afrika blootlegden. Tot deze onderdelen kunnen zeker het bezoek aan de Bijlmer, een studentenvereniging voor homoseksuelen en een experimenteel toneelstuk tijdens het Over het IJ Festival worden gerekend. De studenten hebben deze onderdelen als zeer leerzaam en inzichtgevend beschouwd en daarnaast bood het ook geregeld aanleiding tot inhoudelijke discussies. 11


Uiteraard was er in Amsterdam ook plaats voor meer traditionele onderdelen zoals een kerkbezoek op zondagochtend en een rondrit langs de Amsterdamse grachten. Op de laatste dag stond een bezoek aan Utrecht op het programma. De dag begon bij de christelijke vakbond CNV en werd afgesloten met een bezoek aan de historische binnenstad en de traditionele studentenvereniging C.S. Veritas. Uiteraard werd ook de 112 meter hoge Domtoren beklommen. Terug in Amsterdam vormde een afscheidsetentje het einde van het programma van het inkomend Jongerenproject 2011. De Commissie Studiereizen kijkt met grote tevredenheid terug op het JP 2011. Wederom is het gelukt een afwisselend en uitdagend programma aan te bieden, waarbij zowel de verschillen als de grote overeenkomsten tussen de Lage Landen en Zuidelijk Afrika aan het licht zijn gekomen. De commissie bedankt alle mensen en organisaties die op de een of andere manier een bijdrage hebben geleverd aan het project. Ook bedankt zij de Zuid-Afrikaanse begeleider Kobus Rossouw voor de prettige samenwerking en zijn bijdrage aan het project.

Afdelingen en regiovertegenwoordiging Afdeling Randstad In het afgelopen verenigingsjaar onderhielden leden van de afdeling Randstad op een informele basis wederom contacten met Zuid-Afrikanen die Nederland bezochten. Op deze wijze leren Zuid-Afrikanen Nederland van binnenuit kennen en krijgen Nederlanders informatie over Zuid-Afrika uit eerste hand.

Afdeling Het Noorden 2011 was voor de afdeling Het Noorden een ongewoon jaar. Waar 2010 een jaar vol activiteiten was, moest het afdelingsbestuur in 2011 een (gedeeltelijke) pas op de plaats maken. Dit had vooral te maken met het overlijden van de secretaris van het Noorden, Antoni van Delden. Na een ziekte van enkele maanden heeft Het Noorden op 20 mei afscheid moeten nemen van vriend en afdelingssecretaris, Antoni van Delden (12 februari 1955-20 mei 2011). De afdeling heeft met Antoni en zijn naasten meegeleefd in een moeilijke periode. Het bestuur heeft besloten in die periode geen activiteiten te organiseren. Op 5 juni heeft Het Noorden de film Black Butterflies (over het leven van Ingrid Jonker) vertoont in Service Bioscoop Smoky Stadskanaal. Zoals voorgaande keren waren er ook 12


nu weer Zuid-Afrikaanse lekkernijen. Aansluitend op de film heeft dhr. Cor Bouw, leraar Nederlands, verteld over Jonker. De voorzitster van Het Noorden, Letitia van der Merwe, heeft een aantal gedichten van Jonker in het Afrikaans voorgedragen, waarvan enkele daarna in het Nederlands zijn toegelicht. De hele middag werd door de bezoekers zeer gewaardeerd. Op 17 juli zou Het Noorden in samenwerking met Stichting AfriGro het eerste AfriGro Festival organiseren. Het AfriGro Festival heeft als doel mensen in Noord-Nederland kennis te laten maken met de Afrikaanse taal en cultuur, maar met een duidelijke link naar Noord-Nederland. Er was ook een minimarkt. Gastheer en één van de hoofdacts was de Groninger zanger Klaas Spekken. Drie dagen voor het festival vernam het bestuur echter het vreselijke nieuws dat de vader van Spekken was overleden. Hoewel de muzikanten en standhouders al geregeld waren, kon op dat moment het festival enkel nog afgelast worden. In November heeft het bestuur een brief gestuurd aan alle leden van de afdeling. Het bestuur wil in de toekomst de communicatie beter afstemmen op de wensen van de leden. Meer en meer wordt er gebruik gemaakt van e-mail en dat gaat in een volgende mailing ook ingezet worden. De leden die dat aangegeven hebben, ontvangen aankondigingen per post. Daarnaast heeft het bestuur ook gevraagd naar verwachtingen ten aanzien van activiteiten. Uit de terugkoppeling blijkt dat het bestuur op de goede weg is. In 2012 wil Het Noorden in ieder geval een aantal activiteiten organiseren, zoals een wijnproeverij, een braai, een filmactiviteit en het AfriGro Festival. Daarnaast gaat het bestuur mogelijk iets doen met de oproep van een aantal van onze leden om een cursus Afrikaans te organiseren.

Regio Zuid en Zuid-West Nederland Voor het Jongerenproject is er een dag in Middelburg georganiseerd. Dhr. Gerrit Schoenmakers, oud-geschiedenisleraar en oud-wethouder van Middelburg, gaf een overzicht over de ontstaansgeschiedenis van Middelburg en de verbintenis met de VOC. Daarna volgden een maaltijd en een wandeling door de stad. Verder is er als vanouds voor gezorgd dat het maandblad Zuid-Afrika ter verkoop wordt aangeboden bij De Drukkerij in Middelburg. 13


SUID-AFRIKAANSE INSTITUUT Inleiding Het bestuur van het SAI heeft in 2011 de statuten van de stichting geactualiseerd en deze in de nieuwe versie notarieel vastgelegd. Dat lijkt droge stof, maar de statuten bepalen de kaders waarbinnen beleid kan worden gemaakt en ze omschrijven bevoegdheden – en het is belangrijk om die in het vizier en bij de tijd te houden. De tijd: we tellen elk verslag een jaar erbij en afgelopen jaar betekende dit dat onze bibliothecaris – en nog veel meer! – Corine de Maijer twaalf en een half jaar aan het SAI was verbonden. Daaraan is op gepaste wijze aandacht geschonken. Veel bestuurlijke aandacht is besteed aan de toekomst van het Zuid-Afrikahuis. De zorg over de slechte archiefopslagcondities in het Huis – waarvoor een oplossing lijkt gevonden – liet onverlet dat het SAI-bestuur het Zuid-Afrikahuis wenste te behouden en ze heeft hiervoor ook – gezamenlijk met de NZAV en het Studiefonds – actie ondernomen richting de ZASM. Mocht het voor zijn deel hebben bijgedragen aan het besluit om inderdaad op de Keizersgracht 141 domicilie te blijven houden, dan is dat niet zozeer een overwinning als wel een uitdrukking van de goede samenwerking tussen alle betrokken partijen in het Huis.

Bezoekers De bibliotheek werd in het verslagjaar 508 maal bezocht door 217 verschillende bezoekers. Deze getallen zijn hoger dan vorig jaar. Naast de dienstverlening aan de fysieke bezoekers is de bibliotheek ook zeer frequent per telefoon en e-mail met verzoeken om informatie benaderd. De vragen die binnenkwamen varieerden van zogenaamde quickreferences (adres- of bibliografische informatie) tot gespecialiseerde verzoeken. Het aantal telefonische vragen bedroeg in het verslagjaar 286 stuks, per e-mail waren dat er 574. Het totale aantal bezoeken en verzoeken om informatie in 2011 bedroeg 1468 en resulteerde in 1020 uitleningen. De cijfers zijn hoger dan vorig jaar, maar we zijn terughoudend daaruit structurele conclusies te trekken. Schommelingen in de omvang van informatieverzoeken en uitleen kunnen te maken hebben met toevallige omstandigheden, zoals het aantal studenten dat colleges bij prof. dr. Ena Jansen of anderen volgt.

14


De website van het Zuid-Afrikahuis is in 2011 maar liefst 105.739 keer bezocht door 32.900 verschillende mensen, die gemiddeld 5 pagina’s hebben bekeken. Die getallen laten zien dat de website daadwerkelijk goed gebruikt wordt. Maar de webserver houdt meer informatie bij. Bijvoorbeeld waar die bezoekers vandaan komen.

Usage by Country for November 2011

US Commercial (49%)) Netherlands (33%) Unresolved/Unknown (7%) Network (4%) Belgium (2%) South Africa (2%) United Kingdom (1%) Germany (1%) Other (2%)

Deze afbeelding laat zien dat het gros van de bezoekers uit Nederland komt en dat er net zoveel bezoekers uit Zuid-Afrika en België komen. De informatie hier heeft betrekking op de maand november, maar de andere maanden laten vergelijkbare verhoudingen zien. Andere interessante informatie die de webserver vastlegt is welke zoekwoorden gebruikt worden om de site van het Zuid-Afrikahuis te vinden. Het zal niemand verbazen dat mensen vooral zoeken op ‘Zuid-Afrika’ of ‘Zuid-Afrikahuis’, maar de website wordt ook gevonden op zoektermen als ‘bibliotheek Amsterdam’, ‘cultuur’ of ‘liefdesgedichten vasalis’. De meeste zoekwoorden hebben wel betrekking op Zuid-Afrika, waarbij de eigen publicaties van het SAI (zoals Afrikaans op reis) het opmerkelijk goed doen. 15


Ook aardig is het om de vraag naar de meest populaire pagina te beantwoorden. Dat blijkt de poster te zijn van het Festival voor het Afrikaans dat in juni in het Tropentheater plaatsvond. In de statistieken van de website is nog veel meer informatie te vinden. Deze informatie wordt vooral intensief gebruikt om de website verder te verbeteren, zodat er volgend jaar nog meer bezoekers op de site komen en (vooral) nog meer mensen gebruik zullen maken van de diensten van het Huis.

Aanwinsten De collectie groeide in 2011 met 798 titels. Hiervan ontving de bibliotheek 370 titels gratis. Het bestuur is daarvoor een aantal instanties in Zuid-Afrika veel dank verschuldigd: NB-uitgewers te Kaapstad, Protea Boekhuis te Pretoria, Umuzi te Kaapstad, en als laatste de Van Ewijck Stigting te Kaapstad voor het subsidiëren van de verscheping van de boeken naar Nederland. Daarnaast gaven een aantal Nederlandse en Vlaamse uitgeverijen bij verschijning van een vertaalde Zuid-Afrikaanse titel of een aan Zuid-Afrika gerelateerde titel op verzoek vaak een geschenkexemplaar aan de bibliotheek. Hier noemen we graag onder grote dank: Afrika Studiecentrum, Ailantus, Uitgeverij Cossee, Uitgeverij Demer Press, Uitgeverij Mozaïek, Litera Publikasies, Stichting Neerlandistiek VU, Uitgeverij De Bezige Bij, Uitgeverij Atlas, Athenaeum-Polak & Van Gennep, Uitgeverij Podium en Spectrum Een drietal grotere schenkingen ontvingen we dit jaar van particuliere zijde: van dhr. B.D. Cremer, van dhr. E.R.E.I. Wiebenga en via NiZA een aantal boeken uit de erfenis van Karel Roskam. En dan mogen we niet de incidentele schenkingen van (bestuurs)leden, schrijvers, vertalers en particulieren aan de bibliotheek vergeten. Wij willen allen op deze plaats hartelijk bedanken voor hun schenkingen.

16


Bij een zeer globale indeling kan de aanschaf van nieuwe boeken en de uitleen van boeken als volgt rubrieksgewijs weergegeven worden:

Taal- en letterkunde Geschiedenis Actueel, politiek, economie Diversen AVM

Aanwinsten Gekocht / Gratis 34 % 16 % 8 % 18 % 3% 6% 7% 6% 1% 1%

Uitleningen 48 % 17 % 18 % 13 % 4%

Rondleidingen De bibliotheek verzorgde in 2011 op verzoek weer een zestal rondleidingen aan groepen geïnteresseerden. Op 10 februari ontving de bibliotheek dhr. V. Kuitenbrouwer (UvA) met zijn studenten Leeronderzoek Geschiedenis. Op 22 februari gaf dhr. E. Francken zijn studenten college in het Zuid-Afrikahuis, inclusief een rondleiding door en introductie van de bibliotheek door Corine de Maijer. 10 maart werd een hele dag verzorgd voor de studenten van Hogeschool Windesheim te Zwolle van dhr. P. Werkman ter voorbereiding op een reis naar Zuid-Afrika. Prof. Jansen gaf een gastcollege, mw. E. Maré hield een praatje voor deze studenten en mw. De Maijer verzorgde de introductie op het Zuid-Afrikahuis. Uiteraard werd tijdens het eerste college van prof. Jansen (Zuid-Afrikaanse letterkunde, UvA) een inleiding op de bibliotheek verzorgd. Op 18 maart werd een rondleiding voor de studenten van mw. B. Henkes (Rijksuniversiteit Groningen) verzorgd door dhr. Kuitenbrouwer. En voor zijn colleges in de tweede helft van 2011 verzorgden dhr. Kuitenbrouwer en mw. De Maijer gezamenlijk een introductie op de bibliotheek.

Literaire bijeenkomsten In 2011 organiseerde het Multipodium een aantal literaire evenementen. Het SAI leverde hieraan zijn bijdrage. Graag noemen we hier de volgende evenementen. Op 1 maart opende de tentoonstelling Grootmoeders aan zet van fotografe Annemarijne Bax onder grote belangstelling. De volgende tentoonstellingsopening vond plaats op 13 mei. Iris Vetter exposeerde met haar fototentoonstelling Still and moving. Beelden uit Johannesburg. 17


Van 17 tot en met 19 juni verzorgde de bibliotheek een boekentafel bij het Festival voor het Afrikaans in het Tropentheater. Op 26 juni hield Barbara Henkes een lezing over de geschiedenis van het Zuid-Afrikahuis in het kader van de Dag van de Amsterdamse Geschiedenis. Op 12 juli gaf Ntando Cele een performance in het Zuid-Afrikahuis. Van augustus tot en met oktober hing er kunst van diverse Zuid-Afrikaanse kunstenaars in het Zuid-Afrikahuis. Transvaal Art verzorgde deze tentoonstelling. De jarenlange samenwerking tussen het Zuid-Afrikahuis en het Grachtenfestival werd ook in 2011 voortgezet. Op 20 augustus gaf het Junior Odeion String Quartet een concert in de zaal van het Zuid-Afrikahuis. Op 27 november organiseerde het Zuid-Afrikahuis in samenwerking met de Kalahari Support Group een Kerstmarkt. In het Huis werden meerdere ‘kraampjes’ geplaatst, waar onder andere boeken, Christmas cakes, wijn, supermarktproducten, sieraden, kunst en ansichtkaarten te koop waren. Tijdens deze met ca. 150 bezoekers goed bezochte dag heerste een gezellige sfeer.

SAI-reeks Op 19 mei 2011 vond de presentatie van het twaalfde deel van de SAI-reeks plaats. G.J. Schutte schreef Stamverwantschap onder druk. De betrekkingen tussen Nederland en Zuid-Afrika, 1940-1947. Het eerste exemplaar werd overhandigd aan mw. dr. M. van Winter.

Personeel De dagelijkse leiding van de bibliotheek was ook in 2011 de primaire taak van de bibliothecaris van het SAI, Corine de Maijer. Zij heeft de zorg voor het beheer en de uitbouw van de collectie en voor het gebruik daarvan door de klanten van de bibliotheek. Zij verricht daarvoor allerhande bibliotheektechnische werkzaamheden ten behoeve van de bibliotheek. Daarnaast voert zij verschillende organisatorische en administratieve activiteiten uit ten behoeve van het Zuid-Afrikahuis in het algemeen. Samen met de diverse vrijwilligers werkt zij aan de retrospectieve invoer van de collectie in het Huis en verwerkt zij de schenkingen. Het dagelijks onderhoud van de website van het ZuidAfrikahuis behoort ook tot haar taken. De plannen voor nieuwe ontwikkelingen maakt ze in samenwerking met de Commissie Website Zuid-Afrikahuis. De organisatie van de cursussen Afrikaans en (literaire) activiteiten zijn een vast onderdeel van het werk. Dit jaar kwam de opneming van de catalogus van de bibliotheek in de NCC en daarmee 18


Picarta en Worldcat tot stand. Een project waar mw. De Maijer al twee jaar aan werkte. Met behulp van subsidies van Stichting Pica en Stichting ZASM is de catalogus nu beter bekend in de wereld, en zal de collectie nog meer geraadpleegd gaan worden. Op de datum van ‘inlezing’ bleek 80 procent van onze collectie uniek in Nederland te zijn. Mw. Tineke Dorr werkt drie dagen per week in het Zuid-Afrikahuis, waarvan twee voor de bibliotheek en één voor het Studiefonds. Het dagelijkse bibliotheekwerk is ook onderdeel van haar werk, daarnaast is zij verantwoordelijk voor het literaire knipselarchief en de index op het maandblad Zuid-Afrika. Ook de organisatie van de cursussen Nederlands behoort tot haar taken, alsmede het (mede)organiseren van (literaire) activiteiten. Op vrijwilliger Erik de Maijer konden we ook in 2011 weer rekenen. Hij hield zich bezig met ondersteuning op bibliotheek- en websitevlak. Mw. Aafke van Strien werkte één dag in de week als vrijwilligster in de bibliotheek. Zij verrichtte allerhande werkzaamheden en heeft daarnaast de taak op zich genomen de fotocollectie van de NZAV te ontsluiten. Via de website is deze collectie te zien voor belangstellenden. Ook van de diensten van prof. Schutte mochten we in 2011 weer gebruik maken. Zijn kennis omtrent alle collecties in het Huis is essentieel in de hulp die hij biedt bij het ontsluiten van nog ongeordende archieven in het Zuid-Afrikahuis. In februari 2011 liep mw. Kelly Koutstaal, studente antropologie, een aantal weken mee in het Zuid-Afrikahuis. Zij deed onderzoek voor haar bachelorscriptie naar ZuidAfrikanen in Nederland. Vanaf 6 september loopt mw. Jente Rhebergen stage in het Zuid-Afrikahuis. Zij studeert Nederlands aan de UvA en onder leiding van prof. Jansen verzorgt zij actuele ‘werkstuk’-informatie voor de website van het Zuid-Afrikahuis. Het bestuur dankt allen voor de inzet en prettige samenwerking.

Bestuur Het SAI-bestuur kwam in 2011 driemaal bijeen: op 12 januari, 31 maart en 29 september. De bestuursleden waren: prof. dr. G. Harinck (voorzitter), dhr. H.V. van Strien (secretaris-penningmeester) en de leden dhr. G.J. Bekman, dr. A.J. Overbeeke en prof. dr. O. Praamstra. Mw. Dorr woont de vergaderingen bij als notulist, mw. De Maijer als bibliothecaris. Ook dit jaar is er veel gesproken binnen het bestuur en met de andere besturen over de toekomst van het Huis. Het SAI heeft zich op het standpunt gesteld dat de bewaarcondities van het archief dusdanig zorgelijk waren, dat stante pede naar een geschiktere locatie moest worden gezocht – die lijkt ook gevonden, bij de Vrije 19


Universiteit. Maar wat de bibliotheek betreft en de culturele functies die daaraan en aan het Huis als geheel verbonden zijn, is het SAI-bestuur van mening dat – nadat in voorgaande jaren allerlei alternatieve locaties geen soelaas boden – Keizersgracht 141 behouden diende te blijven. Het heeft zich daartoe – ook met het oog op het in onzekerheid verkerende personeel – gezamenlijk met de NZAV en het Studiefonds tot het ZASM-bestuur gericht. In het najaar werd duidelijk dat inderdaad het Zuid-Afrikahuis op de bestaande locatie in stand zou kunnen blijven. Heugelijk was het feit dat de bibliotheekcollectie vanaf dit jaar ook opgenomen is in de Nederlandse Centrale Catalogus (NCC) en het bestuur onderstreept graag het feit – dat als vermoeden al langer bestond – dat daarbij vast kwam te staan dat maar liefst tachtig procent van de collectie uniek is in Nederland. Ook dit jaar was de financiële situatie krap maar stabiel en gezond.

Bijzondere leerstoel Zuid-Afrikaanse letterkunde aan de UvA Het bestuur van de Van Ewijck Stichting heeft zoals gebruikelijk de activiteiten van de hoogleraar in de vorm van een jaarlijkse reisbeurs ondersteund. Ook de Van den Berch van Heemstede Stichting draagt ruim bij aan de leerstoel. In het afgelopen jaar heeft prof. Jansen haar onderzoeksproject ‘Die representasie van huisbediendes in die Suid-Afrikaanse literatuur’ voltooid. Een eindverslag is in maart 2011 bij NWO ingediend. Het manuscript wordt in 2012 geredigeerd en zal verschijnen bij Uitgeverij Protea Boekhuis. Zij heeft een aantal artikelen gepubliceerd, onder andere ‘From Thandi the maid to Thandi the madam’ in South African Review of Sociology (juni 2011) en lezingen over het onderwerp gehouden aan de VU en bij een zomerschool in Gent. Onder de gezamenlijke leiding van prof. Jansen en collega Ansgar Nünning is Ksenia Robbe in november 2011 summa cum laude gepromoveerd aan de Justus-LiebigUniversität in Giessen. Haar onderzoek heet Dialogics of Motherhood: South African Women’s Writing and the Politics of Translocation. Jansen gaf in Giessen ook een masterclass. Zij begeleidt thans twee fulltime promovendi aan de UvA (Hanneke Stuit en Annemiek Recourt), alsook enkele buitenpromovendi. Samen met Stuit schreef zij het artikel ‘Waar gaan ons heen van hier? The struggle between autonomy and relationality in Antjie Krog’s “land van genade en verdriet”’ (Stilet 23:1, september 2011). Tijdens 2011 diende zij in PhD-commissies aan de UvA, de Nelson Mandela Metropolitan Universiteit in Port Elizabeth en de Universiteit Leiden. 20


In maart 2011 was zij lid van een vertaaljury die moest beslissen over de beste Nederlandse vertaling van een Afrikaans lied van Amanda Strydom op de dag dat Riet de Jong-Goossens de Martinus Nijhoff Prijs in het Muziekgebouw in ontvangst nam. Prof. Jansen leidde in het Zuid-Afrikahuis een leeskring over Benederyk van Ingrid Winterbach en een publieksavond over Black Butterflies over het leven van Ingrid Jonker. Zij sprak ook over de film bij Women Inc, Pakhuis de Zwijger en werd geïnterviewd door Radio Een. In Zwolle hield zij op 17 april een lezing over Zuid-Afrikaanse letterkunde en nam deel aan een rondleiding door het Zuid-Afrikahuis in het kader van de Dag van de Geschiedenis op 26 juni. Zij schreef samen met Bart de Graaff een artikel over de Zuid-Afrikaanse literatuur (mei 2011) en de laudatio die zij voor Adriaan van Dis hield tijdens de jaarvergadering van de NZAV op 27 april is in het juninummer van het maandblad gepubliceerd. Voor het Festival voor het Afrikaans (17-19 juni) heeft zij advies uitgebracht en ook twee discussies geleid waarin o.a. Breyten Breytenbach optrad. Tijdens een congres aan de University of Berkeley (15-17 september) hield zij een referaat over slavernijromans. Zij is buitenlands bestuurslid van de ALV en dient ook in de redactieraden van Stilet, LitNet Akademies en Journal of Dutch Literature. Zij is ook lid van de redactieraad van Toenaderingen (over samenwerking tussen de Afrikaanstalige en Nederlandse literaire systemen tijdens de 20e en 21e eeuwen). 2011 stond voor prof. Jansen en andere ‘bezwaarden’ in het teken van aandacht vragen voor het behoud van het Zuid-Afrikahuis als bibliotheek, archief en cultureel centrum. Zij schreef daar in het juninummer van het maandblad Zuid-Afrika een uitgebreid artikel over, sprak op de radio in Zuid-Afrika, publiceerde artikelen in By en Rapport, hield een lezing tijdens het congres van de Suid-Afrikaanse Vereniging vir Neerlandistiek in Kaapstad (10-13 juli) en verwierf de steun van alle congresgangers in de vorm van een handtekeningenactie. Een groot aantal Afrikaans-Nederlandse culturele instellingen hebben de ZASM daarna met klem verzocht de eerder aangekondigde plannen om het Huis te verkopen in heroverweging te nemen en het Zuid-Afrikahuis in ere te houden. Tijdens een vergadering op 30 november maakte de ZASM-voorzitter bekend: ‘Het idee om het pand te verkopen en uit het pand weg te gaan, heeft de ZASM verlaten’. Het jaar 2012 wordt met goede moed tegemoet gezien.

21


In februari 2012 begint prof. Jansens 2011-2012 collegeserie over de Zuid-Afrikaanse literatuur en geschiedenis voor UvA- en VU-studenten. Ook nu zal de bovenste zaal van het Zuid-Afrikahuis daarvoor gebruikt worden. Zowel de docente als de studenten zijn zo goed in staat gebruik te maken van het rijke aanbod aan onderwijsmiddelen dat in de bibliotheek aanwezig is en kundig ter beschikking wordt gesteld door de bibliothecaris.

Cursussen Afrikaans en Nederlands De cursussen Afrikaans en de cursussen Nederlands voor Afrikaanssprekenden werden ook in 2011 weer aangeboden. In zowel het voorjaar als het najaar werd er een cursus Nederlands aangeboden. In totaal namen er 27 mensen deel aan de twee cursussen Nederlands voor Afrikaanssprekenden. In het voorjaar werden er twee cursussen Afrikaans gegeven, Beginners en Conversatie. In het najaar werden er drie cursussen Afrikaans gegeven, Beginners, Gevorderden en Conversatie. In totaal namen 42 mensen deel aan de vijf cursussen Afrikaans. Het bestuur bedankt de docenten, Eke Krijnen en Elize Zorgman, voor hun inzet.

Leeskring In 2011 is het weer gelukt negen Leeskring-avonden te beleggen. Prof. Jansen bood aan een extra bijeenkomst (normaal zijn het er acht per jaar) te beleggen rondom de film Black Butterflies. Op 27 september sprak schrijfster Mariël le Roux enthousiast over de totstandkoming van haar boek Wilhelmina. Kampkind op Java. De andere avonden werden bij toerbeurt door de Leeskring-deelnemers zelf verzorgd. Gemiddeld werd een Leeskring-avond door veertien personen bezocht.

22


STICHTING STUDIEFONDS VOOR ZUID-AFRIKAANSE STUDENTEN Het bestuur van de Stichting Studiefonds voor Zuid-Afrikaanse Studenten vergaderde op 17 februari en 30 juni 2011.

Bestuur In de junivergadering werd afscheid genomen van dhr. H.J. Drijver. Hij was vijf jaar penningmeester van het Studiefonds en heeft een waardevolle bijdrage geleverd aan het beleid, in het bijzonder waar het de financiën betreft. Dhr. Drijver werd opgevolgd door mw. drs. C.C.J. Gerards. Mw. Gerards werkt als (financieel) beleidsmedewerker bij SAVUSA (South Africa – VU – Strategic Alliances). Zij heeft o.a. veel ervaring met het verstrekken van beurzen aan Zuid-Afrikaanse studenten. Mw. mr. H.C. Gall woonde namens het Studiefonds in april en november het voorzittersoverleg van de in het Zuid-Afrikahuis gevestigde instellingen bij. Zij en mw. C. Dorr vertegenwoordigden het Studiefonds tijdens de informatiebijeenkomst in november van de Stichting ZASM voor de bestuursleden van het Suid-Afrikaanse Instituut, het Studiefonds en de Nederlands-Zuidafrikaanse Vereniging over actuele ontwikkelingen betreffende het Zuid-Afrikahuis.

Donatie Een donatie van € 1000,00 werd in september ontvangen van Marja en Nicholas Anderton. In plaats van een cadeau hadden zij geld gevraagd voor het Studiefonds. Het bestuur heeft zijn erkentelijkheid betuigd voor dit mooie initiatief.

23


Toegekende beurzen Aan de volgende personen werd een studiebeurs toegekend: Rentia Bartlett (Universiteit Stellenbosch) ontving een beurs om aan de Universiteit Utrecht een half jaar colleges Literatuur en cultuurkritiek te volgen. Johan Swart (Universiteit van Pretoria) ontving een beurs voor een half jaar. Hij studeert Cultural Heritage and Sustainability (MA) aan de Technische Universiteit Eindhoven. Lindi Hofman (Universiteit van Pretoria) werd een beurs toegekend voor de tweede helft van haar MA-studie Architecture, Urbanism & Building Sciences aan de TU Delft. Frederich Steenkamp (Universiteit van Kaapstad) werd een beurs toegekend voor de tweede helft van zijn MA-studie Architecture, Urbanism & Building Sciences aan de TU Delft. Linda Brink (Noorwes-Universiteit) werd in het kader van haar promotieonderzoek naar de taalstryder F.V. Engelenburg een reisbeurs verleend. Zij bestudeerde o.a. archieven in de bibliotheek van het Zuid-Afrikahuis. Het Junior Odeion String Quartet (Universiteit van die Vrystaat), bestaande uit Carmi Nel, Elsebé Raath, Winfred Regomoditswe Molosioa en Rina Schutte, volgden in augustus de Masterclass muziek in Apeldoorn. Ook gaven zij een concert in het ZuidAfrikahuis. Ieder van hen kreeg een reisbeurs. Carla Vorster (Universiteit Stellenbosch) ontving een reisbeurs om aan de Universiteit Leiden twee maanden letterkundig onderzoek te doen o.a. naar de roman De vriendschap van Connie Palmen ter afronding van haar studie in 2012. Dalena Vermeulen (Universiteit Stellenbosch) werd een beurs van zes maanden toegekend om onderzoek te doen bij de Universiteit Leiden, zodat ze haar MA-scriptie over het werk van Arnon Grunberg kan voltooien.

24


STICHTING ZASM Het jaar 2011 was intensief voor de ZASM en kon met een hoogtepunt beginnen. Het woordenboek Afrikaans en Nederlands, in de wandelgangen ANNA, was eindelijk af. Daarmee kwam een einde aan een periode die ongeveer tien jaar geleden begon en op 23 april in het KIT (Koninklijk Instituut voor de Tropen) feestelijk werd afgesloten. ANNA is uniek in zijn soort, omdat het om een zogenaamd geamalgameerd woordenboek gaat. De Stichting ZASM is er trots op dat zij dit unieke project van prof. dr. Willy Martin, emeritus hoogleraar Lexicologie aan de Vrije Universiteit, heeft mogen entameren en bekostigen. De ZASM heeft in de loop der jaren ook andere fondsen weten te interesseren, die financieel hebben bijgedragen. De Stichting ZASM is deze fondsen daarvoor erkentelijk en dankt de Van den Berch van Heemstede Stichting, het Prins Bernhard Cultuurfonds, de Nederlandse Taalunie en de L.W. Hiemstra Trust (Zuid-Afrika). De feestelijke gebeurtenis van 23 april werd in hartelijke samenwerking met de Nederlands-Zuidafrikaanse Vereniging georganiseerd. Ook in 2011 kon de ZASM doorgaan met haar inzet om aan de statutaire verplichtingen te voldoen. De stichting ondersteunde de zusterorganisaties SAI, SSF en NZAV met een substantiële bijdrage en financierde het maandblad Zuid-Afrika voor een groot deel. In Zuid-Afrika zette de ZASM de steun voort aan het SASNEV (Suid-Afrikaanse Sentrum vir Nederland en Vlaandere) in Pinelands (Kaapstad). Ten opzichte van het SASNEV zal de ZASM in de toekomst kritisch kijken naar de financiële ondersteuning. Zo zal ondersteuning meer gericht zijn op het ondersteunen per project en minder op een reguliere donatie. Tijdens een bezoek aan Nederland van de directeur van het SASNEV in het voorjaar van 2011, mw. Eureka Barnard, kon deze beleidswijziging in alle openheid worden besproken. Incidentele projecten die in 2011 werden ondersteund waren onder meer het Festival vir Afrikaans, dat met groot succes in juni in het Tropentheater werd georganiseerd, en het STIAS (Stellenbosch Institute for Advanced Studies). Het jaar 2011 werd voor de ZASM verder gekenmerkt door een aantal pittige discussies. De discussie uit vorige jaren dat vanwege de druk op het vermogen behoud van het pand Keizersgracht 141 in Amsterdam niet vanzelfsprekend is, werd voortgezet. Aanvankelijk was de insteek om de instellingen die in het Zuid-Afrikahuis gevestigd zijn, en de daarmee verbonden culturele activiteiten, onder te brengen in een universitaire omgeving. De Vrije Universiteit te Amsterdam toonde serieuze interesse in het archief. Aan een even25


tuele overdracht van het archief verbond de Vrije Universiteit wel de absolute voorwaarde dat de Stichting ZASM financieel zou bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek, waarbij het archief van het Zuid-Afrikahuis als basis zou dienen. De Stichting ZASM meende om verschillende redenen dat het goed was om deze onderhandelingen voort te zetten. Met een overdracht van het archief zou wetenschappelijk onderzoek worden geïntensiveerd en zou het archief bovendien voortaan op een klimatologisch verantwoorde manier worden bewaard en beheerd. De verwachting is dat in het voorjaar van 2012 een overdrachtscontract kan worden getekend. Voordat dit overdrachtscontract kan worden getekend, zullen alle formele eigenaren van het archief of delen daarvan, te weten de NZAV, het SAI en de SSF akkoord moeten gaan. Met het serieuze perspectief van overdracht van het archief en het gegeven dat het onderbrengen van de bibliotheek in een andere (universitaire) omgeving niet haalbaar bleek, was een nieuwe situatie ontstaan. Het idee om misschien op termijn afstand te doen van het pand aan de Keizersgracht werd losgelaten. Het pand is wel aan een noodzakelijke en grondige restauratie toe. De kosten daarvan kunnen zwaar op het vermogen drukken en reguliere subsidies en financiële ondersteuningen aan de zusterorganisaties zouden daardoor in gevaar kunnen komen. De ZASM startte derhalve verkennende gesprekken met partijen die niet uitsluitend uit commerciële overwegingen geïnteresseerd zijn in restauratie en eventueel overname van een grachtenpand. Doel van die gesprekken is voortzetting van de activiteiten van het Zuid-Afrikahuis in een fysiek minder omvangrijke vorm dan nu het geval is. De kern van die activiteiten is natuurlijk de bibliotheek. Het zeer unieke negentiende-eeuwse interieur van het Zuid-Afrikahuis wekt bij de oriënterende gesprekken serieuze en enthousiaste belangstelling van specialisten op het gebied van architectuur en cultuurbehoud. Dit enthousiasme en de professionaliteit die andere partijen ten toon spreiden in hun oprechte belangstelling voor het pand Keizersgracht 141 geeft de Stichting ZASM veel vertrouwen om met succes door te gaan met de activiteiten die zij ondersteunt. In de zomer nam het bestuur van de ZASM afscheid van bestuurslid Johan du Toit, die vanwege beëindiging van zijn werkzaamheden in Nederland weer terugkeerde naar Zuid-Afrika. In het najaar verwelkomde de ZASM het nieuwe bestuurslid dhr. Frank Burgers, die afwisselend in Nederland en Zuid-Afrika woont.

26


SAMENSTELLING DER BESTUREN (Naamlijst per maart 2012)

ZUID-AFRIKAHUIS Keizersgracht 141, 1015 CK Amsterdam Tel. 020-624 93 18 / Fax 020-638 25 96 www.zuidafrikahuis.nl / [email protected]

NEDERLANDS-ZUIDAFRIKAANSE VERENIGING ERELEDEN Prof. dr. G.J. Schutte Mw. drs. J.C. de Waard-Bijlsma

HOOFDBESTUUR * Mr. B.W. Hopperus Buma, voorzitter * Jhr. mr. M.L.E. Storm van ’s Gravesande, vicevoorzitter * Drs. R.O. Buning, secretaris * Mr. B.J.W. van Raay ML, penningmeester * Mr. J.J. van der Gouw * Mr. drs. A. Waayer Jhr. mr. A.W. Beelaerts van Blokland Drs. W.L. Bronkhorst Mw. R.W. Conradie Drs. J.J. Cornelissen Mw. dr. H.C. Gall Mr. P. de Graaf Dr. C.E. Hulstaert Mw. ir. L. van der Merwe Prof. dr. J. Wilmots * Leden van het Dagelijks Bestuur

27


ROOSTER VAN AFTREDEN 2012 Jhr. mr. A.W. Beelaerts van Blokland Drs. W.L. Bronkhorst Mr. B.W. Hopperus Buma Jhr. mr. M.L.E. Storm van ’s Gravesande Prof. dr. J. Wilmots

2013 Mw. R.W. Conradie

2014 Drs. R.O. Buning

Mw. dr. H.C. Gall Mr. B.J.W. van Raay ML

Drs. J.J. Cornelissen Mr. J.J. van der Gouw Mr. P. de Graaf Dr. C.E. Hulstaert Mw. ir. L. van der Merwe Mr. drs. A. Waayer

LEDEN VAN DE RAAD VAN ADVIES Prof. dr. J. van der Elst, Pretoria Mr. drs. D.J. Eppink, Den Haag Drs. J.L.M. Kits Nieuwenkamp, Vledderveen Mw. dr. J. Lombard, Kaapstad Prof. dr. A.H. van Wyk, Stellenbosch

COMMISSIE STUDIEREIZEN NZAV Mw. E. Krijnen MA, voorzitter Dhr. J. Limburg, secretaris Mw. S. Doodeman, penningmeester Dhr. J. Buijs Mr. P. de Graaf Dhr. B. Hermans Dhr. L. de Jongh

28


AFDELING HET NOORDEN Mw. ir. L. van der Merwe, voorzitter Dhr. M. Smit, vicevoorzitter en wnd. secretaris Ing. P. Vreijsen, penningmeester

AFDELING RANDSTAD Mr. P. de Graaf, voorzitter Mw. drs. S.D. Hermans-van Strien, secretaris

REGIOVERTEGENWOORDIGERS Dr. C.E. Hulstaert, Zuid-Nederland / Vlaanderen Drs. J.M. Weggemans, Zuid-West Nederland Oost-Nederland: vacant

REDACTIE MAANDBLAD ZUID-AFRIKA Dr. B.J.H. de Graaff, hoofdredacteur Mw. S. Maas, opmaak Mw. C. de Maijer, redactiesecretaris Dr. J. Ester Mr. L.A. de Jager Mw. drs. R. de Jong-Goossens Mw. drs. M. Klooster Mw. M. Hofman

STICHTING STUDIEFONDS VOOR ZUID-AFRIKAANSE STUDENTEN Mw. dr. H.C. Gall, voorzitter Mw. drs. G.M. Kragtwijk, vicevoorzitter Mw. C. Dorr, secretaris Mw. drs. C.C.J. Gerards, penningmeester Dr. F.H. Kamsteeg Dr. G. van der Schyff

29


STICHTING TOT BEVORDERING VAN DE STUDIE VAN TAAL, LETTERKUNDE, CULTUUR EN GESCHIEDENIS VAN ZUID-AFRIKA (SAI) Prof. dr. G. Harinck, voorzitter Dhr. H.V. van Strien, secretaris-penningmeester Dhr. G.J. Bekman Dr. A.J. Overbeeke Prof. dr. O. Praamstra Mw. C. Dorr, notulist Mw. C. de Maijer, bibliothecaris

STICHTING ZASM Dr. J. Donner, voorzitter Drs. G. van den Berg, secretaris Mr. R.A. Holsboer, penningmeester Mr. K. Rijpma Dr. H. Wels Dhr. F. Burgers

VOORZITTERSOVERLEG ZUID-AFRIKAHUIS Drs. R.O. Buning, secretaris Drs. G. van den Berg Dr. J. Donner Mw. dr. H.C. Gall Prof. dr. G. Harinck Mr. B.W. Hopperus Buma

30


JAARVERSLAG VAN DE ORGANISATIES GEZETELD AAN DE KEIZERSGRACHT 141 TE AMSTERDAM

Recommend Documents