Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
< >
Jaarverslag
de Bibliotheek Veluwezoom
2013 1
Een intensief en ingrijpend jaar 2013 was een intensief en ingrijpend jaar. Twee van de drie Rhedense vestigingen kregen een nieuwe locatie, inrichting en ‘functie’. Een reorganisatie betekende voor medewerkers (deeltijd)ontslag en/of een verandering van taken. De dienstverlening voor de Bibliotheek op school en BoekStart in de kinderopvang werd steviger ingezet. En ondertussen bleef de ambitie om ons kwalitatieve niveau te blijven verhogen onveranderd.
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
2
De Bibliotheek Velp verhuisde in het
De ingezette veranderingen betekenden
vroege voorjaar naar een speciaal voor
ook het opzetten van vergaande dienst
de bibliotheek heringerichte ruimte in
verlening voor de Bibliotheek op school
het ROC A12 in Velp. De bibliotheek in
en Boekstart. Een intensieve vorm van
Rheden opende in de zomer als jeugd
samenwerken met scholen en instellin
bibliotheek in de nieuwe brede school
gen in de kinderopvang, gericht op het
De Kroeseboom in Rheden.
bevorderen van lezen en leesplezier. De
Na een intensief en ingrijpend proces
Bibliotheek Veluwezoom brengt haar
van functiewijzigingen en herplaatsin
specifieke deskundigheid in om de taal
gen voerden we in april een reorganisa
ontwikkeling van – zelfs de allerjongste –
tie door. Drie medewerkers verloren
kinderen te stimuleren.
hun baan geheel; voor een aantal
Ik denk dat we heel goed op weg zijn.
anderen betekende de reorganisatie
We zien het aan reacties van onze
deeltijdontslag.
samenwerkingspartners, aan de manier
Er is heel hard gewerkt; voor de meeste
waarop zij de bibliotheek betrekken bij
medewerkers vanuit een voor hen nieu
ontwikkelingen in onze gemeenten, en
we functie. Dat betekende pionieren,
aan onze cijfers.
ontdekken wat wel en niet werkt, en met
Ik sluit graag af met een dankjewel aan
elkaar zoeken naar mogelijkheden om
al onze medewerkers en leden van de
onze dienstverlening, ondanks de terug
Raad van Toezicht. Voor hun grote inzet
gelopen financiële middelen, toch op een
en het meedenken in het afgelopen jaar.
kwalitatief hoog niveau verder te ontwikkelen.
Lianne Busser – directeur de Bibliotheek Veluwezoom
>
3
Lezen, leren en informeren
‘vrij lezen’ heeft een positief effect op de ontwikkeling van begrijpend lezen, spelling, schrijven, grammatica en de woordenschat van kinderen
Ook in 2013 lag onze focus op het stimuleren van het lezen. Op allerlei niveaus en binnen uiteenlopende kringen wordt het steeds duidelijker dat de taalvaardigheid van ‘digitale’ burgers onder druk staat. Het aantal (volwassen) laaggeletterden en het aantal kinderen dat de basisschool met een taalachterstand verlaat, groeit. De Bibliotheek Veluwezoom zet sterk in op de preventie van laaggeletterdheid door het stimuleren van het lezen bij – vooral – jonge kinderen. Lezen bevordert een succesvolle schoolcarrière, vergroot de kansen op de arbeidsmarkt en stimuleert persoonlijke ontwikkeling.
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
4
BoekStart in de bibliotheek en Boekstart in de kinderopvang
op.
BoekStart stimuleert ouders met hun
In 2013 sloot de Bibliotheek Veluwezoom
kind te praten en te lezen. Dit is al zinvol
met drie kinderdagverblijven een over
vanaf babyleeftijd. De gemeente stuurt
eenkomst om deel te nemen aan
daarom ouders van pasgeborenen een
BoekStart in de kinderopvang. Hiermee
brief met een waardebon voor een gratis
komt het totaal aantal kinderdagverblij
BoekStart-koffertje. Ouders maken hun
ven dat in ons werkgebied deelneemt op
kind lid van de bibliotheek en krijgen het
zes (286 kinderen). Twaalf leidsters
koffertje met voorleesboekjes en kinder
werden in 2013 opgeleid tot voorlees
dat voorlezen leuk en waardevol is: voor
de zogenoemde Voorleesfeestjes, waar het
liedjes. Ook consultatiebureaus wijzen
coördinator. Zij besteden binnen de
baby’s, jonge kinderen, tieners én voor vol
prentenboek van 2013 ‘Nog 100 nachtjes
ouders op het belang van vroege taal
kinderdagverblijven structureel meer
wassenen. De Bibliotheek Veluwezoom
slapen’ werd voorgelezen. Tijdens de
ontwikkeling en attenderen hen op de
aandacht aan voorlezen en richten er
organiseerde in 2013 extra veel voorlees
Kinderboekenweek kwamen 104 kinderen
bibliotheek. Want ook voor de allerjong
– bijvoorbeeld – een speciale voorlees
activiteiten. Naast de groep kinderen van
van nul tot vier jaar en 80 kinderen van
sten heeft de bibliotheek voorleesboek
hoek met een collectie aantrekkelijke
nul tot twee jaar konden ook peuters
vier tot zeven jaar naar Voorleesfeestjes
jes die ouders uitnodigen met hun kind
voorleesboeken in.
en kinderen van vier tot zeven jaar
over een berenjacht. In september bezoch
deelnemen aan voorleesactiviteiten.
ten 22 kinderen en 24 ouders de interactie
haalden in 2013 een BoekStart-koffertje
te lezen.
>
Op 31 december 2013 telde de bibliotheek
Jaar van het voorlezen
1.424 leden jonger dan vier jaar, een toe
Stichting Lezen riep 2013 uit tot het Jaar
Tijdens de Nationale Voorleesdagen in
name van 20 procent ten opzichte van
van het Voorlezen. Door het hele land
januari-februari kwamen 65 kinderen en
In het najaar publiceerde het Gelders
het jaar ervoor. Daarvan werden 667 kin
werd er van alles georganiseerd rondom
36 volwassen naar het Voorleesontbijt en
Bibliotheek Netwerk een mini-glossy
deren lid via BoekStart. 135 jonge ouders
voorlezen, zodat iedereen kon ervaren
36 kinderen met veertien begeleiders naar
voor ouders, met leestips en wetens-
ve voorleesvoorstelling van Wapperkids.
5
de Bibliotheek Veluwezoom zet sterk in op de pre ventie van laag geletterdheid door het stimuleren van het lezen bij – vooral – jonge kinderen
waardigheden over de verschillende
‘Open Boek’ werden in 2013 zeven leer
leesfases die kinderen doorlopen, tips
krachten van zes basisscholen opgeleid
over jeugdboekverfilmingen, de leukste
tot leescoördinator. Alles met het doel
kinderkookboeken, de digitale generatie,
het leesplezier bij kinderen te stimuleren
mediawijsheid en de literaire voorkeur
en daarmee het aantal boeken dat ze
van pubers. Het boekje is voor alle leden
lezen, te verhogen. Uit onderzoek blijkt
gratis beschikbaar.
immers dat ‘vrij lezen’ een positief effect
Dat voorlezen voor alle leeftijden is,
heeft op de ontwikkeling van begrijpend
demonstreerden de vrijwilligers van het
lezen, spelling, schrijven, grammatica en
50+voorleesteam. Zij lazen in november
de woordenschat van kinderen.
tien Kronkels van Carmiggelt voor in de
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
Bibliotheek Velp, als onderdeel van een
In 2011 startte de Bibliotheek op school
voorleesmarathon die boekhandel
op de Prinses Beatrixbasisschool in
Jansen & de Feijter organiseerde.
Wolfheze en basisschool ’t Schaddeveld
De twaalf vrijwilligers van het 50+voor
in Laag-Soeren. Beide scholen zien in de
leesteam lezen normaal gesproken voor
monitor van 2013 een positieve ontwik
aan peuters van peuterspeelzalen en
keling in het leesplezier en de lees
kinderdagverblijven in de gemeente
kilometers van hun leerlingen.
Rheden.
In 2013 sloten drie Rhedense basis
Naast de voorleesvrijwilligers waren
scholen een overeenkomst met de biblio
34 mensen actief voor de Bibliotheek
theek om intensief gebruik te maken
aan huis en een aantal anderen voor
van de jeugdBibliotheek in brede school
hand-en-spandiensten.
De Kroeseboom. Ook op deze scholen is de monitor afgenomen. Hiermee worden
De Bibliotheek op school
de resultaten van de Bibliotheek op
De Bibliotheek op school slaat drie vlie
school jaarlijks in kaart gebracht. Op
gen in één klap. Kinderen hebben op
basisschool De Wegwijzer in Doorwerth
school een mooie collectie leuke en
is de monitor gedaan als nulmeting naar
spannende boeken binnen handbereik,
leesmotivatie.
de school neemt ‘vrij lezen’ structureel op in het lesprogramma en een lees/ mediacoach van de Bibliotheek Veluwezoom zorgt voor leesbevorderen de activiteiten op maat. Via de cursus
6
>
7
Educatief abonnement
Voortgezet onderwijs in Velp
Net als andere jaren maakten de basis
Met de verhuizing van de Bibliotheek
scholen in onze gemeenten veelvuldig
Velp naar het ROC A12 diende zich ook
gebruik van ons educatief abonnement.
een intensievere samenwerking aan met
Zo telde de Bibliotheek Veluwezoom in
het Titus Brandsma College, een vmbo-
2013 onder meer:
school die gevestigd is op de campus van
- 92 groepsbezoeken van basisscholen
het ROC.
(2.300 kinderen) - 25 bezoeken van jeugdboeken
de opleidingen Pedagogisch Werk en
schrijvers (530 kinderen)
Onderwijsassistent. Onze lees/media
(waarvan zes tijdens de
coaches en specialisten zullen vanaf 2014
Kinderboekenweek (160 kinderen)
studenten informeren over het belang
- twaalf voorleesvrijwilligers die weke
<
Met het ROC voeren we gesprekken met
de mediacoach van de Bibliotheek Veluwezoom infor meert leerlingen in de bovenbouw over veilig internetten en social media
van voorlezen en vrij lezen, zodat zij deze
lijks bij negen kinderdagverblijven
kennis in hun latere werk kunnen
en peuterspeelzalen in de gemeente
inzetten.
Rheden voorlezen - elf vertelvoorstellingen tijdens de Kinderboekenweek voor
>
1.100 kinderen van zeven scholen - vijftien deelnemers aan de Nationale Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
Voorleeswedstrijd
8
- twee bijeenkomsten voorlezen met gebaren (zie Jaar van het voorlezen) - zeventien voorleesactiviteiten tij dens de Nationale Voorleesdagen en de Kinderboekenweek - vier lezingen/demonstraties hulp middelen over dyslexie (52 deelnemers) - twee lezingen over de overgang van primair onderwijs naar het voort gezet onderwijs voor kinderen met dyslexie (45 mensen)
9
weinig-leners nodigden we uit om langs te komen in de bibliotheek en een gratis exemplaar van ‘Erik of het klein insectenboek’ mee te nemen
Laaggeletterdheid
de bijeenkomsten ontstonden twee lees
De Bibliotheek Veluwezoom organiseer
kringen. Van januari tot juni organiseer
de acht rondleidingen voor cursisten
de de Bibliotheek Velp wekelijks een lees
Nederlandse Taal van het ROC en partici
club voor anderstaligen. Vier vrijwilligers
peerde in de bijeenkomst over laaggelet
en cursisten van het ROC Rijn IJssel
terdheid die de gemeente Renkum orga
locatie Velp lazen samen uit eenvoudig
niseerde. Op verzoek van de gemeente
geschreven boeken of uit de krant. In
Rheden coördineert de Bibliotheek
Dieren en Velp organiseerde Neerlandica
Veluwezoom sinds 2013 het opzetten van
Jopie den Besten maandelijks een
een netwerk van relevante partners op
leeskring.
het gebied van laaggeletterdheid. Eind
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
10
2013 ondertekenden tien gemeenten en
Lezingen en workshops
28 organisaties uit de regio Arnhem,
De bibliotheek is als vanouds een plat
waaronder Rheden, Renkum en
form voor schrijvers, boekenliefhebbers,
Rozendaal, het Bondgenootschap
maatschappelijke organisaties en bur
Laaggeletterden. De partijen verplichten
gers. In 2013 passeerden de revue: een
zich laaggeletterdheid in de eigen orga
gedichtenavond tijdens de week van de
nisatie en bij partners op de agenda te
poëzie, de lezing ‘Terug naar Bandoeng’
zetten. De Stichting Lezen & Schrijven
met Femmy Fijten, de Verhalenavond
biedt de deelnemers masterclasses aan
Lezen en Laven, de verkiezing van de
waarin zij laaggeletterdheid leren her
dorpsdichter van de gemeente Renkum,
kennen. Ook wordt uitgelegd waarheen
lezing van auteur Loes den Hollander in
zij mensen kunnen doorverwijzen. De
de Maand van het spannende boek, een
Bibliotheek Veluwezoom participeert
presentatie over Mali en over
nadrukkelijk in het Bondgenootschap.
Spitsbergen, een lezing over Manfred
>
van Richthoven, een tentoonstelling over
Leesclubs
‘Water op de Veluwe’, een presentatie
Samenwerking met Stichting Senia
over beken en sprengen in Velp, een
organiseerden we drie bijeenkomsten
workshop ‘Meer zelfvertrouwen’ en
over leeskringen. Geïnteresseerden kre
‘Schaken’. We besteedden uiteraard ook
gen handvatten om zelf een leeskring
aandacht aan landelijke leesbevorderen
samen te stellen, met boekentips en vra
de campagnes als de Boekenweek, de
gen over het gelezen boek die ze samen
Maand van het spannende boek en
kunnen beantwoorden/bespreken. Uit
Nederland Leest.
11
Digitalisering en mediawijsheid
zelfredzaamheid en participatie van burgers is alleen mogelijk als zij kunnen profiteren van kennis en informatie
Digitaal vaardig zijn is belangrijk om mee te kunnen doen in de maatschappij. In de (landelijke) media was veel aandacht voor deze kwestie, mede door sluiting van veel Nederlandse bibliotheken. Begin 2014 verscheen het rapport ‘De Bibliotheek van de toekomst’ van de commissie Cohen. ‘Zelfredzaamheid en participatie van burgers is alleen mogelijk als zij kunnen profiteren van kennis en informatie,’ concludeert ook de commissie. De bibliotheek vertaalt haar voortrekkersrol op dit gebied naar activiteiten en ‘scholing’ voor verschillende doelgroepen.
<
Digitale vaardigheden
aangeboden via de Bibliotheek
Een laagdrempelige manier om meer te
Veluwezoom. De deskundige vrijwilligers
leren over internet en digitale vaardig
van SeniorWeb Rheden gaan per 1 janua
heden op te doen is het internetcafé.
ri 2014 onder de vlag van de bibliotheek
Maandelijks behandelen deskundige
werken om hun kennis en ervaring op
vrijwilligers van SeniorWeb Rheden en
het gebied van informatietechnologie te
Solidez en medewerkers van de biblio
gebruiken om computergebruik door
theek onderwerpen die met de digitale
senioren te bevorderen.
>
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
wereld te maken hebben. In 2013 kregen
12
910 (voornamelijk) senioren praktische
Online cursusaanbod
uitleg over boeken lezen op de e-reader,
Eind 2013 bood de Bibliotheek
Week van de Mediawijsheid
Spotify, belastingaangifte op de compu
Veluwezoom volwassen leden gratis
Tijdens de jaarlijkse ‘Week van de
Mediacoach in de gemeente Rheden
ter, Cloud computing, Google, Orde op de
digitale cursussen aan van de HEMA-
Mediawijsheid’ in november bezochten
In 2013 ondertekenden de scholen
pc, Windows 8, tekstverwerken met
academie. Onze brancheorganisatie
75 mensen de Bibliotheek Oosterbeek
koepels, de gemeente Rheden en de
Word en meer.
sloot op landelijk niveau een overeen
voor een computermiddag. Vijftien leer
Bibliotheek Veluwezoom een overeen
In de zomer gaf een lees/mediacoach
komst met de HEMA. Leden kunnen kie
lingen van het Dorenweerd College en
komst in het kader van de Rijksregeling
van de Bibliotheek Veluwezoom in
zen uit de cursussen ICT: iPad de basis,
medewerkers van de bibliotheek gaven
Combinatiefuncties. In het voortraject
Renkum cursussen over de iPad en over
Nieuw in PowerPoint 2013 en Excel 2007
informatie en demonstraties over
gaven de scholen aan behoefte te heb
Windows 7 aan negentien cursisten,
de basis, Sociale vaardigheden/social
computers en mediagebruik.
ben aan ondersteuning op het gebied
onder de noemer Zomerschool.
media: Instagram, Omgaan met pesten
van social media. De bibliotheek biedt,
Vanaf 2014 zullen naast de internetcafés
en seksuele intimidatie en Time-
vooralsnog tot 1 januari 2015, de scholen
ook cursussen over computer- en
management en Vrije tijd: Wijn,
een divers aanbod aan activiteiten op
internetgebruik voor senioren worden
Digitale fotografie en DJ.
het gebied van social media. Voor alle
13
deskundige rijwilligers van v SeniorWeb Rheden delen hun kennis en ervaring om computergebruik door senioren te bevorderen
leeftijden, ook voor de kleintjes, en voor
5.000 titels en zal in de loop van de tijd
alle doelgroepen. Zo geeft de media
groter worden.
coach van de Bibliotheek Veluwezoom ouders informatie over veilig internet,
Werk@Renkum
leerkrachten instructie over het gebruik
Net als in 2012 verzorgden consulenten
van social media in de klas en werkt ze
Werk en Inkomen van de gemeente
met leerlingen in de bovenbouw over
Renkum in 2013 in de Bibliotheek
veilig internetten en social media. Ook in
Oosterbeek wekelijks bijeenkomsten
het voortgezet onderwijs in Rheden wor
voor werkzoekenden. Sociale media en
den in dit kader lessen social media
internet krijgen hierbij, naast persoonlij
verzorgd.
ke trajecten, veel aandacht. De biblio theek ondersteunt Werk@Renkum met
Digitaal lezen
workshops over het zoeken en vinden
Het aantal mensen dat digitaal leest, via
van informatie.
een tablet of e-reader, neemt gestaag
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
14
toe. De belangstelling voor digitale boe
Digitale dienstverlening
ken is ook onder bibliotheekleden groot.
In het voorjaar 2013 vernieuwde de
Stichting Bibliotheek.nl verzorgt het lan
Bibliotheek Veluwezoom haar website.
delijke aanbod. Met de e-Book Eregalerij,
De basis van de website is landelijk ont
de ‘Gutenberg collectie’ en LeesMeer-
wikkeld voor bibliotheken. De content
titels groeide het aanbod in 2013 aan
wordt deels lokaal en deels landelijks
zienlijk. Een ander nieuw uitleenartikel
gevuld, de uitstraling sluit aan bij de
was de e-bookstick, met een thematische
landelijke huisstijl en de website biedt
selectie digitale boeken. De e-booksticks
meer mogelijkheden voor gebruikers en
werden in dit jaar 401 keer geleend.
makers. Interessante boektitels uit de
Buitengewoon succesvol bleek
eigen collectie presenteren we via een
de Vakantiebieb, een app die tijdens
carrousel die wekelijks ververst wordt.
schoolvakanties een wisselend, gevari
Het reserveren van zo’n titel is met een
eerd en actueel aanbod e-boeken bood.
muisklik afgehandeld.
Deze digitale producten waren een aan
De nieuwe website is device-responsive:
loop naar een landelijk e-boekenplat
de website past zich automatisch aan
form, dat vanaf 2014 voor alle biblio
aan de grootte van het beeldscherm
theekleden beschikbaar komt. De
van het gebruikte apparaat. Dat is
collectie e-titels bedraagt bij de start
belangrijk nu een steeds groter deel
>
15
van de bezoekers de website op mobiele
6.527 mensen ontvingen in 2013 zeven
apparaten als smartphones en tablets
keer de reguliere digitale nieuwsbrief
bekijkt. In 2013 bezocht 20 procent van
van de Bibliotheek Veluwezoom. Nog
de webbezoekers de website van de
eens 523 jonge ouders en andere belang
bibliotheek via een mobiel apparaat,
stellenden informeerden we via de digi
ten opzichte van 9 procent in 2012.
tale special over Voorlezen over voorlees
Leden werven en behouden In de huidige roerige tijden zien veel bibliotheken hun subsidies slinken en hun ledenaantallen teruglopen. De Bibliotheek Veluwezoom ziet een toename van jeugdleden en een afname van volwassen, en dus betalende, leden.
tips en dito a ctiviteiten tijdens het Jaar Deze nieuwe site valt bij onze bezoekers
van het Voorlezen. Via @BiblVeluwezoom
In 2013 werd het abonnement voor vol
een bijdrage te leveren aan het gratis
duidelijk in de smaak. In 2013 stond de
heeft de Bibliotheek Veluwezoom
wassenen behoorlijk duurder en het
lidmaatschap van hun kinderen.
teller van de website met 152.866 bezoe
528 volgers. In het najaar startten
leengeld afgeschaft. Samen met de
80 ouders reageerden positief op dit
ken 13,6 procent hoger dan in 2012.
de medewerkers educatie een
beperking van de collectie in de jeugd
verzoek.
Het aantal unieke bezoekers nam met
Twitter-account onder de naam
Bibliotheek Rheden en eenzelfde toe
2,2 procent toe tot 74.566 mensen. De
@EduVeluwezoom.
komstbeeld in Doorwerth, is het begrij
Een blijvend aandachtspunt is het
pelijk dat leden hun abonnement
behoud van jongeren. Zodra ze 18 jaar
ten op de site; dat is een verdubbeling
Om leden van de bibliotheek te onder
beëindigen. Andere mensen waren blij
worden, moeten ze voor hun abonne
ten opzichte van een jaar eerder. Het
steunen bij het gebruiken van digitale
met het nieuwe type ‘all-in’-abonne
ment gaan betalen. Twee maanden voor
gemiddeld aantal bezochte pagina’s
diensten (materialen zoeken en reserve
ment. De uitleningen van films en popu
dat deze 17-jarigen een acceptgiro in de
steeg van twee pagina’s per bezoek
ren via de online catalogus, inleveratten
laire tv-series (dvd’s), waarvoor eerder
bus krijgen om hun lidmaatschapsgeld
naar 3,65 pagina’s.
deringen ontvangen, boekentips/aan
leengeld betaald moest worden, steeg in
te voldoen, sturen wij hun een informe
winsten vinden, de uitleentermijn
2013 bijvoorbeeld met 550 procent.
rende brief en wervende folder met de
bezoekers waren gemiddeld 4,20 minu
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
In december kregen leden van de
verlengen etc.) ontwikkelden we een
Bibliotheek Veluwezoom de beschikking
speciale folder met stapsgewijze uitleg
Mensen die weinig gebruikmaken van
theek. Het effect van deze direct mail is
over de gratis Bibliotheek-app waarmee
en drie informatiebijeenkomsten over
hun abonnement, haken eerder af dan
niet groot. De jongeren gaan vaak in een
ze op een mobiel apparaat kunnen zoe
onze digitale dienstverlening.
uitnodiging lid te blijven van de biblio
veelleners. In 2013 nodigde de
andere plaats of regio studeren en/of
ken in en reserveren uit de online catalo
Bibliotheek Veluwezoom weinig-leners
krijgen een bibliotheekpas van school
gus, een bericht krijgen als hun geleende
via een ansichtkaart uit om tijdens
en/of hebben andere interesses.
materialen moeten worden terugge
Nederland Leest opnieuw langs te
Het grootste deel van de volwassen
bracht naar de bibliotheek of een verlen
komen in de bibliotheek en een gratis
leden van de Bibliotheek Veluwezoom is
ging plaatsen.
exemplaar van ‘Erik of het klein insec
35 jaar of ouder.
tenboek’ mee te nemen. In het najaar vroeg de Bibliotheek Veluwezoom via telemarketing ouders van jeugdleden zelf ook lid te worden van de bibliotheek, om op deze manier
16
>
17
Ambitie
twaalf leidsters werden opgeleid tot voorleescoördinator. Zij besteden binnen de kinderdag verblijven structu reel meer aandacht aan voorlezen
De Bibliotheek Veluwezoom ambieert een voortdurende verbetering van de kwaliteit van dienstverlening door met andere partijen kennis uit te wisselen en schaalvoordelen te behalen.
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
18
Gelders Netwerk
nadrukkelijker gaan samenwerken.
De Bibliotheek Veluwezoom is onderdeel
Solidez en de Bibliotheek Veluwezoom
van het Gelders Netwerk van openbare
legden in het najaar een stevige ambitie
bibliotheken. In 2012 leidde deze samen
neer in een visiedocument. Het schetst
werking tot de invoering een gezamen
een toekomst van het huidige gebouw
lijk bibliotheekautomatiseringssysteem.
als vrijplaats voor alle inwoners van
In september 2013 sloot de Bibliotheek
Oosterbeek. Onder de voorlopige naam
Veluwezoom aan bij het centraal
‘De Klipper’ moet het gebouw ruimte
collectioneren: voor zestien Gelderse
gaan bieden aan de bibliotheek, de acti
bibliotheken wordt de aanschaf van
viteiten van de welzijnsinstelling Solidez
nieuwe collectie-items centraal uitge
en centrum voor kunst en cultuur
voerd, op basis van lokaal opgestelde
’t Venster, en, bovenal, aan initiatieven
collectieprofielen. Een belangrijke part
van burgers en andere maatschappelijke
ner hierbij is onze provinciale service
partners. De Klipper als plaats voor ont
organisatie Rijnbrink Groep.
moeting, als bruisend hart van het dorp,
>
als plaats voor leren en werken. In 2014
centrum van het dorp te willen behou
randvoorwaarde voor gemeentelijke
De Bibliotheek Arnhem
gaan wij samen met partners, burgers
den. In januari 2014 besloot het college
subsidie. In april 2013 bezocht en beoor
Eind 2013 besloten de Raden van Toezicht
en gemeente voortvarend verder om
dat de bouw van het MFC 3b4 doorgaat,
deelde een auditor de Bibliotheek
van de Bibliotheek Veluwezoom en de
deze plannen te realiseren.
en de bibliotheek daarin een plek krijgt.
Veluwezoom voor de tweede maal. De
De voorkeur gaat daarbij uit naar een
Bibliotheek Veluwezoom ontving met
naar de mogelijke vormen en intensiteit
Multifunctioneel centrum 3b4
bredere bibliotheek dan alleen een
glans haar certificering met een score
van de samenwerking zinvol is. Dat
In Renkum speelde de politieke besluit
jeugdbibliotheek.
van 98 procent!
onderzoek wordt begin 2014 uitgevoerd.
vorming over een nieuw te bouwen
Bibliotheek Arnhem dat een onderzoek
multifunctioneel centrum, dat plaats
Kwaliteit
Lokale samenwerking in de gemeente Renkum
moet bieden aan het zwembad, sport
Vierjaarlijks toetst de brancheorganisa
verenigingen, cultuur, welzijn en de
tie de kwaliteit van de bibliotheek aan
In de Bibliotheek Oosterbeek willen de
bibliotheek. Een aantal politieke partijen
de hand certificeringsnormen. Deze
huidige partners binnen het Kulturhus
gaf aan de Bibliotheek Renkum in het
certificering is onder meer een
19
als gevolg van bezuinigingen voer de de Bibliotheek Veluwezoom ingrijpende veranderingen door in de spreiding van voorzieningen
Transformeren Als gevolg van bezuinigingen voerde de Bibliotheek Veluwezoom – vooral in de gemeente Rheden – ingrijpende veranderingen door in de spreiding van voorzieningen. Twee van de drie vestigingen in de gemeente Rheden zijn in 2013 verhuisd en heringericht, op een andere plaats en met een andere functie. De provincie Gelderland heeft financieel bijgedragen om een kleurrijke en verrassende herinrichting volgens de winkelformule mogelijk te maken. JeugdBibliotheek Rheden
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
Op 1 januari 2013 sloot de volwaardige
Herhuisvesting van de Bibliotheek Velp
Bibliotheek Rheden – in de Rhederhof.
In maart verhuisde de Bibliotheek Velp
Een servicepunt in de Rhederhof fun
naar het ROC A12. Het ROC ziet de meer
geerde tot de opening van de jeugd
waarde van de komst van de bibliotheek
Bibliotheek in de nieuw gebouwde brede
in hun school in de samenwerking op
school De Kroeseboom in juli als afhaal
het gebied van taalontwikkeling en lees
punt voor gereserveerde materialen voor
bevordering en in de centrale plaats van
volwassenen. Rhedense basisscholen en
de school in de wijk.
voorschoolse instellingen kregen van
In het najaar spraken de Bibliotheek
januari tot en met juli de jeugdcollectie
Veluwezoom en het ROC af welke activi
onder hun hoede, om in de ‘bibliotheek
teiten zij in het nieuwe schooljaar uit
loze’ maanden toch over voldoende lees
voeren. In het zogenoemde taal- en
materialen te beschikken voor hun leer
rekencentrum in de bibliotheek maken
lingen. Na de zomer verhuisden de
studenten van het ROC gebruik van de
basisscholen de Rheder Enk en de
studieplekken.
Mauritiusschool naar De Kroeseboom en
Het aantal beschikbare vierkante meters
ging de bibliotheek aan de slag met
en het aantal uitleenbare materialen
BoekStart in de kinderopvang met
zijn op de nieuwe locatie afgenomen.
Kinderdagverblijf de Leeuwenkoning van
De aantrekkelijke inrichting (winkel
Puck & Co en de Bibliotheek op school.
formule), de uitstraling en de sfeer van
Per maand worden via het afhaalpunt
het gebouw maken het toch tot een
voor volwassenen in de jeugdBibliotheek
mooie, levendige bibliotheek.
in Rheden ongeveer 615 titels uitgeleend.
20
>
21
Sluiting de Bibliotheek Doorwerth
promoten we daar de Bibliotheek aan
In 2014 sluit ook de Bibliotheek
huis voor minder mobiele inwoners.
Doorwerth als volwaardige vestiging.
Op deze manier blijft voor de inwoners
In dorpshuis de Poort van Doorwerth
van onze gemeenten een goed netwerk
richten we een jeugdBibliotheek in voor
van bibliotheekvoorzieningen
kinderen van 0 tot 14 jaar, en een afhaal
beschikbaar.
punt voor volwassenen. De jeugd
In april 2013 richtten we onze organisatie
Bibliotheek wordt tevens een
opnieuw in. Daarbij zijn – met name op
‘Bibliotheek op school’ voor leerlingen
het terrein van de educatieve dienst
van basisscholen in Doorwerth.
verlening – nieuwe functieprofielen
De voorbereidingen voor de sluiting en
opgesteld en is de overhead van de
herhuisvesting vonden plaats in het
organisatie versmald.
de jeugdBibliotheek Doorwerth wordt tevens een ‘Bibliotheek op school’ voor leerlingen van basisscholen in Doorwerth
najaar van 2013.
Herpositioneren
<
De opgelegde gemeentelijke bezuinigin gen dwongen de Bibliotheek Veluwezoom tot heroriënteren en
>
opnieuw inrichten van de organisatie. Breed bibliotheekwerk voor alle doel Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
groepen is met de huidige subsidie niet meer mogelijk in alle dorpen. De Bibliotheek Veluwezoom kiest in samen spraak met de gemeenten voor behoud van de bibliotheekfuncties voor kinderen van nul tot veertien jaar. In de kleinere dorpen leggen we via de Bibliotheek op school en in samenwerking met bijvoor beeld de welzijnsorganisaties de nadruk op de educatieve en sociale functie van de bibliotheek, bijvoorbeeld in de Poort van Doorwerth. Voor volwassenen blijft de bibliotheek via afhaalpunten en de online catalogus beschikbaar. Ook
22
23
2013 in cijfers
Leden 0 t/m 17 jaar
11.712
10.712
10.230
18 t/m 64 jaar
4.912
5.266
6.071
3.033
3.047
3.512
497
476
503
20.154
19.501
667
512
324
25,41%
24,8%
25,8%
de Bibliotheek Veluwezoom van 19.501 in
via de online catalogus van de biblio
65 jaar en ouder
2012 naar 20.154. Deze 3,3 procent stij
theek. De Bibliotheek Dieren, Velp en
Instellings- en educatieve abonnementen
ging is grotendeels te danken aan een
Oosterbeek leenden in 2013 per vestiging
Totaal aantal abonnementen
toename van het aantal jeugdleden. Dit
ongeveer 13 procent meer uit dan in 2012.
waarvan via BoekStart
Percentage leden t.o.v. inwoners
20.316 1)
ongeveer 9 procent. Het aantal volwas
We zien een toename van het aantal ver
sen leden nam af met ongeveer 7 pro
lengingen van ongeveer 9 procent. Een
Uitleningen
cent. In het dorp Rheden, waar de brede
verklaring hiervoor kan zijn dat mensen
Boeken
bibliotheek veranderde naar een biblio
digitaal vaardiger zijn geworden en
Dvd’s
45.789
8.312
12.335
theek voor 0-14-jarigen was de daling
meer gebruikmaken van de gratis inle
Overige media 2)
10.274
9.825
15.842
onder betalende leden 40 procent.
verattenderingen. De introductie van de
Totaal aantal uitleningen
675.935
649.383
710.218
De aangekondigde sluiting van de
Bibliotheek-app kan ook een rol spelen.
Aantal uitleningen per lener
33,5
33,3 1)
34,9
Bibliotheek Doorwerth kostte in 2013 al
Daarin zien mensen hoeveel dagen zij
Aantal uitleenbare materialen/collectie
118.242
121.478
135.559
17 procent van de volwassen leden.
hun geleende materialen in leen mogen
2013
2012
2011
619.872
631.246
682.041
houden en kunnen ze eenvoudig
Personeel
2013
2012
2011
verlengen.
Totaal fte’s
18,7
19,1
19,8
school zijn veel leerlingen lid geworden Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
2011
afhaalpunt. Zij reserveren de materialen
Binnen het concept de Bibliotheek op
24
2012
In 2013 steeg het totaal aantal leden van
aantal steeg van 10.712 naar 11.712 met
<
2013
Aantal medewerkers
27
32
35
van de bibliotheek. In Rheden nam het
Door de afschaffing van het leengeld in
Vrijwilligers
47
45
46
aantal jeugdleden bijvoorbeeld toe met
2013 zijn de uitleningen van films en
Maatschappelijke stages
22
21
19
ongeveer 24 procent.
populaire tv-series (dvd’s) explosief
2013
2012
2011
Het totaal aantal uitleningen nam toe
Publieksvragen - 3)
51.563
53.256
met ongeveer 4 procent, ondanks de
Klassenbezoeken
92
77
80
grote daling van het aantal uitleningen
Schrijversbezoeken
19
20
26
gestegen: 550 procent.
Overige aantallen
in Rheden, ongeveer 68 procent. Het eer
Uitgeleende projectkisten
158
151
134
ste halfjaar bestond in Rheden alleen
Bezoekers vestigingen
379.892
431.283
551.070
een servicepunt voor volwassenen en
Bezoeken website
152.866
134.408
125.068
was de jeugdcollectie ondergebracht in
Unieke bezoekers website
74.566
72.926
69.772
scholen. Vanaf de opening van de jeugd
Leden digitale nieuwsbrief
6.527
5.290
5.269
Bibliotheek leenden volwassenen onge
Verstuurde digitale nieuwsbrieven
7
4
7
veer 615 materialen per maand via het
1)
correctie onder andere cd’s, luisterboeken, bladmuziek en speelleermaterialen 3) in 2013 zijn publieksvragen niet meer geteld, mede omdat ook veel vragen digitaal gesteld worden 2)
>
25
Balans
Rekening van baten en lasten
per 31 december 2013
31-12-2013 €
31-12-2012 €
883.675
725.085
Vaste activa Materiële vaste activa
Rekening 2012
€
€
€
252.598
461.010
430.843
Baten Inkomsten gebruikers Specifieke dienstverlening
84.751
74.720
81.189
Diverse baten
12.516
12.300
66.067
1.719.593
1.738.560
1.863.252
174.594
75.330
103.143
2.244.052
2.361.920
2.544.495
47.390
64.490
40.532
87.992
88.974
831.370
668.093
Projectbaten
1.803.037
1.482.153
Eigen vermogen
269.792
260.915
Lasten
Voorzieningen
494.273
551.924
Bestuur en organisatie
Activa
Exploitatiesubsidies gemeenten
Vreemd vermogen
Huisvesting
Langlopende schulden
Personeel
Leningen langlopend o/g
396.229
244.723
Kortlopende schulden en overlopende passiva Passiva Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
Begroting 2013
Kortlopende vorderingen en Liquide middelen
26
Rekening 2013
Vlottende activa overlopende activa
<
2013
642.743
424.590
1.803.037
1.482.153
499.791
477.750
548.390
1.062.851
1.184.750
1.214.304
Administratie
111.916
115.070
107.458
Transport
12.789
15.120
14.911
Automatisering
158.059
159.730
183.221
Collectie en media
318.970
314.950
279.472
21.673
27.500
4.420
1.736
2.560
1.079
2.235.175
2.361.920
2.393.788
8.877
0
150.707
Specifieke kosten Overige kosten Resultaat
>
27
Toelichting op de balans Grondslagen van waardering
Vorderingen
Voorzieningen
Subsidies
en bepaling van het resultaat
De vorderingen worden gewaardeerd
Een voorziening wordt gevormd voor
Ontvangen subsidies voor investeringen,
De grondslagen van waardering en
tegen nominale waarde, voor zover
verplichtingen waarvan het waarschijn
met name de zelfservice, worden ten
bepaling van het resultaat zijn ten
nodig onder aftrek van voorzieningen
lijk is dat zij zullen moeten worden afge
gunste van het resultaat gebracht naar
opzichte van het voorgaande jaar niet
voor oninbaarheid. De voorziening wordt
wikkeld en waarvan de omvang redelij
rato van de afschrijving van het actief.
gewijzigd. De jaarrekening is opgesteld
bepaald op grond van een individuele
kerwijs is te schatten. De omvang van de
De bate wordt verantwoord als bestem
op basis van historische kosten. Voor
beoordeling van de openstaande
voorziening wordt bepaald door de beste
de gelden. Het resterend saldo wordt
zover niet anders wordt vermeld, zijn
vorderingen.
schatting van de bedragen die noodzake
gepresenteerd als vooruitontvangen
lijk zijn om de desbetreffende verplich
subsidies onder de kortlopende
Liquide middelen
tingen en verliezen per balansdatum af
schulden.
De liquide middelen worden gewaar
te wikkelen. Voorzieningen worden
Materiële vaste activa
deerd tegen nominale waarde en staan
gewaardeerd tegen nominale waarde.
De materiële vaste activa worden
per balansdatum ter vrije beschikking
gewaardeerd tegen verkrijgings- of ver
van de stichting.
de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde.
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
28
vaardigingprijs onder aftrek van afschrij
Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich betreffende
Grondslagen voor de resultaatbepaling
Stichting Bibliotheek Veluwezoom
Het resultaat wordt bepaald als het ver
geen belangrijke gebeurtenissen voorgedaan na balansdatum.
vingen of lagere bedrijfswaarde, reke
Eigen vermogen
schil tussen de opbrengsten voor de
ning houdend met de vermoedelijke
Binnen het eigen vermogen worden
geleverde diensten, subsidie- en overige
gebruiksduur. Afschrijving van investe
na besluit van het bestuur diverse
opbrengsten en de exploitatiekosten.
ringen vindt plaats met ingang van het
bestemmingsreserves gevormd.
Opbrengsten en kosten worden toegere
jaar na aanschaf. De gehanteerde
Bestemmingsreserves worden gevormd
kend aan het jaar waarop zij betrekking
afschrijvingspercentages zijn:
vanuit de resultaatbestemming.
hebben. Winsten worden slechts geno
grond
nihil
Onttrekkingen op de bestemmings
men voor zover zij op balansdatum gere
gebouwen
9-7,25%
reserves vinden plaats middels recht
aliseerd zijn. Verliezen en risico’s die hun
inrichting/inventaris
5-20%
streekse mutaties op het eigen
oorsprong vinden voor het einde van het
zelfservice
20%
vermogen.
verslagjaar, worden in acht genomen,
automatisering
20%
>
indien zij voor het opmaken van de jaar rekening bekend zijn geworden.
29
Stichting Bibliotheek Veluwezoom De Stichting Bibliotheek Veluwezoom is gevestigd in Dieren. De bibliotheek verzorgt het openbare bibliotheekwerk voor en in de gemeenten Rheden, Renkum en Rozendaal met als speerpunten Leren, Lezen en Informeren. De Bibliotheek Veluwezoom werkt samen met lokale en regionale organisaties, instellingen en opdrachtgevers. Zij biedt digitale en fysieke toegang tot onafhankelijke kennis en informatie en creëert een inspirerende omgeving waar ruimte is voor educatie, cultuur en ontmoeting. Bij de Bibliotheek Veluwezoom staat de klant centraal.
Uitgave van de Bibliotheek Veluwezoom Ericaplein 5 • 6951 CP Dieren
Directie en Raad van Toezicht De Raad van Toezicht wordt gevormd door:
<
- Jan Bouwman (voorzitter) Bedrijfsadviseur. Nevenfunctie: commissaris Anne Marie Bruggert Senior adviseur bij KplusV organisatieadvies.
Nevenfunctie: lid Bestuur ’t Venster, Wageningen. -
Twitter @BiblVeluwezoom • @EduVeluwezoom de Bibliotheek Doorwerth •
>
Mozartlaan 2 • 6865 GB Doorwerth • tel. 026 - 333 49 82
Corinne Casseres Senior Private Banker ABN AMRO MeesPierson.
Nevenfuncties: voorzitter Raad van Toezicht Vluchtelingenwerk Oost Nederland, Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
www.bibliotheekveluwezoom.nl
woningcorporatie en lid Raad van Advies eerstelijnszorg adviesorganisatie. -
lid DB Raad van Medewerkers ABN Amro, lid Women in Financial Services, lid
de Bibliotheek Oosterbeek • Generaal Urquhartlaan 1 • 6861 GE Oosterbeek • tel. 026 - 333 49 82
Vrouwennetwerk Arnhem Nijmegen en bestuurslid Stichting Culinair Erfgoed Lage Landen. -
Irene Rouwenhorst Manager bij Spectrum CMO Gelderland.
de Bibliotheek Renkum • Europalaan 58 • 6871 BZ Renkum • tel. 0317 - 31 32 23
Nevenfuncties: voorzitter Klachtencommissie Welzijn, Maatschappelijke dienstverlening en Kinderopvang voor Gelderland en Overijssel, lid Klachtencommissie Bureau Jeugdzorg Gelderland en lid Programmabeleidsbepalend orgaan Omroep
de Bibliotheek Dieren • Ericaplein 5 • 6951 CP Dieren • tel. 0313 - 41 54 76
Gelderland. - Frits Wijsma Voorzitter van Stichting/RvC RBOI te Middelburg, Stichting/RvC RBOI te Rotterdam en Stichting/RvC Buro Vijn te Oenkerk en lid bestuur PPO de Link. Het bestuur wordt gevoerd door directeur-bestuurder Lianne Busser. Haar nevenfuncties zijn: voorzitter Informatieadviesgroep SGB (Samenwerkende Gelderse
30
tel. 0313 - 41 97 61 •
[email protected]
Bibliotheken ) en lid commissie Marketing VOB (Vereniging Openbare Bibliotheken).
jeugdBibliotheek Rheden • Haverweg 16 • 6991 BS Rheden de Bibliotheek Velp • Gruttostraat 10a • 6883 CN Velp • tel. 026 - 361 90 03
31
Jaarverslag 2013 • de Bibliotheek Veluwezoom
<
