Jaarverslag 2006 Jaarverslag 70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw1 1
english summary
20 april 2007 dit verslag is vastgesteld overeenkomstig artikel 23, lid 2 van de statuten
Aangesloten ondernemingen
toelichting Jaarrekening
Toelichting jaarrekening 2005
2006
Jaarrekening
JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V.
12-06-2007 17:41:20
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
PE R S ON A L I A Raad van Commissarissen Mr. R.E. Rogaar (voorzitter vanaf 15 december 2006, externe deskundige) Drs. M.J. Hartvelt (voorzitter tot 15 december 2006) L. Zegers RA (vanaf 15 december 2006, op voordracht verzekeringnemers) A. Boeve (op voordracht werknemers) J.M.M. Orie (op voordracht niet-actieven) J.W. Rietmulder (vanaf 16 juni 2006, externe deskundige) M.A. van Husen (tot 16 juni 2006) Beleggingscommissie Drs. D. Wenting AAG RBA (voorzitter) Drs. E.M. Knoope RBA Drs. J.B. Molenkamp RBA RO W. Stutvoet D.A. Visser Directie Drs. Ph.D.H. Menco RBA, algemeen directeur A. Nieuwenhuizen, actuarieel analist AG, directeur
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Certificerend actuaris Drs. H.A. Haamke AAG, PricewaterhouseCoopers
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw2 2
Accountant W. Teeuwissen RA, KPMG Accountants N.V.
12-06-2007 17:41:21
Jaarrekening Balans Winst- en verliesrekening Kasstroomoverzicht Winstanalyse Toelichting jaarrekening Toelichting balans Toelichting winst- en verliesrekening Toelichting winstanalyse
36 38 40 41 44 49 56 60
Overige gegevens Resultaatbestemming English summary Annual accounts Accountantsverklaring
64 65 68 73
Bijlage Verzekerde ondernemingen
75
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw3 3
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
4 5 9
Toelichting jaarrekening 2005
Jaarverslag 2006 Kerncijfers Verslag Raad van Commissarissen Verslag directie
Aangesloten ondernemingen
I n ho u dsopgave
12-06-2007 17:41:21
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
kerncijfers Vergelijkende cijfers 2005 zijn pro forma opgenomen en voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Het betreft de cijfers van Stichting Pensioenfonds De Eendragt. KERNCIJFERS
2006
2005
3.537
2.772
323
347
premievrij verzekerden
5.111
4.058
gepensioneerden
4.292
4.128
13.263
11.305
Aantal polissen actieve deelnemers
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
arbeidsongeschikte deelnemers
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw4 4
2006
2005
Premies/koopsommen
125,0
30,6
Waardeoverdrachten: inkomend uitgaand
1,8 1,1
1,7 0,7
35,7
32,7
779,4
660,7
-
-29,0
3,3
-
972,5
863,6
36,8
30,8
Uitkeringen Pensioenverplichtingen Mutatie algemene reserve Mutatie eigen vermogen Beleggingen: belegd vermogen (marktwaarde) beleggingsinkomen
bedragen in miljoenen euro’s
12-06-2007 17:41:21
Vanaf de oprichtingsdatum van De Eendragt Pensioen N.V. op 17 februari 2006 heeft de Raad van Commissarissen (RvC) vijf maal vergaderd, waarvan één maal telefonisch.
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
V E R S L AG R A A D VA N COMM IS SA R IS S E N
Bij de oprichting van de vennootschap bestond de RvC in eerste instantie uit de vier voormalige leden van het dagelijks bestuur van Stichting Pensioenfonds De Eendragt, te weten de heren drs. M.J. Hartvelt (voorzitter), J.M.M. Orie, A. Boeve en M.A. van Husen.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw5 5
Aangesloten ondernemingen
Samenstelling RvC De aandeelhouder, Stichting De Eendragt Pensioen, heeft op 15 december 2006 haar goedkeuring verleend aan het reglement van de RvC. Hiermee samenhangend hebben zich aanzienlijke wijzigingen voorgedaan in de personele bezetting van de Raad. Conform het nieuwe reglement bestaat de RvC ten minste uit vier personen, maar de facto uit vijf personen. Naast de onafhankelijke voorzitter worden de leden voorgedragen door respectievelijk de verzekerde ondernemingen, de werknemers en de vertegenwoordigers van de niet-actieven in het bestuur van de Stichting De Eendragt Pensioen. Daarnaast wordt een RvC-lid benoemd op voordracht van de directie. Allen dienen zonder last of ruggespraak en in gezamenlijkheid te functioneren, waarbij de belangen van alle betrokkenen en de vennootschap naar vermogen gelijkelijk behartigd dienen te worden. Geen van de RvC-leden bezit aandelen of andere eigendomsrechten van de vennootschap. Wel hebben de heren Boeve, Orie en Zegers hun pensioen bij De Eendragt verzekerd. De externe leden ontvangen een passende remuneratie voor hun werkzaamheden, terwijl de door de ondernemingen, werkgevers en niet-actieven voorgedragen leden een onkostenvergoeding krijgen.
Toelichting jaarrekening 2005
Gedurende deze vergaderingen heeft de RvC zich gebogen over: - de vennootschappelijke structuur, - de strategie van de vennootschap, - de algemene en financiële risico’s, - de beheers- en controlesystemen, - het acquisitie- en het beleggingsbeleid in algemene zin, - een voorstel voor de aandeelhouder over de samenstelling en het reglement van de RvC, - de arbeidsvoorwaarden van de directie, - de remuneratie van de leden van de RvC, - de nieuwe huisvesting van de vennootschap, - de benoeming van de leden van de beleggingscommissie. Tevens heeft de RvC overleg gevoerd met de accountant en de actuaris van de vennootschap en, in afwezigheid van de directie, de honorering en bonus van de directie vastgesteld.
12-06-2007 17:41:22
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
De heer Van Husen had reeds bij aanvang van zijn werkzaamheden als commissaris te kennen gegeven zijn bestuurslidmaatschap van Stichting De Eendragt Pensioen, de statutaire opvolger van Stichting Pensioenfonds De Eendragt en enig aandeelhouder van de N.V., te willen continueren en daarom te zullen aftreden als commissaris. Dit heeft plaatsgevonden tijdens de aandeelhoudersvergadering van 16 juni 2006. Wij zijn de heer Van Husen zeer erkentelijk voor zijn inzet als lid van het algemeen en het dagelijks bestuur van het voormalige pensioenfonds alsmede zijn bijdrage aan de totstandkoming van de vennootschap gedurende 2005 en 2006. Tijdens de aandeelhoudersvergadering van 16 juni heeft de aandeelhouder, op aanbeveling van de directie, de heer J.W. Rietmulder benoemd als nieuw lid van de RvC voor een termijn van vier jaar. Het verheugt ons bijzonder dat de heer Rietmulder zijn pensioendeskundigheid en kennis van het verzekeringswezen ter beschikking stelt aan De Eendragt.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
De heer Hartvelt heeft, na tien jaar diverse bestuurlijke functies bekleed te hebben bij De Eendragt, besloten om eind 2006 terug te treden als voorzitter van de RvC. Hij is in de aandeelhoudersvergadering van 15 december 2006 afgetreden. Zijn verdiensten stemmen tot grote erkentelijkheid. Als lid van het algemeen bestuur, voorzitter van de beleggingscommissie tussen 1996 en 2002, als voorzitter van het bestuur van het pensioenfonds in de periode 2002-2006 en als voorzitter van de RvC van de vennootschap heeft hij een belangrijk stempel gedrukt op de continuïteit van De Eendragt en een onmisbare bijdrage geleverd aan de omvorming van pensioenfonds tot verzekeraar.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw6 6
De aandeelhouder heeft op 15 december 2006 de heer mr. R.E. Rogaar benoemd als nieuwe voorzitter van de RvC. De heer Rogaar beschikt over langjarige ervaring als leidinggevende en directievoorzitter van financiële instellingen en mede daarmee samenhangend ook over ruime expertise ten aanzien van acquisitieprocessen. Tegelijkertijd heeft de aandeelhouder de heer L. Zegers RA, werkzaam bij Loparex B.V., bereid gevonden om de RvC met zijn kennis en ervaring op financieel gebied te versterken. Hij neemt zitting op voordracht van de verzekerde ondernemingen. De heer Boeve, werkzaam bij StoraEnso, continueert zijn werkzaamheden binnen de RvC op voordracht van de werknemersvertegenwoordiging. Ten slotte vervult de heer Orie, inmiddels gepensioneerd bij Owens Corning, een gewijzigde positie in de Raad. Hij neemt zitting op voordracht van de niet-actieven vertegenwoordiging. Met zijn herbenoeming wordt tevens de door het bestuur van Stichting De Eendragt Pensioen gewenste continuïteit en binding met de verzekerde ondernemingen in de Raad gewaarborgd. Tot besluit De Raad van Commissarissen spreekt zijn vertrouwen uit in het gevoerde beleid van de directie, de financiële soliditeit en de positionering van de vennootschap. Tevens meent de RvC dat de vier acquisities van verzekerde ondernemingen gedurende 2006 een positieve bijdrage leveren aan de continuïteitsborging van de vennootschap. Het strategische beleid, waaronder acquisities en het daarmee samenhangende risicoprofiel, alsmede het serviceniveau, staan centraal in de beraadslagingen van de Raad.
12-06-2007 17:41:22
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
De RvC is de directie en de medewerkers van De Eendragt erkentelijk voor de grote inzet, aandacht en creativiteit waarmee de belangen van alle deelnemers en de verzekerde ondernemingen worden gediend. Ook spreekt de Raad zijn waardering uit voor de wijze waarop de omvorming van pensioenfonds tot verzekeraar is geëffectueerd en heeft bijgedragen aan de groei van de onderneming. Amsterdam, 20 april 2007
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw7 7
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Mr. R.E. Rogaar (voorzitter) A. Boeve J.M.M. Orie J.W. Rietmulder L. Zegers RA
12-06-2007 17:41:22
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw8 8
12-06-2007 17:41:22
Het eerste boekjaar van de nieuwe vennootschap loopt gelijk aan het kalenderjaar. Dit jaarverslag betreft dus geheel 2006. Het laatste verslagjaar van het voormalige pensioenfonds eindigde per ultimo 2005. Voor zover het pensioenfonds nog activiteiten uitoefende in het afgelopen jaar, zijn deze volledig opgenomen in het verslag van de vennootschap. De gewijzigde organisatie Het bestuur van het voormalige pensioenfonds had de uitdrukkelijke wens geuit om zoveel mogelijk van de oude structuur te handhaven in de nieuwe onderneming. De gekozen opzet maakt dat mogelijk. Stichting De Eendragt Pensioen heeft een paritair
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw9 9
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
Toelichting jaarrekening 2005
Een nieuw begin De Eendragt gelijkt een vogel Phoenix die zich telkens hernieuwt. In 1921 begon het papierconcern Van Gelder Zonen met een toen nog ongebruikelijke eigen pensioenvoorziening voor zijn hoger kader. Daartoe richtte het N.V. Pensioenverzekeringsmaatschappij De Eendracht op. Deze ging in 1941 over in twee pensioenfondsen voor respectievelijk arbeiders en beambten. Pas in 1967 fuseerden deze fondsen tot één collectief pensioenfonds voor alle medewerkers van Van Gelder. Na het faillissement van de onderneming in 1981 besloten de doorstartende bedrijfsonderdelen en de curator tot voortzetting van het pensioenfonds onder de naam Stichting Pensioenfonds De Eendragt, genoemd naar de papiermolen in Wormer waar het Van Gelder concern ooit begon. Gedoogd door de toezichthouder ontstond een uniek fonds met in eerste instantie twaalf ondernemingen en een grote, voor rekening en risico van De Eendragt komende groep niet-actieven (gepensioneerden en gewezen deelnemers). Ofschoon op veel gebieden de risico’s werden gedeeld en het aan onderlinge solidariteit niet ontbrak, hadden de verschillende sponsors – veelal elkaars concurrenten – ieder hun eigen pensioenregeling, depot en dekkingsgraad binnen het fonds. Naar buiten toe rapporteerde De Eendragt als één geheel. Op 1 januari 2007 werd de Pensioen- en Spaarfondsenwet uit 1952 vervangen door de Pensioenwet. Deze verbood met zoveel woorden de bij De Eendragt sinds 1982 gebruikte opzet. Daarop vooruitlopend stuurde De Nederlandsche Bank (DNB) in augustus 2004 een brief, waarin het pensioenfonds werd gesommeerd om haar statuten aan te passen. Aangezien de deelnemende ondernemingen hun strikt gescheiden onderlinge verhoudingen wilden continueren, werd na veel studie en overleg besloten tot de omvorming van het pensioenfonds in een levensverzekeringsmaatschappij die zich toelegt op collectieve pensioenvoorzieningen. Na het groene licht van DNB splitste op 17 februari 2006 Stichting Pensioenfonds De Eendragt een dochter af, De Eendragt Pensioen N.V., waarin op het zelfde moment alle verplichtingen en bezittingen van het fonds geruisloos overgingen. Tegelijkertijd veranderde de Stichting haar statuten. Het pensioenfonds werd vanaf dat moment enig aandeelhouder van de vennootschap en wijzigde haar naam in Stichting De Eendragt Pensioen. De feitelijke verzekeringsvergunning van DNB ontving De Eendragt op 14 maart 2006.
Aangesloten ondernemingen
V E R S L AG D I R EC T I E
12-06-2007 17:41:22
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
samengesteld bestuur dat bestaat uit vertegenwoordigers van de verzekeringnemers (vroeger de werkgevers), de deelnemers (vroeger de werknemers) en de niet-actieven. Dit brede bestuur, dat eind van het verslagjaar 32 leden telde, heeft in 2006 twee maal vergaderd: op 16 juni en op 15 december. Aansluitend aan de bestuursvergaderingen werd een aandeelhoudersvergadering gehouden, waarin de besluiten ten aanzien van de vennootschap vielen. Aangezien de Stichting enig aandeelhouder is, gebeurt dat qualitate qua altijd unaniem en op basis van besluiten van het bestuur van genoemde stichting.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Voor het meer frequente toezicht op de organisatie heeft de door de aandeelhouder benoemde Raad van Commissarissen de functie van het vroegere dagelijks bestuur overgenomen. Inmiddels heeft deze raad haar eigen reglement en is de samenstelling van de RvC dienovereenkomstig aangepast. Voor nadere details verwijzen wij naar het verslag van de Raad van Commissarissen. Uiteraard heeft de vennootschap een directie, bestaande uit twee leden, die gezamenlijk verantwoordelijkheid dragen en rekening en verantwoording afleggen aan de RvC en de aandeelhouder, in casu het bestuur van Stichting De Eendragt Pensioen. Binnen de directie bestaat een taakverdeling, waarbij de heer Menco eerste aanspreekpunt vormt voor de in- en externe toezichthoudende organen en als bijzonder aandachtsgebieden de beleggingen en de externe communicatie heeft, terwijl de heer Nieuwenhuizen zich meer toelegt op de administratie, het actuariaat en de totstandkoming van overeenkomsten met de verzekerde ondernemingen. Naast deze individuele specialismen streven beide directeuren naar een gezamenlijke directievoering. Dit heeft in het verslagjaar geleid tot een reeks besluiten ten aanzien van onder meer de strategie van de organisatie op langere termijn, het acquisitiebeleid en tot een viertal acquisities. Ten slotte heeft het voormalige pensioenbureau nu de status van zelfstandige onderneming met een eigen budgetverantwoordelijkheid en een eigen vermogen. Pensioenfondsen bezitten de mogelijkheid om risico’s af te wentelen op de sponsor; verzekeraars kunnen dat niet en dragen zelf bepaalde risico’s. Acquisities Het beleid voor toekomstige acquisities heeft de vennootschap inmiddels in nauwe samenspraak tussen directie en Raad van Commissarissen vastgelegd. Enerzijds streeft De Eendragt naar verdere groei ten behoeve van schaalvoordelen en de continuïteit van de organisatie op lange termijn. Anderzijds worden de belangen van de bestaande relaties scherp in het oog gehouden. De hoge kwaliteit van de dienstverlening dient bij verdere expansie van het aantal cliënten onverminderd in stand te blijven. Beleggingsbeleid De overgang naar verzekeraar stelt ook nieuwe eisen aan het beleggingsbeleid dat de risico’s van alle participanten, inclusief die van de vennootschap zelf, dient te minimaliseren. Voor een gedetailleerde beschrijving van de doorgevoerde aanpassingen wordt verwezen naar het betreffende hoofdstuk in dit verslag. In algemene zin heeft de
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw10 10
10
12-06-2007 17:41:23
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
directie veel aandacht geschonken aan onderzoek naar de optimale middelenverdeling op zowel de korte als de lange termijn uitgaande van het maximaal aanvaardbare risico. Bij de totstandkoming en implementatie van het beleid steunt de directie op de kritische adviezen en beoordelingen van de beleggingscommissie. Deze borgt ook het toezicht van de Raad van Commissarissen op dit gebied door gevraagd en ongevraagd te rapporteren over de gemaakte afspraken en de naleving daarvan. Personeelszaken In samenhang met de hoge interne eisen aan de kwaliteit en servicegerichtheid van de organisatie en de recente acquisities heeft De Eendragt het personeelsbestand gedurende 2006 verder uitgebreid. Op zowel de pensioenadministratie als het actuariaat werd een nieuwe medewerker aangetrokken. Daarmee kwam de totale staf per 1 januari 2007 uit op 14 mensen, ofwel 12,25 fte’s. De grote stabiliteit in de bezetting kwam opnieuw tot uitdrukking in het ontbreken van enig personeelsverloop gedurende het verslagjaar. Het ziekteverzuim kwam uit op 1,8% tegen 5,3% in 2005. Dit laatste cijfer werd echter sterk beïnvloed door één chronisch zieke medewerker die begin van het verslagjaar helaas volledig arbeidsongeschikt werd verklaard.
Nieuwe huisvesting Mede door de uitbreiding van het aantal medewerkers ontstond een tekort aan kantoorruimte in de sinds 1989 in gebruik zijnde huisvesting te Hoofddorp. Aangezien het pand bovendien niet meer voldeed aan de eisen van deze tijd, de verhuurder niet bereid bleek om in het gebouw te investeren en de nieuwe positie van De Eendragt een wat representatievere huisvesting wenselijk maakte, werd begin 2006 besloten om te zien naar een ander kantoorpand. Na een korte zoektocht viel de keus op een vleugel van een geheel gerenoveerd gebouw aan de De Boelelaan in Amsterdam. Naast de prettige, lichte ruimte, de moderne outillage en de aanwezigheid van een receptie, speelde de uitstekende bereikbaarheid per openbaar vervoer en de parkeerfaciliteiten een belangrijke rol bij de keuze. Na een sobere verbouwing van de gehuurde ruimte vond eind november de verhuizing plaats. De vennootschap hoopt met dit kantoorpand voor lange tijd weer een gepaste huisvesting te hebben betrokken met voldoende capaciteit om de personeelsbezetting de komende jaren te kunnen laten aansluiten op de verwachte groei van de onderneming.
11
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw11 11
Aangesloten ondernemingen
De directie spreekt haar grote erkentelijkheid uit voor de toewijding van de mede– werkers. De omvorming naar verzekeraar, de daarmee samenhangende, noodzakelijke mentaliteitsverandering en de werkdruk die voortvloeide uit de acquisities hebben een aanzienlijk beroep gedaan op de inzet en flexibiliteit van de organisatie. Dat desondanks het niveau van dienstverlening bij de aangesloten ondernemingen en de deelnemers als onveranderd hoog werd ervaren, tekent de bedrijfscultuur, de mentaliteit en de collegialiteit van de medewerkers van De Eendragt.
Toelichting jaarrekening 2005
Naar verwachting zal ook in 2007 het aantal werknemers verder toenemen.
12-06-2007 17:41:23
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
NPN Award De ontwikkelingen bij De Eendragt, met name de omvorming naar verzekeraar en de unieke wijze waarop dat heeft plaatsgevonden, is niet onopgemerkt voorbij gegaan aan de professiegenoten. Begin november mochten wij ons verheugen in de toekenning van de NPN Award voor een “uitzonderlijke bijdrage aan de Nederlandse pensioenfondssector”. De prijs werd uitgereikt door het blad NPN, uitgegeven door Financial Times op voorstel van een vakjury. Deze prees met name het innovatieve en trendsettende initiatief tot omvorming naar verzekeraar, waarbij “…vele van de kenmerkende eigenschappen van een pensioenfonds behouden blijven…”. De directie beschouwt deze prijs als een gewaardeerde toekenning voor de inspanningen en creativiteit van het volledige team waarop De Eendragt Pensioen N.V. bouwt aan de toekomst.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
PE NS IOE N E N Acquisities In 2006 zijn vier nieuwe pensioencontracten tot stand gekomen. Het aantal nieuwe deelnemers bedraagt 1.783 waarvan 1.050 actieven. Het inbrengen van deze deelnemers in de geautomatiseerde pensioenadministratie vormde een leertraject voor de organisatie en betekende, met name door de kwaliteit van de aangeleverde bestanden, meer werk dan voorzien. Met de nieuwe contracten is een belangrijke stap gezet voor verdere acquisities en wordt een eerste invulling gegeven aan de groeidoelstelling. Gegadigden melden zich nog steeds spontaan voor een gesprek en een offerte. Structuur De Eendragt Pensioen N.V. is voortgekomen uit een juridische afsplitsing van Stichting Pensioenfonds De Eendragt. Met deze wijze van oprichting gaan alle lopende rechten en plichten geruisloos over. De overgang naar verzekeraar vereiste dat de pensioenovereenkomsten onder de Pensioen- en Spaarfondsenwet herzien moesten worden. De actuariële en bedrijfstechnische nota (ABTN), waaronder het pensioenfonds haar eigen beheer voerde, is door de overgang vervallen. In deze ABTN stonden onder andere afspraken tussen de verzekeringnemer en de verzekeraar. Deze afspraken dienden te worden vastgelegd in een nieuw pensioencontract dat bovendien aan de Wet toezicht verzekeringsbedrijf 1993 (Wtv) moest voldoen. Ook zijn in 2006 de algemene verzekeringsvoorwaarden opgesteld die onderdeel zijn van de nieuwe contracten. Pensioenregelingen Door de nieuwe juridische structuur zijn alle pensioenreglementen per 1 januari 2006 aangepast. In samenhang met fiscale veranderingen hebben ondernemingen met een prepensioenregeling hun regeling moeten wijzigen, hetgeen eveneens een aanpassing van het pensioenreglement meebracht. Bij deze ondernemingen zijn de aanspraken onder de oude regeling ingebracht in de nieuwe regeling.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw12 12
12
12-06-2007 17:41:23
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
Per 1 januari 2006 is de Wet op de Arbeidsongeschiktheidsverzekering (WAO) vervangen door de Wet Werk en Inkomen naar Arbeidsvermogen (WIA). De WIA kent de Inkomensvoorziening Volledig Arbeidsongeschikten (IVA) en de Werkhervattingsregeling Gedeeltelijk Arbeidsgeschikten (WGA). De WIA heeft gevolgen voor de pensioenregelingen en -reglementen. Dit geldt voor de bovenwettelijke verzekering, het voormalige WAO-excedent en ook voor de reglementaire bepalingen inzake premievrije pensioenopbouw bij arbeidsongeschiktheid.
Communicatie De aanpassingen aan de pensioenplanner konden in 2006 niet worden afgerond doordat de herziening van de pensioenregelingen, met name de wijzigingen door het vervallen van prepensioen, moeilijk inpasbaar bleken in de bestaande software van de externe leverancier. Dit project zal naar verwachting medio 2007 worden afgerond, waarna de versie met data per 1 januari 2007 voor de ondernemingen beschikbaar komt. Ook aan nieuwe themaboekjes wordt nog gewerkt. Wel is de website helemaal vernieuwd en aangepast aan de nieuwe huisstijl. Pensioensparen en beschikbare premie Een recent aangesloten onderneming heeft voor haar nieuwe medewerkers standaard een pensioenvoorziening op basis van een beschikbare premieregeling ingevoerd. Deze regelingen mogen zich de laatste jaren in toenemende populariteit verheugen. Vooral de gewijzigde boekhoudkundige waardering van de pensioentoezeggingen voor beursgenoteerde ondernemingen resulteert in de overgang van eind- en middelloon
13
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw13 13
Aangesloten ondernemingen
IFRS De Eendragt heeft gedurende korte tijd als dienstverlening IFRS berekeningen uitgevoerd voor de aangesloten ondernemingen. Hierbij werd gebruik gemaakt van licentiesoftware. In de praktijk bleek het niet haalbaar de dienstverlening uitsluitend te beperken tot de berekeningen. De IFRS regelgeving heeft inmiddels een grote vlucht genomen, waarbij bijna elke beslissing op pensioengebied een effect heeft op de IFRS berekening en De Eendragt steeds vaker gevraagd werd de complexe IFRS-regelgeving te interpreteren. Omdat De Eendragt geen IFRS specialist heeft, is in 2006 voor een meer uitgebreide IFRS-dienstverlening een samenwerkingsverband aangegaan met Deloitte. De Eendragt levert in dit verband de benodigde data voor de berekeningen op uniforme wijze aan.
Toelichting jaarrekening 2005
Pensioenpremie In 2006 is de geboekte pensioenpremie toegenomen met € 94,4 miljoen tot € 125,0 miljoen. Deze stijging is het gevolg van: - afspraken die met de aangesloten ondernemingen zijn gemaakt in verband met het handhaven van de dekkingsgraad; - de toetreding van ondernemingen, waarbij de elders opgebouwde pensioenaanspraken en –rechten bij De Eendragt zijn ingekocht. Het verschil met de benodigde premie bedroeg in 2006 € 13,7 miljoen. Dit verschil is mede ten laste gebracht van de individuele depots van de ondernemingen.
12-06-2007 17:41:23
naar beschikbare premieregelingen. Hierbij draagt de deelnemer het beleggingsrisico, terwijl de onderneming zich verplicht om jaarlijks een van te voren afgesproken premie te betalen. In goede beurstijden betekent dat voor de deelnemer dat deze een riant pensioen kan opbouwen. Als de rendementen tegenvallen, zal de opbouw minder voorspoedig verlopen. Eind 2006 bedroeg het totale bedrag aan pensioensparen en beschikbare premie € 35,4 miljoen. In samenhang met de wettelijke zorgplicht, die in de Pensioenwet per 1 januari 2007 nog verder wordt aangescherpt, heeft De Eendragt alle deelnemers in genoemde regelingen ingedeeld in leeftijdklassen. Naargelang de pensioendatum nadert, dient het beleggingsrisico te dalen. Er blijft immers een kortere periode over om verliezen te compenseren met hoge rendementen. Alle deelnemers hebben begin 2006 een uitgebreide brief ontvangen over de verschillende risicoklassen, de persoonlijke indeling in een bepaalde groep en een uitvoerige toelichting op de gekozen systematiek met een historisch overzicht van de in het verleden behaalde rendementen en risico’s. Daarbij kregen alle deelnemers separaat voor pensioensparen en de beschikbare premieregelingen de keuze om naar eigen inzicht van de standaardindeling af te wijken. Jaarlijks kan de deelnemer vóór 1 januari schriftelijk aan De Eendragt meedelen dat hij het volgende jaar zijn risicoklasse wenst te wijzigen. Ten opzichte van het tot 2006 gehanteerde systeem zijn in de nieuw ingevoerde systematiek meer risicoklassen beschikbaar, terwijl de deelnemer altijd de totale opbrengst, inclusief koersfluctuaties, ontvangt. Voorheen betekende de keuze voor uitsluitend vastrentende waarden dat koersfluctuaties in de rendementsbijschrijving buiten beschouwing bleven. Deelnemers hadden in 2006 de keuze uit zes risicoklassen, variërend van 100% obligaties tot 100% aandelen. De vastrentende waarden worden daarbij gespreid over staats- en bedrijfsleningen, terwijl de aandelenbeleggingen over Europa, de rest van de ontwikkelde wereld en de opkomende markten gediversifieerd worden. Onderstaand overzicht geeft de leeftijdklassen weer met daarbij de standaard middelenverdeling en het in 2006 gerealiseerde rendement. Door de stijgende rente bleef de totale opbrengst op obligaties sterk achter bij die van aandelen. Mede gezien de onzekere vooruitzichten voor de vastrentende markten in 2007 heeft de directie besloten om voor 2007 een zevende risicoklasse toe te voegen aan het spectrum, te weten 100% liquiditeiten. De opbrengst van deze keuze ligt fractioneel onder het niveau van de éénmaands geldmarktrente. Deelnemers uit de voorheen 100% obligatieklasse kregen de keuze om naar dit risicovrije rendement over te stappen. Gedurende 2007 zal de gehanteerde systematiek van de spaar- en beschikbare premie regelingen opnieuw worden bezien in het kader van de gewijzigde wetgeving.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw14 14
14
12-06-2007 17:41:24
obligaties
aandelen
rendement 2006
1 60 – 65 jaar
100%
0%
0,03%
2 55 – 60 jaar
80%
20%
3,48%
3 50 – 55 jaar
60%
40%
6,94%
4 45 – 50 jaar
40%
60%
10,39%
5 40 – 45 jaar
20%
80%
13,85%
0%
100%
17,30%
Risicoklasse en leeftijd
6 jonger dan 40 jaar
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
Spaar- en beschikbare premie regelingen
Overlijden Het resultaat op overlijden was in 2006 positief. De ontvangen risicopremies vermeerderd met de vrijval aan voorziening wegens overlijden waren afdoende om de toename van de voorziening wegens overlijden te dekken. Kosten De directe en indirecte kosten van de beleggingen worden in mindering gebracht op het beleggingsresultaat. In de voorziening verzekeringsverplichtingen is een administratiereserve en een opslag voor excassokosten opgenomen. Daarnaast betalen de verzekeringnemers afhankelijk van het aantal verzekerden een procentuele kostenopslag berekend over de pensioengevende grondslag. Deze drie beschikbare kostenopslagen waren voldoende om de kosten, na aftrek van de hiervoor aangegeven beleggingskosten, te dekken. Pensioenadministratie In 2006 zijn voor de pensioenregelingen met prepensioen conversies doorgevoerd naar nieuwe pensioenregelingen. Voor de nieuwe contractanten is de geautomatiseerde pensioenadministratie op een aantal punten aangepast. De nieuwe verzekerden zijn inmiddels volledig opgenomen.
15
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw15 15
Aangesloten ondernemingen
Arbeidsongeschiktheid In 2006 zijn de kosten van het premievrij voortzetten van de pensioenopbouw wegens arbeidsongeschiktheid gehandhaafd op een laag niveau. De daarvoor in de premie begrepen opslag was in 2006 toereikend. Met de invoering van de WIA is een einde gekomen aan de verzekering van het WAO-hiaat. De Eendragt heeft het uitlooprisico van de WAO-hiaat-verzekering overgenomen tegen betaling van één jaarpremie voor deze verzekering. Hiermee kunnen de opgebouwde WAO-hiaat-buffers worden afgewikkeld. In 2006 is hiermee een begin gemaakt.
Toelichting jaarrekening 2005
Technisch resultaat Onder technisch resultaat wordt verstaan het resultaat op arbeidsongeschiktheid, overlijden en kosten. In de nieuwe pensioencontracten zijn bepalingen opgenomen over winstdeling in het technische resultaat van de verzekeraar. Het resultaat over de drie genoemde componenten wordt gecumuleerd over de contractsperiode. In principe vindt winstdeling aan het einde van de contractsperiode plaats.
12-06-2007 17:41:24
Door de gewijzigde pensioencontracten, waarin ook een service level agreement is opgenomen, zullen processen en dienstverlening een nadere analyse dienen te ondergaan. Hiermee is inmiddels aangevangen. De vraag naar individueel pensioenadvies is toegenomen, zeker nadat in veel pensioenregelingen het prepensioen is gecompenseerd door een hoger ouderdomspensioen vanaf 65 jaar. De flexibiliteit in de pensioenregeling die De Eendragt biedt is onveranderd hoog. Deze twee elementen doen de vraag naar berekeningen bij pensioneren toenemen. Verzekerden die in dienst treden, hebben doorgaans een waardeoverdracht vanuit een andere verzekeraar waarbij veel maatwerk wordt geleverd in de advisering. Indexatie De Eendragt kent de mogelijkheid voor de verzekeringnemer om de niet-actieven onder te brengen in het algemene depot niet-actieven van De Eendragt. Als nietactieven worden beschouwd de pensioentrekkenden, de “slapers” (verzekerden van wie de deelname aan de pensioenregeling is geëindigd, bijvoorbeeld door ontslag) en de verzekerden aan wie wegens arbeidsongeschiktheid vrijstelling van premiebetaling is verleend. Indien een verzekerde in het algemene depot is opgenomen, verzorgt De Eendragt de voorwaardelijke indexatie. De indexatie is afhankelijk van de op marktrente berekende dekkingsgraad in het algemene depot. Is deze op 31 december op meer dan 115% geprognosticeerd dan wordt het volgende jaar geïndexeerd waarbij de dekkingsgraad na indexatie niet beneden 115% mag dalen. Tot 1 januari 2006 werd altijd op 1 juli geïndexeerd. Door de komst van nieuwe contracten zijn ook andere indexatiemomenten ontstaan. De peildatum voor de index ligt altijd drie maanden voor het indexatiemoment. In 2006 zijn de ingegane pensioenen en de pensioenaanspraken van de “slapers” aangepast aan de kosten van levensonderhoud en hiermee volledig waardevast gebleven. Voor de verzekerden met premievrijstelling wegens arbeidsongeschiktheid is het fictieve salaris voor de pensioenberekening in 2006 aangepast met de loonindex. Met de indexatie in het algemeen depot was in 2006 een bedrag gemoeid van € 5,7 miljoen. Ontwikkeling depots en eigen vermogen De depots van de contracten bevatten doorgaans een buffer die onder andere gebruikt wordt om financiering tegen doorsneepremie mogelijk te maken. Ook kan een tegenvallende overrente worden gecompenseerd. Het eigen vermogen van De Eendragt kent een separate ontwikkeling. Dit eigen vermogen is gevormd uit de beleggingsreserve van Stichting Pensioenfonds De Eendragt. In onderstaande tabel is het verloop weergegeven van de depotbuffers en het eigen vermogen in 2006.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw16 16
16
12-06-2007 17:41:24
DEPOTBUFFERS
eigen vermogen
Boekwaarde per 01-01-2006
49.870
159.365
Ten laste van depotbuffers
-6.197
-
-
3.299
43.673
162.664
Resultaat boekjaar Boekwaarde per 31-12-2006
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
ontwikkeling depotbuffers en eigen vermogen
bedragen in duizenden euro’s
De in het lange termijn beleid verankerde middelenverdeling wordt door de directie jaarlijks vastgelegd in een geactualiseerd beleggingsplan met een horizon van één tot drie jaar. Dit plan bevat tevens het beleid ten aanzien van de afdekking van het renteen inflatierisico. Alvorens het beleggingsplan wordt geïmplementeerd, vindt eerst een uitvoerige discussie plaats met de beleggingscommissie van De Eendragt. Deze bestaat uit twee vertegenwoordigers van de verzekerde ondernemingen en drie externe deskundigen. De beleggingscommissie toetst de voornemens van de directie, adviseert over het gevoerde beleid en ziet toe op de uitvoering van de afspraken. Belangrijkste aspecten beleggingsplan 2006 In het beleggingsplan 2006 stonden drie aspecten centraal: 1. de afdekking van het renterisico; 2. de afdekking van het inflatierisico; 3. de splitsing van het beleggingsbeleid in een separaat beleid voor de actieven en de niet-actieve deelnemers.
17
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw17 17
Aangesloten ondernemingen
De basis van het beleggingsbeleid Centraal in het beleggingsbeleid van De Eendragt Pensioen N.V. staat de beheersing van risico’s. Hiertoe behoren naast de onzekerheden van de financiële markten ook de risico’s die samenhangen met de ontwikkelingen van de kapitaalmarktrente en van de inflatie. In principe wordt iedere drie jaar met behulp van een daarin gespecialiseerde externe consultant een diepgaande studie gemaakt van het met elkaar samenhangende premie-, indexatie- en beleggingsbeleid op lange termijn (25 jaar). Deze zogeheten ALM-studie vormt de basis van de middelenverdeling op termijn van één tot drie jaar, rekening houdend met de ontwikkeling van alle aangegane pensioenverplichtingen van de verzekeringsmaatschappij en de ambitie deze zo mogelijk, zij het voorwaardelijk, waardevast te houden. Vanwege de ingrijpende gevolgen van de overgang naar verzekeraar heeft De Eendragt in 2005 een nieuwe ALM-studie laten maken. Gedurende 2006 is in het verlengde daarvan een groot aantal aanvullende scenario’s doorgerekend.
Toelichting jaarrekening 2005
B E L EG G I NG E N
12-06-2007 17:41:25
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Afdekking rente- en inflatierisico Het bestuur van Stichting Pensioenfonds De Eendragt had reeds in 2005 besloten om, vooruitlopend op de overgang van vaste rekenrente naar marktrente voor de verplichtingen, het risico van een dalende rente op de contante waarde van de toekomstige pensioenverplichtingen volledig af te dekken. Dit houdt in dat de gevoeligheid voor veranderingen in de rentestand, de rentegevoeligheid, van alle beleggingen zoveel mogelijk dient aan te sluiten bij die van de verplichtingen. Muteert de rente, dan zullen beide zijden van de balans een zelfde waardeontwikkeling te zien geven. Tevens had het toenmalige pensioenfondsbestuur besloten om de afdekking van de rentegevoeligheid uit te voeren met behulp van langlopende obligaties aangevuld met swaptions, opties op renteswaps. Deze aanpak heeft als groot voordeel dat nog geprofiteerd kan worden van een stijgende rente die de contante waarde van de toekomstige pensioenverplichtingen laat dalen. In nauwe samenspraak met de beleggingscommissie en met behulp van een externe consultant heeft de directie genoemde strategie tot afdekking van de rentegevoeligheid geïmplementeerd gedurende het vierde kwartaal 2005 en het eerste kwartaal van 2006. De obligatieportefeuille was reeds in 2005 aangepast op de nieuwe strategie. Gedurende 2006 is de kapitaalmarktrente gestegen, waardoor de waarde van de swaption positie in het verslagjaar daalde. Ook de verhoogde rentegevoeligheid van de obligatieportefeuille had een nadelig effect op het rendement. In totaal heeft de afdekking van de rentegevoeligheid in 2006 € 18,6 miljoen gekost, ofwel 2,1% van het gemiddeld belegd vermogen. Hier tegenover staat, dat de verplichtingen op marktwaarde zijn verminderd met € 59,3 miljoen. Per saldo heeft de afdekking van de rentegevoeligheid met swaptions en langlopende obligaties in plaats van swaps een positief resultaat opgeleverd van € 40,7 miljoen. De invloed van de afdekking van het renterisico op het rendement van de actieven en de niet-actieven vertoonde overigens grote verschillen. Bij de niet-actieven met hun relatief korte horizon van 10,5 jaar was de invloed van de rentestijging veel kleiner dan bij de actieven met een gemiddelde horizon van 22 jaar. Uiteraard hangt dit verschil in rentegevoeligheid samen met de naar verhouding nog lang lopende verplichtingen bij de actieven die immers gemiddeld een lagere leeftijd hebben. Naast de afdekking van de rentegevoeligheid heeft het toenmalige bestuur ook besloten om het inflatierisico voor de indexatie van de pensioenen zoveel mogelijk te beperken. De hiervoor gekochte inflation linked swaps hebben in het verslagjaar een batig saldo van € 784.500 opgeleverd. Splitsing portefeuille Naast de afdekking van risico’s is in nauw overleg met de beleggingscommissie en de aandeelhouder van De Eendragt Pensioen N.V. in het voorjaar van 2006 besloten tot splitsing van de tot dan toe als één geheel beheerde beleggingsportefeuille in twee afzonderlijke portefeuilles voor de actieven, respectievelijk de niet-actieven. De achterliggende gedachte van deze maatregel betrof het onderscheidenlijke risicoprofiel van beide groepen.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw18 18
18
12-06-2007 17:41:25
19
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw19 19
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
Toelichting jaarrekening 2005 Aangesloten ondernemingen
Bij de niet-actieven staat de veiligstelling van de voorwaardelijke indexatie centraal. In de afgelopen 22 jaar heeft De Eendragt steeds voor 100% de stijging van de consumentenprijsindex weten te compenseren in de pensioenen van de niet-actieven. Zolang de middelen daartoe toereikend zijn, heeft De Eendragt de ambitie om het historische indexatiebeleid te bestendigen. Daarbij geldt als criterium dat de verhouding tussen de verzekeringsverplichtingen niet-actieven op basis van marktrente plus een daartoe gereserveerd deel van het eigen vermogen van de verzekeraar, de bestemmingsreserve indexatie niet-actieven, ten opzichte van genoemde verplich– tingen na indexatie boven de 115% blijft. De actieven (bij verzekerde ondernemingen werkzame deelnemers) hebben gemiddeld een aanzienlijk langere horizon dan de niet-actieven. Zij kunnen daarom meer beleggingsrisico dragen, aangezien voor hen meer tijd resteert om eventuele vermogensverliezen te compenseren met toekomstige winsten. Ook uit het oogpunt van reduceren van de kostprijs van de pensioenregeling verdient een wat minder risico-avers beleggingsbeleid de voorkeur. Het nemen van extra risico wordt immers naar algemene verwachting op lange termijn gehonoreerd met een hoger rendement. Beide aspecten in ogenschouw nemend, dient het beleggingsbeleid voor de actieven dus wat risiconemender te worden ingevuld dan bij de niet-actieven. Dit betekent in de praktijk dat voor de actieven de middelenverdeling een hoger percentage zakelijke waarden, zoals aandelen en vastgoed, zal bevatten, terwijl de niet-actieven vooral vastrentende waarden, die in het algemeen minder volatiliteit kennen, in portefeuille zullen hebben. De feitelijke splitsing van de beleggingsportefeuille vond op 1 juli 2006 plaats. Tot die datum hadden de niet-actieven nog dezelfde middelenverdeling als de actieven. Wel hadden beide groepen al een gesepareerde afdekking van het rentegevoeligheidrisico. Medio 2006 is voor € 150 miljoen aan aandelen verkocht en zijn obligaties met een normale looptijd gekocht. Voorts werd de vastgoedportefeuille uitgebreid. Dit betrof zowel niet-beursgenoteerd Nederlands onroerend goed als een tweetal exchange traded funds ofwel indextrackers op de EPRA index voor beursgenoteerde vastgoedfondsen in continentaal Europa. Met laatstgenoemde belegging werd beoogd om een verdere spreiding in het vastgoedbelang van De Eendragt aan te brengen. Deze kwam ten goede aan zowel de actieven als de niet-actieven. De aankoop van het niet-beursgenoteerde vastgoed betrof een indirecte belegging in Nederlandse kantoren van topkwaliteit. Met deze transactie werd enerzijds tactisch geanticipeerd op een extra rendement ten gevolge van de vermindering van de leegstand in dit marktsegment en anderzijds meer evenwicht in de totale vastgoedportefeuille bewerkstelligd. De Eendragt belegde eind 2006 in zowel Nederlandse winkels, woningen, bedrijfsgebouwen en kantoren, als in internationaal gediversifieerd onroerend goed. Tegen het eind van het jaar vond een verdere vermindering plaats van de aandelenpositie, ditmaal van de actieven. Koersstijgingen hadden gezorgd voor een ongewenste overweging van aandelen in opkomende markten ten opzichte van de geambieerde middelenverdeling. Ten slotte kwam in november 2006 een omvangrijke transactie in vastrentende beleggingen tot stand (zie hierna bij vastrentende waarden).
12-06-2007 17:41:25
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Beleggingsbeleid In het volgende overzicht is de uitkomst van de samenstelling van het belegd vermogen per ultimo 2006 weergegeven in vergelijking met de middelenverdeling op basis van het beleggingsplan 2006. Belegd vermogen ultimo 2006 en beleggingsplan 2006 Actieven Realisatie
Beleggingsplan
Vastrentende waarden
40,8
47,0
Aandelen
39,2
37,4
5,5
5,4
Vastgoed
13,5
10,1
14,7
14,5
6,5
5,5
0,1
0,3
Liquide middelen en deposito’s
Toelichting jaarrekening 2005
(exclusief valuta- en renteafdekking)
Aangesloten ondernemingen
Niet-actieven Realisatie
79,7
Beleggingsplan
79,8
in procenten
Vastrentende waarden Gedurende 2006 gaf de kapitaalmarktrente na een langjarige periode met een dalende trend weer een forse stijging te zien. Deze vertaalde zich in lagere obligatiekoersen. De omslag in de rente kwam tot stand onder invloed van de aantrekkende economie in Europa en de daarmee samenhangende verkrapping van het monetaire beleid door de Europese Centrale Bank, de ECB. Naast een algemene stijging van de rente trad ook een aanzienlijke wijziging op in de vorm van de rentekromme, die bij verschillende looptijden de bijbehorende renteniveaus laat zien. Doordat de ECB vijf maal de officiële tarieven met 0,25% verhoogde tot 3,25% trad aanvankelijk een vervlakking van de curve op. Deze beweging zette vooral vanaf medio 2006 door als gevolg van een op dat moment inzettende daling van de lange rente. In december lieten obligatiemarkten juist een sterke koersreactie zien, waarbij praktisch alle opgebouwde winst gedurende de voorgaande vijf maanden weer verloren ging. Voor De Eendragt had de per saldo opwaartse rentebeweging tot gevolg, dat de relatief zwaar wegende en lang belegde obligatieportefeuille in waarde afnam. Bij de nietactieven werd dit effect gemitigeerd doordat vrijwel op het moment dat de rente op zijn top stond de vastrentende portefeuille werd vergroot van ruim 50 naar bijna 80% van het totaal voor deze groep belegde vermogen. Hier zou zonder de plotselinge rentestijging en het daarmee samenhangende verlies van ruim 1,6% in december een positief resultaat zijn geboekt. Bij de actieven trad een omgekeerd effect op doordat vanaf juli de weging van vastrentende waarden juist omlaag ging. Dat verklaart waarom het rendement van het vastrentende deel in beide portefeuilles vrijwel gelijk uitkomt.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw20 20
20
12-06-2007 17:41:26
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
EUROPESE RENTE 2006 4,5%
4,0%
3,5%
3,0%
2,5%
2,0%
jan
feb
mrt
apr
mei
jun
jul
10 jaar staat
aug
sep
okt
nov
dec
1 maand euribor
EUROPESE RENTEKROMME 2006 4,5%
4,0%
3,5%
2,0%
3
m
1
jr
3
jr
5
jr
7
jr
9
jr
15 primo
jr
30
jr
ultimo
Eind november 2006 vond omzetting plaats van de bestaande indexportefeuilles in staatsleningen en bedrijfsobligaties in een gecombineerd mandaat van staatsleningen met een extra rendement genererende strategie (portable alpha). Met behulp van een reeks aan tactische posities in de mondiale vastrentende en valutamarkten beoogt de externe vermogensbeheerder 1,5 à 2% per jaar toe te voegen aan de totale opbrengst van de onderliggende portefeuille. Mede dankzij het ontbreken van een verband (correlatie) met de rendementen op de overige beleggingen zal daarbij het extra risico relatief laag blijven. De Eendragt loopt met deze aanpak voorop in Europa. Alvorens definitief tot deze keuze te komen, zijn alle effecten op het rendement, alsmede de daarmee gepaard gaande risico’s grondig geanalyseerd in de eerder genoemde ALM-studie. Naast een omvangrijke obligatiepositie in euro’s bestond de vastrentende portefeuille nog uit Amerikaanse hoog rentende leningen, zogeheten high yield bonds. Het volledige dollarrisico hierop was het volle jaar strategisch afgedekt.
21
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw21 21
Aangesloten ondernemingen
2,5%
Toelichting jaarrekening 2005
3,0%
12-06-2007 17:41:27
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Ten slotte werd nog een bedrag aangehouden in kas tegen de geldmarktrente. Door het jaar heen fluctueerde het betreffende percentage sterk in samenhang met de toetreding van nieuwe ondernemingen en diverse effectentransacties. Eind december vonden stortingen plaats door twee nieuwe pensioencontracten, waardoor het liquiditeitensaldo ultimo jaar relatief hoog uitkwam. Vastrentende portefeuille
2006
%
2005
%
208,7
31
190,5
39
7,7
1
6,3
1
Europa obligaties (actief) opgelopen rente obligaties (passief)
387,1
57
176,7
37
bedrijfsobligaties (passief)
21,8
3
64,0
13
rentederivaten
13,8
2
10,7
2
17,4
3
19,2
4
Buiten Europa obligaties US High Yield waardering US$-hedge Totaal obligaties
-0,2
-
0,1
-
656,3
97
467,5
96
4,9
1
17,2
4
15,4
2
0,3
-
Europa deposito’s liquide middelen
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Totaal liquiditeiten Totaal vastrentende portefeuille
20,3
3
17,5
4
676,6
100
485,0
100
bedragen in miljoenen euro’s
Waardering obligaties tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoersen. Waardering liquiditeiten op nominale waarde.
Aandelen De aandelenmarkten vertoonden in 2006 een wisselend beeld, maar sloten per saldo het jaar met forse winsten af. Vooral de Europese markten en die van de opkomende landen gaven aanzienlijke koersstijgingen te zien. Daarbij lag, onder invloed van het steeds gunstiger economische nieuws, de nadruk op de laatste maanden van het jaar. Wall Street bleef opnieuw wat achter, zeker als rekening wordt gehouden met de dalende dollar ten opzichte van de euro. Japan stelde het meest teleur. Ofschoon dit land het diepe conjunctuurdal van de jaren negentig nu definitief achter zich heeft gelaten en de export aldaar aanzienlijk profiteert van de handel met de opkomende markten in Azië, wist de aandelenmarkt, mede onder invloed van de oplopende rente, daarvan niet te profiteren.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw22 22
22
12-06-2007 17:41:28
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
AANDELENMARKTEN 2006 (ultimo 2005 = 100) 140
130
120
110
100
90 jan
feb
mrt
eurogebied
apr
mei
jun
jul
aug
okt
sep
wereld excl. Europa
opkomende markten
nov
dec Japan
In samenhang met het gewijzigde beleggingsbeleid voor de niet-actieven werd medio 2006 € 150 miljoen van de aandelenbeleggingen in de ontwikkelde wereld afgebouwd. In oktober volgde nog ruim € 26 miljoen in de opkomende markten portefeuille. Per saldo daalde het totale aandelenbezit gedurende 2006, ondanks de koersstijgingen, van € 291,4 naar € 161,3 miljoen. Het Amerikaanse dollarbelang in de aandelenpositie bleef gedurende 2006 volledig afgedekt. In tegenstelling tot het voorgaande jaar heeft dat in het verslagjaar een positieve bijdrage aan het rendement opgeleverd. De afdekking maakt echter onderdeel uit van de strategische keuzes. Op lange termijn leveren vreemde valuta’s alleen extra risico op, waartegenover geen structurele rendementen staan. Aandelenportefeuille
2006
%
2005
%
Europa (passief)
53,1
33
92,8
32
Europa ‘enhanced’ (semi-actief)
46,7
29
95,5
33
wereld excl. Europa (passief)
39,8
25
64,1
22
opkomende markten (passief)
21,6
13
39,6
13
Europa
Buiten Europa
waardering US$-hedge Totaal
0,1
-
-0,6
-
161,3
100
291,4
100
Toelichting jaarrekening 2005
dec
bedragen in miljoenen euro’s
Vastgoed Onroerend goed zette de reeks uitstekende rendementen gedurende de afgelopen jaren in 2006 versterkt door. Deze beleggingscategorie heeft over de afgelopen vijf en tien jaar zowel aandelen als obligaties met straatlengten verslagen.
23
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw23 23
Aangesloten ondernemingen
Waardering aandelen tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoersen.
12-06-2007 17:41:29
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Met name beursgenoteerde vastgoedfondsen stegen opnieuw ver boven verwachting. Inmiddels heeft de grote vraag naar deze beleggingen er toe geleid dat de koersen ter beurze 30 tot 80% boven de onderliggende waarde van het vastgoed ligt. Op lange termijn zal dat het rendement op beursgenoteerd vastgoed juist beperken, aangezien zo’n situatie doorgaans niet bestendig is. Door de jaren heen kenmerken deze beleggingen zich door afwisselend een over- of onderwaardering ten opzichte van de intrinsieke waarde van het vastgoed. Daarnaast heeft het koersverloop van deze fondsen een relatief hoge correlatie met dat van aandelen. De Eendragt heeft mede om die redenen de afgelopen jaren in toenemende mate de voorkeur gegeven aan niet-beursgenoteerd vastgoed. Overigens belegt De Eendragt uitsluitend indirect via participatie in beleggingspools of fondsen en dus niet door aankoop van eigen vastgoed. VASTGOEDMARKTEN 2006 (ultimo 2005 = 100) 170
160
150
140
Toelichting jaarrekening 2005
130
120
110
100
90 dec
jan
feb
mrt
apr
mei
jun
jul
aug
Europees beursgenoteerd
sep
okt
nov
dec
Nederlands niet-genoteerd
NEDERLANDS, NIET-BEURSGENOTEERD VASTGOED 2006 (ULTIMO 2005 = 100) 120
Aangesloten ondernemingen
110
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw24 24
100
90 dec
jan winkels
feb
mrt
apr
mei
jun
bedrijfshallen
jul
aug
sep
woningen
okt
nov
dec kantoren
24
12-06-2007 17:41:30
2006
%
2005
%
95,8
71
76,3
88
woningen
30,0
22
28,4
33
winkels
20,3
15
19,1
22
Nederlandse vastgoedfondsen (niet-beursgenoteerd)
kantoren
21,8
16
5,6
6
bedrijfsgebouwen
23,7
18
23,2
27
38,5
29
10,9
12
vastgoedfondsen
13,9
10
10,9
12
Indextrackers vastgoed (EPRA)
24,6
19
-
-
134,3
100
87,2
100
Internationaal gespreide vastgoedfondsen (beursgenoteerd)
Totaal
bedragen in miljoenen euro’s
Beursgenoteerde vastgoedfondsen tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoersen. Niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen worden gewaardeerd tegen het evenredige deel van de netto vermogenswaarde waartoe De Eendragt gerechtigd is.
Belegd vermogen, rendement en risico Het belegd vermogen steeg gedurende het boekjaar van € 863,6 naar € 972,5 miljoen, een toename met 12,6%. Een deel van deze stijging komt voort uit ontvangen gelden van nieuw verzekerde ondernemingen. Voor de actieven, met hun relatief hoge percentage zakelijke waarden, bedroeg de totale opbrengst exclusief de swaptions ter afdekking van het renterisico 9,8%. De niet-actieven portefeuille genereerde 4,2%. Daarin weerspiegelt zich het aanzienlijke percentage langlopende obligaties met een hoge gevoeligheid voor de opgelopen rente.
25
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw25 25
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
Toelichting jaarrekening 2005
vastgoedportefeuille
Aangesloten ondernemingen
In het eerste halfjaar werd voor € 18,3 miljoen aan indextrackers gekocht om een positie in de Europese vastgoedmarkt te verwerven. Gedurende 2007 en 2008 zal dit bezit weer worden afgebouwd in samenhang met een inmiddels toegezegde belegging in een qua landen en segmenten breed gespreid Europees niet-beursgenoteerd vastgoedfonds. Medio 2006 werd bovendien het belang in kantoren verder uitgebreid met € 15 miljoen. In tegenstelling tot winkels, woningen en bedrijfsgebouwen kent de kantorenmarkt een hogere conjunctuurgevoeligheid. De cycli duren circa tien jaar. Naar onze mening is inmiddels het dieptepunt gepasseerd. Oplopende waarderingen in combinatie met een stijgende bezettingsgraad zorgen voor extra rendement naast de directe huuropbrengsten. Dat geldt vooral voor het topsegment van de kantorenmarkt, waar de strategie van De Eendragt zich op richt. Door aankoop van belangen in de kantorensector ontstond tevens een meer evenwichtige spreiding tussen de verschillende segmenten in de portefeuille.
12-06-2007 17:41:31
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Zowel de portefeuille van de actieven als die van de niet-actieven wisten hun eigen referentie-index te verslaan. De actieven presteerden ruim 2,7% beter en de nietactieven 0,4%. Dit resultaat viel vooral te danken aan de overweging van aandelen en vastgoed. Daarnaast heeft ook een aantal geselecteerde vermogensbeheerders een positieve bijdrage geleverd. Het absolute risico, de standaarddeviatie van de beleggings- en de referentieportefeuille, bedroeg bij de actieven beide 4,8%. Bij de niet-actieven, met hun risico-averse insteek, kwam de standaarddeviatie over het gehele jaar uit op 3,7% ten opzichte van 3,3% voor de referentieportefeuille. Hierin reflecteert zich de medio van het jaar aangepaste middelenverdeling. Totaalrendement Actieven De Eendragt
Vastrentende waarden
Niet-actieven
Maatstaf
De Eendragt
Maatstaf
-1,7
-1,4
-1,6
-1,5
Vastgoed
18,8
12,3
18,8
12,3
Aandelen
17,9
15,0
15,6
13,8
Totaal exclusief renteafdekking
9,8
7,0
4,2
3,8
Totaal inclusief valuta- en renteafdekking1)
6,5
7,0
3,7
3,8
Nederlandse pensioenfondsen 2)
7,4
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
In procenten
1) Inclusief derivaten. 2) Op basis van meting beleggingsresultaten door WM Company, excl. de beleggingen van ABP en PGGM.
ON T W I K K E L I NG E N N A BA L A NS DAT UM Na afloop van het boekjaar heeft zich een aantal belangrijke ontwikkelingen voorgedaan in het beleggingsbeleid. Vanaf 1 januari 2007 waardeert De Eendragt de voorziening verzekeringsverplichtingen op marktrente minus twintig basispunten (0,2%) in plaats van de tot nog toe gehanteerde vaste rekenrente van 3%. Hiermee samenhangend vindt ook een ingrijpende wijziging plaats in het beleggingsbeleid. Vanaf 2007 vindt een splitsing plaats tussen de beleggingen die tegenover de voorziening verzekeringsverplichtingen staan en het zogeheten vrij belegbare vermogen. De voorziening verzekeringsverplichtingen op marktrente, vermeerderd met het voor een verzekeraar wettelijk vereiste eigen vermogen en enkele voorzieningen worden geheel belegd in euro obligaties. Met behulp van derivaten vindt vervolgens volledige afdekking van de rentegevoeligheid plaats. Hiertoe en gezien de in 2006 opgelopen rente heeft de swaption portefeuille ter afdekking van het rentegevoeligheidrisico begin 2007 een ingrijpende herstructurering ondergaan. Door deze aanpak verdwijnt voor
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw26 26
26
12-06-2007 17:41:31
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
zowel de actieven als de niet-actieven het risico op onderdekking. Als de rente stijgt of daalt, zal aan beide zijden van de balans een identieke waardemutatie optreden. Alle beleggingsrisico’s concentreren zich vanaf 2007 in het saldo van de depotoverschotten van de verzekerde ondernemingen en het niet voor de solvabiliteit direct noodzakelijk eigen vermogen van de vennootschap. Dat geldt ook voor bewust aangegane risico’s in de voorziening verzekeringsverplichtingen, zoals de keuze voor swaptions in plaats van swaps ten behoeve van de afdekking van de rentegevoeligheid en de portable alpha component van de vastrentende portefeuille. De actieven en de niet-actieven hebben voor het vrij belegbare deel een aparte middelenverdeling, afgestemd op het onderscheidenlijke risicoprofiel. Voor beide geldt dat in enig jaar met 99,5% zekerheid niet meer dan een van te voren bepaald percentage van het vrij belegbare vermogen verloren mag gaan. Hiervan uitgaand vindt vervolgens een optimalisatie van de middelenverdelingen plaats. In samenhang met het nieuw ingezette beleggingsbeleid zal gedurende 2007 een aantal wijzigingen in de beleggingsportefeuilles worden doorgevoerd. Reeds aan het begin van het jaar vond een verkoop plaats van aandelen Europa ten behoeve van de aanvulling van de obligatieportefeuille. Ook de vastgoedbeleggingen werden verder uitgebreid met een additioneel belang in Nederlandse kantoren. Ten slotte vond de eerste storting plaats op de Europese niet-beursgenoteerde onroerend goed belangen, wat gepaard ging met een vermindering van de positie in EPRA index trackers.
Beschrijving van risico’s Solvabiliteitsrisico Het belangrijkste risico voor De Eendragt betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen ontbreekt.
27
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw27 27
Aangesloten ondernemingen
Risico’s vormen een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering van De Eendragt Pensioen N.V. en daarom ziet de vennootschap risicomanagement als een van de kern competenties van haar organisatie. Het risicomanagement heeft zijn weerslag op alle managementactiviteiten en vormt een integraal onderdeel van het controleproces. De vennootschap bewaakt het algehele risicoprofiel en streeft daarbij naar een goede balans tussen risico, rendement en kapitaal. Het risicomanagement is gericht op het duurzaam beschermen van de financiële positie van De Eendragt Pensioen N.V. en die van zowel de deelnemers als de verzekeringnemers. In deze risico paragraaf worden de belangrijkste risico’s uiteengezet die De Eendragt Pensioen N.V. onderkent en hoe haar risicomanagement daarop is afgestemd. Na een kort overzicht van de risico’s wordt uitgebreid ingegaan op de door De Eendragt Pensioen N.V. genomen risicobeperkende maatregelen.
Toelichting jaarrekening 2005
R IS ICO’S
12-06-2007 17:41:31
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Actuarieel risico Het risico dat inherent is aan de verzekeringsactiviteiten. Het levensverzekeringsrisico heeft betrekking op veranderingen van arbeidsongeschiktheid, het sterftecijfer en het langlevenrisico. Indexatierisico Het risico dat de al dan niet ingegane pensioenen die voor rekening en risico van De Eendragt komen, niet of onvolledig kunnen worden verhoogd voor stijgingen van de loon- of prijsindex. Rentegevoeligheidrisico Het risico dat samenhangt met een afwijkende rentegevoeligheid van de verplichtingen ten opzichte van de beleggingen. Koersrisico Het risico van mogelijke verliezen als gevolg van veranderingen van rentestanden, wisselkoersen, aandelenkoersen en overige relevante marktprijzen.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Kredietrisico Het risico van verliezen veroorzaakt door betalingsonmacht van verzekeringnemers of een verlaging van de kredietstatus van debiteuren of tegenpartijen uit hoofde van beleggingen. Liquiditeitsrisico Het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor op korte termijn niet aan de verplichtingen kan worden voldaan. Operationeel risico Risico’s voortvloeiend uit een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het ontoegankelijk worden of verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Systeemrisico Het risico dat het mondiale financiële systeem niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van De Eendragt niet meer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde kunnen verliezen. Nadere invulling risicobeheersing Solvabiliteitsrisico De Eendragt wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico’s. De belangrijkste doelstelling van De Eendragt is het volledig nakomen van de pensioentoezeggingen. Voor het realiseren daarvan zorgt De Eendragt voor ten minste een toereikende solvabiliteit conform de eisen van de DNB. Eind 2006 bedroeg de feitelijke solvabiliteit op basis van een 3% rekenrente circa 500%.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw28 28
28
12-06-2007 17:41:32
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
De Eendragt beschikt over een aantal beleidsinstrumenten ten behoeve van het beheersen van de risico’s, waaronder het beleggingsbeleid, het premiebeleid en het indexatiebeleid. De keuze en toepassing van beleidsinstrumenten vinden plaats na uitvoerige analyses ten aanzien van te verwachten ontwikkelingen van de verplichtingen en de financiële markten. Daarbij wordt onder meer gebruikgemaakt van ALM-studies. Deze analyseren op middellange en lange termijn de structuur van de pensioenverplichtingen en de consequenties van verschillende beleggingsstrategieën onder een groot aantal economische en financiële scenario’s voor het premie- en indexatiebeleid. De uitkomsten van de ALM-studie vormen de basis van het jaarlijks door de directie in nauwe samenspraak met de beleggingscommissie opgesteld beleggingsplan voor het komende jaar met een horizon van één tot drie jaar. De ALM-studie vormt tevens de basis voor de actuariële berekening van de kostendekkende pensioenpremie. Deze wordt aan het begin van iedere contracttermijn vastgesteld en geldt voor de looptijd van het pensioencontract, doorgaans vijf jaar.
Ter verdere zekerheidsstelling van de indexatie heeft De Eendragt in het verslagjaar zowel het nominale renterisico als 68% van het reële renterisico afgedekt met behulp van derivaten. Bij laatstgenoemde is gebruik gemaakt van inflation linked swaps op de geharmoniseerde Europese consumentenprijsindex (HICP). Deze heeft historisch een
29
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw29 29
Aangesloten ondernemingen
Indexatierisico De Eendragt heeft de ambitie om de pensioenen van de gepensioneerden en de gewezen deelnemers te indexeren met de ongeschoonde prijsindex en van de arbeidsongeschikten met de loonindex, beide zoals berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek. De indexatietoezegging is uitdrukkelijk voorwaardelijk. De mate van realisatie van deze ambitie hangt enerzijds af van de ontwikkelingen in de looninflatie en de demografie en anderzijds van de daartoe beschikbare middelen, in casu de op marktrente berekende dekkingsgraad in het niet-actieven depot. In het verslagjaar heeft de directie in overleg met de Raad van Commissarissen bepaald, dat wanneer de op marktrente berekende dekkingsgraad van het niet-actieven depot op 31 december van enig jaar geprognosticeerd op meer dan 115% uitkomt, het volgende jaar geïndexeerd wordt, waarbij de dekkingsgraad na indexatie niet beneden 115% mag dalen. De gebruikte dekkingsgraad van het niet-actieven depot berust op de verhouding van de pensioenverplichtingen ten opzichte van het voor de niet-actieven intern gealloceerde deel van het eigen vermogen van De Eendragt. Per primo van het verslagjaar betrof deze bestemmingsreserve indexatie niet-actieven 17,5% van de voorziening verzekeringsverplichtingen van de niet-actieven op basis van een 3% rekenrente en begin 2007 circa 34% op marktrente. Dit percentage berust op de ALMstudie 2006. Uitgaande van de vooronderstelde prijsontwikkelingen en rendementen en risico’s op de financiële markten is het genoemde percentage afdoende om de komende 25 jaar tenminste 94% van de indexatie-ambitie te realiseren, waarbij de gemiddelde indexatiekorting tot 0,1% beperkt kan blijven.
Toelichting jaarrekening 2005
Actuariële risico’s
12-06-2007 17:41:32
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
relatief lage correlatie met de Nederlandse loon- en prijsindex, zodat de reële afdekking van risico’s minder effectief is dan het hoge percentage suggereert. Vooralsnog bieden de voor het niet-actieven depot gealloceerde middelen echter voldoende ruimte voor de realisatie van de indexatieambitie onder de in de ALM-studie als uitgangspunt gekozen economische en markttechnische scenario’s.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Overlijdensrisico De Eendragt heeft het excessieve overlijdensrisico herverzekerd op stop loss basis. Deze herverzekering dekt de totale overlijdensschade in enig kalenderjaar groter dan de zogenaamde prioriteit, die voor De Eendragt € 2,25 miljoen bedraagt. Per jaar beloopt de maximum uitkering € 20 miljoen en per verzekerde € 2 miljoen. Rentegevoeligheidrisico Terwijl De Eendragt over het verslagjaar de voorziening verzekeringsverplichtingen op een vaste rekenrente van 3% waardeerde, werd met ingang van 1 januari 2007 overgegaan naar waardering op marktrente minus twintig basispunten (0,2%). In beide situaties heeft de verzekeraar te maken met het risico dat de rentegevoeligheid van de voorziening verzekeringsverplichtingen en van de beleggingen uiteenloopt. Bij een vaste rekenrente wordt dit risico pas zichtbaar op het moment dat een bestaande obligatielening aflost en een voor het vrijkomende bedrag nieuw te kopen lening een lagere rente biedt. In het geval van de waardering van de voorziening verzekeringsverplichtingen tegen marktrente is het risico direct zichtbaar in de jaarlijkse verhouding tussen de aldus berekende voorziening verzekeringsverplichtingen en de al op marktrente gewaardeerde beleggingsportefeuille. Eind 2005 heeft het bestuur van de rechtsvoorganger van De Eendragt Pensioen N.V., Stichting Pensioenfonds De Eendragt, na een uitgebreide studie door het toenmalige pensioenbureau besloten tot het afdekken van het rentegevoeligheidrisico. In het verslagjaar heeft de implementatie daarvan plaatsgevonden. De gekozen strategie is, met behulp van een professionele deskundige, doorgerekend in ALM verband en voor een aantal scenario’s (stress tests). Aansluitend heeft genoemde externe consultant, in nauwe samenwerking met De Eendragt, zowel operationeel, juridisch als markttechnisch de afdekking met swaptions geïmplementeerd. Daarnaast verzorgt deze consultant ook de positiebewaking van de derivaten. Jaarlijks en zo nodig frequenter beziet De Eendragt of behoefte bestaat aan bijstelling van het gevoerde beleid. Dit heeft direct na afloop van het verslagjaar geresulteerd in een volledige herpositionering van de swaption portefeuille en de aankoop van additionele obligaties. Vooral de rentestijging gedurende 2006 en de toetreding van twee nieuwe verzekeringnemers per ultimo van het verslagjaar maakten deze mutaties noodzakelijk. Voorafgaand aan tussentijdse bijstellingen vindt altijd eerst een uitgebreide analyse van het rentegevoeligheidrisico plaats, compleet met genoemde ALM-studie en stress tests.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw30 30
30
12-06-2007 17:41:32
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
Koersrisico’s Ingebed in de ALM-studie stelt de directie van De Eendragt in nauw overleg met de beleggingscommissie het jaarlijkse beleggingsplan vast. Centraal in het beleggingsplan staat de beheersing van de marktrisico’s door spreiding van het vermogen en vaststelling van de risicolimieten waarbinnen het beleggingsbeleid moet plaatsvinden. De Eendragt hanteert een 99,5% betrouwbaarheidsinterval voor alle marktrisicoberekeningen.
Per 1 juli 2006 is de beleggingsportefeuille van De Eendragt gesplitst in het niet-actieven depot en het eigen vermogen van de vennootschap enerzijds en de actieven depots anderzijds. Sinds die datum wordt voor beide groepen een separaat beleggingsbeleid gevoerd, waarbij het risico voor de niet-actieven en het eigen vermogen lager ligt dan voor de actieven. In samenhang met deze ingrijpende wijziging heeft De Eendragt in het verslagjaar voor in totaal circa € 175 miljoen aan aandelen verkocht, de portefeuille bedrijfsleningen grotendeels omgezet naar staatsgegarandeerde obligaties en de niet-beursgenoteerde vastgoedportefeuille uitgebreid. Per saldo heeft de transitie naar een nieuw beleggingsbeleid geresulteerd in de volgende risico’s voor de onderscheidende groepen: BELEGGINGSRISICO’S / STANDAARDDEVIATIEs Actieven De Eendragt
Niet-actieven
Benchmark
De Eendragt
Benchmark
Allocatierisico
4,75
4,78
3,51
3,33
Selectierisico
0,58
n.v.t.
1,22
n.v.t
Totaal risico
4,78
4,78
3,72
3,33
Tracking error (relatief risico)
1,17
1,28 in procenten
31
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw31 31
Aangesloten ondernemingen
Door middel van een reeks aan maatregelen tracht de directie de marktrisico’s te beperken: - brede spreiding van de beleggingen over beleggingscategorieën, debiteuren, markten en valuta’s; - het selecteren van beleggingen met een relatief gunstige verwachte rendementrisico verhouding en het terugbrengen van beleggingen in categorieën met een relatief hoog risico, zoals aandelen; - afdekking van het valutarisico; - het beperken van kredietrisico’s in de beleggingsportefeuille; - verlaging van het portefeuillerisico door onderling laagcorrelerende beleggingen te kiezen.
Toelichting jaarrekening 2005
De beleggingscommissie, die bestaat uit drie externe deskundigen en twee afgevaardigden namens de verzekeringnemers, toetst frequent of de in het beleggingsplan neergelegde afspraken door de directie worden nagekomen en of de uitkomsten van het beleggingsbeleid in lijn blijven met de ex ante rendementrisico aannames. In het geval van constatering van structurele afwijkingen, worden deze teruggekoppeld naar de directie en de Raad van Commissarissen van de vennootschap. Zo nodig vindt tussentijdse bijstelling van het beleggingsbeleid plaats.
12-06-2007 17:41:32
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Het allocatierisico betreft de standaarddeviatie van de feitelijk gekozen of de in het beleggingsplan vastgestelde middelenverdeling. Het selectierisico duidt op het absolute risico van de (afwijkende) keuze van een bepaalde vermogensbeheerder of beheerstijl ten opzichte van de onderliggende referentiemaatstaf. Valutarisico Reeds in 2005 heeft De Eendragt besloten om het valutarisico strategisch af te dekken. Uit literatuurstudies blijkt namelijk dat valutarisico op lange termijn geen rendement toevoegt. In de beleggingsportefeuille gaat dat hoofdzakelijk over dollars van diverse landen. Deze verschillende valuta’s worden gesubstitueerd met en afgedekt in Amerikaanse dollars. Hiervoor gebruikt De Eendragt valutatermijncontracten met doorgaans een looptijd van drie tot zes maanden. Door frequente transactiemomenten in het jaar te kiezen, vindt voortdurend bijstelling plaats van de bescherming zonder dat dit gepaard hoeft te gaan met het dagelijks volgen van alle koersmutaties. De afdekking betreft het hele belang in hoogrentende Amerikaanse obligaties, 50% van de aandelenpositie opkomende markten en 60% van de aandelenportefeuille Wereld exclusief Europa. De bescheiden Britse pond en Zwitserse frank positie blijft uit praktische redenen onafgedekt.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
De gekozen strategie, waarbij niet dagelijks, maar wel regelmatig een ijking en aanpassing van de valutabescherming plaatsvindt, heeft in 2006, na aftrek van alle kosten en rekening houdend met het nadeel van een lagere termijnkoers dan contante koers door een hogere dollar- dan eurorente per saldo ruim € 6,1 miljoen toegevoegd aan het jaarrendement. Kredietrisico Voor De Eendragt komt kredietrisico voort uit het in bedrijfsleningen belegde deel van de obligatieportefeuille, de met de aangehouden derivatenposities samenhangende debiteurenrisico’s en vanuit mogelijke premieachterstanden bij verzekeringnemers. Gedurende het verslagjaar is de obligatieportefeuille vrijwel volledig geconcentreerd in staats- en staatsgegarandeerde leningen met een AAA kredietwaardigheid. Het resterende bedrag in bedrijfsleningen, ultimo jaar in totaal nog € 21,8 miljoen, is breed gespreid belegd in een zogeheten indexmandaat met een minimum kredietwaardigheid van AA. Daarnaast bezat De Eendragt eind 2006 nog voor € 17,4 miljoen aan hoogrentende Amerikaanse leningen, zogeheten high yield bonds. Deze vormen een bewust genomen risico in de middelenverdeling die naar verwachting een afdoende extra rendement genereren om het additionele risico meer dan te compenseren. Door brede spreiding en beperking van het risico tot minimaal B gewaardeerde leningen ligt het risico van dit portefeuilleonderdeel lager dan gebruikelijk bij dit soort beleggingen. Ten aanzien van de derivaten geldt met name voor rente en inflatie swaps het risico dat een tegenpartij op de financiële markt niet meer in staat blijkt om aan de verplichtingen te voldoen bij de verrekening van de voor- of nadelen uit de bestaande positie. Ter beperking van dit risico heeft De Eendragt met alle tegenpartijen contractuele
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw32 32
32
12-06-2007 17:41:33
Jaarverslag 2006 Jaarverslag
afspraken gemaakt over de regelmatige verrekening van genoemde verschillen. In principe vindt dat tweewekelijks plaats, maar bij heftige koersfluctuaties die zorgen voor overschrijding van een afgesproken bedrag, volgt tussentijdse afrekening. De positie wordt doorlopend bewaakt door een daartoe geëquipeerde externe consultant. De Eendragt ontvangt maandelijks een uitgebreide rapportage en zo nodig tussentijdse verslaglegging. Via de custodian, kan het onderpand dagelijkse worden gevolgd. De swaptions kennen geen onderpand. Dit zijn immers opties waarvan de uitoefening van het recht uitsluitend bij De Eendragt zelf ligt.
Naast de directe beschikbaarheid van voldoende middelen heeft De Eendragt de mogelijkheid om haar geldstromen met een relatief hoge mate van zekerheid te prognosticeren. De maandelijkse pensioenbetalingen en premieontvangsten zijn bekend, terwijl verzekeringnemers contractueel een opzegtermijn van tenminste één jaar in acht moeten nemen. Het resterende potentiële risico komt vooral van waardeoverdrachten. Gezien de breed gediversifieerde cliëntenkring en het toenemend aantal actieven ten opzichte van slapers lijkt dit risico echter verwaarloosbaar. Operationeel risico Het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke worden door De Eendragt beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op het gebied van interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen, enzovoorts. Deze kwaliteitseisen worden periodiek getoetst door het bestuur. De accountant voert jaarlijks controle uit op de processen bij De Eendragt zelf en rapporteert daarover rechtstreeks aan de Raad van Commissarissen.
33
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw33 33
Aangesloten ondernemingen
Liquiditeitsrisico Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (de solvabiliteit), gaat het bij liquiditeitsrisico’s om de kortere termijn. De beleggingen van De Eendragt zijn over het algemeen zeer liquide. Alle posities met uitzondering van die in niet-beursgenoteerd vastgoed, kunnen binnen één maand geliquideerd worden om middelen vrij te maken. De totale omvang van de niet direct beschikbare posities bedroeg per ultimo 2006 € 95,8 miljoen, van welk bedrag naar verwachting vrijwel de totale omvang binnen zes maanden kan worden vrijgemaakt.
Toelichting jaarrekening 2005
Ten aanzien van het kredietrisico op verzekeringnemers hanteert De Eendragt een scherpe bewaking van de betalingstermijnen. Betaling van de pensioenpremie vindt vooraf plaats. In principe dienen alle premies op 1 januari van een jaar te zijn ontvangen. Vindt gefaseerde betaling plaats, dan gaat dat gepaard met een rentevergoeding jegens de verzekeraar. Gezien de intensieve contacten met verzekeringnemers loopt De Eendragt hoegenaamd geen risico van een plotseling faillissement bij één van de aangesloten ondernemingen. De meeste verzekerde ondernemingen beschikken over een depotsurplus, zodat het feitelijke debiteurenrisico voor De Eendragt zeer beperkt blijft. Ook de spreiding over per ultimo verslagjaar 21 ondernemingen mitigeert het kredietrisico aanzienlijk.
12-06-2007 17:41:33
Jaarverslag
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Alle procedures op de pensioenadministratie staan nauwgezet omschreven, terwijl het hoofd van de afdeling toeziet op naleving daarvan. De directie ziet weer toe op het hoofd pensioenadministratie. Alle geautomatiseerde systemen voor de pensioenadministratie worden voor invoering uitvoerig getest in een afgescheiden omgeving en pas in gebruik genomen na goedkeuring door de directie. Dagelijks vindt een backup plaats van alle op de computersystemen aanwezige informatie. De daartoe gebruikte tapes worden voor een lange periode bewaard in een kwalitatief hoogwaardige datakluis, terwijl eind van iedere maand tevens een volledige backup extern in bewaring wordt gegeven. Alle centrale computers zijn beschermd tegen storingen in de stroomvoorziening en kunnen zo nodig direct door een andere server worden overgenomen. Hiervoor gelden nauw omschreven noodprocedures. Een storing in de server van de pensioenadministratie begin 2007 heeft aangetoond dat deze procedures ook naar behoren werken, aangezien binnen korte tijd alle informatie tot exact het moment van de storing weer volledig beschikbaar was en de medewerkers van De Eendragt hun werkzaamheden vrijwel zonder interruptie konden hervatten.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Het systeembeheer zelf gebeurt voor een deel door een externe organisatie, waarbij de toegangsrechten voor de interne automatiseringsmedewerkers beperkingen kennen. De Eendragt heeft een relatief kleine personeelsbezetting, wat de organisatie in principe kwetsbaar maakt voor ziekteverzuim, overlijden of uitdiensttreding van medewerkers. Aangezien dit risico niet geheel te voorkomen valt, heeft de directie zoveel mogelijk beperkende maatregelen genomen. Alle essentiële functies binnen de organisatie hebben een bezetting van tenminste twee personen. Waar dit nog niet of niet volledig het geval is, zal daarin zo mogelijk in 2007 worden voorzien. In 2006 vond versterking plaats van het actuariaat in verband met de beoogde pensionering van een medewerker in 2008. De toegenomen werkzaamheden op de pensioenadministratie noopten ook daar tot het aantrekken van een extra administratieve kracht. Systeemrisico Tegen systeemrisico’s, waarbij het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, bestaan geen afdekkingmogelijkheden. Amsterdam, 20 april 2007 Directie Drs. Ph.D.H. Menco RBA A. Nieuwenhuizen actuarieel analist AG
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw34 34
34
12-06-2007 17:41:33
Jaarverslag 2006
35
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw35 35
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
2006
Jaarrekening
JAARREKENING DE EENDRAGT PENSIOEN N.V.
12-06-2007 17:41:34
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
BA L A NS Toelichting noten vanaf blz. 49 Vergelijkende cijfers 2005 zijn pro forma opgenomen en voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Het betreft de cijfers van Stichting Pensioenfonds De Eendragt. na resultaatbestemming Activa
noot
Beleggingen
2006
2005
1.
Overige financiële beleggingen:
Jaarrekening
Aandelen in vastgoedfondsen
134.298
87.232
Aandelen
161.261
291.455
Obligaties
656.312
467.494
322
-
Hypotheken Deposito’s
4.900
17.200 957.093
863.381
Vorderingen en overlopende activa
2.
16.679
13.463
Liquide middelen
3.
15.430
268
989.202
877.112
Totaal
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
bedragen in DUIZENDEN euro’s
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw36 36
36
12-06-2007 17:41:34
Jaarverslag 2006
Toelichting noten vanaf blz. 52 Vergelijkende cijfers 2005 zijn pro forma opgenomen en voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Het betreft de cijfers van Stichting Pensioenfonds De Eendragt. na resultaatbestemming Passiva
noot
Eigen vermogen
2006
2005
-
Bestemmingsreserve indexatie niet-actieven
78.193
-
Overige reserves
79.956
-
Algemene reserve
-
118.440
Beleggingsreserve
-
96.999 162.664
Technische voorzieningen
215.439
5.
Voorziening verzekeringsverplichtingen Voorziening winstdeling
779.372
660.659
1.759
781.131
Overige schulden en overlopende passiva
6.
Totaal
660.659
45.407
1.014
989.202
877.112
bedragen in DUIZENDEN euro’s
37
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw37 37
Toelichting jaarrekening 2005
45 4.470
Herwaarderingsreserve
Aangesloten ondernemingen
Gestort en opgevraagd kapitaal
Jaarrekening
4.
12-06-2007 17:41:35
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
W I NS T- E N V E R L I E S R E K E N I NG Toelichting vanaf blz. 56 Vergelijkende cijfers 2005 zijn pro forma opgenomen en voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Het betreft de cijfers van Stichting Pensioenfonds De Eendragt. Technische Rekening Levensverzekering
noot
Verdiende premies eigen rekening
2005
7.
Brutopremies
40.637
30.601
Koopsommen
84.319
-
1.783
1.659
-14
-13
Waardeoverdrachten Uitgaande herverzekeringspremies Jaarrekening
2006
126.725 Opbrengsten uit beleggingen
32.247
8.
Opbrengsten uit andere beleggingen Vastgoedfondsen Overige beleggingen Gerealiseerde winst op beleggingen Niet-gerealiseerde winst op beleggingen
7.090
5.564
30.354
26.023
8.430
6.765
9.
Overige technische baten eigen rekening
45.874
38.352
35.885
77.791
-
5.880
Uitkeringen eigen rekening
Toelichting jaarrekening 2005
Bruto Waardeoverdrachten Aandeel herverzekeraars
709 -80 -36.705
-33.309
Wijziging overige technische voorzieningen eigen rekening Voorziening voor levensverzekering Bruto
112.509
Aandeel herverzekeraars
111.902
53
Winstdeling en kortingen
10.
Bedrijfskosten
11.
Beheers- en personeelskosten, afschrijving bedrijfsmiddelen Beleggingslasten
48 -112.562
-111.950
-11.660
-
-2.114
-2.093
12.
Gerealiseerd verlies op beleggingen
Aangesloten ondernemingen
32.680
1.123 -79
Beheerskosten en rentelasten
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw38 38
35.661
Niet-gerealiseerd verlies op beleggingen
13.
Aan niet-technische rekening toegerekende opbrengst uit beleggingen Resultaat technische rekening levensverzekering
690
790
1.433
13.289 -2.123
-14.079
-40.114
-927
-825
8.698
2.381
610
bedragen in DUIZENDEN euro’s
38
12-06-2007 17:41:35
NIET-TECHNISCHE REKENING
2006
2005
2.381
610
825
-8.698
Andere baten
93
215
Andere lasten
-
-250
3.299
-8.123
Resultaat technische rekening levensverzekering Toegerekende opbrengsten uit beleggingen overgeboekt van technische rekening
Resultaat
Jaarverslag 2006 Jaarrekening
Vergelijkende cijfers 2005 zijn pro forma opgenomen en voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Het betreft de cijfers van Stichting Pensioenfonds De Eendragt.
39
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw39 39
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
bedragen in DUIZENDEN euro’s
12-06-2007 17:41:36
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
K A S S T RO OMOV E R ZICH T Vergelijkende cijfers 2005 zijn pro forma opgenomen en voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Het betreft de cijfers van Stichting Pensioenfonds De Eendragt. KASSTROOMOVERZICHT
2006
2005
Kasstromen uit pensioenuitvoeringsactiviteiten Bijdragen van werkgevers en werknemers Van herverzekeraar ontvangen uitkeringen Ontvangsten wegens overgenomen verplichtingen Jaarrekening
Betaalde premies herverzekering Uitgaven wegens overgedragen verplichtingen Uitgekeerde pensioenen Afkopen Pensioenuitvoerings- en administratiekosten
105.361
20.428
79
80
1.637
1.659
-14
-13
-782
-709
-35.051
-32.612
-57
-68
-2.293
-2.164 68.880
-13.399
Kasstromen uit beleggingsactiviteiten Directe beleggingsopbrengsten
36.144
Verkopen en aflossingen van beleggingen Aankoop beleggingen
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Kosten van vermogensbeheer
30.378
264.411
66.969
-353.583
-85.110
-690
-790 -53.718
11.447
15.162
-1.952
Saldo begin boekjaar
268
2.220
Saldo einde boekjaar
15.430
268
Toename liquide middelen
bedragen in DUIZENDEN euro’s
Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de directe methode met een onderverdeling naar kasstromen uit pensioenuitvoerings- en beleggingsactiviteiten. Met het kasstroomoverzicht wordt inzicht gegeven in de inkomende en uitgaande kasstromen van de vennootschap. De mutaties in zowel debiteuren- als crediteurensaldi zijn verantwoord in de kasstroomcategorieën.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw40 40
40
12-06-2007 17:41:36
Toelichting vanaf blz. 60 Vergelijkende cijfers 2005 zijn pro forma opgenomen en voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Het betreft de cijfers van Stichting Pensioenfonds De Eendragt.
Jaarverslag 2006
W I NS TA N A LYS E
Het saldo van de Winst- en verliesrekening is als volgt te specificeren: 2006
-13.673
-
-5.354
Inkomende waardeoverdrachten
-517
-
-30
Premie WAO-hiaat
-853
-
-
Restitutie WAO-hiaat
-1.055
-
-
Overrente
9.901
6.885
22.535
1.551
852
2.986
177
201
-98
31
91
357
13
-590
Resultaat op arbeidsongeschiktheid Resultaat op administratiekosten Resultaat op overlijden Indexatie arbeidsongeschikten Indexatie gewezen deelnemers
-1.109
-832
Indexatie gepensioneerden
-4.563
-4.693
Garantievoorziening
399
-6.204
Uitgaande waardeoverdrachten
439
4
Overig
91
-37
Wijziging rekenrente
-
-78.684
Overboeken beleggingsreserve
-
62.517
3.299
-8.123
Mutatie van depotbuffers
-6.197
Mutatie van voorziening winstdeling
1.759
Resultaat boekjaar
bedragen in DUIZENDEN euro’s
41
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw41 41
Jaarrekening
Resultaat
Toelichting jaarrekening 2005
Verschil ontvangen en actuariële premie
Voorziening winstdeling
Aangesloten ondernemingen
Depotbuffers
2005
12-06-2007 17:41:36
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Jaarrekening
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw42 42
42
12-06-2007 17:41:37
43
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw43 43
Aangesloten ondernemingen
toelichting Jaarrekening
Toelichting jaarrekening 2005
TOELICHTING JAARREKENING
2006
12-06-2007 17:41:37
Jaarverslag 2006
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
TOE L ICH T I NG JA A R R E K E N I NG Algemeen Statutaire zetel en adres De Eendragt Pensioen N.V. is statutair gevestigd te Hoofddorp en zetelhoudende te Amsterdam aan De Boelelaan 7, postcode 1083 HJ, telefoon 020-7167301. Activiteiten De activiteiten van De Eendragt Pensioen N.V. bestaan uit de uitoefening van het levensverzekeringsbedrijf als bedoeld in de Wet toezicht verzekeringsbedrijf 1993.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Groepsverhoudingen Stichting Pensioenfonds De Eendragt heeft per 17 februari 2006, maar met terugwerkende kracht tot 1 januari 2006, De Eendragt Pensioen N.V. afgesplitst, waarbij alle bezittingen en verplichtingen van het pensioenfonds geruisloos naar de naamloze vennootschap zijn overgegaan. De Stichting heeft op hetzelfde moment haar statuten gewijzigd met als gevolg dat zij haar doelstelling heeft veranderd van pensioenfonds in aandeelhouder van alle aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. Ook is op het zelfde moment haar naam gewijzigd in Stichting De Eendragt Pensioen. Op 14 maart 2006 heeft De Nederlandsche Bank aan de N.V. formeel de vergunning verstrekt als bedoeld in artikel 24, eerste lid van de Wet toezicht verzekeringsbedrijf Wtv 1993, voor het uitoefenen van het levens-verzekeringsbedrijf in de branches 1 (Levensverzekering Algemeen), 3 (Levensverzekering verbonden met beleggingsfondsen) en 7 (Beheer van collectieve pensioenfondsen) als bedoeld in artikel 16 van de Wtv 1993. De aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. zijn 100% eigendom van Stichting De Eendragt Pensioen. De vergelijkende cijfers over 2005 betreffen de Stichting Pensioenfonds De Eendragt en zijn pro forma opgenomen. Daar waar nodig zijn deze voor vergelijkingsdoeleinden aangepast. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Inleiding De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw44 44
44
12-06-2007 17:41:37
Verantwoording in de jaarrekening Baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop deze betrekking hebben.
Jaarverslag 2006
Verslaggevingskader
De Eendragt Pensioen N.V. hanteert voor de vaststelling van de actuele waarde de wisselkoersen zoals opgenomen in onderstaande tabel. Gehanteerde wisselkoersen
2006
2005
Slotkoers
Amerikaanse dollar
1 EUR=
1,3189
45
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw45 45
1,1833
2006
2005
Gemiddelde koers
1,2662
1,2392
toelichting Jaarrekening
Vreemde valuta Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend naar euro’s tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Koerswinsten of koersverliezen op monetaire posten waarvoor dekkingstransacties zijn afgesloten op balansdatum zijn nog niet in de Winst- en verliesrekening verantwoord indien en voor zover de op balansdatum ongerealiseerde resultaten op deze dekkingstransacties deze koerswinsten of verliezen neutraliseren.
Aangesloten ondernemingen
Schattingen en veronderstellingen De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, waarin wordt vereist dat de directie oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, alsmede van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden vooronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien deze herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden.
Toelichting jaarrekening 2005
Beleggingsresultaten uit het levensverzekeringsbedrijf worden in de Winst- en verliesrekening verantwoord. De resultaten op de beleggingen, die ter vrije beschikking tegenover het eigen vermogen staan, worden aan de niet-technische rekening toegerekend.
12-06-2007 17:41:38
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Balansposten Beleggingen Participaties in vastgoedmaatschappijen (indirect vastgoed) Beleggingen in beursgenoteerde vastgoedfondsen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. Beleggingen in niet-beursgenoteerde vastgoedparticipatiemaatschappijen worden gewaardeerd tegen het evenredige deel van de nettovermogenswaarde waartoe De Eendragt gerechtigd is. Aandelen De aandelen zijn gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. Aandelen en participaties in niet beursgenoteerde beleggingsfondsen worden gewaardeerd op het aandeel in de beurswaarde van de onderliggende aandelen. De uiteindelijke vaststelling is een benaderde waarde en geschiedt op basis van de indices van de respectievelijke aandelenmarkten. Het risico op de Amerikaanse dollar binnen deze portefeuille is strategisch afgedekt.
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Obligaties De vastrentende waarden zijn gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. Het risico op de Amerikaanse dollar binnen deze portefeuille is strategisch afgedekt. Hypotheken u/g De hypotheken zijn gewaardeerd op nominale waarde. Deposito’s De deposito’s zijn gewaardeerd op nominale waarde. Vorderingen en overlopende activa De vorderingen en overlopende activa zijn gewaardeerd op nominale waarde onder aftrek van een eventuele voorziening voor oninbaarheid. Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd op nominale waarde.
Aangesloten ondernemingen
Technische voorzieningen Financieringsmethode Jaarlijks worden de aanspraken ingekocht die bij ontslag worden toegekend. De voorziening pensioenverplichtingen is gebaseerd op de aanspraken op de balansdatum.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw46 46
46
12-06-2007 17:41:38
Rekenrente
Sterftegrondslagen Voor de sterftegrondslagen worden de AG-tafels 1995-2000 met één jaar leeftijdsverlaging gehanteerd.
Jaarverslag 2006
De rekenrente bedraagt 3%.
Indexatie De Eendragt heeft de ambitie om de pensioenen van de gepensioneerden en de gewezen deelnemers te indexeren met de ongeschoonde prijsindex en van de arbeidsongeschikten met de loonindex, beide zoals berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek. De indexatietoezegging is uitdrukkelijk voorwaardelijk. Pensioensparen / beschikbare premie Deze twee regelingen worden als kapitaal geadministreerd. Het rendements- en beleggingsrisico wordt door de deelnemer gedragen.
Risicoherverzekering Voor het individuele positieve risico van het bij overlijden toe te kennen pensioen is een stoploss-verzekering afgesloten. De herverzekeraar keert de totale schade boven de prioriteit uit. Het Anw-hiaat is in de berekening opgenomen. Het arbeidsongeschiktheidsrisico is in eigen beheer gehouden. Wijzigingen pensioenregelingen Per 1 januari 2006 zijn de regelingen met prepensioen aangepast. De franchise werd verlaagd, het opbouwpercentage verhoogd. Het opgebouwde prepensioen is omgezet naar pensioenspaarkapitaal. Deze wijzigingen zijn opgenomen in de pensioenverplichtingen per 31 december 2006. In enkele gevallen is voor deelnemers ouder dan 65 jaar de prepensioenregeling voortgezet.
47
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw47 47
toelichting Jaarrekening
Niet in de voorziening opgenomen aanspraken. Alle pensioenaanspraken worden in de berekening van de voorziening betrokken, met uitzondering van de toekomstige aanspraken op premievrije opbouw van tijdelijk ouderdomspensioen van de arbeidsongeschikte deelnemers die de leeftijd van 50 jaar nog niet hebben bereikt. Hiertegenover kan echter de WAO-uitkering met het tijdelijke ouderdomspensioen worden verrekend.
Aangesloten ondernemingen
Opslag toekomstige kosten Rekening wordt gehouden met 1,25% excassokosten en 0,5% overige administratiekosten. Toekomstige salarisontwikkelingen Met toekomstige salarisontwikkelingen wordt geen rekening gehouden.
Toelichting jaarrekening 2005
Partnerfrequentie Alle actieven en gewezen deelnemers worden geacht een partner te hebben. Op de pensioendatum wordt het partnerpensioen van een deelnemer zonder partner omgezet in extra ouderdomspensioen.
12-06-2007 17:41:38
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Schulden en overlopende passiva De schulden en overlopende passiva zijn gewaardeerd op nominale waarde. Winst- en verliesrekening
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Belasting De vennootschap is vrijgesteld van vennootschapsbelasting.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw48 48
48
12-06-2007 17:41:38
Jaarverslag 2006
TOE L ICH T I NG BA L A NS
Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s.
1. beleggingen Aandelen in VASTgoedfondsen
2006
2005
Boekwaarde einde vorig boekjaar
87.232
74.312
Aankopen
33.347
10.205
-
-
120.579
84.517
-
-
Verkopen Transactieresultaat portefeuille Herwaarderingsresultaat portefeuille Boekwaarde per 31 december
13.719
2.715
134.298
87.232
10.952
95.788
76.280
134.298
87.232
2006
2005
291.455
288.074
Boekwaarde per 31 december
Aandelen
Boekwaarde einde vorig boekjaar Aankopen Verkopen Transactieresultaat portefeuille Transactieresultaat US$-hedge Herwaarderingsresultaat portefeuille Herwaarderingsresultaat US$-hedge Boekwaarde per 31 december
49
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw49 49
23.577
5.594
-179.836
-60.103
135.196
233.565
466
6.676
4.253
-10.131
21.224
61.954
122
-609
161.261
291.455
toelichting Jaarrekening
38.510
Niet beursgenoteerde vastgoedfondsen
Aangesloten ondernemingen
Beursgenoteerde vastgoedfondsen
Toelichting jaarrekening 2005
Waarvan:
12-06-2007 17:41:39
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Obligaties
2006
2005
Boekwaarde einde vorig boekjaar
461.188
403.297
Aankopen
296.659
55.111
Verkopen
-72.275
-6.866
685.572
451.542
418
-179
Transactieresultaat portefeuille Transactieresultaat US$-hedge
1.886
-2.979
-39.108
12.738
-186
66
648.582
461.188
7.730
6.306
656.312
467.494
2006
2005
Hypotheken u/g
322
-
Boekwaarde per 31 december
322
-
2006
2005
Deposito’s bij banken in Nederland
4.900
17.200
Boekwaarde per 31 december
4.900
17.200
Herwaarderingsresultaat portefeuille Herwaarderingsresultaat US$-hedge Boekwaarde per 31 december (exclusief opgelopen rente) Opgelopen rente Boekwaarde per 31 december (inclusief opgelopen rente)
De hypotheken betreffen verstrekte hypotheken aan personeel.
Deposito’s
De deposito’s zijn direct opeisbaar.
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Hypotheken
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw50 50
50
12-06-2007 17:41:39
Vorderingen en overlopende activa
2006
Vorderingen uit herverzekering Premie vorderingen
2005
568
620
14.453
10.509
Beleggingsvorderingen
548
313
Belastingen en sociale premies
715
1.303
Overigen Boekwaarde per 31 december
395
718
16.679
13.463
15.784
12.603
211
237
Jaarverslag 2006
2. vorderingen en overlopende activa
Waarvan: Korter dan 1 jaar Langer dan 1 jaar, maar korter dan 5 jaar Langer dan 5 jaar
684
623
16.679
13.463
2006
2005
Banken
15.430
268
Boekwaarde per 31 december
15.430
268
Boekwaarde per 31 december
De liquide middelen zijn direct opeisbaar.
51
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw51 51
Aangesloten ondernemingen
toelichting Jaarrekening
Liquide middelen
Toelichting jaarrekening 2005
3. liquide middelen
12-06-2007 17:41:39
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
4. eigen vermogen Hierna volgt het mutatieoverzicht van het eigen vermogen. MUTATIEs EIGEN VERMOGEN Stichtings-
Geplaatst
HERWAAR-
Bestem-
Overige
TotaaL
vermogen
kapitaal
DERINGS-
mings-
reserves
2006
reserve
reserve indexatie nietactieven
Stichtingsvermogen 31 december 2005 Afsplitsing 1 januari 2006 Uitgifte gewone aandelen Bestemmingsreserve indexatie niet-actieven Depotbuffers, naar overige schulden Voorziening garantieverplichting, naar VVV1) Overige reserve
215.439 -45
45
-79.044
79.044
-49.870 -6.204 -80.276
Stand per 1 januari 2006
80.276
0
45
Resultaat boekjaar
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Stand per 31 december 2006
0
45
0
79.044
80.276
159.365
4.470
-851
-320
3.299
4.470
78.193
79.956
162.664
1) Voorziening verzekeringsverplichtingen
Geplaatst kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van De Eendragt Pensioen N.V. bedraagt € 225 (2005: € 0) verdeeld in 225 gewone aandelen van € 1. In 2006 zijn hiervan 45 aandelen geplaatst en volgestort. Herwaarderingsreserve De ongerealiseerde waardemutaties van beleggingen in vastgoedfondsen waarvoor geen frequente marktnotering aanwezig is, bedraagt € 4.470. Bestemmingsreserve indexatie niet-actieven Voor de niet-actieven is een bestemmingsreserve voor indexatie afgezonderd van de overige reserves. De indexatietoezegging is uitdrukkelijk voorwaardelijk.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw52 52
52
12-06-2007 17:41:40
Boekwaarde einde vorig boekjaar
2006
2005
-
-
79.044
-
4.808
-
(inclusief rente en toevoeging garantievoorziening)
-5.659
-
Boekwaarde per 31 december
78.193
-
Uit stichtingsvermogen ontvangen per 1 januari 2006 Overrente
Jaarverslag 2006
Bestemmingsreserve indexatie niet-actieven
Indexatiekosten
Depotbuffers Ultimo 2005 was van de algemene reserve van de stichting € 49.870 bestemd voor de verzekeringnemers. Per 1 januari 2006 zijn deze opgenomen onder de overige schulden als schuld aan depotbuffers. De toevoegingen en onttrekkingen aan de depots zijn opgenomen in de winstanalyse.
2006
Verdeling resultaat boekjaar Ten gunste van de herwaarderingsreserve
4.470
Ten laste van de bestemmingsreserve indexatie niet-actieven
-851
Ten laste van de overige reserves
-320
Resultaat boekjaar
3.299
Solvabiliteit De solvabiliteit is gebaseerd op de solvabiliteitsberekening conform besluit 11-112003 Wet toezicht verzekeringsbedrijf. De aanwezige solvabiliteit is € 162,7 miljoen. De vereiste solvabiliteit is € 31,9 miljoen. De solvabiliteitsmarge bedraagt € 130,8 miljoen.
53
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw53 53
toelichting Jaarrekening
Resultaat boekjaar
Aangesloten ondernemingen
Resultaat Boekjaar De directie stelt aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de winst over het boekjaar 2006 ten bedrage van € 3.299 te verdelen zoals in onderstaande overzicht is aangegeven en over 2006 geen dividend uit te keren. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt.
Toelichting jaarrekening 2005
Voorziening garantieverplichting De ultimo 2005 getroffen voorziening garantieverplichtingen, die was opgenomen in de beleggingsreserve van de stichting, is per 1 januari 2006 opgenomen in de voorziening verzekeringsverplichtingen.
12-06-2007 17:41:40
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
5. technische voorzieningen Voorziening verzekeringsverplichtingen
Boekwaarde einde vorige boekjaar Garantievoorziening uit het eigen vermogen
2005
660.659
548.757
6.204
-
666.863
548.757
Koopsommen nieuwe contracten
84.319
-
Backservice
11.266
18.219
Comingservice
19.737
10.067
Boekwaarde 1 januari 2006
WAO-hiaat
853
-63
Anw-hiaat
371
384
1.725
1.676
Inkomende overdrachten (inclusief interne overdrachten) Spaarpremies en koopsommen
5.279
4.635
Indexatie pensioenen niet-actieven
5.447
5.996
Arbeidsongeschiktheid Pensioenuitkeringen Vrijgevallen door overdrachten Vrijgevallen administratiekosten Interest 3% (2005: 4%) Rendement sparen/beschikbare premie Resultaat op overlijden
-618
-290
-35.660
-32.612
-1.540
-786
-788
-703
20.752
21.612
1.140
433
226
-370
Voorziening mutatie arbeidsongeschiktheid
-
-789
Wijziging rekenrente
-
84.361
Diversen
-
132
779.372
660.659
Boekwaarde per 31 december
De voorziening verzekeringsverplichtingen is als volgt onderverdeeld:
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
2006
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw54 54
Voorziening verzekeringsverplichtingen
2006
2005
Actieven
282.618
205.126
Niet-actieven
496.754
455.533
Totaal
779.372
660.659
54
12-06-2007 17:41:40
Voorziening winstdeling
2006
2005
-
-
Resultaat op premievrijstelling
994
-
Resultaat op WAO-excedent
557
-
Resultaat op kosten
177
-
31
-
1.759
-
Boekwaarde einde vorig boekjaar
Jaarverslag 2006
Pensioensparen/beschikbare premie In de voorziening is een bedrag van € 35.364 (2005: € 33.626) opgenomen voor vrijwillig pensioensparen en beschikbare premieregelingen.
Mutaties:
Resultaat op overlijden Boekwaarde per 31 december
De technische winstdeling wordt, voor zover positief, aan het eind van de contractsperiode voor 80% toegevoegd aan de depotbuffer van de verzekeringnemers. Voor de opgelopen winstdeling wordt de voorziening aangehouden.
2005
43.673
-
Belastingen/sociale premies
919
618
Pensioenen
252
-
Depotbuffers
Waardeoverdrachten
341
-
Nog verschuldigde kosten
196
342
Overige Boekwaarde per 31 december
26
54
45.407
1.014
De schulden en overlopende passiva hebben een looptijd korter dan 1 jaar.
Niet uit de balans blijkende verplichtingen De Eendragt Pensioen N.V. heeft met betrekking tot haar oude huisvesting, Planetenweg 73 te Hoofddorp, nog een geïndexeerde huurovereenkomst lopen voor de resterende tijdsduur van twee jaren en drie maanden met een jaarlijkse huurverplichting van € 56. De Eendragt Pensioen N.V. is op 1 november 2006 een geïndexeerde huurovereenkomst aangegaan voor De Boelelaan 7, Amsterdam. Deze huurovereenkomst heeft een looptijd van 12,5 jaar, tot 30 april 2019, met een huurvrije periode tot 30 april 2008. Voor de daarna resterende periode van 11 jaar geldt een jaarlijkse nog te indexeren huurverplichting van € 149. De Eendragt Pensioen N.V. heeft voor vijf lease auto’s contracten. Deze leasecontracten hebben een gemiddelde looptijd van 35 maanden met een jaarlijkse verplichting van € 35. 55
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw55 55
toelichting Jaarrekening
2006
Aangesloten ondernemingen
Overige schulden en overlopende passiva
Toelichting jaarrekening 2005
6. overige schulden en overlopende passiva
12-06-2007 17:41:41
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
TOE L ICH T I NG W I NS T- E N V E R L I E S R E K E N I NG
Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s.
Technische rekening 7. verdiende premies eigen rekening De verantwoorde brutopremies betreffen alleen pensioenverzekeringen en zijn geheel in Nederland gerealiseerd. De pensioenverplichtingen van De Eendragt Pensioen N.V. zijn bij Eendragt Pensioen N.V. zelf ondergebracht. Van de verdiende premies eigen rekening heeft in 2006 € 319 (2005: € 199) betrekking op haar eigen personeel. 8. opbrengsten uit beleggingen Opbrengsten uit andere beleggingen opbrengsten uit beleggingen ingedeeld naar verwerkingsmethode beleggingen
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Vastgoedfondsen
Aangesloten ondernemingen
2005
7.090
5.564
Financiële beleggingen
30.354
26.023
Totaal
37.444
31.587
opbrengsten uit beleggingen ingedeeld naar soort beleggingen
Vastgoedfondsen
2006
2005
7.090
5.564
23.397
19.359
6.335
6.298
Directe opbrengsten uit overige financiële beleggingen Vastrentende waarden Aandelen Deposito’s Totaal
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw56 56
2006
622
366
37.444
31.587
56
12-06-2007 17:41:41
2006
2005
Rente
24.019
19.725
Dividend
13.425
11.862
Totaal
37.444
31.587
2006
2005
453
-
Aandelen
1.838
6.676
US$-hedge
6.139
89
Totaal
8.430
6.765
2006
2005
Jaarverslag 2006
opbrengsten uit beleggingen ingedeeld naar soort opbrengsten
Gerealiseerde winst op beleggingen Gerealiseerde winst op beleggingen
Vastrentende waarden
Vastrentende waarden Aandelen US$-hedge Totaal
13.719
2.715
820
13.056
21.224
61.954
122
66
35.885
77.791
Dit betreft de niet-gerealiseerde resultaten die voortvloeien uit de waardering op actuele waarde tegen beurskoersen of intrinsieke waarden ultimo 2006 van de beleggingen.
57
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw57 57
toelichting Jaarrekening
Vastgoedfondsen
Aangesloten ondernemingen
Niet-gerealiseerde winst op beleggingen
Toelichting jaarrekening 2005
9. niet-gerealiseerde winst op beleggingen
12-06-2007 17:41:42
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
10. winstdeling en kortingen Winstdeling
Mutatie voorziening winstdeling Overrente depotbuffers Totaal
2006
2005
1.759
-
9.901
-
11.660
-
2006
2005
837
863
11. bedrijfskosten Bedrijfskosten
Salarissen Sociale lasten
70
55
Pensioenlasten
319
199
Overige personeelskosten
104
96
Automatiseringskosten
164
296
Adviseurskosten
270
237
Huisvesting
196
122
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Overige bureaukosten In procenten van het belegd vermogen
154
225
2.114
2.093
0,22
0,24
Personeelsleden Alle personeelsleden, ook de directie, zijn in dienst van De Eendragt Pensioen N.V. In 2006 bedroeg het aantal fte’s bij het pensioenbureau gemiddeld over het jaar 10,8 (2005: 10,4). Pensioenregeling personeel De pensioenregeling voor het personeel is ondergebracht bij De Eendragt Pensioen N.V. De pensioenregeling is een middelloonregeling met een garantie op eindloon. De jaarlijkse opbouw voor middelloon bedraagt 2,25% en voor de garantie 2% van de pensioengrondslag. Als franchise wordt het fiscaal minimum aangehouden. De verworven aanspraken op pensioen worden jaarlijks gefinancierd door een koopsomstorting. De pensioenregeling wordt in de jaarrekening hetzelfde behandeld als de pensioenregelingen van andere verzekeringnemers.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw58 58
58
12-06-2007 17:41:42
Jaarverslag 2006
Bestuursbeloning De bezoldiging van de directie was in 2006 € 354. De pensioenlasten van de directie bedroegen in 2006 € 192, inclusief € 66 éénmalige last vanwege de gelijktrekking van de pensioenregeling voor beide directieleden. De bezoldiging van de commissarissen was in 2006 € 6. 12. beleggingslasten
Beleggingskosten vastrentende waarden
23
1
160
134
Beleggingskosten aandelen
507
655
Totaal
690
790
2006
2005
35
179
1.372
-
Gerealiseerd verlies op beleggingen
Vastrentende waarden Aandelen US$-hedge Totaal
26
13.110
1.433
13.289
2006
2005
39.928
318
186
609
40.114
927
13. niet-gerealiseerd verlies op beleggingen Niet-gerealiseerd verlies op beleggingen
Vastrentende waarden US$-hedge Totaal
59
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw59 59
toelichting Jaarrekening
Beleggingskosten vastgoedfondsen
2005
Toelichting jaarrekening 2005
2006
Aangesloten ondernemingen
Beheerskosten en rentelasten
12-06-2007 17:41:42
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
TOE L ICH T I NG W I NS TA N A LYS E
Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s.
Verschil ontvangen premie en benodigde actuariële premie
2006
2005
Ontvangen premies en koopsommen
103.376
25.573
Actuarieel was benodigd
-117.049
-30.927
-13.673
-5.354
Totaal
Het verschil in ontvangen premie en de benodigde actuele premie is verwerkt in de depotbuffers van de verzekeringnemers.
Inkomende waardeoverdrachten
2006
Ontvangen waardeoverdrachten
1.266
1.659
Benodigde koopsom
-1.783
-1.689
-517
-30
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Totaal
Aangesloten ondernemingen
2005
Het verschil in ontvangen waardeoverdrachten en de benodigde actuele premie is verwerkt in de depotbuffers van de verzekeringnemers.
Premie WAO-hiaat
2006
2005
Premie
-853
-
Het resultaat op de premie WAO-hiaat is gemuteerd in de depots. Per 1 januari 2006 is de verzekering van het zogenaamde WAO-hiaat beëindigd. De Eendragt heeft het uitlooprisico van deze verzekering overgenomen tegen betaling van bovengenoemde premie.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw60 60
60
21-06-2007 16:45:14
Uitkering
2006
2005
-1.055
-
Jaarverslag 2006
Restitutie WAO-hiaat
Het resultaat op de uitkeringen in de WAO-hiaat is verwerkt in de depotbuffers van de verzekeringnemers. Een aantal verzekeringnemers heeft in de depots opgenomen buffer WAO-hiaat laten uitkeren om deze aan verzekerden te kunnen uitdelen.
Overrente
2006
2005
Opbrengst beleggingen
39.522
44.016
Benodigde rente
-21.596
-21.251
Spaarders Totaal
-1.140
-230
16.786
22.535
Uitkeren van WAO-excedent Premie arbeidsongeschiktheid Uitkeren WAO-hiaat Totaal
2005
58
285
260
-62
1.621
1.796
464
967
2.403
2.986
Waarvan € 1.551 naar de voorziening winstdeling en € 852 ten gunste van het resultaat boekjaar. Vanaf 1 januari 2006 is het risico WAO-hiaat voor rekening van De Eendragt. In de voorziening verzekeringsverplichtingen is de premie voor het uitlooprisico van deze verzekering opgenomen.
61
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw61 61
toelichting Jaarrekening
Premievrij voortzetten van de pensioenopbouw
2006
Aangesloten ondernemingen
Resultaat op arbeidsongeschiktheid
Toelichting jaarrekening 2005
Waarvan € 9.901 ten gunste van de depotbuffers en € 6.885 ten gunste van het resultaat boekjaar.
12-06-2007 17:41:43
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Resultaat op administratiekosten
2006
Kostenopslag Kosten pensioenadministratie Totaal
2005
1.661
1.189
-1.283
-1.287
378
-98
Waarvan € 177 naar de voorziening winstdeling en € 201 ten gunste van het resultaat boekjaar.
Resultaat op overlijden
Uitkering
2006
2005
122
357
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Waarvan € 31 naar de voorziening winstdeling en € 91 ten gunste van het resultaat boekjaar. Het resultaat op overlijden ontstaat doordat het aantal overledenen afwijkt van hetgeen is verondersteld in de sterftetafel. Overlijden minder deelnemers dan verwacht, dan heeft men een verlies op de verzekeringen van ouderdomspensioen en winst op de verzekeringen van partnerpensioen en omgekeerd.
Garantievoorziening
2006
2005
Ontvangen opslagen
586
-
Interest
210
-
Toevoeging aan de voorziening Vorming garantie voorziening ultimo 2005 Totaal
-397
-
-
-6.204
399
-6.204
De mutatie op de garantievoorziening is toegevoegd aan het resultaat van De Eendragt. De garantievoorziening wordt gevormd om de overgang naar de meest recente sterftetafel te financieren. Uit hoofde van de garantiecontracten komen de kosten voor rekening van De Eendragt. De garantievoorziening is opgenomen in de voorziening verzekeringsverplichtingen.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw62 62
62
12-06-2007 17:41:43
2006
2005
Betaalde waardeoverdrachten
1.123
-709
Vrijgevallen uit de voorziening verzekeringsverplichtingen
1.562
713
439
4
Totaal
Jaarverslag 2006
Uitgaande waardeoverdrachten
De mutatie op de garantievoorziening is toegevoegd aan het resultaat van De Eendragt. G e b eu rtenissen na balans dat u m Vanaf 1 januari 2007 waardeert De Eendragt alle verplichtingen op marktrente in plaats van de tot dan toe gehanteerde vaste rekenrente van 3%. Het beleggingsbeleid is volledig hierop aangepast. Op basis van de rentetermijnstructuur zoals gepubliceerd door de DNB per 31 december 2006 zal aan de depotbuffers € 56,9 miljoen worden toegevoegd. Aan de bestemmingsreserve indexatie niet-actieven wordt € 61,9 miljoen toegevoegd. Begin van het jaar heeft een additionele onderneming haar pensioenvoorziening verzekerd bij De Eendragt. Het betreft een internationale handelsonderneming, waarmee een verdere stap wordt gezet in de diversificatie van de cliëntenkring en daarmee de verlaging van het risico van de verzekeraar.
Drs. Ph.D.H. Menco RBA A. Nieuwenhuizen actuarieel analist AG
Mr. R.E. Rogaar (voorzitter) A. Boeve J.M.M. Orie J.W. Rietmulder L. Zegers RA
63
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw63 63
toelichting Jaarrekening
Raad van Commissarissen
Aangesloten ondernemingen
Directie
Toelichting jaarrekening 2005
Amsterdam, 20 april 2007
12-06-2007 17:41:43
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
OV E R IG E G EG E V E NS R E S U LTA AT B E S T E MM I NG
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005 toelichting Jaarrekening
Statutaire regeling betreffende resultaatbestemming In artikel 30 van de statuten van de vennootschap staat het volgende opgenomen betreffende de resultaatbestemming: - lid 1: Uitkering van winst ingevolge het in dit artikel bepaalde geschiedt na vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. - lid 2: De algemene vergadering beslist omtrent reservering door de vennootschap of uitkering van winst met dien verstande dat de winst uitsluitend kan worden aangewend door deze toe te voegen aan de die binnen de collectieve pensioenverzekeringscontracten van de vennootschap worden gehouden. Overeenkomstig artikel 2:122 Burgerlijk Wetboek kan het in de vorige zin bepaalde worden gewijzigd. - lid 3: De vennootschap kan aan de gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen groter is dan het bedrag van het geplaatste kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. - lid 4: Ten laste van de door de wet voorgeschreven reserves mag een tekort slechts worden gedelgd voor zover de wet dat toestaat. Voorstel tot resultaatbestemming over het boekjaar 2006 De directie stelt aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de winst over het boekjaar 2006 ten bedrage van € 3.299 te verdelen zoals in onderstaande overzicht is aangegeven en over 2006 geen dividend uit te keren. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt. Resultaat boekjaar
2006
Verdeling resultaat boekjaar Ten gunste van de herwaarderingsreserve
4.470
Ten laste van de bestemmingsreserve indexatie niet-actieven
-851
Ten laste van de overige reserves
-320
Resultaat boekjaar
3.299
Voor een specificatie van de ten laste van de bestemmingsreserve indexatie niet-actieven gebrachte resultaat wordt verwezen naar de toelichting van de bestemmingsreserve indexatie niet-actieven bij het eigen vermogen.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw64 64
64
12-06-2007 17:41:43
This is the first annual report of De Eendragt Pensioen N.V., a life insurance company that demerged from foundation Stichting Pensioenfonds De Eendragt on 17 February 2006. Simultaneously, all assets and liabilities from the former pension fund were transferred to the new organisation, while the foundation changed its official objective from a pension fund into the sole owner of all shares of De Eendragt Pensioen N.V. The first book year of the N.V. is similar to the calendar year 2006.
Jaarverslag 2006
English Summary
Organisational changes The altered organisation required a Supervisory Board with its own rules and regulations. Since the shareholders meeting in December 2006, the board consists of five members. In addition to two independent members, the chairman, Mr. R.E. Rogaar, and an actuarial expert, Mr. J. Rietmulder, three other members, Mr. L. Zegers RA, Mr. A. Boeve and Mr. J. Orie, were appointed to their positions on the recommendation of employers, employees and retired members.
65
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw65 65
english summary
Investment policy As a result of its altered legal status, following a new ALM study, and after in-depth research, De Eendragt implemented a new investment policy, including full duration matching of the liabilities by a combination of euro bonds and a derivative overlay with swaptions. Moreover, on the first of July the investment portfolio was split into two parts on behalf of the active members (still working for the insured companies) and the non-actives (retired, former actives who left the insured companies, and the disabled). Both groups have their own objectives. The active members aim at the lowest possible premium for a sound pension scheme, while the non-active members are primarily interested in full indexation (compensation for inflation). This divergence required a different investment policy. The policy for the active members with their long-term outlook is somewhat more aggressive, containing a higher percentage of equity than the portfolio of the non-actives. As a consequence, € 175 million of equity has been sold and invested in bonds and non-listed real estate. Excluding the duration matching portfolio, the performance of the active members amounted to 9.8% compared to a benchmark return of 7.0%. The non-actives generated
Aangesloten ondernemingen
Acquisitions De Eendragt acquired four new contracts during its first year. PaperlinX Nederland B.V., the Dutch branch of the largest Australian paper company, Pregis B.V. part of the eponymous North American packaging company, Papierfabriek Doetinchem B.V., an independent paper factory, and Stichting Kenniscentrum Papier en Karton, a research institute. On balance, the number of insured increased from 11,305 to 13,263 (+17.3%).
Toelichting jaarrekening 2005
The change from a pension fund into a life insurance company had a major impact on the contracts with the insured companies. They all received an updated contract, revised general conditions and a set of tailor-made pension regulations.
12-06-2007 17:41:44
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
a 4.2% return, 0.4% more than the benchmark. Including the full duration matching in an environment of rising interest rates, the net performance was 6.5% and 3.7% respectively. On average, Dutch pension funds generated a 7.4% total return on their investments in 2006. Although the duration matching resulted in a partly non-realised loss of € 18.6 million, the market value of the liabilities declined by € 59.3 million, resulting in a gain on a market-to-market basis of € 40.7 million. Legal requirements resulted in a new system on behalf of members with a defined contribution scheme (DC) and those who have personal pension savings. A sixbracket life-cycle approach had replaced the previous fixed income or bond plus equity alternatives.
Personnel and new office space Due to the increase in the number of insured and the higher requirements of an insurance company, two new members of the staff had been added to respectively the actuarial department and the pension administration. In 2007, further investment in people is expected. Also, De Eendragt moved from its old, too small and outdated office in Hoofddorp to a new, modern and more representative building close to the main Amsterdam business district. Award The unique step of De Eendragt to transform itself into a life insurance company, retaining all positive aspects of a pension fund, attracted major interest from the Dutch financial sector. Early November, De Eendragt received an award for its ‘outstanding contribution to the Dutch pension sector’. This honour was presented by a professional jury during a contest organised by NPN, the Dutch edition of the European Pensions & Investment News, published by the Financial Times.
englishondernemingen summary Aangesloten
Toelichting jaarrekening 2005
Full indexation De Eendragt was once again able to fully compensate existing and future pensions of the non-active for the negative impact of inflation. Even though this so-called indexation remained conditional, members have an even higher security than in the past. As of 2006, indexation is based on the proportion of the earmarked ‘reserve indexation non-active members’ as compared to their total liabilities. As long as the reserve remains over 15% of the involved liabilities calculated on a market-to-market value, full indexation will be paid. Until 2006, the board of trustees of the previous pension fund had to decide on the level of indexation each year.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw66 66
66
12-06-2007 17:41:44
Jaarverslag 2006
Outlook On the first of January 2007, new legislation became effective. The Pensioenwet (pension law) replaced the old Pensioen- en Spaarfondsenwet dating from 1952. This has far-reaching consequences for all Dutch pension funds and pension insurance companies. De Eendragt had changed its fixed 3% discount rate for its liabilities into a market-tomarket basis valuation. Since this year primo interest rates were considerably higher than 3%, this resulted in increasing buffers for the active depots and a boost of the ‘reserve indexation non-active members’ at the expense of the size of the pension liabilities. All contracts will be readjusted in the course of the year.
De Eendragt Pensioen N.V. is building its future in a rapidly changing pension environment. The shareholder, the supervisory board and the management are confident that the organisation is well ahead of many others and excellently positioned to offer its unique service model to an increasing number of companies that seek an optimal solution for their pension requirements. Despite its rapid growth, outstanding service, full indexation of pension rights and a non-profit approach will remain at the centre of De Eendragt concept.
english summary
P.D.H. Menco, CEO A. Nieuwenhuizen, managing director
Aangesloten ondernemingen
On the first of January 2007, two additional companies have insured their pension scheme with De Eendragt, while talks with several other prospects continue.
Toelichting jaarrekening 2005
The investment policy has been fully adapted to the new situation. De Eendragt now distinguishes between a matching and an investment portfolio. The first part, consisting of all liabilities plus the legally required solvency ratio, is fully matched in terms of duration with bonds and swaptions. This implies that both sides of the balance sheet will move in tandem if interest rates go up or down. The other part is invested in an optimised mix of assets. Once again, the non-active portfolio has a more prudent risk profile than the active one. Both portfolios are, however, managed with strict risk control rules. Several new mandates will be put in place during the year. The employed investment policy, that makes use of long-short equity strategies, a variety of non-listed real estate, portable alpha, swaptions, and synthetic zero-correlated market neutral funds, belongs to the most sophisticated in the Dutch pension industry.
67
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw67 67
12-06-2007 17:41:44
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
A N N UA L ACCO U N T S BA L A NCE SH E ET Comparable figures for 2005 are included pro forma for the purpose of comparison. These are the figures for the former Stichting Pensioenfonds De Eendragt. After profit appropriation proposal
Assets
2006
.
2005
Investments Other financial investments Real estate funds
134,298
87,232
Equity
161,261
291,455
Bonds
656,312
467,494
322
-
Morgages
englishondernemingen summary Aangesloten
Toelichting jaarrekening 2005
Deposits
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw68 68
4,900
17,200 957,093
863,381
Receivables and prepayments
16,679
13,463
Liquid assets
15,430
268
989,202
877,112
Total
Amounts in euro 1,000
68
12-06-2007 17:41:45
Jaarverslag 2006 Liabilities
2006
2005
Fund capital and reserves Share capital Revaluation reserve Reserve indexation non-active members
45 4,470 78,193
Other reserves
79,956
General reserve
-
Investment reserve
-
118,440 96,999 162,664
215,439
Provision for profit sharing
Other liabilities and accruals Total
779,372
660,659
1,759
781,131
660,659
45,407
1,014
989,202
877,112
english summary
Amounts in euro 1,000
Aangesloten ondernemingen
Insurance commitments
Toelichting jaarrekening 2005
Technical reserve
69
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw69 69
12-06-2007 17:41:45
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
I NC OM E A N D E X PE N DIT U R E AC C OU N T
Comparable figures for 2005 are included pro forma for the purpose of comparison. These are the figures for the former Stichting Pensioenfonds De Eendragt.
Technical Account - live insurance
2006
2005
Premiums earned on own account Gross premiums Single premiums Value transfers Policy reinsurance
40,637 84,319 1,783
30,601 1,659
-14
-13 126,725
32,247
Return on investments Return on other investments: Real estate funds Other investments Realised returns
7,090
5,564
30,354
26,023
8,430
6,765
Non realised returns on investments Other technical revenues own account
45,874
38,352
35,885
77,791
-
5,880
Toelichting jaarrekening 2005
Payments made on own account: Gross Value transfers Share of reinsurers
englishondernemingen summary Aangesloten
32,680
1,123
709
-79
-80 -36,705
-33,309
Change to other technical provisions Provision for life insurance: Gross
112,509
Percentage reinsurance
111,902
53
Profit sharing and rebates
48 -112,562
-111,950
-11,660
-
-2,114
-2,093
Expenditures: Management, personnel and depreciation costs Investment costs: Management fees and interest costs Realised investment losses
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw70 70
35,661
Non realised investment losses Investment revenues charged to non-technical account Result for life insurance technical account
690
790
1,433
13,289 -2,123
-14,079
-40,114
-927
-825
8,698
2,381
610 Amounts in euro 1,000
70
12-06-2007 17:41:45
Jaarverslag 2006 Non-Technical account
Result for life insurance technical account Revenue allocated from investments transferred from technical account other revenues Other expenditures Result
2006
2005
2,381
610
825
-8,698
93
215
-
-250
3,299
-8,123
english summary
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
Amounts in euro 1,000
71
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw71 71
12-06-2007 17:41:46
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
SOU RCE A N D A PPL IC AT ION OF F U N DS
Comparable figures for 2005 are included pro forma for the purpose of comparison. These are the figures for the former Stichting Pensioenfonds De Eendragt. Cash flow overview
2006
2005
Cash flow from operating pension activities Payments from employers and employees Payments received from reinsurer Receipts from new commitments taken over Reinsurance premiums paid Expenditure resulting from transferred commitments Pension payments Commutations Operational and administrative costs
105,361
20,428
79
80
1,637
1,659
-14
-13
-782
-709
-35,051
-32,612
-57
-68
-2,293
-2,164 68,880
-13,399
Cash flows from investments
englishondernemingen summary Aangesloten
Toelichting jaarrekening 2005
Direct income
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw72 72
36,144
30,378
264,411
66,969
-353,583
-85,110
-690
-790
Sale and repayment of investments Purchase of investments Investment management costs
-53,718
11,447
Increase of liquid assets
15,162
-1,952
Balance start book year
268
2,220
15,430
268
Balance end book year
Amounts in euro 1,000
72
12-06-2007 17:41:46
Aan het bestuur van De Eendragt Pensioen N.V.
Jaarverslag 2006
ACCO U N TA N T S V E R K L A R I NG
Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de jaarrekening 2006, zoals opgenomen op pagina 36 tot en met 63 van het jaarverslag van De Eendragt Pensioen N.V. te Hoofddorp bestaande uit de balans per 31 december 2006 en de winst-en-verliesrekening over 2006 met de daarbij behorende toelichtingen gecontroleerd.
Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de vennootschap. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de vennootschap heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.
73
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw73 73
Aangesloten ondernemingen
Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.
Toelichting jaarrekening 2005
Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.
12-06-2007 17:41:46
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van De Eendragt Pensioen N.V. per 31 december 2006 en van het resultaat over 2006 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 20 april 2007
Aangesloten ondernemingen
Toelichting jaarrekening 2005
KPMG ACCOUNTANTS N.V. W. Teeuwissen RA
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw74 74
74
12-06-2007 17:41:47
AEP Industries Nederland B.V. Clondalkin Group B.V. Crown Van Gelder N.V. De Eendragt Pensioen N.V. Favini Apeldoorn B.V. Huhtamaki Nederland B.V. IFO International Forwarding Office B.V. Inkoop-combinatie “De Eendragt” B.V. Loparex B.V. ModoVanGelder B.V. Norske Skog Parenco B.V. Owens Corning Veil Netherlands B.V. PaperlinX Nederland B.V. Papierfabriek Doetinchem B.V. Papierfabriek Schut B.V. Pregis B.V. Stichting Kenniscentrum Papier en Karton Stora Enso Berghuizer Papierfabriek N.V. Sun Chemical Group B.V. Lelystad Van der Windt Verpakking B.V. VHP Veiligheidspapierfabriek Ugchelen B.V.
75
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw75 75
Jaarverslag 2006
Toelichting jaarrekening 2005
V ER Z EK ER DE ON DER N E M I NGE N
Aangesloten ondernemingen
B I J L AG E
21-06-2007 16:51:38
Toelichting jaarrekening 2005
JA A R V E R S L AG 2 0 0 6
colofon
vormgeving: michiel schwing, paswerk grafisch
Aangesloten ondernemingen
opmaak en druk: paswerk grafisch, cruquius
papier binnenwerk: 120 grams modo balans houtvrij kantoorpapier zonder optische witmakers, modovangelder b.v.
70338 De Eendragt jaarv 2006 Bw76 76
omslagpapier: 300 grams off-white watercolour paper ‘elegance’ 100% woodfree cellulose, papierfabriek schut b.v.
76
12-06-2007 17:41:47