JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V

Toelichting Jaarrekening Toelichting jaarrekening 2005

24 mei 2012 Dit verslag is vastgesteld overeenkomstig Artikel 23, lid 2 van de statuten Jaarrekening

2011

English Summary Aangesloten ondernemingen

JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V. Jaarverslag 2006 Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

PERSONA LIA

Raad van Commissarissen Mr. R.E. Rogaar (voorzitter) K.C. Jonasse Ing. J.M.M. Orie J.W. Rietmulder L. Zegers RA Beleggingscommissie D. Wenting AAG RBA (voorzitter) Drs. E.M. Knoope RBA Drs. J.B. Molenkamp RBA RO Drs. H. van der Zwaag RA Drs. B.G. Broens Directie Drs. P.D.H. Menco RBA A. Nieuwenhuizen, actuarieel analist AG

Toelichting jaarrekening 2005

Certificerend actuaris E. Nebbeling Actuaris AG, Actimos Accountant W. Teeuwissen RA, KPMG Accountants N.V.

Aangesloten ondernemingen

colofon Vormgeving:

Michiel Schwing, Paswerk grafisch

Opmaak en druk:

Paswerk grafisch, Cruquius

Papier binnenwerk: 120 grams promail plus natuurwit zonder optische witmakers, Clairefontaine Omslagpapier: 300 grams off-white aquarel ‘elegance’ 100% houtvrij cellulose, papierfabriek Schut B.V.

2

Jaarverslag 2011

Jaarverslag 2006 Jaarverslag

Inhoudsopgave

Overige gegevens Resultaatbestemming 81 Controleverklaring 82 English Summary 85 Verzekerde ondernemingen 92

3


Jaarrekening Balans 42 Winst- en verliesrekening 44 Kasstroomoverzicht 45 Actuariële resultatenanalyse 46 Toelichting jaarrekening 47 Algemeen 49 Verslaggevingskader 59 Balansposten 60 Technische voorzieningen 61 Winst- en verliesrekening 63 Toelichting balans 64 Toelichting winsten verliesrekening 74 Toelichting actuariële resultatenanalyse 78


Kerncijfers 4 Curriculum Vitae Raad van Commissarissen en Directie 5 Verslag Raad van Commissarissen 7 Verslag Directie 11 Pensioenen 20 Beleggingen 24 Ontwikkelingen na balansdatum 40

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

kerncijfers

Ultimo

2011

2010

5.826

6.251

224

224

Aantal polissen Actieve deelnemers Arbeidsongeschikte deelnemers Premievrij verzekerden

9.708

8.970

Gepensioneerden

4.916

4.816

20.674

20.261

2011

2010

51,6

180,3

7,3

4,2

Premies/koopsommen Waardeoverdrachten: Inkomend Uitgaand Uitkeringen Pensioenverplichtingen Mutatie eigen vermogen Wettelijk benodigde solvabiliteit



Aanwezige solvabiliteit

7,6

2,3

48,6

47,6

1.225,2

1.089,3

75,8

-88,1

49,7

44,7

189,7

113,9

1.454,3

1.255,1

48,0

47,7

Beleggingen: Belegd vermogen Beleggingsinkomen

bedragen in miljoenen euro’s

4

Raad van Commissarissen


CURRICULUM VITAE RA AD VAN COMMISSARISSEN EN DIRECTIE

Ing. J.M.M. Orie (op voordracht gepensioneerden, 65) Beroep: gepensioneerd (voormalig plant manager Owens Corning) Nevenfuncties Betrokken bij en actief in diverse organisaties op sociaal-charitatief terrein. Benoemd: december 2006 Herbenoemd: november 2010 Aftreden volgens rooster: november 2014 J.W. Rietmulder (externe deskundige, op voordracht directie, 61) Beroep: zelfstandig pensioenadviseur en interim manager Nevenfuncties Docent bij Stichting Pensioenopleidingen (SPO) en het Actuarieel Instituut (AI) Erevoorzitter van de Kring van Pensioenspecialisten Benoemd: juni 2006 Herbenoemd: november 2010 Aftreden volgens rooster: november 2014

5


K.C. Jonasse (op voordracht werknemers, 51) Beroep: financieel controller Owens Corning Veil Netherlands B.V. Benoemd: december 2008 Aftreden volgens rooster: december 2013


Mr. R.E. Rogaar (voorzitter, extern deskundige, 67) Beroep: gepensioneerd (voormalig voorzitter directie Theodoor Gilissen Bankiers) Commissariaten Voorzitter van de Raad van Commissarissen van De Eendragt Pensioen NV Lid van de Raad van Commissarissen van Koninklijke Brill N.V. Lid van de Raad van Commissarissen Darlin N.V. Lid van de Raad van Commissarissen Vereeniging Nederlandsch Historisch Scheepvaart Museum Nevenfuncties Treasurer Europa Nostra Penningmeester Stichting Jan Brouwer Fonds Penningmeester Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen Bestuurslid Sirtema Stichting Bestuurslid Stichting Erik Hazelhoff Roelfzema Prijs Benoemd: december 2006 Aftreden volgens rooster: december 2012

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

L. Zegers RA (op voordracht verzekeringnemers, 43) Beroep: financieel directeur en groepscontroller bij respectievelijk Loparex B.V. en de Loparex Group. Nevenfuncties Bestuurslid diverse charitatieve instellingen Benoemd: december 2006 Herbenoemd: november 2011 Aftreden volgens rooster: december 2015 Directie Drs. P.D.H. Menco RBA (Algemeen directeur, 55) Nevenfuncties Lid beleggingscommissie Stichting Alcatel-Lucent Pensioenfonds Lid beleggingscommissie Stichting Pensioenfonds IBM Nederland Lid Advisory Board Aberdeen Balanced Property Fund Lid Advisory Board Institutional Investor Bestuurslid diverse charitatieve instellingen In dienst sinds: 2004



A. Nieuwenhuizen, actuarieel analist AG (Directeur, 54) In dienst sinds: 1994

6

Tijdens de formele vergaderingen heeft de RvC zich gebogen over onder andere: - het jaarverslag 2010 - de rapportage van de certificerend actuaris - de toereikendheidstoets en de nieuwe eisen van De Nederlandsche Bank (DNB) dienaangaande - diverse tussentijdse uitvragen door DNB - de bevindingen en aanbevelingen van de accountant - behaalde resultaten en kosten (korte en lange termijn) - voorbereiding van de bestuurs- en aandeelhoudervergaderingen - de beheersen controlesystemen - de strategie van de vennootschap - toekomstscenario’s en stress tests onder verschillende omstandigheden - de versterking van het eigen vermogen - het acquisitiebeleid en potentiële verzekeringnemers - de verzekeringscondities, mede in het kader van Solvency II - het risicobeleid en beheersing van algemene en specifieke risico’s - het beleggingsbeleid in algemene zin en de behaalde rendementen - de goedkeuring van de basis van het beleggingsbeleid in het beleggingsplan 2012 - de rapportage door de voorzitter van de Beleggingscommissie - de afdekking van het renterisico op de verplichtingen - het indexatiebeleid voor de solidaire portefeuille - het compliance beleid - de uitgebreide Gedragscode - de gewijzigde organisatiestructuur - de korte termijn targets voor de Directie - de honorering en korte en lange termijn bonus van de Directie - het beloningsbeleid in het kader van de Regeling Beheerst Beloningsbeleid - de wisseling van certificerend actuaris in 2012 - het eigen functioneren van de RvC Medio 2011 heeft de RvC tezamen met de Directie en de CFO zich een dag teruggetrokken voor een nadere beschouwing van diverse strategische vraagstukken ten aanzien van de vennootschap. Met name de lange termijn ontwikkeling van de solvabiliteit en verschillende mogelijkheden ter versterking van het eigen vermogen hebben veel aandacht gekregen. De RvC heeft overleg gevoerd met de accountant, de certificerend actuaris van de vennootschap en de voorzitter van de Beleggingscommissie. In afwezigheid van de Directie werd het functioneren van de Directie geëvalueerd, alsmede die van de RvC leden zelf.

7



Gedurende 2011 heeft de Raad van Commissarissen (RvC) van De Eendragt Pensioen N.V. (De Eendragt) negen maal vergaderd. Daarnaast hebben vier RvC commissies zich gedurende het verslagjaar nader verdiept in specifieke onderwerpen.


VERSL AG R A AD VAN COMMISSARISSEN

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

Commissievergaderingen De RvC heeft in 2008 vier commissies in het leven geroepen om met de Directie dieper in te kunnen gaan op specifieke onderwerpen. Het zijn de Audit commissie, het Beleggingscomité, de HRM commissie en de Verzekeringscommissie.



De Audit commissie heeft in 2011 driemaal vergaderd. In deze bijeenkomsten werd aandacht besteed aan: - het jaarwerk 2010 - het accountantsverslag 2010 - de herrapportage aan DNB naar aanleiding van gewijzigde eisen van DNB aan de toereikendheidstoets 2010 - Solvency II - de voorbereiding van het jaarwerk 2011 Het Beleggingscomité, aangevuld met de voorzitter van de Beleggingscommissie van De Eendragt, heeft twee maal vergaderd. Daarbij zijn de volgende onderwerpen besproken. - een evaluatie van de samenwerking met en rapportagewijze van de Beleggingscommissie - de taakverdeling tussen Beleggingscommissie en Beleggingscomité - het verslag van de voorzitter van de Beleggingscommissie aan de RvC - uitbreiding van het comité met de risicomanager - de ter afdekking van het renterisico gebruikte total return swap - de strategie van de aandelenmanager, welke gebruikt maakt van een niet-marktwaarde gewogen beleggingsbeleid - het selectieproces en de periodieke evaluatie van externe beheerders - het risicomanagement met uitleg door de risicomanager De HRM commissie heeft drie keer vergaderd. Tijdens de bijeenkomsten is gesproken over: - het personeelsbeleid en organisatiestructuur in brede zin - de aanpassing van de organisatiestructuur - bevoegdheden en verantwoordelijkheden van medewerkers - de voortgang van het coaching traject - de targets van de Directie en de medewerkers - de korte en lange termijn bonus van de Directie - het nieuwe bonusbeleid voor medewerkers - de pensioenregeling voor de medewerkers van De Eendragt - de risk manager Solvency II De Verzekeringscommissie is één maal bijeen gekomen en heeft specifiek aandacht besteed aan de volgende onderwerpen. - het acquisitiebeleid in het kader van Solvency II - de tariefstelling voor nieuwe contracten - nieuwe producten ten aanzien van premieovereenkomsten - een onderzoek naar de herverzekering van de solidaire portefeuille

8

De depotbuffers, de algemene reserve van de solidaire portefeuille en het eigen vermogen van De Eendragt hebben een klein positief beleggingsrendement laten zien in combinatie met de nagestreefde prudente risicobeheersing. Het rendement op de verschillende risicoklassen van de premieovereenkomsten was zeer tevredenstellend in het licht van de moeilijke omstandigheden op de financiële markten. Wel betreurt de RvC het dat in 2012 geen indexatie voor de pensioenen in de solidaire portefeuille kon worden gegeven.

9



Financiële soliditeit De RvC heeft na consultatie van de accountant geconstateerd dat de financiële soliditeit van de vennootschap aan de daaraan thans te stellen eisen voldoet. De eigen vermogenspositie is in het verslagjaar aanzienlijk versterkt door een positief resultaat op de afdekking van het renterisico van de verplichtingen in combinatie met een eenmalig voordeel door tijdige omruil van Franse in Duitse staatsleningen en de op een zeer gunstig moment verkochte inflation swaps. Ondanks de ruime solvabiliteitspositie blijft het wenselijk om op langere termijn het eigen vermogen van de vennootschap te kunnen versterken. De daartoe benodigde voorbereidingen hebben in het verslagjaar ruime aandacht van de RvC gekregen.


Samenstelling RvC Conform het in 2006 door de Stichting De Eendragt Pensioen, enige aandeelhouder van de vennootschap, goedgekeurde reglement van de RvC bestaat deze laatste uit ten minste vier, maar in de praktijk uit vijf personen. Naast de onafhankelijke voorzitter worden de leden voorgedragen door respectievelijk de verzekerde ondernemingen, de werknemers bij die ondernemingen en de vertegenwoordigers van de niet-actieven in het bestuur van de Stichting De Eendragt Pensioen. Daarnaast wordt een RvC-lid benoemd op voordracht van de Directie. Allen dienen zonder last of ruggespraak en in gezamenlijkheid te functioneren, waarbij de belangen van alle betrokkenen en de vennootschap naar vermogen gelijkelijk behartigd dienen te worden. Geen van de RvC leden bezit aandelen of andere eigendomsrechten van de vennootschap. Wel zijn de heren Jonasse en Zegers via hun werkgever bij De Eendragt verzekerd, terwijl de heer Orie een pensioen van De Eendragt ontvangt. De externe leden en het door de niet-actieven voorgedragen lid ontvangen een remuneratie voor hun werkzaamheden. De door de ondernemingen en werknemers voorgedragen leden krijgen alleen een onkostenvergoeding. Daarnaast ontvangen alle leden vanaf 2011 presentiegeld voor het bijwonen van de vergaderingen van de RvC commissies. De RvC heeft een brede kennis van alle relevante aspecten van De Eendragt en houdt deze kennis actief bij. Ieder jaar vindt een zelfevaluatie plaats. In 2010 is dat onder leiding van een extern deskundige gebeurd. Tevens ziet de voorzitter van de RvC in nauwe samenwerking met de Directie toe op de permanente educatie van de leden van de RvC. Daarnaast houdt een aantal leden van de RvC hun kennis bij vanuit hun eigen discipline en dagelijkse werkzaamheden. De RvC als geheel heeft in het verslagjaar geen specifieke opleidingen gevolgd anders dan een aantal lezingen gedurende de jaarlijkse strategiedag met de Directie.

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

Tot besluit De RvC spreekt zijn waardering uit voor het door de Directie gevoerde beleid, dat zich richt op risicobeheersing en de belangen behartigt van alle stakeholders, waaronder de verzekerden, de aangesloten ondernemingen en de medewerkers. In 2011 heeft de Directie veel aandacht besteed aan enerzijds de kansen en risico’s voor De Eendragt bij een uitblijvende externe versterking van het eigen vermogen en anderzijds aan de mogelijkheden om het eigen vermogen te vergroten. Ook is de RvC zeer ingenomen met het beleggingsresultaat in een voor de financiële markten extreem volatiele en onzekere periode. De RvC is alle medewerkers van De Eendragt zeer erkentelijk voor hun inzet en de aandacht voor de belangen van alle verzekerden en de aangesloten ondernemingen.

Amsterdam, 24 mei 2012



R.E. Rogaar (voorzitter) K.C. Jonasse J.M.M. Orie J.W. Rietmulder L. Zegers

10

Ondertussen blijken politici in Europa onderling zeer verdeeld over de te nemen maatregelen. Griekenland speelt het spel van de angst slim en weet iedere keer weer nieuwe concessies af te dwingen zonder zelf daadwerkelijk veel te doen. Hoewel Duitsland en Frankrijk zich opstelden als gezamenlijke leiders, hadden president Sarkozy en bondskanselier Merkel onderling grote verschillen van inzicht over de wijze waarop de crisis moet worden aangepakt. Verkiezingen in Frankrijk, diepgewortelde inflatievrees in Duitsland en een uiteenlopende grondhouding ten aanzien van de absolute onafhankelijkheid van de ECB verdiepten de onderlinge kloof.

11



Grieks worstelen en andere euro tragedies Na de kredietcrisis van 2008 leek de wereld op weg naar een geleidelijk herstel. Maar niets bleek minder waar. De economische opleving vanaf medio 2009 hing vooral samen met de ongekende monetaire verruiming door centrale banken. Die zorgde voor een overvloed aan geld in combinatie met een onnatuurlijk lage rente. Daar profiteerde in eerste instantie vooral het bankwezen van, maar ook het bedrijfsleven en in mindere mate de consument in veel landen. Helaas kan de op volle toeren draaiende geldpers de structurele problemen van overheden slechts verlichten, maar niet verhelpen. Daarvoor zijn de schulden en financieringstekorten te groot. Dat geldt vooral voor landen die door systematische overbesteding en structurele onevenwichtigheden in de economische structuur hun overheidsdeficit niet meer onder controle hebben. Absolute koploper in dit kader is Griekenland. Niet alleen kampt dit land met enorme tekorten en heeft het stelselmatig de problemen naar buiten toe geflatteerd, ook ontbreekt het aan de eensgezindheid van volk en beleidsmakers om fundamenteel het roer om te gooien. Ondanks miljardensteun vanuit de ECB en de andere eurolanden, een aantal akkoorden over schuldsanering en diverse pogingen van de Griekse regering tot het nemen van maatregelen, domineerde de vrees voor een faillissement en mogelijk zelfs het uittreden uit de euro de financiële markten in 2011. Een dergelijke gebeurtenis zou ver reikende, negatieve gevolgen hebben voor banken en institutionele beleggers in de rest van de eurozone. Als Griekenland uit de euro zou kunnen vallen, geldt dat ook voor andere landen, zoals Portugal, Spanje en zelfs Italië. De vrees voor een nieuwe omvangrijke crisis, die de gevolgen van de val van Lehman Brothers zou doen verbleken, overspoelde Europa. Aandelenkoersen, met name van financiële waarden, kwamen onder druk en obligatiehouders vluchtten massaal naar veilig gewaande landen met Duitsland als absolute koploper. Daardoor daalde de lange rente in Duitsland en Nederland tot het laagste niveau ooit (in Nederland sinds de 17e eeuw), terwijl zwakkere landen juist te maken kregen met een fors oplopende kapitaalmarktrente. De spreads tussen Duitsland en de rest van de eurozone gingen sterk omhoog. Zelfs landen als Frankrijk en Oostenrijk met de hoogste kredietstatus konden zich niet aan de malaise onttrekken. Zij zouden immers hun bancaire sector zwaar moeten steunen bij een faillissement van Griekenland en de uitstraling daarvan op de rest van Zuid- en Oost-Europa, wat de reeds hoge overheidsschulden verder opjaagt.


VERSL AG DIRECTIE

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

De ECB heeft gedurende het verslagjaar juist een overtuigend leidende positie ingenomen ten aanzien van de redding van de euro en landen met grote schuldenproblemen. Ook zorgde de ECB er voor dat een dreigende liquiditeitscrisis in het Europese bankwezen tijdig werd bezworen. Dit ging gepaard met een ongekende verruiming van de geldhoeveelheid, een beleid dat ook in 2012 met verve werd voortgezet. De ECB kocht in de aanloop voor meer structurele maatregelen voor honderden miljarden aan staatsleningen op om daarmee de rente in landen als Spanje en Italië te drukken. Terwijl de politici kibbelden, nam de ECB succesvolle maatregelen om de crisis in te dammen. Dat dit op termijn gepaard kan gaan met substantiële inflatierisico’s die haaks staan op haar eigen doelstelling, alsmede het opzoeken van de uiterste grenzen van haar mandaat, nam de Bank, maar ook de politiek voor lief.



Meer dan een eurocrisis Ook in de rest van de wereld namen de problemen aanzienlijk toe, zij het dat deze dankzij de perikelen in de eurozone minder in de schijnwerpers stonden. Het tekort op de begroting in de VS en Groot Brittannië is even onhoudbaar als dat van de meeste Zuid-Europese landen. Daarbij verkeert de VS al jaren in een politieke patstelling die door de naderende presidentsverkiezingen alleen maar wordt verdiept. Republikeinen en Democraten hebben uitsluitend oog voor hun eigen macht die ver schijnt uit te stijgen boven het landsbelang. Ook in de VS speelt het stelsel van centrale banken, de Fed, de rol van nationale redder van de economie door onconventionele monetaire verruiming. Hier heeft de Fed zelfs aangekondigd om de geldkraan tot tenminste 2014 volledig open te laten staan. Welke lange termijn gevolgen dit zal hebben voor de inflatie, valt nog te bezien. Mogelijk kiest de centrale bank opzettelijk voor geldontwaarding om daarmee de ondraagbare schuldenlast te drukken. Japan kreeg in het voorjaar van 2011 te maken met een aardbeving, gevolgd door een tsunami en een kernramp die het land ernstige economische schade berokkenden. Niet alleen geldt dat voor de korte termijn, ook structureel moet Japan op zoek gaan naar andere energiebronnen. Bovendien is het gebied rond de reactoren van Fukushima voor decennia onbruikbaar voor bewoning, wat eveneens voor langdurige problemen zal zorgen. In veel nieuw ontwikkelde landen, waaronder China en India, liep in 2011 de inflatie op tot een onaanvaardbaar hoog niveau. Dat had grote gevolgen voor de koopkracht van minder bedeelden. Tegelijk begon de huizenmarkt in China tekenen van krimp te vertonen met alle risico’s van dien voor de welvaart van de middenklasse en de stabiliteit van het bancaire systeem. Ook hier vindt verdere monetaire verruiming plaats om de hoge groei in stand te houden. In de Arabische wereld ontstonden grootschalige onlusten die deels uitmondden in revoluties en de val van lang zittende dictators. Deze zogenaamde Arabische lente is nog in volle ontwikkeling en het valt dan ook moeilijk te voorspellen of de omwentelingen grote gevolgen gaan krijgen op mondiaal gebied, bijvoorbeeld voor de energieprijzen of de politieke stabiliteit in andere landen. Datzelfde geldt voor Iran, dat onverstoorbaar lijkt door te gaan met het ontwikkelen van kernwapens. De daarvan uitgaande dreiging kan resulteren in een nieuwe oorlog in het Midden-Oosten en een ernstige verstoring van de olietoevoer vanuit die regio.

12

Gevolgen voor De Eendragt De op risicobeheersing gerichte beleggingsstrategie van De Eendragt heeft in het verslagjaar opnieuw haar nut bewezen. Terwijl een groot aantal Nederlandse pensioenfondsen in diepe problemen is beland, behaalde De Eendragt een beleggingsrendement van 17,2%. Een belangrijk deel van het resultaat kwam voort uit twee besluiten. In februari werd achteraf bezien op het hoogste punt van het jaar de resterende portefeuille inflatie swaps verkocht. Dit leverde een eenmalige boekwinst op. Begin augustus ruilde De Eendragt alle Franse staatsleningen in de matchingportefeuille om voor soortgelijk Duits papier, voordat het renteverschil tussen beide landen opliep van circa 50 naar 200 basispunten (2%). Duitse obligaties hebben een aanzienlijke koersstijging laten zien, terwijl Frans papier daar nauwelijks aan heeft meegedaan.

13



Veiligheid in tijden van crisis heeft zijn prijs en blijkt in de praktijk vaak schijn. Zelfs een bankrekening biedt dezer dagen geen volledige bescherming meer. In dat verband werd het oude motto van risk free return vervangen door return free risk.


Financiële markten Tegen de achtergrond van zoveel onzekerheid valt de reactie van financiële markten in 2011 feitelijk mee. Alleen op de obligatiemarkten is de vlucht naar veiligheid goed te zien. Zowel in de inmiddels niet meer zo kredietwaardige VS, als in Duitsland, Zwitserland en Nederland daalde de rente tot een ongekend laag niveau. Extreme monetaire verruiming zorgde voor een tsunami aan vrijwel gratis geld dat zich uitstortte over aantrekkelijk geachte obligatiemarkten, veilig gewaand goud en Amerikaanse aandelen. Laatstgenoemde beleggingscategorie wist het in 2011 verrassend goed te doen. Wall Street sloot het jaar vrijwel onveranderd af dankzij repatriëring van Amerikaans geld, een overvloed aan liquiditeiten en de verwachting dat de VS zich aan een recessie kan onttrekken. Optisch lijkt de waardering aantrekkelijk in recent historisch perspectief, maar uiteraard moeten de winsten dan wel aan de hooggespannen verwachting blijven voldoen. In Europa en ook in veel opkomende markten stonden aandelenkoersen onder druk. Eerstgenoemde had vooral te lijden onder de vrees voor de gevolgen van een Griekse tragedie en de uitstraling daarvan naar andere landen en het kwetsbare bancaire systeem. In de opkomende landen speelden zowel de verwachting van tegenvallende exporten naar Europa als de oplopende inflatie een rol. Edelmetalen profiteerden van de zoektocht naar veilige havens. Goud en zilver bereikten nieuwe hoogtepunten, maar lieten ook stevige correcties zien. Dat betrof vooral ook zilver, waarvan de industriële vraag een belangrijke rol speelt in de prijsvorming. Vastgoed liet per land een zeer wisselend beeld zien. Terwijl kantoren en industriële gebouwen veelal prijsdruk ervoeren vanuit de afnemende onderliggende vraag, wisten woningen en winkels zich daar in veel landen redelijk tot goed aan te onttrekken. Dat ging niet op voor de echte crisisgebieden waar gedwongen verkopen voor een snelle afwaardering zorgden. Maar bijvoorbeeld in Parijs en Londen nam de vraag naar woningen juist toe. Wat de Franse hoofdstad betreft, kwam dat vooral voort uit het idee dat vermogen veiliger in vastgoed zit dan op de bank staat. Londen profiteerde met name in het hogere segment van vluchtkapitaal uit de Arabische wereld en uit Zuid-Europa.



Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

Helaas vormt dat nog geen reden voor tevredenheid, want door de rentedaling stegen ook de verplichtingen aanzienlijk. Bovendien namen de onzekerheden ten aanzien van niet-afdekbare calamiteiten aanzienlijk toe. Vooral de kans dat Frankrijk en Oostenrijk hun hoogste kredietstatus naar maatstaven van Fitch verliezen en daarmee uit de AAA ECB curve vallen, steeg substantieel. In dat onverhoopte geval zal, ceteris paribus, deze rentecurve een schoksgewijze aanpassing naar beneden ondergaan, waarmee de contante waarde van de verplichtingen van De Eendragt (en andere verzekeraars) sterk toeneemt. Daar staat geen stijging van de waarde van de beleggingen tegenover, zodat een groot matchingverlies optreedt. De Eendragt bezit al jaren geen leningen meer van zwakke eurolanden, maar kan zich, mede door de vanuit DNB opgelegde rentetermijnstructuur, niet geheel onttrekken aan de gebeurtenissen in de wereldeconomie. Waar mogelijk worden alle niet beloonde risico’s volledig afgedekt, terwijl in de beleggingsportefeuille de uitgebalanceerde middelenverdeling zorgt voor lage volatiliteit en tegenwicht biedende rendementen in tijden van calamiteiten op de aandelenmarkten. Solvabiliteit In 2010 stond de solvabiliteit – de verhouding eigen vermogen en verzekeringsverplichtingen – onder druk ten gevolge van de extra dotatie aan de voorzieningen in de solidaire portefeuille in samenhang met de aanpassing van de overlevingstafels. Ook werd dat jaar een matchingverlies gerealiseerd. Bovendien kwam DNB in de zomer van 2011 tot de conclusie dat de door De Eendragt in voorgaande jaren gebruikelijke systematiek voor de toereikendheidstoets (TRT) diende te worden aangepast. Vooral de zogeheten Cost of capital, de denkbeeldige vergoeding op het eigen vermogen, moest van DNB van 2 naar 6% boven de risicovrije rente. Aangezien De Eendragt Pensioen N.V. volledig eigendom is van een Stichting zonder winstoogmerk, betaalt de vennootschap geen kapitaalvergoeding over zijn vermogen. De tot nog toe gebruikte 2% leek daarom al zeer prudent. De Eendragt heeft de nieuwe kapitaaleis verwerkt in een aangepaste TRT over 2010, waardoor een additionele € 25 miljoen van het eigen vermogen naar de voorzieningen ging. De combinatie van een omvangrijke matchingwinst op de ruil van Franse naar Duitse staatsleningen en de boekwinst op de inflatie swaps zorgden voor een grote bijdrage aan het eigen vermogen. Daar stond tegenover dat de dalende rente de verplichtingen sterk opstuwde. Maar ondanks het teller/noemer effect resteerde nog een belangrijke verbetering van de solvabiliteit tot 381% van de wettelijke vereiste. Ondanks de solide balansverhoudingen heeft De Eendragt zich in het verslagjaar georiënteerd op mogelijkheden om het eigen vermogen op lange termijn verder te versterken. Dit wordt wenselijk geacht om nieuwe verzekeringnemers te kunnen faciliteren bij de hoge vermogenseisen van Solvency II. Door te groeien kan De Eendragt de kosten per verzekerde laag houden en ook aantrekkelijk blijven voor potentiële nieuwe klanten. Verzekerde ondernemingen Na de sterke groei in 2010 bleef de toeloop van nieuwe ondernemingen in 2011 beperkt tot één. Dit hield vooral verband met de aanpassing van de verzekeringsvoorwaarden vanaf september 2010. De Eendragt heeft er voor gekozen om in een vroegtijdig stadium de tarieven af te stemmen op de kapitaaleisen die de Europese regelgeving Solvency II met zich meebrengt. In de tweede helft van 2011 begonnen ook ander verzekeringsmaatschappijen

14

Personele en organisatorische aangelegenheden Qua personeelsmutaties was 2011 rustig na drie turbulente jaren van groei. Twee medewerkers verlieten de organisatie, waarvan één vacature werd ingevuld. Wel werd de organisatiestructuur met hulp van een externe deskundige aangepast, waarbij drie medewerkers toetraden tot het management team. Dit bestond eind van het boekjaar uit de directie en vier medewerkers met een spilfunctie in de organisatie. Tevens werd de structuur versterkt met regulier overleg binnen en tussen verschillende afdelingen. Voorts kreeg het hoofd Actuariaat de verantwoordelijkheid voor een nieuwe, multidisciplinaire afdeling Informatie Management, die de brugfunctie vormt tussen Informatie Technologie en de gebruikers op de pensioenadministratie en daarbuiten. Opnieuw is veel aandacht besteed aan opleidingen en permanente educatie van zowel de medewerkers als de Directie. Twee medewerkers hebben met succes een postdoctorale opleiding voltooid. Veel processen ondergingen verdere stroomlijning en structurering, mede met het oog op Solvency II vereisten. In samenwerking met Information Management ontwikkelde de IT afdeling een aantal belangrijke nieuwe modules ten behoeve van de pensioenadministratie, waardoor deze wederom een efficiëntieslag kon maken. Ook aan verschillende brochures en verdere structurering van al dan niet door de toezichthouder voorgeschreven correspondentie werd gewerkt. De aan het Nationaal Pensioenregister verstrekte data naderden volledige perfectie.

15



Pensioenakkoord In 2011 werden meer details bekend over de uitwerking van het pensioenakkoord. Volgens het laatste wetsvoorstel zal de AOW in 2020 ingaan op 66-jarige leeftijd en naar verwachting in 2025 met 67 jaar. Aanvankelijk gaf het fiscale regime in 2013 een pensioenleeftijd van 66 jaar en in 2015 van 67 jaar. Daardoor zagen uitvoerders zich geconfronteerd met vier wijzigingsmomenten, waarbij het eerste moment – primo 2013 – nauwelijks tijd voor administratieve aanpassingen bood. Bovendien bestaat nog steeds grote onduidelijkheid over belangrijke onderdelen van het akkoord. Het fiscale regime zal voornamelijk om de sector, maar ook om de Ministeries meer tijd te geven, daarom op 1 januari 2014 de pensioenleeftijd in een keer naar 67 jaar brengen. Het pensioenakkoord brengt tevens mee dat sociale partners en pensioenuitvoerders pas op de plaats maken met het implementeren van wijzigingen. In samenhang daarmee bleek het moeilijk om nieuwe partijen te interesseren om bij De Eendragt hun pensioenregeling onder te brengen. Eind 2010 heeft De Eendragt alle aangesloten ondernemingen uitgebreid geïnformeerd over het pensioenakkoord en de mogelijke rol die De Eendragt kan spelen in de ondersteuning van haar verzekerden. De administratieve systemen kunnen nagenoeg alle varianten probleemloos aan.


die eisen in hun tarifering te verwerken, waardoor de relatieve concurrentienadelen grotendeels teniet werden gedaan. Dat heeft echter nog geen directe positieve gevolgen gehad voor de toestroom van nieuwe ondernemingen. Wel werd en wordt met een aantal belangrijke potentiële kandidaten gesproken. Meer in algemene zin verwachten wij een verdere concentratietendens in de pensioenwereld, waarvan De Eendragt met haar unieke concept en governance structuur zou moeten kunnen profiteren.



Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

De webportal werd verbeterd. Naast een kleine herziening van het algemene gedeelte, onder meer met actuele resultaten van de beleggingen en tussentijdse berichtgeving over de stand van zaken van De Eendragt, kregen verzekerden de beschikking over Mijn Dossier. Daarin staat alle belangrijke individuele informatie van iedere verzekerde. Voorts ging veel aandacht uit naar de mutatiemanager voor bedrijven. Hiermee kunnen ondernemingen elektronisch personeelsmutaties doorgeven aan de pensioenadministratie van De Eendragt zonder tussenkomst van een medewerker. De directie spreekt opnieuw haar waardering uit voor de grote inzet van alle medewerkers van De Eendragt. Zonder hun expertise, dienstverlenende houding en werklust had het verslagjaar niet zo succesvol kunnen worden afgesloten. Governance De Eendragt heeft een nogal afwijkende governance structuur van andere levens verzekeraars. Dat hangt samen met haar historie als pensioenfonds. Een uitgebreide beschrijving daarvan valt terug te vinden op de website van De Eendragt, www.eendragt.nl, onder Algemeen / Organisatie. Alle aandelen van de vennootschap zijn in handen van Stichting De Eendragt Pensioen (de Stichting). Deze Stichting heeft een bestuur, waarvan de leden feitelijk gezamenlijk als aandeelhouder fungeren. Voorts kent de Stichting haar eigen statuten, waarin duidelijk vastgelegd ligt welke bevoegdheden en verantwoordelijkheden zowel de Stichting zelf als haar bestuursleden hebben. Iedere verzekerde onderneming met een eigen Ondernemingsraad (OR) en tenminste 25 verzekerde werknemers heeft recht op een werkgeversen een werknemersvertegenwoordiger in het bestuur van de Stichting. In beginsel komen alleen werknemers in dienst van de verzekerde onderneming in aanmerking voor een bestuursfunctie. De directie van de betreffende onderneming draagt de werkgeversvertegenwoordiger voor en de OR de werknemersvertegenwoordiger. De (her)benoeming van bestuursleden vindt plaats door het bestuur. Het bestuur is paritair samengesteld met werkgeversen werknemersvertegenwoordigers. Ook namens de gepensioneerden hebben twee leden zitting in het bestuur. Zij behoren tot de werknemersvertegenwoordiging. Kleinere ondernemingen zonder eigen vertegenwoordiging hebben gezamenlijk een werkgeversen een werknemersvertegenwoordiger. Bestuursleden worden voor vier jaar benoemd volgens een rooster. Bestuursleden zijn herbenoembaar. Het bestuurslidmaatschap eindigt als geen herbenoeming plaatsvindt, door overlijden, bedanken, ontheffing om gewichtige redenen op verzoek van de verzekerde onderneming of diens OR, onder curatele stelling, of door uitdiensttreding als werknemer. Dat laatste zal veelal de reden tot beëindiging van het bestuurslidmaatschap zijn. Het bestuur komt tenminste twee maal per jaar bijeen. Tijdens de vergaderingen komen zaken aan de orde die van belang zijn voor de Stichting, maar vooral ook voor De Eendragt Pensioen N.V. In mei betreft dat in ieder geval het jaarverslag en de jaarrekening van zowel de verzekeraar als de Stichting zelf, alsmede de benoeming van de accountant en de certificerend actuaris. De vergadering in november of december gaat doorgaans over meer strategische vraagstukken, zoals het acquisitiebeleid, het beleggingsbeleid, statutenwijzigingen en dergelijke. Uiteraard verstrekt de Directie van De Eendragt in beide vergaderingen informatie over de belangrijkste ontwikkelingen bij De Eendragt en de beleggingsresultaten. Bij grote acquisities heeft de Stichting een beslissende stem.

16

17



Compliance De Eendragt weet zich gebonden aan een groot aantal wettelijke bepalingen uit de Wft en de Pensioenwet, officiële richtlijnen van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten alsmede aan de zelfregulerende bepalingen van het Verbond van Verzekeraars (Verbond). Op de webportal van De Eendragt staat onder Algemeen / Organisatie een uitgebreid document over deze zogeheten Governance Principes Verzekeraars. Dit document is gebaseerd op de leidraad van het Verbond en komt in de plaats van een aparte paragraaf over dit onderwerp in het jaarverslag van De Eendragt. In het betreffende document op de website staat tevens aangegeven aan welke principes De Eendragt volledig, dan wel uit oogpunt van proportionaliteit, gedeeltelijk of niet voldoet. De medewerkers, de RvC en de Beleggingscommissie zijn allen gebonden aan de interne Gedragscode, het reglement privé effectentransacties, waar van toepassing, uitgebreid met een insider regeling, en aan de Gedragscode Verzekeraars van het Verbond. Sinds 2010 fungeert de bedrijfsjurist als compliance officer. Deze rapporteert jaarlijks aan de Directie. In het geval van onverhoopte overschrijding van de compliance richtlijnen zal de jurist hiervan tussentijds melding maken aan de Directie. Alle medewerkers, de leden van de RvC en de Beleggingscommissie ontvangen ieder jaar in januari de interne Gedragscode en die van het Verbond. Zij dienen een nalevingsverklaring te ondertekenen en te retourneren aan De Eendragt. De Eendragt houdt rekening met de Regeling Beheerst Beloningsbeleid Wft 2011, ook de Beleidsregel Deskundigheid 2011 van DNB vindt navolging.


Direct na afloop van de vergadering van het stichtingbestuur vindt normaliter een aandeelhouders-vergadering plaats in aanwezigheid van alle bestuursleden van de Stichting. Hier vindt de formele besluitvorming plaats met betrekking tot onderwerpen waarover de Stichting als enig aandeelhouder van De Eendragt gaat. Het betreft onder andere de vaststelling van de jaarrekening van De Eendragt, de benoeming van leden van de Directie en de (her)benoeming van leden van de RvC en het verlenen van decharge aan de Directie en de RvC over het afgelopen jaar. De Eendragt Pensioen N.V. heeft een tweehoofdige Directie en een uit vijf leden bestaande RvC die toeziet op het door de Directie gevoerde beleid. Verder laat de Directie zich bijstaan door een Beleggingscommissie die bestaat uit drie externe deskundigen, waaronder de voorzitter, en twee leden namens de verzekerde ondernemingen. De Beleggingscommissie vergadert vijf maal per jaar, maar tussentijds vinden regelmatig informele besprekingen plaats. De voorzitter brengt in het voorjaar een officieel verslag uit aan de RvC. Hierin evalueert hij het beleggingsbeleid over het voorafgaande jaar en de wijze waarop de Directie hieraan invulling heeft gegeven. Tevens heeft de voorzitter zitting in het beleggingscomité van de RvC. Mocht, naar het oordeel van de Beleggingscommissie dat nodig blijken, dan kan ook tussentijds aan de RvC rapportage worden uitgebracht. De leden van de Beleggingscommissie adviseren de Directie, maar dragen voor het beleggingsbeleid zelf geen verantwoordelijkheid. De Directie zelf bestaat uit twee personen met ieder meer dan dertig jaar elkaar aanvullende ervaring op het gebied van management, pensioenen, automatisering, administratie en institutioneel beleggen. Iedere week vindt alternerend een formeel directie- of management team overleg plaats, waarbij in het Directieberaad vooral strategische en personele vraagstukken aan de orde komen, terwijl het Management Team zich vooral bezighoudt met operationele kwesties en de advisering van de Directie op een breed gebied.



Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

Duurzaamheid De Eendragt, als zuiver dienstverlenende organisatie, kan in haar eigen bedrijfsvoering weinig doen om de duurzaamheid van haar activiteiten te verbeteren. Wel krijgen nieuwe verzekerden standaard het verzoek om in te stemmen met elektronische verzending van de jaarlijks te verstrekken informatie, teneinde het papierverbruik en het transport te verminderen. Vooralsnog is de respons op dit verzoek beperkt, waardoor vervanging van papieren documenten door elektronische informatie op basis van wettelijke beperkingen maar op zeer bescheiden schaal kan plaatsvinden. Verder tracht De Eendragt het gebruik van het openbaar vervoer en de fiets door de eigen medewerkers te bevorderen, onnodig energieverbruik te beperken en rekening te houden met het milieu. Ten aanzien van het beleggingsbeleid voert De Eendragt sinds 2008 een maatschappelijk verantwoord beleid met bindende richtlijnen voor haar vermogensbeheerders. Voor aandelenbeleggingen hanteert De Eendragt een uitsluitingslijst van ondernemingen die zich niet houden aan internationale verdragen, mensenrechten schenden, gebruik maken van kinderarbeid en/of slavenarbeid, moedwillig ernstige schade aan het milieu veroorzaken, zich voornamelijk bezighouden met of direct betrokken zijn bij de ontwikkeling en productie van en/of de handel in wapens die zich vooral richten op het berokkenen van blijvende schade aan de burgerbevolking en/of op volgens internationale conventies verboden wapentuig, waaronder clusterbommen, landmijnen en wapens bedoeld voor atomaire, bacteriologische of chemische oorlogsvoering, en ondernemingen die zich schuldig maken aan fraude of ernstige corruptie. Bij vastrentende waarden wordt niet belegd in staatsleningen van landen die moedwillig de mensenrechten schenden. Ten aanzien van de vastgoedbeheerders voert De Eendragt een actief beleid na om te streven naar duurzaamheid in brede zin. De sector besteedt hieraan de laatste jaren meer aandacht, wat mede tot uitdrukking komt in de energie- en milieuvriendelijkheid van gebouwen en het beperken van onnodige leegstand. Aangaande de alternatieve beleggingen heeft De Eendragt, als relatief kleine partij, weinig mogelijkheden om richtlijnen af te dwingen, behoudens bij de selectie van de beheerders. Vooruitzichten De Eendragt heeft veel aan de pensioensector te bieden. Haar unieke concept, dat een combinatie vormt van de positieve eigenschappen van pensioenfondsen met de garanties van een verzekeraar, de gerichtheid op haar verzekerden, mede door het ontbreken van een winstdoelstelling, de flexibiliteit van producten en organisatie en haar bijzondere medezeggenschapsstructuur vormen een aantrekkelijk antwoord op de behoeften van veel ondernemingen anno 2012. Met haar gunstige solvabiliteit en over een reeks van jaren bewezen succesvolle beleggingsbeleid biedt De Eendragt de zekerheid die bij pensioenfondsen tekort schiet. Daartegenover staat dat een not-for-profit organisatie niet kan stunten met de prijzen en potentiële klanten kan lokken met een premie die in eerste instantie onder de kostprijs ligt. In een tijdperk dat managers en hun adviseurs soms gedwongen worden om zich vooral op de korte termijn te richten, vormt dat een hindernis in de toestroom van nieuwe ondernemingen. Afgaand op de aanhoudende belangstelling verwacht De Eendragt binnen afzienbare tijd haar groei weer te kunnen bestendigen.

18


Als antwoord op de consequenties van IFRS en andere stringente boekhoudregels heeft De Eendragt een aantal pensioenconcepten ontwikkeld, dat inmiddels met succes bij de eerste partijen wordt geïmplementeerd. Uiteraard volgt De Eendragt ook de ontwikkelingen rond het pensioen-akkoord nauwlettend en zullen hier tijdig alle benodigde aanpassingen voor plaatsvinden. Ondanks de bovengemiddeld gezonde solvabiliteit onderzoekt De Eendragt de mogelijkheden om het eigen vermogen extern te versterken, teneinde de groei op lange termijn te waarborgen. Verschillende alternatieven met bijbehorende toekomstscenario’s zijn gedurende het afgelopen verslagjaar in samenwerking met een externe adviseur in kaart gebracht.

19



De Eendragt Pensioen N.V. ziet de toekomst vol vertrouwen tegemoet. In een sector waar vermeende zekerheden geleidelijk eroderen, wil De Eendragt een rots in de branding zijn. De Eendragt Pensioen Verzekerd.

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

PENSIOENEN Acquisities Na het succesvolle jaar 2010 aangaande acquisities bleek het in 2011 moeilijk om nieuwe uitvoeringsovereenkomsten tot stand te brengen. De belangstelling van partijen in De Eendragt bleef daarbij echter groot. Wederom zijn vele gesprekken gevoerd en offertes uitgebracht. De gehele pensioenmarkt lijkt “op slot” te zitten. Veel ondernemingen wachten de nog niet uitgekristalliseerde gevolgen van het pensioenakkoord af. Wel staat het onderwerp steevast op de agenda als sociale partners spreken over arbeidsvoorwaarden. Daarbij is de teneur dat onvoorwaardelijke indexatie wordt losgelaten en dat werkgevers naar methoden zoeken om de, met name door de lage rentestand, gestegen pensioenkosten te beteugelen. De Eendragt heeft inmiddels een, door deskundigen als IFRS-proof gekwalificeerde, CDC-regeling ontwikkeld.



Pensioenpremie In 2011 bedroeg de ontvangen pensioenpremie € 42,4 miljoen (2010: € 169,1 miljoen). De sterke daling houdt verband met het ontbreken van collectieve waardeoverdrachten in het verslagjaar. Het verschil met de benodigde premie bedroeg in 2011 € 13,2 miljoen. Dit verschil is ten laste gebracht van de individuele depots van de ondernemingen. Pensioensparen en beschikbare premie (premieovereenkomsten) Eind 2011 bedroeg de voorziening verzekeringsverplichtingen voor premieovereenkomsten € 58,3 miljoen, 4,8% van het totaal. In samenhang met de wettelijke zorgplicht voert De Eendragt voor premieovereenkomsten een zogeheten life-cycle benadering, waarbij de deelnemers op basis van hun leeftijd worden ingedeeld in risicoklassen. Voor nadere informatie over deze aanpak wordt verwezen naar de beleggingsparagraaf. Technisch resultaat Onder technisch resultaat wordt verstaan, het resultaat op arbeidsongeschiktheid, overlijden en kosten. In de uitvoeringsovereenkomsten zijn bepalingen opgenomen over winstdeling in het technische resultaat van de verzekeraar. Het resultaat over de drie genoemde componenten wordt gecumuleerd over de contractsperiode. Winstdeling geschiedt indien het gecumuleerde bedrag positief is. In principe vindt winstdeling na vijf jaar plaats. Arbeidsongeschiktheid Eind 2011 is binnen de geautomatiseerde pensioenadministratie de vernieuwde functionaliteit voor arbeidsongeschiktheid opgeleverd. In samenhang met de verwerking van de nog hangende mutaties is ultimo 2011 een voorlopige toevoeging aan de voorziening verzekeringsverplichtingen gedaan van € 2,7 miljoen. Deze is ten laste gebracht van premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid. In 2012 zal het definitieve bedrag in de voorziening worden verwerkt. In de voorziening verzekeringsverplichtingen is op basis van de ontvangen risicopremie in het verslagjaar het uitlooprisico opgenomen van de gesloten uitvoeringsovereenkomsten.

20


Overlijden In 2011 is een positief resultaat op overlijden behaald. De ontvangen risicopremies vermeerderd met de vrijval aan voorziening wegens overlijden waren afdoende om de toename van de voorziening wegens overlijden te dekken. Kosten De directe en indirecte kosten van de beleggingen worden in mindering gebracht op het beleggingsresultaat. Nadere detaillering van deze kosten, waarmee De Eendragt beoogt volledige transparantie te bieden, staat verderop in de paragraaf Beleggingen. In de voorziening verzekeringsverplichtingen is een administratiereserve en een opslag voor excassokosten opgenomen. Daarnaast betalen de verzekeringnemers, afhankelijk van het aantal verzekerden, een procentuele kostenopslag, berekend over de pensioengevende grondslag. Deze drie beschikbare kostenopslagen waren niet voldoende om de kosten, na aftrek van de hiervoor aangegeven beleggingskosten, te dekken.

Toereikendheidstoets Op de balansdatum is elke verzekeraar wettelijk verplicht de voorziening verzekeringsverplichtingen conform de Wet Financieel Toezicht en het Besluit Prudentiële Regels te rapporteren aan de toezichthouder (DNB) en op te nemen in de balans. Dit geschiedt volgens de zogenaamde toereikendheidstoets (TRT). De TRT levert uiteindelijk een zogeheten toetsvoorziening op. Deze toetsvoorziening is gelijk aan het maximum van de afkoopwaarde en de actuele waarde van de voorziening verzekeringsverplichtingen. De actuele waarde van de voorziening verzekeringsverplichtingen is gelijk aan de som van de geschatte waarde van: - de gegarandeerde kasstromen - de embedded opties - de risicomarge

21


Toeslagverlening (indexatie) De Eendragt kent de mogelijkheid voor de verzekeringnemer om de niet-actieven onder te brengen in de solidaire portefeuille. Als niet-actieven worden beschouwd de pensioentrekkenden, gewezen deelnemers en de verzekerden aan wie wegens arbeidsongeschiktheid vrijstelling van premiebetaling is verleend. Indien een verzekerde in de solidaire portefeuille is opgenomen, verzorgt De Eendragt de voorwaardelijke indexatie. De gevolgen op de voorzieningen van nieuwe overlevingstafels in 2010 en de verwachte gevolgen van de invoering van Solvency II in 2014 vormden aanleiding om in 2011 geen toeslag te verlenen.


Pensioenadministratie In 2011 is het administratieve systeem (DEPAS) verder verfijnd door ICT en actuariaat. De eisen uit Solvency II aangaande het risicomanagement met betrekking tot de eerste pillar zijn in 2011 in kaart gebracht, ontwikkeld en geïmplementeerd. De vraag naar individuele informatie blijft onveranderd hoog, mede door de flexibiliteit in pensioenregelingen die De Eendragt biedt. Ook de vraag naar berekeningen bij pensioneren is onveranderd hoog en vereist veel aandacht.



Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

DNB heeft bepaald dat bij de TRT onder meer rekening dient te worden gehouden met de laatste inzichten inzake overlijden, waarbij het mogelijk is op basis van eigen waarneming correcties aan te brengen. Dat mensen steeds langer leven, is al langer bekend. De nieuwe overlevingstafels van het Actuarieel Genootschap (AG) geven niet langer alleen de waargenomen sterfte aan over de verstreken periode maar maken een prognose voor de toekomstige sterfte (de verwachting). In de sterftestatistiek is een trendbreuk waar te nemen in 2001/2002; vanaf dat moment zijn grote medische vorderingen gemaakt op het gebied van met name de kankerbestrijding. De trendbreuk betekent dat de levensverwachting ineens veel sneller toeneemt dan voorzien. Dit impliceert dat de bestaande voorziening verzekeringsverplichtingen bij verzekeraars op basis van deze nieuwe inzichten mogelijk ontoereikend is. Tevens geven de nieuwe tafels een prognose voor de verwachte sterftekansen in 2060, dus een verwachtingswaarde over een periode van 50 jaar. Een raming over een dergelijke periode gaat gepaard met onzekerheid. De Eendragt heeft in 2010 onderzocht of de trendbreuk ook valt waar te nemen onder de eigen verzekerdenpopulatie. Uit het onderzoek blijkt dat bij de aantallensterfte een trendbreuk zichtbaar is, maar bij de bedragensterfte niet. Bij aantallensterfte wordt alleen het waargenomen aantal overlijdensgevallen vergeleken met de verwachte aantallen. Bij bedragensterfte wordt de hoogte van de “schade” wegens overlijden meegenomen. De bedragensterfte is uiteindelijk bepalend voor het resultaat op overlijden. Uit het onderzoek, dat nog steeds actueel is voor de verzekerdenpopulatie van De Eendragt, blijkt ook dat de financiële consequenties van overlijden onder de verzekerden van De Eendragt in de pas loopt met de verwachting van het AG als de overlijdenskansen van het AG met 4% worden verhoogd. In de TRT 2011 wordt door De Eendragt voor de balansvoorziening rekening gehouden met langer leven door de verwachte sterftetafel te hanteren van 2017, waarbij de sterftekansen op grond van de eigen ervaringscijfers met 4% zijn verhoogd. Na publicatie van het jaarverslag 2010 en indiening van de wettelijk verplichte staten bij DNB heeft de toezichthouder opmerkingen geplaatst bij de door De Eendragt gehanteerde cost of capital in de TRT. De cost of capital is onderdeel van de risicomarge die zodanig vastgesteld dient te worden dat de actuele waarde van de voorzieningen verzekeringsverplichtingen gelijk is aan het bedrag dat (her)verzekeraars naar verwachting nodig zullen hebben voor het overnemen van de verzekeringsverplichtingen. De cost of capital (de vergoeding boven de risicovrije rente) is bij de TRT 2010 door De Eendragt, evenals in 2009, op 2% gesteld. De toezichthouder heeft aangegeven dat De Eendragt 6% dient aan te houden. Hierdoor is de toevoeging aan de voorzieningen, in het vorige verslag van € 43,8 miljoen uiteindelijk uitgekomen op € 68,5 miljoen. Het resultaat van de TRT 2011 is dat een bedrag van € 80,0 miljoen moet worden toegevoegd aan de voorziening verzekeringsverplichtingen. Derhalve is een bedrag van € 11,5 miljoen toegevoegd aan de balansvoorziening via winsten verliesrekening. Voor de solidaire portefeuille geldt dat het gevolg van de TRT wordt gefinancierd uit de algemene reserve solidaire portefeuille. De wijziging van de balansvoorziening verzekeringsverplichtingen van de solidaire portefeuille uit hoofde van de TRT wordt opgenomen in de algemene reserve solidaire portefeuille. In 2011 heeft dit geleid tot een onttrekking aan de algemene reserve solidaire portefeuille van € 17,1 miljoen.

22

Ontwikkeling depots en eigen vermogen De depots van de verzekeringnemers bevatten doorgaans een buffer die onder andere gebruikt wordt om financiering tegen doorsneepremie mogelijk te maken. Ook kan een tegenvallend beleggingsrendement worden opgevangen. Het eigen vermogen van De Eendragt kent een separate ontwikkeling. In onderstaande tabel is het verloop weergegeven van de depotbuffers en het eigen vermogen in 2011.

Boekwaarde per einde vorig boekjaar

DEPOTBUFFERS

EIGEN VERMOGEN

47.867

138.526

Correctie TRT


De hoogte van de algemene reserve solidaire portefeuille in relatie tot de voorziening verzekeringsverplichtingen van de solidaire portefeuille heeft tot gevolg dat op de pensioenen in de solidaire portefeuille in 2012 geen toeslag wordt verleend.

-24.640

Ten laste van depotbuffers

-9.412

Resultaat boekjaar

75.806

Boekwaarde per 31 december

38.455

189.692

23



BEDRAGEN IN DUIZENDEN EURO'S

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

BELEGGINGEN De basis van het beleggingsbeleid Centraal in het beleggingsbeleid van De Eendragt Pensioen N.V. staat de beheersing van risico’s. Hiertoe behoren zowel het renterisico als die van de financiële markten in ruime zin. In haar beleid onderscheidt De Eendragt depots verzekeringnemers (uitvoerings overeenkomsten met de ondernemingen) en de solidaire portefeuille. Deze laatste bevat niet-actieven, te weten gepensioneerden, arbeidsongeschikten en verzekerden die niet meer bij verzekerde ondernemingen werkzaam zijn, maar nog wel hun pensioenvoorziening bij De Eendragt hebben aangehouden. Meer recent verzekerde ondernemingen houden hun niet-actieven in eigen depot. Deze verzekerden worden toegerekend aan de depots verzekeringnemers.



Naast een onderscheid tussen twee groepen verzekerden kent De Eendragt een differentiatie tussen enerzijds de verplichtingen vermeerderd met de solvabiliteitsopslag en anderzijds de depotbuffers verzekeringnemers, de algemene reserve solidaire portefeuille en het eigen vermogen. Ten aanzien van de voorziening verzekeringsverplichtingen richt het beleid zich op een zo optimaal mogelijke afdekking van de rentebewegingen van de cashflow. Met de depotbuffers, de algemene reserve solidaire portefeuille en het vrije eigen vermogen wordt risicodragend belegd, teneinde daarmee een bevredigend rendement bij een van te voren vastgelegde risicoacceptatie te genereren. Ten slotte heeft De Eendragt nog een separaat, leeftijdsvariabel beleggingsbeleid voor de premieovereenkomsten en een risicovrije voorziening. Jaarlijks legt de Directie de verschillende onderdelen van het beleggingsbeleid vast in een beleggingsplan. Dit plan bevat naast het beleid ten aanzien van de afdekking van het renterisico ook een uitgebreide middelenverdeling voor de te beleggen gelden, alsmede de strategie voor premieovereenkomsten. Risicobeheersing staat voorop, waarbij verschillende scenario’s resulteren in prognoses voor de volatiliteit en de te verwachte rendementen op de financiële markten op zowel de korte (5 jaar) als de lange termijn (25 jaar). De RvC fiatteert jaarlijks het beleggingsbeleid op hoofdlijnen. Implementatie van het beleggingsplan vindt plaats na uitvoerige discussie met de Beleggingscommissie van De Eendragt. Deze bestaat uit twee vertegenwoordigers van de verzekerden met een financiële achtergrond en drie externe beleggingsdeskundigen. De Beleggingscommissie toetst de voornemens van de Directie, adviseert over het te voeren beleid en ziet toe op de uitvoering van de afspraken. Zij rapporteert daarover jaarlijks aan de RvC. Tevens maakt de voorzitter van de Beleggingscommissie deel uit van het beleggingscomité van de RvC, dat twee maal per jaar bijeenkomt om het beleid in detail te bespreken. Ook de risico en fondsmanager neemt aan dit overleg deel. Van de totale beleggingen vindt het beheer van de obligatieportefeuille ten behoeve van de afdekking van de verplichtingen intern plaats, evenals de uitzetting van kasmiddelen en future transacties in samenhang met tactisch beleid. Alle andere beleggingen worden na een intensief selectieproces uitbesteed aan externe beheerders.

24

In 2011 heeft De Eendragt een uitzonderlijk positief jaar gekend bij de afdekking van het renterisico. Dat hing vooral samen met het besluit begin augustus om alle Franse staatsleningen – ruim € 270 miljoen met verschillende, overwegend lange looptijden – om te zetten naar voornamelijk Duitse staatsleningen met een lange looptijd. Doordat het verschil in rente daarna opliep van circa 50 basispunten (0,5%) voor de langste leningen naar 200 basispunten op de top en uiteindelijk 115 basispunten aan het eind van het verslagjaar, werd een substantieel extra rendement behaald. De AAA ECB curve bevat immers, naast de door De Eendragt in de matchingportefeuille aangehouden Duitse en Nederlandse obligaties, zowel Franse als Oostenrijkse en Finse leningen. Daardoor stegen de verplichtingen circa € 65 miljoen minder dan de totale opbrengst van de beleggingen. De combinatie van genoemde transitie en een door riskmanagement strak aangestuurd matching proces zorgde voor een permanent vrijwel perfecte afdekking van de rentegevoeligheid in combinatie met een eenmalige hoge totale opbrengst op de matchingportefeuille van 20,6%.

25



Aangezien De Eendragt met toestemming van De Nederlandsche Bank als rente termijnstructuur (RTS) voor de verplichtingen de door de ECB samengestelde AAA euro staatsleningencurve gebruikt, bestaat de hiertegenover staande beleggingsportefeuille uit Nederlandse, Duitse en tot augustus 2011 Franse staatsleningen met verschillende, op de rentegevoeligheid van de verplichtingen afgestemde looptijden. Maandelijks wordt vanuit het actuariële instrumentarium de cashflow op marktwaarde van de verplichtingen berekend. Na vertaling daarvan naar rentegevoeligheidsintervallen wordt de afdekkingsportefeuille (eind 2011: € 1.191,4 miljoen) zo nodig bijgesteld. Voor laatstgenoemde berekeningen maakt De Eendragt gebruik van een in 2011 voltooid intern model dat is ontwikkeld met een externe, gespecialiseerde consultant op het gebied van risicomanagement. In de praktijk blijkt volledige afdekking met alleen obligaties niet mogelijk door het ontbreken van voldoende leningen met een looptijd die overeenkomt met de rentegevoeligheid van de zeer langlopende verplichtingen. Teneinde de rentegevoeligheid van het gedeelte van de verplichtingen met een looptijd van meer dan dertig jaar alsnog af te dekken, maakt De Eendragt gebruik van een Total Return Swap (TRS). Deze behelst de aankoop van lange obligaties met kort aangetrokken geld, waarbij wekelijks het verschil in totale opbrengst tussen beide kanten van de swap wordt verrekend via onderpand. Na een afgesproken rentevaste periode vindt herijking plaats van het rentepercentage van het geldmarkttarief. Het tegenpartijrisico wordt beperkt door de keuze van de tegenpartij en de wekelijkse afrekening van onderpand.


Afdekking rentegevoeligheid verplichtingen (matchingportefeuille) De Eendragt voert een beleid dat zorg moet dragen voor een zo volledig mogelijke afdekking van de risico’s verbonden aan de invloed van rentewijzigingen op de voorziening verzekerings-verplichtingen. Deze aanpak beoogt de beleggingsopbrengst van de voor dit doel ingerichte portefeuille overeen te laten komen met de actuariële oprenting van de cashflow van de verplichtingen. De Eendragt geeft immers garanties af aan de verzekeringnemers. Indien het resultaat op de beleggingen achterblijft bij de toename van de voorzieningen, dient het eigen vermogen van de verzekeraar voor compensatie te zorgen.

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

RENTEVERSCHIL 30-JAARS STAATSLENING FRANKRIJK EN DUITSLAND in basispunten 200

150

100

50

0



jan

feb

mrt

apr

mei

jun

jul

aug

sep

okt

nov

dec

Inflation swaps De Eendragt verleent een voorwaardelijke toeslag (indexatie) op de pensioenen van de verzekerden in de solidaire portefeuille. Hiermee verband houdend werden zogeheten inflation linked swaps op de European Harmonized Index of Consumer Prices (HICP Index) aangehouden. De substantiële aanpassing van het langleven risico in 2010 noopte tot een aanzienlijke dotatie vanuit de algemene reserve aan de voorzieningen van de solidaire portefeuille. Hierdoor daalde de algemene reserve tot een niveau waarop toeslagverlening in de solidaire portefeuille in 2011 niet meer mogelijk bleek. In plaats van een jaarlijkse aanpassing aan de prijsontwikkeling ontvangen verzekerden in de solidaire portefeuille gemiddeld langer een ongeïndexeerd pensioen. In samenhang met de beëindiging van de toeslag werden de inflation swaps feitelijk overbodig. Daarop besloot de Directie na overleg met de RvC en de Beleggingscommissie om de inflation swaps positie per 1 januari 2011 van de algemene reserve solidaire portefeuille over te hevelen naar het eigen vermogen van De Eendragt. Aan het begin van het verslagjaar achtten de financiële markten de kans op een stijging van de gemiddelde inflatie over de komende 25 jaar gering. Dat vertaalde zich in een lage waarde van de inflation swaps. In het voorjaar trad daarin echter een tijdelijke kentering op, waarbij de verwachting voor de gemiddelde inflatie voor genoemde looptijd in korte tijd opliep van circa 2,15% naar 2,55% begin april. Van dit hoog geachte niveau werd gebruik gemaakt om de feitelijk overbodige, maar substantiële positie in inflation swaps te verkopen. Achteraf gezien bleek deze verkoop op het hoogste punt van het jaar te hebben plaatsgevonden, want kort daarop daalde de inflatieverwachting van de markt weer tot zelfs 1,95% om het jaar af te sluiten op 2,44%.

26


De verkoop van de inflation swaps heeft een boekwinst opgeleverd van ruim € 7,25 miljoen ten opzichte van de slotstand van 2010. Aangezien de betreffende swaps tot en met 2010 altijd deel hebben uitgemaakt van de algemene reserve solidaire portefeuille en alle ongerealiseerde resultaten ook hierop werden geboekt, heeft de Directie besloten om de in 2011 gerealiseerde winst op de verkoop alsnog geheel ten goede te laten komen aan de algemene reserve solidaire portefeuille. Beleggingsportefeuille Naast de verplichtingenportefeuilles voert De Eendragt voor de depotbuffers van de uitvoeringsovereenkomsten, de algemene reserve solidaire portefeuille en het vrij eigen vermogen van de verzekeraar een afzonderlijk beleggingsbeleid gericht op het genereren van een op middellange termijn aantrekkelijke opbrengst bij een vooraf bepaald, aanvaardbaar risico.

SAMENSTELLING BELEGGINGSPORTEFEUILLE ULTIMO 2011 Realisatie

Beleggingsplan

19,3

20,0

Vastgoed

41,0

45,0

Innovatie

26,5

25,0

Liquide middelen en deposito's

13,2

10,0

Totaal

100

100

Aandelen

in procenten

27


In het volgende overzicht staat de percentuele samenstelling van het belegd vermogen per ultimo 2011 weergegeven in vergelijking met de middelenverdeling op basis van het beleggingsplan 2011. Gezien de grote onzekerheden op de aandelenmarkten in samenhang met de crisis in de eurozone werd de aandelenpositie enigermate teruggebracht door middel van het verkopen van futures. Ook één van de beheerders met een strategie die in tijden van negatieve aandelenrendementen doorgaans juist sterk presteert, kreeg additionele middelen toebedeeld. Dat verklaart mede het relatief hogere percentage Innovatie. In de zomer van 2011 werd een nieuwe beleggingscategorie toegevoegd aan de middelenverdeling: Global Tactical Asset Allocation. Deze strategie richt zich op het behalen van een marktonafhankelijk absoluut rendement over een scala aan beleggingsmogelijkheden. De gekozen beheerder gebruikt daartoe modelmatige besliscriteria in combinatie met strikt risicomanagement.


Gedurende 2011 zette De Eendragt onverminderd haar beleid van risicobeheerst beleggen voort, waarbij tevens werd gestreefd naar een dusdanige middelenverdeling dat innovatieve beleggingen de potentiële verliezen op aandelen compenseren. In 2011 heeft deze strategie zijn waarde opnieuw bewezen.

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

Premieovereenkomsten Voor premieovereenkomsten – zuivere DC (defined contribution) regelingen, pensioen sparen en DC excedent regelingen – heeft De Eendragt in 2006 een op deze doelgroep toegesneden beleggingsbeleid ontwikkeld. Dit gaat uit van oorspronkelijk zes, maar sinds 2008 tien leeftijdsafhankelijke risicoklassen. Naargelang de datum nadert waarop het opgebouwde kapitaal wordt omgezet naar pensioenrechten, neemt het beleggingsrisico af. Er resteert immers steeds minder tijd om eventuele verliezen goed te maken. Verzekerden met een premieovereenkomst kunnen op de pensioengerechtigde datum zich met hun opgebouwde kapitaal inkopen in de solidaire portefeuille van De Eendragt tegen een rekenrente van 2% (2011: 3%). In de middelenverdeling van De Eendragt zitten banktegoeden (liquiditeiten), obligaties met een looptijd van vijf tot zeven jaar (vastrentend) en zakelijke waarden. Zakelijke waarden bestaan uit 40% aandelen, 40% vastgoed en 20% innovatieve beleggingen. In 2011 en gemiddeld vanaf 2006 hebben de verschillende risicoklassen het navolgende netto rendement opgeleverd. Het rendement wordt één keer per jaar bijgeschreven, rekening houdend met het maandsaldo in de premieovereenkomst. Verzekerden krijgen geen kosten in rekening gebracht. RENDEMENTEN PREMIEOVEREENKOMSTEN LIQUIDITEITEN

VASTRENTEND

ZAKELIJKE WAARDEN

RENDEMENT 2011

gemiddeld SINDS 2006

1. 60 - 65 jaar

100%

0%

0%

1,3%

1,4%



Risicoklasse en leeftijd

2. 57 - 60 jaar

10%

70%

20%

7,0%

3,8%

3. 54 - 57 jaar

5%

70%

25%

6,9%

4,0%

4. 51 - 54 jaar

0%

70%

30%

6,7%

4,4%

5. 48 - 51 jaar

0%

60%

40%

5,6%

4,1%

6. 45 - 48 jaar

0%

50%

50%

4,4%

3,8%

7. 42 - 45 jaar

0%

40%

60%

3,3%

4,0%

8. 39 - 42 jaar

0%

30%

70%

2,1%

4,1%

9. 36 - 39 jaar

0%

20%

80%

1,0%

3,4%

0%

10%

90%

-0,2%

2,6%

10. jonger dan 36 jaar

Ter vergelijking, Nederlandse staatsleningen met een looptijd overeenkomstig die van de beleggingen gaven in 2011 een totale opbrengst van 7,8%, terwijl een representatieve wereldwijde aandelenindex inclusief valuta-afdekking -11,8% rendeerde. Over de periode 2006 - 2011 bedroeg de totale (meetkundig) gemiddelde opbrengst respectievelijk 5,4% en 0,4%. De AEX index inclusief herbelegde dividenden deed in 2011 -8,9% en sinds 2006 -2,0%. De geringe opbrengst in de categorie 60 tot 65 jaar vindt zijn oorspong in de zeer lage rente die professionele beleggers als De Eendragt de afgelopen drie jaar ontvingen op banktegoeden. Dit hangt direct samen met het extreem ruime monetaire beleid van de centrale banken na de kredietcrisis in 2008. Waar mogelijk wordt gepoogd de renteopbrengst te verhogen met behoud van het risicovrije karakter van deze categorie. Gezien de onzekerheden omtrent de soliditeit van het internationale bankwezen vindt bovendien spreiding plaats over een reeks van financiële instellingen op basis van een risico gestuurd liquiditeitenbeleid.

28

Door de daling van de AAA ECB staatsleningen curve stegen de verplichtingen van De Eendragt gedurende het verslagjaar met € 130,0 miljoen. Daar staat een toename van de matchingportefeuille met € 189,9 miljoen tegenover. Niet alleen resulteerde deze ontwikkeling in een positief matchingresultaat, ook de balansverhoudingen konden zich weer ten dele herstellen van de neerwaartse schokken in de voorgaande drie jaar. Die hingen samen met de invloed van de ook toen dalende rente op de verplichtingen enerzijds en de overboeking van het eigen vermogen naar de voorzieningen voor langleven en verzwaarde toezichteisen van De Nederlandsche Bank anderzijds.

29



De Nederlandse pensioensector gaat diep gebukt onder de extreem lage rente in Duitsland en Nederland in combinatie met verliezen op leningen van Zuid-Europese landen. Omdat veel fondsen, de allergrootste voorop, het renterisico deels hadden openstaan, daalde de dekkingsgraad van het gemiddelde Nederlandse pensioenfonds tot onder het vereiste minimum. Voor het eerst in de naoorlogse geschiedenis dreigt nu bij meer dan honderd van de 350 fondsen een verlaging van de pensioenen. De Eendragt, als verzekeraar, zou een eventueel tekort in beleggingsopbrengst in vergelijking met de actuariële oprenting moeten compenseren vanuit haar eigen vermogen. Dat gaat ten koste van de solvabiliteit. De in 2006 bewust ingevoerde strategie van volledige afdekking van het renterisico heeft dat echter voorkomen, waarbij de eerder genoemde transitie van Franse in Duitse staatsleningen nog voor een substantieel additioneel matchingresultaat heeft gezorgd.


Vastrentende waarden Bij de vastrentende waarden moet onderscheid worden gemaakt tussen obligaties ten behoeve van de afdekking van het renterisico op de voorzieningen (de verplichtingenportefeuilles) en leningen die zijn opgenomen in de beleggingsportefeuille. Gezien de extreem lage rente, in casu de geringe vergoeding op obligaties zijn in laatste jaren strategisch geen vastrentende waarden meer opgenomen in de beleggingsportefeuille. Leek de kapitaalmarktrente in 2010 absurd laag, in het verslagjaar daalde deze in Nederland en Duitsland tot een historisch dieptepunt. Nooit eerder sinds de professionele geldhandel in Nederland in de 17e eeuw begon heeft de rente op het in 2011 bereikte niveau gestaan. Op het dieptepunt, dat samen viel met de jaarultimo, bedroeg het effectieve rendement op een dertigjaars staatslening nog slechts 2,48% en dat op tienjaars papier 2,19% (na een dieptepunt van 2,13%). Duitse staatsleningen gaven met respectievelijk 2,35% en 1,67% een nog lagere directe opbrengst, al werd de bodem hier iets eerder in het jaar bereikt. Deze historisch ongebruikelijke niveaus hielden direct verband met enerzijds het extreem ruime monetaire beleid van de ECB en anderzijds met massale kapitaalvlucht naar veilig gewaand staats-papier in een periode waarin andere eurolanden niet langer werden vertrouwd. In tegenstelling tot Nederland en Duitsland zagen deze debiteuren hun kapitaalmarktrente juist omhoog schieten. Zo ging Italiaans tienjaars papier van 4,8 naar 7,1% en moest het de facto failliete Griekenland aan het eind van het jaar 35% vergoeden tegen 12,5% bij de start van 2011. Ook Spanje, Portugal en Ierland maakten een turbulent jaar door, maar wisten dankzij omvangrijke opkoopoperaties door de ECB en een enigermate terugkerend vertrouwen het jaar met aanzienlijk lagere rentes dan op de door angst opgestuwde top af te sluiten.

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

EURO RENTE-ONTWIKKELING 2011

4.0%

3.5%

3.0%

2.5%

2.0%

1.5%

1.0%

0.5%

0.0% jan

feb

mrt

apr

mei


30 jaar staat

jun

jul

10 jaar staat

aug

sep

okt

nov

dec

1 maand euribor

EURO RENTECURVE 2011

4.0%

3.5%

3.0%

2.5%

2.0%

1.5%


1.0%

0.5%

0.0% 3m 6m 1jr 2jr 3jr 4jr 5jr 6jr 7jr 8jr 9jr 10jr

15 jr primo

30

20 jr ultimo

30 jr


Aandelen Volgens vrijwel alle beleggingsspecialisten zou 2011 het jaar van het aandeel worden. Na een optimistisch begin bleek het tegendeel waar. Onder invloed van toenemende vrees voor een ernstige crisis in de eurozone en een inzakkende groei verloren aandelenindices in zowel Europa als de opkomende landen fors terrein. Het dieptepunt lag in september toen de vrees voor het imploderen van de euro zijn piek bereikte. Vanaf de top van de Europese index in februari tot de bodem in september kelderde deze met 35%. Uiteindelijk wist de index het jaar met per saldo een koersverlies van 17% af te sluiten, wat in een totale opbrengst, inclusief herbelegde dividenden, resulteerde van minus 13,2%.


Ook andere markten deden het slecht. Japan, dat werd getroffen door een aardbeving en een daarmee samenhangende tsunami en kernramp, leverde ruim 17% in, terwijl China afhankelijk van de gekozen index, 20 tot 25% achteruitging. Ook India verloor in locale valuta bijna 25% en in euro zelfs 35%. Voor Brazilië ging het om respectievelijk 18 en 25%. Alleen de Verenigde Staten wist zich enigermate aan de mondiale malaise te onttrekken. Hier bleef de toonaangevende Standard & Poor 500 index onveranderd, wat inclusief dividendrendement zorgde voor een plusje van 2%. De Dow Jones Industrial Average wist er zelfs nog een rendement van 5,5%, respectievelijk 8,4% uit te persen. Dankzij het sinds 2008 stelselmatig volgehouden beleid van de Fed om de economie te overspoelen met liquiditeiten weten de Verenigde Staten nog enige groei te vertonen, terwijl de bedrijfswinsten mede door het gratis geld eveneens worden opgepompt. Dat dit gepaard gaat met onhoudbare onevenwichtigheden in de overheidsfinanciën en op termijn kan resulteren in een onbeheersbare inflatie explosie schijnen de financiële markten voor lief te nemen. Beleggers leven immers graag bij de waan van de dag. AANDELENINDICES 2011 IN LOKALE VALUTA

110

105

100

95

90

85

75 jan

feb

mrt

apr eurogebied

mei

jun VS

jul Japan

31

aug

sep

okt

opkomende markten

nov

dec


80

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

De Eendragt heeft ook in 2011 haar voorzichtige houding versus aandelen gehandhaafd, omdat niet werd geloofd in de positieve vooruitzichten voor de economie en het koersverloop. Bovendien vergen aandelen een substantieel deel van het risicobudget. Terwijl deze beleggingscategorie eind 2011 minder dan 20% van de allocatie uitmaakte, namen aandelen wel 77% van het risico in de beleggingsportefeuille voor hun rekening. Naast een relatief laag percentage aandelen maakt De Eendragt sinds 2008 ook nog gebruik van een niet-marktwaarde gewogen index. Deze strategie richt zich op maximale diversificatie binnen de beleggingscategorie door de onderlinge correlaties binnen het aandelenuniversum te minimaliseren. De beheerder bereikt hiermee via een puur kwantitatief proces een volatiliteit die op circa tweederde van die van marktwaardegewogen indices ligt, terwijl tegelijkertijd het gemiddelde totale rendement op langere termijn overeenkomt met dat van gangbare indices. Deze aanpak werkt in het bijzonder succesvol bij sterk dalende markten, maar verliest terrein in perioden van snel oplopende koersen. Per saldo werd 2011 afgesloten met een geringe outperformance van 0,4%, voornamelijk het gevolg van een uitstekend resultaat over augustus en het weer inleveren daarvan in oktober. Ofschoon per saldo op lange termijn de marktwaarde gewogen indices niet of nauwelijks worden verslagen, acht De Eendragt deze strategie toch zeer interessant. In termen van rendement/risico wordt immers een substantiële verbetering bereikt.


Een groot deel van het jaar heeft De Eendragt de oorspronkelijk 24% allocatie naar aandelen, teruggebracht door middel van het verkopen van futures. Daarmee werden met succes twee doelen nagestreefd: vermindering van de aandelenpositie en extra rendement generen via de extra opbrengst van de manager ten opzichte van op marktwaardegewogen indices. In de tweede helft van het verslagjaar is een selectieproces ter hand genomen voor de uitbreiding op termijn van de aandelenportefeuille met twee beheerders op het gebied van opkomende markten. Daarmee keert De Eendragt terug naar het pad dat in juni 2008 werd verlaten door de verkoop van de relatief omvangrijke allocatie naar deze beleggingscategorie. Hoewel de vooruitzichten voor de wereldeconomie en daarmee ook voor de nog steeds in belangrijke mate op export georiënteerde opkomende naties eind 2011 niet tot optimisme stemmen, bieden landen met een groeiende en steeds welvarender bevolking aanzienlijk meer potentieel dan regio’s met een afkalvende economische macht, grote overheidsschulden en een vergrijzende populatie, zoals Europa, Japan en wat dat laatste aspect in mindere mate de Verenigde Staten. AANDELENPORTEFEUILLE ULTIMO 2011 Europa


Verenigde Staten

BELEGGINGSPORTEFEUILLE*

PREMIEOVEREENKOMSTEn

20,5

3,0

7,7

1,2

Wereld **

19,1

2,9

Totaal

47,3

7,1

* exclusief portefeuille portable alpha ad € 8,6 ** Europa : 42%, Noord-Amerika : 43%, Azië : 15%

32

IN MILJOENEN EURO'S


Vastgoed Niet-beursgenoteerd vastgoed vormt al sinds 2007 een hoeksteen in de beleggingsportefeuille van De Eendragt. Ondanks de verslechterde vooruitzichten voor veel segmenten blijft dit vastgoed een aantrekkelijke rendement-risico ratio houden. Wel heeft De Eendragt de afgelopen jaren de middelenverdeling binnen deze sector substantieel gewijzigd. In eerste instantie betrof dat de diversificatie vanuit Nederland naar de eurozone. Vervolgens werd de afgelopen twee jaar afscheid genomen van de mandaten voor binnenlandse woningen, kantoren en bedrijfsgebouwen. De portefeuille bestond eind 2011 voornamelijk uit winkels in Nederland en breed gespreide beleggingen in kantoren en bedrijfsgebouwen in een selecte groep eurolanden. Gedurende het verslagjaar heeft vastgoed relatief goed gepresteerd. Vooral de winkels hebben een aantrekkelijk totaal rendement van 6,5 tot 8% opgeleverd. Ondanks afwaarderingen op met name Europese bedrijfsgebouwen wist ook de gemengde europortefeuille nog 3,3% te genereren. Daarmee laat vastgoed opnieuw zien dat het een aantrekkelijk rendement-risico biedt, niet in de laatste plaats vanwege het hoge directe rendement.


Het grote nadeel van deze beleggingen komt voort uit het gebrek aan liquiditeit. Als een slecht jaar valt te verwachten, kan de belegger doorgaans geen afscheid nemen van zijn participaties. Mede daarom heeft De Eendragt de afgelopen jaren het percentage vastgoed in de portefeuille aanzienlijk verkleind tot circa 41% eind 2011. Ook in 2012 zal, zo mogelijk, nog een bescheiden belang worden verkocht in twee fondsen die op lange termijn weinig perspectief bieden. ONTWIKKELING NIET-GENOTEERD VASTGOED 2011

108

106

104

102

100

98 Bron: IPD / ROZ

jan

juni

mrt woningen

winkels

kantoren

33

sep bedrijfsgebouwen

dec eurozone


96

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

VASTGOED PORTEFEUILLES ULTIMO 2011 BELEGGINGSPORTEFEUILLE

PREMIE OVEREENKOMSTEN

29,3

3,9

2,9

0

Niet-beursgenoteerd Nederland Winkels Bedrijfsgebouwen Europa 4,8

0

Gediversifieerd

Winkels

43,8

3,8

Totaal

80,8

7,7



IN MILJOENEN EURO'S

Innovatie In de categorie innovatie brengt De Eendragt alle beleggingen onder die niet behoren tot de traditionele categorieën. In 2011 ging dat om het reeds langer bestaande long-short commodities fonds, CTA managers en een nieuw geselecteerde Global Tactical Asset Allocation (GTAA) strategie. Daarnaast werd intern nog een portable alpha strategie gevoerd (zie aandelen). De allocatie naar innovatieve beleggingen heeft tot doel om ook onder moeilijke omstandigheden voor meer traditionele beleggingscategorieën een bevredigende totale opbrengst te behalen, enerzijds uit het rendement van de innovatieve mandaten zelf en anderzijds door in voorkomende gevallen de negatieve opbrengst van aandelen te compenseren. CTA managers beleggen op basis van trends en andere indicatoren in aandelen, vastrentende waarden, grondstoffen en valuta’s. Gedurende het verslagjaar hebben de CTA beleggingen overeenkomstig de verwachting gepresteerd met een gemiddeld rendement van circa 6,6%. Conform de beoogde doelstelling blijft de correlatie tussen de aangestelde CTA managers laag. Het long/short commodity fund heeft voor het tweede jaar op rij een teleurstellende opbrengst geleverd. Na twee jaar, waarin per saldo rond een nul rendement werd gefluctueerd, verloor dit fonds in september ruim 7%, waardoor de totale opbrengst over 2011 uitkwam op negatief 7,6%. Na een uitgebreid selectieproces, voor het eerst met hulp van een externe consultant, heeft De Eendragt medio 2011 een beheerder van een GTAA mandaat aangesteld. GTAA strategieën trachten geld te verdienen door op basis van beslisregels en/of kwantitatieve modellen te profiteren van relatief korte en lange termijn bewegingen in uiteenlopende financiële markten. Doorgaans gebeurt dat met behulp van futures, al dan niet aangevuld met belegging van het onderpand in vastrentende waarden. Het aantal succesvolle managers blijkt in de praktijk zeer beperkt, terwijl de strategieën veelal nauwelijks waarde of diversificatie toevoegen aan de bestaande beleggingsportefeuille van De Eendragt. Daarnaast hanteren veel succesvolle fondsen onwenselijke toegangsbarrières of onacceptabele kostenstructuren.

34


De eerste aangestelde GTAA beheerder heeft helaas kort na de implementatie van het mandaat een slecht resultaat geboekt in samenhang met de plotselinge wijziging van het beleid van de centrale bank van Zwitserland. Het strikte risicomanagement greep direct in, maar dat beperkte tevens het opwaartse potentieel. Inmiddels lijkt de beheerder weer op de goede weg, waarbij wij nog steeds vertrouwen hebben in diens beleggingsbeleid. Sinds 2009 voert De Eendragt een interne portable alpha strategie. Deze baseert zich op de sterk afwijkende resultaten van de geselecteerde aandelenbelegger ten opzichte van de breed gebruikte, marktwaardegewogen indices. Vooral in volatiele of neerwaarts gerichte markten zorgt deze strategie voor een aanzienlijke reductie van het portefeuillerisico. Ook gedurende het verslagjaar heeft deze aanpak goed gewerkt. Daar staat tegenover dat in sterk opwaarts gerichte aandelen-markten de totale opbrengst wordt geremd. Aangezien De Eendragt na de sterke koersdaling in de nazomer de positie verminderde, had het uiteindelijke resultaat slechts een geringe invloed op het totale rendement van de beleggingsportefeuille.

PREMIE OVEREENKOMSTEN

CTA’s

24,9

2,0

Grondstoffen long-short

11,8

1,8

6,8

0

GTAA Portable alpha Totaal

8,6

0

52,1

3,8

IN MILJOENEN EURO'S Inclusief futurepositie met een onderliggende waarde van € 8,8

Belegd vermogen en rendement De totale beleggingen (inclusief liquide middelen en premieovereenkomsten) stegen gedurende het boekjaar van € 1.255 naar € 1.454 miljoen. Dat kwam vooral door de renteontwikkelingen en de daarmee samenhangende stijging van de matchingportefeuille. Gedurende 2011 hebben de beleggingen een totale opbrengst gegenereerd van € 214,2 miljoen. Onder aftrek van het aan de depotbuffers toekomende rendement van € 0,1 miljoen resulteert, ten opzichte van de actuarieel benodigde oprenting op basis van de door De Eendragt gebruikte rentetermijnstructuur, een positief verschil van € 59,7 miljoen. Daarnaast gaat van de opbrengst € 7,3 miljoen direct naar de algemene reserve solidaire portefeuille. Dat betreft de gerealiseerde boekwinst op de verkochte inflation swaps die tot eind 2010 deel uitmaakten van genoemd vermogensbestanddeel. Het overige batig saldo komt ten gunste van het eigen vermogen van De Eendragt. De totale beleggingsopbrengst, van de depotbuffers, de algemene reserve solidaire portefeuille en het vrij eigen vermogen exclusief de inflation swaps bedroeg 0,1%. De gemiddelde opbrengst van de premieovereenkomsten kwam uit op 4,6%.

35


BELEGGINGSPORTEFEUILLE


INNOVATIEPORTEFEUILLE (FEITELIJKE RISICOPOSITIE) ULTIMO 2011


Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

Beleggingskosten Conform de maatschappelijke behoefte aan zo volledig mogelijke transparantie biedt De Eendragt inzicht in de totale kosten van haar beleggingen. Deze komen volledig ten laste van het bruto rendement. De facto bestaan de beleggingskosten uit drie onderdelen, te weten, de doorberekende bureaukosten van De Eendragt zelf, de kosten van externe administratie en ondersteuning door consultants, alsmede de door de vermogensbeheerders in rekening gebrachte beheerkosten. Alle transactiekosten welke binnen de verschillende portefeuilles worden gemaakt, komen echter tot uitdrukking in het bruto rendement. De bureaukosten behelzen de naar rato toegerekende remuneratie van de medewerkers bij De Eendragt die zich volledig of een deel van hun tijd met beleggingsvraagstukken bezighouden. Hiertoe behoren een full time risicomanager en een portefeuillebeheerder, maar ook medewerkers van de beleggingsadministratie en andere interne ondersteunende personen. Daarnaast gaat het om kosten van informatie, computersystemen, -modellen en software, selectiekosten voor nieuwe mandaten e.d. Tot de administratieve kosten behoren die van het effectenbewaarbedrijf, de banken (transacties) en externe juristen, waaronder notariskosten. De beheerkosten bestaan enerzijds uit vaste en anderzijds uit prestatiegerelateerde vergoedingen. Deze worden bij toekenning van een mandaat contractueel vastgesteld. Ondanks de betrekkelijk geringe omvang van de beleggingsportefeuille van De Eendragt wordt actief en met succes getracht om de beheerkosten zo laag mogelijk te houden. Deze drukken immers het netto rendement. Daar tegenover staat dat de innovatieve beleggingen doorgaans een hogere beheervergoeding vergen, omdat het hier gaat om relatief schaarse capaciteit. Daar staat een aantrekkelijke rendement-risico verhouding na kosten tegenover. Per saldo bedroegen in 2011 de totale beleggingskosten € 3,86 miljoen, ofwel 0,27% van het totale belegde vermogen van € 1.454 miljoen (2010: 0,28%). Deze kosten waren als volgt samengesteld. KOSTEN BELEGGINGEN

Bureaukosten

ALS PERCENTAGE BELEGD VERMOGEN

1,83

0,13

Administratieve kosten

0,18

0,01

Kosten externe beheerders*

1,85

0,13

Totaal

3,86

0,27

* Direct ten laste gebracht van het beleggingsrendement.


KOSTEN IN MILJOENEN

36


Totale opbrengst en risico In de afgelopen 15 jaar heeft De Eendragt nooit een zo hoge totale opbrengst weten te genereren als in 2011. Dankzij het rendement op de matching portefeuille van 20,6% kwam de totale opbrengst van alle beleggingen uit op 17,2%. Bij een risico van 2,8% mag dat uitzonderlijk worden genoemd. Daarnaast droeg ook de verkoop van de inflation swaps bij aan het fraaie resultaat. De beleggingsportefeuille presteerde ogenschijnlijk teleurstellend. Met 0,1% rendement lijkt de opbrengst tegenvallend. Dat dient echter bezien te worden in het kader van een historisch slecht beleggingsjaar, waarin veel zakelijke waarden, aandelen voorop, geld verloren. Voorts zitten in deze beleggingsportefeuille geen obligaties, want daarin is via de matchingportefeuille al ruim 80% van de totale middelen belegd. TOTAAL RENDEMENT 2011 Verplichtingenportefeuille

20,6

–7,5

Vastgoed

4,1

Innovatie

–0,7

Kas

0,9

Totale beleggingsportefeuille

0,1

Totale beleggingsopbrengst Nederlandse pensioenfondsen2)

17,2

8,8

IN PROCENTEN

1)

Inclusief valuta-afdekking

2)

Op basis van meting State Street Global Services Company

Een vergelijking van het rendement van De Eendragt met dat van pensioenfondsen gaat in veel opzichten mank. De Eendragt is immers een verzekeraar met garantiecontracten, die om die reden een heel andere middelenverdeling heeft dan pensioenfondsen welke de pensioenen in voorkomende gevallen kunnen verminderen (afstempelen). Het afwijkende beleggingsbeleid levert per jaar dus een totaal andere opbrengst op dan die van het gemiddelde Nederlandse pensioenfonds, zoals door het WM Universum weerspiegeld. Desalniettemin blijft het interessant om op lange termijn beide strategieën te vergelijken, temeer daar andere verzekeraars hierin geen inzicht verschaffen. De aanpak van De Eendragt leidt tot een aanzienlijk hoger gemiddeld rendement in combinatie met een veel lagere volatiliteit en nauwelijks jaren van negatieve opbrengst. Dat biedt verzekerden een substantieel betere bescherming tegen de schokken op de financiële markten. Sinds de start van de huidige beleggingsstrategie in 2006, toen De Eendragt van pensioenfonds over ging naar levensverzekeraar, bedroeg de gemiddelde totale opbrengst ruim 8% tegenover 4,3% voor het WM Universum. Dit relatief en absoluut hoge

37


Aandelen1)


Beleggingsportefeuille

Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

percentage is vooral te danken aan het ontbreken van koersverliezen. Zo werd in 2008 door De Eendragt een totale opbrengst behaald van 4,4%, terwijl het gemiddelde Nederlandse pensioenfonds 16,6% verloor. RENDEMENT DE EENDRAGT EN GEMIDDELD NEDERLANDS PENSIOENFONDS

225

200

175

150

125

100 02

03

04

05

06

07



De Eendragt

08

09

10

11

WM Universum

De volatiliteit, de standaarddeviatie, van de totale beleggingen bedroeg eind 2011 2,8%, minder dan de beweeglijkheid van Nederlandse staatsleningen. Voor alleen de beleggingsportefeuille kwam de volatiliteit eind van het verslagjaar uit op 4,7%. Dit percentage ligt, ondanks de grote uitslagen op de financiële markten in vergelijking met 2010 nauwelijks boven het niveau van de voorgaande periode.

38


Onderstaande grafiek laat een vergelijking zien tussen de middelenverdeling in geld en in risico ultimo 2011. Daaruit valt goed te zien hoe groot het aandelenrisico is ten opzichte van de allocatie. Dit verklaart mede waarom De Eendragt een relatief bescheiden bedrag in aandelen belegt. Tevens blijkt hieruit welk diversificatie-effect de gekozen middelenverdeling heeft op het totale risicoprofiel van de beleggingsportefeuille. MIDDELENVERDELING EN RISICOVERDELING BELEGGINGSPORTEFEUILLE ULTIMO 2011 100%

80%

60%

40%

20%

0% middelen

risico innovatie

kas


vastgoed

39


aandelen



Jaarverslag

JAARVERSL AG 2011

ONT WIKKELINGEN NA BA L ANSDATUM Voor de te hanteren rekenrente in de TRT is door DNB begin dit jaar aangegeven dat toestemming gevraagd kan worden uit te gaan van de gemiddelde rentecurve over de laatste drie maanden van 2011 in plaats van de rentecurve op 31 december 2011. De Eendragt heeft deze toestemming aangevraagd en verkregen. De Directie heeft evenwel besloten om conform andere levensverzekeraars geen gebruik te maken van de aangepaste rentetermijnstructuur en de rentecurve van eind 2011 te gebruiken. Bij toepassing van de gemiddelde rentecurve zou de toetsvoorziening € 36,9 miljoen lager uitkomen dan bij de nu gebruikte rentetermijnstructuur per jaarultimo. Standard & Poor heeft Frankrijk en Oostenrijk afgewaardeerd van AAA naar AA+. De voor de ECB curve bepalende hoogste kredietstatus van Fitch bleef echter gehandhaafd, terwijl financiële markten, daartoe gesteund door nieuwe maatregelen van de ECB, eerder Franse en Zuid-Europese staatsleningen kochten dan een hogere rente eisten voor de neerwaartse bijstelling. Vooral de door de ECB in het leven geroepen LTRO (Long Term Refinancing Operations), een driejarige kredietfaciliteit voor banken, waarvan massaal gebruik werd gemaakt, zorgde voor grote vraag naar hoogrentende staatsleningen en een substantiële daling van de renteverschillen met Duitsland en Nederland. Daarmee werd ook een deel van de in 2011 behaalde resultaten op de matching portefeuille teniet gedaan. Vooruitzichten De Eendragt is 2012 met een solide solvabiliteit begonnen. De onderneming bevindt zich daarmee in een relatief gunstige positie om nieuwe verzekerden aan te trekken, waartoe ook haar unieke propositie alle aanleiding geeft. Om de groei op lange termijn te kunnen continueren, krijgt versterking van het eigen vermogen verdere aandacht, waarbij verschillende varianten nader zullen worden uitgewerkt. Bij De Eendragt blijven onder alle omstandigheden de belangen van de verzekerden voorop staan, zonder die van andere stakeholders uit het oog te verliezen. De Directie, daarin volledig gesteund door de Raad van Commissarissen en alle medewerkers, ziet de toekomst met vertrouwen tegemoet. Amsterdam, 24 mei 2012 Directie P.D.H. Menco A. Nieuwenhuizen

40


41 Jaarrekening

2011


JAARREKENING DE EENDRAGT PENSIOEN N.V. Jaarverslag 2006

JA ARVERSL AG 2011

BA L ANS

na resultaatbestemming

ACTIVA Beleggingen

Noot*

2011

2010

1

Jaarrekening

Overige financiële beleggingen Aandelen in vastgoedfondsen

80.816

Aandelen

55.902

66.267

Obligaties

1.180.698

1.007.130

Hypotheken

3.594

2.548

Deposito’s

18.000

0

Innovatie

34.255

28.345

Derivaten

20.406

0 1.393.671


1.188.690

Beleggingen voor risico polishouders Vastgoed

7.665

4.849

Aandelen

7.061

7.279

Obligaties

27.814

22.419

Innovatie

3.005

2.429

Liquide middelen


84.400

Vorderingen en overlopende activa

12.743

2

15.098 58.288

52.074

2.795

3.165

Liquide middelen

3

2.386

35.701

Totaal

1.457.140

1.279.630


*Toelichting vanaf blz. 64

Waar van toepassing zijn in de jaarrekening voor vergelijkingsdoeleinden de cijfers 2010 aangepast.

42

Jaarverslag 2006

na resultaatbestemming

Eigen vermogen

4

Gestort en opgevraagd kapitaal

2011

2010

45

45

Algemene reserve Solidaire Portefeuille

50.450

13.891

Overige reserves

139.197

99.950

Technische voorzieningen

5

189.692

Voorziening verzekeringsverplichtingen

1.166.925

1.037.189

58.288

52.074

1.225.213

1.089.263

Voorziening verzekeringen waarvan polishouders het beleggingsrisico dragen Voorziening winstdeling

Totaal Technische voorzieningen

Derivaten

1

113.886

1.101

1.088 1.226.314

1.090.351

0

21.320

Overige schulden en overlopende passiva

6

41.134

54.073

Totaal

1.457.140

1.279.630



Jaarrekening

Noot*

*Toelichting vanaf blz. 64

43


PASSIVA

JA ARVERSL AG 2011

winsten verliesrekening



Jaarrekening

TECHNISCHE REKENING LEVENSVERZEKERING

2011

2010

Verdiende premies eigen rekening

7

Brutopremies

49.663

53.793

Koopsommen

1.957

126.555

Waardeoverdrachten (inkomend)

7.311

4.212

Uitgaande herverzekeringspremies eigen rekening

-40

11

Opbrengsten uit beleggingen

8

Vastgoedfondsen

4.432

5.739

Overige beleggingen

43.553

41.924

Gerealiseerde winst op beleggingen

20.788

Niet-gerealiseerde winst op beleggingen

9

Uitkeringen eigen rekening

Bruto

-48.566

-47.593

Waardeoverdrachten (uitgaand)

-7.595

-2.290

Wijziging overige technische voorzieningen eigen rekening

58.891

184.571

3.930 68.773

51.593

180.340

77.935

-56.161

-49.883

Voorziening voor levensverzekering

5

-135.950

-298.646

Winstdeling en kortingen

10

-323

-2.993

Bedrijfskosten

11

Beheers- en personeelskosten, afschrijving bedrijfsmiddelen

Beleggingslasten

12

Beheerskosten en rentelasten

-179

Gerealiseerd verlies op beleggingen

-772

Niet-gerealiseerd verlies op beleggingen

13

Aan niet-technische rekening toegerekende opbrengst uit beleggingen

Resultaat technische rekening levensverzekering

Toegerekende opbrengsten uit beleggingen overgeboekt van technische rekening

Andere baten en lasten

Resultaat

Toelichting vanaf blz. 74

44

-4.734

-4.784

-193 -6.998

-951

-7.191

-33.954

-38.758

-3.730

-1.285

72.201

-89.441

3.730

1.285

-125

58

75.806

-88.098


Jaarverslag 2006

k asstroomoverzicht

Kasstromen uit pensioenuitvoeringsactiviteiten

Bijdragen van werkgevers en werknemers Van herverzekeraar ontvangen uitkeringen Ontvangsten wegens overgenomen verplichtingen Betaalde premies herverzekering Uitgaven wegens overgedragen verplichtingen Uitgekeerde pensioenen Afkopen Pensioenuitvoerings- en administratiekosten

2010

35.716

154.348

6

47

7.169

3.268

-47

-26

-6.865

-2.290

-48.440

-47.487

-116

-94

-4.644

-5.040

-17.221

102.726

Kasstromen uit beleggingsactiviteiten Directe beleggingsopbrengsten

45.285

44.125

Verkopen en aflossingen van beleggingen

330.930

90.278

Aankoop beleggingen

-392.130

-235.976

-179

-193

Kosten van vermogensbeheer

-16.094

-101.766

Mutatie liquide middelen

-33.315

960

Saldo begin boekjaar

35.701

34.741

Saldo einde boekjaar

2.386

35.701

Jaarrekening

2011

45


Het kasstroomoverzicht is gepresenteerd volgens de directe methode met een onderverdeling naar kasstromen uit pensioenuitvoerings- en beleggingsactiviteiten. Met het kasstroomoverzicht wordt inzicht gegeven in de inkomende en uitgaande kasstromen van de vennootschap. De mutaties in zowel debiteuren als crediteurensaldi zijn verantwoord in de kasstroomcategorieën.



JA ARVERSL AG 2011

actuariËle resultatenanalyse Onderstaande tabel geeft een specificatie van het actuariële resultaat:

2011 VOORZIENING WINStDeLING

RESULTAAT

TOTAAL

Verschil ontvangen en actuariële premie

-13.246

0

0

-13.246

-10.009

Inkomende waardeoverdrachten

-142

0

-6

-148

-839

2.506

-116

-2.390

0

0

168

0

70.282

70.450

-30.980

Correctie vorig boekjaar Overrente

Jaarrekening

2010

DEPOT BUFFERS

Resultaat op arbeidsongeschiktheid

0

-426

-306

-732

1.101

Resultaat op administratiekosten

0

-46

-37

-83

-391

Resultaat op overlijden

0

789

1.907

2.696

1.640

Indexatie

0

0

-15

-15

-5.686

Garantievoorziening

0

0

369

369

-305

730

0

566

1.296

-105

Bijdrage door inbreng

0

0

7.422

7.422

8.451

Toename solvency

0

0

11.421

11.421

12.134

Uitgaande waardeoverdrachten

Overig

431

-47

-1.892

-1.508

-2.577

Technische winstdeling

141

-141

0

0

0

0

0

-11.515

-11.515

-68.485

-9.412

13

75.806

66.407

-96.051

Toereikendheidstoets Totalen




Toelichting vanaf blz. 78

46

47



TOELICHTING JAARREKENING

2011

Jaarverslag 2006


Toelichting jaarrekening 2005 Toelichting Jaarrekening

JA ARVERSL AG 2011

48

Statutaire zetel en adres De Eendragt Pensioen N.V. is zowel statutair gevestigd als zetelhoudende te Amsterdam aan De Boelelaan 7, postcode 1083 HJ, telefoon 020-7167301.

Jaarverslag 2006

A L GEMEEN

Activiteiten De activiteiten van De Eendragt Pensioen N.V. bestaan uit de uitoefening van het levensverzekeringsbedrijf als bedoeld in de Wet financieel toezicht (Wft) zoals van kracht geworden op 1 januari 2007.

De aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. zijn 100% eigendom van Stichting De Eendragt Pensioen. Grondslagen voor waardering en resultaatbepaling Inleiding De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek en met inachtneming van de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving. Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s. Waar nodig zijn de cijfers over 2010 aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. In deze jaarrekening is dat voor 2010 gebeurd voor een door DNB gevraagde extra toevoeging aan de voorzieningen van € 24,6 miljoen, zoals beschreven op blz. 22 van het jaarverslag, en voor de verbijzondering van de beleggingen voor risico van polishouders. Rentetermijnstructuur De voor de berekening van de voorzieningen verzekeringsverplichtingen en de toereikendheidstoets gebruikte rentetermijnstructuur wordt vanaf 2008 gebaseerd op de

49


Op 14 maart 2006 heeft De Nederlandsche Bank aan de N.V. formeel de vergunning verstrekt als bedoeld in artikel 24, eerste lid van de toenmalige Wtv 1993, voor het uitoefenen van het levensverzekeringsbedrijf in de branches 1 (Levensverzekering Algemeen), 3 (Levensverzekering verbonden met beleggingsfondsen), en 7 (Beheer van collectieve pensioenfondsen) als bedoeld in artikel 16 van de Wtv 1993.


Groepsverhoudingen Stichting Pensioenfonds De Eendragt heeft per 17 februari 2006, maar met terugwerkende kracht tot 1 januari 2006, De Eendragt Pensioen N.V. afgesplitst, waarbij alle bezittingen en verplichtingen van het pensioenfonds geruisloos naar de naamloze vennootschap zijn overgegaan. De Stichting heeft op hetzelfde moment haar statuten gewijzigd met als gevolg dat zij haar doelstelling heeft veranderd van pensioenfonds naar aandeelhouder van alle aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. Ook is op hetzelfde moment haar naam gewijzigd in Stichting De Eendragt Pensioen.

JA ARVERSL AG 2011


AAA euro staatsobligatiecurve, zoals gepubliceerd door de Europese Centrale Bank (ECB), hierna genoemd ECB curve. Voor de voorzieningen verzekeringsverplichtingen in de depots en de solidaire portefeuille wordt bij het toepassen van de ECB-curve rente vanaf 30 jaar constant geacht op die van 30 jaar. Voor de toereikendheidstoets wordt de rente vanaf 30 jaar vastgesteld conform de door DNB aangegeven methodiek, waarbij de curve vanaf 30 jaar wordt berekend met de éénjaars forward gebaseerd op de 29 en 30 jaar rente. Begin januari 2012 bood DNB verzekeringsmaatschappijen de mogelijkheid om de Rentetermijnstructuur per ultimo 2011 te berekenen met de gemiddelde rente over de periode 1 oktober tot en met 31 december 2011. Deze ECB curve ligt boven de eindejaarcurve. De Eendragt heeft toestemming ontvangen van DNB om van de aangepaste curve gebruiken te maken voor de berekening van haar Voorziening Verzekeringsverplichtingen, doch heeft besloten daarvan geen gebruik te maken. Risico’s Risico’s vormen een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering van De Eendragt en daarom ziet de vennootschap risicomanagement als één van de kerncompetenties van haar organisatie. Het risicomanagement heeft zijn weerslag op alle managementactiviteiten en vormt een hoeksteen van het controleproces. De vennootschap bewaakt het algehele risicoprofiel en streeft daarbij naar een goede balans tussen risico, rendement en kapitaal. Het risicomanagement is gericht op het duurzaam beschermen van de financiële positie van De Eendragt en die van zowel de verzekerden als de verzekeringnemers. In deze risicoparagraaf worden de belangrijkste risico’s uiteengezet die De Eendragt onderkent en de manier waarop haar risicomanagement daarop is afgestemd. Hieronder wordt uitgebreid ingegaan op de door De Eendragt genomen risicobeperkende maatregelen. Solvabiliteitsrisico Het belangrijkste risico voor De Eendragt betreft het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat voldoende vermogen ter dekking van de pensioenverplichtingen ontbreekt. Daardoor zou de continuïteit van het levensverzekeringsbedrijf in gevaar komen. Hiermee verband houdend zorgt De Eendragt voor tenminste een toereikende solvabiliteit conform de eisen van de DNB. Het eigen vermogen van De Eendragt bestaat uit zowel de algemene reserve solidaire portefeuille als het overige eigen vermogen van de verzekeraar. Eind 2011 bedroeg de feitelijke solvabiliteit op basis de ECB curve € 189,7 miljoen. De wettelijk vereiste solvabiliteit bedroeg per deze datum € 49,7 miljoen.


Actuariële risico’s Actuariële risico’s betreffen de aan de verzekeringsactiviteiten verbonden risico’s. Overlevingsrisico De Eendragt gebruikt voor het berekenen van de verzekeringsverplichtingen en de financieringslasten in principe de meest recente overlevingstafel voor de Nederlandse bevolking. In de jaarlijkse toereikendheidstoets wordt de benodigde voorziening berekend met

50

Jaarverslag 2006

de door het Actuarieel Genootschap gepubliceerde generatietafel, de mogelijk door de toezichthouder gegeven aanwijzingen en met gebruikmaking van de mogelijkheid tot bijstelling op basis van ervaringscijfers. Deze voorziening wordt gecorrigeerd met de verwachting (best estimate) ten aanzien van kostenmarge, te ontvangen garantieopslagen en arbeidsongeschiktheid. Kostenrisico In de voorziening verzekeringsverplichtingen is een voorziening opgenomen voor toekomstige administratie- en excassokosten. Overlijdensrisico De Eendragt heeft het excessieve overlijdensrisico herverzekerd op stop loss basis. Deze herverzekering dekt de totale overlijdensschade in enig kalenderjaar die de zogenaamde prioriteit overtreft. Deze bedraagt voor De Eendragt € 2,25 miljoen. Per jaar beloopt de maximum uitkering € 20 miljoen en per verzekerde € 2 miljoen. De verzekering is per 31 december 2011 beëindigd.

Beleggingsrisico’s De Directie van De Eendragt stelt in nauw overleg met de Beleggingscommissie het jaarlijkse beleggingsplan vast, ingebed in lange termijn scenario’s. Daarin wordt een onderscheid gemaakt tussen de beleggingsportefeuille die tegenover de met de ondernemingen contractueel aangegane verplichtingen en de minimaal vereiste solvabiliteit staat, de matchingportefeuille, en de overige vermogenstitels, de zogeheten beleggingsportefeuille. Deze bevat de middelen van de algemene reserve solidaire portefeuille, de depotbuffers, de premieovereenkomsten en het eigen vermogen van De Eendragt zelf. Daarnaast bestaat nog een geheel in liquide middelen ondergebracht risicovrij bedrag. Centraal in het beleggingsplan staat de beheersing van risico’s. Voor de matchingportefeuille gaat het dan vooral om het rentegevoeligheidsrisico en in mindere mate om het tegenpartijrisico. Ten aanzien van de beleggingsportefeuille betreft dat

51


Toeslagrisico De Eendragt heeft voor de solidaire portefeuille een voorwaardelijk toeslagbeleid. De pensioenen van de gepensioneerden en de gewezen deelnemers worden verhoogd als de algemene reserve solidaire portefeuille dit toelaat. De Directie neemt hierover na overleg met de RvC jaarlijks een besluit. Ultimo verslagjaar bedroeg de algemene reserve solidaire portefeuille € 50,5 miljoen. De balansvoorziening verzekeringsverplichtingen betreffende de solidaire portefeuille bedroeg € 797,5 miljoen. Op basis van deze verhoudingen heeft de Directie besloten om in 2012 geen toeslag te verlenen.


Terrorismerisico Naast een gewoon overlijdensrisico bestaat de kans dat door een terroristische aanslag een onverwacht grote overlijdensschade optreedt. Sinds 2007 is dit risico herverzekerd via de Nederlandse Herverzekeringsmaatschappij voor Terrorismeschade. Bij overlijdensschade door terrorisme is de uitkering aan verzekerden gelimiteerd tot het bedrag dat uit hoofde van de herverzekering wordt ontvangen.

JA ARVERSL AG 2011

vooral de koers-, valuta- en liquiditeitenrisico’s. Door spreiding van het vermogen en vaststelling van de risicolimieten waarbinnen het beleggingsbeleid moet plaatsvinden, maar vooral door rigoureuze risicoanalyse en bewaking vindt beheersing van risico’s plaats. De Eendragt hanteert daarbij een betrouwbaarheidsinterval van 99,5% voor alle marktrisicoberekeningen. Voor niet-lineaire producten is met behulp van een gespecialiseerde consultant een methode ontwikkeld om deze mee te nemen in de risicomodellen. Door de gehanteerde middelenverdeling streeft De Eendragt naar een positieve totale opbrengst van de beleggingen onder alle omstandigheden. Binnen de portefeuille bevinden zich daartoe alternatieve beleggingen die in het verleden steeds een hoge totale opbrengst hebben laten zien in de jaren dat aandelen juist sterke koersverliezen leden. Ook het hoge percentage niet-genoteerd vastgoed zorgt voor stabiliteit. In de afgelopen hectische jaren heeft deze strategie zich reeds bewezen. Eind 2011 bedroeg de ex post standaarddeviatie van de totale beleggingen 2,8% en van de beleggingenportefeuille 4,7%. De attributie van dit risico over de verschillende beleggingscategorieën zag er ultimo 2011 als volgt uit. RISICO ATTRIBUTIE BELEGGINGSPORTEFEUILLE ULTIMO 2011 BELEGGINGSPORTEFEUILLE

Aandelen

37,6

Vastgoed

47,6

Innovatie

14,8



Totaal

100,0 IN PROCENTEN

Beleggingscommissie Teneinde het beleggingsbeleid voor zowel de RvC als de verzekerde ondernemingen te beoordelen en te controleren heeft De Eendragt een Beleggingscommissie, bestaande uit drie externe deskundigen en twee afgevaardigden van de verzekerde ondernemingen. Deze komt tenminste vijf maal per jaar bijeen om over het beleggingsbeleid met de Directie van gedachte te wisselen, het jaarlijkse beleggingsplan te beoordelen en te toetsen of de Directie de in het beleggingsplan neergelegde afspraken nakomt en of de uitkomsten van het beleggingsbeleid in lijn blijven met de ex ante aannames voor rendement en risico. Zou een structurele afwijking plaatsvinden, dan koppelt de Beleggingscommissie die terstond terug naar de Directie en de RvC. Zo nodig vindt tussentijdse bijstelling van het beleggingsbeleid plaats. Eens per jaar brengt de voorzitter van de Beleggingscommissie uitvoerig rapport uit over diens bevindingen aan de RvC, terwijl hij daarnaast tezamen met de riskmanager zitting heeft in een door de RvC gevormd comité dat zich meer diepgaand informeert over het gevoerde en voorgenomen beleggingsbeleid.

52

53

Jaarverslag 2006


Rentegevoeligheidrisico De Eendragt waardeert de voorziening verzekeringsverplichtingen op marktrente. Met toestemming van DNB, formeel verleend op 3 maart 2009, hanteert De Eendragt daartoe sinds eind 2008 de door de ECB berekende rentetermijnstructuur op basis van de AAA euro staatsobligatiecurve. De rentetoevoeging aan de verzekeringsverplichtingen op basis van deze rentetermijnstructuur is aan de verzekeringnemers gegarandeerd. Sinds 2006 wordt gestreefd naar een zo volledig mogelijke afdekking van het rentegevoeligheidsrisico van de cashflow van de toekomstige verzekeringsverplichtingen. De gekozen strategie is doorgerekend in ALM verband en onderzocht voor uiteenlopende scenario’s (stress tests). Inmiddels heeft de interne risicomanager een eigen, door een extern deskundige gevalideerd model ontwikkeld om de afdekking nauwkeurig op dagbasis te volgen en zo nodig bij te stellen. De afdekkingsportefeuille bestaat eind 2011 nog uitsluitend uit Nederlandse (46,5%) en Duitse staatsleningen (53,5%), waarvan de rentegevoeligheid voor verschillende looptijden zo veel mogelijk aansluit bij de toekomstige cashflow van de verplichtingen. Aangezien voor het langste eind van de curve, met een looptijd boven dertig jaar, geen passende obligaties bestaan, heeft De Eendragt sinds 2010 dit gedeelte afgedekt met een zogeheten Total Return Swap (TRS). Feitelijk wordt extra rentegevoeligheid bijgekocht zonder dat daartoe de benodigde middelen vanuit de verzekerde ondernemingen aanwezig zijn. Ter financiering heeft De Eendragt een overeenkomst met een gerenommeerde Nederlandse bank. Twee maal per jaar vindt een herijking plaats van de korte rente op basis van de euribor tarieven, terwijl de obligatiepositie gehandhaafd blijft. Door middel van wekelijkse uitwisseling van onderpand vindt verrekening plaats tussen de totale opbrengst van de korte en de lange kant van de swap. Een onafhankelijke, deskundige partij verzorgt dit zogeheten collateral management. Conform afspraken met de RvC zal de omvang van de TRS strategisch maximaal 20% van de balans bedragen (ultimo 2011: 8,8%).


Risicomanagement De Eendragt heeft een gespecialiseerde risicomanager, wiens taken het ex ante en ex post beoordelen en bewaken van alle beleggingsrisico’s omvat. Deze functionaris beschikt over een geavanceerd, deels in eigen beheer ontwikkeld integraal risicomodel dat nauw samengaat met modellen om het gerealiseerde rendement en risico te meten en te analyseren. Tevens staan modellen en middelen ter beschikking om de afdekking van het renterisico op dagbasis te kunnen monitoren en bijstellen. Alle externe beheerders worden voortdurend gevolgd op individuele basis en wat betreft hun invloed op de totale beleggingsportefeuille. In het verslagjaar is bovendien een systeem voltooid om alle beleggingen in de verschillende mandaten te integreren in één volledig transparant, accumulatief systeem, zodat van iedere beleggingscategorie nauwkeurig inzicht bestaat in de allocatie en de bijdrage aan het totale risicobudget. De risicomanager draagt ook zorg voor het deel van de rapportages aan DNB dat met de beleggingskant samenhangt. Tezamen met de actuaris verzorgt hij de input van de rapportages in aanloop tot Solvency II. Verder bewaakt hij, in samenwerking met een gespecialiseerde externe consultant, de afdekking van de verplichtingen. Het risicomanagement vormt een centrale activiteit binnen de beleggingsafdeling van De Eendragt, niet in de laatste plaats omdat het hele beleggingsbeleid wordt opgebouwd vanuit risicobeheersing.

JA ARVERSL AG 2011



Aan het eind van het verslagjaar bedroeg het afdekkingspercentage 99,1% van de verplichtingen plus solvabiliteitsopslag, wat niet sterk afwijkt van het jaargemiddelde. Indien de rentecurve met 1 basispunt wijzigt, vertaalt zich dat in een matchingresultaat van circa € 18.500,-. Een bijzondere vorm van rentegevoeligheidsrisico ontstaat door onzekerheid over de kredietstatus van landen die deel uitmaken van de door De Eendragt voor haar rentetermijnstructuur gebruikte AAA ECB curve. Indien landen als Frankrijk en Oostenrijk hun status van beste debiteur volgens Fitch verliezen, zou dat betekenen dat zij uit de gebruikte ECB curve vallen. Aangezien deze landen een hogere rente hebben dan de overblijvende debiteuren, zou dat tot gevolg hebben dat de ECB curve schoksgewijs daalt. Dan nemen de verplichtingen toe, terwijl de beleggingen qua waarde niet wijzigen. Dit matchingrisico valt niet af te dekken, omdat geen enkele tegenpartij daartoe bereid is, maar ook omdat in dat geval het risico optreedt van een nieuwe schok op de interbancaire markt. Terugdraaien van de ingenomen positie ter compensatie van de optredende matchingverliezen zou onmogelijk kunnen blijken. Daarbij gaat het ook om een aanzienlijk bedrag gezien de omvang van de matchingportefeuille van De Eendragt. Ten slotte leert de situatie rond de redding van Griekenland dat de politiek gaande het spel de spelregels kan wijzigen, waardoor een gedachte afdekking van risico in de praktijk een illusie kan blijken. Tegenpartijrisico Zoals onder de voorgaande paragraaf reeds opgemerkt, heeft De Eendragt Total Return Swaps met een Nederlandse bank als tegenpartij. Door de wekelijkse verrekening van waardeverschillen, en in uitzonderlijke situaties zelfs tussentijds, loopt De Eendragt hierop een minimaal tegenpartijrisico. Wel zou het in extreme gevallen kunnen voorkomen dat een tegenpartij niet meer in staat blijkt om aan zijn verplichtingen te voldoen. In die situatie zal weliswaar nauwelijks verlies optreden op de derivatenpositie zelf, maar moet deze wellicht in een slecht functionerende markt worden hernieuwd. De posities worden doorlopend bewaakt door een daartoe geëquipeerde consultant. De Eendragt ontvangt maandelijks een uitgebreide rapportage en krijgt zo nodig tussentijdse verslaglegging. Via de custodian kan het onderpand dagelijks worden gevolgd. In 2011 hebben zich geen problemen voorgedaan. Ten aanzien van uitgezette gelden voert De Eendragt een spreidingsbeleid, waarbij deposito’s uitsluitend bij zeer kredietwaardige banken uitstaan. Ieder kwartaal vindt een herijking plaats van de solvabiliteit van de betreffende banken en zo nodig worden de uitgezette middelen herverdeeld. Kredietrisico De Eendragt heeft geen bedrijfsleningen in portefeuille en loopt daarmee dus geen risico. Wel komt debiteurenrisico voort uit mogelijke premieachterstanden bij verzekeringnemers. Teneinde dit risico te minimaliseren, maakt De Eendragt onderscheid tussen verzekerde ondernemingen met een depotbuffer en bedrijven die dat niet hebben. Alle verzekerde ondernemingen dienen in principe de hele voorschotpremie op 1 januari van ieder jaar volledig te voldoen. Voor ondernemingen met een depotbuffer gebeurt dat door deze buffer met het benodigde bedrag te belasten ten gunste van de voorziening verzekeringsverplichtingen. Tijdens het jaar loopt de ontvangen premie weer in de buffer.

54

Jaarverslag 2006

Ondernemingen die niet over een depotbuffer beschikken, dienen hun volledige pensioenpremie bij vooruitbetaling te voldoen. Teneinde de inning van de premie verder te stroomlijnen, is de procedure van notavervaardiging, betalingsherinneringen en incassobeleid in het verslagjaar aanzienlijk aangescherpt en gestructureerd. Vanaf 2012 ontvangen alle verzekerde ondernemingen aan het begin van het jaar een nota voor de verschuldigde premie over de betreffende periode. Tevens wordt een strikt incassobeleid gevoerd. Bovendien is rente verschuldigd over niet tijdig ontvangen bedragen. Verder worden sinds 2010 alle ondernemingen die zich bij De Eendragt willen verzekeren vooraf door een gespecialiseerde kredietbeoordelaar onderzocht. Dit gebeurt aan de hand van openbare informatie. Indien een onderneming in surseance raakt of failliet gaat, ontvangt De Eendragt de mogelijk achterstallige premie gedurende een overbruggingsperiode van het UWV. Ook de spreiding over per ultimo verslagjaar 50 ondernemingen mitigeert het kredietrisico aanzienlijk.

Een belangrijk liquiditeitsrisico komt voort uit het mogelijk disfunctioneren van financiële markten, zoals tussen september 2008 en maart 2009 en eind 2011. Niet alleen kunnen ook zeer liquide producten als staatsleningen, valutatermijncontracten en renteswaps onder dergelijke omstandigheden plotseling onverhandelbaar blijken, ook een normale waardering van deze vermogenstitels wordt gefrustreerd. Met name richting toezichthouders geeft dat een volledig vertekend beeld van de waarde van de beleggingen en de solvabiliteit van de onderneming. Een dergelijke situatie kan resulteren in beslissingen die de belanghebbenden, noch de ontwikkeling van de organisatie ten goede komen. Naast de directe beschikbaarheid van voldoende middelen heeft De Eendragt de mogelijkheid om haar geldstromen met een relatief hoge mate van zekerheid te

55


Liquiditeitsrisico Waar de overige risicocomponenten vooral de langere termijn betreffen (de solvabiliteit), gaat het bij liquiditeitsrisico’s om de kortere termijn. De beleggingen van De Eendragt zijn grotendeels zeer liquide. Alle posities met uitzondering van die in niet-beursgenoteerd vastgoed, kunnen binnen één maand geliquideerd worden om middelen vrij te maken. De totale omvang van de niet direct beschikbare posities bedroeg per ultimo 2011 € 80,8 miljoen (eind 2010: € 84,2 miljoen). De Eendragt heeft de afgelopen drie jaar het illiquide deel van de beleggingsportefeuille met circa dertig procentpunt teruggebracht. In de tegenover de verplichtingen staande beleggingen zitten geen illiquide bestanddelen.


Valutarisico De verplichtingen van De Eendragt luiden alle in euro. Zodra een belegging gepaard gaat met buitenlandse valuta, ontstaat daaruit risico. Uit wetenschappelijke studies blijkt dat tegenover dit risico op lange termijn geen opbrengst staat die, voor zover al aanwezig, de kans op verliezen compenseert. Daarom heeft De Eendragt het valutarisico van alle belangrijke valuta waarin posities bestaan volledig afgedekt. Afdekking vindt plaats door vermogensbeheerders die in buitenlandse valuta beleggen met behulp van termijncontracten met een looptijd van één maand.

JA ARVERSL AG 2011

prognosticeren. De maandelijkse pensioenbetalingen en premieontvangsten zijn bekend, terwijl verzekeringnemers contractueel een opzegtermijn van tenminste twee maanden in acht moeten nemen. Het resterende potentiële risico komt vooral van waardeoverdrachten. Gezien de breed gediversifieerde cliëntenkring, het toenemend aantal actieven ten opzichte van slapers en de aangescherpte regelgeving lijkt dit risico echter gering.



Operationeel risico Het risico van een onjuiste afwikkeling van transacties, fouten in de verwerking van gegevens, het verloren gaan van informatie, fraude en dergelijke worden door De Eendragt beheerst door het stellen van hoge kwaliteitseisen aan de organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn op het gebied van interne organisatie, procedures, processen en controles, kwaliteit van geautomatiseerde systemen, enzovoorts. De accountant voert jaarlijks controle uit op de processen bij De Eendragt zelf en rapporteert daarover aan de Directie. De RvC bespreekt deze rapportage in haar vergaderingen. Alle procedures bij de pensioenadministratie zijn omschreven, terwijl het hoofd van de afdeling toeziet op naleving daarvan. De Directie ziet weer toe op het hoofd pensioenadministratie. Alle geautomatiseerde systemen voor de pensioenadministratie worden voor invoering uitvoerig getest in een afgescheiden omgeving en pas in gebruik genomen na goedkeuring. Dagelijks vindt een backup plaats van alle in de computersystemen aanwezige informatie. De daartoe gebruikte tapes worden voor een lange periode bewaard in een kwalitatief hoogwaardige datakluis, terwijl eind van iedere maand tevens een volledige backup extern in bewaring wordt gegeven. De cruciale systemen en data zijn bovendien via een extern online backupsysteem gewaarborgd. Alle centrale computers zijn beschermd tegen storingen in de stroomvoorziening en kunnen zo nodig direct door een andere server worden overgenomen. Hiervoor gelden nauw omschreven noodprocedures. De accountant heeft een uitgebreid onderzoek gedaan naar de kwetsbaarheid van de informatie technologie infrastructuur. Hieruit bleken geen ernstige tekortkomingen. Jaarlijks vindt een IT scan plaats. Het systeembeheer zelf gebeurt voor een deel door een externe organisatie, waarbij de toegangsrechten voor de interne automatiseringsmedewerkers beperkingen kennen. De Eendragt heeft haar personeelsbezetting de laatste jaren aanzienlijk versterkt, waardoor de organisatie veel minder kwetsbaar is geworden voor uitval van medewerkers. Alle essentiële functies binnen de organisatie hebben inmiddels een bezetting van tenminste twee personen. Dat neemt echter niet weg dat de hoge kwaliteit, creativiteit en vooral ook de langjarige ervaring van de medewerkers moeilijk op korte termijn te vervangen valt. Systeemrisico Tegen systeemrisico’s, waarbij het mondiale financiële systeem (de internationale markten) niet langer naar behoren functioneert, bestaan geen afdekkingsmogelijkheden. Per definitie gaat het immers om onvoorspelbare gebeurtenissen. Wel heeft De Eendragt er alles aan gedaan om de invloed van zulke omstandigheden op de verzekerden en de bedrijfsvoering tot het minimum te beperken. Dat komt tot uitdrukking in de zo nauwkeurig mogelijke afdekking van het renterisico en een beleggingsbeleid dat zich richt

56

Communicatierisico Naast de hierboven genoemde individuele communicatie ziet De Eendragt via procedures en geautomatiseerde processen strikt toe op de collectieve informatieverstrekking. Enerzijds betreft dat de tijdige en juiste toezending van duidelijke en begrijpelijke al dan niet wettelijk verplichte informatie, zoals het Uniform Pensioenoverzicht en Startbrieven, anderzijds heeft dat te maken met brochures en de webportal van De Eendragt. Integriteit van data wordt vanuit de pensioenadministratieve software volledig geborgd. Binnen De Eendragt draagt een aantal daartoe aangewezen deskundige medewerkers zorg voor de juistheid van teksten en de inhoud van de webportal. Op het gebied van zorgplicht voor premieovereenkomsten biedt De Eendragt reeds sinds 2006 een zogeheten default life-cycle product, waarbij verzekerden geen keus krijgen om af te wijken van de standaard middelenverdeling. Alleen nieuw verzekerden met een bestaande premieovereenkomst krijgen jaarlijks voor hun tot de waardeoverdracht opgebouwde kapitaal de keus tussen een middelenverdeling die zo goed mogelijk aansluit bij hetgeen zij bij hun vorige pensioenuitvoerder hadden en de standaardallocatie bij De Eendragt. Laatstgenoemde berust op een systeem van tien risicoklassen, waarbij de kans op verlies van het opgebouwde pensioenkapitaal afneemt naar gelang de

57

Jaarverslag 2006


Integriteitsrisico De Eendragt tracht te allen tijde te voorkomen dat verzekerden of andere participanten schade ondervinden van het handelen van (medewerkers van) de vennootschap. Daartoe bestaan procedures die moeten voorkomen dat materiële of emotionele schade ontstaat bij verzekerden door onjuiste informatie of foutieve financiële transacties. Via de automatisering geborgde werkwijzen, proactieve controles en het consequent toepassen van het zogeheten vier-ogen-principe bij uitgaande correspondentie zekeren de verstrekking van juiste en volledige informatie, maken het doen van frauduleuze handelingen vrijwel onmogelijk en beschermen de medewerkers tegen onbedoelde onjuiste handelingen. Voor klachten kent De Eendragt een nauwkeurig beschreven procedure. Uiteraard is de verzekeraar ook lid van het Kifid. Ten aanzien van het gebruik van voorwetenschap en ander onoorbaar gedrag legt De Eendragt al haar medewerkers, zowel als de RvC en de Beleggingscommissie de verplichting op om jaarlijks zowel een uitgebreide interne Gedragscode als die van het Verbond van Verzekeraars te onderschrijven. Het reglement privé effectentransacties maakt daarvan een onlosmakelijk deel uit. Ten aanzien van witwassen, terrorismefinanciering en soortgelijke zaken bestaat bij De Eendragt hoegenaamd geen risico, aangezien alleen collectieve pensioencontracten worden afgesloten en geen individuele. Incidentele situaties – zoals de eventuele belangen van dictators en criminelen – kunnen eenvoudig via de geavanceerde pensioenadministratie worden opgespoord. Alle ondernemingen die zich nieuw bij De Eendragt verzekeren worden bij twijfel gescreend door een daartoe gespecialiseerd extern bureau.


op het vooraf in kaart brengen en beheersen van alle denkbare risico’s. Ook spreiding over verschillende tegenpartijen en de aanzienlijk verbrede kring van bij De Eendragt verzekerde ondernemingen mitigeren het systeemrisico. Het grootste, op dit moment zichtbare systeemrisico, bestaat uit het uiteenvallen van de eurozone.

JA ARVERSL AG 2011

pensioendatum nadert. Op verzoek van De Eendragt heeft De Autoriteit Financiële Markten de geïmplementeerde life-cycle geëvalueerd en in overeenstemming met haar interpretatie van de zorgplicht beoordeeld.



Juridisch risico De naleving van weten regelgeving, alsmede van de interne statuten, reglementen en gedragscode wordt zo mogelijk geborgd door daartoe ontwikkelde procedures. Voorts beschikt De Eendragt over een interne jurist die ook de rol van compliance officer vervult. Waar nodig of wenselijk krijgen deze jurist en de Directie nadere ondersteuning door externe, gespecialiseerde adviseurs. Deskundigheidsrisico De Nederlandsche Bank ziet toe op en toetst de deskundigheid van de bestuurders van de vennootschap. Daartoe heeft DNB in het verslagjaar de regels voor nieuw te benoemen of te herbenoemen functionarissen aanzienlijk verscherpt. De Eendragt zelf zorgt voor brede deskundigheid binnen de Directie en de RvC. Beide directeuren beoefenen ieder al meer dan dertig jaar hun vakspecialismen en hebben tevens langjarige ervaring op management gebied, waarbij zij wederzijds qua kennis complementair zijn. Zij laten zich intensief adviseren door een team van zeer professionele medewerkers en door verschillende gespecialiseerde externe adviseurs. De Directie laat zich tevens adviseren door een deskundige Beleggingscommissie. Het reglement van de RvC schrijft voor dat de samenstelling van dit orgaan een brede en evenwichtige spreiding van alle benodigde kennis bevat, zodat de Raad haar taak als toezichthouder op de Directie van de onderneming effectief kan uitoefenen. In de praktijk betekent dat deskundigheid op actuarieel en financieel gebied, qua management en op beleggingstechnisch terrein. Naast de reguliere bijeenkomsten komen daartoe ingestelde commissies van de RvC regelmatig bijeen om met de Directie bepaalde onderwerpen nader uit te diepen. Dit betreft verzekeringstechnische, financiële, personele en beleggingstechnische aspecten. Laatstgenoemde vergaderingen worden ook bijgewoond door de voorzitter van de Beleggingscommissie. Vanaf 1 juli 2012 worden de leden van de RvC bij benoeming of herbenoeming getoetst op hun deskundigheid en bijdrage binnen het geheel van de Raad. Tevens vindt periodiek een evaluatie plaats van het eigen functioneren. Het reglement van de RvC geeft expliciet aan dat de leden zonder last of ruggespraak dienen te functioneren. Bovendien waarborgt de samenstelling van de Raad de belangen van alle stakeholders. Naast een onafhankelijk voorzitter worden de overige vier leden benoemd op voordracht van respectievelijk de werkgevers (verzekerde ondernemingen), de werknemers (doorgaans op instigatie van de ondernemingsraden), de gepensioneerden en de Directie.

58

Jaarverslag 2006

Verslaggevingskader Verantwoording in de jaarrekening Baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop deze betrekking hebben. Beleggingsresultaten uit het levensverzekeringsbedrijf worden in de winsten verliesrekening verantwoord. De resultaten op de beleggingen, die ter vrije beschikking tegenover het eigen vermogen staan, worden aan de niet-technische rekening toegerekend.

De Eendragt Pensioen N.V. hanteert voor de vaststelling van de actuele waarde de wisselkoersen zoals opgenomen in onderstaande tabel. GEHANTEERDE WISSELKOERSEN

2011

2010

2011

SLOTKOERS

Amerikaanse dollar

EUR

59

2010

GEMIDDELDE KOERS

0,77155

0,74716

0,71818

0,75358


Vreemde valuta Activa en passiva in vreemde valuta worden omgerekend naar euro’s tegen de koers per balansdatum. Deze waardering is onderdeel van de waardering tegen reële waarde. Baten en lasten voortvloeiende uit transacties in vreemde valuta’s worden omgerekend tegen de koers per transactiedatum.


Schattingen en veronderstellingen De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, waarin wordt vereist dat de Directie oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, alsmede van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden vooronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien deze herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden.

JA ARVERSL AG 2011

Balansposten Beleggingen Alle waardeveranderingen van de beleggingen worden verantwoord via de winsten verliesrekening. Transactie- en herwaarderingsresultaten hebben betrekking op de gedurende het verslagjaar gerealiseerde, respectievelijk ongerealiseerde resultaten. Participaties in vastgoedmaatschappijen (indirect vastgoed) Beleggingen in beursgenoteerde vastgoedfondsen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. Beleggingen in niet-beursgenoteerde vastgoedparticipatiemaatschappijen worden gewaardeerd tegen het evenredige deel van de netto vermogenswaarde waartoe De Eendragt gerechtigd is.



Aandelen De aandelen zijn gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. Aandelen en participaties in niet beursgenoteerde beleggingsfondsen worden gewaardeerd op het aandeel in de beurswaarde van de onderliggende aandelen. De uiteindelijke vaststelling is een benaderde waarde en geschiedt op basis van de indices van de respectievelijke aandelenmarkten. Het risico op de Amerikaanse dollar, het pond sterling en de Japanse yen binnen deze portefeuille is door de externe manager strategisch afgedekt. Obligaties De vastrentende waarden zijn gewaardeerd tegen actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers. Hypotheken u/g De hypotheken zijn gewaardeerd op nominale waarde. Innovatie De categorie innovatie heeft betrekking op beleggingen in een long-short grondstoffenfonds, CTA’s en een systematische Global Tactical Asset Allocation strategie. Deze beleggingen worden gewaardeerd tegen de actuele waarde, zijnde de per balansdatum geldende beurskoers, respectievelijk de per balansdatum geldende beurskoers van de onderliggende futures. Derivaten Derivaten worden gewaardeerd tegen de markwaarde per balansdatum. Deze marktwaarde wordt op frequente basis vastgesteld door een onafhankelijke externe deskundige. Ter meerdere zekerheid voor de nakoming van deze contracten worden wekelijks staatsleningen als onderpand uitgewisseld met de tegenpartijen van de positie in Total Return Swaps.

60

Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd op nominale waarde.

Jaarverslag 2006

Vorderingen en overlopende activa De vorderingen en overlopende activa zijn gewaardeerd op nominale waarde onder aftrek van een eventuele voorziening voor oninbaarheid.

Schulden en overlopende passiva De schulden en overlopende passiva zijn gewaardeerd op nominale waarde. Technische voorzieningen Financieringsmethode Jaarlijks worden de aanspraken ingekocht die bij ontslag worden toegekend. De voorziening pensioenverplichtingen is gebaseerd op de aanspraken op de balansdatum.

Toereikendheidstoets De Eendragt voert jaarlijks, conform de Wet Financieel Toezicht (Wft) en het Besluit Prudentiële Regels, een toereikendheidstoets uit op de technische voorzieningen. Dit gebeurt door de toetsvoorziening af te zetten tegen de aanwezige voorziening. Voor de sterftegrondslagen wordt de 2017 tafel gehanteerd uit de prognosetafels van het AG 2010-2060 zonder leeftijdsverlaging. De toetsvoorziening is gelijk aan het maximum van de afkoopwaarde en de actuele waarde van de technische voorziening, verminderd met de overwaarde van beleggingen. De afkoopwaarde van de uitvoeringsovereenkomsten is bij De Eendragt gelijk aan de aanwezige technische voorziening, terwijl de actuele waarde gelijk is aan de som van best estimate waarde en de risicomarge. De best estimate waarde bestaat uit de som van de embedded opties (contante waarde toekomstige winstdeling/toeslagverlening) en de contante waarde van de toekomstige best estimate kasstromen. Door bepalingen in de uitvoeringsovereenkomsten is de waarde van de embedded opties bij De Eendragt nihil. Bij de bepaling van de best estimate kasstromen zijn aannames gemaakt over sterfte, kosten, arbeidsongeschiktheid, afkoop en verlenging. Voor de cost of capital wordt op aangeven van DNB 6% aangehouden. De overwaarde van de beleggingen is op nihil gesteld omdat alle beleggingen zijn gewaardeerd op marktwaarde. Voor het berekenen van de toetsvoorziening maakt De Eendragt vanaf 2011 gebruik van een cashflowmodel.

61


Sterftegrondslagen Voor de sterftegrondslagen in de contracten worden de AG-tafels 2000-2005 met één jaar leeftijdsverlaging gehanteerd.


Rekenrente Rentetermijnstructuur gebaseerd op AAA euro staatsobligaties, zoals berekend door de ECB waarbij het gedeelte van de curve met een looptijd langer dan 30 jaar is gebaseerd op de rente behorend bij een looptijd van 30 jaar. Per ultimo 2011 is voor de Toereikendheidstoets deze Rentetermijnstructuur gebruikt, waarbij het gedeelte van de curve met een looptijd langer dan 30 jaar wordt berekend met behulp van de 29 en 30-jaars forward rente.

JA ARVERSL AG 2011

Garantieverplichtingen Voor aanpassing naar nieuwe sterftegrondslagen wordt een voorziening garantieverplichting gevormd. De jaarlijkse dotatie (gerekend vanaf 1 januari 2009) bedraagt 0,3% van de voorziening verzekeringsverplichtingen. Indexatie De Eendragt heeft een voorwaardelijke indexatieregeling voor de pensioenen van de gepensioneerden en de gewezen deelnemers in de solidaire portefeuille. In 2011 heeft geen toeslag plaatsgevonden vanwege het ontbreken van voldoende middelen in de algemene reserve solidaire portefeuille. Pensioensparen / beschikbare premie (premieovereenkomsten) Deze twee regelingen worden als kapitaal geadministreerd. Het beleggingsrisico wordt door de deelnemer gedragen. Partnerfrequentie Alle actieven en gewezen deelnemers worden geacht een partner te hebben. Op de pensioendatum wordt het partnerpensioen van een deelnemer zonder rechthebbende op partnerpensioen omgezet in extra ouderdomspensioen. Opslag toekomstige kosten Rekening wordt gehouden met 1,25% excassokosten en 0,5% overige administratiekosten.



Toekomstige salarisontwikkelingen Met toekomstige salarisontwikkelingen wordt geen rekening gehouden. Niet in de voorziening opgenomen aanspraken Alle pensioenaanspraken worden in de berekening van de voorziening betrokken, met uitzondering van de toekomstige aanspraken op premievrije opbouw van tijdelijk ouderdomspensioen van de arbeidsongeschikte deelnemers die de leeftijd van 50 jaar nog niet hebben bereikt. Hiertegenover kan echter de WAO-uitkering met het tijdelijke ouderdomspensioen worden verrekend. Risicoherverzekering Voor het individuele positieve risico van het bij overlijden toe te kennen pensioen is een stoploss-verzekering afgesloten. De herverzekeraar keert de totale schade boven de prioriteit uit. Het Anw-hiaat is in de berekening opgenomen. Deze verzekering is per 31 december 2011 beëindigd. Het arbeidsongeschiktheidsrisico is in eigen beheer gehouden.

62

Belasting De vennootschap is vrijgesteld van vennootschapsbelasting.

Jaarverslag 2006

Winst- en verliesrekening

Acquisitiekosten Omdat De Eendragt geen gebruik maakt van tussenpersonen bij de totstandkoming van verzekeringen zijn de acquisitiekosten van beperkte omvang en worden deze dan ook niet geactiveerd maar direct ten laste van het resultaat gebracht.

63



Niet-technische rekening De aan de niet-technische rekening toegerekende opbrengst uit beleggingen wordt vastgesteld op basis van het pro rata deel dat het eigen vermogen van De Eendragt op 1 januari uitmaakt van de totale beleggingen.

JA ARVERSL AG 2011

Toelichting balans Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s. Bedragen tussen haakjes hebben betrekking op vorig boekjaar. 1. Beleggingen

AANDELEN IN VASTGOEDFONDSEN Boekwaarde einde vorig boekjaar Aankopen

2011

2010

84.400

120.498

796

27.851

Verkopen

-3.217

-60.788

Subtotaal

81.979

87.561

Transactieresultaat portefeuille

0

-2.544

-1.163

-617

80.816

84.400

0

0

Niet-beursgenoteerde vastgoedfondsen

80.816

84.400


80.816

84.400

Herwaarderingsresultaat portefeuille Boekwaarde per 31 december

Waarvan: Beursgenoteerde vastgoedfondsen



AANDELEN

2011

2010

66.267

73.115

136

0

Verkopen

-7.247

-10.504

Subtotaal

59.156

62.611

Boekwaarde einde vorig boekjaar Aankopen


2.776

-1.392

Herwaarderingsresultaat portefeuille

-6.030

5.048


55.902

66.267

Onder aandelen is een portable alpha positie opgenomen, bestaande uit een verhoging van het mandaat voor de beheerder van de bestaande aandelen portefeuille, waar tegenover een even grote futurepositie is aangegaan in marktwaardegewogen aandelen indices. Per saldo bedroeg de actuele waarde van deze positie € 157 (€ 359). Uit hoofde van margin verplichtingen is onderpand verstrekt met een waarde van € 3.478 (€ 3.213).

64

2011

2010

979.556

743.577

Aankopen

336.206

179.279

Verkopen

-305.410

-442

Subtotaal

1.010.352

922.414

6.893

98

Boekwaarde einde vorig boekjaar

Transactieresultaat portefeuille Herwaarderingsresultaat portefeuille Boekwaarde per 31 december (excl. opgelopen rente)

130.967

57.044

1.148.212

979.556

Opgelopen rente Boekwaarde per 31 december (incl. opgelopen rente)

32.486

27.574

1.180.698

1.007.130

HYPOTHEKEN

2011

2010


2.548

2.097

Verstrekkingen

1.055

460

Aflossingen Boekwaarde per 31 december

Jaarverslag 2006

OBLIGATIES

-9

-9

3.594

2.548


65

2011

2010

18.000

0


DEPOSITO’S


De hypotheken betreffen verstrekte hypotheken aan personeel en directie.

JA ARVERSL AG 2011

INNOVATIE

2011

2010


28.345

18.182

Aankopen

12.662

24.039

Verkopen

-6.567

-14.792

Subtotaal

34.440

27.429

801

770

Transactieresultaat portefeuille Herwaarderingsresultaat portefeuille Boekwaarde per 31 december

2011

2010

-21.320

3.373

Aankopen

27.835

0

Verkopen

-16.926

0

Subtotaal

-10.411

3.373



9.546

0


21.271

-24.693


20.406

-21.320


146 28.345

DERIVATEN


-986 34.255

Uitstaande derivatenposities per 31 december 2011:

OVERZICHT SWAPS

RESTERENDE LOOPTIJD

TYPE

LOOPTIJD RENTE

ONDERLIGGENDE WAARDE

WAARDE

0,2 jaar

rente

30

50.802

13.174

0,7 jaar

rente

28

Balanspositie 31 december

51.715

7.232

102.517

20.406

Van de tegenpartijen op deze posities is onderpand verkregen met een marktwaarde van € 19.739 (€ -20.830).

66


2010

52.074

45.103

Aankopen

18.524

6.264

Verkopen

-14.762

-1.631

Subtotaal

55.836

49.736

125

89


125

Herwaarderingsresultaat Vastgoed

89

380

139

Herwaarderingsresultaat Aandelen

-614

498

Herwaarderingsresultaat Obligaties

2.589

1.538

Herwaarderingsresultaat Innovatie

-28

74


2.327


2.249

58.288

ONDERVERDELING BELEGGINGEN NAAR WAARDERINGSVASTSTELLING Beursgenoteerd (Level 1) Niet beursgenoteerd (Level 2) Niet beursgenoteerd (modelwaardering) (Level 3) Totaal boekwaarde beleggingen per 31 december

67

52.074

2011

2010

1.326.391

1.133.468

121.720

83.117

3.848

2.859

1.451.959

1.219.444


Transactieresultaat liquide middelen

Jaarverslag 2006

2011


BELEGGINGEN VOOR RISICO VAN POLISHOUDERS

JA ARVERSL AG 2011

2. Vorderingen en overlopende activa

VORDERINGEN EN OVERLOPENDE ACTIVA Vorderingen uit herverzekering Premievorderingen

2011

2010

130

72

1.513

745

Beleggingsvorderingen

177

851

Te ontvangen waardeoverdracht

175

547

Overigen Boekwaarde per 31 december

800

950

2.795

3.165

2.304

2.926

375

166

Waarvan: Korter dan 1 jaar Langer dan 1 jaar, maar korter dan 5 jaar Langer dan 5 jaar Boekwaarde per 31 december

116

73

2.795

3.165



3. Liquide middelen

LIQUIDE MIDDELEN

2011

2010

Banken

2.386

35.701


2.386

35.701

De liquide middelen zijn direct opeisbaar. Bij de ABN Amro bank beschikt De Eendragt over een kredietfaciliteit van € 5.000 (€ 5.000). Hiervan werd gedurende het verslagjaar incidenteel gebruik gemaakt.

68

EIGEN VERMOGEN

ALGEMENE RESERVE SOLIDAIRE PORTEFEUILLE

OVERIGE RESERVES

TOTAAL

45

94.427

107.512

201.984

Stand per 1 januari 2010 Resultaat boekjaar 2010 Stand per 31 december 2010 Correctie 2010 i.v.m. aanpassing vereiste toereikendheid Nieuwe stand per 1 januari 2011 Resultaat boekjaar 2011 Stand 31 december 2011

GEPLAATST KAPITAAL

0

-63.731

273

-63.458

45

30.696

107.785

138.526

0

-16.805

-7.835

-24.640

45

13.891

99.950

113.886

0

36.559

39.247

75.806

45

50.450

139.197

Jaarverslag 2006

4. Eigen vermogen

189.692

Geplaatst kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van De Eendragt Pensioen N.V. bedraagt € 225 (€ 225) verdeeld in 225 gewone aandelen van duizend euro. In 2011 zijn geen aandelen geplaatst of volgestort.

ALGEMENE RESERVE SOLIDAIRE PORTEFEUILLE Boekwaarde einde vorig boekjaar Resultaat inflation swap Resultaat waardeoverdrachten

2011

2010

13.891

94.427

7.254

0

560

0

39.886

-26.398

Indexatiekosten

-15

-5.686

Inbrengbijdrage

7.422

8.451

Toereikendheidstoets

-17.118

-36.771

Overig

-1.430

-3.327

Overrente

Correctie 2010 i.v.m. aanpassing vereiste


Algemene reserve solidaire portefeuille Voor de solidaire portefeuille is een algemene reserve afgezonderd van de overige reserves.

-16.805

toereikendheid 50.450

13.891

69



JA ARVERSL AG 2011

Resultaat Boekjaar De Directie stelt aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de winst over het boekjaar 2011 ten bedrage van € 75.806 (€ -88.098) te verdelen zoals in onderstaande overzicht is aangegeven. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt. OVERZICHT TOTAAL RESULTAAT

2011

2010

36.559

-80.536

Ten gunste (ten laste) van de overige reserves

39.247

-7.562

Resultaat boekjaar

75.806

-88.098

Verdeling resultaat boekjaar: Ten gunste (ten laste) van de Algemene reserve Solidaire Portefeuille



Solvabiliteit De solvabiliteit is gebaseerd op de solvabiliteitsberekening conform voorschriften van de Wet financiële toezicht (Wft). De aanwezige solvabiliteit is € 189,7 (€ 113,9) miljoen. De vereiste solvabiliteit is € 49,7 (€ 44,7) miljoen. De solvabiliteitsmarge bedraagt € 140,0 (€ 69,2) miljoen. De door de Directie noodzakelijk geachte solvabiliteit voor het toekennen van maatschappijwinstdeling bedraagt € 141,2 (€ 125,4) miljoen, zijnde de wettelijk vereiste solvabiliteit vermeerderd met een bedrag ter grootte van 7,5% van de voorziening verzekeringsverplichtingen, gebaseerd op een 3% rekenrente.

5. Technische voorzieningen

Toereikendheidstoets De Eendragt voert jaarlijks, conform de Wet Financieel Toezicht (Wft) en het Besluit Prudentiële Regels, een toereikendheidstoets uit op de technische voorzieningen. Dit gebeurt door de toetsvoorziening af te zetten tegen de aanwezige voorziening. Uit de berekening blijkt dat de benodigde toetsvoorziening de aanwezige voorziening met € 80,0 miljoen overtreft. Dit bedrag is toegevoegd aan de balansvoorziening verzekeringsverplichtingen. Over 2011 komt € 11,5 (€ 68,5) miljoen ten laste van de winsten verliesrekening.

70

2010

1.089.263

790.617

Toereikendheidstoets vorig boekjaar

-68.485

0

Boekwaarde op contractgrondslagen

1.020.778

790.617

Koopsommen nieuwe contracten

0

123.590

Backservice

10.633

7.365

Comingservice

30.758

25.932

611

570

5.776

3.035

Anw-hiaat Inkomende overdrachten (inclusief interne overdrachten) Spaarpremies en koopsommen Indexatie pensioenen solidaire portefeuille Arbeidsongeschiktheid Pensioenuitkeringen

127

1.194

15

5.686

369

173

-48.964

-47.567

Vrijgevallen door overdrachten

-7.567

-1.979

Vrijgevallen administratiekosten

-1.120

-1.093

129.841

108.406

2.471

2.408


-2.697

-1.640

Mutatie garantievoorziening

4.394

4.380

Interest Rendement sparen/beschikbare premie

Overdracht naar solidaire portefeuille Subtotaal mutaties boekjaar Boekwaarde 31 december op contractgrondslagen Toereikendheidstoets boekjaar Boekwaarde per 31 december

-212

-299

124.435

230.161

1.145.213

1.020.778

80.000

68.485

1.225.213

1.089.263

VOORZIENING VERZEKERINGSVERPLICHTINGEN Depots ondernemingen Solidaire portefeuille Totaal

2011

2010

427.707

408.583

797.506

680.680

1.225.213

1.089.263

Jaarverslag 2006


2011


VOORZIENING VERZEKERINGSVERPLICHTINGEN

71


In de voorziening is een bedrag van € 58.288 (€ 52.074) opgenomen voor premieovereenkomsten.

JA ARVERSL AG 2011

VOORZIENING WINSTDELING

2011

2010


1.088

5.616

Correctie boekjaar 2010

-116

Mutaties: Resultaat op premievrijstelling Resultaat op WAO-excedent Resultaat op kosten

-520

675

94

206

-46

-208


789

465

Uitkering technische winst

-141

-5.667

Overig Boekwaarde per 31 december

-47

1

1.101

1.088

De technische winstdeling wordt, voor zover positief, aan het eind van de contractsperiode voor 80% toegevoegd aan de depotbuffer van de verzekeringnemers. Voor de opgelopen winstdeling wordt de voorziening aangehouden.

6. Overige schulden en overlopende passiva

OVERIGE SCHULDEN EN OVERLOPENDE PASSIVA Depotbuffers Belastingen/sociale premies



Pensioenen Waardeoverdrachten

2011

2010

38.455

47.867

1.205

1.202

132

144

50

39

Nog verschuldigde kosten

240

111

Vooruitbetaalde premies

395

3.800

Overige

657

910

41.134

54.073


Met uitzondering van de depotbuffers hebben de schulden en overlopende passiva een looptijd korter dan 1 jaar.

72

2011

2010

47.867

51.292

2.506

0

-13.246

-10.009

588

-943

Technische winstdeling

141

5.667

Overig

431

6

Stand 1 januari Correctie boekjaar 2010 Verschil werkelijke en actuariële premie Resultaat waardeoverdrachten

Overrente Balanspositie 31 december

168

1.854

38.455

47.867

Niet uit de balans blijkende verplichtingen De Eendragt Pensioen N.V. is op 1 november 2006 een geïndexeerde huurovereenkomst aangegaan voor De Boelelaan 7, Amsterdam. Deze huurovereenkomst heeft een looptijd van 12,5 jaar, tot 30 april 2019. Voor de resterende periode van 7 jaar geldt een jaarlijks nog te indexeren huurverplichting van € 200 (€ 159). De Eendragt pensioen N.V. heeft contracten voor één lease auto met een gemiddelde looptijd van 1 maand. Het betrokken contract is inmiddels beëindigd.

73

Jaarverslag 2006


DEPOTBUFFERS


Depotbuffers De toevoegingen en onttrekkingen aan de depots zijn opgenomen in de winstanalyse. Het juridisch eigendom van de depotbuffers ligt bij De Eendragt. Het depot van een verzekeringnemer bestaat uit de voorziening verzekeringsverplichtingen en een depotbuffer. De depotbuffer kan, naar keuze van de verzekeringnemer, een bestemmingsreserve bevatten. Deze dient uitsluitend voor de toeslagverlening binnen de pensioenregeling. Het overige deel van de depotbuffer wordt financieringsbuffer genoemd en dient onder andere ter egalisatie van de jaarlijks wisselende financieringslasten van de pensioenregeling. De ontwikkeling van de depotbuffer en, indien aanwezig, de bestemmingsreserve wordt besproken met de verzekeringnemer. De correctie vorig boekjaar heeft betrekking op na de vaststelling van het jaarverslag over 2010 vastgestelde correcties op de aan depotbuffers toegerekende mutaties.

JA ARVERSL AG 2011

TOELICHTING WINST- EN VERLIESREKENING Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s. Technische rekening 7. Verdiende premies eigen rekening

De verantwoorde bruto premies betreffen alleen pensioenverzekeringen en zijn geheel in Nederland gerealiseerd. De pensioenverplichtingen van De Eendragt Pensioen N.V. zijn bij Eendragt Pensioen N.V. zelf ondergebracht. Van de verdiende premies eigen rekening heeft in 2011 € 574 (€ 549) betrekking op haar eigen personeel.

8. Opbrengsten uit beleggingen

OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN INGEDEELD NAAR VERWERKINGSMETHODE BELEGGINGEN

2011

2010

Vastgoedfondsen

4.432

5.739

Financiële beleggingen

43.553

41.924

Totaal

47.985

47.663


OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN INGEDEELD NAAR SOORT BELEGGINGEN

2011

2010

Vastgoedfondsen

4.432

5.739

43.194

41.613

359

281

Overige beleggingen - Vastrentende waarden - Deposito's - Innovatie Totaal

0

30

47.985

47.663

OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN INGEDEELD NAAR SOORT OPBRENGSTEN


Rente Dividend Totaal

74

2011

2010

43.553

41.894

4.432

5.769

47.985

47.663

2011

2010

0

1

Aandelen

2.781

2.530

Vastrentende waarden

6.893

98

Innovatie

1.568

1.301

Derivaten

9.546

0

20.788

3.930

Vastgoedfondsen

Totaal

Jaarverslag 2006

GEREALISEERDE WINST OP BELEGGINGEN

9. Niet-gerealiseerde winst op beleggingen

2011

Aandelen Vastrentende waarden Innovatie Derivaten Totaal

332

540

6.660

8.836

133.556

58.632

2.131

973

37.661

8.954

180.340

77.935

10. Winstdeling en kortingen

WINSTDELING

2011

2010

Mutatie voorziening winstdeling

155

1.139

Overrente depotbuffers

168

1.854

Totaal

323

2.993

75


Vastgoedfondsen

2010


NIET-GEREALISEERDE WINST OP BELEGGINGEN

JA ARVERSL AG 2011

11. Bedrijfskosten

BEDRIJFSKOSTEN

2011

2010

Salarissen

2.504

2.839

Sociale lasten

205

193

Pensioenlasten

447

428

Overige personeelskosten

274

206

Automatiseringskosten

203

251

Adviseurskosten

478

346

Huisvesting

339

275

Brancheverenigingen en toezichthouders

108

61

Overige bureaukosten

176

185

4.734

4.784

Totaal



Pensioenregeling personeel De pensioenregeling voor het personeel is ondergebracht bij De Eendragt Pensioen N.V. De pensioenregeling is een middelloonregeling met een garantie op eindloon. De jaarlijkse opbouw voor middelloon bedraagt 2,25% en voor de garantie 2% van de pensioengrondslag. Als franchise wordt het fiscaal minimum aangehouden. De verworven aanspraken op pensioen worden jaarlijks gefinancierd door een koopsomstorting. De pensioenregeling wordt in de jaarrekening hetzelfde behandeld als de pensioenregelingen van andere verzekeringnemers. Accountantskosten In de adviseurskosten zijn begrepen de kosten voor het onderzoek van de jaarrekening door onze accountant KPMG. Ten laste van 2011 is hiervoor aan kosten voor de externe accountant een vergoeding geboekt van € 204 (€ 132) en € 17 (€ 7) voor overige werkzaamheden, waarvan een bedrag van € 102 betrekking heeft op in 2012 voor de jaarrekeningen 2011 te verrichten werkzaamheden. Bestuursbeloning De bezoldiging van de Directie was in 2011 € 517 (€ 487). De pensioenlasten van de Directie bedroegen € 211 (€ 130). Voor de Directie bedroegen over 2011 de deels voorwaardelijk toegekende bonussen € 277 (€ 557). De bezoldiging van de commissarissen was € 78 (€ 60). De commissaris op voordracht van de niet-actieven ontving, uit hoofde van zijn pensioenregeling, pensioen van De Eendragt Pensioen N.V. Geen van de andere commissarissen ontving pensioen of andere uitkeringen van De Eendragt.

76

Gemiddeld aantal FTE's over het jaar

2011

2010

23,6

22,6

Jaarverslag 2006

GEMIDDELD AANTAL FTE'S

12. Beleggingslasten

BEHEERSKOSTEN EN RENTELASTEN

2011

Beleggingskosten onroerendgoedfondsen Beleggingskosten vastrentende waarden

2010

3

23

167

148

Beleggingskosten aandelen

0

4

Overige beleggingskosten en rentelasten

9

18

179

193

Totaal

2011

2010

Vastgoedfondsen

0

2.545

Aandelen

5

3.922

Innovatie

767

531

Totaal

772

6.998

13. Niet gerealiseerd verlies op beleggingen

NIET GEREALISEERD VERLIES OP BELEGGINGEN Vastgoedfondsen Aandelen Vastrentende waarden

2011

2010

1.115

1.018

13.304

3.290

0

50

Innovatie

3.145

753

Derivaten

16.390

33.647

Totaal

33.954

38.758

77


GEREALISEERD VERLIES OP BELEGGINGEN


JA ARVERSL AG 2011

TOELICHTING ACTUARIëLE resultatenANA LYSE Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s.

VERSCHIL ONTVANGEN PREMIE EN BENODIGDE ACTUARIËLE PREMIE Ontvangen premies en koopsommen Actuarieel benodigde premie Totaal

2011

2010

38.375

169.070

51.621

-179.079

-13.246

-10.009

Het verschil in ontvangen premie en de benodigde actuariële premie is verwerkt in de depotbuffers van de verzekeringnemers.

INKOMENDE WAARDEOVERDRACHTEN

2011

Ontvangen waardeoverdrachten Benodigde koopsom Totaal

2010

6.056

2.532

-6.204

-3.371

-148

-839


Waarvan € 142 (€ 839) ten laste van de depotbuffers en € 6 (€ 0) ten laste van het resultaat boekjaar.

OVERRENTE

2011

Opbrengst beleggingen

214.208

83.579

Benodigde rente

-129.954

-108.440

Bureaukosten beleggingen Rendement premieovereenkomsten

-111

62

-2.471

-2.408

Benodigd rendement garantievoorziening

-1.725

-709

Benodigd rendement solvencyvoorziening

-9.582

-3.942

Interest depotbuffers

-168

-1.854

Interest correcties

253

2.732

70.450

-30.980

Totaal


2010

Waarvan € 168 (€1.854) ten gunste van de depotbuffers en € 70.282 (€ -32.834) ten gunste van het resultaat boekjaar.

78

2011

2010

Premievrij voortzetten van de pensioenopbouw

-2.962

-185

Resultaat op WAO-hiaat Uitkeren van WAO-excedent Premie arbeidsongeschiktheid Totaal

914

0

-283

-90

1.599

1.376

-732

1.101

Jaarverslag 2006

RESULTAAT OP ARBEIDSONGESCHIKTHEID

Waarvan € 426 (€ -881) ten laste van de voorziening winstdeling en € 306 (€ -220) ten laste van het resultaat boekjaar. In de voorziening verzekeringsverplichtingen is de premie voor het uitlooprisico van deze verzekering opgenomen.

RESULTAAT OP ADMINISTRATIEKOSTEN

2011

2010

Kostenopslag

2.821

2.788

-2.904

-3.179

-83

-391

Kosten pensioenadministratie Totaal

2011

2010

Resultaat

2.696

1.640

Waarvan € 789 (€ 508) ten gunste van de voorziening winstdeling en € 1.907 (€ 1.132) ten gunste van het resultaat boekjaar. Het resultaat op overlijden ontstaat doordat het aantal overledenen afwijkt van hetgeen is verondersteld in de sterftetafel. Overlijden minder deelnemers dan verwacht, dan heeft men een verlies op de verzekeringen van ouderdomspensioen en winst op de verzekeringen van partnerpensioen en omgekeerd.

79


RESULTAAT OP OVERLIJDEN


Waarvan € 46 (€ 208) ten laste van de voorziening winstdeling en € 37 (€ 183) ten laste van het resultaat boekjaar.

JA ARVERSL AG 2011

GARANTIEVOORZIENING

2011

2010

Ontvangen opslagen

3.038

3.366

Interest Toevoeging aan de voorziening Totaal

1.725

709

-4.394

-4.380

369

-305

Waarvan € 369 (€ -305) ten gunste van het resultaat boekjaar. De garantievoorziening is opgenomen in de voorziening verzekeringsverplichtingen. De garantievoorziening wordt gevormd om de overgang naar een recente overlevingstafel te financieren. Uit hoofde van de garantiecontracten komen de kosten voor rekening van De Eendragt.

UITGAANDE WAARDEOVERDRACHTEN

2011

2010

Betaalde waardeoverdrachten

-6.865

-2.290

Vrijgevallen uit voorziening verzekeringsverplichtingen

8.161

2.185

Totaal

1.296

-105

Waarvan € 730 (€ -105) ten gunste van de depotbuffers en € 566 (€ 0) ten gunste van resultaat boekjaar.


TECHNISCHE WINSTDELING Toegevoegd aan depotbuffers

2010

141

5.667

Contractueel wordt na afloop van een vijfjaars periode technische winstdeling uitgekeerd. Technische winstdeling bestaat uit het gecumuleerde resultaat op kosten, overlijden en arbeidsongeschiktheid. Indien na de vijfjaars periode het gecumuleerde saldo positief is, wordt 80% van dit saldo toegevoegd aan de depotbuffer. Een negatief saldo is voor rekening van De Eendragt.

TOEREIKENDHEIDSTOETS Aanvulling tot berekende toetsvoorziening

Waarvan € 11.515 (€ 68.485) ten laste van het resultaat boekjaar.


2011

Amsterdam, 24 mei 2012 Directie P.D.H. Menco A. Nieuwenhuizen

80

2011

2010

-11.515

-68.485

Voorstel tot resultaatbestemming over het boekjaar 2011 De Directie stelt aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor de winst over het boekjaar 2011 ten bedrage van € 75,8 te verdelen zoals in onderstaande overzicht is aangegeven. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt. RESULTAAT BOEKJAAR

2011

Verdeling resultaat boekjaar:

2010

Ten gunste (laste) van de Algemene Reserve Solidaire Portefeuille

36.559

-80.536

Ten gunste (laste) van de overige reserves

39.247

-7.562

Resultaat boekjaar

75.806

-88.098

81

Jaarverslag 2006

Statutaire regeling betreffende resultaatbestemming In artikel 30 van de statuten van de vennootschap staat het volgende opgenomen betreffende de resultaatbestemming: lid 1: Uitkering van winst ingevolge het in dit artikel bepaalde geschiedt na vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. lid 2: De algemene vergadering beslist omtrent reservering door de vennootschap of uitkering van winst met dien verstande dat de winst uitsluitend kan worden aangewend door deze toe te voegen aan de reserves die binnen de collectieve pensioenverzekeringscontracten van de vennootschap worden gehouden. Overeenkomstig artikel 2:122 Burgerlijk Wetboek kan het in de vorige zin bepaalde worden gewijzigd. lid 3: De vennootschap kan aan de gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen groter is dan het bedrag van het geplaatste kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. lid 4: Ten laste van de door de wet voorgeschreven reserves mag een tekort slechts worden gedelgd voor zover de wet dat toestaat.


Resultaatbestemming


OVERIGE GEGE VENS

JA ARVERSL AG 2011

CONTROLE VERK L ARING van de ona fhankelijke accountant Aan de directie van De Eendragt Pensioen N.V. Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2011 van De Eendragt Pensioen N.V. te Amsterdam gecontroleerd. Deze jaarrekening bestaat uit de enkelvoudige balans per 31 december 2011 en de enkelvoudige winst-en-verliesrekening over 2011 met de toelichting, waarin zijn opgenomen een overzicht van de gehanteerde grondslagen voor financiële verslaggeving en andere toelichtingen.



Verantwoordelijkheid van de directie De directie van de vennootschap is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De directie is tevens verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing als het noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht, waaronder de Nederlandse controlestandaarden. Dit vereist dat wij voldoen aan de voor ons geldende ethische voorschriften en dat wij onze controle zodanig plannen en uitvoeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controleinformatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De geselecteerde werkzaamheden zijn afhankelijk van de door de accountant toegepaste oordeelsvorming, met inbegrip van het inschatten van de risico’s dat de jaarrekening een afwijking van materieel belang bevat als gevolg van fraude of fouten. Bij het maken van deze risico-inschattingen neemt de accountant de interne beheersing in aanmerking die relevant is voor het opmaken van de jaarrekening en voor het getrouwe beeld daarvan, gericht op het opzetten van controlewerkzaamheden die passend zijn in de omstandigheden. Deze risico-inschattingen hebben echter niet tot doel een oordeel tot uitdrukking te brengen over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap. Een controle omvat tevens het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van de door de directie van de vennootschap gemaakte schattingen, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is om een onderbouwing voor ons oordeel te bieden.

82

Jaarverslag 2006

Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van De Eendragt Pensioen N.V. per 31 december 2011 en van het resultaat over 2011 in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende overige bij of krachtens de wet gestelde eisen Ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder e en f BW vermelden wij dat ons geen tekortkomingen zijn gebleken naar aanleiding van het onderzoek of het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de in artikel 2:392 lid 1 onder b tot en met h BW vereiste gegevens zijn toegevoegd. Tevens vermelden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW. Amstelveen, 24 mei 2012 KPMG ACCOUNTANTS N.V.

83



W. Teeuwissen RA



JA ARVERSL AG 2011

84

85



ANNUAL REPORT (ENGLISH SUMMARY)

2011

Jaarverslag 2006

JA ARVERSL AG 2011

ENGLISH SUMMARY*

Englishondernemingen Summary Aangesloten


Against the background of the euro crisis in Europe, natural disasters in Japan, major budget-related and political problems in the United States and unrest in the Middle East, the world’s major financial markets were still reasonably able to maintain their positions in 2011. It was mainly on the bond markets where the flight to quality was clearly visible. Interest rates plummeted to all time lows, not only in the now not-so-creditworthy US but also in Germany, Switzerland and the Netherlands. Extreme easing of monetary policies caused a tsunami of practically free money that washed over attractive-looking bond markets, secure gold and US equity. The latter investment category performed surprisingly well in 2011. Wall Street closed the year practically unaffected thanks to repatriation of US money, an abundance of liquidities and the expectation that the USA would be able to avoid a recession. However, in Europe and in many emerging markets, equity prices were under pressure. Europe was particularly affected by fears of what the consequences of the Greek tragedy would be, and how they may spread to other countries and the vulnerable banking system. In the emerging countries, both expectations of disappointing exports to Europe and rising inflation played a role. The real estate markets showed a strongly mixed picture. While the prices of offices and industrial property were primarily under pressure from the declining underlying demand, the prices of residential and retail, in many countries, did not share in the decline. In times of crisis, safety does not come cheap and is in reality often an illusion. Even a bank account no longer offers complete protection anymore and in light of this, the old motto “risk free return” has been replaced with “return free risk”. Consequences for De Eendragt De Eendragt’s risk control-oriented investment strategy has once again proven its value in 2011. While many Dutch pension funds found themselves in severely troubled waters, De Eendragt achieved its highest investment performance ever with a total return of 17.2%. A significant share of the profit resulted from two decisions. In February, the remaining portfolio of inflation swaps was sold at the with hindsight year high, resulting in a one-off book profit of € 7.25 million. At the start of August, De Eendragt traded in all French government bonds from the matching portfolio for similar German Bunds, after which the yield spread between the two countries increased from approximately fifty to two hundred basis points. German bonds have shown considerable appreciation, while French treasury paper barely participated. Unfortunately, the liabilities also experienced a strong increase, while uncertainty regarding non hedgable events rose considerably. Particularly the risk of France and Austria losing their highest credit rating and thereby drop out of the AAA ECB curve increased substantially. It is true that De Eendragt cannot avoid the events playing out in the global economy, but wherever possible, all unrewarded risks are fully hedged, while in the investment portfolio, the balanced asset allocation ensures low volatility and counterbalancing returns in the case of an equity market calamity.

86

Jaarverslag 2006

Solvency The combination of a substantial matching profit on the trade of French for German government loans and the book profit from the inflation swaps ensured a large contribution towards De Eendragt’s equity capital as well as an important increase of the solvency ratio from 255 to 381%. Despite the sound balance sheet ratios De Eendragt has, in the course of the financial year, continued to look into opportunities to further strengthen its equity capital in the long term, a strategy that is considered desirable in order to be able to facilitate new policyholders under the high equity requirements of Solvency II. Through growth, De Eendragt will be able to keep the costs per insured person low and remain attractive to prospects.

Governance Principles De Eendragt is bound by a large number of legal provisions. An extensive Dutch written document is available from the web portal on how De Eendragt complies with these so-called Governance Principles for Insurers. This document is based on the guidelines of the Dutch Association of Insurers and takes the place of a separate paragraph on this subject in this annual report.

87


Staff and organisational changes 2011, after three turbulent years of growth, was a quiet year in regards to staff turnover. However, the organisational structure received changes, as a result of which three staff members joined the management team. The structure was also reinforced through regular meetings within and between the various departments. We once again prioritised training and permanent education. Two of our investment staff successfully passed their CAIA examination. Many of our processes underwent further structuring, in part due to the requirements of Solvency II. ICT developed important new modules for the benefit of the pension administration. The communication with our clients, via not only brochures and other written media but also via our web portal, was further improved as well and brought in line with the new regulatory requirements. Clients received access to their My Folder (Mijn Dossier) profiles, making important personal information available to them. From now on, companies can submit staff changes electronically to the pension administration department via the change management system, without the assistance of our staff.


Insured companies After the considerable increase of newly insured companies in 2010, last year only one enterprise joined. This was primarily due to the adjustments made to the general terms and conditions of insurance that came into effect in September 2010. Since then, however, the competition has adjusted its conditions in line with not only Solvency II but other cost-increasing factors as well. We expect a further trend towards concentration to appear in the coming years in the pensions sector, from which De Eendragt, with its unique concept and governance structure, should be able to benefit.

JA ARVERSL AG 2011

Outlook De Eendragt has much to offer to the pensions sector. Its unique concept, consisting of a combination of the positive qualities of a pension fund together with the guarantees of an insurer, its stance towards its clients, which is partly due to its not for profit characteristics, the flexibility of its products and organisation, and its unique participation structure, make for an attractive answer to the needs expressed by many businesses today. With its sound solvency and the proven success of its investment policy over the years, De Eendragt can provide the security that is lacking from pension funds. Based on the sustained interest in the company, De Eendragt expects to be able to resume growth within the foreseeable future. Moreover, new pension concepts have been developed and these have already been successfully implemented with a number of early adopters. De Eendragt will of course continue to closely monitor the developments surrounding the national pension agreement and will make the required adjustments in good time. De Eendragt sees a bright future ahead and in a sector where supposed certainties are gradually eroded, De Eendragt aims to be a tower of strength.



* English translation is not part of the financial accounts in this annual report.

88

Jaarverslag 2006

BA L ANCE SHEET After result appropriation

ASSETS

2011

2010

Investments

Other financial investments Real estate participations

80,816

84,400

Equity

55,902

66,267

Bonds

1,180,698

1,007,130

Mortgages

3,594

2,548

18,000

0

Innovation

34,255

28,345

Derivatives

20,406

0

Deposits

1,393,671

1,188,690

58,288

52,074

Receivables and prepayments

2,795

3,165

Cash and cash equivalents

2,386

35,701

1,457,140

1,279,630

Investments for policyholders who bear the investment risk

Total

Capital and reserves

2011

2010

Share capital General reserve Solidarity Portfolio Other reserves

45

45

50,450

13,891

139,197

99,950 189,692

113,886

Technical reserve Liabilities

1,166,925

1,037,189

58,288

52,074

Liabilities for policyholders who bear the investment risk Provision for profit sharing

1,101

1,088 1,226,314

Derivatives Other liabilities and accruals Total

1,090,351

0

21,320

41,134

54,073

1,457,140

1,279,630

AMOUNTS IN EURO 1,000

89


LIABILITIES


JA ARVERSL AG 2011

INCOME STATEMENT

TECHNICAL ACCOUNT LIFE INSURANCE Premiums earned on own account

2011

Gross premiums

2010

49,663

53,793

Non-recurring premiums

1,957

126,555

Value transfers

7,311

4,212

-40

11

Reinsurance premiums

58,891

184,571

Return on investments - Real estate participations

4,432

5,739

- Other investments

43,553

41,924

Realised returns

20,788

3,930

Non realised returns on investments

68,773

51,593

180,340

77,935

Payments made on own account - Gross - Value transfers

-48,566

-47,593

-7,595

-2,290 -56,161

-49,883

-135,950

-298,646

-323

-2,993

-4,734

-4,784

Change to other technical provisions Provision for life insurance Profit sharing and rebates


Expenditures Staff and depreciation costs Investment costs Fees and interest costs

-179

Realised investment losses

-772

-193 -6,998 -951

-7,191

-33,954

-38,758

Investment revenues charged to non-technical account

-3,730

-1,285

Result for life insurance technical account

72,201

-89,441

3,730

1,285

Non realised investment losses

Revenue allocated from investments transferred from technical account Other revenues Result


-125

58

75,806

-88,098


90

Jaarverslag 2006

cash f low statement

2011

2010

Cash flow from operating pension activities Premium income Received reinsurance payments Receipts from new commitments taken over Paid reinsurance premiums Expenditure resulting from transferred commitments Pension payments Commutations Operational and administrative costs

35,716

154,348

6

47

7,169

3,268

-47

-26

-6,865

-2,290

-48,440

-47,487

-116

-94

-4,644

-5,040 -17,221

102,726

Cash flows from investments 45,285

44,125

Sale and redemption of investments

330,949

90,278

Purchase of investments

-392,130

-235,976

-179

-193 -16,094

-101,766

Change of liquid assets

-33,315

960

Balance start book year

35,701

34,741

Balance end book year

2,386

35,701


91


Fees


Direct income

JA ARVERSL AG 2011



BI JL AGE: Verzekerde ondernemingen

1. Altera Vastgoed N.V. 2. Apeldoorn Flexible Packaging B.V. 3. Arjowiggins Security B.V. 4. Antalis B.V. 5. ADC Archeologische opgravingen B.V. ADC Heritage B.V. Alef Groep B.V. 6. Bandolera B.V. Not The Same B.V. 7. Berends & Slump 8. bioMérieux Benelux BV 9. Clondalkin Group Investments B.V. DR Foldings Cartons B.V. Cats Flexible Packaging B.V. LPF Flexible Packaging B.V. Boxes LPF B.V. Nimax B.V. Flexoplast B.V. 10. Cojafex B.V. 11. Crown Van Gelder N.V. 12. Dishman Netherlands B.V. 13. De Eendragt Pensioen N.V. 14. De Efteling B.V. 15. Elementis Specialties Netherlands B.V. 16. Euroconsult Mott MacDonald B.V. 17. FRG Retail B.V. 18. GMP+ International B.V. 19. Hof Groep Nederland B.V. 20. Huhtamaki Nederland B.V. Huhtamaki Molder Fiber Technology B.V. 21. IFO International Forwarding Office B.V. 22. Industriewater Eerbeek B.V. 23. Inkoopcombinatie De Eendragt B.V. 24. Israel Economic & Trade Center B.V. 25. Jitscale B.V. 26. JMA Benelux B.V. JMA Logistiek B.V. 27. Keesing Reference Systems B.V.

28. Kendrion N.V. 29. Stichting Kenniscentrum Papier en Karton 30. Koninklijke Reesink N.V. en gelieerde ondernemingen 31. Loparex B.V. Loparex Holding B.V. 32. Nienhuis Productie B.V. 33. NIWO, Stichting Nationale en Internationale Wegvervoer Organisatie 34. Norske Skog Parenco B.V. 35. Owens Corning Veil Netherlands B.V. 36. Perceptive Software Research & Development B.V. v/h Wave-Front B.V. en Wave-Front International B.V. Lexmark International B.V. v/h Pallas Athena B.V. 37. PaperlinX Netherlands B.V. BührmannUbbens B.V. Proost en Brandt B.V. Velpa Enveloppen B.V. 38. Papierfabriek Doetinchem B.V. 39. Papierfabriek Schut B.V. 40. Parenco Hout B.V. 41. Pfizer B.V. Pfizer Animal Health B.V. 42. Pipelife Nederland B.V. 43. Plasticum Group B.V. Plasticum Tilburg BV Plasticum Ede BV 44. PQ Zeolites B.V. 45. Pregis (Netherlands) Holding B.V. 46. Solidpack B.V. 47. Stamicarbon B.V. 48. Sun Chemical B.V. 49. Van der Windt Verpakking B.V. 50. Vekamaf Holland B.V.

92

JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V

Recommend Documents