1
Jaarverslag 2012 de Bibliotheek Veluwezoom
De bibliotheek in beweging In 2012 waren voor de Bibliotheek Veluwezoom enkele organisatorische veranderingen, ingegeven door forse gemeentelijke bezuinigingen, onvermijdelijk. Desondanks konden bezoekers, leden en educatieve instellingen gebruik maken van een aantrekkelijk scala aan diensten en activiteiten. Na ingrijpende bezuinigingen door de gemeente Rheden en de gemeente Renkum heeft de Bibliotheek Veluwezoom haar organisatie in 2012 zowel intern als extern moeten herinrichten. De herinrichting leidde tot de sluiting van de Bibliotheek Rheden, de verhuizing van de Bibliotheek Velp en een voorgenomen interne reorganisatie. In samenwerking met andere Gelderse bibliotheken binnen het Gelders Netwerk, is de Bibliotheek Veluwezoom in november 2012 overgegaan op het nieuwe
2
bibliotheeksysteem V-smart. De conversie ging, zowel intern voor medewerkers als extern voor klanten, gepaard met de nodige problemen. Het oplossen van de ontstane knelpunten heeft veel extra inspanningen gevergd. Kortom, het afgelopen jaar hebben vooral bedrijfsmatige veranderingen veel tijd en energie gevraagd van zowel management als medewerkers. De ontplooiing van nieuwe initiatieven is hierdoor tijdelijk op een lager pitje gezet. Na de afronding van de reorganisatie in het voorjaar van 2013 hopen wij onze blik weer (meer) naar buiten te kunnen richten om zo onze leden, nu en in de toekomst, nog beter van dienst te kunnen zijn én blijven. Lianne Busser – directeur de Bibliotheek Veluwezoom
3
Lezen Op allerlei niveaus en binnen uiteenlopende kringen wordt het steeds duidelijker dat de taalvaardigheid van ‘digitale’ burgers onder druk staat. Mede daarom lag onze focus in 2012 meer dan ooit op het kernthema Lezen. Het aantal (volwassen) laaggeletterden daalt al jaren niet. Sterker nog, het aantal kinderen dat de basisschool met een taalachterstand verlaat groeit. De Bibliotheek Veluwezoom zet daarom sterk in op de preventie van laaggeletterdheid, of anders gezegd: op het stimuleren van het lezen bij (jonge) kinderen.
BoekStart Na de gemeenten Renkum en Rheden is in 2012 ook de gemeente Rozendaal gaan participeren in BoekStart. BoekStart stimuleert ouders al vroeg met hun kind te praten en te lezen. De gemeente stuurt ouders van pasgeboren baby’s een brief met een waardebon voor een gratis BoekStart-koffertje. Zij ontvangen het koffertje in de
4
bibliotheek, als zij hun kind lid maken. Ook consultatiebureaus wijzen ouders nog eens op het belang van vroege taalontwikkeling en attenderen hen op de bibliotheek. In 2012 telde de bibliotheek met name door BoekStart 1011 leden jonger dan 4 jaar.
De Bibliotheek op school De Bibliotheek op school opende in 2012 in twee basisscholen: de Prinses Beatrixschool in Wolfheze en ‘t Schaddeveld in Laag-Soeren. Beide scholen tekenden na de zomer een driejarige samenwerkingsovereenkomst met de Bibliotheek Veluwezoom. De Bibliotheek op school slaat drie vliegen in één klap. In de eerste plaats hebben kinderen op school een mooie collectie leuke en spannende boeken binnen handbereik. Daarnaast integreert de school ‘vrij lezen’ fundamenteel in haar lesprogramma. De Bibliotheek Veluwezoom tenslotte zorgt met een lees/mediacoach voor activiteiten op maat en leidt leerkrachten uit het primair onderwijs op tot leescoördinator door middel van de cursus ‘Open Boek’. Alles met het doel het leesplezier bij kinderen te stimuleren en daarmee het aantal boeken dat ze lezen te verhogen. Uit onderzoek blijkt immers dat ‘vrij lezen’ een positief effect heeft op de ontwikkeling van begrijpend lezen, spelling, schrijven, grammatica en de woordenschat van kinderen.
5
Educatief abonnement Net als andere jaren maakten de basisscholen in onze gemeenten weer veelvuldig gebruik van ons educatief abonnement. Zo telde de Bibliotheek Veluwezoom in 2012 onder meer: -
77 groepsbezoeken van basisscholen
-
20 bezoeken van jeugdboekenschrijvers
-
13 voorleesvrijwilligers bij kinderdagverblijven en peuterspeelzalen in de
-
11 groepen voor de Vertelvoorstellingen in de Kinderboekenweek
-
10 deelnemers aan de Nationale Voorleeswedstrijd
-
9 voorlichtingsbijeenkomsten over lezen met baby’s, peuters en kleuters
-
7 voorleesactiviteiten tijdens de Nationale Voorleesdagen
-
2 lezingen over dyslexie en de overgang naar het voortgezet onderwijs
gemeente Rheden
Volwassenen Ook voor volwassenen stond het jaar 2012 in het teken van ‘Lezen’. De Bibliotheek
6
Veluwezoom organiseerde rondleidingen voor cursisten Nederlandse Taal van het ROC en participeerde in de bijeenkomst over laaggeletterdheid die werd georganiseerd door de gemeente Renkum. Samen met onder andere Boekhandel Jansen & de Feijter uit Velp werd een groot aantal literaire lezingen georganiseerd. We kijken terug op een lijst met aansprekende namen en interessante boeken: -
Bettine Vriesekoop over ‘Duizend dagen in China’
-
Vonne van der Meer over ‘De vrouw met de sleutel’ (Boekenweek)
-
Mia Cornielje over ‘Mijn schaduw heeft een staartje’
-
Marja Vuijsje over ‘Ons Kamp, een min of meer Joodse geschiedenis’
-
Meet & Greet met Violet Leroy (Maand van het Spannende Boek)
-
Arthur Japin over ‘Maar buiten is het feest’
-
Ewout Kieft over de historische context van ‘De donkere kamer van Damocles’ van W.F. Hermans (Nederland Leest)
-
Boekpresentatie Thea Witteveen’s ‘Op Kostschool: een jeugd in Doesburg’
7
Digitalisering en mediawijsheid Digitale media en mediawijsheid zijn een belangrijk speerpunt voor de Bibliotheek Veluwezoom. De bibliotheek vertaalt haar voortrekkersrol in een variëteit aan activiteiten en voorzieningen. Voor jong en oud! Internetcafé In het internetcafé wordt iedere maand een onderwerp behandeld dat met interneten computergebruik te maken heeft. Dit jaar kwamen zaken als internetbankieren, digitale belastingaangifte, thuisnetwerken, de iPad, QR-codes en de bibliotheekcatalogus aan de orde. Na een korte uitleg gingen de deelnemers zelf aan de slag en konden zij vragen stellen. De behoefte aan deze bijeenkomsten, die in samenwerking met de welzijnsinstelling Solidez (gemeente Renkum) en Seniorweb Rheden worden georganiseerd, blijkt nog steeds erg groot. In 2012 bezochten 972 mensen het internetcafé, een stijging van 8,6% ten opzichte van het jaar ervoor.
8
Week van de Mediawijsheid Tijdens de jaarlijkse ‘Week van de Mediawijsheid’ waren belangstellenden welkom in de bibliotheken in Dieren en Oosterbeek voor een mediamiddag met informatie en demonstraties. Verschillende moderne media, waaronder de e-reader en iPad, Twitter, smartphones, internet en de Wii-spelcomputer passeerden de revue. De middag werd begeleid door deskundige medewerkers van de bibliotheek, vrijwilligers van het internetcafé en maatschappelijke stagiaires van Het Rhedens en het Dorenweerd College.
Medialab Dieren Iedere werkdag - tussen 15.00 en 17.30 uur - kunnen mensen onder begeleiding van deskundige medewerkers gratis gebruikmaken van de aanwezige moderne apparatuur in het Medialab in de Bibliotheek Dieren. Leerlingen van groep 8 werden speciaal uitgenodigd voor een interactieve mediales in het Medialab. Met laptops, tablets, foto- en filmcamera’s, smartphones en het digitale schoolbord van het Medialab en onder leiding van een mediacoach ontdekten 11 groepen leerlingen de vele mogelijkheden van de bibliotheek. Het resultaat verwerkten ze in een flitsende Powerpoint-presentatie.
9
Werk@renkum Sinds januari 2012 verzorgen consulenten Werk en Inkomen van de gemeente Renkum bijeenkomsten voor werkzoekenden in de Bibliotheek Oosterbeek. Tijdens deze bijeenkomsten wordt, naast persoonlijke trajecten, ook aandacht besteed aan het zoeken van werk via sociale media en internet. De bibliotheek ondersteunt hierbij door het geven van workshops over het zoeken en vinden van informatie en het gebruiken van sociale media hierbij.
Digitale boeken: Lees Meer Ook in onze collectie wordt digitalisering steeds belangrijker. Via de online catalogus konden al een aantal boeken digitaal geleend worden uit de eBook Eregalerij. Klanten hebben via de catalogus ook toegang tot e-book klassiekers van schrijvers als Shakespeare, Twain, Dickens, Nescio en Couperus in de ‘Gutenberg collectie’. In 2012 is de Bibliotheek Veluwezoom ook gestart met het landelijke initiatief ‘Lees Meer’ van Bibliotheek.nl. Via de website www.bibliotheek.nl/leesmeer kunnen zowel leden als niet-leden na (gratis) aanmelding e-books vinden, die passen bij de plek
10
waar ze zich bevinden. Lees Meer zal voor iedereen beschikbaar blijven tot 1 juni 2013.
Digitale dienstverlening In 2012 stond de teller van de website van de Bibliotheek Veluwezoom met 134.408 bezoeken 7,5% hoger dan in 2011. Het aantal unieke bezoekers nam met 4,5% toe tot 72.926 mensen. De bezoekers waren gemiddeld 2,11 minuten op de site; een toename van ruim 20%. Het aantal bezochte pagina’s bleef met gemiddeld twee pagina’s per bezoek gelijk aan het jaar ervoor. De digitale nieuwsbrief van de Bibliotheek Veluwezoom werd dit jaar vier keer verzonden aan bijna 5.300 nieuwsbrief-abonnees. Ook op Twitter heeft de Bibliotheek Veluwezoom via @BiblVeluwezoom inmiddels een bescheiden groep volgers opgebouwd.
11
Focus en efficiency Een heldere focus, kennisuitwisseling en schaalvoordelen: dát is wat de Bibliotheek Veluwezoom bewerkstelligt door actief de samenwerking te zoeken met andere partijen. Heldere focus In 2012 is door onze drie opdrachtgevende gemeenten het Bibliotheek Beleidskader 2012-2015 vastgesteld. Hierin wordt in algemene zin de rol en taken van de bibliotheek in de gemeenten vastgelegd. Eind 2012 is dit nader gespecificeerd en is de opdracht voor de bibliotheek omschreven in een viertal categorieën: de wettelijke taak, het lokale beleid, de samenwerking met andere partners en de autonome bibliotheektaken. Op basis van deze categorieën heeft de Bibliotheek Veluwezoom in 2012 haar eerste Productenboek en Productbegroting opgesteld. Deze maakt goed inzichtelijk wat de bibliotheek bijdraagt aan de gemeentelijke doelstellingen. De gemeenten kunnen op basis van het Productenboek helder bepalen welke opdracht zij de bibliotheek wil-
12
len geven en aan welke productcategorieën zij prioriteit willen geven.
Gelderse krachten bundelen De Bibliotheek Veluwezoom is onderdeel van het Gelders Netwerk van openbare bibliotheken. Al in 2011 besloot het merendeel van de Gelderse bibliotheken op een aantal bedrijfsmatige terreinen sterker te gaan samenwerken. Belangrijkste redenen hiervoor waren de mogelijkheid tot een forse financiële besparing enerzijds en de verdergaande mogelijkheid tot samenwerking en delen van informatie anderzijds. Binnen dit netwerk is voor de zomer een Europese aanbesteding opgestart om te komen tot de keuze voor een nieuw bibliotheeksysteem. Dat resulteerde in november 2012 in de conversie naar het systeem V-smart. De overgang ging helaas met flinke knelpunten gepaard, die begin 2013 langzaam maar zeker zijn opgelost. Ook de samenwerking met de Bibliotheek Arnhem is verder uitgebouwd. Zo wordt gekeken naar het gezamenlijk aangaan van contracten, het delen van aanwezige expertise op een aantal specialistische terreinen en het vroegtijdig onderling beschikbaar stellen van vacatures. Eind 2012 heeft een overleg op ambtelijk niveau plaatsgevonden om de toekomstige perspectieven op samenwerking ook vanuit het gemeentelijk standpunt te bezien. In 2013 zal hier een vervolg aan gegeven worden.
13
Hergroeperen en nieuw creëren Zowel de gemeente Rheden als de gemeente Renkum hebben de Bibliotheek Veluwezoom forse bezuinigingen opgelegd. Mede daardoor stond 2012 in het teken van maatregelen die de organisatie ook in de toekomst financieel solide moeten houden. Interne reorganisatie De zomerperiode is door het management gebruikt om, met externe begeleiding, een reorganisatie voor te bereiden. Binnen deze reorganisatie wordt het functiehuis herzien en wordt een vermindering van personele inzet gerealiseerd. Helaas kan dit niet zonder gedwongen ontslagen. Als gevolg daarvan zal in 2013 een aantal medewerkers hun baan bij de Bibliotheek Veluwezoom geheel of gedeeltelijk verliezen.
14
Sluiting de Bibliotheek Rheden Een direct gevolg van de bezuinigingen van de gemeente Rheden is de sluiting van de bibliotheek in het dorp Rheden. Gelukkig kon er in de reeds in ontwikkeling zijnde nieuwe brede school een ruimte voor een Bibliotheek op school worden vrijgemaakt. Daardoor kunnen kinderen in het dorp Rheden toch gebruikmaken van een kleine bibliotheek. Bovendien zal in de brede school een afhaalpunt gevestigd worden, zodat ook andere inwoners van Rheden hun digitaal bestelde materialen dichtbij huis kunnen ophalen en inleveren.
Verhuizing de Bibliotheek Velp Ook voor de Bibliotheek Velp is naar andere huisvesting gezocht om een extra besparing in huisvestingslasten te kunnen realiseren. Uit eerste contacten met het ROC A12 bleek al snel dat huisvesting binnen het ROC A12, naast de noodzakelijke besparing, ook allerlei kansen biedt voor samenwerking met het mbo en het naastgelegen vmbo Titus Brandsma. Eind 2012 is hard gewerkt aan de verdere uitwerking van de plannen en in maart 2013 opent de Bibliotheek Velp haar deuren aan de Gruttostraat.
15
2012 in cijfers
Leden
2012
2011
2010
0 t/m 17 jaar
10.712
10.230
10.407
Met het oog op de overgang naar een nieuw automatiseringssysteem en enkele belangrijke organisatorische ontwikkelingen vereisen de cijfers van het jaar 2012 een beknopte toelichting.
18 t/m 64 jaar
5.266
6.071
6.138
65 jaar en ouder
3.047
3.512
3.443
476
503
458
19.501
19.988
19.786
Nieuw systeem
waarvan via BoekStart
512
324
46
De cijfers van 2012 vertonen opvallende verschillen in het aantal leden en uitleningen.
Percentage leden t.o.v. inwoners
24,8%
25,8%
26,0%
Instellings- en educatieve abonnementen Totaal aantal abonnementen
Deze verschillen zijn –deels– voortgekomen uit de dataconversie en andere wijze van
16
tellen van het nieuwe bibliotheeksysteem V-smart. De overgang naar het nieuwe
Uitleningen
systeem maakt het lastig de cijfers rechtstreeks te vergelijken met voorgaande jaren.
Boeken
2012
2011
2010
631.246
682.041
657.0091
Dvd’s
8.312
12.335
19.507
Ledenaantal
Overige media 1)
9.825
15.842
22.069
Het ledenaantal van de Bibliotheek Veluwezoom vertoonde in 2012 een dalende lijn.
Totaal aantal uitleningen
649.383
710.218
703.239
De daling van gemiddeld 4% komt grotendeels voort uit het segment volwassenen,
Aantal uitleningen per lener
34,1
34,9
35,2
dat met 13,2% daalde. Er zijn meerdere verklaringen voor deze daling. Naast de andere
Aantal uitleenbare materialen/collectie
121.478
135.559
123.403
wijze van tellen van het nieuwe systeem, spelen ook zeker de sluiting van de Bibliotheek Rheden en de aangekondigde verhuizing van de Bibliotheek Velp een rol.
Personeel
2012
2011
2010
Daarnaast heeft de onvermijdelijke, flinke verhoging van de tarieven (+27%) tot veel
Totaal fte’s
19,1
19,8
20,2
opzeggingen geleid. De abonnementstarieven zijn verhoogd van € 40,00 naar een all-
Aantal medewerkers
32
35
33
in tarief (zonder extra leengelden) van € 51,00. Ook de tarieven van instellingsabonne-
Maatschappelijke stages
21
19
24
2012
2011
2010
51.563
53.256
48.499
77
80
92
menten zijn fors gestegen van € 59,00 naar € 75,00. Positief daarentegen stemt de toename van het totaal aantal jeugdleden (+4,7%) en de
Overige aantallen
stijging (+58%) van het aantal jeugdleden dat voortkomt uit het BoekStart-programma.
Publieksvragen Klassenbezoeken
Uitleningen
Schrijversbezoeken
20
26
19
In 2012 daalde het aantal uitleningen met 8,6% sterker dan het aantal leden. Deze
Uitgeleende projectkisten
151
134
122
cijfers zijn toe te schrijven aan verschillende factoren, waaronder de dataconversie
Bezoekers vestigingen
431.283
551.070
474.026
naar het nieuwe systeem. Daarnaast is de collectie, onder meer door de sluiting van
Bezoeken website
134.408
125.068
125.456
de Bibliotheek Rheden, aanzienlijk gekrompen. De afname in uitgeleende dvd’s kan
Unieke websitebezoekers website
72.926
69.772
47.293
verklaard worden door de verhoging per 2012 met € 0,50 van het leengeld voor dvd’s.
Leden digitale nieuwsbrief
5.290
5.269
5.209
4
7
4
Verstuurde digitale nieuwsbrieven 1)
onder andere cd’s, luisterboeken, bladmuziek en speelleermaterialen
17
Stichting Bibliotheek Veluwezoom De Stichting Bibliotheek Veluwezoom is gevestigd in Dieren. De bibliotheek verzorgt het openbare bibliotheekwerk voor en in de gemeenten Rheden, Renkum en Rozendaal met als speerpunten Leren, Lezen en Informeren. De Bibliotheek Veluwezoom werkt samen met lokale en regionale organisaties, instellingen en opdrachtgevers. Zij biedt digitale en fysieke toegang tot onafhankelijke kennis en informatie en creëert een inspirerende omgeving waar ruimte is voor educatie, cultuur en ontmoeting. Bij de Bibliotheek Veluwezoom staat de klant centraal.
Directie en Raad van Toezicht De Raad van Toezicht wordt gevormd door:
18
-
Jan Bouwman (voorzitter)
Bedrijfsadviseur. Nevenfunctie: commissaris woningcorporatie.
-
Anne Marie Bruggert
Senior adviseur bij KplusV organisatieadvies.
Nevenfunctie: lid Bestuur ‘t Venster, Wageningen.
-
Corinne Casseres
Senior Private Banker ABN AMRO MeesPierson.
Nevenfunctie: voorzitter Raad van Toezicht Vluchtelingenwerk Gelderland
-
Irene Rouwenhorst
Manager bij Spectrum CMO Gelderland.
Nevenfuncties: voorzitter Klachtencommissie Welzijn, Maatschappelijke dienst-
verlening en Kinderopvang voor Gelderland en Overijssel, lid Klachtencommissie
Bureau Jeugdzorg Gelderland en lid Programmabeleidsbepalend orgaan Omroep
Gelderland.
-
Frits Wijsma
Lid en plaatsvervangend voorzitter van Stichting/RvC RBOI te Middelburg,
Stichting/RvC RBOI te Rotterdam en Stichting/RvC Buro Vijn te Oenkerk.
Uitgave van de Bibliotheek Veluwezoom Ericaplein 5 • 6951 CP Dieren tel. 0313 - 41 97 61 •
[email protected] www.bibliotheekveluwezoom.nl Twitter @BiblVeluwezoom de Bibliotheek Doorwerth • Van der Molenallee 125 • 6865 CB Doorwerth • tel. 026 - 333 53 70 de Bibliotheek Oosterbeek • Generaal Urquhartlaan 1 • 6861 GE Oosterbeek • tel. 026 - 333 49 82 de Bibliotheek Renkum • Europalaan 58 • 6871 BZ Renkum • tel. 0317 - 31 32 23 de Bibliotheek Dieren • Ericaplein 5 • 6951 CP Dieren • tel. 0313 - 41 54 76 de Bibliotheek Rheden (servicepunt) • Worth Rhedenseweg 47 • 6991 DW Rheden
Het bestuur wordt gevoerd door directeur-bestuurder Lianne Busser. Haar nevenfuncties zijn: voorzitter Informatieadviesgroep SGB (Samenwerkende Gelderse Bibliotheken ) en lid commissie Marketing VOB (Vereniging Openbare Bibliotheken).
de Bibliotheek Velp • Gruttostraat 10a • 6883 CN Velp • tel. 026 - 361 90 03
19
