JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V

JAARVERSLAG

2008

15 mei 2009 Dit verslag is vastgesteld overeenkomstig Artikel 23, lid 2 van de statuten

English Summary

Toelichting Jaarrekening

Toelichting jaarrekening 2005

Jaarrekening

2008

Aangesloten ondernemingen

JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V. Jaarverslag 2006 Jaarverslag

JA A R V E R S L AG 2 0 0 8

PE R S O N A L I A

Raad van Commissarissen Mr. R.E. Rogaar (voorzitter, externe deskundige) A. Boeve (op voordracht werknemers, tot en met 31 december 2008) K.C. Jonasse (op voordracht werknemers, vanaf 1 januari 2009) Ing. J.M.M. Orie (op voordracht niet-actieven) J.W. Rietmulder (externe deskundige, op voordracht directie) L. Zegers RA (op voordracht verzekeringnemers) Beleggingscommissie D. Wenting AAG RBA (voorzitter, externe deskundige) Drs. E.M. Knoope RBA (externe deskundige) Drs. J.B. Molenkamp RBA RO (externe deskundige) W. Stutvoet (namens de verzekerden) H. van der Zwaag RA (namens de verzekerden) Directie Drs. P.D.H. Menco RBA A. Nieuwenhuizen, actuarieel analist AG



Certificerend actuaris E. Nebbeling Actuaris AG, Actimos Accountant W. Teeuwissen RA, KPMG Accountants N.V.

4

Jaarrekening Balans Winst- en verliesrekening Kasstroomoverzicht Actuariële winstanalyse Toelichting jaarrekening Algemeen Verslaggevingskader Balansposten Technische voorzieningen Winst- en verliesrekening Toelichting balans Toelichting winst- en verliesrekening Toelichting actuariële winstanalyse Gebeurtenissen na balansdatum Overige gegevens Accountantsverklaring

30 32 .33 34 35 37 47 48 49 50 .51 .60 .65 .68 .68 .69

Bijlagen English summary Verzekerde ondernemingen

.71 79

5

Jaarverslag 2006 Jaarverslag

.4 5 8 13 17 27


Jaarverslag 2008 Kerncijfers Verslag Raad van Commissarissen Verslag directie Pensioenen Beleggingen Ontwikkelingen na balansdatum


I n h o u dsopgave

Jaarverslag


k ern c ij f ers

2008

2007

3.474

3.587

270

298

Aantal polissen actieve deelnemers arbeidsongeschikte deelnemers premievrij verzekerden

6.010

5.575

gepensioneerden

4.428

4.321

14.182

13.781

2008

2007

34,8

37,3

2,8

2,0

Premies/koopsommen Waardeoverdrachten: inkomend uitgaand

4,9

2,5

Uitkeringen

40,3

38,4

Pensioenverplichtingen

760,8

642,4

Mutatie eigen vermogen

-60,6

20,4

1.021,7

992,2

20,1

29,1



Beleggingen: belegd vermogen (marktwaarde) beleggingsinkomen

bedragen in miljoenen euro’s

6

Tijdens de formele vergaderingen heeft de RvC zich gebogen over: - het jaarverslag 2007 - de rapportage van de certificerend actuaris - de toereikendheidstoets - de bevindingen en aanbevelingen van de accountant - behaalde resultaten en budgettering (korte en lange termijn) - de beheers- en controlesystemen - de strategie van de vennootschap - het acquisitiebeleid en potentiële verzekeringnemers - het risicobeleid en beheersing van algemene en specifieke risico’s - de situatie op de financiële markten en de daarmee samenhangende risico’s voor de vennootschap - het beleggingsbeleid in algemene zin en de behaalde rendementen - de rapportage door de voorzitter van de beleggingscommissie in diens aanwezigheid - het beleid ten aanzien van premieovereenkomsten voor zowel bestaande als nieuwe deelnemers - de afdekking van het renterisico op de verplichtingen - het verzoek aan DNB voor het gebruik van een interne rentecurve - de personele bezetting en de aanstelling van nieuwe medewerkers - een coachingstraject voor de directie en de organisatie als geheel - de voortgang van de in samenhang met de Pensioenwet benodigde documenten en informatie - het rooster van aftreden van de commissarissen - de opvolging van een van de leden van de RvC - de compliance - de maatschappelijke verantwoordelijkheid Tevens heeft de RvC overleg gevoerd met de accountant, de certificerend actuaris van de vennootschap en de voorzitter van de beleggingscommissie. In afwezigheid van de directie werd het functioneren van de directie geëvalueerd, alsmede die van de RvC-leden zelf. Tevens werd de variabele beloning van de directie over 2008 vastgesteld.

7



Gedurende 2008 heeft de Raad van Commissarissen (RvC) van De Eendragt Pensioen N.V. vijf maal vergaderd. Daarnaast hebben zowel de voorzitter als enkele leden in afzonderlijke commissievergaderingen met de directie zich laten informeren over verschillende vraagstukken en daarover van gedachte gewisseld.


V E R S L AG R A A D VA N CO MM I S SA R I S S E N



Jaarverslag


Samenstelling RvC Conform het in 2006 door de Stichting De Eendragt Pensioen, enige aandeelhouder van de vennootschap, goedgekeurde reglement van de RvC bestaat deze uit ten minste vier, maar in de praktijk uit vijf personen. Naast de onafhankelijke voorzitter worden de leden voorgedragen door respectievelijk de verzekerde ondernemingen, de werknemers en de vertegenwoordigers van de niet-actieven in het bestuur van de Stichting De Eendragt Pensioen. Daarnaast wordt een RvC-lid benoemd op voordracht van de directie. Allen dienen zonder last of ruggespraak en in gezamenlijkheid te functioneren, waarbij de belangen van alle betrokkenen en de vennootschap naar vermogen gelijkelijk behartigd dienen te worden. Geen van de RvC-leden bezit aandelen of andere eigendomsrechten van de vennootschap. Wel hebben de heren Boeve en Zegers hun pensioenregeling bij De Eendragt verzekerd, terwijl de heer Orie pensioen van De Eendragt ontvangt. De externe leden en het door de niet-actieven voorgedragen lid ontvangen een passende remuneratie voor hun werkzaamheden. De door de ondernemingen en werknemers voorgedragen leden krijgen een onkostenvergoeding. In het verslagjaar zelf hebben zich geen wijzigingen voorgedaan in de samenstelling van de RvC. Wel werd een procedure gestart om een opvolger te zoeken voor de heer Boeve. De onderneming waar de heer Boeve werkzaam is, heeft haar activiteiten in Nederland beëindigd. Daarbij treedt de heer Boeve conform het rooster per 1 januari 2009 af als commissaris. Met inachtneming van alle daartoe in de statuten van de vennootschap en het reglement van de RvC opgenomen artikelen en na toetsing door De Nederlandsche Bank doet het de RvC veel genoegen dat de heer K.C. Jonasse op 17 december 2008 door de aandeelhouder is benoemd tot nieuwe commissaris van de vennootschap op voordracht van de werknemers. Vanaf 1 januari 2009 heeft hij zijn werkzaamheden in de RvC volledig op zich genomen. De RvC is de heer Boeve dankbaar voor zijn inzet en bijdrage gedurende de afgelopen vijf jaar, waaronder de eerste twee jaar als lid van het Dagelijks Bestuur van het voormalige pensioenfonds en drie jaar als lid van de RvC. Wij hebben de heer Boeve leren kennen als een toegewijd en kundig collega die zijn rol in de Raad altijd met gepaste distinctie heeft vervuld. Financiële soliditeit De RvC heeft na consultatie van de accountant geconstateerd dat de financiële soliditeit van de vennootschap ruim aan de daaraan te stellen eisen voldoet. De eigen vermogen positie is ruimschoots voldoende gebleken, ook gegeven de huidige financiële crisis. Wel baart het de RvC enige zorgen dat de marktomstandigheden het de vennootschap bemoeilijken een volledige afdekking van de rentegevoeligheid van de verplichtingen op de financiële markten te bewerkstelligen. Hierdoor blijft het risico bestaan dat de toekomstige solvabiliteit van de vennootschap door marktbewegingen vermindert. In dit kader is de RvC verheugd dat de vennootschap toestemming heeft gekregen van De Nederlandsche Bank tot het gebruik van ECB AAA staatsleningencurve voor de toereikendheidstoets. Deze rentecurve biedt weliswaar nog steeds geen mogelijkheid tot volledige afdekking van alle risico’s, maar verkleint deze wel ten opzichte van de eerder gebruikte rentetermijnstructuur op basis van de swapcurve.

8


Het doet de commissarissen genoegen dat het beleggingsbeleid ten aanzien van de depotbuffers, de bestemmingsreserve solidaire portefeuille en het eigen vermogen gedurende 2008 heeft geresulteerd in een resultaat dat, hoewel negatief, aanvaardbaar is in relatie tot de desastreuze algemene ontwikkeling op de financiële markten. Daarbij heeft de RvC er vertrouwen in dat het bijgestelde beleid in 2009 de risico’s verder zal verminderen. De RvC geeft hoge prioriteit aan het toezicht op de beheersing van zowel financiële als operationele risico’s van de vennootschap.

Tot besluit De RvC spreekt zijn waardering uit voor het gevoerde financiële beleid van de directie en de verdere uitbouw van de positionering van de vennootschap. De RvC is de medewerkers van De Eendragt erkentelijk voor de grote inzet, aandacht en creativiteit waarmee de belangen van alle deelnemers en de verzekerde ondernemingen worden gediend.

Amsterdam, 15 mei 2009

9



Mr. R.E. Rogaar (voorzitter) K.C. Jonasse (vanaf 1 januari 2009) Ing. J.M.M. Orie J.W. Rietmulder L. Zegers RA A. Boeve (tot en met 31 december 2008)


Toelichting jaarrekening 2005 Jaarverslag


10

De Eendragt in de storm Dankzij enerzijds de hoge solvabiliteit en anderzijds een in 2006 ingezet beleggingsbeleid dat alle onnodige risico’s tracht te voorkomen, heeft De Eendragt de crisis in 2008 bevredigend doorstaan. Uiteraard vielen vermogensverliezen niet geheel te voorkomen, maar in vergelijking tot zowel andere verzekeringsmaatschappijen als pensioenfondsen heeft de strategie geresulteerd in beperkte schade. Op totaalniveau, vergelijkbaar met de sterk negatieve resultaten van pensioenfondsen, boekte De Eendragt een positief rendement van 4,4%. Deze gunstige uitkomst valt volledig toe te schrijven aan de hoge opbrengsten op de tegenover de voorzieningen staande vastrentende beleggingen. Daartegenover stonden verliezen in de depotbuffers van de verzekerde ondernemingen en de bestemmingsreserve solidaire portefeuille van 20,1%, respectievelijk 18,7%. Onder invloed van de financiële crisis en de wegvallende marktliquiditeit ontstonden ernstige anomalieën in de prijsvorming van renteswaps, die de afdekking van de renterisico’s frustreerden. Op basis van voorgenomen contractuele afspraken dient De Eendragt eventuele tekorten in de actuariële oprenting van de voorzieningen uit haar eigen vermogen aan te zuiveren. Aangezien de marktverstoringen naar verwachting geruime tijd kunnen aanhouden, wat onbekende consequenties voor de solvabiliteit van de verzekeraar kan opleveren, is De Eendragt begin november in overleg getreden met De Nederlandsche Bank om toestemming te verkrijgen voor het gebruik van een alternatieve rentetermijnstructuur. Dit heeft er uiteindelijk in geresulteerd dat de centrale bank in maart 2009 toestemming heeft gegeven voor het gebruik van een interne curve, gebaseerd op de ECB AAA staatsleningencurve, voor de berekening van de toereikendheidstoets.

11



Systeemcrisis In 2008 voltrok zich een mondiale crisis in het financiële systeem die zijn weerga in de afgelopen 75 jaar niet kende. Wat medio 2007 begon als een probleem in de Amerikaanse hypotheekmarkt groeide uit tot een wereldwijde ineenstorting van het bankwezen, gevolgd door een ongekend snelle economische neergang. Ondanks nooit eerder vertoonde monetaire en budgettaire maatregelen, omvangrijke reddingsacties voor banken en verzekeringsmaatschappijen en grote eensgezindheid in de noodzaak om de crisis met alle beschikbare middelen te bestrijden, heeft zich in 2008 een systeemcrisis voorgedaan die de wereld mogelijk nog jaren in de greep zal houden. De financiële markten zijn totaal verstoord, wat niet alleen tot uitdrukking komt in gigantische vermogensverliezen, maar ook in het ontbreken van liquiditeit in deelmarkten waar dat tot voor kort onmogelijk werd gehouden. Hiertoe behoren ook de belangrijkste markten om het renterisico op de voorziening verzekeringsverplichtingen af te dekken.


V E R S L AG D I R E C T I E

Jaarverslag


Verzekerde ondernemingen Gedurende het verslagjaar heeft een overweldigend aantal partijen offertes aangevraagd voor een collectieve pensioenverzekering. Dit heeft uiteindelijk geresulteerd in negen nieuwe contracten met een ingangsdatum in 2009. Tot de ondernemingen die verwelkomd mochten worden, hoort onder meer de Nederlandse vestiging van Pfizer. Helaas moest in januari 2008 Favini Apeldoorn B.V. haar poorten onverwacht sluiten, terwijl Stora Enso Berghuizer Papierfabriek N.V. in de loop van het jaar haar bedrijfsactiviteiten definitief beëindigde. In totaal groeide het aantal verzekerde ondernemingen in 2008 naar 25.



Het verheugt de directie zeer dat zowel ondernemingen als hun adviseurs de onderscheidende kwaliteiten van De Eendragt onderkennen en grote belangstelling tonen voor de dienstverlening van onze onderneming. Organisatorische en personele wijzigingen Gedurende 2008 vond een aantal wijzigingen plaats in de personele bezetting. Na bijna 36 dienstjaren ging het hoofd van de financiële en beleggingsadministratie, de heer A. Koster, met pensioen. Zijn opvolger heeft zich al sinds oktober 2007 kunnen inwerken. Wij zijn de heer Koster dankbaar voor zijn jarenlange inspanningen voor De Eendragt en spreken de hoop uit dat hij nog lang mag genieten van zijn wel bestede vrije tijd in de hem kenmerkende uitstekende gezondheid. De pensioenadministratie kreeg een nieuw hoofd. Haar voorganger stapte over naar applicatiebeheer en vormt daar de schakel tussen de administratie en de ICT. Ook zal hij nieuwe versies van de in huis ontwikkelde programmatuur testen. Verder vond op de pensioenadministratie nog het vertrek en de opvolging plaats van een senior medewerker. Ook op het actuariaat en het secretariaat vond gedurende het verslagjaar een mutatie plaats. De directie is alle medewerkers zeer erkentelijk voor hun grote inzet en inspanning voor de verzekerden en onze onderneming. De gemeenschappelijke en individuele bijdragen hebben er opnieuw voor gezorgd dat de dienstverlening van De Eendragt op een hoog peil kon blijven, ondanks de hectiek op de financiële markten en de inspanningen die de grote toename van nieuw verzekerden meebracht. Op organisatorisch gebied werden belangrijke projecten afgerond. Met name de digitalisering van het papieren archief van de pensioenadministratie vormde een mijlpaal. De financiële administratie schakelde over op een nieuw grootboek, dat de managementinformatie aanzienlijk moet verbeteren en de flexibiliteit substantieel verhoogt. Deze overgang houdt ook verband met de toestroom van nieuwe verzekerden wat een geavanceerdere registratie wenselijk maakt. Op de ICT-afdeling werd een grote inspanning verricht voor een ingrijpende vernieuwing van de in eigen beheer ontwikkelde programmatuur voor de pensioenadministratie. De afronding zal in het eerste halfjaar van 2009 plaatsvinden. De overschakeling naar de nieuwe versie moet leiden tot aanzienlijke vereenvoudigingen van de pensioenadministratieve werkzaamheden, de overzichtelijkheid van de informatiestromen bevorderen en verdere automatisering van activiteiten mogelijk maken.

12


Medio 2008 vond de gefaseerde ingebruikname van een moderne nieuwe website plaats. Via deze bron verwacht De Eendragt de communicatie met deelnemers, verzekerde ondernemingen en bestuurders aanzienlijk te kunnen verbeteren onder gelijktijdige beheersing van de daarmee gepaard gaande kosten. In het besloten gedeelte voor de deelnemers kunnen deze alle individuele pensioengerelateerde informatie vinden. Koppeling met de pensioenadministratie moet zorgen voor voortdurend actuele gegevens. Tot de beschikbare instrumenten behoort ook een geavanceerde, zeer gebruiksvriendelijke pensioenplanner.

13


Prijzen Dat ook anderen de bijzondere kwaliteiten van De Eendragt onderkennen, moge blijken uit de eervolle prijzen die ons in het afgelopen jaar werden toegekend. In oktober ontving De Eendragt uit handen van een vakjury de NPN-prijs voor het meest toonaangevende beleggingsbeleid van pensioenuitvoerders met een vermogen onder de drie miljard euro. Het blad NPN maakt deel uit van de uitgever die ook de Financial Times publiceert. In november kende een internationale jury onder auspiciën van het blad Investment & Pensions Europe aan De Eendragt de belangrijkste Europese prijs voor pensioenuitvoerders toe. Deze European Gold Award wordt gegeven aan de winnaar van het beste Europese ondernemings-, bedrijfstak-, overheidspensioenfonds en fonds met een vermogen onder de één miljard euro. Die laatste categorie won De Eendragt eveneens. Verder ontvingen wij nog de los daarvan staande prijs voor beste Nederlandse pensioenuitvoerder. In de jaren dat IPE deze prijzen uitlooft, heeft alleen het ABP de hoofdprijs naar Nederland mogen meenemen. In haar eindoordeel roemde de jury De Eendragt voor haar uitgewogen, dynamische en hoogwaardige pensioenproducten, haar risicobeheersing en rijkelijk aanwezige innovaties. Zij oordeelde dat De Eendragt een formidabele pensioenaanbieder is die als kleine organisatie een lichtend voorbeeld vormt voor de pensioensector.


Pensioenwet De Pensioenwet vereist aanhoudend grote inspanningen van de organisatie en haar medewerkers. Niet alleen betreft dat de afronding van alle benodigde juridische documenten, ook de hele informatievoorziening aan deelnemers dient aangepast te worden. De actieve verzekerden ontvingen in 2008 een eerste Uniform Pensioen Overzicht (UPO). Alle aangesloten ondernemingen hadden voor het eind van het jaar een uitvoeringsovereenkomst in hun bezit. Andere wettelijk vereiste informatie en documenten zullen in 2009 volgen. De hiervoor genoemde nieuwe website moet er voor zorgen dat de beschikbare gegevens voortdurend actueel blijven en tegelijkertijd de inspanning en kosten, om de informatie bij de doelgroep te krijgen, minimaliseren.

Vooruitzichten In tijden van crisis staat risicobeheersing voorop. De Eendragt hoeft wat dat betreft weinig aan het beleid bij te stellen, want de beheersing van risico’s staat al jaren centraal in onze strategie. Tekenend daarvoor is ook de wijze waarop De Eendragt voorop loopt bij de omschakeling naar een interne rentecurve voor de berekening van de voorzieningen en de toereikendheidstoets. Dat stelt de verzekeraar in staat om het renterisico effectiever af te dekken op de financiële markten ten faveure van meer zekerheid voor verzekerden en de solvabiliteit van de vennootschap. Ofschoon de voorwaardelijke indexatie op lange termijn ten gevolge van de financiële crisis mogelijk onder druk kan komen te staan, zal De Eendragt in 2009 de solidaire portefeuille volledig indexeren. De directie houdt het volste vertrouwen in de toekomst van De Eendragt en het vermogen om deelnemers een uitstekend pensioen tegen een redelijke kostprijs te kunnen bieden.



Jaarverslag


14

Acquisities In 2008 zijn zes nieuwe uitvoeringsovereenkomsten tot stand gekomen. Het aantal nieuwe verzekerden bedraagt 303, waarvan de gegevens in 2008 in de administratie zijn opgenomen. Ook in 2008 hebben veel gegadigden zich gemeld voor een gesprek en een offerte.


PE N S I O E N E N

Pensioenwet Eind 2008 hebben alle aangesloten ondernemingen een concept-uitvoeringsovereenkomst ontvangen waarin de Pensioenwet is geïmplementeerd. Het pensioenreglement, dat door De Eendragt opgesteld dient te worden, is het sluitstuk in de pensioendriehoek werkgever – werknemer – pensioenuitvoerder. De pensioenreglementen zijn medio 2009 beschikbaar. De communicatie uit hoofde van de Pensioenwet zal zo veel als mogelijk en toegestaan plaatsvinden via de nieuwe webportal. Pensioenpremie In 2008 is de geboekte pensioenpremie afgenomen met € 0,9 miljoen tot € 36,4 miljoen. Het verschil met de benodigde premie bedroeg in 2008 € 5,1 miljoen. Dit verschil is ten laste gebracht van de individuele depots van de ondernemingen.

Pensioensparen en beschikbare premie (premieovereenkomsten) Eind 2008 bedroeg de voorziening verzekeringsverplichtingen voor premieovereenkomsten € 27,4 miljoen, ongeveer 4% van de voorziening verzekeringsverplichtingen. In samenhang met de wettelijke zorgplicht heeft De Eendragt voor premieovereenkomsten een zogeheten life-cycle benadering ontwikkeld, waarbij de deelnemers op basis van hun leeftijd worden ingedeeld in risicoklassen. Naargelang de pensioendatum nadert, daalt het beleggingsrisico. Er blijft immers een kortere periode over om verliezen te compenseren met hoge rendementen.

15


Communicatie Medio 2009 zal de nieuwe webportal van De Eendragt gereed zijn. De portal ondersteunt voor verschillende belanghebbenden de communicatie met De Eendragt. Het algemene gedeelte is voor iedereen toegankelijk. Dit deel bevat algemene informatie over De Eendragt, waaronder de jaarverslagen. Daarnaast kunnen deelnemers met een eigen inlogcode hun gegevens raadplegen waaronder het uniforme pensioenoverzicht en het geldende pensioenreglement. Met de pensioenplanner kunnen simulaties op de eigen pensioensituatie worden uitgevoerd zoals een vervroegde of uitgestelde pensioendatum. De simulaties geven ook een betrouwbare benadering van het netto inkomen. Verzekeringnemers kunnen via de portal mutaties doorgeven en de verwerking hiervan online volgen. Zij hebben ook inzicht in de verzekerde bedragen voor hun werknemers. Bestuurders tenslotte kunnen in de bestuurdershoek stukken raadplegen zoals verslagen van vergaderingen.


IFRS De Eendragt had voor de IFRS-dienstverlening ook in 2008 een samenwerkingsverband met Deloitte. De Eendragt levert in dit verband de benodigde data voor de berekeningen op uniforme wijze aan.

Jaarverslag


Aanvankelijk was het, mede op grond van regelgeving, de bedoeling alle deelnemers met een premieovereenkomst per 1 januari 2009 over te laten gaan in het life-cycle systeem. Door de verslechterde situatie op de financiële markten besloot de AFM eind 2008 dat verzekerden met een afwijkend beleggingsprofiel de mogelijkheid dienden te krijgen dit van de life-cycle afwijkende profiel voort te zetten tot het moment waarop de situatie op de financiële markten zich heeft hersteld. De Eendragt heeft hierop alle verzekerden die zich hiervoor kwalificeerden de keus gegeven tussen hun afwijkende profiel of het profiel dat hoort bij de standaard life-cycle. In 2008 hebben de verschillende risicoklassen het navolgende netto rendement op jaarbasis opgeleverd. Het rendement wordt één keer per jaar bijgeschreven, rekening houdend met het maandsaldo in de premieovereenkomst. RENDEMENTEN PREMIEOVEREENKOMSTEN Risicoklasse en leeftijd

LIQUIDITEITEN

VASTRENTEND

ZAKELIJKE

RENDEMENT



WAARDEN

1

60 - 65 jaar

100%

0%

0%

3,9%

2

57 - 60 jaar

10%

70%

20%

1,0%

3

54 - 57 jaar

5%

70%

25%

-0,1%

4

51 - 54 jaar

0%

70%

30%

-1,2%

5

48 - 51 jaar

0%

60%

40%

-3,7%

6

45 - 48 jaar

0%

50%

50%

-6,1%

7

42 - 45 jaar

0%

40%

60%

-8,4%

8

39 - 42 jaar

0%

30%

70%

-10,7%

9

36 - 39 jaar

0%

20%

80%

-13,0%

0%

10%

90%

-15,2%

10 jonger dan 36 jaar

Technisch resultaat Onder technisch resultaat wordt verstaan het resultaat op arbeidsongeschiktheid, overlijden en kosten. In de uitvoeringsovereenkomsten zijn bepalingen opgenomen over winstdeling in het technische resultaat van de verzekeraar. Het resultaat over de drie genoemde componenten wordt gecumuleerd over de contractsperiode. Winstdeling geschiedt indien het gecumuleerde bedrag positief is. In principe vindt winstdeling bij afloop van de uitvoeringsovereenkomst plaats. Arbeidsongeschiktheid In 2008 zijn de kosten van het premievrij voortzetten van de pensioenopbouw wegens arbeidsongeschiktheid gehandhaafd op een laag niveau. De daarvoor in de premie begrepen opslag is per 1 januari 2008 verlaagd en was ook in 2008 toereikend. Ook de premie voor de WIA-excedent verzekering is verlaagd. Ook voor deze verzekering was de premie in 2008 toereikend. In de voorziening verzekeringsverplichtingen is de premie opgenomen voor het uitlooprisico van de gesloten uitvoeringsovereenkomsten. Door de premieverlaging, die per 1 januari 2008 is doorgevoerd voor zowel de premievrijstelling als de WIA-excedent verzekering, kon een deel van deze voorziening vrijvallen. Dit heeft het resultaat over 2008 met € 1,8 miljoen gunstig beïnvloed.

16


Overlijden Het resultaat op overlijden was in 2008 negatief. De ontvangen risicopremies vermeerderd met de vrijval aan voorziening wegens overlijden waren niet afdoende om de toename van de voorziening wegens overlijden te dekken. Kosten De directe en indirecte kosten van de beleggingen worden in mindering gebracht op het beleggingsresultaat. In de voorziening verzekeringsverplichtingen is een administratiereserve en een opslag voor excassokosten opgenomen. Daarnaast betalen de verzekeringnemers afhankelijk van het aantal verzekerden een procentuele kostenopslag berekend over de pensioengevende grondslag. Deze drie beschikbare kostenopslagen waren net niet voldoende om de kosten, na aftrek van de hiervoor aangegeven beleggingskosten, te dekken.

17


Toeslagverlening (indexatie) De Eendragt kent de mogelijkheid voor de verzekeringnemer om de niet-actieven onder te brengen in de solidaire portefeuille van De Eendragt. Als niet-actieven worden beschouwd de pensioentrekkenden, de “slapers” (verzekerden van wie de deelname aan de pensioenregeling is geëindigd, bijvoorbeeld door ontslag) en de verzekerden aan wie wegens arbeidsongeschiktheid vrijstelling van premiebetaling is verleend. Indien een verzekerde in de solidaire portefeuille is opgenomen, verzorgt De Eendragt de voorwaardelijke indexatie. Deze voorwaardelijke indexatie is afhankelijk van de bestemmingsreserve solidaire portefeuille. Met de komst van nieuwe ondernemingen zijn ook andere indexatiemomenten dan 1 juli ontstaan. De peildatum voor de index ligt altijd drie maanden voor het indexatiemoment. In 2008 zijn de ingegane pensioenen en de pensioenaanspraken van de “slapers” van verzekerden in de solidaire portefeuille aangepast aan de kosten van levensonderhoud en hiermee volledig waardevast gebleven. Voor de verzekerden met premievrijstelling wegens arbeidsongeschiktheid is het fictieve salaris voor de pensioenberekening in 2008 aangepast met de loonindex. Met de volledige indexatie in de solidaire portefeuille was in 2008 een bedrag gemoeid van € 9,6 miljoen.


Pensioenadministratie In 2008 is grote voortgang geboekt met de aanpassingen in de administratieve systemen als gevolg van de invoering van de Pensioenwet. Begin 2009 wordt het aangepaste systeem (DEPAS) operationeel. De vraag naar individueel pensioenadvies blijft onveranderd hoog, mede door de flexibiliteit in de pensioenregeling die De Eendragt biedt. De vraag naar berekeningen bij pensioneren neemt nog steeds toe en vereist veel aandacht, mede doordat is overgegaan naar waardering op marktrente. Daarnaast geldt dat verzekerden die in dienst treden doorgaans een waardeoverdracht vanuit een andere verzekeraar doen, waarbij veel maatwerk wordt geleverd in de advisering.

Jaarverslag


Ontwikkeling depots en eigen vermogen De depots van de verzekeringnemers bevatten doorgaans een buffer die onder andere gebruikt wordt om financiering tegen doorsneepremie mogelijk te maken. Ook kan een tegenvallend beleggingsrendement worden gecompenseerd. Het eigen vermogen van De Eendragt kent een separate ontwikkeling. In onderstaande tabel is het verloop weergegeven van de depotbuffers en het eigen vermogen in 2008. DEPOTBUFFERS

EIGEN VERMOGEN

Boekwaarde per 01-01-2008

103.159

244.545

Ten laste van depotbuffers

-39.805

-

Resultaat boekjaar Boekwaarde per 31-12-2008

-60.607 183.938

BEDRAGEN IN DUIZENDEN EURO'S

Toelichting jaarrekening 2005 Aangesloten ondernemingen

63.354

18

Afdekking rentegevoeligheid verplichtingen De Eendragt voert een beleid dat zorg moet dragen voor een zo volledig mogelijke afdekking van de risico’s verbonden aan de invloed van rentewijzigingen op de voorziening verzekeringsverplichtingen. Deze aanpak beoogt de beleggingsopbrengst van de voor dit doel ingerichte portefeuille zo volledig mogelijk overeen te laten komen met de actuariële oprenting van de verplichtingen. De Eendragt geeft immers garantiecontracten af aan de verzekeringnemers. Indien het resultaat op de beleggingen achterblijft bij de toename van de voorzieningen, dient het eigen vermogen van de verzekeraar voor compensatie te zorgen. Een dergelijke situatie kan zich met name voordoen bij een rentedaling, zoals in 2008 optrad. Afdekking vond tot en met 2008 plaats met behulp van een portefeuille Europese staatsleningen ter grootte van de verplichtingen, aangevuld met rentederivaten die de rentegevoeligheid van de obligatieportefeuille in overeenstemming brengen met die van de verplichtingen. Dit gebeurde separaat voor de depots van de verzekerde ondernemingen en de solidaire portefeuille, aangezien beide groepen een verschillende rentegevoeligheid hebben. Door gebruik te maken van receiver swaptions, call opties op renteswaps, beoogde De Eendragt bovendien te profiteren van een mogelijke rentestijging. Deze asymmetrische producten geven een bescherming bij een dalende rente, zoals in 2008, maar genereren bij stijgende rentes, zoals in 2006 en 2007, potentiële baten die als maatschappijwinstdeling terugvloeien naar de verzekerde ondernemingen.

19



Beheersing van risico Centraal in het beleggingsbeleid van De Eendragt Pensioen N.V. staat de beheersing van risico’s. Hiertoe behoren naast de onzekerheden van de financiële markten ook de risico’s die samenhangen met de ontwikkelingen van de kapitaalmarktrente en de inflatie. De Eendragt maakt onderscheid naar depots ten behoeve van de verzekerde ondernemingen en de solidaire portefeuille. Deze laatste bevat niet-actieven, te weten gepensioneerden, arbeidsongeschikten en deelnemers die niet meer bij verzekerde ondernemingen werkzaam zijn maar nog wel hun pensioenvoorziening bij De Eendragt hebben aangehouden. Verschillende recent verzekerde ondernemingen houden uit kostenoogpunt van de inkoop in de voorwaardelijk geïndexeerde solidaire portefeuille hun niet-actieven in eigen depot. Deze deelnemers worden toegerekend aan het depot van de verzekerde onderneming. Jaarlijks legt de directie de middelenverdeling vast in een beleggingsplan met een horizon van één tot vijf jaar, maar rekening houdend met de lange termijn (25 jaar) rendementen en risico’s op de financiële markten. Dit plan bevat tevens het beleid ten aanzien van de afdekking van het rente- en inflatierisico, alsmede de strategie voor premieovereenkomsten. Alvorens het beleggingsplan wordt geïmplementeerd, vindt eerst een uitvoerige discussie plaats met de beleggingscommissie van De Eendragt. Deze bestaat uit twee vertegenwoordigers van de verzekerden en drie externe deskundigen. De beleggingscommissie toetst de voornemens van de directie, adviseert over het gevoerde beleid en ziet toe op de uitvoering van de afspraken. Zij rapporteert daarover jaarlijks aan de Raad van Commissarissen.


BELEGGINGEN

Jaarverslag


Onder normale omstandigheden bewegen de door De Nederlandsche Bank (DNB) opgelegde rentetermijnstructuur (RTS) op basis van de Europese swaprente en de curve van Europese staatsleningen binnen een nauwe bandbreedte met elkaar. Bovendien ligt de swaprente, met banken als tegenpartij, boven de vrijwel risicovrije rente op staatsleningen. Beide markten kennen een grote liquiditeit, zodat voor De Eendragt geen enkel probleem bestond om het renterisico af te dekken.


Gedurende 2008 ontstond door de crisis op de financiële markten echter een totaal nieuwe situatie. De swaprente daalde onder de staatsleningencurve ten gevolge van het volledig wegvallen van de liquiditeit in beide markten in combinatie met een geforceerde vraag naar renteswaps. Dat gold vooral voor het lange en zeer lange deel van de curve. De vijftigjaars swaprente zakte ver onder de dertigjaars, waardoor deze extreem lange verplichtingen een aanzienlijk hogere contante waarde kregen. Tegelijkertijd frustreerde het gebrek aan liquiditeit de effectieve afdekking van de verplichtingen met zowel swaps als langlopende staatsleningen. De Eendragt achtte daarbij het tegenpartijrisico van banken, dat bij swaps wordt aangegaan, ongewenst gezien de wankele financiële situatie van die sector. Verzekeringsmaatschappijen hebben de wettelijke mogelijkheid om hun verplichtingen tegen een zogeheten interne curve te waarderen. De Eendragt heeft met het oog op het zo optimaal mogelijk afdekken van de rentegevoeligheid van de verplichtingen begin november 2008 een verzoek ingediend tot het gebruik van een aan alle DNB-criteria voldoenende interne curve voor haar toereikendheidstoets. Na een uitvoerige discussie werd begin maart 2009 toestemming verleend voor het gebruik van de door de ECB samengestelde AAA euro staatsleningencurve. Deze rentetermijnstructuur, die met terugwerkende kracht tot 1 januari 2008 werd ingevoerd voor de berekening van de voorziening pensioenverplichtingen in de depots en de solidaire portefeuille, vormt een grote verbetering vergeleken bij de swapcurve. RENTETERMIJNSTRUCTUUR 2008

6,0%

5,0%

4,0%


3,0%

2,0%

JAREN

1,0% 1

3

5

7

9

11

13

15

17

19

21

23

DNB swapcurve primo

DNB swapcurve ultimo

ECB curve primo

ECB curve ultimo

20

25

27

29

Beleggingsbeleid Naast de verplichtingenportefeuilles voert De Eendragt voor de depotbuffers van de verzekerde ondernemingen en de bestemmingsreserve solidaire portefeuille een afzonderlijk beleggingsbeleid gericht op het genereren van een op middellange termijn aantrekkelijke opbrengst bij een vooraf bepaald, aanvaardbaar risico. Gedurende 2008 is bij voortduring ingespeeld op de alsmaar verdiepende crisis op de financiële markten. Begin van het jaar werd reeds de aandelenpositie enigszins verkleind. In augustus vond de verkoop plaats van het volledige aandelenbelang in opkomende markten en het grootste deel van de beursgenoteerde vastgoedportefeuille. Direct volgend op het faillissement van Lehman Brothers werden alle bedrijfsleningen terstond verruild voor Europese staatsleningen. Overigens betrof het hier papier met een kredietkwaliteit van tenminste AA. Slechts een beperkt aantal obligaties, met name van AIG en enkele banken, bleef desondanks onverkocht achter. Deze stukken zijn inmiddels allemaal van de hand gedaan. Tevens werd medio september het uitlenen van effecten beëindigd. Rekening houdend met een opzegtermijn is eind november met een verlies afscheid genomen van de portable alpha overlay. Deze heeft helaas nooit de hooggespannen verwachtingen waargemaakt.

21



Tot juli 2008 steeg de zogeheten euro Break-even Inflation (BEI) aanzienlijk onder invloed van de oplopende energie- en grondstoffenprijzen. Die maand waren de inflation swaps van De Eendragt meer dan twintig miljoen euro waard, waartegenover uiteraard een potentieel hoge indexatielast stond. Daarna trad echter een plotselinge kentering op die zich gedurende het vierde kwartaal sterk versnelde. Zonder dat de bestaande tegenpartijen de mogelijkheid boden om posities te sluiten – er werden simpelweg geen bieden laatprijzen meer afgegeven – viel de BEI met bijna een vol procentpunt omlaag. Dat betekende voor de waardering van de bestaande inflation swap portefeuille een waardedaling van tientallen miljoenen. In november vond de verkoop plaats van enkele korter lopende posities tegen een relatief gering verlies van 0,26 miljoen euro. De resterende strategisch aangehouden lange inflation swaps – circa 25% van de voorziening in de solidaire portefeuille – hadden ultimo jaar een negatieve waardering van 7,8 miljoen euro ten opzichte van een positieve waarde van 6,6 miljoen euro eind 2007 (in 2007: boekwinst van 7,4 miljoen euro). Tegenover dit boekverlies staat een fors gedaalde inflatieverwachting. De eventuele kosten van het toekomstige waardevast houden van de pensioenen zullen mogelijk dus ook aanzienlijk lager uitvallen.


Afdekking inflatierisico De Eendragt heeft de ambitie om de pensioenen van de verzekerden in de solidaire portefeuille te indexeren indien de omvang van de bestemmingsreserve solidaire portefeuille dat toelaat. Daartoe vindt naast de afdekking van de rentegevoeligheid ook een zo optimaal mogelijke bescherming plaats tegen het inflatierisico. Dit gebeurt met behulp van zogeheten inflation linked swaps op de Harmonized Index of Consumer Prices (HICP), de gemiddelde inflatie in het eurogebied. Deze derivaten verrekenen aan het eind van hun looptijd het verschil tussen de op het moment van aanschaf door de markt verwachte inflatieniveau voor de hele periode en de werkelijke prijsstijging over het tijdvak.

Jaarverslag


Medio 2008 werd een klein bedrag belegd in zogeheten leveraged loans, bedrijfsobligaties met een korte looptijd en een onderpand voor de hoofdsom. Door de ineenstorting van ook deze markt heeft de nieuwe beleggingscategorie een bescheiden negatief rendement opgeleverd. Dat gold ook voor obligaties van opkomende landen, eveneens een nieuw mandaat in het verslagjaar. Samenstelling beleggingsportefeuilles In het volgende overzicht is de uitkomst van de samenstelling van het belegd vermogen per ultimo 2008 weergegeven in vergelijking met de middelenverdeling op basis van het beleggingsplan 2008. De percentages van de referentie-indices worden maandelijks teruggebracht naar de beginstand, wat mede verband houdt met het in opbouw zijnde belang in niet-beursgenoteerd vastgoed. Middelenverdeling beleggingsportefeuille ultimo 2008 en beleggingsplan* depotbuffers Realisatie

Vastrentende waarden

16,1

Aandelen

23,5

Vastgoed

56,6

Beleggingsplan


Realisatie

Beleggingsplan

6,9

7,5

35,0

19,9

30,0

50,0

64,9

57,5

10,0

Liquide middelen en deposito’s

2,3

0,0

6,7

0,0

Innovatie

1,5

5,0

1,6

5,0

Totaal

100

100

100

100

*Exclusief valuta en rente-afdekking


solidaire portefeuille

in procenten

Vastrentende waarden Bij de vastrentende waarden moet onderscheid worden gemaakt tussen obligaties ten behoeve van de afdekking van het renterisico op de voorzieningen (de verplichtingenportefeuilles) en leningen die thuishoren in de beleggingsportefeuilles. In die laatste zitten strategisch in principe geen staatsleningen. Gedurende 2008 bevond zich wel een klein bedrag aan leveraged loans in de beleggingsportefeuilles. Verder werd vijftien miljoen euro belegd in obligaties van opkomende landen als eerste aanzet voor een groter mandaat. Door de gewijzigde marktomstandigheden is dit mandaat kort na het eind van het boekjaar echter weer beëindigd. Ten slotte bevonden zich nog wat reguliere obligaties in de beleggingsportefeuilles als tijdelijk substituut voor kasmiddelen. Gedurende het verslagjaar heeft de kapitaalmarktrente grote uitslagen te zien gegeven. In eerste instantie steeg deze onder druk van een toenemende inflatievrees. Naargelang de financiële crisis zich echter ontrolde, vervulden staatsleningen de functie van vluchthaven met een sterke rentedaling als gevolg. Alle andere typen obligaties lieten grote tot extreme koersverliezen zien. Het verschil in rendement tussen staatsleningen enerzijds en bedrijfsleningen anderzijds bereikte niveaus die in lange tijd of zelfs nooit eerder waren voorgekomen. De vrees voor grootschalige faillissementen eiste haar tol en vertaalde zich in hoge rentestanden. Dit proces werd

22


nog versterkt door het wegvallen van normale vraag-aanbod verhoudingen in de meeste markten en gedwongen verkopen van grote pakketten schuldpapier door in problemen geraakte financiële instellingen. Traditionele arbitrageanten als banken en hedge funds konden deze rol niet meer vervullen. Risicoaversie en het gedwongen moeten verminderen van schuldposities zorgden eveneens voor uitzonderlijke marktomstandigheden. De geldmarktrente werd in 2008 volledig gedomineerd door de kredietcrisis en de ongekende monetaire verruiming door centrale banken. Onderstaande grafieken laten dit zien. LANGE EN KORTE RENTE EUROGEBIED 2008

5,0%

4,5%

4,0%

3,5%

3,0%

2,5% feb

mrt

mei

apr

30 jaar staat

jun

jul

sep

aug

10 jaar staat

okt

nov

dec

1 maand euribor


jan

RENTECURVE EUROGEBIED 2008

5,0%

4,5%

4,0%

3,5%

3,0%

2,0%

1,5% 3m

1 jr

3 jr

5 jr

7 jr

9 jr

15 jr

20 jr ultimo

primo

23

30 jr


2,5%

Jaarverslag


De obligaties in de verplichtingenportefeuille hebben een totale opbrengst gegenereerd van 29% voor de depots van de verzekerde ondernemingen en 13% voor de solidaire portefeuille. Het grote verschil in rendement komt voort uit het verschil in rentegevoeligheid tussen de twee groepen en de daarmee samenhangende invloed van een grote rentedaling op de portefeuilles. Aandelen De aandelenmarkten lieten afgelopen jaar over de hele wereld zeldzaam grote verliezen zien. Met name in januari en februari en tussen begin oktober en 21 november ontstond regelrechte paniek. Ter illustratie, de koersontwikkeling in oktober was statistisch gezien een 9,7 standaarddeviatie gebeurtenis, een kans van één op een miljard. Helaas schijnen dit soort uitzonderlijke gebeurtenissen op de financiële markten zich gemiddeld eens per drie jaar voor te doen. Wat 2008 uniek maakte, is de extreme correlatie tussen vrijwel alle beleggingscategorieën en regio’s. Nergens konden beleggers schuilen of risico verminderen door diversificatie. AANDELENMARKTEN 2008 (1 JAN 2008=100)

110

100



90

80

70

60

50

40 jan

feb

mrt Eurogebied

apr

jun

mei VS

jul

aug Japan

sep

okt

nov

dec

Opkomende markten

Medio januari 2008 vond de transitie plaats van de tot dan toe bij BGI belegde aandelenportefeuille ontwikkelde landen naar een Franse dochter van Lehman Brothers Asset Management. Het nieuwe mandaat betrof een zogeheten bètastrategie, waarbij volgens een volledig mathematisch proces aandelen in het eurogebied, de VS en Japan worden belegd zonder vast te houden aan de doorgaans gebruikelijke referentieindices. Door in plaats van de marktwaarde als uitgangspunt te nemen, te kiezen voor een portefeuille met onderling de laagst mogelijke correlaties, neemt het risico substantieel af, terwijl toch eenzelfde of hogere opbrengst kan worden gerealiseerd.

24


Ofschoon de maandelijkse afwijking van de MSCI-indices doorzettingsvermogen vergen, heeft de beheerder zijn beloftes waargemaakt in 2008. De standaarddeviatie lag per saldo op 19,5% tegen 22,9% voor de samengestelde MSCI-indices, terwijl bovendien een extra rendement overbleef van 1,6%. Na het faillissement van Lehman Brothers heeft de beheerder besloten om zijn strategie voort te zetten in een eigen organisatie. Een uitgebreid onderzoek door De Eendragt naar diens mogelijkheden daartoe heeft geen belemmeringen opgeleverd om het mandaat te continueren. Het relatief omvangrijke belang in aandelen opkomende markten werd in augustus verkocht, wat de verliezen op aandelen deels heeft beperkt. Helaas bleek de tegelijkertijd voorgenomen afdekking van het overgebleven aandelenbelang ontwikkelde landen met futures praktisch niet mogelijk. Gezien de financiële positie van deze broker werd eind augustus besloten om de met Lehman Brothers daartoe opgezette systemen en principe overeenkomst niet te effectueren. Voor het aangaan van andere future contracten was het toen te laat. AANDELEN BELEGGINGSPORTEFEUILLE ULTIMO 2008 DEPOTS ONDERNEMINGEN

BESTEMMINGSRESERVE

PREMIEOVEREENKOMSTEN

11,8

17,2

0,8

Verenigde Staten

4,5

6,4

0,3

Japan

3,9

5,6

0,3

Totaal

20,2

29,2

1,4

IN MILJOENEN EURO'S

Waardering aandelen tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoersen.

Vastgoed Niet-beursgenoteerd vastgoed vormde de kern van de beleggingsportefeuille van zowel de depotbuffers van de verzekerde ondernemingen als de solidaire portefeuille. De Eendragt heeft in de loop van de jaren een aantal door gespecialiseerde vermogensbeheerders belegde portefeuilles opgebouwd met spreiding over woningen, winkels, bedrijfsgebouwen en kantoren, alsmede over Nederland en het eurogebied. In totaal beliep de in niet-genoteerd vastgoed belegde portefeuille eind 2008 53% van de totale middelenverdeling bij de depotbuffers en 64% bij de solidaire portefeuille. Deze hoge weging komt mede voort uit de relatief gunstige rendementsontwikkeling ten opzichte van de andere beleggingen. Daar staat tegenover dat niet-genoteerd vastgoed een geringe liquiditeit kent en de weging dus niet snel kan worden teruggebracht. Pogingen om daarmee een begin te maken, stuitten reeds medio 2008 op gebrek aan vraag door andere beleggers. Naast niet-genoteerd vastgoed bezat De Eendragt begin 2008 nog twee beursgenoteerde belangen. De aandelen Wereldhave zijn in augustus verkocht, zodat nog slechts een bescheiden bedrag in een indextracker resteert. Deze belegging heeft zich in lijn met de

25


Eurogebied


SOLIDAIRE PORTEFEUILLE

Jaarverslag


aandelenmarkten bewogen en daarmee bijgedragen aan het licht negatieve rendement van de totale categorie. In tegenstelling tot de genoteerde fondsen heeft niet-beursgenoteerd vastgoed afgelopen jaar opnieuw relatief gunstig gepresteerd. Vanaf het vierde kwartaal trad echter een kentering op in de waardering van de objecten, waarbij ook voor 2009 rekening moet worden gehouden met een negatief rendement. Op lange termijn verwachten wij dat deze beleggingscategorie evenwel een aantrekkelijke rendement-risico verhouding blijft bieden. VASTGOED 2008 (1 JAN 2008=100)

110

100

90

80

70


60

50 jan

feb

mrt

apr

jun

mei

jul

aug

sep

okt

nov

dec

nov

dec

Nederland niet-genoteerd

Eurogebied beursgenoteerd

NEDERLANDS VASTGOED 2008 (1JAN 2008=100)

108

106

104

102


100

98 jan

feb

mrt Woningen

apr

mei

jun

Winkels

jul

aug Kantoren

26

sep

okt

Bedrijfsruimten

DEPOTS

BESTEMMINGS -

PREMIE-

ONDERNEMINGEN

RESERVE SOLIDAIRE

OVEREENKOMSTEN

PORTEFEUILLE

Niet-beursgenoteerd Nederland

Woningen

10,4

18,6

1,0

7,5

14,8

0,5

10,3

18,5

0,9

8,6

14,7

0,5

Winkels Kantoren Bedrijfsgebouwen Eurogebied Winkels, kantoren, bedrijfsgebouwen Beursgenoteerd Indextrackers (EPRA) Totaal


VASTGOED BELEGGINGSPORTEFEUILLE ULTIMO 2008

8,4

27,1

0,9

3,4

1,3

0,5

48,6

95,0

4,3

IN MILJOENEN EURO'S Waardering beursgenoteerde vastgoedfondsen tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoersen. Niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen worden gewaardeerd tegen het evenredige deel van de netto vermogenswaarde

Swaption portefeuille De als onderdeel van de afdekking van het renterisico gebruikte receiver swaptions moesten in 2008 voor het eerst hun nut bewijzen in een periode van extreme rentedaling. Ofschoon renteswaps in dit soort omstandigheden altijd de voorkeur verdienen vanwege het ontbreken van een initiële investering, hebben de swaptions afdoende gewerkt. Gezien de gewijzigde rentetermijnstructuur op basis van de AAA euro staatsleningencurve zijn alle swaptions in maart 2009 verkocht.

27


Portable alpha strategie De Eendragt had begin 2008 een aanzienlijk belang in een zogeheten portable alpha strategie. In dit geval betrof dat beleggingen in vastrentende en valutagerelateerde strategieën die geheel los stonden van een onderliggende benchmark. De portable alpha strategie vormde een toevoeging aan de bestaande middelenverdeling, waarbij deze drukte op het risicobudget, maar niet ten koste ging van de belegbare middelen. De opbrengst kwam ten gunste of ten laste van de totale beleggingsopbrengst. Voor deze strategie verwachtte De Eendragt op termijn van drie jaar een gemiddeld rendement van circa 4% bij een risico van 7% per jaar. Helaas is de beheerder er echter allerminst in geslaagd om die prognoses, laat staan zijn eigen, dubbel zo hoge verwachtingen waar te maken. Ook bleek het marktneutrale karakter van de strategie in de praktijk anders uit te pakken. Aangezien het mandaat sinds medio 2007 enkel verlies heeft opgeleverd, is besloten om daarvan afscheid te nemen, wat eind oktober 2008 heeft plaatsgevonden.


waartoe De Eendragt gerechtigd is.

Jaarverslag


Belegd vermogen, rendement en risico Het totaal belegd vermogen (inclusief liquide middelen en premieovereenkomsten) steeg gedurende het boekjaar van € 992 naar € 1.022 miljoen. Deze mutatie vormde de resultante van koopsommen en onttrekkingen, de negatieve koersontwikkeling van de zakelijke waarden en de positieve opbrengst van de obligatieportefeuilles. Gedurende 2008 heeft de verplichtingenportefeuille van de depots van de verzekerde ondernemingen een totale opbrengst gegenereerd van 47,6 miljoen euro tegen een actuarieel benodigde oprenting op basis van de oorspronkelijke swapcurve (de door DNB aanvankelijk voorgeschreven rentetermijnstructuur) van 65,2 miljoen euro. Voor de solidaire portefeuille gaat het om respectievelijk 63,0 en 85,9 miljoen euro. Per saldo kon op basis van de oude rentetermijnstructuur 39,2 miljoen euro niet worden gedekt uit de opbrengsten van de verplichtingenportefeuille. Na correctie voor de nieuwe curve op basis van de AAA euro staatsleningen resteerde een positief resultaat van 2,2 miljoen euro, dat aan het eigen vermogen van De Eendragt wordt toegevoegd. De totale beleggingsopbrengst van de depotbuffers bedroeg minus 20,1%. De bestemmingsreserve solidaire portefeuille had een negatieve opbrengst van 18,7% en ondervond daarnaast nog een waardedaling in samenhang met de lagere waardering van de inflation swaps ter grootte van 8,6%.


Het absolute risico, de standaarddeviatie, van de beleggingsportefeuille bedroeg bij de depotbuffers 10,9% tegen 10,5% voor de benchmark portefeuille. In de solidaire portefeuille kwam de standaarddeviatie uit op 9,1% ten opzichte van 7,9% voor de referentieportefeuille. TOTAAL RENDEMENT 2008 DEPOTS ONDERNEMINGEN DE EENDRAGT

Verplichtingenportefeuille

Beleggingsportefeuille

Vastrentende waarden Vastgoed Aandelen1) Portable alpha Totaal inclusief valuta-afdekking Totaal inclusief inflation swaps


Totale beleggingsopbrengst Nederlandse pensioenfondsen2)

29,0

BENCHMARK

13,0

-7,1

0,1

-7,1

-3,7

-3,6

-3,0

0,6

-40,1

-43,0

-40,2

-42,6

-6,3

3,8

-6,3

3,8

-20,1

-19,1

-18,7

-14,4

-27,3

4,4

DE EENDRAGT

1,0

-16,6


BENCHMARK

IN PROCENTEN

1)

Inclusief valuta-afdekking

2)

Op basis van meting beleggingsresultaten door WM Company, excl. de beleggingen van ABP en PGGM.

28

In samenhang met de ontwikkelingen op de financiële markten heeft De Eendragt voor 2009 het beleggingsbeleid voor de depotbuffers, de bestemmingsreserve solidaire portefeuille en het eigen vermogen bijgesteld. Naast een percentuele vermindering van de aandelenpositie is ook het belang in obligaties van opkomende markten verkocht. Met de vrijkomende middelen kan in de loop van het jaar, mits de omstandigheden daartoe ruimte bieden, het belang in leveraged loans en bedrijfsleningen worden uitgebreid. Ook biedt het beleggingsplan ruimte voor een belang in grondstoffen en eventueel andere alternatieve beleggingen. Per saldo komt het ex-ante portefeuillerisico beduidend lager uit dan in voorgaande jaren.


O ntwi k k elingen na balansdat u m

De Nederlandsche Bank heeft begin maart ingestemd met de aanvraag door De Eendragt voor het gebruik van een interne rentecurve op basis van de door de ECB gepubliceerde AAA euro staatsleningencurve. Direct volgend op de toestemming van DNB is ook het beleggingsbeleid voor de verplichtingen portefeuille aangepast. Dit dient zich immers te richten op de afdekking van de AAA euro staatsleningencurve in plaats van de swapcurve. Naast de verkoop van de swaption posities is de extern beheerde obligatieportefeuille teruggetrokken en gereorganiseerd om in eigen beheer een optimale afstemming van de beleggingen op de verplichtingen mogelijk te maken.

Amsterdam, 15 mei 2009

Directie P.D.H. Menco A. Nieuwenhuizen

29



Over het eerste kwartaal van het jaar 2009 hebben zich 9 bedrijven voor hun pensioenvoorziening aangesloten bij De Eendragt, waarmee een verdere stap is gezet in de diversificatie van de cliëntenkring en de verlaging van het risico van de verzekeraar.




30


31 Jaarrekening

2008


JAARREKENING DE EENDRAGT PENSIOEN N.V. Jaarverslag 2006


BA L A N S

na resultaatbestemming Noot

2008


2007

Beleggingen

1

Overige financiële beleggingen

Aandelen in vastgoedfondsen

147.960

157.985

Aandelen

50.785

109.219

Obligaties

796.482

692.124

Hypotheken

1.047

942

Deposito's

10.000

26.800

Vorderingen en overlopende activa

1.006.274

987.070

3.624

2

3.129

Liquide middelen

3

15.418

5.137

Totaal

1.025.316

995.336



Jaarrekening

ACTIVA

32

Jaarverslag 2006

na resultaatbestemming

Eigen vermogen

4

Gestort en opgevraagd kapitaal

Herwaarderingsreserve

2008

Technische voorzieningen

5

Voorziening verzekeringsverplichtingen

Overige schulden en overlopende passiva

6

Totaal

45

-

8.716

95.048

139.711 96.073 183.938

5.201

244.545

760.807

642.398 3.254

766.008

645.652

75.370

105.139

1.025.316

995.336



88.845

Overige reserves

45

Bestemmingsreserve solidaire portefeuille

Voorziening winstdeling

2007

Jaarrekening

Noot

33


PASSIVA


winst- en verliesre k ening



Jaarrekening

TECHNISCHE REKENING LEVENSVERZEKERING

2008

2007

Verdiende premies eigen rekening

7

Brutopremies

Koopsommen

5.369

7.251

Waardeoverdrachten (inkomend)

2.823

1.993

Uitgaande herverzekeringspremies eigen rekening

29.413

8

30.022

-21

Opbrengsten uit beleggingen

8

Vastgoedfondsen

8.353

7.062

Overige beleggingen

11.725

22.651

Gerealiseerde winst op beleggingen

Niet-gerealiseerde winst op beleggingen

9

Uitkeringen eigen rekening

Bruto

-40.293

-38.407

Waardeoverdrachten (uitgaand)

-4.944

-2.532

Aandeel herverzekeraars

Wijziging overige technische voorzieningen eigen rekening

Winstdeling en kortingen

10

Bedrijfskosten

11

Voorziening voor levensverzekering Bruto Aandeel herverzekeraars

Beheers- en personeelskosten, afschrijving bedrijfsmiddelen

37.613

39.245

2.434

7.525 22.512

37.238

100.904

14.121

1

78 -45.236

-40.861

-118.409

16.794

0

-56 -118.409

16.738

17.392

-12.355

-3.068

-2.670

Beleggingslasten

12

Beheerskosten en rentelasten

-1.390

-593

Gerealiseerd verlies op beleggingen

-17.925

-11.427

-19.315

-12.020

Niet-gerealiseerd verlies op beleggingen

13

-64.494

-19.202

Aan niet-technische rekening toegerekende opbrengst uit beleggingen

Resultaat technische rekening levensverzekering

Toegerekende opbrengsten uit beleggingen overgeboekt van technische rekening

14

Resultaat

Andere baten en lasten

34

17.755

-27.520

-54.346

-7.286

-17.755

27.520

11.494

200

-60.607

20.434


Jaarverslag 2006

k asstroo m overzi c h t

2008

Bijdragen van werkgevers en werknemers Van herverzekeraar ontvangen uitkeringen Ontvangsten wegens overgenomen verplichtingen Betaalde premies herverzekering Uitgaven wegens overgedragen verplichtingen Uitgekeerde pensioenen

33.216

41.199

8

78

2.816

1.190

-96

-21

-4.944

-2.578

-39.987

-38.304

-69

Afkopen

Kasstromen uit beleggingsactiviteiten

Directe beleggingsopbrengsten Verkopen en aflossingen van beleggingen Aankoop beleggingen Kosten van vermogensbeheer

-97

-3.279

Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

-2.459 -12.335

-992

19.915

30.173

287.833

195.848

-283.959

-234.729

-1.173

-593

22.616

Mutatie liquide middelen

10.281

Saldo begin boekjaar

5.137

15.430

Saldo einde boekjaar

15.418

5.137

Jaarrekening

Kasstromen uit pensioenuitvoeringsactiviteiten

2007

-9.301 -10.293

uit pensioenuitvoerings- en beleggingsactiviteiten. Met het kasstroomoverzicht wordt inzicht gegeven in de inkomende en uitgaande kasstromen van de vennootschap. De mutaties in zowel debiteuren- als crediteurensaldi zijn verantwoord in de kasstroomcategorieën.

35


Het kasstroomoverzicht is gepresenteerd volgens de directe methode met een onderverdeling naar kasstromen




ac t uari Ë le winstanalyse Onderstaande tabel geeft een specificatie van het actuariële resultaat:

2008 DEPOT

VOORZIENING

BUFFERS

WINStDeLING

Wijziging technische grondslagen

-7.408

Correctie vorig boekjaar

RESULTAAT

TOTAAL

-

-12.255

-19.663

-

-4.079

-

-

-4.079

-

Verschil ontvangen en actuariële premie

-5.105

-

-

-5.105

-8.455

Inkomende waardeoverdrachten

-17

-

-

-17

-321

Restitutie uit depotbuffers

Jaarrekening

Overrente

-

-

-3.824

-1.331

-

-56.903

-76.808

40.626

Resultaat op arbeidsongeschiktheid

-

2.101

525

2.626

1.830

-

-2

-2

-4

248

Resultaat op overlijden

-

-152

-525

-677

428

Indexatie arbeidsongeschikten

-

-

-894

-894

-640

Indexatie gewezen deelnemers

-

-

-2.022

-2.022

-1.592

Indexatie gepensioneerden

-

-

-6.692

-6.692

-6.763

-

-

-45

-45

-2.188

-34

-

-7

-41

864

Uitgaande waardeoverdrachten Bijdrage door inbreng

-

-

10.685

10.685

-

Toename solvency

-

-

4.676

4.676

-

Overig


-3.824 -19.905

Resultaat op administratiekosten

Garantievoorziening


2007

Maatschappijwinstdeling Totalen

-

-1

3.419

3.418

-24

567

-

-567

-

-

-39.805

1.946

-60.607

-98.466

22.682


36

37




TOELICHTING OP DE JAARREKENING

2008

Jaarverslag 2006


Toelichting jaarrekening Toelichting Jaarrekening2005


38

Statutaire zetel en adres De Eendragt Pensioen N.V. is zowel statutair gevestigd als zetelhoudende te Amsterdam aan De Boelelaan 7, postcode 1083 HJ, telefoon 020-7167301.

Jaarverslag 2006

A lge m een

Activiteiten De activiteiten van De Eendragt Pensioen N.V. bestaan uit de uitoefening van het levensverzekeringsbedrijf als bedoeld in de Wet financieel toezicht (Wft) zoals van kracht geworden op 1 januari 2007. Groepsverhoudingen Stichting Pensioenfonds De Eendragt heeft per 17 februari 2006, maar met terugwerkende kracht tot 1 januari 2006, De Eendragt Pensioen N.V. afgesplitst, waarbij alle bezittingen en verplichtingen van het pensioenfonds geruisloos naar de naamloze vennootschap zijn overgegaan. De Stichting heeft op hetzelfde moment haar statuten gewijzigd met als gevolg dat zij haar doelstelling heeft veranderd van pensioenfonds in aandeelhouder van alle aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. Ook is op het zelfde moment haar naam gewijzigd in Stichting De Eendragt Pensioen.

Inleiding De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s. Wijziging technische grondslag (Schattingswijziging) De voor de berekening van de voorzieningen verzekeringsverplichtingen en de toereikendheidstoets gebruikte rentetermijnstructuur wordt vanaf 2008 gebaseerd op de AAA euro staatsobligatiecurve, zoals gepubliceerd door de Europese Centrale Bank (ECB), hierna genoemd ECB‑curve. Voor de voorzieningen verzekeringsverplichtingen in de depots en de solidaire portefeuille wordt bij het toepassen van de ECB-curve rente vanaf 30 jaar constant geacht op die van 30 jaar. Voor de toereikendheidstoets wordt de rente vanaf 30 jaar vastgesteld conform de door DNB aangegeven methodiek, waarbij de

39


Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling


De aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. zijn 100% eigendom van Stichting De Eendragt Pensioen.


Op 14 maart 2006 heeft De Nederlandsche Bank aan de N.V. formeel de vergunning verstrekt als bedoeld in artikel 24, eerste lid van de toenmalige Wtv 1993, voor het uitoefenen van het levensverzekeringsbedrijf in de branches 1 (Levensverzekering Algemeen), 3 (Levensverzekering verbonden met beleggingsfondsen), en 7 (Beheer van collectieve pensioenfondsen) als bedoeld in artikel 16 van de Wtv 1993.


curve vanaf 30 jaar wordt berekend met de éénjaars forward gebaseerd op de 29 en 30 jaar rente. In 2007 gebruikte De Eendragt de door De Nederlandsche Bank maandelijks gepubliceerde rentetermijnstructuur op basis van de Europese swapcurve.

Risico’s Risico’s vormen een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering van De Eendragt en daarom ziet de vennootschap risicomanagement als één van de kerncompetenties van haar organisatie. Het risicomanagement heeft zijn weerslag op alle managementactiviteiten en vormt een integraal onderdeel van het controleproces. De vennootschap bewaakt het algehele risicoprofiel en streeft daarbij naar een goede balans tussen risico, rendement en kapitaal. Het risicomanagement is gericht op het duurzaam beschermen van de financiële positie van De Eendragt en die van zowel de verzekerden als de verzekeringnemers. In deze risicoparagraaf worden de belangrijkste risico’s uiteengezet die De Eendragt onderkent en de manier waarop haar risicomanagement daarop is afgestemd. Na een kort overzicht van de risico’s wordt uitgebreid ingegaan op de door De Eendragt genomen risicobeperkende maatregelen.



Beschrijving van risico’s Solvabiliteitsrisico Het belangrijkste risico voor De Eendragt betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen ontbreekt. Actuarieel risico Het risico dat inherent is aan de verzekeringsactiviteiten. Het levensverzekeringsrisico heeft betrekking op veranderingen van arbeidsongeschiktheid, het sterftecijfer en het langlevenrisico. Indexatierisico Het risico dat de al dan niet ingegane pensioenen in de solidaire portefeuille niet of onvolledig kunnen worden verhoogd voor stijgingen van de loon- of prijsindex. Rentegevoeligheidrisico Het risico dat samenhangt met een afwijkende rentegevoeligheid van de verplichtingen ten opzichte van de beleggingen. Koersrisico Het risico van mogelijke verliezen als gevolg van veranderingen van rentestanden, wisselkoersen, aandelenkoersen en overige relevante marktprijzen.

40

Jaarverslag 2006

Krediet- en tegenpartijrisico Het risico van verliezen veroorzaakt door betalingsonmacht van verzekeringnemers of een verlaging van de kredietstatus van debiteuren of tegenpartijen uit hoofde van beleggingen. Liquiditeitsrisico Het risico dat beleggingen niet tijdig en/of niet tegen een aanvaardbare prijs kunnen worden omgezet in liquide middelen, waardoor op korte termijn niet aan de verplichtingen kan worden voldaan. Operationeel risico Risico’s voortvloeiend uit een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het ontoegankelijk worden of verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke. Systeemrisico Het risico dat het mondiale financiële systeem niet langer naar behoren functioneert, waardoor beleggingen van De Eendragt niet meer verhandelbaar zijn en zelfs, al dan niet tijdelijk, hun waarde verliezen.

Overlevingsrisico De Eendragt gebruikt voor het berekenen van de verzekeringsverplichtingen en de financieringslasten in principe de meest recente overlevingstafel voor de Nederlandse bevolking. In de jaarlijkse toereikendheidstoets wordt de benodigde voorziening berekend met de door het Actuarieel Genootschap gepubliceerde generatietafel. Deze voorziening wordt gecorrigeerd met de verwachting (best estimate) ten aanzien van kostenmarge, te ontvangen garantieopslagen en arbeidsongeschiktheid.

41


Actuariële risico’s


Solvabiliteitsrisico De Eendragt wordt bij het beheer van de pensioenverplichtingen en de financiering daarvan geconfronteerd met risico’s. De belangrijkste doelstelling van De Eendragt is continuïteit. Daarnaast wordt gestreefd naar volledige indexatie van de pensioentoezeggingen in de solidaire portefeuille. Voor de realisatie daarvan zorgt De Eendragt voor ten minste een toereikende solvabiliteit conform de eisen van de DNB. Eind 2008 bedroeg de feitelijke solvabiliteit op basis de ECB-curve circa € 183,9 miljoen. De wettelijk vereiste solvabiliteit bedroeg per deze datum € 31,3 miljoen.


Nadere invulling risicobeheersing


Kostenrisico In de voorziening verzekeringsverplichtingen is een voorziening opgenomen voor toekomstige administratie- en excassokosten. Overlijdensrisico De Eendragt heeft het excessieve overlijdensrisico herverzekerd op stop loss basis. Deze herverzekering dekt de totale overlijdensschade in enig kalenderjaar groter dan de zogenaamde prioriteit, die voor De Eendragt € 2,25 miljoen bedraagt. Per jaar beloopt de maximum uitkering € 20 miljoen en per verzekerde € 2 miljoen.



Terrorismerisico Naast een gewoon overlijdensrisico bestaat de kans dat door een terroristische aanslag een onverwacht grote overlijdensschade optreedt. Sinds 2007 is dit risico herverzekerd via de Nederlandse Herverzekeringsmaatschappij voor Terrorismeschade. Bij overlijdensschade door terrorisme is de uitkering aan verzekerden gelimiteerd tot het bedrag dat uit hoofde van de herverzekering wordt ontvangen. Indexatierisico De Eendragt heeft de ambitie om binnen de solidaire portefeuille de pensioenen van de gepensioneerden en de gewezen deelnemers te indexeren met de ongeschoonde prijsindex en van de arbeidsongeschikten met de loonindex, beide zoals berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek. De indexatietoezegging is uitdrukkelijk voorwaardelijk. De mate van realisatie van deze ambitie hangt enerzijds af van de ontwikkelingen van de inflatie en de demografie en anderzijds van de daartoe beschikbare middelen. Ultimo verslagjaar bedroeg de bestemmingsreserve solidaire portefeuille € 95,0 miljoen. De voorziening verzekeringsverplichtingen betreffende de solidaire portefeuille bedroeg € 526,3 miljoen. Rentegevoeligheidrisico De Eendragt waardeert de voorziening verzekeringsverplichtingen op marktrente, in casu de door de ECB berekende rentetermijnstructuur op basis van de AAA euro staatsobligatiecurve. De rentetoevoeging aan de verzekeringsverplichtingen op basis van deze rentetermijnstructuur is aan de verzekeringnemers gegarandeerd. Sinds 2006 wordt gestreefd naar een 100% afdekking van het rentegevoeligheidrisico, waarbij zowel de depots van de verzekerde ondernemingen als de solidaire portefeuille een eigen, op de specifieke behoefte afgestelde, afdekking kent. De gekozen strategie is met behulp van deskundigen doorgerekend in ALM-verband en onderzocht voor uiteenlopende scenario’s (stress tests). Gedurende het verslagjaar bestond de afdekking uit een combinatie van fysieke euro-obligaties en een duration overlay met swaptions (opties op receiver swaps). Medio september 2008 zijn alle nog in de portefeuille aanwezige bedrijfsleningen, die overigens tenminste een AA rating hadden, omgezet naar staatsleningen van euro gedenomineerde landen. Later in het jaar heeft de externe beheer van de obligatieportefeuille de opdracht gekregen alleen nog Duitse, Franse en Nederlandse staatsleningen te kopen.

42

Door middel van een reeks aan maatregelen tracht de directie de marktrisico’s te beperken.

43

Jaarverslag 2006 Toelichting Jaarrekening


Koersrisico’s Ingebed in lange termijn scenario’s stelt de directie van De Eendragt in nauw overleg met de beleggingscommissie het jaarlijkse beleggingsplan vast. Centraal in het beleggingsplan staat de beheersing van de marktrisico’s door spreiding van het vermogen en vaststelling van de risicolimieten waarbinnen het beleggingsbeleid moet plaatsvinden. De Eendragt hanteert een betrouwbaarheidsinterval van 99,5% voor alle marktrisicoberekeningen. Voor niet-lineaire producten, zoals swaptions, is met behulp van een gespecialiseerde consultant een methode ontwikkeld om deze mee te nemen in de risicomodellen. De beleggingscommissie, bestaande uit drie externe deskundigen en twee afgevaardigden van de verzekerde ondernemingen, toetst frequent of de directie de in het beleggingsplan neergelegde afspraken nakomt en of de uitkomsten van het beleggingsbeleid in lijn blijven met de ex ante rendementrisico aannames. Zou een structurele afwijking plaatsvinden dan koppelt de beleggingscommissie die terstond terug naar de directie en de Raad van Commissarissen van de vennootschap. Zo nodig vindt tussentijdse bijstelling van het beleggingsbeleid plaats. Eens per jaar brengt de voorzitter van de beleggingscommissie uitvoerig rapport uit over diens bevindingen aan de Raad van Commissarissen, terwijl hij daarnaast zitting heeft in een door de RvC gevormd comité dat zich meer diepgaand informeert over het gevoerde en voorgenomen beleggingsbeleid.


In samenhang met de in 2008 opgetreden crisis op de financiële markten, het wegvallen van liquiditeit in vrijwel alle markten en de voorgeschreven rentetermijnstructuur heeft gedurende het verslagjaar de strategie om het renterisico volledig af te dekken met behulp van swaptions en fysieke obligaties niet volledig voldaan. Zowel de daling van de zogeheten swapcurve onder die van Europese staatsleningen, als de nooit vertoonde beweging van het extreem lange deel van de curve zorgden voor een toename van de verplichtingen welke niet volledig door de beleggingen kon worden gevolgd. Gezien de verwachting dat de anomalieën en illiquiditeit op de rentemarkten voorlopig zullen aanhouden en daarmee de effectieve afdekking van het renterisico onmogelijk maken, heeft De Eendragt begin november een aanvraag bij De Nederlandsche Bank gedaan voor het mogen hanteren van een zogeheten interne curve voor de toereikendheidstoets. Na toestemming van DNB – in maart 2009 – is besloten om ook de voor de berekening van de voorziening verzekeringsverplichtingen te hanteren rentetermijnstructuur met terugwerkende kracht tot 1 januari 2008 te baseren op de door de ECB samengestelde AAA euro staatsobligatiecurve.


In de portefeuille die tegenover de af te dekken verplichtingen staan (verplichtingenportefeuille). - het uitsluitend opnemen van euro staatsleningen als beleggingscategorie. In de beleggingsportefeuilles van de depotbuffers en de bestemmingsreserve solidaire portefeuille. - het aanbrengen van brede spreiding over beleggingscategorieën, debiteuren, markten en valuta’s; - het selecteren van beleggingen met een relatief gunstige verwachte rendement-risico verhouding en het terugbrengen van beleggingen in categorieën met een relatief hoog risico, zoals aandelen; - het afdekking van het valutarisico; - het beperken van kredietrisico’s tot de beleggingen; - het verlagen van het portefeuillerisico door onderling laagcorrelerende beleggingen te kiezen.



Sinds 1 juli 2006 is de beleggingsportefeuille van De Eendragt gesplitst in de bestemmingsreserve solidaire portefeuille en het eigen vermogen van de vennootschap enerzijds en de depotbuffers van de verzekerde ondernemingen anderzijds. Sinds die datum wordt voor beide groepen een gedifferentieerd beleggingsbeleid gevoerd, waarbij het risico voor de bestemmingsreserve solidaire portefeuille en het eigen vermogen lager ligt dan voor de depotbuffers. Per saldo resulteerde het beleggingsbeleid van uitsluitend de beleggingsportefeuilles in de volgende risico’s voor de onderscheidende groepen: BELEGGINGSRISICO'S 2008 DEPOTBUFFERS

BESTEMMINGSRESERVE SOLIDAIRE PORTEFEUILLE

DE EENDRAGT

BENCHMARK

10,9 4,8

Absoluut risico (standaarddeviatie) Tracking error (relatief risico)

DE EENDRAGT

BENCHMARK

10,5

9,1

7,9

5,0

IN PROCENTEN

Het absolute risico betreft de standaarddeviatie van de feitelijke, respectievelijk de in het beleggingsplan vastgestelde middelenverdeling. De tracking error betreft het relatieve risico van de portefeuilles ten opzichte van de benchmark. Doordat bij een aantal belangrijke mandaten – Europees vastgoed en portable alpha – is gekozen voor een vast percentage opbrengst, dus zonder fluctuaties, lijkt de tracking error groter dan feitelijk het geval is. De Eendragt concentreert zich in haar risicobeheersing volledig op de absolute ex ante en ex post risico’s.

44

Jaarverslag 2006

Valutarisico Het valutarisico van zowel de Amerikaanse dollar en de Japanse yen bleven gedurende 2008 strategisch volledig afgedekt als onderdeel van het externe aandelenmandaat. Daarentegen bleven de risico’s van valuta’s van opkomende markten bewust openstaan. Deze behoren tot de beleggingsresultaten voor zowel aandelen als obligaties van deze landen. Overigens betrof dat voor aandelen de periode tot eind augustus en voor circa de helft van het mandaat obligaties opkomende markten de tijdspanne oktober tot en met december. Afdekking van het valutarisico vond plaats met behulp van valutatermijncontracten met een looptijd van één maand. Het positieve resultaat van de afdekking bedroeg € 1,1 miljoen.

Ten aanzien van het kredietrisico op verzekeringnemers hanteert De Eendragt een actieve bewaking van de betalingstermijnen. Betaling van de actuarieel benodigde pensioenpremie vindt voor het hele jaar per 1 januari ten laste van de depotbuffer plaats. Deze is bij de meeste verzekerde ondernemingen aanwezig. Indien een onderneming in surseance raakt of failliet gaat, ontvangt De Eendragt de mogelijk achterstallige premie gedurende een overbruggingsperiode van het UWV. Ook de spreiding over per ultimo verslagjaar 25 ondernemingen mitigeert het kredietrisico aanzienlijk.

45



Ten aanzien van rente en inflatieswaps loopt De Eendragt een risico dat een tegenpartij op de financiële markt niet meer in staat blijkt om aan zijn verplichtingen te voldoen bij de verrekening van de voor- of nadelen uit de bestaande positie. Ter beperking van dit risico bestaan met alle tegenpartijen contractuele afspraken over de regelmatige verrekening van genoemde verschillen. In principe vindt dat tweewekelijks plaats, maar bij heftige koersfluctuaties die zorgen voor overschrijding van een afgesproken bedrag, volgt tussentijdse afrekening. De positie wordt doorlopend bewaakt door een daartoe geëquipeerde consultant. De Eendragt ontvangt maandelijks een uitgebreide rapportage en zo nodig tussentijdse verslaglegging. Via de custodian kan het onderpand dagelijks worden gevolgd. Ofschoon het kredietrisico gedurende 2008 geen moment gevaar opleverde, heeft het liquiditeitsrisico wel voor problemen gezorgd.


Krediet- en tegenpartijrisico Voor De Eendragt komt kredietrisico voort uit het in bedrijfsleningen belegde deel van de obligatieportefeuille, de met de aangehouden derivatenposities samenhangende debiteurenrisico’s en vanuit mogelijke premieachterstanden bij verzekeringnemers. Gedurende het verslagjaar werd de obligatieportefeuille vrijwel volledig geconcentreerd in staatsleningen. Met uitzondering van een paar vrijwel onverkoopbaar leningen werd medio september het oorspronkelijke indexmandaat in breed gespreide bedrijfsleningen met een minimum kredietwaardigheid van AA september verkocht en omgezet in euro staatsleningen. De Eendragt bezat in geheel 2008 geen hoog risicovolle leningen. Wel werd in mei voor € 5 miljoen een belang genomen in zogeheten leveraged loans fonds, kortlopende leningen met een onderpand dat als garantie dient in het geval van faillissement van de debiteur.




Liquiditeitsrisico Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (de solvabiliteit), gaat het bij liquiditeitsrisico’s om de kortere termijn. De beleggingen van De Eendragt zijn grotendeels zeer liquide. Alle posities met uitzondering van die in niet-beursgenoteerd vastgoed, kunnen binnen één maand geliquideerd worden om middelen vrij te maken. De totale omvang van de niet direct beschikbare posities bedroeg per ultimo 2008 € 142,7 miljoen. Door de heersende marktomstandigheden begin 2009 kan het grootste deel van dit bedrag voorlopig niet worden vrijgemaakt. Pogingen daartoe vanaf juli 2008 konden niet worden gehonoreerd wegens het volledig wegvallen van potentiële kopers. Gedurende het verslagjaar raakte de financiële markten in uitzonderlijke liquiditeitsproblemen. Zelfs doorgaans vrijwel onbeperkt liquide markten als de geld– en valutamarkt gingen daaronder gebukt. Voor De Eendragt had dat beperkte gevolgen. Zo kon medio september een klein deel van de bedrijfsobligaties niet direct worden verkocht tegen bevredigende koersen. Ook bleek het weken onmogelijk om delen van de inflation swap portefeuille te verhandelen. De twee gerenommeerde tegenpartijen, waar deze swaps indertijd mee waren afgesloten, weigerden een biedkoers af te geven ten behoeve van een voorgenomen transactie. Uiteindelijk is De Eendragt er in geslaagd om deze partijen – de grootste in de markt – er toe te bewegen om een redelijke koers af te geven. Ondanks de moeizame handelsomstandigheden heeft De Eendragt alle andere gewenste transacties zonder noemenswaardige problemen kunnen afronden, inclusief de aankoop van circa € 320 miljoen aan staatsleningen in het derde en vierde kwartaal, de beëindiging van een portable alpha mandaat van € 110 miljoen in november, de verkoop van alle aandelen opkomende markten en de participaties Wereldhave in augustus 2008, alsmede de afdekking van het rente- en valutarisico conform de gevoerde strategieën. In het derde kwartaal 2008 heeft De Eendragt het uitlenen van stukken door het effectenbewaarbedrijf (custodian) volledig stopgezet. Naast de directe beschikbaarheid van voldoende middelen heeft De Eendragt de mogelijkheid om haar geldstromen met een relatief hoge mate van zekerheid te prognosticeren. De maandelijkse pensioenbetalingen en premieontvangsten zijn bekend, terwijl verzekeringnemers contractueel een opzegtermijn van tenminste één jaar in acht moeten nemen. Het resterende potentiële risico komt vooral van waardeoverdrachten. Gezien de breed gediversifieerde cliëntenkring en het toenemend aantal actieven ten opzichte van slapers lijkt dit risico echter gering. Operationeel risico Het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke worden door De Eendragt beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op het gebied van interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit geautomatiseerde systemen, enzovoorts. De accountant voert jaarlijks controle uit op de processen bij De Eendragt zelf en rapporteert daarover aan de directie. De Raad van Commissarissen bespreekt deze rapportage in haar vergaderingen.

46

Jaarverslag 2006

Alle procedures op de pensioenadministratie zijn omschreven, terwijl het hoofd van de afdeling toeziet op naleving daarvan. De directie ziet weer toe op het hoofd pensioenadministratie.

Systeemrisico Tegen systeemrisico’s, waarbij het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, bestaan geen afdekkingmogelijkheden. Helaas is gedurende het verslagjaar een zeer ernstige systeemcrisis ontstaan, waarvan de lengte en consequenties vooralsnog niet te overzien zijn. Waar mogelijk heeft De Eendragt onmiddellijk alle maatregelen genomen om de gevolgen van de kredietcrisis voor de verzekerden en de onderneming te mitigeren. Hiertoe behoort de beëindiging van vrijwel alle beleggingsmandaten met een hoger risico, de omzetting van alle bedrijfsleningen in euro staatsleningen, het beperken van nieuwe staatsleningen tot de debiteuren Nederland, Duitsland en Frankrijk, het stopzetten van het uitlenen van effecten door het bewaarbedrijf, het spreiden van bestaande en nieuwe geldmarktposities

47


De Eendragt heeft een relatief kleine personeelsbezetting, wat de organisatie in principe kwetsbaar maakt voor uitval van medewerkers. Aangezien dit risico niet geheel te voorkomen valt, heeft de directie zoveel mogelijk beperkende maatregelen genomen. Alle essentiële functies binnen de organisatie hebben inmiddels een bezetting van tenminste twee personen. Mede in samenhang met de pensionering van de zittende administrateur op 1 mei 2008 is in het vierde kwartaal 2007 de organisatie versterkt met een Chief Financial Officer die tevens onderdeel uitmaakt van het management team.


Het systeembeheer zelf gebeurt voor een deel door een externe organisatie, waarbij de toegangsrechten voor de interne automatiseringsmedewerkers beperkingen kennen.


Alle geautomatiseerde systemen voor de pensioenadministratie worden voor invoering uitvoerig getest in een afgescheiden omgeving en pas in gebruik genomen na goedkeuring door de directie. Dagelijks vindt een backup plaats van alle op de computersystemen aanwezige informatie. De daartoe gebruikte tapes worden voor een lange periode bewaard in een kwalitatief hoogwaardige datakluis, terwijl eind van iedere maand tevens een volledige backup extern in bewaring wordt gegeven. Alle centrale computers zijn beschermd tegen storingen in de stroomvoorziening en kunnen zo nodig direct door een andere server worden overgenomen. Hiervoor gelden nauw omschreven noodprocedures. Een storing in de server van de pensioenadministratie begin 2007 heeft aangetoond dat deze procedures ook naar behoren werken, aangezien binnen korte tijd alle informatie tot exact het moment van de storing weer volledig beschikbaar was en de medewerkers van De Eendragt hun werkzaamheden vrijwel zonder interruptie konden hervatten. De accountant heeft in het vierde kwartaal 2007 een uitgebreid onderzoek gedaan naar de kwetsbaarheid van de informatietechnologie-infrastructuur. Hieruit bleken geen ernstige tekortkomingen. Suggesties voor verdere verbeteringen zijn in de loop van 2008 geïmplementeerd. De rapportage is door de accountant met de directie en door de directie met de Raad van Commissarissen besproken.


over banken waarvan de kredietwaardigheid buiten kijf staat, het aanpassen van het beleggingsbeleid 2009 op de nieuwe marktomstandigheden en het inmiddels gehonoreerde verzoek aan De Nederlandsche Bank om een interne rentecurve te mogen gebruiken voor de toereikendheidstoets.



Ondanks alle maatregelen valt het qualitate qua te verwachten dat het systeemrisico ook in 2009 niet kan worden uitgesloten. Per definitie gaat het immers om onvoorspelbare gebeurtenissen. Wel heeft De Eendragt er alles aan gedaan om de invloed van zulke omstandigheden op de verzekerden en de bedrijfsvoering tot het minimum te beperken.

48

Jaarverslag 2006

Verslaggevingskader Verantwoording in de jaarrekening Baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop deze betrekking hebben. Beleggingsresultaten uit het levensverzekeringsbedrijf worden in de winst- en verliesrekening verantwoord. De resultaten op de beleggingen, die ter vrije beschikking tegenover het eigen vermogen staan, worden aan de niet-technische rekening toegerekend.

De Eendragt Pensioen N.V. hanteert voor de vaststelling van de actuele waarde de wisselkoersen zoals opgenomen in onderstaande tabel. 2008

2007

2008

SLOTKOERS

Amerikaanse dollar

EUR

49

2007

GEMIDDELDE KOERS

0,71669

0,68573

0,67990

0,72474


GEHANTEERDE WISSELKOERSEN


Vreemde valuta Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend naar euro’s tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum. Koerswinsten of koersverliezen op monetaire posten waarvoor dekkingstransacties zijn afgesloten op balansdatum zijn nog niet in de Winst- en verliesrekening verantwoord indien en voor zover de op balansdatum ongerealiseerde resultaten op deze dekkingstransacties deze koerswinsten of verliezen neutraliseren.


Schattingen en veronderstellingen De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, waarin wordt vereist dat de directie oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, alsmede van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden vooronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien deze herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden.


Balansposten Beleggingen Participaties in vastgoedmaatschappijen (indirect vastgoed) Beleggingen in beursgenoteerde vastgoedfondsen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. Beleggingen in niet-beursgenoteerde vastgoedparticipatiemaatschappijen worden gewaardeerd tegen het evenredige deel van de netto vermogenswaarde waartoe De Eendragt gerechtigd is. Aandelen De aandelen zijn gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. Aandelen en participaties in niet beursgenoteerde beleggingsfondsen worden gewaardeerd op het aandeel in de beurswaarde van de onderliggende aandelen. De uiteindelijke vaststelling is een benaderde waarde en geschiedt op basis van de indices van de respectievelijke aandelenmarkten. Het risico op de Amerikaanse dollar binnen deze portefeuille is strategisch afgedekt.



Obligaties De vastrentende waarden zijn gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. Het risico op de Amerikaanse dollar binnen deze portefeuille is strategisch afgedekt. Hypotheken u/g De hypotheken zijn gewaardeerd op nominale waarde. Deposito’s De deposito’s zijn gewaardeerd op nominale waarde. Vorderingen en overlopende activa De vorderingen en overlopende activa zijn gewaardeerd op nominale waarde onder aftrek van een eventuele voorziening voor oninbaarheid. Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd op nominale waarde. Derivaten Derivaten worden gewaardeerd tegen de markwaarde per balansdatum. Deze marktwaarde wordt op frequente basis vastgesteld door een onafhankelijke externe deskundige. Ter meerdere zekerheid voor de nakoming van deze contracten worden staatsleningen als onderpand uitgewisseld met de tegenpartijen van diverse posities.

50

Financieringsmethode Jaarlijks worden de aanspraken ingekocht die bij ontslag worden toegekend. De voorziening pensioenverplichtingen is gebaseerd op de aanspraken op de balansdatum.

Jaarverslag 2006

Technische voorzieningen

Rekenrente Rentetermijnstructuur gebaseerd op AAA euro staatsobligaties, zoals berekend door de ECB. Sterftegrondslagen Voor de sterftegrondslagen worden de AG-tafels 2000-2005 met één jaar leeftijdsverlaging gehanteerd. Indexatie De Eendragt heeft de ambitie om de pensioenen van de gepensioneerden en de gewezen deelnemers in de solidaire portefeuille te indexeren met de ongeschoonde prijsindex en de fictieve salarissen van de arbeidsongeschikten met de loonindex, beide zoals berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek. De indexatietoezegging is uitdrukkelijk voorwaardelijk.

Toekomstige salarisontwikkelingen Met toekomstige salarisontwikkelingen wordt geen rekening gehouden. Niet in de voorziening opgenomen aanspraken Alle pensioenaanspraken worden in de berekening van de voorziening betrokken, met uitzondering van de toekomstige aanspraken op premievrije opbouw van tijdelijk ouderdomspensioen van de arbeidsongeschikte deelnemers die de leeftijd van 50 jaar nog niet hebben bereikt. Hiertegenover kan echter de WAO-uitkering met het tijdelijke ouderdomspensioen worden verrekend.

51


Opslag toekomstige kosten Rekening wordt gehouden met 1,25% excassokosten en 0,5% overige administratiekosten.


Partnerfrequentie Alle actieven en gewezen deelnemers worden geacht een partner te hebben. Op de pensioendatum wordt het partnerpensioen van een deelnemer zonder rechthebbende op partnerpensioen omgezet in extra ouderdomspensioen.


Pensioensparen / beschikbare premie (premieovereenkomsten) Deze twee regelingen worden als kapitaal geadministreerd. Het beleggingsrisico wordt door de deelnemer gedragen.


Risicoherverzekering Voor het individuele positieve risico van het bij overlijden toe te kennen pensioen is een stoploss-verzekering afgesloten. De herverzekeraar keert de totale schade boven de prioriteit uit. Het Anw-hiaat is in de berekening opgenomen. Het arbeidsongeschiktheidsrisico is in eigen beheer gehouden. Schulden en overlopende passiva De schulden en overlopende passiva zijn gewaardeerd op nominale waarde.

Winst- en verliesrekening Belasting De vennootschap is vrijgesteld van vennootschapsbelasting. Acquisitiekosten Omdat De Eendragt geen gebruik maakt van tussenpersonen bij de totstandkoming van verzekeringen zijn de acquisitiekosten van beperkte omvang en worden deze dan ook niet geactiveerd maar direct ten laste van het resultaat gebracht.



Niet-technische rekening De aan de niet-technische rekening toegerekende opbrengst uit beleggingen wordt vastgesteld op basis van het pro rata deel dat het eigen vermogen van De Eendragt op 1 januari uitmaakt van de totale beleggingen.

52

Jaarverslag 2006

T oeli c h ting balans

Indien niets anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s. 1. BELEGGINGEN 2007

157.985

134.298

13.720

40.940

Verkopen

-10.182

-19.569

Subtotaal

161.523

155.669

Transactieresultaat portefeuille

-93

801

Herwaarderingsresultaat portefeuille

-13.470

1.515

Boekwaarde per 31 december

147.960

157.985

Waarvan:

5.220

20.097

Niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen

Beursgenoteerde vastgoedfondsen

142.740

137.888


147.960

157.985

AANDELEN

Boekwaarde einde vorig boekjaar

2008

2007

109.219

161.261

Aankopen

80.051

45.341

Verkopen

-98.101

-104.365

91.169

102.237

Transactieresultaat portefeuille

-11.169

4.519

Herwaarderingsresultaat portefeuille

-29.215

2.463


50.785

109.219

53



Boekwaarde einde vorig boekjaar Aankopen

2008


AANDELEN IN VASTGOEDFONDSEN


OBLIGATIES

2008

2007

684.333

648.582

Aankopen

190.083

147.506

Verkopen

-162.750

-93.492

711.666

702.596

-5.195

-10.817


Transactieresultaat portefeuille Transactieresultaat US$-hedge Herwaarderingsresultaat portefeuille Herwaarderingsresultaat US$-hedge Boekwaarde per 31 december (excl. opgelopen rente) Opgelopen rente Boekwaarde per 31 december (incl. opgelopen rente)

HYPOTHEKEN

97

786.532

684.333

9.950

7.791

796.482

692.124

2008

2007


942

322

Verstrekkingen

105

942

Aflossingen


1.613 -9.059


966 78.998


0

-322

1.047

942

De hypotheken betreffen verstrekte hypotheken aan personeel en directie.

DEPOSITO'S


De deposito's zijn deels direct opvraagbaar.

54

2008

2007

10.000

26.800

OVERZICHT SWAPTIONS

LOOPTIJD OPTIE

LOOPTIJD SWAP (JAREN)

ONDERLIGGENDE

WAARDE 31 DEC 2008

Jaarverslag 2006

Uitstaande derivatenposities zoals opgenomen onder Obligaties (swaptions, inflatieswaps en valutatermijncontracten) per 31 december:

WAARDE

1 jaar

15

35.000

2 jaar

30

235.000

56.506

270.000

60.248

Balanspositie 31 december

OVERZICHT INFLATIESWAPS LOOPTIJD SWAPS

3.742

ONDERLIGGENDE

WAARDE 31 DEC 2008

WAARDE

30 jaar

122.000

-7.773


122.000

-7.773

AANDELEN

Onderliggende waarde gekocht

-10.020

-

Onderliggende waarde verkocht

10.865

-

845

-


55


OBLIGATIES


OVERZICHT VALUTATERMIJNCONTRACTEN



2. VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA

Vorderingen uit herverzekering Premie vorderingen Beleggingsvorderingen Belastingen en sociale premies

2008

2007

494

582

1.126

742

803

369

-

373

Te ontvangen waardeoverdracht

557

683

Overigen

644

380

3.624

3.129


Waarvan: Korter dan 1 jaar

2.761

2.257

Langer dan 1 jaar, maar korter dan 5 jaar

274

183

Langer dan 5 jaar

589

689

3.624

3.129


3. LIQUIDE MIDDELEN



LIQUIDE MIDDELEN

2008

2007

Banken

15.418

5.137


15.418

5.137

De liquide middelen zijn direct opeisbaar.

4. EIGEN VERMOGEN

EIGEN VERMOGEN

GEPLAATST

HER-

BESTEMMINGS -

OVERIGE

KAPITAAL

WAARDERINGS -

RESERVE

RESERVES

RESERVE

TOTAAL


Stand per 1 januari 2007

45

4.470

139.640

79.956

224.111

Resultaat boekjaar 2007

-

4.246

71

16.117

20.434

Stand per 1 januari 2008

45

8.716

139.711

96.073

244.545

Resultaat boekjaar 2008

-

-8.716

-44.663

-7.228

-60.607

Stand 31 december 2008

45

0

95.048

56

88.845

183.938

Jaarverslag 2006

Geplaatst kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van De Eendragt Pensioen N.V. bedraagt € 225 (2007: € 225) verdeeld in 225 gewone aandelen van duizend euro. In 2008 zijn geen aandelen geplaatst of volgestort. Herwaarderingsreserve De ongerealiseerde waardemutaties van beleggingen in vastgoedfondsen waarvoor geen frequente marktnotering aanwezig is, bedraagt € 0 ( 2007: € 8.716). Bestemmingsreserve solidaire portefeuille Voor de solidaire portefeuille is een bestemmingsreserve afgezonderd van de overige reserves. BESTEMMINGSRESERVE SOLIDAIRE PORTEFEUILLE

2008

2007


139.711

139.640


-12.255

-

Overrente

-32.782

9.066

Indexatiekosten

-9.608

-8.995

Inbrengbijdrage

10.685

-

-703

-

95.048

139.711

Overig Boekwaarde per 31 december

OVERZICHT TOTAAL RESULTAAT

2008

2007

Verdeling resultaat boekjaar: Ten gunste van de herwaarderingsreserve Ten gunste van de bestemmingsreserve solidaire portefeuille Ten gunste van de overige reserves Resultaat boekjaar

57

-8.716

4.246

-44.663

71

-7.228

16.117

-60.607

20.434


Resultaat Boekjaar De directie stelt aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor het verlies over het boekjaar 2008 ten bedrage van € 60.607 te verdelen zoals in onderstaand overzicht is aangegeven. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt.




Solvabiliteit De solvabiliteit is gebaseerd op de solvabiliteitsberekening conform voorschriften van de Wet op het financieel toezicht (Wft). De aanwezige solvabiliteit is € 183,9 miljoen. De vereiste solvabiliteit is € 31,3 miljoen. De solvabiliteitsmarge bedraagt € 152,6 miljoen. De door de directie noodzakelijk geachte solvabiliteit bedraagt € 91,8 miljoen, zijnde de vereiste solvabiliteit vermeerderd met een bedrag ter grootte van 7,5% van de voorziening verzekeringsverplichtingen, gebaseerd op een 3% rekenrente.

5. TECHNISCHE VOORZIENINGEN



Voorziening garantieverplichtingen Voor aanpassing naar nieuwe sterftegrondslagen wordt een voorziening garantieverplichting gevormd. De jaarlijkse dotatie (gerekend vanaf 1 januari 2008) bedraagt 0,3% van de voorziening verzekeringsverplichtingen. De voorziening garantieverplichting is opgenomen in de voorziening verzekeringsverplichtingen en bedroeg eind 2008 € 2,3 miljoen. Toereikendheidstoets De Eendragt voert jaarlijks conform de Wet op het financieel toezicht en het Besluit Prudentiële Regels een toereikendheidstoets uit op de technische voorzieningen. De toetsvoorziening is gelijk aan de som van de verwachtingswaarde (best estimate) van de verzekeringsverplichtingen plus de risicomarge. Op basis van deze toets wordt beoordeeld of de aanwezige voorziening toereikend is voor de toekomstige verplichtingen van De Eendragt jegens de verzekerden. Een eventueel tekort wordt direct ten laste van het eigen vermogen gebracht. Voor de berekening van de technische voorziening hanteert De Eendragt met toestemming van DNB per ultimo 2008 de rentetermijnstructuur op basis van de door de ECB bepaalde AAA euro staatsleningen curve, waarbij de ontwikkeling van de curve is doorgetrokken tot 60 jaar. Bij de vaststelling van de toereikendheid is, na een uitvoerig onderzoek in 2008 naar passende sterftegrondslagen, gebruik gemaakt van de AG Prognosetafels 2005 - 2055. Verder is rekening gehouden met de contractueel afgesproken reserveringen en de aanwezige voorziening voor de toekomstige overgang naar een nieuwe overlevingstafel bij zowel de verzekerde depots als de solidaire portefeuille. Bij het resultaat op kosten wordt rekening gehouden met de structurele kosten, zowel als met de in 2009 nieuw verzekerde ondernemingen. Voor het resultaat op arbeidsongeschiktheid gaat de berekening uit van het voortschrijdend gemiddelde over de afgelopen vijf jaar. Tenslotte is de risicomarge op 2,5% van de verwachtingswaarde van de toetsvoorziening geschat. Uit deze berekening blijkt dat de aanwezige voorziening de benodigde toetsvoorziening met 2,00% overtreft. In de loop van 2009 wordt een nader onderzoek gestart naar de toereikendheidstoets op basis van een Solvency-II benadering.

58


642.398

659.192


19.663

-

Koopsommen nieuwe contracten

5.369

7.251

Backservice

4.707

5.838

13.632

21.120

474

408

2.512

2.002

989

1.548

Indexatie pensioenen solidaire portefeuille

9.927

8.614

Arbeidsongeschiktheid

-1.797

-81

-40.279

-38.407

-4.842

-3.396

Comingservice Anw-hiaat Inkomende overdrachten (inclusief interne overdrachten) Spaarpremies en koopsommen

Pensioenuitkeringen Vrijgevallen door overdrachten Vrijgevallen administratiekosten Interest Rendement sparen/beschikbare premie Resultaat op overlijden Mutatie garantievoorziening Aanvullen uit hoofde van garantie Overdracht naar solidaire portefeuille Saldo verschil mutatie rentetermijnstructuren Boekwaarde per 31 december

-898

-856

104.058

22.497

-656

1.180

575

-449

2.295

339

-

2.188

-2.261

-

4.941

-46.590

760.807

642.398

De mutaties over 2008 zijn uitgerekend tegen de DNB rentetermijnstructuur. Het verschil tussen deze waarde en de waarde tegen de ECB curve is opgenomen onder "Saldo verschil mutatie rentetermijnstructuren".

VOORZIENING VERZEKERINGSVERPLICHTINGEN

2008

2007

Depots ondernemingen

234.504

199.252

Solidaire portefeuille

526.303

443.146

Totaal

760.807

642.398

Jaarverslag 2006

2007


2008


VOORZIENING VERZEKERINGSVERPLICHTINGEN

59


In de voorziening is een bedrag van € 27.427 (2007: € 33.135) opgenomen voor premieovereenkomsten.


VOORZIENING WINSTDELING

2008

2007


3.254

1.759

Mutaties: Resultaat op premievrijstelling Resultaat op WAO-excedent Resultaat op kosten Resultaat op overlijden Boekwaarde per 31 december

1.577

846

524

427

-2

116

-152

106

5.201

3.254

De technische winstdeling wordt, voor zover positief, aan het eind van de contractsperiode voor 80% toegevoegd aan de depotbuffer van de verzekeringnemers. Voor de opgelopen winstdeling wordt de voorziening aangehouden.

6. OVERIGE SCHULDEN EN OVERLOPENDE PASSIVA OVERIGE SCHULDEN EN OVERLOPENDE PASSIVA

Depotbuffers Belastingen/sociale premies Pensioenen



Waardeoverdrachten

2008

2007

63.354

103.159

1.180

869

104

263

8

295

Nog verschuldigde kosten

1.684

481

Vooruitbetaalde premies 2009

8.900

-

140

72

75.370

105.139

Overige Boekwaarde per 31 december

Met uitzondering van de depotbuffers hebben de schulden en overlopende passiva een looptijd korter dan 1 jaar.

60

2007

103.159

102.406

-4.079

-


-7.408

-

Uitbetaald

-3.824

-1.331

Verschil werkelijke en actuariële premie

-5.105

-8.455

-51

-321

Maatschappijwinstdeling

567

-

Overrente

-19.905

10.860

Balanspositie 31 december 2008

63.354

103.159

Niet uit de balans blijkende verplichtingen Eind 2008 bestond een toezegging voor een belegging in niet-genoteerd Europees vastgoed van € 18 miljoen. De Eendragt Pensioen N.V. heeft met betrekking tot haar oude huisvesting, Planetenweg 73 te Hoofddorp, nog een geïndexeerde huurovereenkomst lopen voor de resterende tijdsduur van 3 maanden met een resterende huurverplichting van € 17. De Eendragt Pensioen N.V. is op 1 november 2006 een geïndexeerde huurovereenkomst aangegaan voor De Boelelaan 7, Amsterdam. Deze huurovereenkomst heeft een looptijd van 12,5 jaar, tot 30 april 2019, met een huurvrije periode tot 30 april 2008. Voor de daarna resterende periode van 11 jaar geldt een jaarlijks nog te indexeren huurverplichting van € 156. De Eendragt pensioen N.V. heeft voor 5 lease auto’s contracten. Deze leasecontracten hebben een gemiddelde looptijd van 22 maanden met een jaarlijkse verplichting van € 52.

61


Resultaat waardeoverdrachten


Stand 1 januari Correctie vorig boekjaar

2008


DEPOTBUFFERS

Jaarverslag 2006

Depotbuffers De toevoegingen en onttrekkingen aan de depots zijn opgenomen in de winstanalyse. Het juridisch eigendom van de depotbuffers ligt bij De Eendragt.


T oeli c h ting winst- en verliesre k ening

Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s. Technische rekening 7. VERDIENDE PREMIES EIGEN REKENING

De verantwoorde bruto premies betreffen alleen pensioenverzekeringen en zijn geheel in Nederland gerealiseerd. De pensioenverplichtingen van De Eendragt Pensioen N.V. zijn bij Eendragt Pensioen N.V. zelf ondergebracht. Van de verdiende premies eigen rekening heeft in 2008 € 332 (2007: € 325) betrekking op haar eigen personeel. 8. OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN INGEDEELD NAAR VERWERKINGSMETHODE BELEGGINGEN

2008

2007

Vastgoedfondsen

8.353

7.062

Financiële beleggingen

11.725

22.651

Totaal

20.078

29.713


OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN INGEDEELD NAAR SOORT BELEGGINGEN

2008

2007

Vastgoedfondsen

8.353

7.062

10.033

19.116

56

2.988

Overige beleggingen - Vastrentende waarden - Aandelen - Deposito's Totaal

1.636

547

20.078

29.713

OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN INGEDEELD NAAR SOORT OPBRENGSTEN


Rente Dividend Totaal

62

2008

2007

11.669

19.663

8.409

10.050

20.078

29.713

2008

2007

-

801

Vastgoedfondsen Vastrentende waarden Aandelen US$-hedge Totaal

1.382

439

86

2.040

966

4.245

2.434

7.525

Jaarverslag 2006

GEREALISEERDE WINST OP BELEGGINGEN

9. NIET-GEREALISEERDE WINST OP BELEGGINGEN NIET- GEREALISEERDE WINST OP BELEGGINGEN


2008

2007

-

1.515

99.895

7.381

-

5.224

1.009

1

100.904

14.121

2007

Mutatie voorziening winstdeling

1.946

1.495

-19.905

10.860

567

-

-17.392

12.355

Overrente depotbuffers Uitkering Maatschappijwinstdeling Totaal

63


2008


WINSTDELING


10. WINSTDELING EN KORTINGEN


11. BEDRIJFSKOSTEN BEDRIJFSKOSTEN

2008

2007

Salarissen

1.386

1.132

107

89

Pensioenlasten

332

325

Overige personeelskosten

144

157

Sociale lasten

Automatiseringskosten

146

110

Adviseurskosten

369

515

Huisvesting

275

149

73

20

Brancheverenigingen en toezichthouders Overige bureaukosten Totaal In percenten van het belegd vermogen



236

173

3.068

2.670

0,30

0,27

Pensioenregeling personeel De pensioenregeling voor het personeel is ondergebracht bij De Eendragt Pensioen N.V. De pensioenregeling is een middelloonregeling met een garantie op eindloon. De jaarlijkse opbouw voor middelloon bedraagt 2,25% en voor de garantie 2% van de pensioengrondslag. Als franchise wordt het fiscaal minimum aangehouden. De verworven aanspraken op pensioen worden jaarlijks gefinancierd door een koopsomstorting. De pensioenregeling wordt in de jaarrekening hetzelfde behandeld als de pensioenregelingen van andere verzekeringsnemers. Begin 2009 heeft de Raad voor de Jaarverslaggeving een nieuwe ontwerp-Richtlijn 271.3 over pensioenen gepubliceerd, die met onmiddellijke ingang mag worden toegepast. Uitgangspunt van de nieuwe ontwerp-Richtlijn is dat voor alle pensioenregelingen de te verwerken pensioenlast in principe gelijk is aan de verschuldigde pensioenpremie, tenzij sprake is van additionele verplichtingen op balansdatum. Besloten is deze ontwerp-Richtlijn met ingang van 1 januari 2008 toe te passen. Accountantskosten In de adviseurskosten zijn begrepen de kosten voor het onderzoek van de jaarrekening door onze accountant KPMG. Over 2008 is aan de externe accountant hiervoor een vergoeding betaald van € 119 (2007: € 95). Bestuursbeloning De bezoldiging van de directie was in 2008 € 438 ( 2007: € 391 ). De pensioenlasten van de directie bedroegen € 96 (€ 113 ). De bezoldiging van de commissarissen was € 56 (€ 38). De commissaris op voordracht van de niet-actieven ontving uit hoofde van zijn pensioenregeling pensioen van De Eendragt Pensioen N.V. Geen van de andere commissarissen ontving pensioen of andere uitkeringen van De Eendragt.

64

Gemiddeld aantal FTE's over het jaar

2008

2007

14,0

12,9

Jaarverslag 2006

GEMIDDELD AANTAL FTE'S

12. BELEGGINGSLASTEN BEHEERSKOSTEN EN RENTELASTEN

2008

2007

Beleggingskosten onroerendgoedfondsen

1

5

Beleggingskosten vastrentende waarden*

1.316

105

Beleggingskosten aandelen Overige beleggingskosten en rentelasten Totaal

9

483

64

-

1.390

593


2008

2007

93

-

6.577

11.256

11.255

153

-

18

17.925

11.427

13. NIET GEREALISEERD VERLIES OP BELEGGINGEN NIET GEREALISEERD VERLIES OP BELEGGINGEN

2008

2007

Vastgoedfondsen

13.470

-

Vastrentende waarden

20.897

16.440

Aandelen

29.215

2.762

912

-

64.494

19.202

US$-hedge Totaal


GEREALISEERD VERLIES OP BELEGGINGEN


*Inclusief portable alpha strategie

65



14. ANDERE BATEN EN LASTEN ANDERE BATEN EN LASTEN

2008

2007

Correctie depotbuffers vorig boekjaar

4.083

-

Wijziging technische grondslagen depotbuffers

7.408

-

3

200

11.494

200

Overige baten en lasten Totaal



66

Jaarverslag 2006

T O E L I CH T I N G AC T UA R I ë L E W I N S TA N A LYS E

Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s.

VERSCHIL ONTVANGEN PREMIE EN BENODIGDE ACTUARIËLE PREMIE

Ontvangen premies en koopsommen Actuarieel was benodigd Totaal

2008

2007

27.974

26.424

-33.079

-34.879

-5.105

-8.455

Het verschil in ontvangen premie en de benodigde actuele premie is verwerkt in de depotbuffers van de verzekeringnemers.

INKOMENDE WAARDEOVERDRACHTEN

2008

2007

Inkomende waardeoverdrachten

2.357

1.672

Benodigde koopsom

-2.374

-1.993

-17

-321

Totaal

Het verschil in inkomende waardeoverdrachten en de benodigde actuele premie is verwerkt in de depotbuffers

2007

-3.824

-1.331

Dit betreft uitkeringen aan verzekeringsnemers uit de depotbuffers.

OVERRENTE

2008

Saldo verschil mutatie 3% en marktrente Opbrengst beleggingen Benodigde rente Bureaukosten beleggingen Rendement premieovereenkomsten

2007

-

46.590

40.968

20.338

-104.058

-22.497

-489

-1.114

656

-1.180

Interest correcties

-13.885

-1.511

Totaal

-76.808

40.626

Waarvan € 19.905 ten laste van de depotbuffers en € 56.903 ten laste van het resultaat boekjaar.

67


Uitkering

2008


RESTITUTIE UIT DEPOTBUFFERS


van de verzekeringnemers.


RESULTAAT OP ARBEIDSONGESCHIKTHEID

2008

2007

Premievrij voortzetten van de pensioenopbouw

1.401

-210

-

239

379

53

WAO-hiaat Uitkeren van WAO-excedent Premie arbeidsongeschiktheid Totaal

846

1.748

2.626

1.830

Waarvan € 2.101 naar de voorziening winstdeling en € 525 ten gunste van het resultaat boekjaar. In de voorziening verzekeringsverplichtingen is de premie voor het uitlooprisico van deze verzekering opgenomen. Door verlaging van de premiestelling voor deze verzekeringen is een deel van de voorziening vrijgevallen. Deze vrijval ( € 1.775 ) is meegenomen in het bovenvermeld resultaat.

RESULTAAT OP ADMINISTRATIEKOSTEN

2008

2007

Kostenopslag

1.834

1.804

Kosten pensioenadministratie

-1.838

-1.556

-4

248

Totaal



Waarvan € 2 ten laste van de voorziening winstdeling en € 2 ten laste van het resultaat boekjaar.

RESULTAAT OP OVERLIJDEN

Uitkering

2008

2007

-677

428

Waarvan € 152 ten laste van de voorziening winstdeling en € 525 ten laste van het resultaat boekjaar. Het resultaat op overlijden ontstaat doordat het aantal overledenen afwijkt van hetgeen is verondersteld in de sterftetafel. Overlijden minder deelnemers dan verwacht, dan heeft men een verlies op de verzekeringen van ouderdomspensioen en winst op de verzekeringen van partnerpensioen en omgekeerd.

68

2008

2007

Ontvangen opslagen

1.922

-

Overgang nieuwe grondslagen

-

-9.127

Vrijval garantievoorziening

-

6.939

Interest Toevoeging aan de voorziening Totaal

328

-

-2.295

-

-45

-2.188

Jaarverslag 2006

GARANTIEVOORZIENING

Waarvan € 45 ten laste van het resultaat boekjaar. De garantievoorziening is opgenomen in de voorziening verzekeringsverplichtingen. De garantievoorziening wordt gevormd om de overgang naar de meest recente overlevingstafel te financieren. Uit hoofde van de garantiecontracten komen de kosten voor rekening van De Eendragt.

UITGAANDE WAARDEOVERDRACHTEN

Uitgaande waardeoverdrachten Vrijgevallen uit voorziening verzekeringsverplichtingen Totaal

2008

2007

-4.944

-2.532

4.903

3.396

-41

864

Toegevoegd aan depotbuffers

2008

2007

567

-

Maatschappijwinstdeling is van toepassing op het surplus van het vrije eigen vermogen boven 7,5% van de 3% voorziening verzekeringsverplichtingen. Onder vrij eigen vermogen wordt verstaan het eigen vermogen verminderd met achtereenvolgens de bestemmingsreserve solidaire portefeuille, de wettelijke vereiste solvency, het aandelenkapitaal en de voorziening voor technische winstdeling. Van het aanwezige surplus wordt in twee tranches in totaal 20% toegevoegd aan de depotbuffers van de verzekeringnemers. De eerste tranche betreft de ondernemingen die op 31 december 2005 aangesloten waren bij de rechtsvoorganger van De Eendragt Pensioen N.V. Zij ontvangen in 2008 25,9% van de 20% surplus. De tweede tranche bedraagt 74,1%. Deze wordt over alle aangesloten ondernemingen verdeeld.


MAATSCHAPPIJWINSTDELING


Waarvan € 34 ten laste van de depotbuffers en € 7 ten laste van het eigen vermogen.

69


De verdeelsleutel is de gemiddeld in het depot aanwezige voorziening.


G E B E U R T E N I S S E N N A BA L A N S DAT UM

Op 2 maart 2009 heeft DNB formeel toestemming gegeven voor het gebruik van de AAA euro staatsobligatiecurve, zoals berekend door de ECB, als rentetermijnstructuur voor de bepaling van de toereikendheidstoets. In het eerste kwartaal van 2009 hebben 9 nieuwe ondernemingen hun pensioenvoorziening verzekerd bij De Eendragt Pensioen N.V. Naast de verkoop van de swaption posities is de extern beheerde obligatieportefeuille teruggetrokken en gereorganiseerd om in eigen beheer een optimale afstemming van de beleggingen op de verplichtingen mogelijk te maken.


OV E R I G E G E G E V E N S: R E S U LTA AT B E S T E MM I N G

Statutaire regeling betreffende resultaatbestemming In artikel 30 van de statuten van de vennootschap staat het volgende opgenomen betreffende de resultaatbestemming: lid 1: Uitkering van winst ingevolge het in dit artikel bepaalde geschiedt na vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. lid 2: De algemene vergadering beslist omtrent reservering door de vennootschap of uitkering van winst met dien verstande dat de winst uitsluitend kan worden aangewend door deze toe te voegen aan de reserves die binnen de collectieve pensioenverzekeringscontracten van de vennootschap worden gehouden. Overeenkomstig artikel 2:122 Burgerlijk Wetboek kan het in de vorige zin bepaalde worden gewijzigd. lid 3: De vennootschap kan aan de gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen groter is dan het bedrag van het geplaatste kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. lid 4: Ten laste van de door de wet voorgeschreven reserves mag een tekort slechts worden gedelgd voor zover de wet dat toestaat. Voorstel tot resultaatbestemming over het boekjaar 2008 De directie stelt aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor het verlies over het boekjaar 2008 ten bedrage van € 60.607 te verdelen zoals in onderstaande overzicht is aangegeven. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt. RESULTAAT BOEKJAAR

2008

Verdeling resultaat boekjaar:


Ten gunste (laste) van de herwaarderingsreserve Ten gunste (laste) van de bestemmingsreserve solidaire portefeuille Ten gunste (laste) van de overige reserves Resultaat boekjaar

2007

-8.716

4.246

-44.663

71

-7.228

16.117

-60.607

20.434

70

Acco u ntantsver k laring

Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de jaarrekening 2008 van De Eendragt Pensioen N.V. te Amsterdam bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de winst-en-verliesrekening over 2008 met de toelichting gecontroleerd.

Jaarverslag 2006

Aan het bestuur van De Eendragt Pensioen N.V.

71


Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de entiteit. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de entiteit heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening.


Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.


Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de entiteit is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn.


Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van De Eendragt Pensioen N.V. per 31 december 2008 en van het resultaat over 2008 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 15 mei 2009



KPMG ACCOUNTANTS N.V. W. Teeuwissen RA

72

73

English Summary



ANNUAL REPORT (ENGLISH SUMMARY )

2008

Jaarverslag 2006

Englishondernemingen Summary Aangesloten



74

Acquisitions As at the end of 2008, 25 companies had insured their pension plans with De Eendragt. During the reporting year, an overwhelming number of parties requested offers for collective pension insurance, ultimately leading to nine new contracts taking effect in 2009. Companies we were able to welcome included Pfizer’s Dutch subsidiary. The management is very pleased that both, companies and their advisers, recognise the distinctive qualities of De Eendragt and are interested in our company’s services. Staff and organisational changes After nearly 36 years, the head of the financial and investment administration, Mr Arend Koster, retired. His successor, who joined the management team as CFO as of 1 January 2008, started his induction process in October 2007. Changes also occurred in application management, pension administration, as well as in the actuarial and secretarial departments.

75

Jaarverslag 2006


New internal yield curve Under the influence of the financial crisis and disappearing market liquidity, serious anomalies arose in the pricing of interest swaps, making it difficult to hedge interest risks. Based on contractual agreements, De Eendragt must resolve any shortfalls in the required actuarial accrual on its insurance liabilities from its own equity. Because market turbulence is expected to be continued for some time, which has unknown consequences for the solvency of the insurer, De Eendragt began consultation with De Nederlandsche Bank (DNB) in early November to use an alternative interest term structure for the so called adequacy test. This ultimately resulted in DNB giving permission in March 2009 to use an internal curve based on the AAA euro yield curve as calculated by the ECB. The curve, introduced retroactively to 1 January 2008, has not only contributed to keeping De Eendragt equity intact, it also enables future liabilities to be almost completely hedged with liquid loans and without significant counterparty risk. After the accounting year, the entire matching portfolio was also been adjusted to the modified interest curve. After all, the ECB curve differs significantly form the previously used the euro swap curve.

English Summary

Thanks to a high rate of solvency and an investment policy initiated in 2006 that attempts to prevent all unnecessary risks, De Eendragt weathered the system crisis of 2008 in a satisfactory manner. Obviously, asset losses were not entirely preventable, but compared to other insurance companies and pension funds, the strategy resulted in limited damage. In total, comparable to the 16.6% average loss for Dutch pension funds, De Eendragt recorded a positive return of 4.4%. This favourable result is entirely attributable to high revenues on the fixed-income portfolio that matches the liabilities. In contrast, there were losses in the buffers of the insured companies and the earmarked reserve of the so called joined portfolio of the non-active members of 20.1% and 18.7% respectively.


E nglis h s u m m ary




In organisational terms important projects were completed. The digitisation of the paper archives of pension records was a particular milestone. Financial records switched to a new ledger intended to improve management information considerably and increase flexibility substantially. This transition is also related to the influx of newly insured companies, which calls for advanced recording. Major efforts were made in the ICT department to extensively renovate programmes developed in-house for the pension administration. This will be completed in the first half of 2009. The transition to the new version is meant to result in a significant simplification of work involving pension administration, promote the organisation of information flows and allow operations to be automated further. In mid-2009, the phased implementation of a new modern website will be completed. De Eendragt expects to be able to significantly improve communication with its members, insured companies and board members, while controlling the associated expenses. The closed section for participants allows them to find all individual pensionrelated information. A link to pension administration is intended to provide continually updated information. The available instruments include an advanced and highly userfriendly pension planner. Legislation and communication The Pension Act continually requires major efforts by the organisation and its employees. This involves not only the completion of all required legal documents but also the adjustment of the entire information supply to participants. Active insured members received their first uniform pension overview (UPO) in 2008. All insured companies had an implementing agreement before the end of the year. Other legally required information and documents will follow in 2009. The aforementioned new website will ensure that the available information is continually updated and will also minimise the effort and cost involved in getting the information to the target group. Awards The fact that others also see the unique qualities of De Eendragt is apparent from the awards we were given in the past year. In October, De Eendragt received the NPN award from a jury of professionals for the best practice investment policy of pension providers with assets under management less than three billion euro. NPN is a publication that is part of the same publisher as the Financial Times. In November, an international jury under the auspices of Investment & Pensions Europe gave De Eendragt the most prestigious European award for pension providers. This European Gold Award is given to the best European corporate, industry-wide, public and small European pension fund. De Eendragt also won in the latter category. We also received a separate country award for the Netherlands. In the years that IPE has handed out such awards, only ABP, the € 200 billion Dutch civil servants pension fund, has brought the gold award to the Netherlands. In its final decision, the jury stated: De Eendragt is a formidable pension provider that has emerged as a small entity casting a huge shadow over its peers. Its rich history has enabled it to construct a diverse, dynamic and sophisticated set of pension products that abound with innovation and security.

76

Jaarverslag 2006 English Summary



Outlook Risk management is primary in times of crisis. In that sense, De Eendragt need not make much of an adjustment to its policy, as risk management has been central to its strategy for years. This is characterised by De Eendragt’s lead in switching to an alternative yield curve to calculate its liabilities and the adequacy test. This enables the insurer to hedge its interest risk more effectively on financial markets in favour of more security for its participants and the company’s solvency. Also for the future, we have complete trust in the company’s ability to offer participants an excellent pension at a reasonable cost.

77


BA L A N C E S H E E T after result appropriation ASSETS

2008

Investments

Other financial investments

157,985

Equity

50,785

109,219

Bonds

796,482

692,124

1,047

942

10,000

26,800

Mortgages Deposits

1,006,274

Receivables and prepayments

3,624

Liquid assets

15,418

5,137

Total

1,025,316

995,336

Capital and reserves

987,070

3,129

AMOUNTS IN EURO 1,000

LIABILITIES


147,960

Real estate participations


2007

2008

2007

45

Share capital

0

Revaluation reserve

8,716

95,048

Earmarked reserves non-active members

Technical reserve

96,073 183,938

760,807

Liabilities

Other liabilities and accruals

Total

244,545

642,398

5,201

Provision for profit sharing

139,711

88,845

Other reserves

45

3,254 766,008

645,652

75,370

105,139

1,025,316

995,336


78

Jaarverslag 2006

I N CO M E S TAT E M E N T

29,413

30,022

Non-recurring premiums

5,369

7,251

Value transfers

2,823

1,993

8

-21

Gross premiums

Reinsurance premiums

Return on investments

- Real estate participations - Other investments

37,613

Non realised returns on investments

Payments made on own account

- Gross - Value transfers

8,353

7,062 22,651 7,525 22,512

37,238

100,904

14,121

-40,293

-38,407

-4,944

-2,532

1

- Share of reinsurance

11,725 2,434

Realised returns

39,245

78

Change to other technical provisions

Provision for life insurance

- Gross - Share of reinsurance

Profit sharing and rebates

Expenditures

Staff and depreciation costs

Investment costs

Fees and interest costs Realised investment losses

-45,236

-40,861

-118,409

16,794

0

-56

-118,409

16,738

17,392

-12,355

-3,068

-2,670

-1,390

-593

-17,925

-11,427

-19,315

-12,020

Non realised investment losses

-64,494

-19,202

Investment revenues charged to non-technical account

17,755

-27,520

Result for life insurance technical account

-54,346

-7,286

Revenue allocated from investments transferred from technical account

-17,755

27,520

Other revenues

11,494

200

Result

-60,607

20,434


79


2007

English Summary

Premiums earned on own account

2008


TECHNICAL ACCOUNT-LIFE INSURANCE


c as h f low state m ent CASH FLOW OVERVIEW

Cash flow from operating pension activities

2008

Received reinsurance payments Receipts from new commitments taken over Paid reinsurance premiums Expenditure resulting from transferred commitments Pension payments Commutations Operational and administrative costs

Cash flows from investments

Direct income Sale and redemption of investments Purchase of investments Fees


33,216

Premium income


2007

41,199

8

78

2,816

1,190

-96

-21

-4,944

-2,578

-39,987

-38,304

-69

-97

-3,279

-2,459 -12,335

-992

19,915

30,173

287,833

195,848

-283,959

-234,729

-1,173

-593

22,616

Change of liquid assets

10,281

-9,301 -10,293

Balance start book year

5,137

15,430

Balance end book year

15,418

5,137


80

81

Jaarverslag 2006


AEP Industries Nederland B.V. Clondalkin Group Investments B.V. Cojafex B.V. Crown Van Gelder N.V. De Eendragt Pensioen N.V. Euroconsult Mott MacDonald Huhtamaki Nederland B.V. IFO International Forwarding Office B.V. Inkoopcombinatie De Eendragt B.V. Israel Economic & Trade Center B.V. Kenniscentrum Papier en Karton Koninklijke Reesink N.V. Loparex B.V. MoDoVanGelder B.V. Norske Skog Parenco B.V. Owens Corning Veil Netherlands B.V. PaperlinX Nederland B.V. Papierfabriek Doetinchem B.V. Papierfabriek Schut B.V. Plasticum B.V. Pregis B.V. Sun Chemical Group B.V. Van der Windt Verpakking B.V. Vekamaf Holland B.V. VHP Veiligheidspapierfabriek Ugchelen B.V.


B I J L AG E : V erze k erde onderne m ingen



colo f on vormgeving: michiel schwing, paswerk grafisch

opmaak en druk: paswerk grafisch, cruquius

papier binnenwerk: 120 grams promail plus natuurwit


zonder optische witmakers, clairefontaine

omslagpapier: 300 grams off-white aquarel ‘elegance’

papier stofomslag:

100% houtvrij cellulose, papierfabriek schut b.v.

150 grams calco, bührmann ubbens b.v.

82

JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V

Recommend Documents