JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V

Jaarverslag 2006 Jaarverslag

JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V.

22 mei 2015 Dit verslag is vastgesteld overeenkomstig Artikel 23, lid 2 van de statuten

Toelichting Jaarrekening Aangesloten ondernemingen

Jaarrekening

2014

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

PERSONA LIA Raad van commissarissen H. Duthler (gehele jaar lid, voorzitter vanaf 24 februari 2014) Mr. J. Boven (lid vanaf 22 mei 2014) Ing. J.M.M. Orie (lid tot en met 16 november 2014) L. Zegers RA Statutaire directie Drs. A.F.J. Bakker (vanaf 22 mei 2014) Dr. A. van Vliet (vanaf 22 mei 2014) A. Nieuwenhuizen, actuarieel analist AG (tot 22 mei 2014) Drs. P.D.H. Minco RBA (tot 22 mei 2014) Beleggingscommissie D. Wenting AAG RBA (lid tot 1 juli 2014, voorzitter) Drs. E.M. Knoope RBA Drs. J.B. Molenkamp RBA RO (voorzitter vanaf 1 juli 2014) Drs. H. van der Zwaag RA Drs. B.G. Broens Solvency II - risicomanagementfunctie Ir. J.P. Gondrie FRM CAIA, chief risk officer (tot en met 31 december 2014) Solvency II - actuariële functie Drs. E.F. van den Ende AAG, hoofd actuariaat (tot en met 31 december 2014) Solvency II - internalauditfunctie BDO Consultants B.V. (vanaf 5 mei 2014) Solvency II - compliancefunctie Mw. mr. E. Bakker, complianceofficer (tot 1 februari 2014) Mw. mr. drs. M.A.B. Ruitenbeek, complianceofficer (vanaf 1 februari 2014) Certificerende actuaris Drs. A.C. van Stee AAG, KPMG Advisory N.V.

Aangesloten ondernemingen

Accountant Drs. F.J.J. Glorie RA, KPMG Accountants N.V.

2

Jaarverslag 2014 Personalia 2 Inhoudsopgave 3 Kerncijfers 4 Curriculum vitae raad van commissarissen en directie 5 Verslag raad van commissarissen 7 Verslag directie 12 Pensioenen 19 Beleggingen 22 Vooruitzichten en ontwikkelingen in 2015 25 Jaarrekening Balans per 31 december 2014 Winst- en verliesrekening over 2014 Kasstroomoverzicht over 2014


INHOUDSOP GAVE

28 30 31

Toelichting op de jaarrekening Algemeen 34 Grondslagen voor waardering van activa en passiva en resultaatbepaling 36 Toelichting balans 40 Risicoparagraaf 49 Toelichting winst- en verliesrekening 53 Toelichting actuariële resultatenanalyse 60

3

62 63 63 64


Overige gegevens Gebeurtenissen na balansdatum Statutaire regeling betreffende resultaatbestemming Voorstel tot resultaatbestemming over het boekjaar 2014 Controleverklaring van de onafhankelijke accountant

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Jaarverslag

KERNCI JFERS

ULTIMO

2014

2013

5.274

5.869

263

269

11.737

10.694

5.286

5.343

22.560

22.175

2014

2013

43,5

51,4

5,0

4,4

Aantal polissen Actieve deelnemers Arbeidsongeschikte deelnemers Premievrij verzekerden Gepensioneerden

Bruto premies Waardeoverdrachten: Inkomend Uitgaand

7,6

2,6

Uitkeringen

47,7

47,7

1.734,8

1.359,9

-20,0

-42,2

Wettelijk benodigde solvabiliteit

70,4

54,4

Aanwezige solvabiliteit

61,6

81,6

1.818,9

1.459,9

46,4

47,3

Technische voorzieningen Resultaat

Beleggingen en liquide middelen Opbrengsten uit beleggingen


BEDRAGEN IN MIL JOENEN EURO’S

4

Raad van commissarissen H. Duthler (man, 1952) Nevenfuncties: - directeur Upmountain Investment B.V. - lid van de raad van commissarissen Waard Leven N.V., Waard Schade N.V. en Hollands Welvaren Leven N.V. - lid van de raad van commissarissen Van Lanschot Chabot Holding B.V. - bestuurslid Stichting Goudse Pensioenbewaarder Benoemd: 19 december 2013 Aftreden volgens rooster: december 2017 Mr. J. Boven (man, 1957) Nevenfuncties: Benoemd: Aftreden volgens rooster:

Jaarverslag 2006

CURRICULUM VITAE RA AD VAN COMMISSARISSEN EN DIRECTIE

- directeur Spar Participaties B.V. - lid van de raad van toezicht Independer.nl N.V. - lid van de raad van commissarissen Waard Leven N.V., Waard Schade N.V. en Hollands Welvaren Leven N.V. - vicevoorzitter raad van commissarissen D.A.S. Nederlandse Rechtsbijstand Verzekeringmaatschappij N.V. - voorzitter Bestuur Stichting Toezicht Ledenobligaties-vrij FrieslandCampina 22 mei 2014 mei 2018

Ing. J.M.M. Orie, RvC-lid op voordracht gepensioneerden (man, 1946) Nevenfuncties: - gepensioneerd (voormalig plant manager Owens Corning Veil Netherlands B.V.) - betrokken bij en actief in diverse charitatieve instellingen Benoemd: december 2006 Herbenoemd: november 2010 Afgetreden volgens rooster: 16 november 2014

5


L. Zegers RA, RvC-lid op voordracht verzekeringnemers (man, 1968) Nevenfuncties: - financieel directeur en groepscontroller bij Loparex B.V. en Loparex Holding B.V. - bestuurslid diverse charitatieve instellingen Benoemd: december 2006 Herbenoemd: november 2011 Aftreden volgens rooster: november 2015

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Statutaire directie vanaf 22 mei 2014 Drs. A.F.J. Bakker, algemeen directeur (man, 1961) Nevenfuncties: Geen Algemeen directeur sinds: 22 mei 2014 Dr. A. van Vliet, financieel directeur (man, 1967) Nevenfuncties: - lid van de raad van commissarissen van Coöperatieve Rabobank Vlietstreek-Zoetermeer tot 1 november 2014 - lid van de beleggingscommissie van Stichting Ortec Pensioenfonds - lid van de beleggingscommissie van Onderlinge Verzekering Maatschappij ZLM U.A. Financieel directeur sinds: 22 mei 2014 Statutaire directie tot 22 mei 2014 Drs. P.D.H. Minco RBA, algemeen directeur (man, 1956) Nevenfuncties: - directeur van Fortunis Consultancy B.V. - lid beleggingscommissie Stichting Alcatel-Lucent Pensioenfonds - lid beleggingscommissie Stichting Pensioenfonds IBM Nederland - lid advisory board Aberdeen Balanced Property Fund - lid advisory board Institutional Investor - bestuurslid diverse charitatieve instellingen In dienst sinds: 2004 Algemeen directeur tot: 22 mei 2014


A. Nieuwenhuizen, actuarieel analist AG (man, 1957) Nevenfuncties: Geen In dienst sinds: 1994 Statutair directeur tot: 22 mei 2014

6

In het verslagjaar heeft de RvC nieuwe reglementen vastgesteld voor de RvC en voor zijn auditcommissie en zijn remuneratiecommissie. Deze reglementen staan op de website van De Eendragt. De RvC heeft overlegd met de accountant, de certificerende actuaris van de vennootschap en de voorzitter van de beleggingscommissie. Het beleggingscomité van de RvC is in het verslagjaar opgeheven. In afwezigheid van de directie werd in januari 2014 het functioneren van de directie geëvalueerd, alsmede dat van de RvC-leden zelf. De strategische heroriëntatie en de negatieve ontwikkelingen in de solvabiliteit kregen veel aandacht. Deze onderwerpen hebben gedurende het gehele jaar centraal gestaan in de beraadslagingen van de RvC. Onder andere in het kader hiervan heeft de RvC, los van de directie, contact gehad met DNB.

7


Gedurende 2014 heeft de raad van commissarissen (RvC) van De Eendragt Pensioen N.V. (De Eendragt) vijftienmaal vergaderd, waaronder zes telefonische vergaderingen. Daarnaast hebben RvC-commissies gedurende het verslagjaar specifieke onderwerpen besproken. Tijdens de vergaderingen heeft de RvC zich gebogen over onder andere: - het jaarverslag 2013 - de rapportage en aanbevelingen van de certificerende actuaris - de bevindingen en aanbevelingen van de accountant - de uitbesteding van de Solvency II-internalauditfunctie en de -risicomanagementfunctie - het internalauditcharter - het compliancehandboek en het compliancecharter en de compliancerapportage - behaalde resultaten en kosten (korte en lange termijn) - voorbereiding van de bestuurs- en aandeelhoudersvergaderingen - de beheers- en controlesystemen voor onder meer risicomanagement - het risicobeleid en beheersing van algemene en specifieke risico’s - toekomstscenario’s en stresstests onder verschillende omstandigheden - het beleggingsbeleid in algemene zin en de behaalde rendementen - de toereikendheidstoets, inclusief de ontwikkeling en review van het TRT-model - de afdekking van het renterisico op de verplichtingen - de versterking van het eigen vermogen - het indexatiebeleid voor de solidaire portefeuille - het kapitaalbeleid als onderdeel van Solvency II - de eigen risicobeoordeling (ERB) - de strategie van de vennootschap - de evaluatie en het terugtreden van de oude directie - de benoeming van de nieuwe directie - de benoeming van een nieuw RvC-lid - de honorering en de pensioenregeling van de oude en nieuwe directie - het eigen functioneren en de opleiding van de RvC - overleg met De Nederlandsche Bank (DNB)


VERSL AG R A AD VAN COMMISSARISSEN

Jaarverslag

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Financiële soliditeit De RvC constateert dat de financiële soliditeit van de vennootschap in 2014 sterk is afgenomen. Conform het kapitaalbeleid heeft de teruggelopen eigen vermogenspositie per 31 december 2013 in de eerste maanden van 2014 tot een bijstelling van het risicoprofiel van de beleggingen geleid. Na deze derisking heeft De Eendragt per april 2014 een solvabiliteitpositie boven 100%, zowel onder Solvency I (het wettelijk kader) als Solvency II. Eind 2014 is de Solvency I-ratio echter onder de 100% uitgekomen. De zeer precaire financiële positie van De Eendragt en het perspectief op langere termijn hebben doorlopend de aandacht gehad van de RvC. In augustus heeft de RvC de door de directie ontwikkelde nieuwe strategie van De Eendragt goedgekeurd. Deze strategie is gericht op verkoop van De Eendragt in 2015. De RvC betreurt zeer dat in 2014 opnieuw de ruimte ontbrak om een toeslag te verlenen op de pensioenen in de solidaire portefeuille. De kans op toeslagverlening in de toekomst, acht de RvC nihil. Commissievergaderingen De RvC heeft ultimo verslagjaar een auditcommissie en een remuneratiecommissie. De auditcommissie wordt voorgezeten door de heer Zegers. Deze commissie verdiept specifieke onderwerpen op het gebied van de financiële rapportages en de sleutelfuncties onder Solvency II. De auditcommissie rapporteert aan de RvC over de resultaten van deze verdieping. De remuneratiecommissie is een RvC-commissie die zich buigt over de bezoldiging van de directie, de selectie van commissarissen en de directie, het personeelsbeleid en de organisatiestructuur in de brede zin. In deze commissie worden zaken als het salarisgebouw en de pensioenregeling van De Eendragt besproken. De remuneratiecommissie wordt voorgezeten door de heer Boven.


De auditcommissie heeft in 2014 tweemaal vergaderd. In deze bijeenkomsten werd aandacht besteed aan: - het jaarwerk 2013 - de voorbereiding van het jaarwerk 2014 - het internalauditplan - de voortgang van de audits van BDO - de TRT-modelreview door Milliman - de nieuwe AG tafels en het ervaringssterfteonderzoek van TowersWatson - het accountantsverslag en de aanbevelingen van de certificerende actuaris - Solvency II, de ERB en het kapitaalbeleid - de toereikendheidstoets De remuneratiecommissie (voorheen HRM-commissie) heeft in het verslagjaar niet separaat vergaderd. De betreffende onderwerpen zijn in de voltallige RvC besproken. Tijdens de bijeenkomsten is gesproken over: - het personeelsbeleid en organisatiestructuur in brede zin - de versobering van de arbeidsvoorwaarden voor werknemers en het daardoor zo

8

9


Samenstelling RvC De Eendragt onderschrijft de Governance Principes van het Verbond van Verzekeraars (sinds dit verslagjaar met de status van zelfregulering) en leeft deze zelfregulering zo veel mogelijk na; dat geldt ook voor de bepalingen in deze code over de RvC. Op de website van De Eendragt staat een document dat voor elk principe meldt of en hoe De Eendragt het naleeft, ingevuld volgens de leidraad van de Monitoring Commissie Governance Principes Verzekeraars. De RvC functioneert onder andere op grond van boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, de statuten van de vennootschap en het reglement van de RvC. De laatste versie van het RvC-reglement dateert van 15 december 2014. De RvC bestaat volgens zijn reglement en volgens de statuten van De Eendragt uit ten minste drie leden; dit is ook het minimum op grond van de Wft. Ultimo verslagjaar bestaat de RvC uit drie leden. De heer Duthler is vanaf 24 februari 2014 voorzitter; op deze datum heeft DNB ingestemd met de voorgenomen benoeming tot voorzitter. Benoeming van commissarissen geschiedt, na goedkeuring door DNB, door de algemene vergadering van aandeelhouders uit een voordracht door de RvC. De commissarissen worden volgens een rooster van aftreden benoemd voor een periode van vier jaar en zijn in principe eenmalig herbenoembaar. Het rooster van aftreden staat vermeld op de personaliapagina in dit jaarverslag. De Eendragt voldoet nog niet aan de op 1 januari 2013 ingegane inspanningsverplichting dat ten minste 30% van de RvC-leden uit vrouwen moet bestaan. Alle RvC-leden zijn man. Bij toekomstige benoemingen zal de RvC in het selectiebeleid met de inspanningsverplichting rekening houden. De onafhankelijkheid en kritische houding van de RvC zijn onderdeel van de externe evaluatie eens in de drie jaar, en zijn uitgewerkt in het reglement van de RvC en in de profielschets van de RvC. De deskundigheidseis en de plicht tot een evenwichtige afweging van belangen staan in de profielschets als bijlage bij het reglement van de RvC. Voor nieuwe leden van de RvC heeft De Eendragt een introductiepakket. In het verslagjaar is een cursus verzorgd door een hoogleraar verbonden aan NIBE-SVV. Tevens ziet de voorzitter van de RvC in nauwe samenwerking met de directie toe op de permanente educatie van de leden van de RvC. Twee commissarissen volgen een opleiding op Nijenrode. Een commissaris is registeraccountant en houdt ook uit hoofde van zijn RA-registratie bij de NBA zijn permanente educatie bij. De RvC heeft kritisch gekeken naar de nevenfuncties van de verschillende commissarissen en in 2014 geen belangenconflicten geconstateerd. Bovendien acht de RvC de met de nevenfuncties verbonden tijdsbesteding niet prohibitief voor een goede beschikbaarheid voor De Eendragt. De leden hebben de eed of de belofte afgelegd waarin zij zweerden of beloofden een zorgvuldige afweging te maken tussen alle belangen die bij De Eendragt als onderneming betrokken zijn, te weten die van de klanten, van de aandeelhouders, van de werknemers en van de samenleving waarin De Eendragt opereert.


veel mogelijk gelijktrekken daarvan met de CAO voor het verzekeringsbedrijf, de beëindiging van variabele beloningen, de afbouw van de hypotheekregeling voor werknemers en de versobering van de pensioenregeling - de directieremuneratie, inclusief de pensioenregeling - de voorbereiding van de opvolgingen in de RvC en de directie

Jaarverslag

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Ieder jaar vindt een zelfevaluatie plaats, waarvan periodiek - voor het laatst in 2011 onder leiding van een externe deskundige. In 2014 is de zelfevaluatie door de RvC verricht. Geconcludeerd werd dat permanente educatie nodig is. Hieraan is in 2014 invulling gegeven. Omdat in 2011 de laatste evaluatie onder begeleiding van een derde heeft plaatsgevonden, zou er in 2014 een dergelijke evaluatie dienen plaats te vinden. Gelet op de huidige situatie van De Eendragt is gekozen voor andere prioriteiten. Hierbij heeft de RvC meegewogen dat twee van de drie leden recent, namelijk eind 2013 en begin 2014 zijn aangetreden De RvC acht de achtergrond, opleiding en ervaring van de huidige leden evenwel voldoende voor het naar behoren vervullen van de toezichthoudende taak van de RvC en het nemen van besluiten door de RvC gegeven de omvang van De Eendragt en het not for profit karakter van de werkzaamheden in de tweede pensioenpijler. Bovendien acht de RvC zich voldoende deskundig, onafhankelijk, integer en beschikbaar. DNB heeft ingestemd met de voorgenomen benoemingen na de wettelijk verplichte toets op de geschiktheid en betrouwbaarheid. Wijzigingen in de RvC In februari 2014 is het selectieproces voor een nieuw lid van de RvC afgerond, waarna de nieuwe commissaris, de heer Boven, op de algemene vergadering van 22 mei 2014 kon worden benoemd. Onderdeel van het selectieproces was een toetsing door DNB. Voordien heeft de heer Boven als adviseur de RvC bijgestaan. Gedurende het verslagjaar is de heer Orie afgetreden als commissaris. Hij heeft jarenlang een belangrijke bijdrage geleverd aan het toezicht op, maar ook aan de ontwikkeling van De Eendragt. De RvC spreekt zijn waardering uit voor de inzet van de heer Orie en de prettige samenwerking binnen de raad. De RvC heeft ervoor gekozen de heer Orie niet te vervangen, gegeven waar De Eendragt staat.


Wijzigingen in de directie Op 22 mei 2014 heeft de algemene vergadering twee nieuwe directieleden benoemd. Hiermee is de volledige directie vervangen. De directie van De Eendragt is de raad van bestuur van een naamloze vennootschap in de zin van 2:129 BW. De RvC heeft vanaf februari 2014 de werving van de nieuwe directie via een headhunter ter hand genomen. Daartoe heeft de RvC eerst een profiel opgesteld op basis waarvan de selectie heeft plaatsgevonden. Het proces is vooraf besproken in de RvC en er is frequent overleg geweest binnen de RvC. DNB heeft de nieuwe directie getoetst op geschiktheid en betrouwbaarheid. Tijdens de algemene vergadering op 22 mei 2014 hebben beide nieuwe directieleden de eed afgelegd De Eendragt voldoet nog niet aan de op 1 januari 2013 ingegane inspanningsverplichting dat ten minste 30% van de RvB-leden uit vrouwen moet bestaan. Bij toekomstige benoemingen zal de RvC in het selectiebeleid met de inspannings-verplichting rekening houden. Tot besluit De nieuwe directie is in zwaar weer aangetreden met als belangrijkste taken het wegwerken van achterstanden ontstaan door project Poseidon, het op orde brengen van de informatievoorziening inzake de TRT in het bijzonder en het ontwikkelen van de nieuwe strategie voor De Eendragt die ook onder de nieuwe solvencyregels haar

10


verzekerden en verzekeringnemers de zekerheid biedt van het uitkeren van de toegezegde nominale pensioenen. De RvC spreekt zijn waardering uit voor het door de directie gevoerde beleid. De voorbereiding op de nieuwe strategie vereist van allen (werknemers, directie en RvC) extra inzet. De RvC is de directie en alle werknemers van De Eendragt erkentelijk voor hun inzet bij de belangenbehartiging van de verzekerden en de verzekeringnemers.

Amsterdam, 22 mei 2015

11


H. Duthler, voorzitter J. Boven L. Zegers

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Jaarverslag

VERSL AG DIRECTIE Inleiding Dit directieverslag begint met een samenvatting van de belangrijke gebeurtenissen voor De Eendragt in 2014. Daarna is er aandacht voor de ontwikkelingen in de governance van De Eendragt. Vervolgens wordt de voortgang binnen de Solvency II- functies risicomanagement, actuariaat, internal audit en compliance beschreven. Daarna worden de ontwikkelingen in verband met verzekeringnemers en producten geschetst. De directie geeft in dit verslag ook aan hoe zij omgaat met maatschappelijk verantwoord ondernemen. Het verslag eindigt met een vooruitblik. Belangrijke gebeurtenissen in 2014 In 2014 stond het versterken van de solvabiliteit van De Eendragt centraal. De solvabiliteit is de verhouding tussen het aanwezige eigen vermogen en het minimaal wettelijk vereiste eigen vermogen. De Eendragt heeft een eenzijdig productenpalet met een groot langlevenrisico. In september 2014 heeft het Actuarieel Genootschap nieuwe sterftetafels bekend gemaakt. Toepassing van deze AG 2014 tafels leidden tot een afname van het eigen vermogen. Daarnaast heeft de voltooiing en review van het interne model om de verplichtingen te berekenen tot een verhoging van het vereiste kapitaal geleid. Verder daalde de 30-jaars rente in 2014 sterk van 2,9% op 1 januari 2014 tot 1,5% op 31 december 2014, waardoor het aanwezige eigen vermogen daalde en het verplichte eigen vermogen toenam. De combinatie van deze factoren leidt in het verslagjaar tot een afname van de solvabiliteit van De Eendragt gemeten onder Solvency I tot 87% (2013: 150%).


De solvabiliteit berekend volgens de regels van Solvency II was per 31 december 2013 gedaald tot onder de 100%. Dit percentage classificeerde zich binnen het toen geldende kapitaalbeleid als een trigger event voor het uitvoeren van vooraf gedefinieerde beheersmaatregelen. Direct na constatering hiervan in februari 2014 heeft de directie deze beheersmaatregelen uitgevoerd. Hierbij is vrijwel de gehele beleggingsportefeuille, bestaande uit vastgoed, aandelen en andere beleggingen, verkocht. Hierdoor was op dat moment de solvabiliteit - gemeten in Solvency II - weer tot boven de 100% gestegen. Gedurende het jaar is door de boven beschreven oorzaken - nieuwe AG 2014 sterftetafels, verbeteringen in het TRT-model en sterk gedaalde rente - de Solvency II ratio weer onder de 100% gedaald. Per 31 december 2014 bevindt deze ratio zich rond de 80%. Gedurende het jaar heeft de directie op diverse momenten rentegevoeligheidsanalyses van het eigen vermogen op de statutaire balans laten verrichten. Het beleid dat de directie sinds mei 2014 voert ten aanzien van renteafdekking is: zo veel als mogelijk afdekken van het eigen vermogen op de statutaire balans. De directie heeft in juli en augustus 2014 op basis van de inzichten die met het verbeterde TRT-model zijn verkregen, extra rentegevoeligheid in de beleggingsportefeuille aangebracht door de verkoop van kortlopende beleggingen en aankoop van lange stukken. Na toepassing van de nieuwe AG 2014 sterftetafels en verdere verbetering van het TRT-model is in december de daardoor toegenomen rentegevoeligheid, middels het verlengen van de duratie van de beleggingen, verkleind. Ook de rentegevoeligheidanalyse op de 31 december 2014 balans gaf aanleiding tot een verdere verlenging van de duratie van de beleggingen in Nederlandse en Duitse staatsobligaties.

12


In de afgelopen jaren heeft onderzoek plaatsgevonden naar de mogelijkheden om het weerstandsvermogen te versterken. Aangezien alle aandelen van De Eendragt in handen zijn van een stichting zonder eigen middelen, ontbreekt de mogelijkheid om het kapitaal intern of via de openbare kapitaalmarkt te vergroten. Onder het in 2014 geldend TSCregime en vooruitlopend op de inwerkingtreding van Solvency II per 1 januari 2016 blijft de noodzaak onverkort bestaan om te komen tot een verhoging van het eigen vermogen en/of een verlaging van het vereist eigen vermogen. De nieuwe directie van de vennootschap heeft prioriteit gegeven aan het ontwikkelen van een nieuwe lange termijn strategie voor De Eendragt die ook onder de nieuwe solvencyregels haar verzekerden en verzekeringnemers de zekerheid biedt van het uitkeren van de toegezegde pensioenen. De uitkomst daarvan is, dat voor de Eendragt aansluiting bij een grote Nederlandse verzekeraar middels overname van de aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. wordt gezocht. In 2014 is daartoe een verkoopproces voorbereid, waarop nader wordt ingegaan in de paragraaf vooruitzichten.

Risicomanagement De directie en de leidinggevenden zijn de first line of defence; zij zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor het risicomanagement van De Eendragt. De directie is verantwoordelijk voor het vaststellen, uitvoeren, monitoren en waar nodig bijstellen van het algehele risicobeleid van De Eendragt. De risicobereidheid wordt op voorstel van de directie tenminste jaarlijks ter beoordeling aan de RvC voorgelegd. Tussentijdse materiële

13


Governance De Eendragt heeft een vergunning van DNB voor het uitoefenen van het bedrijf van levensverzekeraar en valt onder de Wet financieel toezicht (Wft). De Eendragt richt zich volledig op het aanbieden van regelingen voor collectieve pensioenen. De begin 2006 opgerichte vennootschap komt voort uit een pensioenfonds, waarvan de geschiedenis teruggaat tot 1921. Deze historie komt mede tot uitdrukking in de missie en de governance van De Eendragt. De Eendragt heeft geen winstoogmerk. De Eendragt heeft een van andere levensverzekeraars afwijkende bestuursstructuur (governance). Deze hangt samen met haar historie als pensioenfonds. Alle aandelen zijn in handen van een stichting, Stichting De Eendragt Pensioen (de Stichting), met een paritair samengesteld bestuur dat bestaat uit vertegenwoordigers van de werkgevers, werknemers en niet-actieven (gepensioneerden, gewezen deelnemers en arbeidsongeschikten) van alle ondernemingen die hun pensioenregeling bij De Eendragt hebben ondergebracht. In het verslagjaar zijn de statuten van de Stichting aangepast om de Stichting voor te bereiden op executie van de nieuwe strategie. De Stichting publiceert ieder jaar een separaat jaarverslag. De Stichting benoemt - in haar hoedanigheid van aandeelhouder van De Eendragt - de raad van commissarissen en de directie van de vennootschap. De RvC ziet toe op het adequaat functioneren van de pensioenverzekeraar en de directie daarvan. De directie vergadert wekelijks. Ook woont de directie de vergaderingen van het stichtingsbestuur en de algemene vergadering van aandeelhouders bij. De directieleden hebben ieder ruime elkaar aanvullende ervaring op het gebied van management, verzekeren, pensioenen, automatisering, administratie, institutioneel beleggen en risicomanagement.

Jaarverslag

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

wijzigingen van de risicobereidheid worden eveneens ter goedkeuring aan de RvC voorgelegd. De risicomanagementfunctie en de compliancefunctie zijn de second line of defence. Deze tweede verdedigingslijn ondersteunt de directie en de leidinggevenden bij hun verantwoordelijkheid voor het voeren van een adequate risicobeheersing van de onder hun verantwoordelijkheid vallende bedrijfsactiviteiten. De ondersteuning krijgt vorm door middel van opgestelde en beoordeelde risicoanalyses en rapportages. In het verslagjaar is een grote stap gemaakt in het professionaliseren van de compliancefunctie. Verder is na een zorgvuldig proces, waarin de voor- en nadelen van het intern versus extern beleggen van de risicomanagementfunctie zijn afgewogen, deze functie per 1 januari 2015 uitbesteed. De derde verdedigingslijn is de internalauditfunctie. Deze functie is in het verslagjaar eveneens uitbesteed. Daarna volgt de controle door de certificerende actuaris en de externe accountant. De raad van commissarissen houdt als civielrechtelijk orgaan van de vennootschap toezicht en DNB en Autoriteit Financiële Markten (AFM) als bestuursrechtelijke toezichthouders. Vanwege het samengaan van de twee bedrijven Triple A en Talent & Pro zag de certificerende actuaris drs. R.A.J. van Besouw AAG zich in het verslagjaar genoodzaakt terug te treden ter voorkoming van een potentieel belangenconflict. Externe medewerkers van Talent & Pro werken namelijk al lange tijd bij De Eendragt aan de ontwikkeling van het TRT-model. Drs. A.C. van Stee AAG, KPMG Advisory N.V. is aangetrokken als nieuwe certificerende actuaris.


De verdedigingslijnen zijn op elkaar aangesloten en komen terug in de ORSA/ERB, het compliancehandboek, het compliancecharter en het internalauditcharter. Deze documenten zijn in het verslagjaar opgesteld. De beide charters staan op de website. De Eendragt had tot en met december 2014 een chief risk officer (CRO), wiens taken het ex ante en ex post beoordelen en bewaken van de risico’s van de onderneming omvatten. De risicomanagementfunctie ziet actief toe op alle risico’s van De Eendragt en ontwikkelt daar pro-actief beleid op. De risicomanagementfunctie is een belangrijke adviseur van de directie, kan zelfstandig zowel de RvC als de beleggingscommissie informeren over mogelijke risico’s en draagt hoofdverantwoordelijkheid voor de ORSA/ERB. De risicomanagementfunctie is per 1 januari 2015 uitbesteed. Hiervoor zijn in het verslagjaar uitgebreide voorbereidingen getroffen. De directie van De Eendragt heeft voor uitbesteding in het algemeen - mede op grond van de Wet financieel toezicht - een uitbestedingsbeleid vastgesteld alsmede een procesbeschrijving voor uitbesteding, inhuur en contractbeheer. De Eendragt verricht periodiek een risicoanalyse van de uitbestedingsrisico’s. De overeenkomst van uitbesteding houdt rekening met de uitbestedingseisen in en op grond van de Wet financieel toezicht. Vanaf 2014 is De Eendragt wettelijk verplicht een eigen risicobeoordeling (ERB) in te dienen bij DNB. De ERB is vergelijkbaar met de Own Risk and Solvency Assessment (ORSA) zoals die onder de Solvency II-richtlijn verplicht zal zijn. Vanaf 2014 maakt De Eendragt jaarlijks, of vaker indien noodzakelijk door strategische beleidswijzigingen, een ORSA/ERB, die aan DNB wordt voorgelegd.

14

Financiële risico’s

Niet-financiële risico’s

Langlevenrisico

Organisatie omvang risico

Rentegevoeligheidsrisico

Key man risico

Rentecurve risico

AO/IC risico

Beleggingsrisico

Juridisch risico


RISICOCATEGORIEËN

IT beheerrisico

In de ERB onderscheidt De Eendragt de volgende risicocategorieën. De belangrijkste risicocategorieën worden beschreven in de risicoparagraaf op pagina 49. Om uitkeringen en kosten te kunnen betalen, dient De Eendragt te allen tijde over voldoende liquide middelen te beschikken. Door de mogelijkheid om staatsobligaties op korte termijn te verkopen kan ruim worden voldaan aan de liquiditeitsbehoefte op korte termijn. Actuariaat Per 1 januari 2014 heeft DNB voor het verslagjaar 2014 een nieuw solvabiliteitskader ingesteld: het Theoretische Solvabiliteitscriterium (TSC). Dit regime vormt een overgang tussen het Solvency I-regime en het per 1 januari 2016 ingaande Solvency II-regime. Zowel het TSC als Solvency II vertalen de ondernemings- en balansrisico’s naar minimaal vereist eigen vermogen (vereiste solvabiliteit). De Eendragt heeft zich daar in de afgelopen jaren op voorbereid. Onderdeel van deze voorbereiding was onder meer de opstelling van het kapitaalbeleid, dat aangeeft welke acties moeten worden genomen bij een bepaald solvabiliteitsniveau om het weerstandvermogen van de onderneming op peil te houden of te versterken. In het verslagjaar heeft een uitgebreide review plaatsgevonden van het gebruikte TRT-model, zowel intern als extern door Milliman.

Internal audit Voor de inrichting van de internalauditfunctie heeft de directie in overleg met de RvC verschillende oplossingsrichtingen bekeken. Na diverse gesprekken en analyses is in het verslagjaar besloten om deze functie uit te besteden. Dit is hetzelfde kantoor dat de risicomanagementfunctie verzorgt. In het kader van Chinese muren wordt deze functie door een ander team met een andere partner verzorgd. De overeenkomst van uitbesteding houdt rekening met de uitbestedingseisen in en op grond van de Wet financieel toezicht. Afgesproken is om gefaseerd de internalauditfunctie te implementeren. In 2015 zal deze volwaardig geïmplementeerd zijn. In het verslagjaar is een internalauditcharter opgesteld. Deze is op de website geplaatst.

15


Financieel directeur dr. A. van Vliet vervult vanaf 1 januari 2015 tevens de functie van hoofd actuariaat ad interim. Op de afdeling actuariaat werken thans 3 fte’s externe actuariële medewerkers onder wie één actuaris AG (AAG).


Jaarverslag

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Compliance De Eendragt staat onder toezicht van DNB, de AFM, het College bescherming persoonsgegevens (CBP) en de Autoriteit Consument & Markt (ACM). De Eendragt is lid van het Verbond van Verzekeraars en acht zich gebonden aan de zelfregulering van het Verbond. De complianceofficer heeft in het verslagjaar alle complianceprocessen beschreven en vastgelegd in het compliancehandboek. De Eendragt heeft in het verslagjaar tevens een fraudebeleid opgesteld. Het compliancecharter van De Eendragt en alle regelingen staan op de website. De complianceofficer heeft in het verslagjaar een uitgebreide compliancerisicoanalyse verricht. De resultaten daarvan zijn verwerkt in het beleid en in de ERB. In het verslagjaar zijn voor alle werknemers en alle externe medewerkers drie compliancepresentaties met uitleg verzorgd door de complianceofficer. De directie hecht aan een goede toon aan de top. De Eendragt is gebonden aan Europese richtlijnen en verordeningen, een groot aantal wettelijke bepalingen onder andere uit de Wft en de Pensioenwet, circulaires, good practices, leidraden en visies van DNB, beleidsregels, leidraden en interpretaties van de AFM alsmede aan de zelfregulerende bepalingen en aanbevelingen van het Verbond van Verzekeraars. Het bijhouden hiervan en het rapporteren daarover is vastgelegd in procesbeschrijvingen De Eendragt onderschrijft de Governance Principes van het Verbond van Verzekeraars. Met ingang van 1 januari 2015 zijn de Governance Principes formeel geen gedragscode meer in de zin van artikel 2:391 lid 5 van het Burgerlijk Wetboek. Hoewel de wettelijke verplichting om te rapporteren over de code vervalt voor jaarverslagen die betrekking hebben op een boekjaar dat aanvangt op of na 1 januari 2014, blijft de rapportageverplichting voor De Eendragt (als lid van het Verbond van Verzekeraars) gelden op basis van zelfregulering. Op de website staat een document waarin De Eendragt per principe de naleving toelicht. De bedrijfsjurist/directiesecretaris fungeert als complianceofficer. Deze rapporteert per kwartaal aan de directie en de RvC. Alle werknemers, de directie en de externe medewerkers ondertekenen ieder jaar een nalevingsverklaring. Verzekerde ondernemingen Eind 2014 liep een aantal uitvoeringsovereenkomsten af. Acht uitvoeringsovereenkomsten werden verlengd. Vier verzekeringnemers hebben hun pensioenregeling elders ondergebracht. Gedurende 2014 uitgebrachte offertes hebben niet geleid tot nieuwe verzekeringnemers. De Eendragt voert per 1 januari 2015 de pensioenregelingen uit voor 37 verzekeringnemers: - toegezegde uitkering (defined benefit): 22 uitvoeringsovereenkomsten, middelloon en eindloon; - toegezegde premie (defined contribution): 4 uitvoeringsovereenkomsten; - collectief defined contribution: 11 uitvoeringsovereenkomsten. Daarnaast biedt De Eendragt, afhankelijk van de pensioenregeling, pensioenbeleggen en ANW-suppletie en premievrijstelling bij arbeidsongeschiktheid aan.

16

Personele en organisatorische aangelegenheden De Eendragt heeft in het verslagjaar gebruik gemaakt van externe deskundigheid aan de actuariële kant van de organisatie, waar de normale werkzaamheden, de voorbereidingen voor Solvency II en het TSC veel inzet vergden. Daarnaast ging de ontwikkeling en review van het TRT-model gepaard met tijdelijke werkzaamheden door een team externe actuariële specialisten. Bij de medewerkers zijn de arbeidsvoorwaarden per 1 januari 2015 versoberd en meer in lijn gebracht met de CAO voor het verzekeringsbedrijf en de gemiddelde markt. Alle variabele beloningen zijn afgeschaft. In het verslagjaar is wegens de strategische heroriëntatie afscheid genomen van drie voltijd werknemers. Tevens is een contract voor bepaalde tijd niet verlengd. De directie spreekt haar waardering uit voor de bijdrage die de medewerkers het afgelopen jaar hebben geleverd aan de organisatie in het belang van onze verzekerden.


Productontwikkeling In 2014 heeft De Eendragt nettopartnerpensioen op risicobasis ontwikkeld. Dit product komt tegemoet aan fiscale wijzigingen per 1 januari 2015. Voor dit product is een productacceptatietoets (PARP) verricht.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen Ten aanzien van het beleggingsbeleid voert De Eendragt sinds 2008 een maatschappelijk verantwoord beleid met bindende richtlijnen voor haar vermogensbeheerders. Voor aandelenbeleggingen hanteert De Eendragt een uitsluitingslijst van ondernemingen die zich niet houden aan internationale verdragen, mensenrechten schenden, gebruik maken van kinderarbeid en/of slavenarbeid, moedwillig ernstige schade aan het milieu veroorzaken, zich voornamelijk bezighouden met of direct betrokken zijn bij de ontwikkeling en productie van en/of de handel in wapens die zich vooral richten op het berokkenen van blijvende schade aan de burgerbevolking en/of op volgens internationale conventies verboden wapentuig, waaronder clusterbommen, landmijnen en wapens bedoeld voor atomaire, bacteriologische of chemische oorlogsvoering, en ondernemingen die zich schuldig maken aan fraude of ernstige corruptie. De Eendragt belegt voornamelijk in Nederlandse en Duitse staatsobligaties. De Eendragt belegt niet in staatsleningen van landen die moedwillig de mensenrechten schenden. Ten aanzien van de vastgoedbeheerders voert De Eendragt een actief beleid dat streeft naar duurzaamheid in brede zin. De sector besteedt hieraan de laatste jaren aanzienlijk meer aandacht, wat mede tot uitdrukking komt in de energie- en milieuvriendelijkheid van gebouwen en het beperken van onnodige leegstand.

17


Raad van commissarissen In 2014 trad de heer Orie af. De directie dankt de heer Orie voor zijn inzet in zijn zittingsperiode van twaalf jaar als toezichthouder bij De Eendragt. In januari 2014 is het selectieproces voor een nieuw lid van de RvC afgerond, waarna de nieuwe commissaris, de heer Boven, op de algemene vergadering van 22 mei 2014 kon worden benoemd. De directie is verheugd over het aantreden van een ervaren commissaris die in het verslagjaar een constructieve bijdrage heeft geleverd aan het RvC-toezicht op de directie.


Jaarverslag

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Aangaande de alternatieve beleggingen heeft De Eendragt, als relatief kleine partij, weinig mogelijkheden om richtlijnen af te dwingen, behoudens bij de selectie van de beheerders. Deze alternatieve beleggingen zijn in het verslagjaar verkocht. De Eendragt, als zuiver dienstverlenende organisatie, kan in haar eigen bedrijfsvoering weinig doen om de duurzaamheid van haar activiteiten te verbeteren. Het kantoor heeft een A-energielabel. Nieuwe verzekerden krijgen standaard het verzoek om in te stemmen met elektronische verzending van de te verstrekken informatie, teneinde het papierverbruik en het transport te verminderen. Vooralsnog heeft dat een beperkte invloed op de totale vervanging van papieren documenten. Veel verstuurde post heeft een wettelijk basis en is daardoor niet te vermijden. De werknemers van De Eendragt vormen een afspiegeling van onze multiculturele samenleving.

18

Acquisities/verlengingen De solvabiliteitspositie van De Eendragt is aanleiding geweest om gedurende 2014 geen gerichte acquisitie van nieuwe klanten te doen en geen offertes uit te brengen voor nieuwe relaties. Met het oog op de verlengingen per 1 januari 2015 heeft De Eendragt alle daarvoor in aanmerking komende uitvoeringsovereenkomsten tijdig opgezegd en de betreffende ondernemingen een nieuw verlengingsvoorstel met een uitgebreide prognoseberekening doen toekomen. Deze voorstellen zijn daarna met alle ondernemingen besproken en toegelicht. De meeste overeenkomsten zijn verlengd. Alle verlengingen zijn voor een periode van vijf jaar, met een jaarlijkse wederzijdse opzegmogelijkheid. Per 1 januari 2014 zijn op dat moment in werking getreden fiscale wijzigingen doorgevoerd. De maximale opbouwpercentages zijn verlaagd en de pensioenrichtleeftijd werd 67 jaar. Per 1 januari 2015 zijn opnieuw fiscale wijzingen van kracht geworden. Ook deze aanpassingen – maximering van het pensioengevend salaris en beperking van de opbouwpercentages - zijn tijdig in alle regelingen doorgevoerd.


PENSIOENEN

Pensioenpremie In 2014 bedroeg de geboekte pensioenpremie van de ondernemingen € 43,5 miljoen (2013: € 51,4 miljoen). De afname in de pensioenpremie houdt ondermeer verband met de hogere rente op 1/1/2014 ten opzichte van 1/1/2013, minder bijdragen voor overgang naar de solidaire portefeuille, en het vertrek van een aantal aangesloten ondernemingen per eind 2013.

Technisch resultaat Onder technisch resultaat wordt het resultaat op arbeidsongeschiktheid, overlijden en kosten verstaan. In de uitvoeringsovereenkomsten zijn bepalingen opgenomen over winstdeling in het technische resultaat van de verzekeraar. Het resultaat over de drie genoemde componenten wordt gecumuleerd over de contractsperiode. Winstdeling geschiedt indien het gecumuleerde bedrag positief is. In principe vindt winstdeling na vijf jaar plaats. Op 3 februari 2015 is het door de directie voorgestelde beleid, om zowel de maatschappijwinstdeling als de technische winstdeling per 1 januari 2015 af te schaffen, door het bestuur goedgekeurd. In mei 2015 zal De Eendragt alle verzekeringsnemers benaderen om hiertoe een aanvulling op de uitvoeringsovereenkomst te ondertekenen, waarna het opgebouwde saldo een technische winstdeling per 31 december 2014 zal worden afgerekend.

19


Pensioensparen en beschikbare premie (premieovereenkomsten) Eind 2014 bedroeg de voorziening verzekeringsverplichtingen voor premieovereenkomsten € 72,9 miljoen (2013: € 70,9 miljoen). In samenhang met de wettelijke zorgplicht voert De Eendragt voor premieovereenkomsten een zogeheten life-cycle benadering, waarbij de deelnemers op basis van hun leeftijd worden ingedeeld in risicoklassen. Voor nadere informatie over deze aanpak wordt verwezen naar de beleggingsparagraaf.

Jaarverslag

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Arbeidsongeschiktheid In 2014 is het resultaat op arbeidsongeschiktheid wederom positief geweest, namelijk € 0,8 miljoen (2013: € 1,1 miljoen). In de voorziening verzekeringsverplichtingen is op basis van de ontvangen risicopremie in het verslagjaar het uitlooprisico opgenomen van de gesloten uitvoeringsovereenkomsten. Overlijden In 2014 is een resultaat op overlijden behaald van nagenoeg nul. De ontvangen risicopremies vermeerderd met de vrijval uit de contractuele voorziening wegens overlijden waren in 2014 ongeveer gelijk aan de benodigde toevoeging van de voorziening wegens overlijden. Kosten In de voorziening verzekeringsverplichtingen is een administratiereserve en een opslag voor excassokosten opgenomen. Daarnaast betalen de verzekeringnemers, afhankelijk van het aantal verzekerden, een procentuele kostenopslag, berekend over de som van de pensioengevende grondslagen. Deze drie beschikbare kostenopslagen waren niet voldoende om de kosten, na aftrek van de beleggingskosten, te dekken. Pensioenadministratie In 2014 waren er weer meerdere releases van het administratieve systeem DEPAS. De wettelijke en andere wijzigingen in de regelingen zijn tijdig en succesvol geïmplementeerd, hetgeen De Eendragt uniek maakt in Nederland. Verder heeft De Eendragt een nieuwe pensioenplanner gelanceerd, waarin deelnemers doorlopend hun actuele pensioengegevens kunnen opvragen en toekomstscenario’s kunnen doorrekenen. Deze planner is door de deelnemers met veel enthousiasme ontvangen.


Toeslagverlening (indexatie) De Eendragt kent de mogelijkheid voor de verzekeringnemer om de niet-actieven onder te brengen in de solidaire portefeuille. Als niet-actieven worden beschouwd: de pensioentrekkenden, gewezen deelnemers en de verzekerden aan wie wegens arbeidsongeschiktheid vrijstelling van premiebetaling is verleend. Indien een verzekerde in de solidaire portefeuille is opgenomen, geldt een voorwaardelijke indexatie. Deze indexatie dient te worden gefinancierd uit de Algemene Reserve Solidaire Portefeuille (ARSP). De stand van de ARSP bedraagt per eind 2014 € -30,2 miljoen (2013: € -17,7 miljoen). Gegeven deze negatieve stand van de ARSP is de kans op toeslagverlening in de toekomst nihil. Toereikendheidstoets Elke verzekeraar is wettelijk verplicht de voorziening verzekeringsverplichtingen conform de Wet financieel toezicht (Wft) en het Besluit prudentiële regels Wft te rapporteren aan de toezichthouder (DNB) en op te nemen in de balans. Dit geschiedt volgens de zogenaamde toereikendheidstoets (TRT). De TRT levert uiteindelijk een zogeheten toetsvoorziening op. Deze toetsvoorziening is gelijk aan het maximum van de afkoopwaarde en de actuele waarde van de voorziening verzekerings-verplichtingen.

20


De actuele waarde van de voorziening verzekeringsverplichtingen is gelijk aan de som van de geschatte waarde van: - de gegarandeerde uitkeringen - de toekomstige kosten - de embedded opties - de risicomarge Bij de TRT dient onder meer rekening te worden gehouden met de laatste inzichten inzake overlijden, waarbij de mogelijkheid bestaat om op basis van eigen waarneming correcties aan te brengen. Dat mensen steeds ouder worden, is al geruime tijd bekend. De overlevingstafels van het Actuarieel Genootschap geven niet alleen de waargenomen sterfte aan over de verstreken periode, maar maken ook een prognose voor de toekomstige sterfte (de verwachting). De Eendragt heeft sinds 2013 jaarlijks onderzocht of de verwachte sterfte volgens de AG sterftetafel overeenkomt met de waarnemingen onder de eigen verzekerdenpopulatie. Uit dit onderzoek blijkt dat bij mannen per saldo sprake is van ondersterfte en dat bij vrouwen sprake is van een significante oversterfte. Anders gezegd, blijken bij De Eendragt de mannelijk verzekerden langer te leven en de vrouwelijke verzekerden sneller te overlijden dan de verwachtingswaarden. Hiermee is rekening gehouden in de TRT berekening. In de TRT 2014 wordt door De Eendragt voor de toetsvoorziening rekening gehouden met langer leven door de prognosetafel AG 2014 van het Actuarieel Genootschap te hanteren. Het resultaat van de TRT 2014 is dat een bedrag van € 129,8 miljoen (2013: € 106,3 miljoen) moet worden toegevoegd aan de voorziening verzekeringsverplichtingen. Derhalve is een bedrag van € 23,5 miljoen toegevoegd aan de balansvoorziening ten laste van het resultaat.

Boekwaarde per einde vorig boekjaar Ten gunste van depotbuffers

DEPOTBUFFERS

EIGEN VERMOGEN

19.332

81.560

2.704

Resultaat boekjaar

-20.002

Boekwaarde per 31 december 2014

22.036

61.558

BEDRAGEN IN DUIZENDEN EURO'S

21


Ontwikkeling depots en eigen vermogen De depots van de verzekeringnemers bevatten doorgaans een depotbuffer. De depotbuffer kan, naar keuze van de verzekeringnemer, een bestemmingsreserve bevatten. Deze dient uitsluitend voor de toeslagverlening binnen de pensioenregeling. Het overige deel van de depotbuffer wordt financieringsbuffer genoemd en dient onder andere ter egalisatie van de jaarlijks wisselende financieringslasten van de pensioenregeling. Het eigen vermogen van De Eendragt kent een separate ontwikkeling. In onderstaande tabel is het verloop weergegeven van de depotbuffers en het eigen vermogen in 2014

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Jaarverslag

BELEGGINGEN De beleggingen van De Eendragt zijn onderverdeeld in beleggingen voor eigen rekening en risico van De Eendragt en beleggingen die verband houden met de premieovereenkomsten voor rekening en risico van deelnemers. Beleggingen voor eigen rekening en risico De beleggingen op het eigen boek vallen uiteen in twee deelportefeuilles: de matchingportefeuille die tegenover de DB verplichtingen staat en de beleggingsportefeuille waarin het eigen vermogen en de depotbuffers van de verzekerde ondernemingen zijn belegd. Na een strategische heroriëntatie in de zomer van 2014 is het primaire doel van beide portefeuilles om het neerwaartse risico van het eigen vermogen zoveel mogelijk te beperken. Het beleggingsbeleid 2014 van De Eendragt stond in het teken van het derisken van de beleggingsportefeuille. Na de daling van de solvabilteit eind 2013 heeft De Eendragt conform het Kapitaalbeleid maatregelen genomen om het solvabiliteitsbeslag van de beleggingen te verkleinen. Daartoe is begin 2014 vrijwel de gehele beleggingsportefeuille – bestaande uit vastgoed, aandelen en andere beleggingen – verkocht. Hierdoor kwam de solvabiliteit – gemeten in TSC en Solvency II – weer tot boven het wettelijk vereiste niveau. De beleggingsportefeuille bestaat nu nog uit vastgoed, hypotheken en liquide middelen. De matchingportefeuille is volledig belegd in staatsobligaties. De totale beleggingen voor eigen rekening stegen in 2014 naar € 1.746 miljoen (2013: € 1.393 miljoen) door de sterke toename van de obligatieportefeuille, met name als gevolg van de sterk gedaalde rente in het verslagjaar. BELEGGINGEN VOOR EIGEN REKENING 2014

2013

Obligaties

1.682.135

1.153.047

Aandelen

0

97.392

Vastgoed

25.699

71.757

2.697

3.063

Hypotheken Liquide middelen Totaal


35.470

67.742

1.746.001

1.393.001

IN DUIZENDEN EURO’S

Na de derisking in 2014 zijn de vrijgekomen kasgelden, behoudens voor zover ten behoeve van het eigen vermogen, verplaatst naar de matchingportefeuille. De kaspositie binnen deze portefeuille is aangewend om de total return swaps (TRS) af te bouwen en de onderliggende lange staatsleningen op eigen boek te nemen. De Eendragt maakte gebruik van twee TRS om de rentegevoeligheid van de verzekeringsverplichtingen af te dekken. De afbouw levert De Eendragt een besparing op de financieringskosten van de TRS.

22


Liquide middelen worden gespreid weggezet bij Nederlandse banken conform het tegenpartijrisico beleid. Banken die in aanmerking komen worden beoordeeld op basis van de uitgevoerde stresstesten door de European Banking Authority (EBA). De matchingportefeuille van circa € 1,7 miljard is eind 2014 voor 45% belegd in Nederlandse staatleningen en voor 55% in Duitse staatsleningen. In 2014 is per saldo voor € 218 miljoen aan lange Nederlandse staatsleningen aangekocht. De Eendragt voert periodiek (rente)gevoeligheidsanalyses (stresstesten) uit om te bezien hoe de totale balans van De Eendragt zich gedraagt onder veranderingen in de ECB-AAA rentecurve, en in welke mate het eigen vermogen nu daadwerkelijk ongevoelig is voor renteveranderingen. Na de derisking bestaat er geen tactische ruimte meer binnen de matchingportefeuille. Uitgevoerde berekeningen en analyses gedurende 2014 hebben geleid tot een nauwkeuriger beeld van de rentegevoeligheid van de verplichtingen. In navolging hierop is de rentegevoeligheid van de matchingportefeuille verhoogd door het aankopen van lange Nederlandse staatsleningen. Het eigen vermogen is hierdoor minder gevoelig geworden voor renteveranderingen. Premieovereenkomsten Voor premieovereenkomsten – zuivere DC (defined contribution) regelingen, pensioensparen en DC excedent regelingen – heeft De Eendragt een op deze doelgroep toegesneden beleggingsbeleid ontwikkeld, dat uit gaat van tien leeftijdsafhankelijke risicoklassen. NETTO RENDEMENTEN PREMIEOVEREENKOMSTEN LIQUIDITEITEN

VASTRENTEND

ZAKELIJKE WAARDEN

RENDEMENT 2014

1. 60 - 67 jaar

100%

0%

0%

0,2%

2. 57 - 60 jaar

10%

70%

20%

3,7%

3. 54 - 57 jaar

5%

70%

25%

4,0%

4. 51 - 54 jaar

0%

70%

30%

4,3%

5. 48 - 51 jaar

0%

60%

40%

4,7%

6. 45 - 48 jaar

0%

50%

50%

5,0%

7. 42 - 45 jaar

0%

40%

60%

5,3%

8. 39 - 42 jaar

0%

30%

70%

5,7%

9. 36 - 39 jaar

0%

20%

80%

6,0%

10. jonger dan 36 jaar

0%

10%

90%

6,3%

RISICOKLASSE EN LEEFTIJD

23


Per eind 2014 is de omvang van de beleggingen voor rekening en risico van de deelnemers gelijk aan € 72,9 miljoen (2013: € 70,9 miljoen).

Jaarverslag

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Beleggingskosten De beleggingskosten bestaan uit de doorberekende bureaukosten van De Eendragt zelf, de kosten van externe administratie en ondersteuning door consultants, alsmede de door de vermogensbeheerders in rekening gebrachte beheerkosten. Alle transactiekosten die binnen de verschillende portefeuilles worden gemaakt gaan af van het bruto rendement. Tot de administratieve kosten behoren die van het effectenbewaarbedrijf (custodian), de banken en externe juristen. De totale beleggingskosten bedroegen in 2014 € 4,6 miljoen, ofwel 0,25% van het totale belegde vermogen van € 1.819 miljoen (2013: 0,32%). De beleggingskosten waren als volgt samengesteld. KOSTEN BELEGGINGEN KOSTEN IN MILJOENEN

Bedrijfskosten toe te rekenen aan beleggingen

3,5

0,19%

Beheerskosten en rentelasten

0,2

0,01%

Kosten externe beheerders*

0,9

0,05%

Totaal

4,6

0,25%

* Direct ten laste gebracht van het beleggingsrendement.


ALS PERCENTAGE BELEGD VERMOGEN

24

De directie heeft gedurende de zomer van 2014 een langetermijnstrategie voor De Eendragt ontwikkeld. Het bestuur van de Stichting heeft de directie op 25 september 2014 toestemming gegeven om deze langetermijnstrategie voor De Eendragt uit te werken. Deze strategie is gericht op verkoop van De Eendragt in 2015.


VOORUIT ZICHTEN EN ONT WIK KELINGEN IN 2 015

Per 31 december 2014 is de Solvency I ratio uitgekomen op 87%. Hiermee is De Eendragt onder het wettelijk vereiste niveau van 100% uitgekomen. Deze gebeurtenis trad op kort voor het moment dat het in 2014 voorbereide verkoopproces zou worden opgestart. De directie, daarin gesteund door de RvC en DNB, hebben op dat moment besloten om het verkoopproces conform plan op te starten en daar waar mogelijk de doorlooptijd van het proces te verkorten. Parallel aan het verkoopproces heeft de directie onderzocht welke alternatieven er voor De Eendragt over zouden zijn, indien het verkoopproces niet tot een succesvolle overname zou leiden. Het in 2014 in de strategienota beschreven alternatief van een tijdelijke, zelfstandige, actieve run off is door de lage solvabiliteit niet meer realiseerbaar. Ook is in de strategienota geconstateerd dat er geen verdere mogelijkheden zijn om de lage solvabiliteitspositie van De Eendragt zelfstandig te verbeteren. Het besluit van kredietbeoordelaar Fitch om Oostenrijkse staatsleningen af te waarderen van AAA naar AA+, waardoor deze leningen geen onderdeel meer vormen van het ECB-AAA universum, heeft bijgedragen aan een verdere daling van het eigen vermogen in het eerste kwartaal van 2015.

Eind april 2015 is de tweede fase van het verkoopproces - de fase van bindende biedingen - afgesloten. Op basis van de uitkomst van die fase en de uitwerking van het geschetste alternatief heeft de directie een zorgvuldige afweging gemaakt van de belangen van alle stakeholders: verzekerden, verzekeringsnemers en werknemers. In de afweging hebben de nominale zekerheid van de uitkeringen voor de verzekerden, de keuzemogelijkheden voor de verzekeringsnemers en de werkgelegenheid voor de medewerkers een belangrijke rol gespeeld. De directie heeft gekozen voor verkoop van de aandelen in De Eendragt Pensioen NV aan een in Nederland gevestigde verzekeraar voor € 1,- plus de verplichting van de koper tot het versterken van de solvabiliteit van De Eendragt Pensioen N.V. tot het niveau dat DNB vereist, waarbij koper heeft aangegeven bereid te zijn tot versterking tot een maximum niveau van 130% volgens Solvency II.

25


Daarmee resteert er, indien er geen succesvolle verkoop tot stand zou komen, alleen het eventuele alternatief van liquidatie van de vennootschap met als doel een collectieve waardeoverdracht ex artikel 84 Pensioenwet. Een dergelijke liquidatie maakt het onderbrengen van alle verzekerden en verzekeringsnemers bij een algemeen pensioenfonds (APF) mogelijk. Met de overgang van alle verzekerden en verzekeringsnemers van verzekeraar naar APF worden de opgebouwde pensioenrechten, die nu nominaal gegarandeerd zijn, van alle deelnemers echter wel ‘zacht’. Immers een APF kent de mogelijkheid tot het korten van de pensioenen bij onderdekking. Ook zal de wetgeving voor een APF eerst per 1 januari 2016 gereed zijn en in werking treden.

Jaarverslag

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Na verkoop van de aandelen zal er - net als in de situatie dat De Eendragt zelfstandig zou zijn voortgegaan - geen indexatie van pensioenen in de solidaire portefeuille meer plaatsvinden. De RvC ondersteunt de keuze voor deze verkoop. Op 21 mei 2015 heeft zowel de Stichting De Eendragt Pensioen als de Algemene Vergadering van Aandeelhouders besloten tot verkoop van de aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. aan ASR Nederland N.V. tegen een prijs van € 1,- onder de gelijktijdige verplichting van de koper tot het versterken van de solvabiliteit van De Eendragt tot een niveau dat de toezichthouder DNB vereist. De koper heeft aangegeven bereid te zijn tot versterking tot een maximum niveau van 130% solvabiliteitsmarge volgens Solvency II. De overeenkomst tussen partijen is op 21 mei 2015 getekend en is voorwaardelijk aan onder andere goedkeuring door toezichthouders DNB en ACM. Omdat de verkoop voorwaardelijk is, bestaat een materiële onzekerheid die gerede twijfel doet ontstaan omtrent het vermogen van De Eendragt om de bedrijfsactiviteiten in de huidige vorm, zijnde de uitoefening van het levensverzekeringsbedrijf te kunnen voortzetten en het kunnen nakomen van de verzekeringsverplichtingen. Ingeval er geen verkoop plaatsvindt dient rekening te worden gehouden met mogelijke maatregelen van DNB, waaronder het korten van verzekerde aanspraken. Op het moment van vaststelling van de jaarrekening 2014 heeft het management geen indicaties om aan te nemen dat geen goedkeuring door toezichthouders DNB en ACM zal worden verkregen. Na van het formaliseren van de verkoop zal de Stichting ophouden te bestaan en komt er een einde aan de lange historie van het zelfstandig bestaan van De Eendragt Pensioenfonds en sinds 2006, De Eendragt Pensioen N.V. Amsterdam, 22 mei 2015


Directie A.F.J. Bakker A. van Vliet

26

27


Jaarrekening

JAARREKENING DE EENDRAGT PENSIOEN N.V.

2014

Jaarverslag 2006

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

BA L ANS PER 31 DECEMBER 2 014 Na voorstel tot resultaatbestemming

ACTIVA Beleggingen

NOOT*

2014

2013

3.

Vastgoed

25.699

71.757

Aandelen

0

97.392

Obligaties

1.682.135

1.153.047

2.697

3.063

Hypotheken

Beleggingen voor risico polishouders Vorderingen

4.

1.710.531

1.325.259

72.857

70.907

5.

Vorderingen op verzekeringnemers

3.288

Overige vorderingen

6.899

602

665 3.890

Jaarrekening

Overige activa

5. en 6.

Materiële vaste activa Liquide middelen Andere en overlopende activa

386 67.742 424 35.804

68.552

1.823.082

1.472.282


*Toelichting vanaf blz. 40


109 35.470 225

Totaal

7.564

28

NOOT*

2014

2013

Eigen vermogen

7.

Gestort en opgevraagd kapitaal

45

45

Algemene reserve solidaire portefeuille

-30.177

-17.682

Overige reserves

91.690

Technische voorzieningen

Jaarverslag 2006

PASSIVA

99.197

61.558

81.560

8.

Voorziening voor levensverzekering

1.532.135

Voorziening winstdeling en kortingen Overige technische voorzieningen

1.182.677

13

0

129.829

106.348 1.661.977

1.289.025

72.857

70.907

Technische voorzieningen voor verzekeringen waarbij polishouders het beleggingsrisico dragen Schulden 3.

0

Overige schulden

9.

26.659

Overlopende passiva

10.

Totaal

3.990 26.680 26.659

30.670

31

120

1.823.082

1.472.282

Jaarrekening

Derivaten


29


*Toelichting vanaf blz. 40

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

WINST- EN VERLIESREKENING OVER 2 014

TECHNISCHE REKENING LEVENSVERZEKERING Verdiende premies eigen rekening

2014

2013

13.

Brutopremies Waardeoverdrachten (inkomend) Uitgaande herverzekeringspremies

43.515

51.387

5.015

4.372

-29

-10 48.501

Opbrengsten uit beleggingen

55.749

14.

Vastgoed

3.038

4.943

Overige beleggingen

43.409

42.316

Gerealiseerde winst op beleggingen

26.393

Niet-gerealiseerde winst op beleggingen

15.

3.444 72.840

50.703

304.818

22.169

Uitkeringen eigen rekening Bruto Waardeoverdrachten (uitgaand)

16.

-47.671

-47.661

-7.643

-2.557 -55.314

-50.218

Jaarrekening

Wijziging technische voorzieningen Voorziening voor levensverzekering

8.

-374.890

37.092

Winstdeling en kortingen

17.

-156

-2.003

Bedrijfskosten

18.

-7.958

-5.832

Beleggingslasten

19.

Beheerkosten en rentelasten Gerealiseerd verlies op beleggingen Niet-gerealiseerd verlies op beleggingen

-245

-219

-4.692

-3.652

20.

Aan niet-technische rekening toegerekende opbrengst uit beleggingen Resultaat technische rekening levensverzekering

NIET-TECHNISCHE REKENING

-4.937

-3.871

-2.888

-145.517

-341

-8.570

-20.325

-50.298

2014

2013

Resultaat technische rekening levensverzekering

-20.325

-50.298

overgeboekt van technische rekening

341

8.570

Andere baten en lasten

-18

-462

-20.002

-42.190


Toegerekende opbrengsten uit beleggingen

Resultaat

21.

Toelichting vanaf blz. 53

30


Jaarverslag 2006

K ASSTROOMOVERZICHT OVER 2 014

2014 Kasstromen uit operationele activiteiten

Ontvangen brutopremies Ontvangen uitkeringen herverzekering Ontvangen waardeoverdrachten Betaalde uitgaande herverzekeringspremies Betaalde waardeoverdrachten Betaalde uitkeringen Betaalde bedrijfskosten Directe beleggingsopbrengsten Betaalde beleggingslasten

2013

49.565

41.949

6

6

4.642

4.261

-35

-14

-7.048

-2.192

-47.636

-47.668

-7.910

-4.761

46.447

40.197

-246

-219 37.785

31.559

Kasstromen uit beleggingsactiviteiten Aankopen beleggingen

-673.019

61.741 -73.602 -70.057

Mutatie liquide middelen Saldo begin boekjaar Saldo einde boekjaar

-11.861

-32.272

19.698

67.742

48.044

35.470

67.742


Het kasstroomoverzicht is gepresenteerd volgens de directe methode met een onderverdeling naar kasstromen uit operationele en beleggingsactiviteiten.

31

Jaarrekening

602.962


Verkopen en aflossingen van beleggingen


Jaarrekening

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

32

33


TOELICHTING JAARREKENING

2014

Jaarverslag 2006

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

1. A L GEMEEN Statutaire zetel en adres De Eendragt Pensioen N.V. (De Eendragt) is zowel statutair gevestigd als zetelhoudende te Amsterdam aan De Boelelaan 7, postcode 1083 HJ, telefoon 020-7167301. Activiteiten De activiteiten van De Eendragt (de Stichting) bestaan uit de uitoefening van het levensverzekerings-bedrijf als bedoeld in de Wft zoals van kracht geworden op 1 januari 2007. Groepsverhoudingen Stichting Pensioenfonds De Eendragt heeft per 17 februari 2006, maar met terugwerkende kracht tot 1 januari 2006, De Eendragt afgesplitst, waarbij alle bezittingen en verplichtingen van het pensioenfonds geruisloos naar de naamloze vennootschap zijn overgegaan. De Stichting heeft op hetzelfde moment haar statuten gewijzigd met als gevolg dat zij haar doelstelling heeft veranderd van pensioenfonds naar aandeelhouder van alle aandelen van De Eendragt. Ook is op hetzelfde moment haar naam gewijzigd in Stichting De Eendragt Pensioen. Op 14 maart 2006 heeft De Nederlandsche Bank aan de N.V. formeel de vergunning verstrekt als bedoeld in artikel 24, eerste lid van de toenmalige Wtv 1993, voor het uitoefenen van het levensverzekeringsbedrijf in de branches 1 (Levensverzekering Algemeen), 3 (Levensverzekering verbonden met beleggingsfondsen), en 7 (Beheer van collectieve pensioenfondsen) als bedoeld in artikel 16 van de Wtv 1993. De aandelen van De Eendragt zijn 100% eigendom van Stichting De Eendragt Pensioen. De Stichting heeft een paritair samengesteld bestuur met vertegenwoordigers op voordracht van de werkgevers, werknemers en gepensioneerden. De leden fungeren feitelijk gezamenlijk als aandeelhouder. Voorts staan in de statuten van de Stichting de bevoegdheden en verantwoor-delijkheden van zowel de Stichting zelf als van haar bestuursleden. Toegepaste standaarden De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek.


Continuïteit De jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Mede onder invloed van de voortgaande daling van de rente is de solvabiliteitspositie van De Eendragt in 2014 verder verslechterd. Per 31 december 2014 is de solvabiliteitsmarge onder het thans geldende regime (Solvency I) lager dan 100%. Op grond van de huidige inschattingen van de directie verwacht de directie dat de solvabiliteitsmarge onder het per 1 januari 2016 van toepassing zijnde regime (Solvency II) eveneens lager zal zijn dan 100%. De directie heeft mede gelet op het kapitaalbeleid geconcludeerd dat er geen maatregelen meer kunnen worden genomen om op eigen kracht tot herstel te komen.

34

Jaarverslag 2006

Op 21 mei 2015 heeft zowel de Stichting De Eendragt Pensioen als de Algemene Vergadering van Aandeelhouders besloten tot verkoop van de aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. aan een in Nederland gevestigde verzekeraar tegen een prijs van € 1,onder de gelijktijdige verplichting van de koper tot het versterken van de solvabiliteit van De Eendragt Pensioen N.V. tot een niveau dat de toezichthouder DNB vereist. De koper heeft aangegeven bereid te zijn tot versterking tot een maximum niveau van 130% solvabiliteitsmarge volgens Solvency II.

35


De overeenkomst tussen partijen is op 21 mei 2015 getekend en is voorwaardelijk aan onder andere goedkeuring door toezichthouders DNB en ACM. Omdat de verkoop voorwaardelijk is, bestaat een materiële onzekerheid die gerede twijfel doet ontstaan omtrent het vermogen van De Eendragt om de bedrijfsactiviteiten in de huidige vorm, zijnde de uitoefening van het levensverzekeringsbedrijf te kunnen voortzetten en het kunnen nakomen van de verzekeringsverplichtingen. Ingeval er geen verkoop plaatsvindt, dient rekening te worden gehouden met mogelijke maatregelen van DNB, waaronder het korten van verzekerde aanspraken. Op het moment van vaststelling van de jaarrekening 2014 heeft het management geen indicaties om aan te nemen dat geen goedkeuring door toezichthouders DNB en ACM zal worden verkregen. De jaarrekening is daarom opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

2 . GRONDSL AGEN VOOR WA ARDERING VAN ACTIVA EN PASSIVA EN RESULTA ATBEPA LING Algemeen Baten en lasten worden toegerekend aan het boekjaar waarop deze betrekking hebben. Indien niet anders vermeld, luiden de bedragen in duizenden euro’s. In 2014 zijn enkele wijzigingen in de presentatie en toelichting doorgevoerd. Hiertoe zijn de vergelijkende cijfers over 2013 aangepast. Deze aanpassingen hebben geen invloed op resultaat en eigen vermogen van 2013. Schattingen en veronderstellingen De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgerlijk Wetboek, waarin wordt vereist dat de directie oordelen vormt en schattingen en veronderstellingen maakt die van invloed zijn op de toepassing van grondslagen en de gerapporteerde waarde van activa en verplichtingen, alsmede van baten en lasten. De schattingen en hiermee verbonden vooronderstellingen zijn gebaseerd op ervaringen uit het verleden en verschillende andere factoren die gegeven de omstandigheden als redelijk worden beschouwd. De uitkomsten hiervan vormen de basis voor het oordeel over de boekwaarde van activa en verplichtingen die niet op eenvoudige wijze uit andere bronnen blijkt. De daadwerkelijke uitkomsten kunnen afwijken van deze schattingen. De schattingen en onderliggende veronderstellingen worden voortdurend beoordeeld. Herzieningen van schattingen worden opgenomen in de periode waarin de schatting wordt herzien, indien deze herziening alleen voor die periode gevolgen heeft, of in de periode van herziening en toekomstige perioden, indien de herziening gevolgen heeft voor zowel de verslagperiode als toekomstige perioden. Gedurende het verslagjaar heeft De Eendragt in het TRT-model, waarmee de toereikendheidstoets wordt uitgevoerd, een aantal wijzigingen aangebracht. Dit betreffen ondermeer het verlagen van de kans op individuele uitgaande waardeoverdrachten, de overstap op de nieuwe AG 2014 prognosetafels, een geactualiseerde ervaringssterfte, en het toepassen van forwardrentes in toekomstige afkooptarieven. Per saldo resulteerden deze wijzigingen in een verlaging van de toetsvoorziening met € -8,6 miljoen euro.


Vreemde valuta Transacties luidend in vreemde valuta’s worden in euro’s omgerekend tegen de geldende wisselkoers op de transactiedatum. In vreemde valuta’s luidende monetaire activa en verplichtingen worden per balansdatum in euro’s omgerekend tegen de op die datum geldende slotkoers. Beleggingen Alle beleggingen, inclusief beleggingen voor risico van polishouders en met uitzondering van de hypotheken, worden gewaardeerd tegen reële waarde. Bij eerste opname wordt (dis)agio meegenomen. Direct toerekenbare transactiekosten worden eveneens direct verwerkt in de winst-en-verliesrekening. Waardeveranderingen van de beleggingen worden verantwoord via de winst- en verliesrekening. Transactie- en herwaarderingsresultaten hebben betrekking op de gedurende het verslagjaar gerealiseerde, respectievelijk ongerealiseerde resultaten. Het transactieresultaat is gelijk aan de opbrengstwaarde minus de laatste boekwaarde.

36

Jaarverslag 2006

Vastgoed De reële waarde van beleggingen in beursgenoteerd vastgoed wordt bepaald aan de hand van de per balansdatum geldende beurskoers (biedkoers). Voor niet-beursgenoteerd vastgoed wordt de waardering afgeleid van het het evenredige deel van de netto vermogenswaarde waartoe De Eendragt gerechtigd is. Aandelen De reële waarde van beursgenoteerde aandelen wordt bepaald aan de hand van de per balansdatum geldende beurskoers (biedkoers). Voor niet beursgenoteerde beleggingsfondsen is de waardering afgeleid van het aandeel in de beurswaarde van de onderliggende aandelen. De uiteindelijke vaststelling is een benaderde waarde en geschiedt op basis van de indices van de respectievelijke aandelenmarkten. Obligaties De reële waarde van vastrentende waarden wordt bepaald aan de hand van de per balansdatum geldende beurskoers. Hypotheken De hypotheken zijn gewaardeerd op aflossingswaarde. Derivaten Derivaten worden gewaardeerd tegen de reële waarde per balansdatum. Vorderingen en overlopende activa Vorderingen worden bij eerste opname gewaardeerd tegen reële waarde, vervolgens vindt waardering plaats tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieve rentemethode, verminderd met bijzondere waardeverminderingsverliezen. Liquide middelen De liquide middelen zijn gewaardeerd op nominale waarde.

Technische voorzieningen De voorziening voor levensverzekering wordt op een prospectieve wijze berekend waarbij jaarlijks de aanspraken worden ingekocht die bij ontslag zouden worden toegekend. De voorziening verzekeringverplichtingen (VVV) is gebaseerd op de aanspraken op de balansdatum, inclusief de op balansdatum onvoorwaardelijk toegekende indexatie. Rekenrente De voor de berekening van de contractuele voorzieningen verzekeringsverplichtingen gebruikte rentetermijnstructuur wordt gebaseerd op de AAA euro staatsobligatiecurve, zoals gepubliceerd door de ECB, hierna genoemd de ECB-AAA curve. Hierbij wordt de rente vanaf dertig jaar gelijk gesteld aan die van dertig jaar.

37


Schulden en overlopende passiva Schulden en overige financiële verplichtingen worden na eerste opname gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs op basis van de effectieverentemethode.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

In de toereikendheidstoets (TRT) wordt ook gerekend met een rentetermijnstructuur op basis van de ECB-AAA curve, maar wordt de rente vanaf twintig jaar vastgesteld conform de door DNB aangegeven methodiek, waarbij de curve vanaf twintig jaar wordt berekend met de UFR voor looptijden van twintig tot zestig jaar. Sterftegrondslagen Voor de sterftegrondslagen in de contracten worden, afhankelijk van de ingangsdatum van het contract, de volgende sterftegrondslagen gehanteerd: - AG tafels 2000-2005 met één jaar leeftijdsverlaging - AG prognosetafels 2010-2060, jaarlaag 2018 - AG prognosetafels 2012-2062, jaarlaag 2018. Voor aanpassing naar nieuwe sterftegrondslagen wordt een voorziening gevormd. De jaarlijkse dotatie (onderdeel van de premie) bedraagt, afhankelijk van de ingangsdatum van het contract, 0,3% of 0,45% van de voorziening verzekeringsverplichtingen. In de toereikendheidstoets worden de AG prognosetafels 2014 gebruikt, met een aanpassing voor ervaringssterfte bij De Eendragt. Partnerfrequentie Alle actieven en gewezen deelnemers worden geacht een partner te hebben. Op de pensioendatum wordt het partnerpensioen van een deelnemer zonder rechthebbende op partnerpensioen omgezet in extra ouderdomspensioen. Opslag toekomstige kosten In de premies wordt rekening gehouden met 1,25% excassokosten en 0,5% overige administratiekosten. De opslag voor overige administratiekosten wordt eveneens toegepast bij de berekening van een uitgesteld pensioen gedurende de periode van uitstel.


Verzekeringen waarbij polishouders het risico dragen Voor de verzekeringen waarbij polishouders het risico dragen, wordt de voorziening gelijkgesteld aan de waarde van de beleggingen. Toereikendheidstoets De Eendragt voert jaarlijks, conform de Wft en het Besluit Prudentiële Regels, een TRT uit op de technische voorzieningen. Dit gebeurt door de toetsvoorziening af te zetten tegen de aanwezige voorziening, rekening houdend met de zogenoemde afkoopwaardevloer. Een tekort wordt toegevoegd aan de overige technische voorzieningen.

38

Jaarverslag 2006

De toetsvoorziening is gelijk aan het maximum van de afkoopwaarde en de actuele waarde van de verplichtingen. De actuele waarde bestaat uit de som van: - de contante waarde van de verwachte toekomstige uitkeringen, kosten en premieontvangsten (best estimate) - een onzekerheidsmarge (risicomarge), waarbij een cost-of-capital van 6% wordt aangehouden - de tijdswaarde van opties en garanties Bij de vaststelling van de best estimate verplichting is rekening gehouden met de contractuele voorwaarde waarin is bepaald dat bij einde looptijd de resterende depotbuffer bij De Eendragt achterblijft of door middel van een collectieve waardeoverdracht wordt overgedragen. Hierbij is verondersteld dat 5% van de klanten bij einde contract gebruik zal maken van de mogelijkheid tot collectieve waardeoverdracht. De afkoopwaarde van de uitvoeringsovereenkomsten is bij De Eendragt gelijk aan de aanwezige technische voorziening (rekening houdend met de depotbuffers). De overwaarde van de beleggingen is op nihil gesteld omdat alle beleggingen zijn gewaardeerd op marktwaarde. Premies De bruto premies hebben betrekking op de contractueel overeengekomen actuariële premies voor aanspraken, risico’s en kosten die in het boekjaar zijn ontstaan. Belasting De vennootschap is vrijgesteld van vennootschapsbelasting. Acquisitiekosten Omdat De Eendragt geen gebruik maakt van tussenpersonen bij de totstandkoming van verzekeringen zijn de acquisitiekosten van beperkte omvang en worden deze dan ook niet geactiveerd maar direct ten laste van het resultaat gebracht. Kosten die middellijk of onmiddellijk samenhangen met het sluiten van verzekeringsovereenkomsten worden in een keer ten laste van het resultaat gebracht.

Pensioenregeling eigen personeel De in de verslagperiode te verwerken pensioenlast is gelijk aan de over die periode verschuldigde pensioenpremies. Voor zover de verschuldigde premies op balansdatum nog niet zijn voldaan, wordt hiervoor een verplichting opgenomen. Als de op balansdatum reeds betaalde premies de verschuldigde premies overtreffen, wordt een overlopende actiefpost opgenomen voor zover sprake zal zijn van terugbetaling door de verzekeraar of van verrekening met in de toekomst verschuldigde premies.

39


Niet-technische rekening De aan de niet-technische rekening toegerekende opbrengst uit beleggingen wordt vastgesteld op basis van het pro rata deel dat het eigen vermogen van De Eendragt op 1 januari uitmaakt van de totale beleggingen.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

TOELICHTING BA L ANS 3. BELEGGINGEN

VASTGOED Boekwaarde per 1 januari Aankopen Verkopen Transactieresultaat

2014

2013

71.757

75.750

1.794

1.217

-44.436

-1.510

-661

0

Herwaarderingsresultaat

-2.755

-3.700

Boekwaarde per 31 december

25.699

71.757

Waarvan: Beursgenoteerd vastgoed Niet-beursgenoteerd vastgoed Boekwaarde per 31 december

0

0

25.699

71.757

25.699

71.757

Het vastgoed bestaat uit beleggingen in indirecte vastgoedfondsen in de sector winkels, gevestigd in Europa.

AANDELEN Boekwaarde per 1 januari Aankopen Verkopen

2013

97.392

101.431

5.711

19.087

-103.615

-37.180

Transactieresultaat

886

1.067

Herwaarderingsresultaat

-374

12.987

0

97.392



2014

40

Boekwaarde per 1 januari

2014

2013

1.153.047

1.247.226

Aankopen

733.122

54.154

Verkopen

-514.666

-23.736

8.559

-945

Transactieresultaat Herwaarderingsresultaat Boekwaarde per 31 december

302.073

-123.652

1.682.135

1.153.047

Jaarverslag 2006

OBLIGATIES

In de boekwaarde per 31 december is een bedrag van € 35.361 (2013: € 32.234) begrepen aan opgelopen rente. De obligaties bestaan uit Nederlandse (45,4%) en Duitse staatsobligaties (54,6%) met een gemiddelde modified duration per ultimo 2014 van 16,7 (2013: 14,2). De portefeuille kent ultimo 2014 een gemiddeld marktrendement van 1,19% (2013: 2,48%).

HYPOTHEKEN

2014

2013


3.063

4.045

0

178

-366

-1.160

2.697

3.063

Verstrekkingen Aflossingen Boekwaarde per 31 december

De hypotheken betreffen verstrekte woninghypotheken aan personeel. Op alle hypotheken geldt het woonhuis als onderpand middels een hypotheekakte.

DERIVATEN

2014

2013


-3.990

4.765

0

7.108

Verkopen

-8.984

-3.895

Transactieresultaat

12.917

-330

57

-11.638

0

-3.990

Aankopen

Herwaarderingsresultaat Boekwaarde per 31 december

41


Per jaareinde van het verslagjaar zijn er geen derivaten meer in de portefeuille.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

ONDERVERDELING BELEGGINGEN NAAR WAARDERINGSVASTSTELLING

2014

2013

Beursgenoteerd en liquide middelen (Niveau 1)

1.775.647

1.361.357

Niet-beursgenoteerd (Niveau 2)

4.449

14.277

Niet-beursgenoteerd (Niveau 3)

38.762

84.284

1.818.858

1.459.918

Totaal boekwaarde beleggingen per 31 december

De totale boekwaarde van de beleggingen bestaat uit de som van de balansposten Beleggingen, Beleggingen voor risico polishouders, Derivaten en Liquide middelen. Voor de meerderheid van de beleggingen is sprake van objectief vast te stellen frequente marktnoteringen. Voor bepaalde beleggingen zijn deze niet beschikbaar en vindt waardering plaats op basis van waarderingsmodellen en -technieken, inclusief verwijzing naar de huidige reële waarde van vergelijkbare instrumenten en het gebruik van schattingen. Schattingen van de actuele waarde zijn een momentopname, gebaseerd op de marktomstandigheden en de beschikbare informatie over het financiële instrument. Deze schattingen zijn van nature subjectief en bevatten onzekerheden en een significante oordeelsvorming (bijvoorbeeld rentestand, volatiliteit, schatting van kasstromen, etc.) en kunnen daarom niet met precisie worden vastgesteld. Op basis van deze verscheidenheid en gradaties in waarderingmethoden dienen de beleggingen te worden ingedeeld naar drie verschillende waarderingsniveaus: Niveau 1: De waarde van de belegging is gebaseerd op direct waarneembare marktnoteringen van identieke beleggingen in een actieve markt. Niveau 2: Actuele waarde wordt vastgesteld aan de hand van waarderingsmodellen waarin gebruik is gemaakt van waarneembare marktdata. Niveau 3: De waarde wordt vastgesteld met waarderingsmodellen waarin geen gebruik is gemaakt van waarneembare marktdata inclusief beleggingen waarbij de waarde wordt bepaald aan de hand van de jaarrekening van het betreffende beleggingsfonds.


In bovenstaande tabel is de beleggingsportefeuille op basis van deze indeling samengevat.

42

Jaarverslag 2006

4. BELEGGINGEN VOOR RISICO VAN POLISHOUDERS

BELEGGINGEN VOOR RISICO VAN POLISHOUDERS

2014

2013

Verdeling beleggingen naar categorie Vastgoed

10.299

9.323

Aandelen

14.821

13.739

Obligaties

25.971

23.612

Liquide middelen

21.766

24.233

Totaal beleggingen voor risico van polishouders

72.857

70.907


70.907

64.015

Aankopen

69.098

19.861

Verkopen

-70.108

Transactieresultaat liquide middelen

31

Transactieresultaat

-15.640 139

31

139

Herwaarderingsresultaat Vastgoed

113

209

Herwaarderingsresultaat Aandelen

1.626

2.513

Herwaarderingsresultaat Obligaties

1.190

-190

Herwaarderingsresultaat portefeuille Boekwaarde per 31 december

2.929

2.532

72.857

70.907

Aankopen en verkopen geschieden tegenover de N.V.

5. VORDERINGEN, OVERIGE en OVERLOPENDE ACTIVA

VORDERINGEN, OVERIGE EN OVERLOPENDE ACTIVA Boekwaarde per 31 december

2014

2013

4.224

8.374

4.022

7.995

168

331

34

48

4.224

8.374

Korter dan 1 jaar Langer dan 1 jaar, maar korter dan 5 jaar Langer dan 5 jaar Boekwaarde per 31 december

Bovenstaande uitsplitsing omvat de balansposten: vorderingen op verzekeringnemers, overige vorderingen, materiële vaste activa, andere activa en overlopende activa.

43


Waarvan:

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

6. LIQUIDE MIDDELEN

LIQUIDE MIDDELEN

2014

2013

Banken

35.470

67.742


35.470

67.742

De liquide middelen zijn ondergebracht bij de drie grootste Nederlandse banken en direct opeisbaar. Bij de ABN Amro bank beschikt De Eendragt niet langer over een kredietfaciliteit (2013: € 5.000). Deze faciliteit is in de loop van 2014 op verzoek van De Eendragt ingetrokken.

7. EIGEN VERMOGEN

EIGEN VERMOGEN

GEPLAATST KAPITAAL

ALGEMENE RESERVE SOLIDAIRE PORTEFEUILLE

OVERIGE RESERVES

TOTAAL

45

13.577

110.128

123.750

Stand per 1 januari 2013 Resultaat boekjaar 2013 Stand per 31 december 2013 Resultaat boekjaar 2014 Stand per 31 december 2014

0

-31.259

-10.931

-42.190

45

-17.682

99.197

81.560

0

-12.495

-7.507

-20.002

45

-30.177

91.690

61.558

Geplaatst kapitaal Het maatschappelijk kapitaal van De Eendragt bedraagt € 225 (2013: € 225) verdeeld in 225 gewone aandelen van duizend euro, 45 aandelen zijn geplaatst en volgestort. In 2014 zijn geen aandelen geplaatst of volgestort.


Algemene reserve solidaire portefeuille Voor de solidaire portefeuille wordt separaat een algemene reserve geadministreerd ten behoeve van het toekennen van voorwaardelijke indexatie aan verzekerden in de solidaire portefeuille. Toekenning van indexatie vindt plaats op besluit van de directie van De Eendragt indien het saldo van de ARSP per 31 december van enig jaar meer dan 15% van de voorzieningen van de solidaire portefeuille bedraagt, waarbij het saldo van de ARSP niet beneden de 15% mag dalen als gevolg van de indexatie. Solvabiliteit De solvabiliteit is gebaseerd op de solvabiliteitsberekening conform voorschriften van de Wft. De aanwezige solvabiliteit bedraagt € 61,6 miljoen (2013: € 81,6 miljoen). De vereiste solvabiliteit is € 70,4 miljoen (2013: € 54,4 miljoen). De solvabiliteitsmarge bedraagt € -8,9 miljoen (2013: € 27,2 miljoen). De door de directie noodzakelijk geachte solvabiliteit bedraagt € 140,8 miljoen, hetgeen overeenkomt met een solvabiliteitsratio van 200% onder Solvency I.

44

Jaarverslag 2006

Uit de in 2014 uitgevoerde ERB is naar voren gekomen dat De Eendragt op zelfstandige basis niet kan herstellen naar een situatie waarin de aanwezige solvabiliteit weer ruimschoots boven de vereiste solvabiliteit komt te liggen. Voor een nadere toelichting hierop verwijzen wij naar de risicoparagraaf.

45


Maatschappijwinstdeling In de uitvoeringsovereenkomsten met verzekeringsnemers is opgenomen dat een deel van het vrije eigen vermogen boven een zekere drempel voor maatschappijwinstdeling in aanmerking kan komen. De door de directie noodzakelijk geachte drempel voor de aanwezige solvabiliteit voor het toekennen van maatschappijwinstdeling bedraagt € 200,5 miljoen (2013: € 152,0 miljoen). Over 2014 vindt derhalve geen maatschappijwinstdeling plaats en het is de verwachting dat dit in de toekomst ook nooit meer zal plaats vinden.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

8. TECHNISCHE VOORZIENINGEN

Toereikendheidstoets De Eendragt voert jaarlijks, conform de Wft en het Besluit Prudentiële Regels, een TRT uit op de technische voorzieningen. Dit gebeurt door de toetsvoorziening af te zetten tegen de aanwezige voorziening. Uit de berekening blijkt dat de benodigde toetsvoorziening de aanwezige voorziening met € 129,8 miljoen (2013: 106,3 miljoen) overtreft. Dit bedrag is opgenomen onder de Overige technische voorzieningen. Over 2014 komt € 23,5 miljoen (2013: € 13,0 miljoen) ten laste van de winst- en verliesrekening. Een belangrijk onderdeel van de toetsvoorziening is de aan te houden risicomarge voor actuariële risico’s. Deze is berekend met een cost-of-capital van 6% en bedraagt € 109,9 miljoen per eind 2014 (2013: € 60,9 miljoen). Het mutatieoverzicht van de Voorziening levensverzekering, de overige technische voorzieningen en de voorziening voor verzekeringen waarbij polishouders het risico dragen, is als volgt: VOORZIENING VERZEKERINGSVERPLICHTINGEN Boekwaarde per 1 januari Premies eigen rekening Vrijval kosten uit premies eigen rekening

2013

1.359.932

1.397.024

48.501

55.749

-1.454

-1.616

Intresttoevoeging VVV eigen rekening

357.244

-59.197

Uitkeringen en afkoop eigen rekening

-55.314

-50.218

-1.126

-1.098

35

2.033

Vrijgevallen uit VVV voor kosten Resultaat op overlijden Resultaat op arbeidsongeschiktheid Resultaat overige technische grondslagen Wijziging toetsvoorziening TRT Overige Boekwaarde per 31 december

-839

-1.079

4.362

5.317

23.481

13.018

-1

-1

1.734.821

1.359.932

VOORZIENING VERZEKERINGSVERPLICHTINGEN Depots ondernemingen


2014

2014

2013

725.395

491.108

Solidaire portefeuille

1.009.426

868.824

Totaal

1.734.821

1.359.932

De modified duration van de voorziening bedraagt 16,7 (2013: 14,2). In de voorziening is een bedrag van € 72.857 (2013: € 70.907) opgenomen voor premieovereenkomsten. De solidaire portefeuille bestaat uit inactieven en uitkeringsgerechtigden die, vanuit de depots van huidige of voormalige verzekeringnemers, naar de solidaire portefeuille zijn overgebracht en die daarover van De Eendragt een bericht hebben ontvangen.

46


2014

2013

0

-418

672

888

-1.002

-330

-12

-615

Uitkering technische winst

-125

-124

Overig

167

30

Toevoeging i.v.m. winstdelingsvorderingen

313

569

13

0

Resultaat op arbeidsongeschiktheid Resultaat op kosten Resultaat op overlijden


Jaarverslag 2006

VOORZIENING WINSTDELING EN KORTINGEN

Technische winstdeling bestaat uit het gecumuleerde resultaat op kosten, overlijden en arbeidsongeschiktheid en wordt, voor zover positief, aan het eind van de contractsperiode voor 80% toegevoegd aan de depotbuffer van de verzekeringnemers. Voor de opgelopen winstdeling wordt de voorziening aangehouden, voor zover dit leidt tot verplichtingen. De post Overig heeft hoofdzakelijk betrekking op de vervallen winstdelingsrechten bij beëindiging van contracten.

9. SCHULDEN

SCHULDEN

2014

2013

Depotbuffers

22.420

22.844

1.222

1.351

190

154

Belastingen/sociale premies Uitkeringen Waardeoverdrachten

376

158

Nog te betalen bedrijfskosten

656

267

Overige Boekwaarde per 31 december

1.795

1.906

26.659

26.680

Depotbuffers Het depot van een verzekeringnemer bestaat uit de voorziening verzekeringsverplichtingen en een depotbuffer. De depotbuffer kan, naar keuze van de verzekeringnemer, een bestemmingsreserve bevatten. Deze dient uitsluitend voor de toeslagverlening binnen de pensioenregeling. Het overige deel van de depotbuffer wordt financieringsbuffer genoemd en dient onder andere ter egalisatie van de jaarlijks wisselende financieringslasten van de pensioenregeling. De ontwikkeling van de depotbuffer en, indien aanwezig, de bestemmingsreserve wordt besproken met de verzekeringnemer. In de uitvoeringsovereenkomsten met verzekeringsnemers is vastgelegd dat de depotbuffers eigendom van De Eendragt zijn die, in het kader van de uitvoeringsovereenkomsten de volledige beschikkingsbevoegdheid erover heeft.

47


Met uitzondering van de depotbuffers hebben de schulden een looptijd korter dan 1 jaar.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

DEPOTBUFFERS

2014

2013

19.332

24.746

2.495

-7.336

Stortingen door verzekeringnemer

736

24

Resultaat waardeoverdrachten

-766

76

Balanspositie per 1 januari Verschil werkelijke en actuariële premie

Technische winstdeling Overrente Overig Balanspositie per 31 december

125

124

18

1.462

96

236

22.036

19.332

Balanspositie is het saldo van depotbuffers in Schulden € 22.420 (2013: € 22.844) minus depotbuffers in Vorderingen op verzekeringnemers van € 384 (2013: € 3.512). De depotbuffers worden opgerent met het toegerekende beleggingsrendement, op basis van de beginstanden van de depots. Over verschillen tussen de daadwerkelijke premiebetaling en het moment dat de premie verschuldigd is wordt eveneens het beleggingsrendement gerekend. Deze rentekosten bedragen € -15 (2013: € 1.752) en zijn begrepen in de actuariëel benodigde premie.

10. OVERLOPENDE PASSIVA

OVERLOPENDE PASSIVA

2014

2013

Nog te betalen bedrijfskosten

31

120


31

120

11. NIET IN DE BALANS OPGENOMEN VERPLICHTINGEN EN ACTIVA


De Eendragt is op 1 november 2006 een geïndexeerde huurovereenkomst aangegaan voor De Boelelaan 7, Amsterdam. Deze huurovereenkomst heeft een oorspronkelijke looptijd van 12,5 jaar, tot 30 april 2019. Voor de resterende periode van 4 jaar geldt een jaarlijks nog te indexeren huurverplichting van € 215 (2013: € 213). Ter meerdere zekerheid voor de betaling van de huur is voor rekening en risico van De Eendragt Pensioen N.V. een bankgarantie verstrekt van € 62 (2013: € 62). De Eendragt is betrokken bij rechtszaken. Hoewel het niet mogelijk is de uitkomst van lopende of dreigende juridische procedures te voorspellen, is de directie van mening - op grond van de informatie die thans beschikbaar is en na raadpleging van juridische adviseurs - dat het onwaarschijnlijk is dat de uitkomsten hiervan materieel nadelige gevolgen zullen hebben voor de liquiditeit, solvabiliteit of resultaten van De Eendragt.

48

Algemeen De Eendragt hanteert een model met drie verdedigingslinies (ook wel bekend als het Three Lines of Defence-model) voor de risicomanagement governance. Voor dit model geldt dat een risico eerst door drie verdedigingslinies moet gaan voordat het de organisatie raakt. De leidinggevenden vormen de eerste verdedigingslinie. Zij zijn in eerste instantie verantwoordelijk voor het managen van risico’s binnen de dagelijkse bedrijfsvoering. De tweede linie bestaat uit staforganen die het lijnmanagement ondersteunen om werkzaamheden op een efficiënte, effectieve en beheerste manier uit te voeren. Ze leveren tevens richtlijnen, methoden en technieken ter ondersteuning. De internalauditfunctie vormt de derde verdedigingslinie en toetst of de eerste en tweede linie werken zoals afgesproken. Zij is tevens verantwoordelijk voor het leveren van aanvullende zekerheid door onafhankelijk de effectiviteit van controlemaatregelen te monitoren.

Jaarverslag 2006

12 . RISICOPAR AGR A A F

In 2014 heeft De Eendragt de internalauditfunctie uitbesteed. De risicomanagementfunctie is per 1 januari 2015 uitbesteed.

De Eendragt heeft de volgende materiële risico’s geïdentificeerd in de integrale risicoinventarisatie: - langlevenrisico - rentegevoeligheidrisico - rentecurverisico - organisatieomvangrisico - key-manrisico - AO/IC-raamwerk - juridisch risico - IT-beheeromgevingrisico - beleggingsrisico

49


Risico’s vormen een integraal onderdeel van de bedrijfsvoering van De Eendragt. Het risicomanagement heeft zijn weerslag op alle activiteiten en vormt een hoeksteen van het controleproces. De Eendragt bewaakt het algehele risicoprofiel en streeft daarbij naar een goede balans tussen risico, rendement en kapitaal. Het risicomanagement is gericht op het duurzaam beschermen van de financiële positie van De Eendragt, zowel van de verzekerden als van de verzekeringnemers. Het risicoprofiel van De Eendragt is gebaseerd op een integrale bedrijfsbrede risicoanalyse. Het risicoprofiel van de organisatie somt de belangrijkste materiële risico’s op die de organisatie loopt. Dat betreft de risico’s die de solvabiliteit en daarmee de continuïteit van de organisatie nadelig kunnen beïnvloeden.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Hiervan behoren langlevenrisico, rentegevoeligheidrisico, rentecurverisico, organisatieomvang en beleggingsrisico tot de meest materiele risico’s. Deze worden in het vervolg van deze paragraaf besproken. Langlevenrisico Een belangrijk deel van de verzekeringsportefeuille van De Eendragt bestaat uit uitkeringsovereenkomsten, waarvan de uitkering wordt gegarandeerd zolang de verzekerde leeft. De Eendragt heeft daarmee een eenzijdig productenpalet met sterke nadruk op het langlevenrisico. Het betreft het grootste risico op de balans van De Eendragt. Het gaat hierbij om de kans dat de gemiddelde levensverwachting van de bij De Eendragt verzekerde populatie hoger uitkomt dan waarvoor voorzieningen zijn getroffen. In de toereikendheidstoets wordt de benodigde voorziening berekend met de door het Actuarieel Genootschap gepubliceerde Prognosetafel 2014, bijgesteld met de voor De Eendragt op basis van een actueel onderzoek vastgestelde ervaringscijfers voor zowel vrouwen als mannen in de eigen populatie. De vaststelling van ervaringssterfte is gebaseerd op basis van een door een extern actuarieel bureau ontwikkeld model, gecorrigeerd voor eigen sterftewaarnemingen. Een AG Prognosetafel is opgesteld met een veronderstelde trend in de sterfteontwikkeling van de Nederlandse bevolking. Indien deze veronderstelde trend correct is, zal de volgende AG Prognosetafel niet leiden tot een aanpassing in de voorzieningen. Echter, indien de veronderstelde trend niet correct is en de Nederlandse bevolking langer leeft dan nu door het Actuarieel Genootschap wordt verondersteld, dan heeft dit een negatieve invloed op de solvabiliteit van De Eendragt. Omgekeerd zal korter leven een positieve invloed hebben op de solvabiliteit. De Eendragt is niet herverzekerd tegen veranderingen in sterftetafels.


In onderstaande analyse van de gevoeligheid van deze assumptie komt tot uitdrukking in hoeverre het resultaat wordt beïnvloed door deze assumptie: - De toepassing van ervaringssterfte heeft, berekend ultimo 2014, geleid tot een verlaging van de toetsvoorziening van € 12,6 miljoen. - Bij een daling van de sterfte met 5% (trend) leidt dit tot een stijging van de voorziening met € 20,8 miljoen. Rentegevoeligheidrisico Het renterisico betreft het risico dat de beleggingen qua rentegevoeligheid afwijken (in eigen vermogen termen) van de verplichtingen gegeven de huidige wetgeving. Het voorgeschreven gebruik van de UFR in de rentetermijnstructuur voor de verplichtingen bemoeilijkt de nauwkeurige afdekking van het renterisico en de theoretische rente vanaf looptijden van twintig jaar.

50

Jaarverslag 2006

Per kwartaal - of vaker indien daar aanleiding toe is - worden geactualiseerde rentegevoeligheidsanalyses (stresstesten) uitgevoerd om te bezien hoe de balans van De Eendragt zich gedraagt onder forse veranderingen in de ECB-AAA rentecurve. Op basis hiervan wordt de matchingportefeuille direct bijgestuurd indien dat nodig is om het statutaire eigen vermogen van De Eendragt zo goed mogelijk te beschermen. De Eendragt beschermt het eigen vermogen (EV) en niet de solvencyratio’s. Rentecurverisico Dit betreft de samenstelling en parameterwaarden van de ECB-AAA rentecurve. De onzekerheid over de kredietstatus van landen die deel uitmaken van de ECB-AAA staatsleningencurve leidt tot aanzienlijke balansrisico’s voor De Eendragt. Indien overheden in de curve hun AAA-status van kredietbeoordelaar Fitch verliezen, komen zij uit de gebruikte ECB-AAA curve te vallen, met een schoksgewijze daling van de gemiddelde rente en een stijging van de verplichtingen van De Eendragt als gevolg. Tegenover deze hogere verzekeringsverplichtingen staan op dat moment geen beleggingsopbrengsten, zodat de solvabiliteit daalt. In het verleden verloren Frankrijk en Spanje hun AAA-status, hetgeen resulteerde in een stijging van de verplichtingen zonder dat hier tegenover een opbrengst stond aan de beleggingskant. Een andere vorm van rentecurverisico is het niet-parallel veranderen van de rentecurve, oftewel een draaiing van de curve. Ook het uitlopen of inkomen van de spread van de matching portefeuille ten opzichte van de ECB-AAA curve is een vorm van rentecurverisico. Over het algemeen geldt dat het moeilijk is om de balans tegen alle vormen van rentecurverisico volledig te beschermen. De toepassing van een curve met UFR zoals die wordt voorgeschreven door de DNB in de toereikendheidstoets kan tot een onderschatting van de verzekeringsverplichtingen en het daarbij behorende renterisico leiden.

Beleggingsrisico Dit betreft het risico dat de waarde van de beleggingen door marktontwikkelingen afneemt. Na de derisking van de beleggingsportefeuille in 2014 bestaan de beleggingen voor eigen rekening alleen nog uit staatsobligaties, personeelshypotheken, vastgoed en liquide middelen. De staatsobligaties zijn van de hoogste kredietkwaliteit, zeer liquide, en qua rentegevoeligheid afgestemd op de verzekeringsverplichtingen. De personeelshypotheken hebben een omvang van slechts € 2,7 miljoen. De vastgoedportefeuille is liquide van karakter, maar heeft een beperkte omvang van € 25,7 miljoen. De liquide middelen zijn gespreid over de drie grootste Nederlandse banken.

51


Organisatieomvangrisico Dit betreft het risico dat de schaalgrootte van de organisatie niet passend is bij het kostenniveau dat nodig is om te kunnen voldoen aan huidige en toekomstige eisen. Ten aanzien van de kosten is de gevoeligheid getoetst. Een stijging van de verwachte toekomstige kosten met 10% leidt tot een stijging van de voorziening met € 4.4 miljoen.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

De Eendragt hanteert de standaard SCR Solvency II formule voor de berekening van het vereiste kapitaal. Uit het eigen risicoprofiel blijkt dat de historische 99,5% VaR voor vastgoed lager uitkomt dan de standaardformule. Solvabiliteitsrisico De bovengenoemde risico’s monden uiteindelijk uit in het solvabiliteitsrisico, ofwel het risico dat het aanwezige eigen vermogen kleiner wordt dan het wettelijk vereiste vermogen behorende bij de balans en risico’s van De Eendragt. Het eigen vermogen van De Eendragt bestaat uit zowel de algemene reserve solidaire portefeuille als het overige eigen vermogen van de verzekeraar. Eind 2014 bedroeg het eigen vermogen € 61,6 miljoen (2013: € 81,6 miljoen). Het wettelijk vereiste eigen vermogen bedroeg per deze datum € 70,4 miljoen (2013: € 54,4 miljoen), waardoor de solvabiliteitsratio onder Solvency I uitkwam op 87% (2013: 150%). Dit betekent dat De Eendragt, conform het kapitaalbeleid, niet meer de mogelijkheid heeft om meer risico te nemen in de beleggingsportefeuille om zo een hoger rendement na te streven. De op 22 mei 2014 aangetreden directie van de vennootschap onderkent de risico’s van De Eendragt zoals in deze paragraaf benoemd en heeft prioriteit gegeven aan het ontwikkelen en implementeren van een nieuwe langetermijnstrategie voor De Eendragt die ook onder de nieuwe solvency regels haar deelnemers en klanten de zekerheid biedt van het uitkeren van de toegezegde pensioenen. Deze strategie is gericht op verkoop van De Eendragt in 2015. Solvency II De kwantitatieve eisen van Solvency II worden in Pilaar I berekend. Het onderdeel vereist vermogen - de zogenaamde Solvency Capital Requirement (SCR) - wordt bepaald door de som van de kapitaalvereiste per onderdeel, rekeninghoudend met diversificatievoordelen tussen de onderdelen. De Eendragt hanteert de standaard SCR Solvency II formule voor de berekening van het vereiste kapitaal. Eind 2014 heeft De Eendragt een eigen risicobeoordeling (ERB) uitgevoerd.


Going concern veronderstelling Deze jaarrekening is opgesteld uitgaande van de continuïteitsveronderstelling. Door de lage solvabiliteit is echter het risico aanwezig dat de continuïteit van de Eendragt in gevaar komt, zoals beschreven in de toelichting op pagina 34. Kapitaalbeleid Het kapitaalbeleid van De Eendragt is in 2014 aangepast op basis van de gewijzigde solvabiliteitspositie. In de ERB is geconstateerd dat De Eendragt – na de derisking – niet meer de mogelijkheid heeft om de eigen vermogen positie te verbeteren tot op een niveau dat nodig is voor een zelfstandig voortbestaan. Alle mogelijke maatregelen om de eigen vermogen te verbeteren zijn genomen. Het kapitaalbeleid is nu gericht op het handhaven van het huidige solvabiliteitsniveau, en aansluiting te zoeken bij een grote Nederlandse verzekeraar.

52

Jaarverslag 2006

TOELICHTING WINST- EN VERLIESREKENING Technische rekening 13. VERDIENDE PREMIES EIGEN REKENING

De verantwoorde bruto premies betreffen alleen pensioenverzekeringen en zijn geheel in Nederland gerealiseerd. Een bedrag van € 3.920 (2013: € 4.838) heeft betrekking op verzekeringen voor risico van polishouders. De pensioenverplichtingen van De Eendragt zijn bij Eendragt zelf ondergebracht. Van de verdiende premies eigen rekening heeft in 2014 € 1.019 (2013: € 800) betrekking op haar eigen personeel, waarvan € 24 (2013: 0) voor risico van polishouders. De bruto premies zijn inclusief € 594 (2013: € 684) uit hoofde van bijdragen Financiering Voortzetting Pensioenverzekering (FVP). INKOMENDE WAARDEOVERDRACHTEN

2014

2013

Ontvangen waardeoverdrachten

4.055

4.187

959

184

Onttrokken aan depotbuffers Overig Totaal waardeoverdrachten (inkomend) Toegevoegd aan VVV

1

1

5.015

4.372

-5.015

-4.450

Overig

0

-1

Resultaat op waardeoverdrachten (inkomend)

0

-79

14. OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN

OPBRENGSTEN UIT BELEGGINGEN INGEDEELD NAAR SOORT BELEGGINGEN

2014

2013

Vastgoed

3.038

4.943

43.196

41.465

- Vastrentende waarden - Aandelen - Deposito’s/Liquide middelen Totaal

48

323

165

528

46.447

47.259

Deze cijfers betreffen de directe beleggingsopbrengsten, zijnde dividend en rente.

53


Overige beleggingen

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

GEREALISEERDE WINST OP BELEGGINGEN Aandelen

2014

2013

2.051

3.364

Vastrentende waarden

11.425

80

Derivaten

12.917

0

Totaal

26.393

3.444

NIET-GEREALISEERDE WINST OP BELEGGINGEN

2014

2013

Aandelen

1.498

18.242

15. NIET-GEREALISEERDE WINST OP BELEGGINGEN

Vastrentende waarden Derivaten Totaal

303.263

5

57

3.922

304.818

22.169

Waarvan betrekking op beleggingen voor rekening en risico van polishouders

2.929

2.532

UITGAANDE WAARDEOVERDRACHTEN

2014

2013

Betaalde waardeoverdrachten

-7.450

-2.297

Toegevoegd aan depotbuffers

-193

-260

-7.643

-2.557

7.939

2.604

16. UITGAANDE WAARDEOVERDRACHTEN

Totaal waardeoverdrachten (uitgaand) Vrijgevallen uit VVV Overig Resultaat op waardeoverdrachten (uitgaand)


54

0

1

296

48

WINSTDELING

2014

Uitkering technische winst

2013

-125

-124

Mutatie voorziening winstdeling

-13

-418

Overrente depotbuffers

-18

-1.462

Overig

0

1

Totaal

-156

-2.003

Jaarverslag 2006

17. WINSTDELING EN KORTINGEN

Contractueel wordt na afloop van een vijfjaarsperiode technische winstdeling uitgekeerd. Technische winstdeling bestaat uit het gecumuleerde resultaat op kosten, overlijden en arbeidsongeschiktheid. Indien na de vijfjaarsperiode het gecumuleerde saldo positief is, wordt 80% van dit saldo toegevoegd aan de depotbuffer. Een negatief saldo is voor rekening van De Eendragt. Overrente depotbuffers betreft het gerealiseerde beleggingsrendement dat wordt toegerekend aan de depotbuffers.

18. BEDRIJFSKOSTEN

BEDRIJFSKOSTEN

2014

2013

Salarissen

3.037

2.525

235

222

1.019

795

263

193

Pensioenlasten Overige personeelskosten Automatiseringskosten

284

225

2.234

1.277

Huisvesting

318

340

Brancheverenigingen en toezichthouders

133

113

Adviseurkosten en kosten van gedetacheerden

Overige bedrijfskosten Totaal

435

142

7.958

5.832

Waarvan:

Kosten toe te rekenen aan beleggingen

3.526

2.499

Kosten toe te rekenen aan pensioenadministratie

4.432

3.333

Totaal

7.958

5.832

55


Sociale lasten

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Pensioenregeling personeel De pensioenregeling voor het personeel is ondergebracht bij De Eendragt Pensioen N.V.. De pensioenregeling is een middelloonregeling met een garantie op eindloon. De jaarlijkse opbouw voor middelloon bedraagt 2,15% en voor de garantie 1,9% van de pensioengrondslag. Als franchise wordt het fiscaal minimum aangehouden. De verworven aanspraken op pensioen worden jaarlijks gefinancierd door een koopsomstorting. De pensioenregeling wordt in de jaarrekening hetzelfde behandeld als de pensioenregelingen van andere verzekeringnemers en er worden geen separate beleggingen voor aangehouden. De in de voorziening voor levensverzekering begrepen voorziening voor de pensioenregeling van het eigen personeel bedraagt € 7.177 (2013: € 6.854). Daarvan heeft € 161 (2013: € 356) betrekking op verzekeringen voor risico van polishouders. Accountantskosten ACCOUNTANTSKOSTEN 2014

KPMG OVERIG KPMG TOTAAL KPMG ACCOUNTANTS N.V. NETWERK NETWERK

Onderzoek van de jaarrekening

321

0

321

Andere controleopdrachten

0

0

0

Adviesdiensten op fiscaal terrein

0

0

0

0

95

95

321

95

416

Andere niet-controlediensten Totaal

Andere niet-controlediensten hebben betrekking op de actuariële certificering door KPMG Advisory N.V.

ACCOUNTANTSKOSTEN 2013

KPMG OVERIG KPMG TOTAAL KPMG ACCOUNTANTS N.V. NETWERK NETWERK

Onderzoek van de jaarrekening

144

0

144

Andere controleopdrachten

0

0

0

Adviesdiensten op fiscaal terrein

0

0

0

Andere niet-controlediensten

0

0

0

144

0

Totaal


144

56

BEZOLDIGING BESTUURDERS EN TOEZICHTHOUDERS 2014

PERIODIEK BELONINGEN BETAALBARE BETAALBAAR BELONINGEN OP TERMIJN

UITKERINGEN BIJ WINSTBEËINDIGING DELING EN VAN HET BONUSDIENSTVER- BETALINGEN BAND

TOTALEN

Bestuurders

316

24

0

0

340

Gewezen bestuurders

562

409

531

0

1.502

84

0

0

0

84

0

0

0

0

0

962

433

531

0

1.926

Interne toezichthouders Gewezen interne toezichthouders Totaal

Jaarverslag 2006

Bestuursbeloning

Beloningen betaalbaar op termijn hebben betrekking op kosten voor pensioenvoorzieningen

BEZOLDIGING BESTUURDERS EN TOEZICHTHOUDERS 2013

PERIODIEK BELONINGEN BETAALBARE BETAALBAAR BELONINGEN OP TERMIJN

Bestuurders Gewezen bestuurders Interne toezichthouders Gewezen interne toezichthouders Totaal

UITKERINGEN BIJ WINSTBEËINDIGING DELING EN VAN HET BONUSDIENSTVER- BETALINGEN BAND

TOTALEN

668

266

0

101

1.035

0

0

0

0

0

96

0

0

0

96

0

0

0

0

0

764

266

0

101

1.131

De gewezen commissaris op voordracht van de niet-actieven ontving, uit hoofde van zijn pensioenregeling, pensioen van De Eendragt. Geen van de andere commissarissen ontving pensioen of andere uitkeringen van De Eendragt. Ultimo van het boekjaar zijn er geen leningen, voorschotten en garanties verstrekt aan bestuurders en commissarissen (2013: geen).

57


Beloningen betaalbaar op termijn hebben betrekking op kosten voor pensioenvoorzieningen

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

GEMIDDELD AANTAL FTE’S Gemiddeld aantal FTE’s over het jaar

2014

2013

21,6

20,8

19. BELEGGINGSLASTEN

BEHEERKOSTEN EN RENTELASTEN Beleggingskosten vastrentende waarden Beleggingskosten aandelen Totaal

GEREALISEERD VERLIES OP BELEGGINGEN

2014

2013

239

219

6

0

245

219

2014

2013

Vastgoed

661

0

Aandelen

1.165

2.297


2.866

1.025

0

330

4.692

3.652

Derivaten Totaal

20. NIET-GEREALISEERD VERLIES OP BELEGGINGEN

NIET-GEREALISEERD VERLIES OP BELEGGINGEN

2014

2013

Vastgoed

2.642

3.491

Aandelen

246

2.742


0

123.724

Derivaten

0

15.560

2.888

145.517


Totaal

58

ANDERE BATEN EN LASTEN Advieskosten strategische heroriëntatie Overige baten en lasten Totaal

2014

2013

-18

-437

0

-25

-18

-462

Jaarverslag 2006

21. ANDERE BATEN EN LASTEN

22. TRANSACTIES MET VERBONDEN PARTIJEN

Er hebben zich geen transacties met verbonden partijen voorgedaan op niet-zakelijke grondslag. Zoals uiteengezet onder de groepsverhoudingen in de jaarrekening neemt een groot deel van de verzekerde ondernemingen (werkgevers) ook deel aan het paritair samengestelde bestuur van de Stichting De Eendragt Pensioen en hebben in die hoedanigheid de pensioenen van hun werknemers verzekerd bij de Eendragt. De in dit bestuur vertegenwoordigde leden van de werknemers en gepensioneerden hebben hun pensioen ook verzekerd bij de Eendragt.

59


In punt 13. VERDIENDE PREMIES EIGEN REKENING en punt 18. BEDRIJFSKOSTEN is toegelicht wat de impact is van de pensioenregeling voor het eigen personeel van De Eendragt in de jaarrekening. Een van de commissarissen van De Eendragt is tevens directielid van een verzekerde onderneming en een voormalig lid van de RvC maakt deel uit van de gepensioneerden. Een van de directieleden is tevens secretaris van de Stichting De Eendragt Pensioen. De bezoldiging van de bestuurders en commissarissen is opgenomen in punt 18.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

23. TOELICHTING ACTUARIËLE RESULTATENANA LYSE Onderstaande tabel geeft de actuariële analyse van het technisch resultaat. ACTUARIËLE ANALYSE

2014

2013

365.967

-87.585

Opbrengst uit beleggingen toegerekend aan verzekeringen na aftrek van kosten toe te rekenen aan beleggingen Af: Intresttoevoeging VVV

-357.244

59.197

Resultaat op intrest

8.723

-28.388

Vrijval kosten uit premies

1.454

1.616

Vrijval kosten uit VVV

1.126

1.098

Af: Kosten toe te rekenen aan pensioenadministratie

-4.432

-3.333

Resultaat op kosten

-1.852

-619

Resultaat op overlijden

-35

-2.033

Resultaat op arbeidsongeschiktheid

839

1.079

Resultaat op overige technische grondslagen

-4.362

-5.317

Resultaat op kanssystemen

-3.558

-6.271

-156

-2.003

-23.481

-13.018

Winstdeling en kortingen Wijziging toetsvoorziening TRT Overige Resultaat technische rekening

-1

1

-20.325

-50.298


Een belangrijk onderdeel van het resultaat op overige technische grondslagen is de verzwaring van sterftegrondslagen in de contractuele voorzieningen.

60

2014

2013

Totaal

-1.852

-619

2014

2013

-35

-2.033

Jaarverslag 2006

RESULTAAT OP KOSTEN

Waarvan € 1.002 (2013: € 330) ten laste van de voorziening winstdeling.

RESULTAAT OP OVERLIJDEN Resultaat

Waarvan € 12 (2013: € 615) ten laste van de voorziening winstdeling. Het resultaat op overlijden ontstaat doordat het aantal overledenen afwijkt van hetgeen is verondersteld in de sterftetafel. Overlijden minder deelnemers dan verwacht, dan heeft men een verlies op de verzekeringen van ouderdomspensioen en winst op de verzekeringen van partnerpensioen en omgekeerd.

RESULTAAT OP ARBEIDSONGESCHIKTHEID Premievrij voortzetten van de pensioenopbouw Resultaat op WAO-hiaat Uitkeren van WAO-excedent Premie arbeidsongeschiktheid Totaal

2014

2013

-449

–682

0

-30

-68

169

1.356

1.622

839

1.079

Waarvan € 672 (2013: € 888) ten gunste van de voorziening winstdeling. In de voorziening verzekeringsverplichtingen is de premie voor het uitlooprisico van deze verzekering opgenomen.

Amsterdam, 22 mei 2015

Raad van commissarissen H. Duthler L. Zegers J. Boven

61


Directie A.F.J. Bakker A. van Vliet

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

OVERIGE GEGEVENS GEBEURTENISSEN NA BA L ANSDATUM Op 21 mei 2015 heeft zowel de Stichting De Eendragt Pensioen als de Algemene Vergadering van Aandeelhouders besloten tot verkoop van de aandelen van De Eendragt Pensioen N.V. aan een in Nederland gevestigde verzekeraar tegen een prijs van € 1,- onder de gelijktijdige verplichting van de koper tot het versterken van de solvabiliteit van De Eendragt Pensioen N.V. tot een niveau dat de toezichthouder DNB vereist. De koper heeft aangegeven bereid te zijn tot versterking tot een maximum niveau van 130% solvabiliteitsmarge volgens Solvency II.


De overeenkomst tussen partijen is op 21 mei 2015 getekend en is voorwaardelijk aan onder andere goedkeuring door toezichthouders DNB en ACM.

62

In artikel 30 van de statuten van de vennootschap staat het volgende opgenomen betreffende de resultaatbestemming: lid 1: Uitkering van winst ingevolge het in dit artikel bepaalde geschiedt na vaststelling van de jaarrekening waaruit blijkt dat zij geoorloofd is. lid 2: De algemene vergadering beslist omtrent reservering door de vennootschap of uitkering van winst met dien verstande dat de winst uitsluitend kan worden aangewend door deze toe te voegen aan de reserves die binnen de collectieve pensioenverzekeringscontracten van de vennootschap worden gehouden. Overeenkomstig artikel 2:122 Burgerlijk Wetboek kan het in de vorige zin bepaalde worden gewijzigd. lid 3: De vennootschap kan aan de gerechtigden tot de voor uitkering vatbare winst slechts uitkeringen doen voor zover haar eigen vermogen groter is dan het bedrag van het geplaatste kapitaal vermeerderd met de reserves die krachtens de wet moeten worden aangehouden. lid 4: Ten laste van de door de wet voorge

Jaarverslag 2006

STATUTAIRE REGELING BETREF FENDE RESULTA ATBESTEMMING

VOORSTEL TOT RESULTA ATBESTEMMING OVER HET BOEK JA AR 2 014 De directie stelt aan de Algemene Vergadering van Aandeelhouders voor het verlies over het boekjaar 2014 ten bedrage van € 20.002 te verdelen zoals in onderstaande overzicht is aangegeven. Dit voorstel is reeds in de jaarrekening verwerkt. RESULTAAT BOEKJAAR

2014

Verdeling resultaat boekjaar: Ten laste van de algemene reserve solidaire portefeuille

-12.495

Ten laste van de overige reserves

-7.507

Resultaat boekjaar

-20.002

63


Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

CONTROLE VERK L ARING VAN DE ONA FHANKELI JKE ACCOUNTANT Aan: De Algemene Vergadering van Aandeelhouders van De Eendragt Pensioen N.V. Verklaring over de jaarrekening 2014 Ons oordeel Wij hebben de jaarrekening 2014 van De Eendragt Pensioen N.V. (de vennootschap) te Amsterdam gecontroleerd. Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en samenstelling van het vermogen van De Eendragt Pensioen N.V. per 31 december 2014 en van het resultaat over 2014, in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 van het in Nederland geldende Burgerlijk Wetboek (BW). De jaarrekening bestaat uit: 1 de balans per 31 december 2014; 2 de winst-en-verliesrekening over 2014; en 3 de toelichting met een overzicht van de belangrijke grondslagen voor financiële verslaggeving en overige toelichtingen. Materiële onzekerheid over de continuïteit Wij vestigen de aandacht op het onderdeel ‘continuïteit’ in Noot 1 van de toelichting, waarin uiteengezet is dat de solvabiliteit van De Eendragt zodanig laag is dat de directie heeft geconcludeerd dat mede gelet op het eigen kapitaalbeleid er geen maatregelen meer kunnen worden genomen om op eigen kracht tot herstel te komen. Op 21 mei 2015 hebben aandeelhouders besloten tot verkoop van de aandelen aan een in Nederland gevestigde verzekeraar onder de gelijktijdige verplichting van de koper tot het versterken van de solvabiliteit van De Eendragt Pensioen N.V. tot een niveau dat de toezichthouder De Nederlandsche Bank (DNB) vereist.


De verkoopovereenkomst is voorwaardelijk aan onder andere goedkeuring door toezichthouders DNB en Autoriteit Consument en Markt (ACM). Ingeval er geen verkoop plaatsvindt, dient rekening te worden gehouden met mogelijke maatregelen van DNB, waaronder het korten van verzekerde aanspraken. Deze omstandigheden duiden op het bestaan van een onzekerheid van materieel belang op grond waarvan gerede twijfel zou kunnen bestaan over de continuïteitsveronderstelling van de vennootschap. Deze aangelegenheid doet geen afbreuk aan ons oordeel. De betekenis van de kwetsbare solvabiliteitspositie gedurende het afgelopen jaar, het belang van het vinden door de directie van oplossingen voor de voortzetting van de huidige bedrijfsactiviteiten, de gevolgen voor de toepassing van de continuïteitsveronderstelling in de jaarrekening en de toelichting daarop in de jaarrekening vormde een kernpunt in onze controle. Gedurende het jaar hebben wij op frequente basis gesproken met directie en commissarissen gericht op het door de directie onderbouwen van de continuïteitsveronderstelling

64

Jaarverslag 2006

in de jaarrekening. Daarnaast omvat onze controle onder meer het toetsen van de procedures en beheersingsmaatregelen rondom de schatting van de solvabiliteit op korte en middellange termijn en de beheersing van relevante financiële risico’s. Zoals vermeld in noot 7 van de toelichting bij de jaarrekening bedraagt de solvabiliteitsratio voor Solvency I per 31 december 2014 minder dan 100%. Voor de solvabiliteitspositie op basis van het per 1 januari 2016 geldende nieuwe Solvency II regime is door de directie een indicatie afgegeven van eveneens lager dan 100%. Omdat begin 2015 directie, commissarissen en aandeelhouders geconcludeerd hebben dat er geen maatregelen resteren om op eigen kracht tot herstel te komen is hierop het verkoopproces van de vennootschap nadrukkelijk naar voren gekomen. Wij hebben de verkoopovereenkomst en de daarin opgenomen voorwaarden geanalyseerd. Wij hebben kennisgenomen van de door de directie opgestelde analyse indien de verkoop niet doorgaat. Wij hebben frequent overleg gehad met DNB en zijn geïnformeerd over de eisen gesteld door DNB voor de voortzetting van de bedrijfsactiviteiten. Wij hebben de wijze waarop de directie deze eisen heeft betrokken in haar analyses geëvalueerd. Wij kunnen ons verenigen met de toelichting inzake de materiële onzekerheid omtrent het kunnen handhaven van de continuïteit van de bedrijfsactiviteiten. De basis voor ons oordeel Wij hebben onze controle uitgevoerd volgens het Nederlands recht, waaronder ook de Nederlandse controlestandaarden vallen. Onze verantwoordelijkheden op grond hiervan zijn beschreven in de sectie ‘Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening’. Wij zijn onafhankelijk van De Eendragt Pensioen N.V. zoals vereist in de Verordening inzake de onafhankelijkheid van accountants bij assurance-opdrachten (ViO) en andere voor de opdracht relevante onafhankelijkheidsregels in Nederland. Verder hebben wij voldaan aan de Verordening gedrags- en beroepsregels accountants (VGBA). Wij vinden dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel.

Op basis van onze professionele oordeelsvorming hebben wij de materialiteit voor de jaarrekening als geheel bepaald op € 4 miljoen. De materialiteit is gebaseerd op een percentage van het eigen vermogen van De Eendragt Pensioen N.V. (6%). Wij houden ook rekening met afwijkingen en/of mogelijke afwijkingen die naar onze mening voor de gebruikers van de jaarrekening om kwalitatieve redenen materieel zijn.

65


Materialiteit Afwijkingen kunnen ontstaan als gevolg van fraude of fouten en zijn materieel indien redelijkerwijs kan worden verwacht dat deze, afzonderlijk of gezamenlijk, van invloed kunnen zijn op de economische beslissingen die gebruikers op basis van deze jaarrekening nemen. De materialiteit beïnvloedt de aard, timing en omvang van onze controlewerkzaamheden en de evaluatie van het effect van onderkende afwijkingen op ons oordeel.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Wij zijn met de raad van commissarissen overeengekomen dat wij aan de raad tijdens onze controle geconstateerde afwijkingen boven de € 200.000 rapporteren alsmede kleinere afwijkingen die naar onze mening om kwalitatieve redenen relevant zijn. De kernpunten van onze controle In de kernpunten van onze controle beschrijven wij zaken die naar ons professionele oordeel het meest belangrijk waren tijdens onze controle van de jaarrekening. De kernpunten van onze controle hebben wij met de raad van commissarissen gecommuniceerd, maar vormen geen volledige weergave van alles wat is besproken. Wij hebben onze controlewerkzaamheden met betrekking tot deze kernpunten bepaald in het kader van de jaarrekeningcontrole als geheel. Onze bevindingen ten aanzien van de individuele kernpunten moeten in dat kader worden bezien en niet als afzonderlijke oordelen over deze kernpunten. Kwetsbare solvabiliteit De kwetsbare solvabiliteit is vanaf de aanvang van onze werkzaamheden een kernpunt geweest omdat dit samenhangt met het kunnen voorzetten van de bedrijfsactiviteiten van de vennootschap. De situatie per balansdatum en de ontwikkelingen na balansdatum hebben geleid tot aangelegenheden die nader beschreven zijn in de paragraaf “Materiële onzekerheid over de continuïteit”. Schattingsonzekerheid in de waardering van de technische voorzieningen De waardering van de technische voorzieningen bevatten significante schattingen van de directie omtrent in hoge mate onzekere toekomstige ontwikkelingen van onder meer de levensverwachting, de kosten en het gedrag van klanten bij einde van de overeenkomst. Het maken van de schattingen vergt een hoge mate van oordeelsvorming van de directie, waarbij gebruik wordt gemaakt van actuariële modellen. Gezien de grote invloed van de uitkomsten van de toereikenheidstoets op de hoogte van de technische voorzieningen, het resultaat, het eigen vermogen en de solvabiliteitspositie vormde de waardering van de technische voorzieningen een kernpunt in onze controle.


Onze controle omvat onder meer het toetsen van de procedures en beheersingsmaatregelen rondom de significante schattingen, inclusief het gebruik van objectief waarneembare marktdata, de actuariële analyse van het resultaat in relatie tot eerder gemaakte schattingen, de modelvalidatie, de kasstroomprojecties en de datakwaliteit van onderliggende basisgegevens. Daarnaast hebben wij bij onze werkzaamheden gebruik gemaakt van de werkzaamheden van de certificerend externe actuaris. Ook hebben wij eigen actuarissen betrokken in onze werkzaamheden. Wij hebben in belangrijke mate aandacht besteed aan de actuariële verslaggeving en de wijze waarop dit wordt verantwoord in de financiële verslaggeving. Verder hebben wij aan de hand van de uitkomsten van onze toetsing geëvalueerd of er wijzigingen in de risicohouding van de directie zijn opgetreden ten opzichte van vorig jaar bij het vaststellen van de schatting.

66

Jaarverslag 2006

De directie heeft in de toelichting de gebruikte grondslagen en veronderstellingen in Noot 2 uiteengezet. In Noot 12 (risicoparagraaf) is de gevoeligheid van de berekening van de technische voorzieningen voor onderliggende risico’s uiteengezet, inclusief onzekerheden. Het vaststellen van de juistheid en toereikendheid van deze toelichtingen vormde onderdeel van onze werkzaamheden. Wij vinden de waardering van de technische voorzieningen aanvaardbaar voor het beeld van de jaarrekening en de toelichting toereikend. Daarnaast vinden wij dat de mate van voorzichtigheid door directie bij de schatting van de waardering van de technische voorzieningen niet is gewijzigd ten opzichte van vorig jaar. Verantwoordelijkheden van de directie en de raad van commissarissen voor de jaarrekening De directie is verantwoordelijk voor het opmaken en het getrouw weergeven van de jaarrekening en voor het opstellen van het Verslag directie, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. In dit kader is de directie verantwoordelijk voor een zodanige interne beheersing die de directie noodzakelijk acht om het opmaken van de jaarrekening mogelijk te maken zonder afwijkingen van materieel belang als gevolg van fouten of fraude. Bij het opmaken van de jaarrekening moet de directie afwegen of de onderneming in staat is om haar werkzaamheden in continuïteit voort te zetten. Op grond van genoemd verslaggevingsstelsel moet de directie de jaarrekening opmaken op basis van de continuïteitsveronderstelling, tenzij de directie het voornemen heeft om de vennootschap te liquideren of de bedrijfsactiviteiten te beëindigen of als beëindiging het enige realistische alternatief is. De directie moet gebeurtenissen en omstandigheden waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten, toelichten in de jaarrekening. De raad van commissarissen is verantwoordelijk voor het uitoefenen van toezicht op het proces van financiële verslaggeving van de vennootschap.

Wij hebben deze accountantscontrole professioneel kritisch uitgevoerd en hebben waar relevant professionele oordeelsvorming toegepast in overeenstemming met de Nederlandse controlestandaarden, ethische voorschriften en de onafhankelijkheidseisen.

67


Onze verantwoordelijkheden voor de controle van de jaarrekening Onze verantwoordelijkheid is het zodanig plannen en uitvoeren van een controleopdracht dat wij daarmee voldoende en geschikte controle-informatie verkrijgen voor het door ons af te geven oordeel. Onze controle is uitgevoerd met een hoge mate maar geen absolute mate van zekerheid waardoor het mogelijk is dat wij tijdens onze controle niet alle fouten en fraude ontdekken.

Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

Onze controle bestond onder andere uit: • het identificeren en inschatten van de risico’s dat de jaarrekening afwijkingen van materieel belang bevat als gevolg van fouten of fraude, het in reactie op deze risico’s bepalen en uitvoeren van controlewerkzaamheden en het verkrijgen van controleinformatie die voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Bij fraude is het risico dat een afwijking van materieel belang niet ontdekt wordt groter dan bij fouten. Bij fraude kan sprake zijn van samenspanning, valsheid in geschrifte, het opzettelijk nalaten transacties vast te leggen, het opzettelijk verkeerd voorstellen van zaken of het doorbreken van de interne beheersing; • het verkrijgen van inzicht in de interne beheersing die relevant is voor de controle met als doel controlewerkzaamheden te selecteren die passend zijn in de omstandigheden. Deze werkzaamheden hebben niet als doel om een oordeel uit te spreken over de effectiviteit van de interne beheersing van de vennootschap; • het evalueren van de geschiktheid van de gebruikte grondslagen voor financiële verslaggeving, en het evalueren van de redelijkheid van schattingen door de directie en de toelichtingen die daarover in de jaarrekening staan; • het vaststellen dat de door de directie gehanteerde continuïteitsveronderstelling aanvaardbaar is. Tevens het op basis van de verkregen controle-informatie vaststellen of er gebeurtenissen en omstandigheden zijn waardoor gerede twijfel zou kunnen bestaan of de onderneming haar bedrijfsactiviteiten in continuïteit kan voortzetten. Als wij concluderen dat er een onzekerheid van materieel belang bestaat, zijn wij verplicht om aandacht in onze controleverklaring te vestigen op de relevante gerelateerde toelichtingen in de jaarrekening. Als de toelichtingen inadequaat zijn, moeten wij onze verklaring aanpassen. Onze conclusies zijn gebaseerd op de controleinformatie die verkregen is tot de datum van onze controleverklaring. Toekomstige gebeurtenissen of omstandigheden kunnen er echter toe leiden dat een onderneming haar continuïteit niet langer kan handhaven; • het evalueren van de presentatie, structuur en inhoud van de jaarrekening en de daarin opgenomen toelichtingen; en


• het evalueren of de jaarrekening een getrouw beeld geeft van de onderliggende transacties en gebeurtenissen. Wij communiceren met de raad van commissarissen onder andere over de geplande reikwijdte en timing van de controle en over de significante bevindingen die uit onze controle naar voren zijn gekomen, waaronder eventuele significante tekortkomingen in de interne beheersing.

68

Jaarverslag 2006

Wij bevestigen aan de raad van commissarissen dat wij de relevante ethische voorschriften over onafhankelijkheid hebben nageleefd. Wij communiceren ook met de raad over alle relaties en andere zaken die redelijkerwijs onze onafhankelijkheid kunnen beïnvloeden en over de daarmee verband houdende maatregelen om onze onafhankelijkheid te waarborgen. Wij bepalen de kernpunten van onze controle van de jaarrekening op basis van alle zaken die wij met de raad van commissarissen hebben besproken. Wij beschrijven deze kernpunten in onze controleverklaring, tenzij dit is verboden door wet- of regelgeving of in buitengewoon zeldzame omstandigheden wanneer het niet vermelden in het belang van het maatschappelijk verkeer is. Verklaring betreffende overige door wet- of regelgeving gestelde vereisten Verklaring betreffende het Verslag directie en de overige gegevens Wij vermelden op basis van de wettelijke verplichtingen onder Titel 9 Boek 2 BW (betreffende onze verantwoordelijkheid om te rapporteren over het Verslag directie en de overige gegevens): • dat wij geen tekortkomingen hebben geconstateerd naar aanleiding van het onderzoek of het Verslag directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, overeenkomstig Titel 9 Boek 2 BW is opgesteld, en of de door Titel 9 Boek 2 BW vereiste overige gegevens zijn toegevoegd; • dat het Verslag directie, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening Benoeming Wij zijn door de Algemene Vergadering van Aandeelhouders van De Eendragt Pensioen N.V.vanaf boekjaar 2006 benoemd als accountant van De Eendragt Pensioen N.V. Onze benoeming als externe accountant van De Eendragt Pensioen N.V. wordt jaarlijks herbevestigd, voor de jaarrekening 2014 was dit op 10 oktober 2014.

Utrecht, 22 mei 2015

69


KPMG Accountants N.V. F.J.J. Glorie RA


Jaarverslag 2006

JAARVERSLAG 2014

COLOFON Vormgeving:

Michiel Schwing, Paswerk grafisch

Opmaak:

Paswerk grafisch, Cruquius

70

JAARVERSLAG DE EENDRAGT PENSIOEN N.V

Recommend Documents