Jaarverslag Disclaimer

Jaarverslag 2011

Disclaimer De online versie van het geïntegreerde Jaarverslag is afgeleid van het volledige bij de Kamer van Koophandel gedeponeerde geïntegreerde Jaarverslag. Dit gedeponeerde geïntegreerde Jaarverslag is als PDF te downloaden. Waar de online versie van het geïntegreerde Jaarverslag afwijkt van de PDF versie van het volledige geïntegreerde Jaarverslag, is de laatstgenoemde leidend.

3

INHOUDSOPGAVE VOORWOORD

8

Over Stedin

9

KLANTEN

10

Gemeenten Bedrijven Tuinders Particulieren Klanttevredenheid

11 13 14 16 18

NETTEN

19

Elektriciteit&gas Leveringszekerheid Grote projecten Aanbesteden Wet- en regelgeving Kerncijfers

20 22 24 26 27 30

INNOVATIE

31

Slimme netten Elektrisch vervoer Groen gas

32 35 37

VEILIG EN VERANTWOORD

39

Veiligheid Medewerkers Milieuzorg

40 43 46

GOVERNANCE

48

Raad van Commissarissen Organogram Risicomanagement Corporate governance Toezicht

49 54 56 59 62

FINANCIËN

63

Gang van zaken

64

2

Kerncijfers Jaarrekening Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening Enkelvoudige jaarrekening Toelichting op de enkelvoudige jaarrekening Overige gegevens Appendix

67 68 72 105 107 112 115

3

aansluitingen gas 1.894.244,

aansluitingen elektriciteit 1.989.427,

vermogen € 3.004.400.000,-,

totaal resultaat € 152.000.000,-, eigen

transport­opbrengsten ­€ 857.500.000,-,

De jaarcijfers 2011 van Stedin zijn: totale

Innovatie is belangrijk voor ons.

onze klanten en onze stake­holders.

We moeten beter communiceren met

kort in tekst

4

993 medewerkers, ziekteverzuim 4,2%.

middenspanning met onderbreking,

elektriciteit 24,7 minuten, 381 storingen

€ 387.000.000,-, gemiddelde uitvalduur

gasleidingen 324 km, investeringen

elektriciteits­kabel 489 km, gelegde

heid gas 4.939.000.000 m3, gelegde

22.285 GWh, getransporteerde hoeveel­­

getranspor­teerde hoeveelheid elektriciteit

kort in beeld

5

324 km gasleiding gelegd

600

500

500

400

400

300

300

200

200

100

100

0

2010

489 km elektriciteitskabel gelegd

2009

23.246 km gasleiding

2011

42.127 km elektriciteitskabel

2010

Gas gebied Stedin

2009

Elektriciteit gebied Stedin

2011

kort in beeld

6

kort in beeld

993 Medewerkers Stedin

1.989.427 aansluitingen elektriciteit 2.100.000 2.050.000 2.000.000

2011

1.850.000

2010

1.900.000

2009

1.950.000

25,3% vrouw 74,7% man

1.894.244 aansluitingen gas 1.950.000 1.900.000 1.850.000

1.700.000

2011

1.750.000

2010

24,7 minuten storingsuitval elektriciteit

2009

1.800.000

22.285 GWh getransporteerd 24.000 23.000 22.000

4.939 mln. m3 gas getransporteerd 6.500 6.000 5.500

4.000

2011

4.500

2010

5.000 2009

50 seconden STORINGSUITVAL gas

2011

19.000

2010

20.000

2009

21.000

7

VOORWOORD KLANTEN VRAGEN STEEDS MEER VAN ONS Samen slim waarmaken. Dat is onze belofte naar de maatschappij, naar onze klanten, de Eneco-groep en naar onze medewerkers. Deze kernwaarden geven duidelijk richting aan onze ambitie en onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. De toekomstige energievoorziening en de belangen van onze stakeholders staan centraal. Klanten vragen steeds meer van hun netbeheerder. Vooral een servicegerichte opstelling en dat we onze afspraken nakomen. We realiseren ons dat steeds beter en werken er met onze medewerkers en aannemers aan dat klanten tevreden zijn over onze dienstverlening. Dat betekent dat klanten mogen verwachten dat we hun verhuizing, verandering van energieleverancier of nieuwe aansluiting snel en goed regelen. Maar ook dat we makkelijk bereikbaar zijn en deskundig antwoord geven op vragen. We doen er veel aan om onze zichtbaarheid richting onze particuliere klanten te verbeteren. En om onze dienstverlening aan zakelijke klanten op een hoger plan te brengen. In alles wat we ondernemen, of dat nu het oplossen van een storing is of het vernieuwen van gasleidingen in een stadswijk, we houden allereerst rekening met onze omgeving en de belangen van onze klanten. Dus informeren we hen over wat we van plan zijn en zorgen we dat de overlast minimaal is. Dat gaat nog niet altijd foutloos. In januari 2012 werden klanten in Rotterdam, Vlaardingen en Schiedam helaas driemaal achtereen getroffen door grote stroomstoringen. Dit heeft veel overlast veroorzaakt. We hebben in overleg met het gemeentebestuur Rotterdam een onafhankelijk onderzoek ingesteld naar de oorzaken. De uitkomsten zullen we met de betrokkenen delen en daarover informatie verstrekken op onze website. Vernuft en slimme oplossingen spelen in ons werk een steeds belangrijkere rol. De energievoorziening verandert in hoog tempo. De vraag naar nieuwe energieopwekking, nieuwe manieren om energie met elkaar te delen, nieuwe vormen van energiegebruik is onstuitbaar. Innovatie is het sleutelwoord. Stedin loopt voorop met allerlei innovaties. We willen dat breder delen met u en andere belangstellenden. Daarom vertellen we er uitgebreider over in dit jaarverslag. Hierin laten we zien aan welke innovatieve projecten we meewerken, waarin we het voortouw nemen en wat onze visie is op de toekomstige energievoorziening. We prijzen ons gelukkig dat we de voor ons relevante doelgroep weten te bereiken met onze online arbeidsmarktcampagne Heb jij het Vernuft? Dit jaar konden we opnieuw ruim 100 nieuwe aanstormende talenten verwelkomen die hun borst nat kunnen maken: er valt bij ons veel te bedenken en waar te maken voor mensen met ambitie. In financieel opzicht hebben we een goed jaar achter de rug. De omzet is gestegen terwijl we onze kosten verder hebben verlaagd. Daarmee hebben we een gezonde basis voor de toekomst, waarin we grootschalige investeringen zullen moeten doen in de energienetten. Zowel in de instandhouding van bestaande gas- en elektriciteitsnetten als in nieuwe energie-infrastructuren en -oplossingen. Zo staan we voor de grootschalige levering van 3,7 miljoen slimme meters de komende jaren. Vooruitkijken en anticiperen op de energietoekomst, zonder de belangen van vandaag uit het oog te verliezen, dat is waar wij voor staan. We voelen ons verbonden met de maatschappij en onze klanten. Vandaar dat wij samen met onze stakeholders de energievoorziening van de toekomst vorm willen geven. Innovatief als dat kan, conservatief als dat moet. Eén ding staat voorop: wij maken waar wat we beloven aan onze klanten en aan de maatschappij. En als dat soms nog niet vlekkeloos gaat, staan we open voor suggesties hoe het beter kan. Jeroen de Swart Directeur Stedin

8

OVER STEDIN MISSIE ‘Het veilig en continu transporteren van energie via onze netwerken voor miljoenen consumenten en bedrijven, nu en in de toekomst.’

VISIE ‘Stedin is deskundig en presteert uitstekend in een bijzondere regio: het meest stedelijke gebied van Nederland.’ Wij transporteren energie naar drie van de vier grote steden en de Rotterdamse haven. In dit gebied willen wij 1. herkenbaar zijn voor onze klanten met een eigen gezicht, 2. uitstekend presteren op het gebied van veiligheid, kwaliteit en kostenefficiëntie, 3. activiteiten die beter op de markt kunnen worden ingekocht aanbesteden, 4. een professionele opdrachtgever zijn voor partijen die werkzaamheden voor ons uitvoeren, 5. naast het transport van gas en elektriciteit, ook transport van CO2, stoom en andere gassen aanbieden om toekomstige duurzame energievoorziening mogelijk te maken voor de samenleving en onze klanten. Wij realiseren deze visie door onze deskundigheid verder te ontwikkelen, samen te werken en voortdurend onze prestaties te verbeteren.

STRATEGIE Wij realiseren onze doelen door deskundig te zijn, samen te werken en voortdurend onze prestaties te verbeteren. De strategie van operational excellence is uitgewerkt in 5 strategische thema’s: 1. Hogere klanttevredenheid door betere dienstverlening 2. Verhogen efficiency 3. Veiligheid en betrouwbaarheid netten 4. Aanbesteden 5. Innovatie en transitie naar duurzaam

9

KLANTEN KLANT CENTRAAL Klanten kunnen op Stedin rekenen als het gaat om veilige energienetten, ongestoorde energievoorziening en vlotte afhandeling van aansluitingen of vragen. Wij zijn letterlijk verbonden met onze klanten, via onze netten. Klanten hebben geen keuze, wij wel. Wij willen onze dienstverlening steeds meer laten aansluiten op wat klanten wensen. Stedin gaat actief het gesprek aan met zakelijke klanten over hun energiebehoefte en de manier waarop wij daarin een rol kunnen spelen. Particuliere klanten helpen we door snel antwoord te geven op vragen. Of door een storing of aanpassing vlot te regelen. Maar ook door slimme meters te installeren, waarmee zij zelf inzicht krijgen in hun dagelijkse energieverbruik.

10

GEMEENTEN DIENSTVERLENING VERBETEREN Gemeenten zijn een belangrijke klantgroep voor Stedin. Gemeenten zijn zowel vergunningverstrekker, klant en eigenaar van de openbare verlichting. We werken er hard aan de tevredenheid over onze dienstverlening te verbeteren met gerichte maatregelen. Onze accountmanagers gaan actief met gemeenten in gesprek over hun plannen als die van invloed zijn op de energie-infrastructuur. En over hoe wij onze werkzaamheden met zo min mogelijk overlast kunnen uitvoeren.

Rekening houden met de omgeving Sinds 2011 hebben alle gemeenten een vast aanspreekpunt bij Stedin. Deze accountmanager neemt deel in de gemeentelijke nuts- en werkoverleggen. We blijven daardoor goed op de hoogte van de plannen van een gemeente. Informatie die we gebruiken voor onze eigen risicoanalyses en investeringsplannen. Het past bij onze klantgerichte instelling om meer rekening te houden met onze omgeving tijdens werk aan de gas- of elektriciteitsnetten. Als het nodig is dat wij ergens een straat openbreken, bespreken we dat ruim van te voren met de betreffende gemeente. Als de stroom moet worden onderbroken, kondigen we dat tijdig aan. Als dat nodig is zetten we in de wijk een aggregaat neer. Ook hebben we een samenwerkingsverband met andere nutsbedrijven, genaamd Structin. Samen stemmen we werkzaamheden aan de ondergrondse infrastructuren af. Dat betekent dat de straat maar één keer open hoeft. Zo beperken we overlast voor omwonenden zoveel mogelijk. In nieuwbouwprojecten in Zuid-Holland werken we standaard samen in Structin-verband.

Prestatieverslagen per gemeente Hoe ervaren gemeenten onze dienstverlening? Die informatie is voor ons van belang. In 2011 hebben we dit getest bij een kleine groep gemeenten. Per gemeente maken we een prestatieverslag. Daarin rapporteren we onder andere over geplande werkzaamheden, over storingen ook aan openbare verlichting, de oorzaken van storingen en oplostijden. We informeren ook over het sluiten van hennepkwekerijen waarin de stroomvoorziening vaak brandgevaarlijk is. Onze prestaties zetten we af tegen het landelijke gemiddelde. De reacties van de gemeenten in deze proef waren positief. De nieuwe vorm van rapporteren willen we in 2012 verder introduceren bij circa 100 gemeenten.

11

KLANTEN - GEMEENTEN

Openbare verlichting Goed werkende openbare verlichting vergroot het veiligheidsgevoel bij burgers; het staat daarom hoog op de agenda van gemeenten en provincies. Stedin heeft als uitgangspunt dat wanneer een kabel voor een lichtmast defect is de reparatie binnen drie werkdagen wordt uitgevoerd. Gemeenten kunnen storingen aan openbare verlichting (OV) melden en de afhandeling volgen op de Stedin website (www.stedin.net/ ovstoring). Stedin werkt bij de reparatie van het kabelwerk nauw samen met Joulz en CityTec. Met elkaar spannen we ons in om de doorlooptijd van OV-storingen verder naar beneden te brengen. In 2011 hebben we opnieuw flinke verbeteringen gerealiseerd. De gemiddelde hersteltijd wisten we verder te verlagen naar minder dan drie werkdagen. Het aantal storingsmeldingen voor de openbare verlichting daalt licht, maar blijft een aandachtspunt. We willen het aantal herhaalstoringen drastisch terugbrengen. Hierover zijn afspraken gemaakt met onze aannemers.

Convenant met gemeente Rotterdam Met de gemeente Rotterdam hebben we in 2011 een dienstverleningsovereenkomst (DVO) openbare verlichting gesloten. Hierin staan serviceafspraken over het aanvragen van nieuwe aansluitingen. Ook regelt deze DVO de afhandeling van storingen. We streven ernaar om - bij een uitval van meerdere lichtmasten tegelijk - ten minste tachtig procent van de storingen binnen vijf werkdagen te verhelpen. Deze overeenkomst willen we ook met andere gemeenten in ons werkgebied gaan afsluiten.

Goed werkende openbare verlichting is belangrijk voor de publieke veiligheid.

12

BEDRIJVEN EEN AANSPREEKPUNT Voor zakelijke klanten hebben wij een accountmanager in dienst. Deze medewerker houdt contact, beantwoordt vragen en coördineert opdrachten. We hebben twee zakelijke klantgroepen, te weten Industrie & Tuinbouw en Zakelijke dienstverleners & Intermediairs. Een belangrijke taak van de accountmanager is klanten actief op te zoeken. Zo horen wij vroegtijdig welke capaciteitsbehoefte onze klanten in de toekomst hebben. Aan de andere kant informeert de accountmanager klanten over werkzaamheden van Stedin in de directe omgeving. Deze kunnen immers van invloed zijn op de energievoorziening.

Nieuwe aansluitingen: proces kan beter Nieuwe aansluitingen vraagt een klant aan bij Stedin. Wij maken hiervoor een offerte en een bestek en zetten deze aanvraag vervolgens uit bij onze aannemer Joulz. Dit bedrijf doet het montagewerk. De klant behoort zelf een meter aan te vragen bij zijn meetbedrijf. Dit proces loopt nog niet altijd even soepel. Te vaak nog komen we onze afspraken met de klant te laat na: 70% van de afspraken zijn op tijd. Dat vinden we veel te weinig. Vandaar dat we het aansluitproces onder de loep hebben genomen. We willen dat klanten ervan op aan kunnen dat wij hen goed van dienst zijn. Stedin gaat haar regierol steviger invullen zodat de leverbetrouwbaarheid verbetert in 2012.

Stedin draagt met de zorg voor de energie-infrastrufctuur bij aan onze economie.

13

TUINDERS TERUGLEVERING MOGELIJK GEMAAKT Veel tuinders maken gebruik van een warmtekrachtcentrale om zelf warmte en elektriciteit te maken. Een deel daarvan gebruiken ze in hun kassen. Wat ze niet nodig hebben, verkopen ze aan hun energieleverancier. Daarvoor moeten zij die stroom terug kunnen leveren aan het elektriciteitsnet. Stedin heeft daar de afgelopen jaren hard aan gewerkt. We hebben tientallen miljoenen euro’s geïnvesteerd in de tuindersgebieden.

Tuinders aangesloten op teruglevernetwerk In de regio Oostland (Pijnacker-Nootdorp, Zoetermeer en Lansingerland) hebben we nieuwe kabels gelegd en stations gebouwd. Ook in de zogeheten B-driehoek (de gemeenten Berkel en Rodenrijs, Bleiswijk en Bergschenhoek), waar veel tuindersbedrijven zijn gevestigd, is het net klaar voor teruglevering. Momenteel leveren circa 70 tuinders in Oostland stroom terug op het net.

Grootschalige vernieuwing van het net Het nieuwe elektriciteitsnet in het project Oostland bestaat uit vier tracés in Zoetermeer, Pijnacker en Nootdorp. In totaal gaat het om bekabeling met een totale lengte van 156 kilometer. Ook zijn nieuwe schakelstations gebouwd. Deze stations ontvangen de elektrische energie en leveren deze aan TenneT. De stroom wordt gebruikt om in de landelijke behoefte aan elektriciteit te voorzien. Naast elektriciteitskabels zijn er ook glasvezelkabels de grond in gegaan. Zij maken communicatie tussen de onderstations mogelijk,

Tuinders kunnen in ons netgebied stroom terugleveren.

14

KLANTEN - TUINDERS

beveiligen de elektriciteitskabels en geven signalen af bij problemen. De kosten van project Oostland bedragen 56 miljoen euro.

Nog meer stroom terugleveren Tuinders kunnen in totaal 180 Megawatt elektriciteit terugleveren. Dit is vergelijkbaar met een derde deel van de capaciteit van een gemiddelde energiecentrale. Het staat gelijk aan het jaarlijkse energieverbruik van zo’n 100.000 huishoudens. Stedin heeft aanvullend geïnvesteerd in het net om goed voorbereid te zijn op extra teruglevering in de toekomst.

15

PARTICULIEREN STEDIN BETER ZICHTBAAR De tijd dat de netbeheerder voor particuliere klanten een onzichtbare schakel was in de energievoorziening is voorbij. Klanten verwachten steeds meer van Stedin. Daarom moeten zij weten wie wij zijn en wat wij als netbeheerder voor hen kunnen betekenen. Belangrijk is ook dat zij Stedin goed kunnen bereiken. We hebben met verschillende acties onze zichtbaarheid en toegankelijkheid vergroot.

Goede service Klanten mogen service van Stedin verwachten. Dat wil zeggen adequate informatie over storingen en aansluitingen, een snelle oplossing van storingen en klantvriendelijkheid. Ook moeten ze kunnen rekenen op een actieve houding van Stedin in de verandering van centrale naar decentrale energievoorziening. Een klant die, bijvoorbeeld met zonnepanelen, zelf stroom opwekt, moet de elektriciteit die hij zelf niet nodig heeft eenvoudig kunnen aanleveren via ons netwerk.

Website belangrijk ontmoetingspunt Voor particuliere klanten is de website een steeds belangrijker ontmoetingspunt. Hier is steeds meer nuttige informatie te vinden over gas en elektriciteit. We melden waar een storing is en hoe en wanneer deze wordt verholpen. We vertellen hoe een nieuwe aansluiting kan worden aangevraagd. In 2012 zullen wij verdere initiatieven ontwikkelen waarin de klant via onze website snel en goed geholpen wordt. Uiteraard kunnen

Stedin heeft in 2011 324 km aan nieuwe gasleidingen aangelegd.

16

KLANTEN - PARTICULIEREN

klanten ook terecht bij onze klantenservice. Na elk contact vragen we klanten hoe zij onze service hebben ervaren.

Selfservice via onze website Klanten kunnen sinds kort op de Stedin-website zelf een afspraak inboeken voor een bezoek van de monteur. Klanten gebruiken en waarderen deze dienst, zo blijkt uit ons klanttevredenheidsonderzoek. Voor deze nieuwe service won Stedin de tweede prijs bij de Innovatie Award.

17

KLANTTEVREDENHEID KLANTTEVREDENHEID KAN BETER Stedin meet elk jaar de klanttevredenheid. In 2011 heeft 70% van de klanten onze diensten gewaardeerd met een 7 of hoger. In 2013 moet dit percentage gestegen zijn naar 80.

Wat vinden klanten belangrijk? We meten één keer per maand de tevredenheid van klanten die de maand daarvoor contact met ons hadden of betrokken waren bij een verandering. Bijvoorbeeld door een verhuizing, de overstap naar een andere energieleverancier of een opzegging. Klanten zijn over het algemeen meer tevreden over onze aanpak dan over het contact met ons call center. Dat is niet zo vreemd. Als een klant ons belt is er meestal al iets mis. Klanten reageren bovendien vrij direct op langere wachttijden, als tijdens de vakantieperiode ons callcenter minder goed bezet is. Dat geldt ook als ze in hun ogen niet snel genoeg een offerte ontvangen of een plan voor een aansluiting. We werken eraan om dat structureel te verbeteren.

18

NETTEN TOEKOMSTVISIE ONTWIKKELING ENERGIE-INFRASTRUCTUUR Elektriciteit wordt de belangrijkste energievorm in de toekomst. Gas zal in nieuwe of gerenoveerde gebouwen niet langer of veel minder gebruikt worden voor verwarmen en koken. Andere warmtebronnen, zoals warmtepompen of zonneboilers komen ervoor in de plaats. Stedin zorgt dat de netten nu en in de toekomst de stijgende vraag naar energie aankunnen. Stedin zorgt ook dat de infrastructuur voorbereid is op nieuwe toepassingen. Voorbeelden zijn teruglevering van stroom, uitwisseling van stroom tussen gebruikers, aansluiting van warmtepompen of elektrisch vervoer. De gasnetten blijven vooral in de grote steden nog lang intact. Stedin zorgt dat ze goed onderhouden blijven zodat de veiligheid en levering van gas gegarandeerd is.

19

ELEKTRICITEIT&GAS INVESTEREN IN ONDERHOUD EN INNOVATIE We blijven investeren in de kwaliteit van de netten. Stedin heeft een specifiek programma Planmatig Onderhoud. Dit is gericht op het zekerstellen van de betrouwbaarheid van het netwerk. In 2012 gaan we bijna € 500 miljoen investeren in de aanleg, het verbeteren en vervangen van gas- en elektriciteitsnetten. Stedin voorziet dat in de komende jaren meer delen van het net moeten worden vervangen. Het netwerk dat stamt uit de naoorlogse groeiperiode is inmiddels aan vervanging toe. Daarom investeren we ook dit jaar weer ruim 100 miljoen euro in het vervangen van kabels en leidingen. We geven hier een overzicht van enkele grootschalige aanpassingen.

Gas Het gasnet van Stedin beslaat 23.246 kilometer, waarvan 1.824 kilometer grijs gietijzer. Grijs gietijzer is kwetsbaar op plaatsen waar de bodem beweegt, in bepaalde grondsoorten en op plaatsten waar wordt gewerkt of veel zwaar verkeer rijdt. De veiligheid van het gasnet heeft voor Stedin de hoogste prioriteit. Daarom vervangen we op korte termijn alle gietijzer door duurzamere materialen op de meest precaire plaatsen. De bedoeling is om alle grijs gietijzer te gaan vervangen. Dat moet in 2029 gebeurd zijn. De afgelopen jaren (2009, 2010 en 2011) heeft Stedin al 352 kilometer vernieuwd. Tot nu toe verloopt de vervangingsoperatie gestructureerd en volgens schema.

Stedin gebruikt transformatoren die in de aanschaf duurder zijn, maar door minder energieverlies duurzamer.

20

NETTEN - ELEKTRICITEIT&GAS

Elektriciteit Om de elektriciteitsvoorziening betrouwbaarder te maken vervangen we in de gemeente De Ronde Venen, op Goeree-Overflakkee en bij een aantal andere trajecten in het Randstedelijk gebied tientallen kilometers middenspanningkabel. Dit zijn projecten die meerdere jaren duren. Verder realiseerden we 25/23 kV stations, waaronder Rotterdam Airport Business Park en het station voor Science Port Holland - Technopolis in Delft. In opdracht van de gemeente Veenendaal is de magneetveldzone van de hoogspanningslijn in de bebouwde kom versmald. Een aantal bestaande woningen ligt nu buiten de magneetveldzone. Vanwege een voor omwonenden vervelende fluittoon in de hoogspanningsgeleider bij Maarssenbroek vervingen we deze voor een geluidsarmere versie.

21

LEVERINGSZEKERHEID INVESTEREN IN KWALITEIT VAN DE ENERGIENETTEN Storingen voorkomen of snel oplossen en goede informatie krijgen. Dat vinden onze klanten belangrijk. Stedin werkt er hard aan het aantal storingsminuten te laten afnemen. Dat is gelukt in 2011, het aantal storingsminuten daalde van 28,3 naar 24,7.

Onderbrekingsduur elektriciteit en gas daalt Stedin heeft als doelstelling dat de elektriciteit niet meer dan 25 minuten per jaar gemiddeld per klant mag uitvallen. In 2011 hebben we deze doelstelling gehaald met 24,7 minuten. De onderbrekingsduur van de gasnetten kwam uit op 50 seconden gemiddeld per klant. De gemiddelde onderbrekingsduur in heel Nederland ligt op circa 23,3 minuten voor elektriciteit en 50 seconden voor gas. In 2011 heeft TenneT een aantal hoogspanningsnetten overgenomen, waardoor het cijfer voor hoogspanning bij Stedin niet volledig te vergelijken is met voorgaande jaren. In deze netten hebben in 2011 een tweetal storingen plaatsgevonden met energieonderbreking. Samengevat resulteerde dat in een onderbrekingsduur van 0,1 minuut. TenneT heeft dit getal opgenomen in de landelijke cijfers. Uitval door storingen in het net van Stedin in gemiddeld aan minuten per klant aansluiting.

Laagspanningsnet Middenspanningsnet Hoogspanningsnet Totaal

2011

2010

2009

4,5

5,1

4,0

2008

4,5

18,8

17,4

19,2

12,9

1,4

5,8

4,9

3,3

24,7

28,3

28,1

20,7

De gemiddelde storingsduur in het middenspanningsnet is gestegen naar 127.56 minuten (2010: 98 minuten. Daar staat tegen over dat er minder middenspanningstoringen waren dan in 2010. (381 in 2011 ten opzichte van 511 in 2010)

Voorkomen en sneller oplossen van storingen Stedin heeft gerichte maatregelen genomen in gebieden met veel storingen, zoals de gemeente De Ronde Venen en op Goeree-Overflakkee. De elektriciteitsnetten zijn verzwaard en verder vernieuwd. Het aantal storingsminuten loopt nu terug in deze gebieden. Dankzij storingsverklikkers in energiehuisjes kunnen we op afstand zien waar een storing zich aandient. Monteurs kunnen we daardoor sneller naar de juiste plek sturen.

Open communicatie over storingen Bij incidenten en onderbrekingen communiceert Stedin steeds actiever. Zo geven we sinds eind 2011 bij storing alerts af via twitter en e-mail. Ook plaatsen we actuele informatie over een storing op onze website.

22

NETTEN - LEVERINGSZEKERHEID

ENERGIENETTEN OP AFSTAND BESTUREN Stedin bestuurt en bewaakt haar netten steeds meer op afstand, met behulp van complexe ICTsystemen. De locatie van een storing kan nu nauwkeuriger worden opgespoord en door het meer toepassen van afstandbesturing wordt de oplostijd korter.

Zelfherstellende netten In Rotterdam gaan wij een stap verder. Middels een proef met zogenoemde zelfherstellende netten. Er is ‘intelligente’ apparatuur in het netwerk geplaatst, waarmee we heel nauwkeurig de plek van een storing kunnen bepalen. Vanuit onze centrale bedieningsruimte kunnen we de stroom grotendeels weer inschakelen, zonder dat monteurs ter plaatse hoeven te zijn. Daardoor beperken we de duur van een stroomstoring aanzienlijk, tot slechts enkele minuten. Ook het aantal klanten dat last heeft van een onderbreking van de stroomvoorziening wordt minder. We gaan in 2012 nog twee andere delen van het net in Rotterdam geschikt maken voor deze werkwijze.

Meer intelligentie in de netten Vanaf 2015 zullen we een toename zien van smart grids ook wel slimme netten genoemd. Dit komt doordat het aantal elektrische toepassingen groeit en de energievoorziening verder verduurzaamt. Om vraag en aanbod in goede banen te leiden, moeten onze netten steeds intelligenter worden. In ons inkoopbeleid en onze investeringsplannen houden we hier rekening mee. Bij onze aanbestedingen zijn de specificaties afgestemd op wat we in de toekomst nodig hebben. Nieuwe onderdelen zijn standaard voorbereid op netten die door middel van ICT worden aangestuurd.

Storingsverklikkers zorgen er voor dat de uitvalduur bij storingen aanzienlijk wordt verminderd.

23

GROTE PROJECTEN BETROKKEN BIJ GROTE PROJECTEN Stedin heeft ervaring met grote opdrachten. We zijn betrokken bij diverse grootschalige projecten in de Randstad, zoals in de stationsgebieden en op Maasvlakte 2.

Ringleiding voor Maasvlakte 2 Stedin legt de energie-infrastructuur aan voor Maasvlakte 2. Het energiestation voor Maasvlakte 2 is al klaar. Dit energiestation regelt dat de elektriciteitstoevoer goed verloopt. Nu wordt gewerkt aan de aanleg van de hoofdleidingen op het nieuwe terrein. Hiervoor is een slimme oplossing gekozen: een dubbel uitgevoerde ringleiding in plaats van een punt-tot-punt verbinding. Op deze dubbel uitgevoerde ringleiding kunnen bedrijven stap voor stap worden aangesloten via een eigen schakelpunt. Daardoor betalen bedrijven die verder weg liggen van het hoofdstopcontact evenveel voor hun aansluiting als bedrijven die dichter bij het hoofdstopcontact gevestigd zijn. De dubbele leiding zorgt ook dat als er een storing optreedt de elektriciteit kan worden omgeleid. Een onderbreking van de elektriciteitsvoorziening is dan niet nodig. Op Maasvlakte 2 zijn begin 2011 verschillende gestuurde boringen voor kabeltracés uitgevoerd. Dit als voorbereiding op de aanleg van de Zuidring en Noordring van het kabelnet. Ook zijn drie nieuwe transformatoren geplaatst. Rotterdam World Gateway heeft Stedin opdracht gegeven voor het realiseren van een aansluiting met een capaciteit van 64 MVA. Deze wordt aangesloten op het nieuwe 66 kV net dat wordt aangelegd op Maasvlakte 2.

Op Maasvlakte 2 zijn verschillende gestuurde boringen voor kabeltracés uitgevoerd.

24

NETTEN - GROTE PROJECTEN

Ingrijpende renovatie stationsgebieden De stationsgebieden voor openbaar vervoer van Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Delft worden ingrijpend gemoderniseerd. De herinrichting van de stationsgebieden is zeer complex, al is het maar omdat ondergronds honderden kabels en leidingen lopen. Stedin past de netcapaciteit in de stationsgebieden aan. De elektriciteits- en gasnetten worden uitgebreid om ook in de toekomst te kunnen voldoen aan de vraag naar energie. We werken eerst aan de ondergrondse infrastructuur. Via onder meer gestuurde boringen zijn al honderden kilometers kabels en leidingen getrokken. Zodra het werk onder de grond klaar is, kan er bovengronds worden gebouwd. Een extra uitdaging daarbij is dat tijdens deze werkzaamheden het treinverkeer ongehinderd doorgang moet vinden.

25

AANBESTEDEN STEEDS MEER AANBESTEDEN Een groot deel van het werk wordt door Stedin openbaar aanbesteed. We doen dit om de beste kwaliteit en prijs te krijgen voor een werk. Het gaat om projecten met gasnetvervanging en enkele grote kabeltracés. Ook de werkzaamheden voor het elektriciteitsnet op Maasvlakte 2 en in het tuindersgebied Oostland zijn grotendeels aanbesteed.

Samenwerken met serviceproviders Monteurs van Joulz verhelpen de storingen in het grootste deel van ons netgebied. Delta Infra voert dit werk sinds begin 2011 uit op Goeree-Overflakkee. We doen nu nuttige ervaring op als aanbestedende partij en regisseur. Zo ontwikkelen we ons steeds verder tot een professionele opdrachtgever. We bereiden ons voor op de samenwerking met nog een derde serviceprovider.

Netwerken digitaal in kaart Op dinsdag 29 november heeft de Energiekamer NMa en Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) de naleving van de Bindende Aanwijzing voor datakwaliteit gecontroleerd. De bindende aanwijzing dateert van eind 2009 toen na onderzoek van de NMa bleek dat de vulling van het bedrijfsmiddelenregister onvolledig was. De afgelopen twee jaar zijn de ontbrekende gegevens ingevuld in de datavelden zodat in de zomer van 2011 de 100% vullingsgraad bereikt is. Naar aanleiding van de controle heeft de Energiekamer NMa in december 2011 Stedin schriftelijk bevestigd dat de Bindende Aanwijzing ingetrokken is. We zijn nu bezig om alle overige componenten vast te leggen in een Geografisch Informatie Systeem (GIS). Die informatie is belangrijk voor onze bedrijfsvoering. We kunnen gerichter investeren en onderhoud plegen. Bovendien gebruiken onze Service Providers de informatie uit het GIS bij hun werk. Hoe nauwkeuriger ze weten waar kabels en leidingen liggen en waar transformatorhuisjes staan, hoe sneller zij storingen kunnen verhelpen. Als wij een openbare aanbesteding uitschrijven voor onderhoudswerk aan een bepaald deel van het netgebied heeft de winnende aannemer de informatie in het GIS nodig om dat werk goed en veilig te kunnen doen.

26

WET- EN REGELGEVING MARKTMODEL GEFASEERD INGEVOERD De energiebranche heeft de laatste jaren gewerkt aan vereenvoudiging. Een klant krijgt één aanspreekpunt voor zijn energievoorziening. Op 22 februari 2011 zijn het wetsvoorstel ‘Verbetering werking elektriciteits- en gaswet’ en de novelle met daarin een aantal aanpassingen op het wetsvoorstel gezamenlijk aangenomen door de Eerste Kamer. De nieuwe systematiek wordt gefaseerd ingevoerd.

Metermarkt voor kleinverbruikers gesloten per 1 januari 2012 De overheid heeft vorig jaar besloten dit deel van de markt onder te brengen onder het gereguleerde domein. Alle klanten in het gebied van Stedin worden sinds 1 januari 2012 weer bediend door Stedin. De meetbedrijven blijven het meterpark beheren en zorgdragen voor het ophalen van verbruiksgegevens. Deze gegevens vormen de basis voor de jaarlijkse energierekening. De meetbedrijven doen dat werk in opdracht van de netbeheerder.

Zakelijke metermarkt blijft open De metermarkt werkt in het zakelijke segment duidelijk beter; dit segment blijft een vrije markt. Steeds meer zakelijke klanten kiezen heel bewust hun meetbedrijf. Zakelijke klanten blijven verplicht een meetbedrijf in te schakelen voor het opleveren van betrouwbare verbruiksgegevens ten behoeve van diverse marktprocessen, zoals facturatie van verbruik door energieleveranciers, maar ook allocatie en reconciliatie door netbeheerders.

Leveranciersmodel in april 2013 ingevoerd In april 2013 wordt het zogenoemde leveranciersmodel ingevoerd voor de particuliere klanten. De klant krijgt dan een factuur van zijn leverancier waarop zowel zijn verbruik, als de kosten voor het transport staan. De taak van het collecteren en valideren van verbruiksgegevens verschuift van de netbeheerders naar de energieleveranciers.

Slimme meters vervangen de analoge meters In opdracht van Stedin worden de oude energiemeters van particuliere en klein zakelijke klanten de komende jaren vervangen door een slimme op afstand uitleesbare meter. De belangrijkste doelstelling is energiebesparing te bereiken door klanten meer inzicht te bieden in hun dagelijks verbruik. Dat kan beter en sneller met een digitale meter. Klanten kunnen zelf kiezen hoe en hoe vaak zij hun verbruiksgegevens willen inzien. De meteropnemer komt alleen nog langs als iemand een conventionele meter heeft. In 2020 moet ten minste 80% van de klanten een slimme meter hebben.

27

NETTEN - WET- EN REGELGEVING

OP GROTE SCHAAL PLAATSEN VAN SLIMME METERS Stedin bereidt zich voor op de grootschalige plaatsing van slimme meters. In vergelijking met andere netbeheerders hebben wij de afgelopen jaren de meeste slimme meters aangeboden aan klanten. In totaal zijn het er 118.000. We doen hiermee nuttige ervaring op voor de toekomst. De gemeten data uit deze slimme meters worden nu al gebruikt voor de facturering door de energieleveranciers. Dat is een kenmerkend verschil met de proeftuinen van andere netbeheerders.

Processen aanpassen De invoering van de slimme meter brengt de nodige veranderingen met zich mee. Er zijn meer handelingen nodig bij het monteren. We moeten bovendien meer gegevens vastleggen over die meter dan voorheen. We hebben bijvoorbeeld een mobiele verbinding nodig om de verbruiksgegevens uit te kunnen wisselen. Of dat allemaal goed werkt, laten we testen we na de plaatsing. Het is extra belangrijk dat alles nu goed werkt, omdat dit de beginfase is. Tot 2020 gaan we in het Stedin netgebied bij 2 miljoen klanten 3,7 miljoen slimme meters aanbieden. We moeten dan zeker weten dat we de data op een betrouwbare manier kunnen verzamelen. Samen met leveranciers werken we aan een goede kwaliteit van de volgende generatie meters.

Voorbereiding grootschalige plaatsing De komende twee jaar benut Stedin als proefperiode. We willen uitvinden hoe we grote hoeveelheden slimme meters zo efficiënt mogelijk kunnen laten plaatsen. De eerste meters worden nu geplaatst in de nieuwbouw of bij grootschalige renovaties, en na individuele aanvragen. Samen met Agentschap.NL gaat Stedin onderzoeken of deze meters helpen de beoogde hoeveelheid energie te besparen.

In ons netbebied gaan we miljoenen slimme meters aanbieden.

28

NETTEN - WET- EN REGELGEVING

Klanten moeten daarvoor ook hun gedrag aanpassen. Bijvoorbeeld door de wasmachine aan te zetten op momenten op de dag dat de stroom het goedkoopst is. Klanttevredenheid en een positieve beleving van de slimme meter zijn daarom doorslaggevende aandachtspunten, juist in de proefperiode. Pas na deze twee jaar gaan we plannen maken om de grotere volumes te laten plaatsen. In 2014 zal circa 10% van het Stedinklantbestand een slimme meter hebben, in 2020 moet dat percentage zijn opgelopen tot ten minste 80%. We geven alle aandacht aan de voorbereiding van dit omvangrijke project.

Eén Nederlandse standaard Onze klanten en ook wij hebben er belang bij te werken met een kwalitatief hoogwaardige slimme meter. Ook willen we zoveel mogelijk bij iedereen hetzelfde type meter plaatsen. Daarvan hebben we er in Nederland ongeveer 12 miljoen nodig. Het is dus handig als we van begin af aan met de beste meter aan de slag gaan. Standaardisatie en voldoende aantallen meters zien wij daarom als belangrijke voorwaarden voor succes. Vandaar dat de netbeheerders in Nederland de krachten gebundeld hebben en samen een Nederlandse standaard ontwikkelen. Met elkaar kunnen we meer volume creëren en goede afspraken bedingen bij producenten.

29

KERNCIJFERS OPERATIONELE KENGETALLEN Eenheid

2011

2010

Aansluitingen elektriciteit grootverbruik

aantal

19.964

19.625

Aansluitingen elektriciteit kleinverbruik

aantal

1.969.463

1.955.106

22.285

22.324

489

518

Getransporteerde hoeveelheid elektriciteit

GWh

Gelegde kabel

km

Aansluitingen gas grootverbruik

aantal

2.062

2.044

Aansluitingen gas kleinverbruik

aantal

1.892.182

1.882.013

Getransporteerde hoeveelheid gas

mln. m3

4.939

6.126

Gelegde leidingen

km

324

297

Bruto investeringen

x mln. €

387

348

Gemiddelde uitvalduur elektriciteit

minuten

24,7

28,3

Storingen middenspanning met onderbreking

aantal

381

511

Aantal personeelsleden per jaareinde

aantal

993,0

941,0

Aantal FTE's per jaareinde

aantal

955,2

906,0

Ziekteverzuim

%

4,2

4,2

Personeel

30

INNOVATIE ELEKTRICITEIT WORDT DE BELANGRIJKSTE ENERGIEVORM IN DE TOEKOMST Stedin zorgt dat stroom uit nieuwe vormen van energieopwekking via wind, biomassa, zon en water ingepast kunnen worden in de infrastructuur. Klanten die hun eigen stroom opwekken moeten elektriciteit die ze zelf niet nodig hebben uit kunnen wisselen met elkaar of met hun leverancier. Met de ontwikkeling van slimme netten zal de uitwisseling van decentraal opgewekte stroom tussen gebruikers of uit elektrisch vervoer geen probleem zijn.

31

SLIMME NETTEN ZELFVOORZIENING VIA SLIMME NETTEN In de toekomst zullen bedrijven en consumenten steeds vaker hun eigen energie produceren. Decentraal en duurzaam. Eigen energieopwekking kan vaak worden gecombineerd met andere innovaties, zoals elektrisch vervoer. Energievoorziening wordt door al deze factoren steeds meer een samenspel tussen energiebedrijven en klanten. De energiestromen gaan vaker in twee richtingen waarvoor een slimme infrastructuur nodig is. Stedin werkt daar al volop aan. De ontwikkeling van slimme netten is bij ons het stadium van de tekentafel voorbij.

Samenwerken aan het net van de toekomst Voor zelfvoorziening en een veilige uitwisseling van stroom met andere gebruikers of met de energieleverancier zijn slimme meters en slimme netten nodig. Een slim net stemt vraag en aanbod op elkaar af. Slimme meters zorgen dat we onderling op de juiste manier kunnen afrekenen. Stedin is een belangrijke partner bij de inrichting van die slimme netten. We hebben tot nu toe bovendien de meeste slimme meters geïnstalleerd in Nederland en hebben intussen ruime ervaring met het gebruik ervan.

Proeven met slimme netten Stedin loopt voorop bij de ontwikkeling van slimme elektriciteitsnetten. We beproeven de vele nieuwe mogelijkheden die op de markt komen. We investeren hierin omdat de maatschappij steeds afhankelijker wordst van elektriciteit. En omdat het gebruik van het net door verduurzaming anders wordt.

Vanaf 2015 wordt een toename van zogenaamde smart grids verwacht.

32

INNOVATIE - SLIMME NETTEN

Stedin heeft hierover een eigen visiedocument opgesteld. Daarnaast hebben we meegewerkt aan “Het net van de toekomst”, het visiedocument van Netbeheer Nederland.

ERVARING OPDOEN MET SLIMME NETTEN Met verschillende proeven doen we ervaring op met slimme netten. We onderzoeken hoe klanten reageren op prijsprikkels en of zij hun gedrag daaraan aanpassen.

Het Couperus-complex In de Haagse wijk Ypenburg wordt het Couperus-complex gebouwd. Het bestaat uit appartementen, herenhuizen en bedrijfsruimten. Dit complex krijgt een duurzaam energiesysteem. Onderdeel daarvan is een slim net om de elektriciteitsvraag van huishoudens en bedrijven goed te kunnen beheersen. Het gaat om een warmte/koude-oplossing met elektrische warmtepompen in de woningen. Stedin is medepartner in dit project. Het maakt deel uit van het Innovatieprogramma Intelligente netten van Agentschap.NL. Als onderdeel van dit innovatieprogramma komt Couperus in de schijnwerpers te staan.

De wijk Heijplaat Eneco-groep heeft met het Wereld Natuur Fonds de afspraak gemaakt een woonwijk te verduurzamen als voorbeeldproject. De keuze is gevallen op de Rotterdamse wijk Heijplaat. Het accent ligt op zelfvoorziening via zonne-energie, warmte/koudeopslag, windenergie en op energiebesparing. Stedin is in dit project betrokken bij de ontwikkeling van een slim elektriciteitsnet, plaatst slimme meters en brengt kennis in.

Het Couperus-complex in de Haagse wijk Ypenburg krijgt een duurzaam energiesysteem.

33

INNOVATIE - SLIMME NETTEN

Vogelwijk In de Haagse Vogelwijk willen de bewoners zich inzetten voor energiebesparing. Stedin werkt hier samen met het bedrijf Shifft dat software heeft ontwikkeld. Hiermee wordt informatie die we halen uit de slimme meters op een toegankelijke manier aangeboden aan bewoners. Zij krijgen tips om zuiniger om te gaan met energie. Het is voor ons interessant en leerzaam om te zien op welke tips en prikkels bewoners reageren. Het project is eind 2011 gestart.

Samenwerken in de keten Stedin is partner in het Smart Energy Collective, een samenwerkingsverband tussen ruim 30 bedrijven uit verschillende sectoren. Zij zetten hun kennis en kunde inom intelligente netten te stimuleren in Nederland. Daarvoor zijn in de bebouwde omgeving vijf proeftuinen vastgesteld: een wijk met lichte industrie, een woonwijk met elektriciteit en gas, een wijk met stadsverwarming en elektriciteit, een virtuele kantoorwijk, en een ‘all electric’ wijk.

Trekker volledig elektrische wijk Stedin is de trekker van de ontwikkeling van de volledig elektrische Gorkumse wijk Hoog Dalem. In deze nieuwbouwwijk komen 400 woningen, die in 2014 gereed zullen zijn. De eerste 26 woningen zijn al voorzien van een elektrische warmtepomp voor de verwarming en tapwater. Onderzocht wordt welke andere diensten bewoners nodig hebben. Hebben bewoners bijvoorbeeld nog behoefte aan ondersteuning als ze op energiegebied zelfvoorzienend zijn met behulp van zonnepanelen?

34

ELEKTRISCH VERVOER ELEKTRISCH VERVOER WINT TERREIN Elektrisch vervoer wint snel terrein. Er rijden nu in Nederland 600 elektrische auto’s. Eind 2012 zal dat aantal mogelijk gegroeid zijn naar enkele duizenden. Vooral de grote gemeenten stimuleren elektrisch rijden actief. Stedin participeert in verschillende gemeentelijke initiatieven. We gaan ook deelnemen aan de Stichting E-laad, waarin de Nederlandse netbeheerders samenwerken.

Closed user groups als testomgeving Stedin doet mee in een aantal proeven met zogenaamde ‘closed user groups’. Daarin onderzoeken we het gedrag van bestuurders van elektrische auto’s. Vooral de momenten van opladen zijn voor ons interessant. Dit geeft informatie over de belasting van onze elektriciteitsnetten. Ook kunnen we daarmee locaties voor oplaadpalen beter bepalen.

Rotterdam test elektrisch rijden Samen met de gemeente Rotterdam onderzoeken wij de mogelijkheden van elektrisch vervoer. We doen mee met eigen elektrische en hybride voertuigen. Hoe kunnen we deze voertuigen op een goede manier inzetten in onze bedrijfsprocessen? En wat is de impact op onze netten? Dit onderzoek loopt nog. We hebben in 2011 de eerste metingen gedaan en het laadgedrag geanalyseerd.

Elektrisch Vervoer Centrum Rotterdam Stedin is partner in dit Centrum, een voorlichtingsproject van de gemeente Rotterdam. Hier kunnen burgers en bedrijven zich laten informeren over elektrisch vervoer en laadpalen. Stedin heeft een rekenprogramma

Er rijden nu 600 elektrische auto’s in Nederland. Eind 2012 zullen dat er enkele duizenden zijn.

35

INNOVATIE - ELEKTRISCH VERVOER

ontwikkeld voor wagenparkbeheerders die elektrische auto’s willen inzetten. Afhankelijk van autotypes, gebruik en laadmomenten, kunnen we de consequenties laten zien voor de elektriciteitsaansluiting. En hoe de voertuigen het meest efficiënt kunnen worden opgeladen.

Utrecht: Prestige GreenCab Prestige is een taxibedrijf dat zijn wagenpark wil vergroenen. In januari 2011 is dit bedrijf gestart met zes elektrische auto’s. Aan het eind van het jaar waren dat er 40. In juni heeft het bedrijf een elektrisch tankstation met vijf laadpalen en een snel-laadpaal (met een half uur laadtijd) in bedrijf genomen. Stedin heeft voor dit station een intelligent aansluitsysteem ontwikkeld en toegepast. Het taxibedrijf heeft daardoor geen grotere, duurdere kabelaansluiting nodig. Stedin heeft samen met de provincie Utrecht een snellaadpaal aangeboden. Deze is geplaatst bij een benzinestation aan de ring rond Utrecht. Langs de ring wordt nog een tweede vergelijkbare laadpaal geplaatst. Dit is het begin van de eerste ‘snel-laadring’ rond Utrecht.

Den Haag: Elektro Pool Haaglanden Het project Elektro Pool Haaglanden is een samenwerkingsverband van bedrijven, leasemaatschappijen, auto- en energieleveranciers en maatschappelijke organisaties. Stedin doet hieraan mee. Doel is bedrijven en hun medewerkers te laten kennismaken met elektrisch rijden. Er zijn tien elektrische poolauto’s voor de deelnemers en vijf voor andere organisaties.

36

GROEN GAS UITBREIDEN IN GROEN GAS Groen gas opgewekt uit reststromen heeft de toekomst. Groen gas gaat op den duur aardgas gedeeltelijk vervangen als hernieuwbare bron van energie. Stedin is spin in het web als het gaat om de ontwikkeling van infrastructuren voor groen gas. Samenwerking met andere partijen is de sleutel tot succes.

Groen gas hub in Friesland Stedin is actief betrokken bij grote groen-gasprojecten in Nederland. In Noordoost Friesland is Stedin één van de partijen die de intentie heeft een groen-gashub te realiseren, onder de naam BIONOF. Veel Friese boeren willen met een vergister op het erf mest en biomassa verwerken tot biogas. Dit biogas moet opgewerkt worden tot aardgaskwaliteit, voordat het kan worden ingevoed in het publieke aardgasnetwerk. Het plan is een verzamelleidingnetwerk van tientallen kilometers aan te leggen waar de boeren hun biogas op kunnen aanleveren. Centraal in deze verzamelleiding, in Stiens, komt een opwerkingsinstallatie te staan. Deze staat dicht bij het invoedingspunt op het landelijk hogedrukgasnet van Gas Transport Services (GTS). De investeringsbeslissing om deze groen-gashub te gaan bouwen hangt onder meer af van of er SDE+ subsidie wordt toegekend aan de deelnemende boeren.

Bio2Net maakt de invoeRing van groen gas mogelijk, veilig en gecontroleerd.

37

INNOVATIE - GROEN GAS

Kwaliteit bewaken met Bio2Net Stedin maakt de brede toepassing van groen gas mogelijk. Groen gas wordt in Nederland op vele plaatsen geproduceerd en vervolgens ingevoed in de lokale aardgasnetten. De veiligheid van deze invoeding en de kwaliteit van het gas worden hierbij bewaakt door de netbeheerder. Speciaal hiervoor heeft Stedin een poortwachter ontwikkeld, de Bio2Net. De Bio2Net is de verbinding tussen de productie-installatie van groen gas en het openbare aardgasnetwerk. De Bio2Net controleert continu de kwaliteit als de kwantiteit van het geproduceerde groene gas en laat alleen groen gas door dat aan de gestelde kwaliteitseisen voldoet. Zo weet de groen-gasproducent altijd dat het gas dat wordt ingevoed van goede kwaliteit is, en de netbeheerder weet dat er voortdurend op de kwaliteit wordt toegezien. Stedin heeft Bio2Net in Nederland inmiddels meermalen toegepast, zoals bij de visverwerking in Spakenburg. Het systeem is gepatenteerd en wordt verder doorontwikkeld. Dit jaar hebben we in sectorverband ook veel aandacht besteed aan het vastleggen van kwaliteitseisen van biogas en voorbereiding van verdere regelgeving. KEMA en KIWA hebben daarover in opdracht van het ministerie van ELI een rapport opgesteld. De bedoeling is dat de kwaliteitseisen wettelijk worden vastgelegd.

Groen Gas Nederland Stedin doet mee in de Stichting Groen Gas Nederland. Bedrijfsleven en overheid trekken samen op om de productie van groen gas in Nederland te vergroten. Binnen de Stichting Groen Gas Nederland wordt alle ervaringskennis op het gebied van groen gas gebundeld en gedeeld.

38

VEILIG EN VERANTWOORD VISIE OP VERANTWOORD ONDERNEMEN Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen is inherent aan onze maatschappelijke opdracht: zorgdragen voor een veilige en ongestoorde energievoorziening. In ons MVObeleid staan veiligheid en welzijn van onze medewerkers en aannemers bovenaan. Verder willen we als moderne werkgever onze medewerkers een prettige en duurzame werkomgeving bieden en volop kansen op ontwikkeling. In onze bedrijfsvoering en huisvesting maken we bewuste keuzes om de negatieve impact op klimaat en milieu zo veel mogelijk te beperken.

39

VEILIGHEID VEILIGHEID INTEGRAAL ONDERDEEL VAN ONS WERK De zorg voor veiligheid maakt onlosmakelijk deel uit van onze maatschappelijke verantwoordelijkheid. Ons werk aan de energienetten is omgeven door een groot aantal veiligheidsvoorschriften. Onze medewerkers en die van onze aannemers moeten verplicht opleidingen volgen om zich ook op dit gebied te kwalificeren.

Veiligheidscultuur meten Stedin meet elke drie jaar de veiligheidscultuur op basis van de Hearts & Minds- methode van Shell. Onze veiligheidscultuur ontwikkelt zich positief, maar kan op onderdelen zeker nog verbeteren. Het is onze ambitie een proactieve cultuur te scheppen waarin mensen het vanzelfsprekend vinden elkaar aan te spreken op onveilig gedrag. We gaan ons management en onze medewerkers er nog bewuster van maken dat (het letten op) veiligheid een integraal onderdeel is van hun dagelijkse werk. Ze gaan hiervoor trainingen en workshops volgen. Verder is safety management bij onze (onder)aannemers) voor verbetering vatbaar. We willen kennis over veiligheidsrisico’s bij onze (onder)aannemers expliciet vergroten.

Veiligheid managen Het management binnen Stedin is verantwoordelijk voor de veiligheid van medewerkers, leveranciers, bezoekers en derden. Er is veel kennis van regels en risico’s. We willen waarborgen dat deze gespecialiseerde kennis steeds beschikbaar is. De veiligheidsmanager biedt managers professionele ondersteuning. Zij komen maandelijks bijeen. Ook is het overleg met de ondernemingsraad over veiligheid geïntensiveerd. Omdat we het belangrijk vinden dat alle medewerkers bewust omgaan met veiligheid, zetten vooral in op meer zichtbare aandacht voor dit onderwerp.

Nieuw normenkader veiligheidsmanagement Na een externe audit is geconcludeerd dat het bestaande veiligheidsmanagementsysteem onvoldoende passend is voor de huidige organisatie. In 2011 is het zorgsysteem omgevormd tot een normenkader op hoog niveau, waardoor veiligheidsaspecten in het werken met derden en de controle daarop zijn verbeterd. Ook biedt het vernieuwde systeem een gestructureerd controlemechanisme om de doelmatigheid van het gevoerde veiligheidsbeleid te monitoren. Bestaande certificeringen, zoals OHSAS en PASS55, kunnen in dit zorgsysteem worden opgenomen. Het systeem wordt in het eerste halfjaar van 2012 ingevoerd.

Veiligheidsbeleving getoetst De leden van de directie en alle leidinggevenden maken volgens een vastgesteld schema rondgangen in het bedrijf. Ze spreken met medewerkers over hun ervaring en veiligheidsbeleving en over mogelijke verbeteringen. Deze gesprekken leveren veel waardevolle informatie op. Deze gegevens gebruiken we bij verdere verbeteringen.

Asbest Stedin heeft een beleid ontwikkeld om asbest veilig te verwijderen uit de transformatorstations in haar netgebied. Hiermee is een programma gemoeid dat enige jaren duurt.

40

VEILIG EN VERANTWOORD - VEILIGHEID

VEILIGHEIDSPRESTATIE OPNIEUW BETER Het aantal ongevallen met verzuim is afgenomen. Dit is goed nieuws, maar we blijven onverminderd streven naar het 100% voorkomen van ongevallen met verzuim. De Lost Time Injury Rate (LTIR) voor Stedin en haar onderaannemers was 1.2 (2010: 1.7).

Meer meldingen, minder incidenten Stedin heeft eind 2011 een nieuwe laagdrempelig incident-meldsysteem voor medewerkers geïntroduceerd. In 2011 waren er evenveel incidentmeldingen als in 2010. Elke preventieve veiligheidsmelding wordt opgevolgd. Waar nodig nemen we maatregelen. Zo laten we aan onze medewerkers zien dat melden een positief effect heeft. Veel ongevallen zijn te voorkomen. Gaat het toch fout, dan moet je er zo veel mogelijk van leren. Dat is ons uitgangspunt. We hebben ook nieuwe methoden geïntroduceerd om ongevallen te analyseren. We gebruiken de onderzoeksmethoden TriPod en RCA, al naar gelang de ernstgraad van de melding. Deze methoden zullen ook in 2012 actief worden ingezet voor ongevalsanalyses.

Veiligheid in de keten Wij zijn ons ervan bewust dat de veiligheid van netten mede wordt bepaald door de veiligheidsprestatie van onze aannemers. We overleggen regelmatig met grote aannemers. Belangrijk aandachtspunt is zorgen dat aannemers werken volgens onze veiligheidsnormen. We maken per werk een risico-inschatting op basis van eerdere incidenten bij een aannemer. Daarop passen wij ons toezicht aan. Het aantal incidenten bij aannemers is in absolute zin toegenomen. Dit is aanleiding voor extra aandacht voor contractormanagement in ons nieuwe managementsysteem.

Ons werk aan de energienetten is omgeven door veiligheidsvoorschriften.

41

VEILIG EN VERANTWOORD - VEILIGHEID

LETTEN OP PUBLIEKE VEILIGHEID We voelen ons niet enkel verantwoordelijk voor de veiligheid van medewerkers en van onderaannemers, maar ook voor de publieke veiligheid. Dat hoort bij de maatschappelijke rol die we vervullen. We nemen diverse maatregelen om de veiligheid van de omgeving te bevorderen.

Energiehuisjes verboden toegang Veiligheid in en om onze energiehuisjes is van belang voor omwonenden en passanten. We voorkomen dat mensen ongecontroleerd zo’n energiehuisje in kunnen gaan. We plaatsen hekken en camera’s op risicovolle plekken. Koperdiefstal is een groot probleem. Niet alleen omdat het de goede werking van onze netten verstoort, maar ook vanwege de veiligheidsrisico’s. Met behulp van camera’s hebben we inmiddels dieven op heterdaad kunnen betrappen.

Meer kwaliteitscontroles op werk aannemers Om onveilige situaties te voorkomen, hebben we de kwaliteitscontroles op de werkzaamheden van aannemers geïntensiveerd.

Snel ter plaatse bij gaslek We doen er alles aan om bij gasincidenten zo snel mogelijk ter plaatse te zijn met deskundig personeel. De gemiddelde aanrijdtijd ligt onder de 28 minuten.

Gietijzeren gasleidingen vervangen In grote delen van ons gasnet vervangt Stedin oude gietijzeren leidingen door duurzamer materiaal. Zo willen we gevaarlijke situaties voor zijn.

Openbare verlichting snel repareren Goed werkende openbare verlichting vergroot het veiligheidsgevoel van burgers. Daarom staat dat hoog op de agenda van gemeenten en provincies. Stedin heeft als uitgangspunt dat defecte kabels voor lichtmasten binnen drie dagen worden gerepareerd.

Hennepkwekerijen opsporen Hennepkwekerijen zijn gevaarlijk. De eigenaren stelen vaak elektriciteit door de installatie op een illegale manier te veranderen. Dat levert veel gevaarlijke situaties op, met bijvoorbeeld risico op brand door oververhitting. Van het aantal woningbranden wordt 10% veroorzaakt door hennepteelt. Om fraude en gevaar te bestrijden, voert Stedin een actief opsporingsbeleid. We werken hierin nauw samen met gemeenten, politie en justitie.

42

MEDEWERKERS STEDIN AANTREKKELIJK ALS WERKGEVER Ook op de arbeidsmarkt toont Stedin actief haar gezicht. Met succes. We weten onze vacatures met de juiste mensen in te vullen. In 2011 namen we ruim honderd nieuwe collega’s aan. We werken bij onze medewerkers gericht aan competentieontwikkeling en het vergroten van deskundigheid.

Succesvolle arbeidsmarktcampagne Heb jij het vernuft? Stedin heeft veel succes met de arbeidsmarktcampagne ‘Heb jij het vernuft?’. Ruim honderd vacatures zijn vervuld met behulp van een crossmediale strategie met een sterke focus op online media. Op de website www.werkenbijstedin.net zijn de ‘Gezichten van Stedin’ geïntroduceerd. In deze interactieve tool tonen vijf collega’s letterlijk hun netwerk in een uiterst slimme Google Maps-omgeving. De recruitmentwebsite is beloond met de tweede prijs tijdens de Grand Prix Online Communicatie.

Medewerkersmotivatie gemeten Stedin heeft in 2011 voor het eerst de eigen medewerkersmotivatie gemeten in alle onderdelen van het bedrijf. Dit is uitgevoerd door Effectory. Met een 7,1 lag de tevredenheid lager dan het gemiddelde in de Nationale Tevredenheidsindex (7,4) maar op een vergelijkbaar niveau als twee jaar geleden. We verwachten dat deze score kan gaan stijgen. Er is immers een turbulente periode met veel veranderingen in de organisatie achter de rug. Wat we ook meten, is hoe lang medewerkers bij ons blijven werken. Uit onderzoek blijkt dat meer dan 90% van de nieuwe medewerkers na 3 jaar nog bij ons werkt. Daaruit blijkt dat we de juiste mensen aannemen, en dat zij zich thuis voelen bij Stedin.

Ruim honderd vacatures zijn vervuld dankzij onze campagne ‘Heb jij het vernuft?’

43

VEILIG EN VERANTWOORD - MEDEWERKERS

Nieuwe CAO Met ingang van 1 mei 2011 is de CAO Energie vervangen. De CAO voor de productie en leveringsbedrijven (PLb) en de CAO voor de netwerkbedrijven (NWb) zijn hiervoor in de plaats gekomen. Onder het motto ‘Investeren in mensen’ hebben de sociale partners van de netwerkbedrijven (NWb) gezamenlijk een visie geformuleerd op voor die bedrijfstak belangrijke onderwerpen. Die visie is de komende jaren maatgevend voor de overlegagenda van de CAO NWb.

GERICHT ONTWIKKELEN Stedin wil onderscheidend zijn in klanttevredenheid en klantperceptie. Om dat te kunnen bereiken, moet iedereen in het bedrijf zich bewuster ontwikkelen. Deze gerichte ontwikkeling begint bij de leidinggevenden. In 2011 hebben we met dat doel voor ogen een start gemaakt met management development.

Loopbaanplanning op basis van kernwaarden We hebben zes organisatiebrede competenties gekoppeld aan de kernwaarden ‘samen’, ‘slim’ en ‘waarmaken’. Onder het kopje Samen is er een focus op samenwerken, klantgerichtheid, feedback geven en ontvangen. Voor Slim is dat: continu verbeteren. En voor Waarmaken: resultaatgericht en gedreven. Deze competenties geven een impuls aan het versterken van de organisatie. We kunnen hiermee gerichter sturen op houding en gedrag. Ten minste 85% van de leidinggevendenen medewerkers moet een concrete activiteit aanwijzen om zich te ontwikkelen. Opleiding maakt hier onderdeel van uit. We gebruiken de reguliere planning- en beoordelingscyclus om dat te monitoren. Er is ook een start gemaakt met het maken van opleidingsplannen per afdeling.

Stedin Academy voor jonge hbo’ers Jonge, technische hbo’ers kunnen terecht op onze Academy. Ze volgen daar een leer/werk-traject van twee jaar. Naast een persoonlijk ontwikkeltraject, met vaardigheden leren en coaching, volgen ze een studie op het gebied van gastechniek, elektrotechniek, of hoogspanning. Ze doen ervaring op in de praktijk. Hierin worden ze intensief begeleid door Stedin-mentoren. Bij een succesvolle afronding ontvangen de

Op 31-12-2011 had Stedin 1.002 medewerkers in dienst.

44

VEILIG EN VERANTWOORD - MEDEWERKERS

deelnemers hbo-erkende certificaten voor de technische vaardigheden. Dit concept gaan we de komende jaren ook voor andere groepen toepassen bijvoorbeeld: IT’ers, financieel specialisten, dataspecialisten, en medewerkers met andere technische functies.

45

MILIEUZORG ZORG VOOR HET MILIEU Als maatschappelijk verantwoorde onderneming besteden we uiteraard zorg aan het milieu. We doen binnen onze mogelijkheden wat we kunnen. In onze bedrijfstak gaat het vooral om het gebruik van duurzame materialen in de netten, verduurzaming van huisvesting en mobiliteit.

CO2 footprint Sinds 2007 houden we onze CO2 -emissies bij. In 2012 gaan we een aparte CO2-footprint maken. In het jaar 2011 komen we uit op een daling van de CO2-uitstoot met 30% per medewerker (ten opzichte van het jaar 2007). Onze doelstelling is om tot 50% CO2-besparing te komen in 2013 ten opzichte van 2007. Om deze doelstelling te behalen nemen we verschillende maatregelen vooral op het gebied van mobiliteit en huisvesting.

Wij verhuizen in 2012 naar een nieuwe duurzame behuizing op Blaak 8 in Rotterdam.

46

VEILIG EN VERANTWOORD - MILIEUZORG

Milieuvriendelijker mobiliteitsplan In 2011 hebben we plannen gemaakt om onze mobiliteit verder te verduurzamen. • We gaan meer zuiniger bedrijfsauto’s inzetten (A/B, hybride, elektrisch) • We willen niet meer rijden dan nodig: de verhuizing naar één pand gaat daarbij helpen. • In plaats van een standaard leaseauto bieden we een mobiliteitsbudget, te weten een NS Business Card in combinatie met een leaseauto. Medewerkers mogen zelf invullen hoe ze willen reizen. We stimuleren het reizen met het openbaar vervoer. In 2011 hebben we een proef gedaan met 30 leaserijders. Resultaat daarvan is dat mensen steeds positiever worden over reizen met de trein of bus zelf de beste combinatie zoeken.

Duurzame huisvesting Halverwege 2012 nemen we onze intrek in een duurzaam gebouwd pand, direct naast station Blaak in Rotterdam. Het energiezuinige gebouw, dat een A+ label verdient, is een visitekaartje voor onze missie in duurzaamheid. Er is bewust gekozen voor een tijdloze uitstraling met een robuust materiaal dat 'mooi veroudert'. Het gebouw is flexibel en eenvoudig van indeling te veranderen. Interne verhuizingen zijn zo snel en zonder verbouwing te realiseren. Bij de inrichting van het pand hebben we waar mogelijk duurzame keuzes gemaakt. We hebben onze duurzame criteria op vrijwel alle inrichtingselementen kunnen toepassen. Het pand is uitstekend bereikbaar met openbaar vervoer en auto. De verhuizing vindt plaats eind maart 2012. Het overgrote deel van onze medewerkers, die nu nog op diverse locaties werkzaam zijn, verhuist naar Blaak 8.

Flexibel werken Het nieuwe kantoor past in onze ambitie tot integratie en samenwerking. We grijpen de gelegenheid aan om onze medewerkers de mogelijkheid te bieden om tijd- en plaatsonafhankelijk te werken. Vaste werkplekken maken plaats voor flexplekken en medewerkers kunnen meer vanuit huis werken. We hebben daardoor minder werkplekken en dus minder vierkante meters kantoorruimte nodig. Dit zal schelen in de kosten voor huisvesting en het energieverbruik. We hebben onze medewerkers in 2011 voorbereid op de nieuwe situatie.

47

GOVERNANCE ONZE VISIE OP GOED ONDERNEMINGSBESTUUR Stedin heeft als regionale netbeheerder de wettelijke taak de gas- en elektriciteits‐ netten in stand te houden. Ook moeten we energieleveranciers daarop zonder beperkingen toegang bieden. Onze visie is dat ons als publieke organisatie een ondernemende houding past. Wij staan voor integer en transparant handelen. We leggen over ons beleid en onze prestaties verantwoording af aan de toezichthouder, onze raad van commissarissen en onze aandeelhouder. Onze medewerkers weten zich vertegenwoordigd door een actieve en betrokken Ondernemingsraad.

48

RAAD VAN COMMISSARISSEN VERSLAG RAAD VAN COMMISSARISSEN Stedin heeft in 2011 een goed resultaat neergezet, zowel financieel, als op het gebied van veiligheid en leveringszekerheid. De focus ligt continu op verbeteren van de prestaties om de ambitie te realiseren de beste netbeheerder van Nederland te worden. De Raad van Commissarissen is tevreden over progressie die het bedrijf maakt.

Governance In dit boekjaar is veel aandacht uitgegaan naar de governance van het bedrijf. Stedin is onderdeel van de Eneco groep. Stedin heeft een wettelijk gewaarborgde positie voor de gereguleerde activiteiten die betrekking hebben op het transport van elektriciteit en gas en het in stand houden van de netten. In 2011 is besloten dat de Raad van Commissarissen Stedin Netbeheer B.V. zich primair toelegt op het toezicht op de gereguleerde activiteiten. De Raad van Bestuur Eneco Holding N.V. is verantwoordelijk voor de nietgereguleerde activiteiten van Stedin die vallen onder Stedin Diensten B.V. De Raad van Commissarissen van Eneco Holding N.V. ziet specifiek toe op deze niet-gereguleerde activiteiten. Stedin wil graag een bijdrage leveren aan de maatschappelijke ontwikkeling en verduurzaming van het Rotterdamse havengebied en andere duurzame ontwikkelingen in Nederland zoals elektrisch rijden en groen gas. Voor het transport van bijvoorbeeld stoom en CO2 zijn nieuwe pijpleidinginfrastructuren nodig. De aanleg van deze nieuwe infrastructuren en de exploitatie daarvan vallen buiten het gereguleerde domein. Over deze activiteiten die vallen binnen Stedin Diensten B.V. laat de Raad van Commissarissen Stedin zich informeren en kunnen wij desgewenst adviseren.

Samenstelling van de raad Als gevolg van de discussies in de raad over de governance is nadrukkelijk stilgestaan bij het functioneren en de samenstelling van de raad. Besloten is dat de Raad van Commissarissen Stedin blijft bestaan uit vijf leden. De heer Jeppe Machielsen is na zijn vertrek bij Eneco tevens teruggetreden als lid van de Raad van Commissarissen Stedin. In zijn plaats is Mevrouw Tineke Bahlmann, voorzitter Commissariaat voor de Media, toegetreden tot de raad per 1 januari 2012. Zij heeft ruime ervaring als bestuurder en toezichthouder, wij zijn dan ook zeer verheugd over haar komst. De heer Guido Dubbeld, lid van de Raad van Bestuur Eneco Holding N.V. zal per 1 mei 2012 eveneens toetreden tot de raad. Hij neemt de plaats in van de heer Jeroen de Haas die per die datum aftreedt.

Mutaties en zittende leden Raad van Commissarissen De heer mr. R.S. Cazemier, voorzitter Mevrouw N.H. van den Broek-Laman Trip De heer ir. C.J.M. Asselbergs De heer drs. H.J. Machielsen

afgetreden per 1 april 2011

Mevrouw prof. dr J.P. Bahlmann

aangetreden per 1 januari 2012

De heer mr. J.F.J.M. de Haas

treedt af per 1 mei 2012

De heer drs. G.A.J. Dubbeld

treedt aan per 1 mei 2012

Onderwerpen op de agenda In 2011 heeft de raad zes maal vergaderd.

49

GOVERNANCE - RAAD VAN COMMISSARISSEN

Veiligheid en leveringszekerheid zijn twee onderwerpen die steevast bovenaan onze agenda staan. De prestaties op beide onderwerpen in 2011 waren goed. De LTIR is verder gedaald van 2.1 in 2010 naar 1.7 in 2011. Directie en management maken rondgangen langs alle afdelingen om de veiligheidssituatie te bespreken. Dit is als kritische prestatie-indicator opgenomen in de balanced score card van directie en management. Door deze proactievere opstelling van het management is er structureel en systematisch aandacht in het bedrijf voor veiligheid. Wij hebben erop toegezien dat de afgesproken rondgangen ook zijn gemaakt. Leveringszekerheid volgen we nauwgezet. Het aantal minuten onderbrekingsduur gemiddeld per klant is uitgekomen op 24,7. De doelstelling is maximaal 25 minuten gemiddeld per klant. Dat geeft aan dat Stedin op dit proces in control is. De raad betreurt het dat deze goede prestatie in een negatief licht komt te staan door de drie stroomonderbrekingen in januari in Rotterdam, Vlaardingen en Schiedam. Wij zijn er echter van overtuigd dat Stedin er alles aan doet om dit soort storingen te voorkomen; we volgen de uitkomsten van het onafhankelijke onderzoek dat hiernaar is ingesteld op de voet. Om de leveringszekerheid op het Zeeuwse eiland Goeree-Overflakkee te verbeteren keurde de raad het investeringsprogramma goed om in deze regio de elektriciteitsnetten te vernieuwen en te verzwaren. In financieel opzicht was het een goed jaar voor Stedin. De omzet is gestegen doordat de korting op de transporttarieven is bijgesteld. De door de Energiekamer vastgestelde x-factoren voor deze reguleringsperiode bieden ons meer financiële ruimte, die we ook nodig hebben omdat Stedin grote investeringen moet doen in de energie-infrastructuur. Deze investeringen zullen een positieve invloed hebben op de prestaties op het gebied van veiligheid en leveringszekerheid. Stedin staat voor aanpassingen die te maken hebben met de nieuwe marktordening waarbij we ons voorbereiden op zowel de grootschalige invoer van slimme meters in ons netgebied als het zogenoemde leveranciersmodel dat in 2014 van kracht wordt. Stedin heeft hiervoor een eigen bedrijfsvoerings- en klantsysteem nodig. Wij keurden een investering goed om de ICT systemen van Stedin verder te ontvlechten uit die van Eneco Supply. De strategie, het risicomanagement en compliance zijn besproken. Stedin werkt intensief aan het verbeteren van klantgerichte houding en het opbouwen van klantrelaties. Hoge klanttevredenheid door goede dienstverlening staat bovenaan de strategische agenda. We hebben kennisgemaakt met twee nieuw benoemde managementteamleden die hun brede ervaring met dit onderwerp inbrengen in onze organisatie. De raad keurde verder het auditjaarplan goed. We hebben gesproken met de afdeling die de interne audits uitvoert. In 2012 willen we een auditcommissie oprichten binnen onze raad om meer nadruk te leggen op het belang van het auditproces en daar gericht op toe te gaan zien. Bij het onderwerp maatschappelijk verantwoord ondernemen beschouwen we veiligheid als belangrijkste aandachtspunt. We zijn van mening dat het onderwerp duurzaamheid meer aandacht mag krijgen. De raad heeft geen officieel overleg gevoerd met de ondernemingsraad (OR) omdat er in 2011 verkiezingen zijn geweest. De OR in zijn nieuwe samenstelling is sterk verjongd. De raad heeft met instemming kennisgenomen van de adviezen van de OR.

50

GOVERNANCE - RAAD VAN COMMISSARISSEN

Tot slot Wij danken de directie, het management en alle medewerkers voor hun grote inzet om voor miljoenen klanten de beschikbaarheid van elektriciteit en gas te waarborgen. Zij hebben met hun inspanningen een prestatie van formaat geleverd. Bij alle veranderingen die in ons bedrijf en onze omgeving plaatsvinden, zowel technologisch als in wet- en regelgeving, maken zij samen die belangrijke belofte aan de samenleving waar. Rotterdam, 21 maart 2012 Namens de Raad van Commissarissen, Roel Cazemier Voorzitter

51

GOVERNANCE - RAAD VAN COMMISSARISSEN

PERSONALIA RAAD VAN COMMISSARISSEN De heer mr. R.S. Cazemier Roel Cazemier werkte van 1988 tot 1991 als plaatsvervangend chef van het kabinet. In december 1991 werd hij benoemd tot burgemeester van de gemeente Ruinerwold, medio 1994 tot burgemeester van de gemeente Ameland en in juni 2000 tot burgemeester van de gemeente Dongeradeel. Op 23 juni 2009 is de heer Cazemier benoemd tot burgemeester van de Twentse gemeente Dinkelland.

Mevrouw N.H. van den Broek-Laman Trip Nicoline van den Broek was van 7 september 1993 tot 12 juni 2007 lid van de VVD-fractie in de Eerste Kamer. Van 14 september 1999 tot 1 mei 2005 was zij fractievoorzitter. Mevrouw Van den Broek hield zich in de Eerste Kamer onder andere bezig met Cultuur en was voorzitter van de vaste commissie voor Algemene Zaken en Huis der Koningin. Van 1993 tot 2001 was zij burgemeester van de gemeente Heemstede. Daarvoor was zij Gedeputeerde van de provincie Gelderland

De heer ir. C.J.M. Asselbergs Cees Jan Asselbergs was vanaf 1978 vijf jaar actief voor het Midden- en Kleinbedijf in de stadsvernieuwingsgebieden van de gemeente Den Haag en vijf jaar bij de werkgeversorganisatie VNONCW. In 1991 begon hij als directeur bij de Stichting Europoort Botlek Belangen. Vanaf 2001 werd hij directeur Deltalinqs, de federatieve vereniging waarbinnen de belangenbehartiging van de procesindustrie en het havenbedrijfsleven in de Mainport Rotterdam zijn samengebracht.

De heer mr. J.F.J.M. de Haas (tot 1 mei 2012) Jeroen de Haas werd in 2000 benoemd als lid van de raad van Bestuur van Eneco en per 2006 als voorzitter. Hij was daarvoor sinds 1996 directeur van Enercom, de coöperatie van energiebedrijven, waarvan een zestal leden in juli 2000 met Eneco fuseerde. Daarvoor was De Haas directeur van RCC-IVEV, een onderdeel van Roccade.

De heer drs. H.J. Machielsen Jeppe Machielsen is per 1 juni 2005 benoemd in de Raad van Bestuur van Eneco als Chief Financial Officer. Met ingang van diezelfde datum is hij ook toegetreden tot de Raad van Commissarissen van Stedin. De heer Machielsen werkte vanaf 1999 bij Deutsche Post in diverse functies, laatstelijk als Divisional Board Member F&A van DHL Express Europe. Machielsen begon zijn loopbaan in 1985 bij Akzo NV als controller en groeide door tot hoofd Controlling van Akzo Coatings Nederland voordat hij in 1991 overstapte naar Koninklijke Nedlloyd in Rotterdam, waarvan hij in 1999 afscheid nam als directeur Concern Controlling.

Mevrouw prof. dr. J.P. Bahlmann (benoemd per 1 januari 2012) Tineke Bahlmann is vanaf 1 april 2009 voorzitter van het Commissariaat voor de Media en collegelid sinds juli 2004. Zij was van 1981 tot 1995 docent bedrijfseconomie aan de Erasmus Universiteit in Rotterdam en werd in 1991 deeltijd hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Bahlmann werkte daarnaast vele jaren als organisatie-adviseur en bekleedde diverse bestuurlijke functies en commissariaten.

De heer drs. G.A.J. Dubbeld (benoemd per 1 mei 2012) Guido Dubbeld is per 1 april 2011 benoemd in de Raad van Bestuur van Eneco Holding N.V. als Chief Financial Officer. Hij startte in 2002 bij Eneco en bekleedde de functies van Risk Manager en Manager

52

GOVERNANCE - RAAD VAN COMMISSARISSEN

Finance & Control. Vanaf 2007 was hij werkzaam als Directeur Eneco Energy Trade. Voordat Dubbeld bij Eneco in dienst kwam werkte hij voor diverse financiële instellingen als MeesPierson, HypoVereinsbank (Munich) en UBS AG (Zurich). Hij studeerde Economie met een specialisatie International Finance aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.

53

ORGANOGRAM Stedin is verantwoordelijk voor het uitvoeren van de wettelijke beheertaken met betrekking tot de gasen elektriciteitsnetwerken. Infrastructuren voor het transport van stoom, CO2 en biogas vallen daarbuiten en zijn het werkterrein van Stedin Diensten. Wij werken met verschillende partners bij het realiseren en onderhouden van energie-infrastructuren. Met infrabedrijf Joulz zijn afspraken gemaakt over een geleidelijke andere inrichting van de samenwerking. Stedin gaat steeds meer aanbesteden. Joulz is daarbij een van de preferred suppliers. Eind 2011 had Stedin 1.002 medewerkers in dienst. Stedin Netbeheer B.V., gevestigd in Rotterdam, is een 100% dochteronderneming van Eneco Holding N.V. en staat onder toezicht van een eigen Raad van Commissarissen.

54

GOVERNANCE - ORGANOGRAM

ORGANOGRAM

55

RISICOMANAGEMENT RISICOMANAGEMENT BIJ STEDIN Ontwikkeling Stedin doet op een aantal manieren aan risicomanagement. Sinds 2006 wordt binnen de gehele Eneco Groep een op de COSO ERM standaard gebaseerd risicobeheersing- en controlesysteem gebruikt: het Eneco Control & Risk System (ECRS). Tot de scope van het ECRS behoren de risico's ten aanzien van doelstellingen op gebieden als wet- & regelgeving (compliance), HRM, veiligheid, belastingen, ICT, investeringen en communicatie. Deze generieke benadering is binnen Stedin vanaf 2011 geleidelijk geïntegreerd met het management van risico's die zijn gekoppeld aan de specifieke activiteiten en doelstellingen van Stedin. In de periode 2012-2013 groeit risicomanagement binnen Stedin naar een integraal onderdeel van 'Business Management', waarbij met gebruik van moderne methodieken en software tools de verschillende beheersinspanningen, de activiteiten voor de verschillende certificeringen inbegrepen, binnen Stedin steeds efficiënter en effectiever kunnen worden uitgevoerd. Binnen het cluster Techniek wordt een op de assets van het transportnet gericht risico- & portfoliomanagement uitgevoerd. Dit 'risicogebaseerd netbeheer' is integraal onderdeel van de instandhouding van het transportnet en ingericht volgens de PASS 55 / NTA 8120 standaard. Op het gebied van de ICT worden, via het informatiebeveiligingsbeleid, gebaseerd op de ISO 27001 standaard, de risico's op het gebied van beschikbaarheid, integriteit en vertrouwelijkheid van informatie beheerst. Daarbij is er speciale aandacht voor de beschikbaarheid van de ICT als belangrijke pijler van de bedrijfscontinuïteit.

Werkwijze De potentiële risico's worden primair geïnventariseerd binnen elk bedrijfsonderdeel. Daarnaast komen risico's naar voren uit interne en externe audits en de registratie van storingen, incidenten en klachten. Deze laatste worden behandeld conform het ‘Reglement inzake de melding en afhandeling van Security Incidenten en Klachten binnen Stedin’. De risico’s van Stedin worden per bedrijfsonderdeel weergegeven in een ‘heat chart’. Deze 'risicoprofielen worden elk kwartaal geconsolideerd tot een Stedin 'heat chart' die onderdeel is van de vaste management rapportage. In het risicoprofiel van elk bedrijfsonderdeel zijn de risico’s gecategoriseerd in zwaarte ('low, moderate, big & top') en naar de mogelijke gevolgen die zij hebben op in ieder geval financiën, veiligheid, imago en integriteit. Bij elk risico worden passende beheersmaatregelen gedefinieerd en ingevoerd om de kans dat een risico optreedt zoveel mogelijk te voorkomen en / of de eventuele gevolgen tot een aanvaardbaar niveau te beperken. Aan het eind van elk jaar wordt door alle bedrijfsonderdelen van Stedin via een 'self assessment' vastgesteld in welke mate een aantal generieke en bedrijfsspecifieke risico's worden beheerst. Het resultaat daarvan wordt, na verificatie door Internal Audit, samengevat in de ‘In Control’ verklaring van Stedin. Het 'In Control Statement 2011' is eind januari 2012 afgegeven aan de Raad van Bestuur van Eneco. Daarbij verklaart de directie van Stedin ‘In Control’ te zijn, waarbij is meegewogen dat Stedin is gecertificeerd volgens ISO 9001, OHSAS 18001, PAS 55 / NTA 8120 en VCA. Verder is aangegeven dat de gesignaleerde tekortkomingen zijn voorzien van (geïnitieerde) verbeterinitiatieven, die als bijlage bij het In Control Statement’ zijn opgenomen.

56

GOVERNANCE - RISICOMANAGEMENT

RISICO'S EN BEHEERSMAATREGELEN Hieronder zijn de belangrijkste risico’s en bijbehorende beheersmaatregelen van 2011 samengevat, ingedeeld naar de vier categorieën van mogelijke gevolgen: financiën, veiligheid, imago, en integriteit. Voor de specifieke financiële risico’s verwijzen wij naar de toelichting in de jaarrekening 2011.

Financiën Stedin loopt financiële risico's wanneer zij niet adequaat en efficiënt weet te voldoen aan de verschillende eisen vanuit wet- en regelgeving. De toenemende afhankelijkheid van de kwaliteit en continuïteit van de informatie- en communicatiesystemen, in het bijzonder voor het Bedrijfsvoeringscentrum en het storingsproces is in toenemende mate een bron van mogelijke risico's. Discontinuïteit in de systemen voor de allocatie- en reconciliatieprocessen kunnen de liquiditeitspositie van Stedin negatief beïnvloeden. Onjuiste voorspellingen van het 'administratief netverlies' en te late of onjuiste prognoses van de leveringscapaciteit leiden eveneens tot grote financiële risico’s. Ten slotte is het uitstellen van het tarievenbesluit door de NMa en het door de sector slechts beperkt te beïnvloeden van de tarieven, een risico voor het behalen van de financiële doelstellingen, zoals het te behalen rendement op geïnvesteerd vermogen.

Beheersmaatregelen De afdeling Strategie & Regulering volgt alle (mogelijke) wijzigingen in de elektriciteit- en gaswet en onderliggende regelgeving en informeert tijdig alle relevante afdelingen binnen Stedin. Voor de ICT is een continuïteitsplan opgesteld met uitwijkmogelijkheden en herstel van dienstverlening voor de belangrijkste informatiesystemen. Er is een proces voor de afhandeling van grote incidenten in het verzorgingsgebied van Stedin. Voor de allocatie- en reconciliatieprocessen zijn de systemen redundant uitgevoerd. Betere voorspellingsmodellen en het vooraf inkopen van netverliezen zorgt voor een beperking van de variabiliteit in de financiële geldstroom. Tijdige en betrouwbare meerjaren prognoses zorgen voor een betere inschatting van de vereiste leveringscapaciteit op de langere termijn.

Veiligheid Het niet tijdig uitvoeren van de inspectiewerkzaamheden brengt veiligheidrisico’s met zich mee. Onvoldoende afstemming met de gemeenten, kunnen onze assets beschadigen, met mogelijke storingen en gaslekkages tot gevolg. Door het ontbreken van statische en dynamische assetgegevens, is het mogelijk dat vervanging en onderhoud niet tijdig en adequaat worden uitgevoerd. Een onveilig net door onbedoeld verbruik (fraude) kan ook tot veiligheidsincidenten leiden. Te late verwijdering van aansluitingen levert bij sloop veiligheidsrisico’s op.

Beheersmaatregelen In 2011 is een integraal veiligheidsbeleid vastgesteld voor het mitigeren van veiligheidsrisico’s. De afdeling Health, Safety, Security & Environment zorgt voor de navolging, beheer en monitoring van dit beleid. Projectleiders inspecteren en bewaken tijdigheid en voortgang van het preventief onderhoud en rapporteren daar maandelijks over. Het project 'Afstemming Gemeenten' zorgt ervoor dat de veiligheidsrisico’s ook op dat vlak adequaat worden beheerst. Projecten op het gebied van datakwaliteit zorgen voor juiste en volledige gegevens voor het tijdig en adequaat oplossen van storingen en uitvoeren van vervanging en onderhoud. Het onbedoelde verbruik wordt door de afdeling “Specials” gesignaleerd, en door continu afstemming met de Politie, het OM en Gemeenten opgespoord. Een verbetering van de

57

GOVERNANCE - RISICOMANAGEMENT

onderlinge aansluiting van de processen en systeem voor nieuwbouw, sloop respectievelijk uitschakelen aansluitingen gaat helpen veiligheidsincidenten te voorkomen.

Imago Als klanten ontevreden zijn over hun aansluiting op het net of wanneer de continuïteit van de energiestromen in gevaar komt, is ook het imago van Stedin in het geding. Veroudering van de netdelen levert zonder maatregelen een verhoogde kans op storingen in de middenspanningsnetten. Uitstroom van kennis- en ervaring, kan leiden tot het niet tijdig uitvoeren van kritische processen. Niet tijdig opleveren van een aansluiting of afsluiten van het transportnet, leidt tot klachten en ontevredenheid bij klanten. Dat laatste gebeurt ook als we niet voortdurend op hoogte zijn van de situatie van onze klanten.

Beheersmaatregelen Het meerjaren investeringsprogramma “Vervanging verouderde netdelen” zorgt onder andere voor de vervanging van de mechanische verouderde MS kabels. Het ingevoerde 55+ plan dat beoogt vergrijzing binnen Stedin Netcoördinatie op te vangen en het oprichten van de Stedin Academy dragen bij aan de kennis van specialisten en het beter vastleggen van branchespecifieke processen. Oplevertermijnen worden dagelijks online bewaakt. Afspraken en planningen van onder(aannemers) worden door Stedin beoordeeld en goedgekeurd. Er is regelmatig overleg over het oplossen van geconstateerde knelpunten en een wekelijkse voortgangsbewaking van de verbeteracties. Alle accountmanagers zijn in het bezit van een “spoorboekje” met de te ondernemen activiteiten voor een klant gedurende het jaar. Accountplannen worden periodiek besproken en de klanttevredenheid wordt hierdoor actief bewaakt.

Integriteit Onvoldoende functiescheiding in processen en systemen, kunnen leiden tot fraude en belangenverstrengeling en vormen daarmee een reëel integriteitsrisico.

Beheersmaatregelen Het vaststellen van de eisen voor functiescheiding voor kritische processen en systemen is op systematische wijze ter hand genomen. Deze worden omgezet in een zorgvuldig beleid voor autorisatie van medewerkers. De 'beschikkingsbevoegdheden' zijn in een authority manual vastgelegd en de toepassing ervan wordt actief bewaakt. Alle medewerkers zijn op de hoogte van de gedragscodes en managementrichtlijnen.

58

CORPORATE GOVERNANCE CORPORATE GOVERNANCE EN NEDERLANDSE WETGEVING Het begrip Corporate Governance duidt op een goede bestuurlijke inrichting van een onderneming en de uitvoering van goed ondernemerschap. Het betreft niet alleen integer en transparant handelen, maar ook het houden van toezicht hierop en het afleggen van verantwoording over het uitgeoefende toezicht.

Vennootschap Eind 2011 kende Stedin 38 dochtermaatschappijen. Van deze vennootschappen worden de aandelen indirect voor 100% gehouden door Eneco Holding N.V. Om aan haar (wettelijke) verplichtingen te voldoen stelt de directie jaarlijks zowel een statutaire (totale activiteiten op basis van IFRS) als een regulatorische (gereguleerde activiteiten op basis van een grondslag vastgesteld door de Energiekamer) jaarrekening op. Om de twee jaar stuurt zij een zogenaamd Kwaliteits- en Capaciteitsdocument (KCD) naar Energiekamer, waarin met een horizon van drie jaar vooruit, de investeringsbehoefte met betrekking tot de gereguleerde netten wordt toegelicht. De directie legt de statutaire jaarrekening voor aan de Raad van Commissarissen, die daarover een preadvies uitbrengt aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De Algemene Vergadering van Aandeelhouders stelt de jaarrekening vast. De nettowinst van de vennootschap staat ter beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

Governancerollen Directie Behoudens de beperkingen volgens de statuten van de netbeheerder is de directie belast met het besturen van de vennootschap. Zij bestond in 2011 uit één persoon: de heer J.W.A. de Swart. De directie is verantwoordelijk voor de ontwikkeling van doelstellingen en strategie en voor de uitvoering van het strategische en operationele beleid en bijbehorende risicobeheersing van de onderneming.

Raad van Commissarissen De Raad van Commissarissen heeft tot taak toezicht te houden op het beleid van de directie en op de algemene gang van zaken in de vennootschap en de met haar verbonden onderneming. De Raad van Commissarissen staat de directie met raad terzijde. Bij de vervulling van hun taak richten de commissarissen zich naar het belang van de vennootschap en de met haar verbonden ondernemingen. De Raad van Commissarissen was in 2011 samengesteld uit de heren mr. R.S. Cazemier (voorzitter), ir. C.J.M. Asselbergs, mr. J.F.J.M. de Haas, drs. H.J. Machielsen (tot 1 april 2011), mevrouw N.H. van den Broek-Laman Trip. Per 1 januari 2012 wordt de Raad van Commissarissen uitgebreid met mevrouw prof. dr. T. Bahlmann.

Aandeelhouder De aandeelhouder benoemt de directie en leden van de Raad van Commissarissen en stelt de bezoldiging van de directie en leden van de Raad van Commissarissen vast. De aandeelhouder onthoudt zich van iedere bemoeienis met de uitvoering van de wettelijke taken. Besluitvorming over andere dan de gereguleerde taken wordt voorgelegd aan de aandeelhouder.

Toezichthouder De Energiekamer is belast met het toezicht op de naleving van de Elektriciteitswet en de Gaswet en is een onderdeel van de directie Regulering Energie en Vervoer van de Nederlandse Mededingingsautoriteit

59

GOVERNANCE - CORPORATE GOVERNANCE

(NMa). De NMa is een zelfstandig bestuursorgaan van het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, met een eigen Raad van Bestuur. De Energiekamer is ook verantwoordelijk voor de tarief- en kwaliteitsregulering van de energiemarkt. Medio 2007 is het toezicht op de veiligheid van het gastransport overgedragen aan het Staatstoezicht op de Mijnen (SODM). Het Agentschap Telecom houdt toezicht op de naleving van de Wet informatieuitwisseling ondergrondse netten. Tot slot doet de Onderzoeksraad voor Veiligheid onafhankelijk onderzoek naar oorzaken of vermoedelijke oorzaken van ‘voorvallen’. Onder een voorval worden niet alleen rampen en ongevallen verstaan, maar ook incidenten.

Externe accountant Deloitte Accountants B.V. is de accountant van de Eneco Groep en is benoemd voor onbepaalde tijd. Voor Stedin voert zij de jaarcontrole uit van zowel de statutaire als de productiviteitsgegevens, als basis voor de statutaire respectievelijk regulatorische jaarrekening. Ook de halfjaarcijfers worden steeds aan een beperkt onderzoek onderworpen. Bij elke controle wordt een bevindingenrapport uitgebracht, waarin aanbevelingen ter verbetering zijn opgenomen. In de vergadering van de Raad van Commissarissen, waarin de jaarrekening wordt besproken, is de externe accountant aanwezig om vragen van de commissarissen te beantwoorden. Daar waar mogelijk een mogelijke belangenverstrengeling op kan treden, wordt gebruik gemaakt van andere externe accountants.

Internal Audit Binnen Stedin functioneert sinds 2011 de afdeling Internal Audit. De afdeling rapporteert aan de directeur Stedin waardoor haar onafhankelijke positie is gewaarborgd. De afdeling verschaft de directeur Stedin en de Raad van Commissarissen Stedin een redelijke mate van zekerheid ten aanzien van de interne beheersing, risicomanagement en Corporate Governance. Dit doet Internal Audit door het uitvoeren van onderzoeken, het rapporteren en adviseren betreffende de resultaten ervan aan het verantwoordelijk management en het afleggen van verantwoording aan de directeur Stedin.

Werknemersreglement Conform de Elektriciteitswet en de Gaswet geldt een non-discriminatie reglement voor eigen en ingehuurde (van de Eneco Groep of derden) medewerkers, aan wie activiteiten zijn uitbesteed. In het reglement, ook wel genaamd ‘het werknemersreglement’, wordt aangegeven dat het verboden is groepsmaatschappijen van Eneco te bevoordelen bij het uitoefenen van werkzaamheden ten behoeve van Stedin boven de concurrenten van deze groepsmaatschappijen in de markt. Het reglement geldt als borging dat er geen informatie wordt verstrekt over aansluitingen en afnemers van Stedin aan met name Eneco-leveranciers, de Eneco infrastructuurbedrijven en het Stedin meetbedrijf.

Wet onafhankelijk netbeheer (WON) Vanwege de wet onafhankelijk netbeheer heeft Stedin het economische en juridische eigendom van de elektriciteit- en gasnetten verkregen. Op basis van deze wet heeft Stedin tevens het beheer van de hoogspanningsnetten aan de landelijke netbeheerder TenneT overgedragen. De cross-border leases op de netten verhinderen een volledige eigendomsoverdracht. Per 1 april 2011 is een overeenkomst gesloten waarbij Stedin het onderbeheer van het 150kV-transportnet heeft overgedragen aan TenneT. Met het sluiten van deze overeenkomst is in de geest van de WON gehandeld.

60

GOVERNANCE - CORPORATE GOVERNANCE

Vrije metermarkt kleinverbruik Per 1 januari 2012 is de vrije metermarkt voor het kleinverbruiksegment gesloten. In 2011 zijn alle voorbereidingen getroffen door zowel Stedin Netbeheer als Stedin Meetbedrijf om dit proces per 1 januari 2012 te faciliteren. Stedin Netbeheer en Stedin Meetbedrijf stellen een dienstverleningsovereenkomst op om alle verantwoordelijkheden en werkzaamheden goed te borgen. Doordat Stedin Meetbedrijf al sinds 2010 een aparte status heeft binnen Stedin, zullen de aansturing en taken en verantwoordelijkheden grotendeels gelijk blijven. De sluiting van de vrije metermarkt betekent concreet dat de netbeheerder verantwoordelijk is voor de plaatsing, het beheer en het onderhoud van meters bij kleinverbruikaansluitingen. Alleen de zogenaamde Artikel 1 lid 2 & 3 aansluitingen, zoals openbare verlichting, uit de Elektriciteitswet zijn hiervan uitgezonderd. Ook het opnemen van de meterstanden en het verwerken ervan is dan - tot de invoering van het nieuwe marktmodel in april 2013 - een taak van de netbeheerders.

61

TOEZICHT RELATIE MET DE TOEZICHTHOUDERS De toezichthouders Energiekamer/NMa en Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) houden jaarlijks diverse bedrijfsbezoeken (audits) naar verschillende aspecten van onze bedrijfsvoering waaronder de technische kwaliteit van onze netten. De Energiekamer/NMa heeft haar bevindingen gedeeld maar hier verder geen vervolgacties aan verbonden. SodM heeft enkele aanbevelingen voor verbeteringen gedaan die we nu actief oppakken. Geen van de audits heeft geleid tot sancties. De aanbevelingen zijn vooral bedoeld om onze uitvoering verder te verbeteren, zo zijn er verdere verbeteringen mogelijk in de uitvoering van gaslekzoekprogramma’s, de unieke identificatie van afsluiters in het veld en de inspectie van gasstations. We besteden veel aandacht aan het opbouwen van een goede en constructieve relatie met SodM op het gebied van gastechniek. We zijn er beide op gericht om na een incident samen te onderzoeken welke verbeteringen we kunnen doorvoeren om die onveilige situatie te voorkomen. Voorbeelden daarvan zijn de incidenten met gasdrukregelaars in Rotterdam Zuid en het grote gaslek in Amersfoort dat in 2011 plaatsvond. We nodigen de toezichthouder ook uit voor gasvoorlichtingsmiddagen. SodM is bij een van deze middagen aanwezig geweest. In 2011 heeft ook de controle op de naleving van de bindende aanwijzing plaatsgevonden. Stedin heeft eind 2009 een bindende aanwijzing van de Energiekamer/NMa gekregen om de kwaliteit van de assetgegevens te verbeteren. In 2010 en 2011 is hard gewerkt om de kwaliteit te verbeteren. In november 2011 heeft de laatste controle plaatsgevonden, hierin is vastgesteld dat Stedin aan de bindende aanwijzing heeft voldaan.

62

FINANCIËN ONZE VISIE OP FINANCIËLE STABILITEIT De investeringen van Stedin in het onderhoud en de vernieuwing van netwerken zijn groot. Een stabiele cashflow op het geïnvesteerd vermogen is van belang voor de toekomst. Zekerheid over de inkomsten uit energietransport is voor ons dan ook zeer belangrijk. Aan de kostenkant zijn we sterk gefocust op beheersing door efficiënter te werken. Door meer en meer aan te besteden aan de markt verwachten wij de prijs/ kwaliteitverhouding op instandhouding van de netten verder te verbeteren.

63

GANG VAN ZAKEN

64

FINANCIËN - GANG VAN ZAKEN

LEESWIJZER De volgende elementen uit dit jaarverslag vormen samen het jaarverslag van de directie van Stedin Netbeheer B.V., zoals bedoeld in in artikel 2:391 van het Nederlands Burgerlijk Wetboek: Over Stedin, Gang van zaken, Kerncijfers, Raad van Commissarissen, Organogram, Risicomanagement, Corporate Governance en Toezicht. De rapportage van de Raad van Commissarissen van Stedin Netbeheer B.V. uit hoofde van artikel 2:101, paragraaf 2 van het Nederlandse Burgerlijk Wetboek is in het jaarverslag Stedin opgenomen onder hoofdstuk Governance, paragraaf Raad van Commissarissen. Voor Overige gegevens op grond van artikel 2:392 van het Nederlands Burgerlijk Wetboek, verwijzen wij u naar hoofdstuk Financiën, paragraaf Overige gegevens. De online versie van het geïntegreerde Jaarverslag is afgeleid van het volledige bij de Kamer van Koophandel gedeponeerde geïntegreerde Jaarverslag. Dit gedeponeerde geïntegreerde Jaarverslag is als PDF te downloaden. Waar de online versie van het geïntegreerde Jaarverslag afwijkt van de PDF versie van het volledige geïntegreerde Jaarverslag, is de laatstgenoemde leidend. Rotterdam, 21 maart 2012

TOELICHTING Resultaatontwikkeling Ten opzichte van 2010 is het bedrijfsresultaat in 2011 toegenomen van € 137,3 mln. naar € 236,8 mln. Deze stijging is het gevolg van een hogere brutomarge en lagere bedrijfskosten. De financiële baten en lasten zijn per saldo € 8,5 mln. lager dan in 2010. Het nettoresultaat is daardoor met € 152,0 mln. fors hoger dan het nettoresultaat over 2010 (€ 70,4 mln.).

Brutomarge De brutomarge is in 2011 toegenomen met € 91,8 mln. ten opzichte van 2010 dankzij zowel een hogere omzet als lagere inkoopkosten. De transportopbrengsten zijn gestegen met € 67,7 mln. De stijging van de omzet is vooral het gevolg van de door de Energiekamer toegekende x-factoren voor de reguleringsperiode 2011-2013. Stedin is tevreden met de x-factoren zoals die door de NMa zijn vastgesteld in het Methodebesluit voor de periode 2011-2013. Verschillende partijen tekenden echter beroep aan bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven (CBb) tegen dit besluit. Het CBb heeft in een tussenvonnis NMa opdracht gegeven een deel van het Methodebesluit te herzien. Ook heeft de NMa aangekondigd opnieuw een onderzoek naar de kostenbasis van netbeheerders te willen instellen. Dit onderzoek is echter nog niet gestart. Deze situatie leidt tot aanhoudende onzekerheid over de tariefstelling vanaf 2012. De inkoopkosten zijn € 22,9 mln. lager. Vooral als gevolg van een lagere prijs voor de inkoop van netverliezen (€ 12 mln.) en een nacalculatie met betrekking tot de afwikkeling van de transportinkopen met TenneT over 2009 (€ 9,2 mln.).

65

FINANCIËN - GANG VAN ZAKEN

De overige opbrengsten zijn licht hoger (€ 1,2 mln.) dan in 2010 voornamelijk door een hogere vergoeding van Stedin Meetbedrijf. Deze vergoeding heeft betrekking op de afschrijvingslasten van de klantmeters.

Bedrijfskosten De bedrijfskosten zijn in 2011 met € 7,7 mln. gedaald. Dit is het saldo van een stijging van de afschrijvingskosten van € 8,5 mln. en een daling van de overige bedrijfskosten met € 16,4 mln. De afschrijvingskosten zijn gestegen als gevolg van toegenomen investeringen. De daling in de operationele kosten is het gevolg van het in 2009 gelanceerde kostenbesparingsprogramma. Verder bevatten de bedrijfskosten voor 2010 eenmalige afkoopkosten van cross-border leaseovereenkomsten (€ 7,7 mln.).

Financiële baten en lasten De financiële baten en lasten zijn in 2011 € 8,5 mln. lager. Vooral door een lager rentepercentage op de langlopende schuld met Eneco Holding. De absolute hoogte van de langlopende rentedragende lening is nagenoeg gelijk aan 2010.

Onderbeheer 150kV-netten bij TenneT Stedin heeft het onderbeheer van het 150kV-transportnet per 1 april 2011 overgedragen aan TenneT. Stedin blijft eigenaar van het grootste deel van het net, maar besteedt het dagelijks beheer ervan uit aan TenneT. Voor circa 95% van het net heeft Stedin cross-border leasecontracten. Dit zijn financieringsconstructies met buitenlandse investeerders. Stedin blijft de eigenaar en eindverantwoordelijk beheerder, maar besteedt het onderbeheer uit. Twee netverbindingen die niet onder een cross-border leaseconstructie vielen zijn wel aan TenneT verkocht voor een bedrag van € 5,1 mln. Tegelijkertijd verkocht TenneT 42 transformatoren aan Stedin voor € 21,5 mln. Vanaf 2 april 2011 besturen wij deze transformatoren vanuit het bedrijfsvoeringcentrum in Rotterdam.

Vrije metermarkt kleinverbruik Per 1 januari 2012 is de vrije metermarkt voor het kleinverbruikerssegment gesloten. De netbeheerder is nu verantwoordelijk voor de plaatsing, het beheer en het onderhoud van de meters bij kleinverbruikaansluitingen. Alle kosten en opbrengsten die samenhangen met de kleinverbruikmeters worden daarmee vanaf 1 januari 2012 verantwoord door Stedin Netbeheer. Hierdoor nemen voor 2012 zowel de kosten als de opbrengsten toe. Stedin Netbeheer heeft een dienstverleningsovereenkomst opgesteld met Stedin Meetbedrijf om de verantwoordelijkheden en werkzaamheden goed te borgen. De uitvoering van alle activiteiten die samenhangen met meters blijft bij Stedin Meetbedrijf.

66

KERNCIJFERS FINANCIËLE KERNCIJFERS Financiële kengetallen Eenheid

2011

2010

Resultaat Totale transportopbrengsten

x mln. €

857,5

789,8

Transportopbrengst elektriciteit

x mln. €

593,0

541,1

Transportopbrengst gas

x mln. €

264,5

248,7

Bedrijfsresultaat (EBIT)

x mln. €

236,8

137,3

Resultaat voor belasting

x mln. €

198,3

90,3

Totaal Resultaat

x mln. €

152,0

70,4

Balans Nettowerkkapitaal

x mln. €

-45,1

-38,9

Vaste activa

x mln. €

4.194,4

4.003,8

Geïnvesteerd vermogen

x mln. €

4.149,3

3.964,9

Eigen vermogen

x mln. €

3.004,4

2.922,8

Kasstroom uit operationele activiteiten

x mln. €

377,5

440,2

Financiële Ratio's Solvabiliteit

%

70,8

65,5

ROIC

%

3,8

1,8

Return on equity

%

5,1

2,4

Berekeningswijze financiële risico's Netto werkkapitaal

Totaal vlottende activa minus kortlopende verplichtingen

Geïnvesteerd vermogen

Som van de vaste activa en nettowerkkapitaal

Solvabiliteit

Eigen vermogen x 100% gedeeld door balanstotaal, gecorrigeerd voor ontvangen aansluitbijdragen

Return on invested capital (ROIC)

Totaal resultaat gedeeld door het geïnvesteerd vermogen, gecorrigeerd voor ontvangen aansluitbijdragen

Return on equity

Totaal resultaat gedeeld door het eigen vermogen

67

JAARREKENING GECONSOLIDEERD OVERZICHT VAN GEREALISEERDE EN NIET-GEREALISEERDE RESULTATEN (Bedragen in € 1.000.000)

Toelichting

2011

Transportopbrengsten

3

857,5

789,8

Inkoopkosten

4

130,3

153,2

Bruto marge transport Overige opbrengsten

2010

727,2 5

44,6

Bruto marge

636,6 43,4

771,8

680,0

Afschrijvingen

6

197,7

189,2

Kosten uitbesteed werk en andere externe kosten

7

175,4

167,8

Kosten activa

8

65,1

72,5

Overige bedrijfskosten

9

96,8

113,2

Totale bedrijfskosten

535,0

542,7

Bedrijfsresultaat

236,8

137,3

Financiële baten

10

4,4

3,0

Financiële lasten

10

42,9

50,0

Resultaat voor belasting Vennootschapsbelasting

198,3 11

46,3

90,3 20,0

Resultaat na belastingen uit voortgezette bedrijfsactiviteiten

152,0

70,3

Netto resultaat verkoop activa aangehouden 20 voor verkoop

-

Totaal Resultaat

1

1

0,1 152,0

70,4

Regulier resultaat is gelijk aan het totaal resultaat (inclusief comprehensive income)

68

FINANCIËN - JAARREKENING

GECONSOLIDEERDE BALANS (Bedragen in € 1.000.000) voor resultaatbestemming

Toelichting

31.12.2011

31.12.2010

ACTIVA Vaste activa Immateriële vaste activa

13

3,3

3,0

Materiële vaste activa

14

4.187,0

3.997,9

Financiële vaste activa

15

• Uitgestelde belasting vorderingen

4,0

2,6

• Overige kapitaalbelangen

0,1

0,3

Totaal vaste activa

4.194,4

4.003,8

Vlottende activa Handelsdebiteuren

16

61,7

53,4

Vorderingen op gelieerde partijen

17

15,6

317,1

Overlopende activa en overige vorderingen

18

95,9

77,7

Liquide middelen

19

4,7

3,4

Vaste activa aangehouden voor verkoop

20

6,4

Totaal vlottende activa Totaal activa EIGEN VERMOGEN EN PASSIVA Eigen vermogen

6,4 184,3

458,0

4.378,7

4.461,8

21

Aandelenkapitaal Agioreserve Overige reserves Resultaat boekjaar

1,1

1,1

2.752,4

2.752,4

98,9

98,9

152,0

Totaal eigen vermogen

70,4 3.004,4

2.922,8

Voorzieningen Personeelsvoorzieningen

22

4,3

Totaal voorzieningen

4,1 4,3

4,1

Langlopende verplichtingen Uitgestelde belastingverplichtingen

23

95,7

45,3

Langlopende schulden aan gelieerde partijen

24

906,8

923,1

Rentedragende leningen

24

-

1,8

Vooruitontvangen bedragen

25

138,1

67,8

Totaal langlopende verplichtingen

1.140,6

1.038,0

Kortlopende verplichtingen Handelscrediteuren

26

16,4

16,0

Kortlopende schulden aan gelieerde partijen

27

66,9

349,4

Overlopende passiva en overige schulden

28

146,1

131,5

Totaal kortlopende verplichtingen

229,4

496,9

Totaal eigen vermogen en passiva

4.378,7

4.461,8

69

FINANCIËN - JAARREKENING

GECONSOLIDEERD KASSTROOMOVERZICHT (Bedragen in € 1.000.000)

Toelichting

Bedrijfsresultaat Afschrijvingen

6

Toename voorzieningen

2011

2010

236,8

137,3

197,7

189,2

-5,2

-4,8 429,3

Mutatie vlottende activa

278,8

Mutatie vooruitontvangen bedragen Mutatie kortlopende schulden

321,7 94,7

52,2

67,8

-382,6

-42,5

Mutatie werkkapitaal

-51,6

120,0

Kasstroom uit bedrijfsoperaties

377,7

441,7

Betaalde rente Ontvangen rente Betaalde winstbelasting

-21,0

-16,3

20,8

14,8

-

-

Kasstroom uit operationele activiteiten

377,5

440,2

Investeringen in immateriële vaste activa

13

-0,4

-0,5

Investeringen in materiële vaste activa

14

-383,1

-371,9

Desinvesteringen in materiële vaste activa

14

7,1

4,0

Investeringen in financiële vaste activa

15

0,2

-0,2

Desinvesteringen in financiële vaste activa

15

-

-

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie liquide middelen

-376,2

-368,6

-

-

1,3

71,6

Saldo liquide middelen en schulden aan krediet instellingen per 1 januari

3,4

-68,2

Mutatie liquide middelen

1,3

71,6

4,7

3,4

Saldo liquide middelen en schulden aan kredietinstellingen per 31 december

70

FINANCIËN - JAARREKENING

GECONSOLIDEERD MUTATIEOVERZICHT EIGEN VERMOGEN Aandelenkapitaal

Agio reserve

1 januari 2010

(Bedragen in € 1.000.000)

1,1

2.752,4

98,9

71,5

2.923,9

Dividend 2009

-

-

-

-71,5

-71,5

Totaal Resultaat

-

-

-

70,4

70,4

31 december 2010

1,1

2.752,4

98,9

70,4

2.922,8

1 januari 2011

1,1

2.752,4

98,9

70,4

2.922,8

Dividend 2010

-

-

-

-70,4

-70,4

Totaal Resultaat

-

-

-

152,0

152,0

1,1

2.752,4

98,9

152,0

3.004,4

31 december 2011

Overige reserves Onverdeelde winst

Totaal

71

TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING 1. GRONDSLAGEN VOOR DE FINANCIËLE VERSLAGGEVING Algemene informatie Stedin Netbeheer B.V. (hierna te noemen: ‘Stedin’) is statutair gevestigd te Rotterdam. De activiteiten van Stedin betreffen het in eigendom hebben en beheren van elektriciteit- en gastransportnetten en het daartoe verrichten van alle taken welke in gevolge van artikel 16 lid 1 van de Elektriciteitswet 1998 en in de Gaswet op een netbeheerder, als bedoeld artikel 10 lid 3 van de Elektriciteitswet 1998 respectievelijk artikel 2 lid 1 van de Gaswet rusten, alsmede al hetgeen daarmee verband houdt of daaraan bevorderlijk kan zijn, alles in de ruimste zin van het woord, mits binnen de wettelijke voorschriften van de Elektriciteitswet 1998 respectievelijk de Gaswet. Een verdere omschrijving is gegeven in de Appendix. De financiële gegevens van de onderneming zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van Eneco Holding N.V., die is gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel te Rotterdam. De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in overeenstemming met de International Financial Reporting Standards (IFRS) per 31 december 2011 zoals goedgekeurd door de Europese Commissie. De geconsolideerde jaarrekening is met toepassing van het continuïteitsbeginsel en het toerekeningbeginsel opgesteld op basis van historische kostprijs. De enkelvoudige winst-en-verliesrekening wordt op grond van artikel 402, Titel 9 Boek 2 BW in beknopte vorm weergegeven.

Presentatiebasis De geconsolideerde jaarrekening is opgesteld in euro’s (€) en de bedragen worden vermeld in miljoenen euro’s, tenzij anders aangegeven.

Wijzigingen in presentatie De vergelijkende cijfers over 2010 in de jaarrekening 2011 zijn in het kasstroomoverzicht en voor de transportopbrengsten, inkoopkosten, overige bedrijfskosten, kortlopende schulden aan gelieerde partijen en overlopende passiva en overige schulden zijn op bepaalde elementen voor vergelijkingsdoeleinden aangepast aan de presentatie zoals in 2011 is toegepast.

Jaarrekening 2010

Herclassificatie

Vergelijkend cijfer in jaarrekening 2011

-1,5

-14,8

-16,3

Ontvangen rente

-

14,8

14,8

Betaalde winstbelasting

-

-

-

-1,5

-

-1,5

(Bedragen in € 1.000.000)

Betaalde rente

Kasstroom uit operationele activiteiten

De transportopbrengsten zoals vorig jaar gepresenteerd, als elektriciteit transportdienst en elektriciteit aansluitdienst voor in totaal € 533,0 mln. en gas transportdienst en gas aansluitdienst voor in totaal € 248,7 mln. zijn in 2011 gesaldeerd en verwerkt onder de post "Transport- en aansluitdienst elektriciteit respectievelijk gas". De inkoopkosten zoals vorig jaar gepresenteerd, als transportkosten en overige inkoopkosten voor in totaal € 76,0 mln. zijn in 2011 gesaldeerd en verwerkt onder de post "Kosten transportcapaciteit en - beperkingen".

72

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

In 2010 zijn de overige bedrijfskosten onder andere opgesplitst in kosten voor huisvesting, contributies, voorziening dubieuze debiteuren, compensatievergoedingen en automatiseringskosten voor in totaal € 34,4 mln. In 2011 zijn deze posten gesaldeerd en verwerkt onder de post "Overige kosten". In 2010 is de schuld aan Eneco Energy Trade ad € 2,6 mln. gerubriceerd onder "Overig". Deze is in 2011 separaat gepresenteerd onder de kortlopende schulde aan gelieerde partijen. In 2010 zijn de overlopende passiva en overige schulden onder andere opgesplitst in nog te verwachten kosten, nog te betalen concessievergoeding, vooruitontvangen aansluitbijdragen en kosten cross border lease voor in totaal € 41,9 mln. In 2011 zijn deze posten gesaldeerd en verwerkt onder de post "Overig".

Nieuwe of gewijzigde IFRS standaarden 2011 De waarderingsgrondslagen in dit jaarverslag zijn consistent met de waarderingsgrondslagen in de jaarrekening 2010. De Europese Commissie heeft de volgende nieuwe of gewijzigde IFRS-standaarden en IFRIC-interpretaties overgenomen die voor Stedin relevant zijn: • Vanaf 2011 is in IAS 1 ‘Presentatie van de jaarrekening’ duidelijker aangegeven dat niet-gerealiseerde resultaten in het verloopoverzicht van het eigen vermogen of in de toelichting mogen worden gespecificeerd. Geen wijziging is doorgevoerd in de presentatie. • De definitie van verbonden partijen is vanaf 2011 in IAS 24 ‘Verbonden partijen’ in beperkte mate aangepast. De aanpassingen hebben geen invloed op het vermogen en resultaat. • Het IFRS verbeteringenproject 2010 voor bestaande standaarden en interpretaties die gelden vanaf het huidige boekjaar. Deze verbeteringen hebben geen invloed op het vermogen en resultaat. Wijzigingen en interpretaties die op 21 maart 2012 nog niet door de Europese Commissie waren goedgekeurd zijn niet nader toegelicht.

Grondslagen voor consolidatie De geconsolideerde jaarrekening omvat Stedin, haar dochterondernemingen en overige kapitaalbelangen.

Dochterondernemingen Een dochteronderneming is een onderneming waarover de vennootschap beslissende zeggenschap heeft. Dit houdt in dat de vennootschap direct dan wel indirect de financiële en operationele bedrijfsvoering van die onderneming beheerst met als doel economische voordelen te verkrijgen uit de activiteiten van die onderneming. Over het algemeen heeft de vennootschap meer dan de helft van de aandelen van haar dochterondernemingen. De jaarrekening van een dochteronderneming wordt volgens de integrale consolidatiemethode in de geconsolideerde jaarrekening opgenomen vanaf de datum dat beslissende zeggenschap is verworven tot het moment dat die beslissende zeggenschap niet meer bestaat. Bij de bepaling of sprake is van beslissende zeggenschap worden ook potentiële stemrechten meegenomen die onmiddellijk kunnen worden uitgeoefend. Volgens de integrale consolidatiemethode worden in de geconsolideerde jaarrekening de activa, passiva, baten en lasten van dochterondernemingen voor 100% opgenomen. Balansposities, intercompany-transacties en resultaten op dergelijke transacties tussen dochterondernemingen worden geëlimineerd.

73

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Overige kapitaalbelangen Overige kapitaalbelangen zijn investeringen in ondernemingen waarin Stedin een belang heeft en geen beslissende zeggenschap of invloed van betekenis kan uitoefenen. Deze belangen worden gewaardeerd tegen reële waarde. Indien de reële waarde niet betrouwbaar te bepalen is, wordt het kapitaalbelang gewaardeerd tegen historische kostprijs. Dividenden worden verantwoord in het resultaat op het moment dat deze opeisbaar zijn.

Toelichting op het geconsolideerd kasstroomoverzicht Het geconsolideerd kasstroomoverzicht wordt opgesteld volgens de indirecte methode. De geldmiddelen in het geconsolideerd kasstroomoverzicht bestaan uit liquide middelen en schulden aan kredietinstellingen. Winstbelastingen en rente worden opgenomen onder de kasstroom uit operationele activiteiten. Uitkering van winstbewijzen, dividend en acquisities wordt opgenomen onder de kasstroom uit financieringsactiviteiten. Aangezien aflossing van langlopende schulden, betaalde winstbelasting en betaald dividend worden verrekend via de rekening courant verhoudingen, zijn deze posten verwerkt in de post "mutatie kortlopende schulden". Een deel van de rente baten en lasten worden eveneens via de rekening courant afgewikkeld. Transacties waarbij geen ruil van geldmiddelen plaatsvindt, worden niet in het kasstroomoverzicht opgenomen.

2. GRONDSLAGEN VOOR WAARDERING EN RESULTAATBEPALING Algemeen De belangrijkste grondslagen voor waardering en resultaatbepaling worden hierna weergegeven. Deze grondslagen zijn gedurende het huidige en vorige jaar consistent toegepast. Tenzij anders vermeld, worden de activa en de passiva opgenomen tegen nominale waarden.

Schattingen en onzekerheden De opstelling van de geconsolideerde jaarrekening in overeenstemming met IFRS vereist dat het management oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van de balans en winst-en-verliesrekening. De schattingen en hiermee verbonden veronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van de balans die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. Schattingswijzigingen worden verwerkt in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien de herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van de herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de huidige als toekomstige perioden. De schattingen hebben met name betrekking op de transportopbrengsten, de reservering voor het administratieve netverlies, de gebruiksduren van materiële vaste activa, de bijzondere waardeverminderingen van vaste activa en de omvang van voorzieningen.

Bijzondere waardeverminderingen van vaste activa Van bijzondere waardevermindering is sprake als de boekwaarde van een actief hoger is dan de realiseerbare waarde. De realiseerbare waarde van een actief is gelijk aan de hoogste van de verkoopprijs

74

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

minus verkoopkosten en de bedrijfswaarde. De bedrijfswaarde van een actief wordt bepaald door de contante waarde van de geschatte toekomstige kasstromen. Deze contante waarde wordt berekend met een disconteringsvoet vóór belastingen waarin de tijdswaarde van geld en de specifieke risico’s van het actief tot uitdrukking komt. Voor activa die niet zelfstandig kasstromen genereren en afhankelijk zijn van de kasstromen van andere activa of groepen van activa, wordt de realiseerbare waarde bepaald voor de kasstroomgenererende eenheid waarvan de betreffende activa deel uitmaken. Een kasstroomgenererende eenheid is de kleinst identificeerbare groep activa die zelfstandig kasstromen genereert welke grotendeels onafhankelijk zijn van de kasstromen uit andere activa of groepen van activa. Kasstroomgenererende eenheden worden onderscheiden op basis van de economische samenhang tussen activa en het genereren van externe kasstromen en niet op basis van afzonderlijke juridische entiteiten. Goodwill wordt bij eerste vaststelling toegewezen aan één of meerdere kasstroomgenererende eenheden, in overeenstemming met de wijze waarop intern de goodwill door het management wordt beoordeeld. Op iedere balansdatum wordt beoordeeld of er aanwijzingen zijn voor bijzondere waardeverminderingen. Als een dergelijke aanwijzing bestaat, wordt de realiseerbare waarde bepaald voor het betreffende actief of de kasstroomgenererende eenheid. Voor goodwill en immateriële vaste activa die nog gebruiksklaar zijn wordt voor elke balansdatum de realiseerbare waarde bepaald. Als de boekwaarde van aan kasstroomgenererende eenheden toegewezen activa hoger is dan de realiseerbare waarde wordt de boekwaarde tot de realiseerbare waarde teruggebracht. Deze bijzondere waardevermindering wordt ten laste van het resultaat gebracht. Een bijzondere waardevermindering van een kasstroomgenererende eenheid wordt eerst in mindering gebracht op de goodwill die aan de betreffende eenheid (of groepen van eenheden) is toegewezen en vervolgens naar rato in mindering gebracht op de boekwaarde van de overige activa van de betreffende eenheid (of groepen van eenheden). Een eerder verantwoord bijzonder waardeverminderingverlies kan worden teruggenomen ten gunste van het resultaat als de redenen die daarvoor bestonden niet langer bestaan of zijn veranderd. Een bijzondere waardevermindering wordt slechts teruggenomen tot het bedrag van de oorspronkelijke boekwaarde, verminderd met reguliere afschrijvingen. Bijzondere waardeverminderingen op goodwill worden niet teruggenomen.

Transacties in vreemde valuta Transacties in vreemde valuta worden in euro’s omgerekend tegen de wisselkoers op transactiedatum. Aangehouden vreemde valuta, alsmede activa en verplichtingen die ontvangen of betaald worden in vreemde valuta, worden omgerekend tegen de wisselkoers per balansdatum. De verschillen die optreden door de omrekening worden verantwoord in de winst-en-verliesrekening.

Saldering Actief- en passief posten worden per tegenpartij gesaldeerd indien er sprake is van een contractueel recht tot salderen en er tevens sprake is van de intentie om te salderen. Indien de intentie of daadwerkelijke gesaldeerde afwikkeling ontbreekt, wordt per contract bepaald of er sprake is van een actief- of een passiefpost.

75

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Omzet-en resultaatbepaling Onder omzet wordt verstaan de gefactureerde en geschatte opbrengst van de in het jaar verrichte diensten onder aftrek van de over de gefactureerde omzet geheven belastingen. Omzet wordt verantwoord wanneer een toename van toekomstige economische voordelen, gerelateerd aan een toename van activa of een afname van passiva, op betrouwbare wijze kan worden gemeten. De omzetverantwoording geschiedt gelijktijdig met de verantwoording van de gerelateerde toename van activa of afname van passiva. Kosten worden verantwoord wanneer een afname van toekomstige economische voordelen, gerelateerd aan een afname van activa of een toename van passiva, op betrouwbare wijze kan worden gemeten. De kostenverantwoording geschiedt gelijktijdig met de verantwoording van de gerelateerde afname van activa of toename van passiva. De kosten zijn gebaseerd op de verkrijgingprijs. Bedragen die via nacalculatie in tarieven van volgende jaren worden verrekend, worden als omzet verwerkt in het jaar dat het tarief daadwerkelijk wordt gerealiseerd op basis van de verrichte dienstverlening in dat jaar.

Transportopbrengsten elektriciteit en gas De afrekening van verkopen aan grootverbruikers vindt maandelijks op basis van meterstanden plaats. Voor verkopen aan kleinverbruikers is de afrekening gebaseerd op meteropnames gespreid over het hele jaar. De omvang van de transport- en aansluit diensten die gedurende de verslagperiode aan kleinverbruikers zijn geleverd en de opbrengstwaarden daarvan worden daarom deels geschat op basis van nog te factureren aansluitingen per tariefcategorie, rekening houdend met de opnamegroepen gedurende het jaar en van toepassing zijnde transporttarieven.

Overige opbrengsten en kosten De overige opbrengsten en kosten worden toegerekend aan de periode waarop ze betrekking hebben.

Inkoopkosten energie Alle inkoopkosten, zowel transportinkoop kosten als kosten voor de compensatie van technische en administratieve netverliezen, worden verantwoord in de periode waarop de kosten betrekking hebben.

Vennootschapsbelasting Belastingen op het resultaat omvatten de acute belastingen en de mutaties in de uitgestelde belastingen. Deze bedragen worden ten laste van het resultaat gebracht, tenzij het posten betreffen die rechtstreeks in het eigen vermogen worden opgenomen. De acute belastingen betreffen de bedragen die waarschijnlijk verschuldigd en verrekenbaar zijn over het fiscale resultaat van het verslagjaar, berekend op basis van geldende belastingwetgeving en tarieven. Belastingen op het resultaat omvatten alle belastingen die zijn gebaseerd op fiscale winsten en verliezen, inclusief belastingen die door dochterondernemingen zijn verschuldigd op uitkeringen aan Stedin. Additionele belastingen op het resultaat voor dividenduitkeringen zijn gelijktijdig verwerkt met de verplichting om het betreffende dividend te betalen. Stedin maakt deel uit van de fiscale eenheid van Eneco Holding N.V. De belastingdruk is toegerekend aan de vennootschap alsof deze zelfstandig belastingplichtig is. De vennootschapsbelasting wordt verrekend in rekening courant met Eneco Holding N.V.

76

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Immateriële vaste activa De immateriële vaste activa betreffen concessies, vergunningen, rechten en softwarelicenties en worden gewaardeerd tegen verkrijgingprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen en bijzondere waardeverminderingen. De levensduur van de immateriële vaste activa ligt tussen de 3 en 30 jaar.

Materiële vaste activa Materiële vaste activa worden opgenomen tegen verkrijgingprijs verminderd met cumulatieve afschrijvingen en cumulatieve bijzondere waardeverminderingverliezen. De verkrijgingprijs omvat de initiële aankoopprijs vermeerderd met alle rechtstreeks toerekenbare kosten. De verkrijgingprijs van activa die in eigen beheer worden vervaardigd bestaat uit kosten van materiaal en diensten, kosten van directe manuren en een passend gedeelte van direct toerekenbare overheadkosten. Financieringskosten (bouwrente) welke direct toerekenbaar zijn aan de verwerving, bouw of productie van een in aanmerking komend actief, worden conform IAS 23 in de kostprijs opgenomen. Als een actief uit meerdere componenten met onderscheiden gebruiksduren bestaat, worden deze componenten afzonderlijk verantwoord. Latere uitgaven worden alleen aan de boekwaarde van een actief toegevoegd indien en voor zover daardoor de toestand van het actief is verbeterd ten opzichte van zijn oorspronkelijk geraamde prestatienorm. Revisie, reparatie en onderhoud worden als last genomen in de periode dat de betreffende kosten ontstaan. Componenten van materiële vaste activa die worden vervangen om het middel op de beoogde wijze te kunnen laten presteren worden geactiveerd onder gelijktijdige verwijdering van de boekwaarde van de vervangen componenten.

Afschrijvingen Afschrijvingen worden ten laste van het resultaat gebracht volgens de lineaire methode op basis van de geschatte gebruiksduur rekening houdend met de geschatte restwaarde. De gebruiksduur en restwaarde worden jaarlijks beoordeeld. Als daarbij het verschil tussen de verwachting en de vorige schatting van enige betekenis is, wordt de desbetreffende waarde bijgesteld en verwerkt als schattingswijziging. Op grond, terreinen en activa in aanbouw wordt niet afgeschreven. De volgende gebruiksduren worden toegepast:

77

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Categorie

Gebruiksduur in jaren

Grond en bedrijfsgebouwen Grond en terreinen Bedrijfsgebouwen

45

Machines en installaties Transport- en distributiemiddelen elektriciteit

25 - 50

Transport- en distributiemiddelen gas

25 - 40

Transportautomatisering

10

Meters elektriciteit

15 - 30

Meters gas

15 - 20

Overige activa netwerken

10 - 50

Overige bedrijfsmiddelen Transport- en distributiemiddelen elektriciteit

5 - 25

Uitgestelde belastingen Uitgestelde belastingen worden berekend volgens de balansmethode toegepast op de relevante verschillen die bestaan tussen de boekwaarde en de fiscale waarde van activa en passiva. Uitgestelde belastingen worden gewaardeerd op basis van de belastingtarieven die naar verwachting van kracht zullen zijn wanneer de vordering wordt gerealiseerd of de verplichting wordt afgewikkeld uitgaande van de geldende belastingwetgeving en tarieven. Uitgestelde belastingen worden opgenomen tegen nominale waarde. Voor de voorwaartse compensatie van fiscale verliezen en voor de verrekening van ongebruikte fiscaal verrekenbare tegoeden wordt een belastingvordering opgenomen indien en voor zover het waarschijnlijk is dat er toekomstige fiscale winst beschikbaar zal zijn waarmee de niet-gecompenseerde fiscale verliezen en ongebruikte fiscaal verrekenbare tegoeden kunnen worden verrekend. Uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen worden alleen met elkaar gesaldeerd als er een juridisch afdwingbaar recht op verrekening van de belastingvorderingen en -verplichtingen bestaat en de uitgestelde belastingvorderingen en -verplichtingen verband houden met belastingen die door dezelfde belastingautoriteit op dezelfde fiscale eenheid worden geheven. Voor de vennootschapsbelasting maakt Stedin deel uit van de fiscale eenheid van Eneco Holding N.V. Uitgestelde belastingvorderingen of -verplichtingen zijn daardoor vorderingen op of verplichtingen aan Eneco Holding N.V.

Vaste activa aangehouden voor verkoop Vaste activa aangehouden voor verkoop en af te stoten bedrijfsactiviteiten worden geclassificeerd als aangehouden voor verkoop zodra de boekwaarde zal worden gerealiseerd door verkoop van de activa en niet door voortgezet gebruik. Deze classificatie vindt alleen plaats als de verkoop van de vaste activa zeer waarschijnlijk is en de activa of activiteiten in hun huidige toestand onmiddellijk beschikbaar zijn voor verkoop. De verkoop zal naar verwachting binnen een jaar zijn afgerond. Activa aangehouden voor verkoop zijn gewaardeerd op boekwaarde of lagere reële waarde verminderd met verkoopkosten.

78

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Vorderingen Handelsdebiteuren en overige vorderingen zijn vorderingen met een looptijd korter dan één jaar. Deze vorderingen omvatten ook de bedragen die op de balansdatum per saldo nog moeten worden gefactureerd voor geleverde diensten. Vorderingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde onder aftrek van een voorziening voor bijzondere waardeverminderingen. De reële waarde is gelijk aan de boekwaarde.

Liquide middelen en schulden aan kredietinstellingen De liquide middelen en schulden aan kredietinstellingen worden gewaardeerd tegen nominale waarde en staan ter vrije beschikking aan Stedin.

Verplichtingen en eigen vermogen Financiële verplichtingen en eigen vermogen worden geclassificeerd in overeenstemming met de economische realiteit. Alleen in het geval dat er geen verplichting bestaat tot het doen van een uitkering, wordt een post als eigen vermogen aangemerkt.

Personeelsvoorzieningen, pensioenen De pensioenverplichtingen van bijna alle bedrijfsonderdelen zijn ondergebracht bij de bedrijfstakpensioenfondsen: Stichting Pensioenfonds ABP (ABP) en de Stichting Pensioenfonds Metaal en Techniek (PMT). De regeling voor flexibele uittreding voor nutsbedrijven is collectief voor de sector ondergebracht bij een verzekeraar. Voor een beperkt aantal medewerkers zijn individuele verzekerde regelingen van toepassing bij verschillende verzekeringsmaatschappijen (toegezegdebijdrageregelingen). De regelingen van ABP en PMT voorzien (bij een volledige opbouw) in een pensioen van 70% van het pensioengevend salaris bij een leeftijd van 65 jaar. Werknemers hebben de keuze om eerder (ABP: 5 jaar, PMT: 3 jaar) of later (ABP: 5 jaar, PMT: onbepaald) dan deze leeftijd met pensioen te gaan, onder aanpassing van de hoogte van het pensioen. De regeling voor flexibele uittreding wordt afgebouwd en is vervallen voor werknemers geboren na 1949. Een toegezegde-bijdrageregeling is een regeling waarbij een vaste premie wordt betaald ten gunste van een werknemer zonder enige resterende aanspraak van of verplichting jegens die werknemer. Verplichtingen ten aanzien van bijdragen aan pensioen- en daaraan gerelateerde regelingen op basis van beschikbare premies worden als last verwerkt in de periode waarop deze betrekking hebben. Een toegezegd-pensioenregeling is een regeling waarbij aan de werknemer een pensioen wordt toegezegd, waarvan de hoogte afhankelijk is van leeftijd, salaris en dienstjaren. Zowel in 2010 als in 2011 kwalificeren de regelingen van ABP, PMT en voor flexibele uittreding als toegezegd-pensioenregelingen van meerdere werkgevers. Op grond van deze regelingen bestaat een verplichting waarvan de waarde wordt bepaald door de contante waarde van de in het vooruitzicht gestelde pensioenuitkeringen op de balansdatum verminderd met de reële waarde van fondsbeleggingen, onder verrekening van niet verwerkte actuariële winsten en verliezen en nog niet opgenomen pensioenkosten van verstreken diensttijd. De informatie die nodig is om deze verplichting per aangesloten werkgever te bepalen kan echter niet door ABP, PMT en de verzekeraar die de collectieve flexibele uittredingsregeling voor de nutsbedrijven uitvoert worden bepaald, omdat zij niet beschikken over een consistente en betrouwbare basis om fondsbeleggingen en verplichtingen van de regelingen toe te rekenen aan individuele aangesloten werkgevers. Dit vloeit voort uit de aard van de regelingen, omdat deze de aangesloten werkgevers blootstellen aan actuariële risico’s

79

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

die verband houden met huidige en voormalige werknemers van andere aangesloten werkgevers. Hierdoor kan niet per werkgever worden aangegeven of overschotten of tekorten bestaan. In geval van toekomstige tekorten kunnen pensioenpremies alleen prospectief en binnen een beperkte bandbreedte door de pensioenfondsen worden bijgesteld. De betreffende regelingen zijn daarom verwerkt als toegezegdebijdrageregelingen.

Overige personeelsvoorzieningen Er wordt een voorziening opgenomen voor de verplichting bij te dragen in de ziektekostenpremie van gepensioneerde medewerkers. Verder wordt een voorziening opgenomen voor de verplichting bedragen uit te keren bij dienstjubilea en pensionering van medewerkers. Deze verplichtingen worden per rapportagedatum actuarieel berekend volgens de vergoeding/dienstjaren-methode (projected unit credit methode) met een disconteringsvoet voor belasting waarin de actuele marktbeoordeling van de tijdswaarde van geld tot uitdrukking komt.

Overige voorzieningen Een voorziening wordt opgenomen als een bestaande in rechte afdwingbare of feitelijke verplichting van een onzekere omvang of met een onzeker tijdstip bestaat door een gebeurtenis in het verleden en waarvan het waarschijnlijk is, dat de afwikkeling zal leiden tot een uitstroom van middelen. Voorzieningen die binnen een jaar na balansdatum worden afgewikkeld of van beperkt materieel belang zijn worden opgenomen tegen nominale waarde. Overige voorzieningen worden opgenomen tegen de contante waarde van de verwachte uitgaven. Bij de bepaling van deze uitgaven wordt rekening gehouden met de specifieke risico’s ten aanzien van de betreffende verplichting. De contante waarde wordt berekend met een disconteringsvoet voor belasting waarin de actuele marktbeoordeling van de tijdswaarde van geld tot uitdrukking komt. Voor de bepaling van de verwachte uitgaven wordt uitgegaan van gedetailleerde plannen om daarmee onzekerheden over de omvang te beperken.

Rentedragende schulden Rentedragende schulden worden bij eerste opname gewaardeerd tegen reële waarde. Transactiekosten die direct aan deze schulden toewijsbaar zijn, worden hierop in mindering gebracht. Na eerste opname worden rentedragende schulden gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode.

Vooruitontvangen bedragen In verband met de toepassing van IFRIC 18 worden vanaf 1 januari 2010 bijdragen van derden en overheidssubsidies voor de bouwkosten van materiële vaste activa als vooruitontvangen bedragen op de balans verantwoord. De vooruitontvangen bedragen worden geamortiseerd over de verwachte levensduur van de betrokken activa. De amortisatie wordt in de winst-en-verliesrekening verantwoord onder overige opbrengsten.

Handelscrediteuren en overige schulden Handelscrediteuren en overige financiële instrumenten worden opgenomen tegen reële waarde. Onder de overige schulden worden bedragen opgenomen voor toekomstige betalingen die verband houden met bankgaranties (Letters of Credit) die zijn gesteld aan Amerikaanse investeerders voor de leaseand-leaseback transacties zoals bedoeld in toelichting 30. Deze bedragen zijn bij het aangaan van de transacties afgezonderd van de voordelen en worden opgenomen tegen de contante waarde van de

80

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

verwachte uitgaven. De contante waarde wordt berekend met een disconteringsvoet voor belasting waarin de actuele marktbeoordeling van de tijdswaarde van geld tot uitdrukking komt.

3. TRANSPORTOPBRENGSTEN De specificatie van de transportopbrengsten is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

2011

2010

Transport- en aansluitdienst elektriciteit

586,2

533,0

Transport- en aansluitdienst gas

264,5

248,7

6,8

8,1

857,5

789,8

Overig Totaal transportopbrengsten

De omzet is in 2011 met € 67,7 mln. gestegen. De stijging van de omzet is vooral het gevolg van de door de Energiekamer toegekende X-factoren voor de reguleringsperiode van 2011 tot en met 2013.

4. INKOOPKOSTEN De specificatie van de inkoopkosten is als volgt: 2011

2010

Kosten transportcapaciteit en -beperkingen

(Bedragen in € 1.000.000)

67,6

76,0

Netverliezen

62,7

77,2

130,3

153,2

Totaal inkoopkosten

De inkoopkosten zijn € 22,9 mln. lager vooral als gevolg van een lagere prijs voor de inkoop van netverliezen en een nacalculatie met betrekking tot de afwikkeling van de transportinkopen.

5. OVERIGE OPBRENGSTEN In de overige opbrengsten is in 2011 een vergoeding opgenomen welke Stedin ontvangt van Stedin Meetbedrijf B.V. (€ 19,5 mln. (2010: € 14,8 mln.)) voor het gebruik van meters. Andere opbrengsten welke onder overige opbrengsten worden verantwoord betreffen gefactureerde fraude (leveringsdeel elektriciteit), van klanten ontvangen bijdragen voor net- en aansluitdienst en tevens de vergoedingen van gemeenten en instanties voor het verleggen van kabels en leidingen bij reconstructies.

81

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

6. AFSCHRIJVINGEN De specificatie van de afschrijvingen is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

2011

2010

0,1

0,1

Materiële vaste activa

197,6

189,0

Totaal afschrijvingen

197,7

189,1

Immateriële vaste activa

Afschrijvingen op materiële vaste activa betreffen voornamelijk de afschrijvingen over de elektriciteit- en gasnetten van de activa vennootschappen.

7. KOSTEN UITBESTEED WERK EN ANDERE EXTERNE KOSTEN De specificatie van de kosten uitbesteed werk en andere externe kosten is als volgt: 2011

2010

Onderhoudskosten netwerk

(Bedragen in € 1.000.000)

107,7

109,0

Klantgerelateerde processen

10,2

11,8

ICT kosten

52,6

32,2

4,9

14,8

175,4

167,8

Managementvergoeding Eneco Holding N.V. Totaal kosten uitbestede dienstverlening

ICT kosten Stijging ICT kosten wordt voornamelijk veroorzaakt door hogere kosten voor de ICT- en procesveranderprojecten en een herrubricering van de beheerkosten voor in totaal € 20,3 mln.

Managementvergoeding Eneco Holding N.V. Eneco Holding N.V. verricht centrale werkzaamheden ten behoeve van Stedin. De kosten voor deze werkzaamheden worden doorbelast aan Stedin.

8. KOSTEN ACTIVA De specificatie van de kosten van activa is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

2011

2010

1,7

12,0

Precario

28,7

28,3

Niet geactiveerde overhead kosten en risicotoeslag

25,1

25,2

9,6

7,0

65,1

72,5

Kosten cross border leases (CBLs)

Overige kosten Totaal kosten activa

82

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

De lagere kosten van cross border leases worden veroorzaakt doordat er geen cross border lease overeenkomsten zijn afgekocht. De CBLs worden nader toegelicht onder toelichting 30.

9. OVERIGE BEDRIJFSKOSTEN De specificatie van de overige bedrijfskosten is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Personeelskosten Inleen

2011

2010

66,1

58,4

7,2

7,9

Overige kosten

23,5

46,9

Totaal overige bedrijfskosten

96,8

113,2

Personeelskosten De specificatie van de personeelskosten is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

2011

2010

Lonen en salarissen

47,7

42,2

Sociale lasten

5,3

4,9

Pensioenlasten

6,7

6,1

Overige personeelskosten

6,4

5,2

66,1

58,4

Totaal personeelskosten De specificatie van het aantal personeelsleden per afdeling per jaareinde is als volgt:

2011

2010

Marktoperaties

(in fte’s)

365,8

360,8

Techniek

375,0

357,1

Staven + ICT

214,4

188,3

Totaal FTE's

955,2

906,2

2011

2010

10. FINANCIËLE BATEN De specificatie van de financiële baten en lasten is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Rentebaten

4,4

3,0

Rentelasten

-42,9

-50,0

Totaal financiële baten en lasten

-38,5

-47,0

De financiële baten en lasten zijn in 2011 € 8,5 mln. lager door een lager rente percentage op de rekening courant verhouding met Eneco Holding N.V. Het rente percentage op de langlopende schuld en de absolute hoogte van de langlopende rentedragende lening is nagenoeg gelijk aan 2010.

83

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

11. VENNOOTSCHAPSBELASTING De specificatie van de belastingen op het resultaat is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Resultaat voor belastingen Fiscaal niet aftrekbare kosten Fiscaal niet aftrekbare afschrijvingen Fiscaal afwijkende afschrijvingen Totaal fiscaal resultaat Nominaal belasting tarief

2011

2010

198,3

90,3

0,2

0,2

-

-

-218,7

-160,8

-20,2

-70,3

25,0%

25,5%

Totaal actuele belastinglast

-5,0

-17,9

Latentie voor versnelde afschrijvingen

52,0

39,5

Correctie uitgestelde belastingen over voorgaande jaren

-2,9

-6,1

-

-0,9

2,2

5,4

Totaal overig

51,3

37,9

Totaal vennootschapsbelasting

46,3

20,0

Correctie latentie i.v.m. verlaging belastingtarief Correctie belastingen over voorgaande jaren

Bij de overname van de materiële vaste activa in het verleden is een permanent verschil ontstaan door verschillen tussen de commerciële en de fiscale waardering, welke leidt tot verschillen tussen de commerciële en fiscale afschrijvingen. Dit is de voornaamste oorzaak dat de effectieve belastingdruk afwijkt van de nominale belastingdruk. De grote afwijking tussen de fiscale en commerciële afschrijvingen wordt in hoofdzaak veroorzaakt door de vervroegde afschrijvingen op grond van de tijdelijke regeling voor willekeurige afschrijving, die geldt voor investeringen in de jaren 2009, 2010 en 2011. De correctie uitgestelde belastingen over voorgaande jaren heeft betrekking op de mutaties in de compensabele verliezen (€ 0,8 mln.), latentie herwaardering gebouwen (€ 0,6 mln.) en correcties uitgestelde belastingverplichtingen voorgaande jaren (€ 1,6 mln.). Zie hiertoe toelichting 15 'Financiële vaste activa' en 23 'Uitgestelde belastingverplichtingen'. De correctie belastingen over voorgaande jaren heeft betrekking op herberekeningen ten behoeve van ingediende en in te dienen definitieve aangiften.

84

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

12. BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN Op grond van artikel 383 lid1 BW2 is de bezoldiging van de (enig) statutaire bestuurder over het jaar 2011 niet opgenomen. De specificatie van de bezoldiging van het management team (MT) is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

2011

2010

Lonen en Salarissen

1,3

1,3

Pensioenlasten

0,2

0,2

Totaal bezoldiging

1,5

1,5

De commissarissen ontvangen elk een honorarium van € 8.500 op jaarbasis (2010: € 8.500). De bezoldiging van en de uitkering aan commissarissen inclusief sociale lasten bedraagt in 2011 € 37.752 (2010: € 43.980).

85

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

13. IMMATERIËLE VASTE ACTIVA De specificatie van het verloop van de boekwaarde van de immateriële vaste activa is als volgt:

Licenties en software

Concessies, vergunningen en rechten

Totaal

1 januari 2010

1,0

2,6

3,6

Investeringen

-

0,5

0,5

1,0

3,1

4,1

0,8

0,2

1,0

(Bedragen in € 1.000.000)

Verkrijgingprijzen

31 december 2010 Cumulatieve afschrijvingen 1 januari 2010

-

0,1

0,1

31 december 2010

0,8

0,3

1,1

Boekwaarde per 31 december 2010

0,2

2,8

3,0

1 januari 2011

1,0

3,1

4,1

Investeringen

-

0,4

0,4

1,0

3,5

4,5

0,8

0,3

1,1

Jaarafschrijvingen

Verkrijgingprijzen

31 december 2011 Cumulatieve afschrijvingen 1 januari 2011 Jaarafschrijvingen

-

0,1

0,1

31 december 2011

0,8

0,4

1,2

Boekwaarde per 31 december 2011

0,2

3,1

3,3

Toelichting Gedurende 2011 zijn geen bijzondere waardeverminderingen geboekt op de immateriële vaste activa. Op basis van de jaarlijkse beoordeling waren geen aanpassingen nodig in de verwachte economische levensduur (welke ligt tussen de 3 en 30 jaar) van de immateriële vaste activa.

86

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

14. MATERIËLE VASTE ACTIVA De specificatie van het verloop van de boekwaarde van de materiële vaste activa is als volgt: Grond en bedrijfsgebouwen

Machines en installaties

Overige bedrijfsmiddelen

Activa in aanbouw

Totaal

1 januari 2010

259,7

6.349,1

13,6

52,2

6.674,6

Investeringen

9,4

274,7

0,4

90,4

374,9

(Bedragen in € 1.000.000)

Mutaties 2010 Verkrijgingprijzen

-

-8,4

-

-

-8,4

4,4

21,8

-

-26,2

-

273,5

6.637,2

14,0

116,4

7.041,1

121,6

2.727,4

9,5

-

2.858,5

5,4

182,2

1,5

-

189,1

-

-4,4

-

-

-4,4

31 december 2010

127,0

2.905,2

11,0

-

3.043,2

Boekwaarde per 31 december 2010

146,5

3.732,0

3,0

116,4

3.997,9

1 januari 2011

273,5

6.637,2

14,0

116,4

7.041,1

Investeringen

8,1

313,1

0,3

66,01

387,5

-

-9,8

-0,3

-

-10,1

1,0

55,2

-

-56,2

-

-

8,0

0,3

-

8,3

19,3

13,9

4,4

3,3

40,9

301,9

7.017,6

18,7

129,5

7.467,7

127,0

2.905,2

11,0

-

3.043,2

5,7

190,6

1,3

-

197,6

-

2,4

0,2

-

2,6

Desinvesteringen Herclassificatie 31 december 2010 Cumulatieve afschrijvingen 1 januari 2010 Jaarafschrijvingen Desinvesteringen

Mutaties 2011 Verkrijgingprijzen

Desinvesteringen Herclassificatie Verkregen van groepsmaatschappijen Overige herclassificaties 31 december 2011 Cumulatieve afschrijvingen 1 januari 2011 Jaarafschrijvingen Verkregen van groepsmaatschappijen Desinvesteringen

-

-3,4

-0,2

-

-3,6

1,3

35,1

4,5

-

40,9

31 december 2011

134,0

3.129,9

16,8

-

3.280,7

Boekwaarde per 31 december 2011

167,9

3.887,7

1,9

129,5

4.187,0

Overige herclassificaties

87

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Toelichting Overige herclassificaties De overige herclassificaties zien op het herrubricering tussen de verschillende activaklassen. Deze herclassificatie heeft geen invloed op de totale boekwaarde van de materiële vaste activa. Op basis van de jaarlijkse beoordeling waren geen aanpassingen nodig in de verwachte economische levensduur van de materiële vaste activa. De afschrijvingskosten gedurende het jaar zijn verantwoord in de winst-en-verliesrekening onder afschrijvingen. Uit hoofde van IAS 23 is er een bedrag aan financieringsrente (€ 4,3 mln. (2010: € 3,0 mln.)) geactiveerd. Voor een toelichting op activa bestemd voor verkoop wordt verwezen naar toelichting 20.

Lease-and-leaseback transacties In de jaren 1997 tot en met 2000 zijn lease-and-leaseback transacties aangegaan voor een groot deel van de elektriciteit- en gasnetten. Het juridische en economische eigendom van de netten is bij Stedin gebleven. Deze activa zijn daarom op dezelfde wijze opgenomen als de overige materiële vaste activa. Voor een nadere toelichting op deze leasetransacties wordt verwezen naar toelichting 30.

15. FINANCIËLE VASTE ACTIVA De specificatie van het verloop van de boekwaarde van de financiële vaste activa is als volgt: 31.12.2011

31.12.2010

Boekwaarde per 1 januari

(Bedragen in € 1.000.000)

2,9

2,8

Toevoegingen

1,3

0,2

Onttrekkingen gedurende het jaar

-0,1

-0,1

Boekwaarde per 31 december

4,1

2,9

31.12.2011

31.12.2010

4,0

2,6

De specificatie van de financiële vaste activa is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Uitgestelde belastingvorderingen Overige kapitaalbelangen

0,1

0,3

Totaal financiële vaste activa

4,1

2,9

31.12.2011

31.12.2010

Uitgestelde belastingvorderingen De specificatie van de uitgestelde belastingvorderingen is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Compensabele verliezen

2,3

1,5

Latentie herwaardering gebouwen

1,6

1,0

Belastinglatentie jubileumvoorziening

0,1

0,1

Totaal uitgestelde belastingvorderingen

4,0

2,6

88

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Dochterondernemingen Onderstaande dochterondernemingen zijn in hun geheel opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van Stedin. Het directe dan wel indirecte aandeel en de zeggenschap van Stedin in deze entiteiten bedraagt 100%. Naam

Plaats

Stedin Laagspanningsnetten B.V. *

Rotterdam

Stedin Hoogspanningsnetten B.V. *

Rotterdam

Stedin Netwerk Gas B.V. *

Rotterdam

N.V. Stedin Utrecht *

Utrecht

N.V. Stedin Netten Utrecht *

Utrecht

REMU Elektriciteitsnetwerken Noord B.V. *

Rotterdam

REMU Elektriciteitsnetwerken Zuid B.V. *

Rotterdam

GCN Gasnetwerken I B.V. *

Rotterdam

GCN Gasnetwerken II B.V. *

Rotterdam

REMU Gasnetwerken B.V. *

Rotterdam

N.V. Stedin Netten Delfland *

Rotterdam

Delfland Elektriciteitsnetwerken B.V. *

Rotterdam

Delfland Elektriciteitsnetwerken Verhuur B.V. *

Rotterdam

Delfland Gasnetwerken B.V. *

Rotterdam

N.V. Stedin Midden-Holland *

Rotterdam

Stedin Netten Gas Midden-Holland B.V. *

Rotterdam

Stedin Netten Elektriciteit Midden-Holland B.V. *

Rotterdam

EMH Lease Services B.V.

Rotterdam

N.V. Stedin Amstelland *

Haarlem

N.V. Stedin Netten Amstelland *

Haarlem

Nutsbedrijf Amstelland Gasnetwerk B.V. *

Haarlem

N.V. Stedin Zuid-Kennemerland *

Haarlem

Eneco Energie Zuid-Kennemerland Lease Services B.V.

Haarlem

N.V. Stedin Netten Zuid-Kennemerland *

Haarlem

EZK Gasnetwerk B.V. *

Haarlem

N.V. Stedin Midden Kennemerland *

Haarlem

N.V. Stedin Netten Midden Kennemerland *

Haarlem

GMK Gasnetwerk B.V. *

Haarlem

N.V. Stedin Noordoost Friesland *

Dokkum

N.V. Stedin Netten Noordoost Friesland *

Dokkum

NOF Gasnetwerk B.V. *

Dokkum

N.V. Stedin Netten Weert *

Weert

Eneco Energie Zeist Lease Services B.V.

Rotterdam

Stedin Netten Zeist B.V. *

Rotterdam

N.V. Stedin Netten Schiedam

Schiedam

Eneco Lease Services B.V.

Rotterdam

Stedin Signaalnetten B.V. *

Rotterdam

89

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Voor Stedin en de dochterondernemingen van Stedin aangegeven met een * is door Eneco Holding N.V. een hoofdelijke aansprakelijkheidsverklaring afgegeven zoals bedoeld in artikel 403, lid 1, sub f, Titel 9 Boek 2 BW. Aan deze vennootschappen is toestemming verleend hun jaarrekening niet in overeenstemming met de voorschriften van deze titel in te richten.

Overige kapitaalbelangen De volgende vennootschappen worden per 31 december 2011 aangemerkt als overige kapitaalbelangen van Stedin. Het vermelde percentage geeft het aandeel in het kapitaal weer: Energie Data Service Nederland (EDSN) B.V., Lelystad

12,46%

Global Gas Networks Initiative (GGNI) B.V., Groningen

25,00%

De kapitaalbelangen in EDSN en GGNI zijn gewaardeerd op verkrijgingsprijs.

90

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

16. HANDELSDEBITEUREN Onder de post handelsdebiteuren zijn vorderingen verantwoord op klanten en naastliggende netbeheerders voor de levering van transportdiensten. Handelsdebiteuren worden gewaardeerd tegen de gefactureerde waarde waarop een voorziening voor oninbaarheid in mindering wordt gebracht. De specificatie van de handelsdebiteuren is als volgt: 31.12.2011

31.12.2010

Transport kleinverbruik

(Bedragen in € 1.000.000)

49,4

51,0

Transport grootverbruik

13,6

10,3

Overige debiteuren

15,3

12,6

Totaal bruto externe handelsdebiteuren

78,3

73,9

Voorziening

-16,6

-20,5

Totaal netto externe handelsdebiteuren

61,7

53,4

Onder transport kleinverbruik worden zowel de reguliere klanten, met een aansluiting voor elektriciteit tot en met 3x80 ampère en voor gas tot en met 170.000 m3, alsook opgespoorde gefactureerde fraudegevallen verantwoord. Alle aansluitingen groter dan bovengenoemde aansluitingen vallen onder ‘transport grootverbruik’. Onder de overige debiteuren worden onder andere de gefactureerde bijdragen voor aansluitingen verantwoord alsmede de in rekening gebrachte schades aan eigendommen van Stedin. De specificatie van het verloop van de voorziening is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Voorziening per 1 januari Onttrekkingen gedurende het jaar Dotaties gedurende het jaar Voorziening per 31 december

31.12.2011

31.12.2010

-20,5

-19,4

7,5

9,6

-3,6

-10,7

-16,6

-20,5

Op de handelsdebiteuren wordt de voorziening voor oninbaarheid in mindering gebracht. Het benodigde voorzieningsbedrag is berekend door een risico-inschatting te maken per incassostap, per vervaltermijn. Uit de beoordeling van de debiteurenpositie is gebleken dat de reële waarde niet wezenlijk verschilt van de boekwaarde.

91

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

De specificatie van de uitstaande vorderingen naar ouderdom is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Binnen de betalingstermijn

31.12.2011

31.12.2010

25,9

18,3

22,0

24,4

3,6

4,1

Na vervallen van betalingstermijn < 3 maanden 3 – 6 maanden

6,1

5,0

> 12 maanden

20,7

22,1

Totaal bruto externe handelsdebiteuren

78,3

73,9

Voorziening

-16,6

-20,5

Totaal netto externe handelsdebiteuren

61,7

53,4

31.12.2010

6 – 12 maanden

17. VORDERINGEN OP GELIEERDE PARTIJEN De specificatie van de vorderingen op gelieerde partijen is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

31.12.2011

Eneco Holding N.V.

5,7

-

Eneco Services B.V.

3,1

1,9

Stedin Meetbedrijf B.V.

4,9

-

-

311,6

1,9

3,6

15,6

317,1

N.V. Eneco Beheer Overig Totaal vorderingen op gelieerde partijen

N.V. Eneco Beheer De rekening courantposities per 31 maart 2011 zijn administratief verrekend tussen Eneco Holding N.V. en N.V Eneco Beheer. Zie tevens toelichting 27 'Kortlopende schulden aan gelieerde partijen'.

18. OVERLOPENDE ACTIVA EN OVERIGE VORDERINGEN De specificatie van de overlopende activa en overige vorderingen is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Nog te ontvangen transportopbrengsten Vooruit gefactureerde transportopbrengsten Overig Totaal overlopende activa en overige vorderingen

31.12.2011

31.12.2010

349,3

317,6

-261,8

-249,1

8,4

9,2

95,9

77,7

Nog te ontvangen transportopbrengsten De post nog te ontvangen transportopbrengsten betreft de bijschatting voor het klein- en grootverbruik voor 2011, die in de loop van 2012 wordt gefactureerd.

92

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Vooruit gefactureerde transportopbrengsten Het saldo vooruit gefactureerde transportopbrengsten betreft het saldo van de gefactureerde voorschotnota’s aan kleinverbruikers.

19. LIQUIDE MIDDELEN De liquide middelen bestaan uit banktegoeden met een looptijd korter dan 12 maanden. Deze middelen staan ter vrije beschikking van Stedin. Voor het verloop in de liquide middelen wordt verwezen naar het kasstroomoverzicht. Schulden aan kredietinstellingen omvatten de schulden bij diverse bankinstellingen en zijn opgenomen onder de kortlopende schulden.

20. VASTE ACTIVA AANGEHOUDEN VOOR VERKOOP De post vaste activa aangehouden voor verkoop betreft een bedrijfspand dat te koop staat. Stedin is actief op zoek naar een koper. Uit de beoordeling is gebleken dat de reële waarde minus verkoopkosten niet wezenlijk verschilt van de boekwaarde.

21. EIGEN VERMOGEN Aandelenkapitaal Het aandelenkapitaal betreft het geplaatste en gestorte kapitaal. Voor het verloop in het aandelenkapitaal wordt verwezen naar het ‘Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen’. Per 31 december 2011 bestaat het maatschappelijk kapitaal uit 50.000 aandelen met ieder een nominale waarde van € 455. Hiervan zijn 10.000 aandelen geplaatst, waarvan 25% is volgestort. Voor alle genoemde posten is geen verandering opgetreden ten opzichte van 2010.

Agioreserve De agioreserve betreft een kapitaalstorting van € 1.752,4 miljoen ten tijde van de verkrijging van de aandelen van de vennootschappen die over het economisch eigendom van het door Stedin beheerde transportnet beschikten en een conversie van uitstaande leningen van deze overgenomen vennootschappen naar kapitaal middels schuldconversies van € 1.000,0 miljoen. Voor alle genoemde posten is geen verandering opgetreden ten opzichte van 2010.

Overige reserves De wijze waarop de hoogte van de overige reserves is vastgesteld, wordt weergegeven in de paragraaf "Winstbestemming". Voor het verloop in de overige reserves wordt verwezen naar het "Geconsolideerd mutatieoverzicht van het eigen vermogen".

Resultaat boekjaar De specificatie van de voor uitkering beschikbare winst 2011 is weergegeven in de paragraaf "Winstbestemming".

93

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

22. PERSONEELSVOORZIENINGEN De voorziening betreft verplichtingen voor pensioen- en jubileumgratificaties. De specificatie van de mutaties in de voorziening is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

31.12.2011

31.12.2010

Boekwaarde per 1 januari

4,4

3,1

Dotaties gedurende het jaar

0,1

1,2

-

-0,1

Onttrekkingen gedurende het jaar Rentetoevoegingen gedurende het jaar

0,2

0,2

Boekwaarde per 31 december

4,7

4,4 4,1

Classificatie Langlopend

4,3

Kortlopend

0,4

0,3

Totaal

4,7

4,4

31.12.2011

31.12.2010

Disconteringsvoet per balansdatum

4%

5%

Toekomstige salarisstijgingen

2%

2%

De voorziening is bepaald op basis van de volgende uitgangspunten:

23. UITGESTELDE BELASTINGVERPLICHTINGEN De uitgestelde belastingverplichtingen betreffen tijdelijke verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van materiële vaste activa, die hoofdzakelijk betrekking hebben op versnelde afschrijvingen op materiële vaste activa. Deze versnelde afschrijvingen betreffen een tijdelijke maatregel, met het oog op de economische crisis, die geldt voor nieuwe bedrijfsmiddelen binnen materiële vaste activa. De specificatie van de uitgestelde belastingverplichtingen is als volgt:

94

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

(Bedragen in € 1.000.000)

31.12.2011

31.12.2010

Boekwaarde per 1 januari

45,3

12,8

Dotatie latentie voor versnelde afschrijvingen

52,0

38,8

Correcties voorgaande jaren

-1,6

-6,3

95,7

45,3

95,7

45,3

Boekwaarde per 31 december Classificatie Langlopend Kortlopend Totaal uitgestelde belastingverplichtingen

-

-

95,7

45,3

24. RENTEDRAGENDE LENINGEN Hieronder volgt een nadere specificatie van de contractuele bepalingen van de leningen en overige financieringsverplichtingen van Stedin.

Langlopende verplichtingen De specificatie van de langlopende verplichtingen is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Langlopende schulden aan gelieerde partijen Rentedragende leningen Totaal langlopende verplichtingen

31.12.2011

31.12.2010

906,8

923,1

-

1,8

906,8

924,9

Voor de rentedragende schulden zijn geen zekerheden verstrekt. De langlopende schulden aan gelieerde partijen zijn verkregen van N.V. Eneco Beheer. Het rentepercentage van de leningen bedraagt 5,1% (2010: 6,1%). De looptijd van de langlopende schulden aan gelieerde partijen bedraagt 6 jaar (einde looptijd is 31-12-2016). Op de leningen wordt tussentijds niet afgelost. Uit beoordeling van de rentedragende leningen en overige financieringsverplichtingen is gebleken dat de reële waarde niet wezenlijk verschilt van de boekwaarde. Voor meer informatie over het door Stedin gelopen renterisico wordt verwezen naar toelichting 31 ‘Financiële risico’s en risicobeheersing’.

95

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

25. VOORUITONTVANGEN BEDRAGEN De vooruitontvangen bedragen betreffen bijdragen van derden voor de bouwkosten van materiële vaste activa. De specificatie van de vooruitontvangen bedragen is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

31.12.2011

31.12.2010

Boekwaarde per 1 januari

69,2

-

Ontvangen bijdragen aansluitkosten

68,5

69,7

4,3

-

Overige ontvangen bedragen Amortisatie ten gunste van de winst- en verliesrekening Boekwaarde per 31 december

-1,8

-0,5

140,2

69,2

138,1

67,8

Classificatie Langlopend Kortlopend Totaal vooruitontvangen bedragen

2,1

1,4

140,2

69,2

In verband met de toepassing van IFRIC 18 'De verwerking van activa, ontvangen van cliënten' worden vanaf 1 januari 2010 de bijdragen van derden en de overheid voor de bouwkosten van materiële vaste activa verantwoord als vooruitontvangen bedragen op de balans. De vooruitontvangen bedragen worden geamortiseerd over de verwachte levensduur van de betrokken activa. De amortisatie wordt in de winsten-verliesrekening verantwoord onder overige opbrengsten.

26. HANDELSCREDITEUREN De handelscrediteuren betreffen met name kortlopende verplichtingen ten aanzien van bedrijfsmiddelen en inhuur van personeel. Uit beoordeling van de crediteurenpositie is gebleken dat de reële waarde niet wezenlijk verschilt van de boekwaarde. Alle crediteuren zijn betaalbaar binnen 12 maanden.

27. KORTLOPENDE SCHULDEN AAN GELIEERDE PARTIJEN Onder de kortlopende schulden aan gelieerde partijen zijn alle schulden opgenomen in het kader van vooral de dienstverleningsovereenkomsten, vermeld in toelichting 29 van de geconsolideerde jaarrekening onder ‘Transacties met aandeelhouders en verbonden maatschappijen’.

96

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

De specificatie van de kortlopende schulden aan gelieerde partijen is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

31.12.2011

31.12.2010

41,3

30,6

Oxxio Nederland B.V.

8,2

-

N.V. Eneco Beheer

8,6

-

Eneco Business B.V.

4,8

6,4

Eneco Energy Trade B.V.

2,4

2,6

Eneco B.V.

1,0

2,8

-

303,1

Joulz B.V.

Eneco Holding N.V. Stedin Meetbedrijf B.V. Overig Totaal kortlopende schulden aan gelieerde partijen

-

3,4

0,6

0,5

66,9

349,4

Joulz B.V. De schuld betreft de nog te verrekenen bedragen voor gerealiseerde projecten.

Oxxio Nederland B.V. De schuld betreft de uitstaande voorschotnota's voor kleinverbruik, die gefactureerd worden door de leveranciers conform het leveranciersmodel.

N.V. Eneco Beheer De schuld betreft voornamelijk de rente facturen met betrekking tot de langlopende leningen aan gelieerde partijen.

Eneco Business B.V. De schuld betreft voornamelijk het nog te verrekenen administratief netverlies over voorgaande jaren.

Eneco Energy Trade B.V. De schuld betreft voornamelijk het nog te verrekenen administratief netverlies over voorgaande jaren.

Eneco B.V. De schuld betreft nog te verrekenen facturen voor kantoorautomatisering en overige ICT kosten.

Eneco Holding N.V. De rekening courantposities per 31 maart 2011 zijn administratief verrekend tussen Eneco Holding N.V. en N.V Eneco Beheer. Zie tevens toelichting 17 'Vorderingen op gelieerde partijen'.

97

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

28. OVERLOPENDE PASSIVA EN OVERIGE SCHULDEN De specificatie van de overlopende passiva en de overige schulden is als volgt: 31.12.2011

31.12.2010

Inkoopverplichtingen

(Bedragen in € 1.000.000)

24,9

17,1

Omzetbelasting

26,1

26,0

Depots leveranciersmodel

33,3

28,8

Reservering personeelskosten

11,2

10,4

Overig

50,6

49,2

146,1

131,5

Totaal overlopende passiva en overige schulden

Inkoopverplichtingen De transportinkopen betreffen het nog te verrekenen administratieve netverlies met andere marktpartijen dan PV- partij Eneco Business B.V. en een reservering voor de nog te ontvangen facturen transportinkopen.

Depots leveranciersmodel De depots leveranciersmodel betreffen de uitstaande voorschotnota's voor kleinverbruikers, die gefactureerd worden door de leveranciers conform het leveranciersmodel.

29. TRANSACTIES MET AANDEELHOUDER EN VERBONDEN MAATSCHAPPIJEN Verbonden maatschappijen betreffen de directe en indirecte dochtermaatschappijen van Eneco Holding N.V. alsmede managementleden van Stedin. Stedin is een volledige dochtermaatschappij van Eneco Holding N.V. Stedin voldoet aan de in artikel 18 lid 1 van de Elektriciteitswet 1998 gestelde eisen, wat betreft de financiële verhouding met verbonden maatschappijen. Transacties tussen de vennootschap en haar deelnemingen die zijn opgenomen in de consolidatie worden geëlimineerd. Deze transacties worden derhalve niet afzonderlijk toegelicht. Binnen het kader van haar normale bedrijfsvoering sluit de vennootschap een aanzienlijk aantal transacties af met de aandeelhouder en verbonden maatschappijen. Op grond van artikel 43 lid 6 van de Elektriciteitswet en artikel 32 lid 7 van de Gaswet, worden de overeenkomsten gemeld die Stedin kende met verbonden maatschappijen in het verslagjaar 2011, die een bedrag van € 4,5 miljoen te boven gaan. Ook worden de overige relevante relaties met verbonden maatschappijen weergegeven.

Eneco Holding N.V. Eneco Holding N.V. verricht centrale werkzaamheden ten behoeve van Stedin. De kosten voor deze werkzaamheden á € 4,2 mln. (2010: € 14,8 mln.) worden doorbelast aan Stedin. Daling wordt grotendeels veroorzaakt door de management fee. In 2011 bedraagt de management fee € 4,5 mln. ten opzichte van € 14,8 mln. in 2010.

98

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Eneco Business B.V. Kosten van levering in verband met de compensatie van technische en administratieve netverliezen, welke leiden tot maandelijkse facturatie. Deze verliezen bestaan uit het verschil tussen de opgewekte energie en de hoeveelheid energie, die uiteindelijk wordt afgenomen door de klanten. De doorbelaste kosten over 2011 bedroegen € 60,5 mln. (2010: € 75,2 mln.).

Joulz B.V. Dienstverleningsovereenkomst (DVO) in verband met verrichte werkzaamheden voor onderhoud aan en investeringen in netten en aansluitdiensten, welke leidt tot een maandelijkse facturatie. Doorbelaste kosten 2011: € 394,5 mln. (2010: € 432,0 mln.).

Eneco Energie Services B.V. Dienstverleningsovereenkomst (DVO) in verband met verrichte werkzaamheden voor relatiebeheer, facturering en ICT projecten en -beheer, welke leidt tot een maandelijkse facturatie. Doorbelaste kosten 2011: € 10,2 mln. (2010: € 11,8 mln.).

Stedin Meetbedrijf B.V. Beheerovereenkomst in verband met het gebruik van de meters van de activa vennootschappen door Stedin Meetbedrijf B.V., welke leiden tot een maandelijkse facturatie voor vermogensvergoeding, afschrijvingen en overige kosten. Doorbelaste opbrengst 2011: € 19,5 mln. (2010: € 17,2 mln.).

Oxxio Nederland B.V. Uitstaande voorschotnota's voor kleinverbruik, die gefactureerd worden door de leveranciers conform het leveranciersmodel. In 2011 bedraagt dit € 8,2 mln. (2010: € 8,8 mln.).

30. NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN Fiscale eenheid Stedin maakt deel uit van de fiscale eenheid Eneco Holding N.V. voor de vennootschapsbelasting en is uit dien hoofde hoofdelijk aansprakelijk voor de belastingschuld van de fiscale eenheid als geheel.

Lease-and-leaseback transacties In de jaren 1997 tot en met 2000 zijn lease-and-leaseback transacties aangegaan voor een groot deel van de elektriciteit- en gasnetten. Deze activa zijn voor een langdurige periode verhuurd aan derden, die dezelfde activa vervolgens hebben onderverhuurd aan de activa vennootschappen (hierna te noemen: ‘de vennootschappen’). Aan het einde van de termijnen van de onderverhuur, gelegen tussen 2016 en 2025, hebben de vennootschappen het recht om de bij derden berustende rechten van onderverhuur te kopen.

99

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

De specificatie van de afgesloten transacties per 31 december 2011 is als volgt:

Aantal transacties

Transactiewaarde

Kosten vroegtijdige beëindiging

Waarde beleggingen

Elektriciteitsnetten

7

1.602

639

523

Gasnetten

6

773

304

272

13

2.375

943

795

(Bedragen in $ 1.000.000)

Totaal van de afgesloten transacties

De transactiewaarden betreffen de taxatiewaarden op het moment van afsluiten van de lease-and-leaseback transacties bepaald voor Amerikaanse fiscale doeleinden op basis van Amerikaanse fiscale waarderingsgrondslagen. In 2011 werden geen transacties vroegtijdig beëindigd (in 2010: 7). De baten uit lease-and-leaseback transacties zijn verantwoord in het jaar van afsluiten van de respectievelijke transacties, onder aftrek van de destijds verwachte kosten gedurende de resterende looptijd. Deze verwachte kosten zijn in de balans opgenomen onder de ‘Overlopende passiva en overige schulden’. De afgesloten lease-and-leaseback transacties beperken de verkoopbaarheid van de activa. Slechts onder specifieke voorwaarden kunnen de activa of delen daarvan worden verkocht. Indien niet aan deze voorwaarden wordt voldaan kunnen specifieke ontbindende voorwaarden in werking treden. In verband met deze lease-and-leaseback transacties bestaan contractuele voorwaardelijke en onvoorwaardelijke verplichtingen en rechten. De financiële verplichtingen en rechten zijn per saldo aan elkaar gelijk en zijn overgedragen aan derden, waardoor deze niet in de balans zijn opgenomen. Voor de verplichtingen zoals hiervoor bedoeld hebben de vennootschappen zekerheden verstrekt in de vorm van hypotheek- en pandrechten op onderdelen van de elektriciteit- en gasnetten. Tevens hebben de vennootschappen in verband met het risico van voortijdige beëindiging van de lease-and-leaseback transacties aanvullende zekerheden verstrekt in de vorm van bankgaranties (Letters of Credit) ter waarde van $ 416 mln. Die zijn gedekt met ondergeschikte zekerheidsrechten op het netwerk. Bij het aangaan van de lease-and-leaseback transacties is een deel van de ontvangen gelden belegd in Amerikaanse staatsobligaties of obligaties met vrijwel vergelijkbare kredietwaardigheid. Deze gelden kunnen te zijner tijd worden aangewend om de rechten van onderverhuur te kopen. Op balansdatum bedraagt de marktwaarde van deze beleggingen $ 795 mln. Het verschil tussen de kosten van vroegtijdige beëindiging en de waarde van de beleggingen zal zich in de komende jaren als volgt ontwikkelen: (Bedragen in $ 1.000.000)

2012

2013

2015

2020

2025

Kosten vroegtijdige beëindiging

954

963

977

417

148

Waarde beleggingen

812

830

866

366

148

Verschil

142

133

111

51

-

100

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Het deel van de kosten van vroegtijdige beëindiging dat contractueel met bankgaranties moet worden afgedekt is afhankelijk van de corporate credit rating van Eneco Holding N.V.

Inkoopverplichting energie Stedin is inkoopverplichtingen voor energie aangegaan ten behoeve van de compensatie van het administratief en technisch netverlies. In 2011 is Stedin deze inkoopverplichting aangegaan met een externe partij voor de jaren 2012 tot en met 2014. De verplichting bedraagt op basis van 2011-tarieven ongeveer € 65 miljoen per jaar.

Investeringsverplichting Ultimo 2011 is Stedin investeringsverplichtingen aangegaan voor een totaalbedrag van circa € 221 miljoen. Voor het jaar 2012 bedraagt de verplichting ongeveer € 131 miljoen, voor 2013 ongeveer € 90 miljoen. Van deze investeringsverplichtingen is ongeveer € 180 miljoen aangegaan met Joulz.

Exploitatieverplichting De exploitatieverplichtingen die Stedin is aangegaan bedragen ultimo 2011 circa € 21 miljoen. Voor het jaar 2012 bedraagt de verplichting ongeveer € 16 miljoen, voor 2013 ongeveer € 5 miljoen. De exploitatieverplichting is vrijwel volledig aangegaan met Joulz.

Leaseverplichtingen De leaseverplichtingen hebben betrekking op het wagenpark en de huurverplichtingen. De leaseverplichtingen betreffen de nominale waarde van de schuld. De leaseverplichtingen vervallen als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Binnen 1 jaar Binnen 1 tot 5 jaar

31.12.2011

31.12.2010

Huur

Wagenpark

4,0

1,1

Huur -

Wagenpark 1,1

12,3

1,8

-

1,9

Na 5 jaar

15,3

0,1

-

-

Totaal

31,6

3,0

-

3,0

Huurverplichtingen Op 31 december 2010 had Stedin geen huurverplichtingen, aangezien de contracten ultimo 2010 op naam van Eneco stonden en de kosten middels een dienstverleningsovereenkomst werden doorbelast. De huurverplichtingen ultimo 2011 betreffen de verplichtingen die zijn aangegaan voor onder andere de nieuwe kantoorlocatie.

Wet onafhankelijk netbeheer (WON) Ter voorbereiding op de wet onafhankelijk netbeheer is het economische en juridische eigendom van de elektriciteit- en gasnetten verkregen. Op basis van deze wet dient tevens het beheer van de hoogspanningsnetten aan de landelijke netbeheerder TenneT te worden overgedragen. Met ingang van 1 april 2011 is er hiervoor een beheersovereenkomst afgesloten met TenneT. De cross border leases op de netten verhinderen een volledige eigendomsoverdracht.

101

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

31. FINANCIËLE RISICO’S EN RISICOBEHEERSING Risico’s en risicobeheersing Stedin is blootgesteld aan een aantal financiële risico’s die voortvloeien uit haar normale bedrijfsuitoefening. Deze risico’s zijn verbonden aan effecten van netverliezen, prijzen, rentetarieven en opslagen, kredieten en liquiditeiten. Het beleid van Stedin is erop gericht de negatieve gevolgen van onvoorziene omstandigheden op de financiële resultaten te minimaliseren. De doelstellingen die hiervoor zijn geformuleerd, zijn afgeleid van de strategische doelstellingen. Op basis van deze doelstellingen zijn procedures en richtlijnen opgesteld die ten minste eenmaal per jaar worden geëvalueerd en indien nodig aangepast.

Marktrisico Stedin loopt een aantal risico’s bij haar wettelijke taak tot facilitering van marktpartijen alsmede bij de uitbetaling van compensatievergoedingen aan klanten ingeval van langdurige energieonderbrekingen aangezien de hierbij te hanteren tarieven door de wet worden vastgesteld.

Hoeveelheidrisico (netverliezen) Dit verlies ontstaat als de hoeveelheden die worden ingevoerd op het net, niet zijn toe te rekenen aan eindverbruikers. Dit risico wordt beheerst door uitgebreide controle op de allocatieprocessen en de volledigheid van meetgegevens, het schouwen van panden en actieve fraudebestrijding.

Prijsrisico Prijsrisico’s voor Stedin beperken zich tot de inkoopprijs van elektriciteit voor de compensatie van het technisch en administratief netverlies, de inkoop van transport en de indexering van materiaal- en arbeidskosten. Hier volgt Stedin de marktprijs welke in het reguleringsmodel met een vertraging aan eindverbruikers wordt doorbelast.

Kredietrisico en kredietrisicobeheersing Stedin loopt kredietrisico met betrekking tot financiële instrumenten en liquiditeiten bestaande uit het verlies dat zou ontstaan wanneer de tegenpartij in gebreke blijft om haar contractuele verplichtingen na te komen. Stedin voert een actief beleid om het kredietrisico te minimaliseren. Kredietrisico’s worden beperkt door actieve incasso activiteiten en kredietlimieten voor zakelijke partijen, waar relevant. Bij het niet voldoen aan de verplichtingen kan besloten worden om partijen af te sluiten van zowel het elektriciteit- als het gasnet. De meeste vorderingen zijn van beperkte omvang, verdeeld over een zeer groot aantal debiteuren. De directie van Stedin ziet hierin geen concentratie van risico.

Tegenpartijrisico Uit hoofde van de afgesloten lease-and-leaseback transacties (zie toelichting 30) worden door Stedin posities aangehouden in de vorm van deposito’s bij een vijftal Europese banken. Op balansdatum ging het om een bedrag van USD 1,7 miljard. Alle betrokken banken hebben een rating van Standard & Poor’s en/ of Moody’s behorend tot het “investment grade” segment. Het tegenpartijrisico wordt frequent beoordeeld. Dit kan er toe leiden dat posities worden ondergebracht bij een andere partij.

102

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

Vreemde valutarisico Vreemde valutarisico is het risico dat Stedin loopt bij waardeveranderingen in financiële instrumenten als gevolg van koersveranderingen in vreemde valuta. De centrale Treasury-afdeling van Eneco Holding N.V. is verantwoordelijk voor de beheersing van dit risico. In de consolidatie opgenomen vennootschappen mogen geen open posities in vreemde valuta aanhouden die groter zijn dan € 250 duizend zonder instemming van de centrale Treasury-afdeling. Op basis van de totale positie van Eneco in vreemde valuta en de vastgestelde limiet voor open posities, adviseert de centrale Treasury-afdeling of hedging gewenst is. Stedin bepaalt welke strategie uiteindelijk zal worden gevolgd. De financiële resultaten, handelstransacties en kasstromen van Stedin worden vrijwel geheel gerealiseerd in de eurozone waardoor deze vrijwel niet onderhevig zijn aan het risico van fluctuaties in wisselkoersen.

Renterisico Renterisico is het risico dat Stedin loopt bij waardeveranderingen in financiële instrumenten als gevolg van een renteverandering in de markt. Het renterisico wordt beheerst door de centrale Treasury-afdeling van Eneco Holding N.V. Het renterisicobeleid is gericht op het beheersen van de netto financieringslasten voor fluctuaties in de marktrente. Hiertoe wordt uitgegaan van een bepaalde bandbreedte voor de verhouding tussen vast- en variabelrentende leningen. Incidenteel worden afgeleide financiële instrumenten zoals renteswaps gebruikt om het gewenste risicoprofiel te bereiken. Per 31 december 2011 zal een algemene stijging van de gehanteerde rentepercentages met één procentpunt, naar schatting leiden tot een daling van het resultaat vóór belastingen met € 9,1 mln. (2010: € 9,7 mln.).

Liquiditeitsrisico Stedin is samen met haar dochtermaatschappijen een kapitaalintensief bedrijf. Het financieringsbeleid is gericht op het ontwikkelen en onderhouden van een optimale financieringsstructuur rekening houdend met de huidige activabasis en het investeringsprogramma. Uitgangspunten zijn toegang tot de kapitaalmarkt en flexibiliteit tegen acceptabele financieringskosten. Financieringen worden door Eneco Holding N.V. centraal aangetrokken en intern aangewend. Dochterondernemingen worden gefinancierd met een combinatie van eigen vermogen en intercompany leningen. Financieringen binnen Stedin hebben over het algemeen een langlopend karakter zonder aflossingsverplichting. Deze financieringen worden overwegend aangetrokken van Eneco Holding N.V. Maandelijkse rente afrekeningen worden via rekening couranten verrekend met de betrokken partijen. Om te voorkomen dat Stedin niet in staat is te voldoen aan haar financiële verplichtingen wordt een groot belang gehecht aan het beheersen van alle hiervoor vermelde risico’s. Daarnaast wordt de liquiditeitsbehoefte gepland op basis van lange, middellange en korte termijn prognoses. Deze behoefte wordt door de centrale Treasury- afdeling van Eneco Holding N.V. afgezet tegenover de beschikbare middelen.

103

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE GECONSOLIDEERDE JAARREKENING

32. GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Na balansdatum hebben zich geen noemenswaardige gebeurtenissen voorgedaan welke invloed hebben op de jaarrekening 2011.

104

ENKELVOUDIGE JAARREKENING ENKELVOUDIGE WINST-EN-VERLIESREKENING (Bedragen in € 1.000.000)

Resultaat deelnemingen Overige resultaten na belastingen Netto Resultaat

160,2

113,3

-8,2

-42,9

152,0

70,4

105

FINANCIËN - ENKELVOUDIGE JAARREKENING

ENKELVOUDIGE BALANS (Bedragen in € 1.000.000) voor resultaatbestemming

Toelichting

31.12.2011

31.12.2010

ACTIVA Vaste activa Materiële vaste activa Financiële vaste activa

3

1,4

2,4

3.450,5

3.290,4

Totaal vaste activa

3.451,9

3.292,8

Vlottende activa Handelsdebiteuren Vorderingen op gelieerde partijen

4

Overlopende activa en overige vorderingen Liquide middelen

5

61,4

53,4

343,1

712,6

95,2

75,4

24,0

44,1

Totaal vlottende activa Totaal activa

523,7

885,5

3.975,6

4.178,3

PASSIVA Eigen vermogen

6

Aandelenkapitaal Agioreserve Overige reserves Resultaat boekjaar

1,1

1,1

2.752,4

2.752,4

98,9

98,9

152,0

70,4

Totaal eigen vermogen

3.004,4

2.922,8

Voorzieningen Personeelsvoorzieningen

4,3

4,7 4,3

Totaal voorzieningen

4,7

Langlopende verplichtingen Uitgestelde belastingverplichtingen

95,7

45,3

Langlopende schulden aan gelieerde partijen

98,0

98,0

4,3

-

Vooruitontvangen bedragen Totaal langlopende verplichtingen

198,0

143,3

Kortlopende verplichtingen Externe crediteuren Kortlopende schulden aan gelieerde partijen Overlopende passiva en overige schulden Totaal kortlopende verplichtingen Totaal passiva

7

15,7

13,7

613,7

982,1

139,5

111,7 768,9

1.107,5

3.975,6

4.178,3

106

TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING 1. GRONDSLAGEN VOOR FINANCIËLE VERSLAGGEVING VOOR DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING De enkelvoudige jaarrekening van Stedin is opgesteld op basis van de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 BW. De vennootschap heeft op basis van artikel 362, lid 8, Titel 9 Boek 2 BW de enkelvoudige jaarrekening opgesteld op basis van de grondslagen voor financiële verslaggeving die zijn toegepast in de geconsolideerde jaarrekening. De beschrijving van de activiteiten en de structuur van de onderneming zoals opgenomen in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening is eveneens van toepassing op de enkelvoudige jaarrekening. De dochtermaatschappijen, waarop invloed van betekenis wordt uitgeoefend, zijn gewaardeerd tegen nettovermogenswaarde, bepaald volgens de grondslagen die worden gehanteerd in de geconsolideerde jaarrekening. De eerste verwerking in de enkelvoudige jaarrekening geschiedt tegen verkrijgingprijs. Vervolgens wordt de waarde van deze deelnemingen aangepast met het aandeel van Stedin in de resultaten van de deelneming, gebaseerd op de grondslagen van bepaling van het resultaat zoals toegepast in de geconsolideerde jaarrekening, en met het aandeel in de overige mutaties in het eigen vermogen van de deelneming die na acquisitiedatum aan Stedin toerekenbaar zijn. Een samenvatting van de belangrijkste grondslagen voor financiële verslaggeving alsmede een samenvatting van de kritische schattingen en veronderstellingen zijn opgenomen in de toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

Wijzigingen in presentatie De vergelijkende cijfers over 2010 in de jaarrekening 2011 zijn in de enkelvoudige balans voor de vorderingen op en schulden aan gelieerde partijen voor vergelijkingsdoeleinden aangepast aan de presentatie zoals in 2011 is toegepast. In 2010 is een gedeelte van de schuldposities aan Eneco Holding B.V., Eneco Business B.V., Eneco Energy Trade B.V., Eneco B.V., Joulz B.V. en Stedin Meetbedrijf B.V. voor in totaal € 41,1 mln. gerubriceerd onder "Vorderingen op gelieerde partijen". In 2011 zijn deze posities gerubriceerd onder "Schulden aan gelieerde partijen". Daarnaast is in 2010 een gedeelte van de vorderingposities op N.V. Eneco Beheer en Eneco Services B.V. voor in totaal € 2,7 mln. gerubriceerd onder "Schulden aan gelieerde partijen". In 2011 zijn deze posities gerubriceerd onder "Vorderingen aan gelieerde partijen".

107

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING

2. BESTUURDERS EN COMMISSARISSEN Op grond van artikel 383 lid1 BW2 is de bezoldiging van de (enig) statutaire bestuurder over het jaar 2011 niet opgenomen. De specificatie van de bezoldiging van het management team (MT) is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

2011

2010

Lonen en Salarissen

1,3

1,3

Pensioenlasten

0,2

0,2

Totaal bezoldiging

1,5

1,5

De commissarissen ontvangen elk een honorarium van € 8.500 op jaarbasis (2010: € 8.500). De bezoldiging van en de uitkering aan commissarissen inclusief sociale lasten bedraagt in 2011 € 37.752 (2010: € 43.980). Daling ten opzichte van 2010 wordt veroorzaakt doordat één lid van de Raad van Commissarissen per 1 april 2011 is gestopt.

3. FINANCIËLE VASTE ACTIVA Dochtermaatschappijen De nettovermogenswaarde van de dochtermaatschappijen opgenomen in de balans is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

31.12.2011

31.12.2010

3.450,3

3.290,1

Aandeel in dochter- Ov. fin. vaste activa maatschappijen en kapitaalbelang

Totaal

Netto vermogenswaarde dochtermaatschappijen Het verloop van de financiële vaste activa is als volgt:

(Bedragen in € 1.000.000)

Stand per 1 januari 2010

3.176,8

0,2

-

0,1

0,1

113,3

-

113,3

Boekwaarde per 31 december 2010

3.290,1

0,3

3.290,4

Stand per 1 januari 2011

3.290,1

0,3

3.290,4

-

-

-

160,2

-0,1

160,1

3.450,3

0,2

3.450,5

Acquisities Resultaat deelnemingen

Acquisities Resultaat deelnemingen Boekwaarde per 31 december 2011

3.177,0

108

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING

Overige kapitaalbelangen

Aandeel

Energie Data Service Nederland (EDSN) B.V., Lelystad

12,46%

Global Gas Networks Initiative (GGNI) B.V., Groningen

25,00%

De kapitaalbelangen in EDSN en GGNI zijn gewaardeerd op verkrijgingsprijs. Voor het overzicht met dochtermaatschappijen wordt verwezen naar toelichting 15 in de Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

4. VORDERINGEN OP GELIEERDE PARTIJEN De specificatie van de vorderingen op gelieerde partijen is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

31.12.2011

31.12.2010

Eneco Holding N.V.

58,8

-

N.V. Eneco Beheer

-

537,5

Eneco Services B.V.

3,1

1,9

Stedin Diensten B.V.

1,2

-

279,8

172,0

Activa B.V.'s Overig Totaal vorderingen op gelieerde partijen

0,2

1,2

343,1

712,6

Activa B.V.'s De vordering op de Activa B.V.'s betreft een saldo mede ontstaan door de saldoregulaties tussen de bankrekeningen van de netbeheerder en de Activa B.V.'s.

5. LIQUIDE MIDDELEN EN SCHULDEN AAN KREDIETINSTELLINGEN De liquide middelen bestaan uit banktegoeden met een looptijd korter dan 12 maanden. Deze middelen staan ter vrije beschikking van Stedin. Voor het verloop in de liquide middelen wordt verwezen naar het kasstroomoverzicht. Schulden aan kredietinstellingen omvatten de schulden bij diverse bankinstellingen en zijn opgenomen onder de kortlopende schulden.

109

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING

6. EIGEN VERMOGEN Het verloop in het eigen vermogen is als volgt: Aandelenkapitaal

Agioreserve

Overige reserves

Onverdeelde winst

Totaal

1 januari 2010

1,1

2.752,4

98,9

71,5

2.923,9

Dividend 2009

-

-

-

-71,5

-71,5

Totaal Resultaat

-

-

-

70,4

70,4

31 december 2010

1,1

2.752,4

98,9

70,4

2.922,8

1 januari 2011

1,1

2.752,4

98,9

70,4

2.922,8

Dividend 2010

-

-

-

-70,4

-70,4

Totaal Resultaat

-

-

-

152,0

152,0

1,1

2.752,4

98,9

152,0

3.004,4

(Bedragen in € 1.000.000)

31 december 2011

Voor een nadere toelichting op het eigen vermogen wordt verwezen naar toelichting 21 in de Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

7. KORTLOPENDE SCHULDEN AAN GELIEERDE PARTIJEN De specificatie van de vorderingen op gelieerde partijen is als volgt: (Bedragen in € 1.000.000)

Joulz B.V.

31.12.2011

31.12.2010

41,3

63,5

Oxxio Nederland B.V.

8,2

-

Eneco Business B.V.

4,8

6,4

-

255,3

Eneco Holding N.V. N.V. Eneco Beheer

4,4

-

Eneco Energy Trade B.V.

2,4

2,6

Stedin Meetbedrijf B.V.

1,4

7,3

549,4

644,8

Activa B.V.'s Overig Totaal vorderingen op gelieerde partijen

1,8

2,2

613,7

982,1

Activa B.V.'s De schuld betreft een vergoeding voor de vermogenskosten en de afschrijvingskosten aan de Activa B.V.'s.

8. NIET UIT DE BALANS BLIJKENDE RECHTEN EN VERPLICHTINGEN Voor Stedin Netbeheer B.V. is door Eneco Holding N.V. een hoofdelijke aansprakelijkheidsverklaring afgegeven zoals bedoeld in artikel 403, lid 1, sub f, Titel 9 Boek 2 BW. Tevens is een instemmingsverklaring afgegeven aan Stedin Netbeheer B.V. om haar jaarrekening niet in overeenstemming met de voorschriften van deze titel in te richten.

110

FINANCIËN - TOELICHTING OP DE ENKELVOUDIGE JAARREKENING

Tussen Stedin Netbeheer B.V. en de Activa B.V.’s is een beheerovereenkomst afgesloten voor het gebruik van de elektriciteitsnetten. De Activa B.V.’s ontvangen hiervoor een vergoeding van Stedin Netbeheer B.V. De belangrijkste componenten in deze vergoeding zijn de afschrijvingen en de vermogensvergoeding. De afschrijvingen en de vermogensvergoeding zijn gebaseerd op de door de NMa vastgestelde gemiddelde Gereguleerde Activa Waarde (GAW). De vermogensvergoeding wordt bepaald door een gereguleerde weighted average cost of capital (WACC) te vermenigvuldigen met de GAW. De hoogte van de afschrijvingen wordt bepaald door de gereguleerde afschrijvingstermijnen. Voor de overige Niet uit de balans blijkende rechten en verplichtingen wordt verwezen naar toelichting 30 in de Toelichting op de geconsolideerde jaarrekening.

9. ACCOUNTANTSKOSTEN De financiële gegevens van de onderneming zijn opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van Eneco Holding N.V. en derhalve is op basis van artikel 2:382a lid 3 BW een toelichting op de accountantskosten niet opgenomen.

10. ONDERTEKENING VAN DE JAARREKENING Rotterdam, 21 maart 2012 Namens Stedin Netbeheer B.V.

Raad van Commissarissen

dr. J.W.A. de Swart,

mr. R.S. Cazemier

directeur

ir. C.J.M. Asselbergs mevr. N.H. van den Broek – Laman Trip mr. J.F.J.M. de Haas

111

OVERIGE GEGEVENS WINSTBESTEMMING De statuten van de vennootschap bepalen dat het resultaat na belastingen ter beschikking staat aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders. De te verdelen winst over het boekjaar 2011 bedraagt € 152,0 miljoen. Conform eerder besluit van de Raad van Commissarissen is de basis voor de berekening van de overige reserves vastgesteld op een gemiddelde maandomzet. Dat houdt in dat niets aan de overige reserves hoeft te worden toegevoegd. De voor uitkering beschikbare winst zou daarmee uitkomen op € 152,0 miljoen. Voorgesteld wordt een dividend uit te keren van € 152,0 miljoen. In afwachting van het besluit van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders, is dit voorstel niet verwerkt in de jaarrekening.

GEBEURTENISSEN NA BALANSDATUM Na balansdatum hebben zich geen noemenswaardige gebeurtenissen voorgedaan welke invloed hebben op de jaarrekening 2011.

112

FINANCIËN - OVERIGE GEGEVENS

CONTROLEVERKLARING VAN DE ONAFHANKELIJKE ACCOUNTANT Aan: de aandeelhouder van Stedin Netbeheer B.V.

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit rapport opgenomen jaarrekening 2011 van Stedin Netbeheer B.V. te Rotterdam gecontroleerd. De jaarrekening omvat de geconsolideerde en de enkelvoudige jaarrekening. De geconsolideerde jaarrekening bestaat uit de geconsolideerde balans per 31 december 2011, het geconsolideerde overzicht van gerealiseerde en niet-gerealiseerde resultaten, het mutatieoverzicht eigen vermogen en het kasstroomoverzicht over 2011 en de toelichting waarin opgenomen een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen. De enkelvoudige jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per 31 december 2011 en de enkelvoudige winst-enverliesrekening over 2011 met de toelichting, waarin opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen.

Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW), alsmede voor het opstellen van het jaarverslag in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Het bestuur is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten.

Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijking van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico's dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door het bestuur van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

113

FINANCIËN - OVERIGE GEGEVENS

Oordeel betreffende de geconsolideerde jaarrekening Naar ons oordeel geeft de geconsolideerde jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stedin Netbeheer B.V. per 31 december 2011 en van het resultaat en de kasstromen over 2011 in overeenstemming met International Financial Reporting Standards zoals aanvaard binnen de Europese Unie en met Titel 9 Boek 2 BW.

Oordeel betreffende de enkelvoudige jaarrekening Naar ons oordeel geeft de enkelvoudige jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van Stedin Netbeheer B.V. per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW.

Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amsterdam, 21 maart 2012 Deloitte Accountants B.V. Was getekend Drs. B.C.J. Dielissen RA

114

APPENDIX GEREGULEERDE TAKEN NETBEHEER De netbeheerder heeft krachtens de Elekriciteitswet in het kader van het beheer van de netten in het voor hem krachtens artikel 36 van voornoemde wet vastgestelde gebied tot taak: • de door hem beheerde netten in werking te hebben en te onderhouden; • de veiligheid en betrouwbaarheid van de netten en van het transport van elektriciteit over de netten op de meest doelmatige wijze te waarborgen; • de netten aan te leggen, te herstellen, te vernieuwen of uit te breiden; • voldoende reservecapaciteit voor het transport van elektriciteit aan te houden; • op grond van artikel 23 derden te voorzien van een aansluiting; • op de netten en hun desgevraagd een meter ter beschikking te stellen; • op grond van artikel 24 ten behoeve van derden transport van elektriciteit uit te voeren; • het bevorderen van de veiligheid bij het gebruik van toestellen en installaties die elektriciteit verbruiken; • op verzoek van een producent vast te stellen of diens productie-installatie geschikt is voor de opwekking van duurzame energie, dan wel of er sprake is van een installatie voor warmtekrachtkoppeling met een bij ministeriele regeling vast te stellen mate van reductie van de uitstoot van kooldioxide, alsmede of de meetinrichting geschikt is voor de meting van de elektriciteit die met de productieinstallatie wordt opgewekt en op een net of installatie ingevoed; • de hoeveelheid elektriciteit te meten die afkomstig is van een productie-installatie voor duurzame elektriciteit of klimaatneutrale elektriciteit of van een installatie voor warmtekrachtkoppeling; • koppelingen met andere netten te realiseren en reparaties aan zijn net uit te voeren; • onverminderd de artikelen 19 en 79, op een geschikte wijze gegevens te publiceren over koppelingen tussen de netten, gebruik van de netten en de toewijzing van transportcapaciteit; • afnemers alle gegevens te verstrekken die zij voor een efficiënte toegang tot het net nodig hebben; • voorzieningen te treffen in geval van faillissement van een leverancier van elektriciteit aan afnemers als bedoeld in artikel 95a, eerste lid. De netbeheerder heeft krachtens de Gaswet 2 in het kader van het beheer van de netten tot taak: • zijn gastransportnet op economische voorwaarden in werking te hebben, te onderhouden en te ontwikkelen op een wijze die de veiligheid, doelmatigheid en betrouwbaarheid van dat gastransportnet waarborgt en het milieu ontziet; • het verstrekken aan andere netbeheerders, gasopslagbedrijven en LNG-bedrijven van voldoende informatie om te waarborgen dat het transport en de opslag van gas en de daarmee verbonden gastransportnetten op een veilige en doelmatige wijze kan plaatsvinden; • het verstrekken aan gebruikers van het gastransportnet van alle gegevens die zij nodig hebben voor een efficiënte toegang tot het net; • het bevorderen van de veiligheid bij het gebruik van toestellen en installaties die gas verbruiken; • koppelingen met andere gastransportnetten te realiseren enreparaties aan zijn gastransportnet uit te voeren; • onverminderd artikel 37, op geschikte wijze gegevens te publiceren over koppelingen tussen transportnetten, het gebruik van die netten en de toewijzing van transportcapaciteit; • voorzieningen te treffen in geval van een faillissement van een leverancier van gas aan afnemers als bedoeld in artikel 43, eerste lid; • zich te onthouden van iedere vorm van discriminatie tussen gebruikers van de gastransportnetten.

115