DE BIBLIOTHEEK MAAS EN PEEL JAARVERSLAG 2015
Voorwoord Voor U ligt het Jaarverslag 2016 van de Bibliotheek Maas en Peel, de bibliotheekvoorziening voor de gemeente Beesel en de gemeente Peel en Maas. 2015 was voor de Bibliotheek Maas en Peel en jaar met hoogtepunten, maar vooral ook een jaar met dieptepunten. Door de diverse bezuinigingen van in totaal ruim € 300.000,- was een ingrijpende reorganisatie noodzakelijk. Er vielen tien gedwongen ontslagen. Slechts een medewerker is verdwenen door natuurlijk verloop. Van de oorspronkelijke 34 medewerkers zijn er nu nog 17 overgebleven. In totaal zijn zeven fte. verloren gegaan. De nasleep van deze reorganisatie kon in 2015 nog niet geheel worden afgesloten. Hoogtepunten waren natuurlijk de opening van het nieuwe gebouw in Baarlo en het Huis van de Gemeente in Panningen. Een ander hoogtepunt was de opening van de Bieb op School bij basisschool Meander in Reuver. Hierbij waren onder anderen de gouverneur Theo Bovens, burgemeester Petra Dassen van de gemeente Beesel, vertegenwoordigers van de Stichting Kinderpostzegels en de Stichting Lezen aanwezig. 2015 gaat de boeken in als het jaar van de stabilisering en de groei (inhoudelijk) van de Bibliotheek op School (BoS) en de Bibliotheek Maas en Peel. In praktisch alle scholen van het werkgebied van Maas en Peel is nu een BoS. Het aantal uitleningen blijft vrijwel gelijk terwijl ons ledenaantal groeit en kinderen steeds meer gaan lezen. Het aantal bezoekers dat de weg naar de Bibliotheek Maas en Peel vindt neemt ook nog steeds toe dankzij allerlei (leesbevorderende) activiteiten.
Reuver, 31 maart 2016, Vincent Freriks, directeur.
Aandachtsgebieden De bibliotheek als warenhuis van kennis en informatie De traditionele uitleen- en raadpleegfunctie van de bibliotheek is nog altijd van groot belang. Geconstateerd wordt dat steeds meer mensen de bibliotheek zien als de laatste plek waar men nog terecht kan met vragen. De overheid maar ook dienstverleners trekken zich steeds meer terug en zijn alleen nog digitaal bereikbaar. De bibliotheek is wellicht een van de laatste plekken waar men nog door een mens geholpen wordt. In de verschillende bibliotheken hebben tal van activiteiten plaats gevonden, in de vorm van lezingen, cursussen, workshops en tentoonstellingen. Het betreft onder andere een tentoonstelling van het museum in Oświęcim (Auschwitz) die te zien was in Reuver en Panningen, een lezing over de geschiedenis van de Napoleonsbaan in Kessel en een tentoonstelling met lezingen in Reuver over de activiteiten van de Vikingen in onze regio. Hier waren onder andere het wereldberoemde “Zwaard van Wessem” en de zilverschat van Roermond te zien. Deze tentoonstelling werd mede mogelijk gemaakt door het Centre Ceramique in Maastricht en het Archeologisch Museum Van Bogaert-Wauters in het Belgische Hamme. Hierbij werd ook samengewerkt met Bibliorura, de bibliotheek van Roermond, de medewerkers van het Noormannenspektakel in Asselt en een re-enactmentgroep uit Turnhout. Studenten van de Gilde Opleiding hebben een speciale fietstocht uitgezet die langs alle locaties leidde waar in het kader van dit thema iets te zien of te beleven was. Verder zijn er, onder andere, lezingen geweest over de geschiedenis van Polen, de Tweede Wereldoorlog, gezonde voeding, verzorging enzovoort. In totaal betrof dit twee grote tentoonstellingen en achttien lezingen. Daarnaast waren er een aantal workshops en kleinere activiteiten. De bibliotheek als centrum voor ontwikkeling en educatie In 2015 werden veel activiteiten op gebied van ontwikkeling en educatie opgezet. Zo werden er cursussen Nederlands, Engels, Pools en Spaans gegeven. In totaal betrof dit 160 activiteiten. Ook werden trainingen verzorgd op het gebied van ICT (i-padcafé, androidcafé, Word, Excel, LinkedIn, social media enzovoort). In totaal betrof dit zo’n 35 activiteiten. Voor al deze activiteiten moet door de deelnemers worden betaald, waarbij kortingen gelden voor de leden van de bibliotheek. Verder werden er activiteiten opgezet voor startende ondernemers en voor werkzoekenden. Deze activiteiten werden goed bezocht, de maandelijkse ochtenden voor werkzoekenden trokken gemiddeld zo’n dertig bezoekers. Er werd viermaal een training solliciteren gegeven. De bijeenkomsten voor ondernemers worden driemaal per jaar gehouden. Ook werden enkele vluchtelingen wekelijks individueel begeleid, zowel met taal als met digitale vaardigheden. Dit betreft 45 activiteiten. In 2015 is tweemaal een grote groep vluchtelingen opgevangen, achtereenvolgens in Reuver en in Baarlo. De bibliotheek is daarbij actief geweest met activiteiten voor de kinderen. De Bibliotheek Reuver heeft een bescheiden collectie kinderboeken in het Arabisch. Ook werd met de kinderen aan een lichte vorm van bibliotherapie gedaan. Heel bijzonder zijn de activiteiten van “”t Muuske” in de bibliotheek in Reuver. Hier worden activiteiten met kleuters gedaan op het gebied van kunstzinnige vorming. In Baarlo werden in 2015 drie Biebs op School (BoSsen) gerealiseerd. Ook in Egchel kon een BoS worden geopend. Twee nieuwe BoSsen in Reuver waren al zover gereed dat gestart kon worden met de activiteiten. In Panningen verzorgt de bibliotheek huiswerkbegeleiding in het Huis van de Gemeente.
De Bibliotheek Reuver heeft de Nederlandse primeur met de “biebhond”. Hier wordt een echte hond ingezet die zich laar voorlezen door kinderen. De kinderen gaan zich daardoor beter concentreren op de tekst en spannen zich extra in om het goed te doen. Het idee is opgedaan bij de bibliotheek in het Duitse Erfurt. De bibliotheek als inspiratiebron van lezen en literatuur De bibliotheek heeft in het verslagjaar verschillende activiteiten in dit kader ontplooid. Er zijn verschillende leesclubs actief, drie leesclubs voor volwassenen, de Engelse leesclub voor tieners, de Duitse leesclub en de Geschiedenis leesclub. In totaal zijn dit 60 activiteiten. De bibliotheken en de BOSsen zijn door verschillende auteurs, waaronder Gerard Sonnemans en Ton van Reen, bezocht. In totaal waren dit tien activiteiten. De bibliotheek als encyclopedie van kunst en cultuur In het verslagjaar zijn er twee grotere exposities geweest waarbij kunstwerken te zien waren. In Reuver is een expositie geweest met kunstwerken die vervaardigd zijn door cliënten van PSW. In Panningen was een tentoonstelling van een tweetal Poolse kunstenaars, afkomstig uit Wolsztyn, de Poolse partner gemeente van de gemeente Peel en Maas. De bibliotheek als podium voor ontmoeting en debat De bibliotheek is een belangrijke plek geworden waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. Eenzaamheid is een steeds groter wordend probleem. Hierin kan de bibliotheek een belangrijke rol spelen. De Bibliotheek Reuver loopt hierbij voorop. Zo zijn er verschillende groepen voor handwerkende ouderen, kleinere activiteiten, de kunstmarkt enzovoort.
Digitaal Website Papieren boeken hebben een centrale plaats binnen onze dienstverlening. Naar verwachting van diverse internationale specialisten zal dat nog jaren zo blijven. Daarnaast heeft onze organisatie een lokale sleutelrol in de digitale informatie-uitwisseling. Hier spelen we op in met onze in 2014 vernieuwde website: www.debibliotheekmaasenpeel.nl. De website is een landelijk product die verder door de bibliotheek zelf wordt gevuld. Via de website kan ook de catalogus van de bibliotheek worden geraadpleegd en kunnen de leners ook reserveringen plaatsen vanuit hun eigen huis. Digitale Nieuwsbrief Maandelijks geeft de bibliotheek een digitale nieuwsbrief uit. Dit gebeurt in samenwerking met Probiblio, de organisatie die het bibliotheekwerk in de provincies Noord- en Zuid-Holland ondersteunt. Een deel van de content wordt centraal aangeleverd en de bibliotheek zorgt zelf voor de regionale invulling. Op dit moment heeft de nieuwsbrief 529 abonnees. Facebook Uiteraard is de bibliotheek ook actief op de diverse sociale media. Vooral de pagina op facebook wordt goed bekeken. De bibliotheek heeft in Nederland 437 volgers, 18 in het buitenland, maar de pagina’s zijn
door 10.391 Nederlandse bezoekers bekeken. En ook in het buitenland wordt veel naar onze berichten gekeken. E-books Via onze website worden e-books geleend bij Bibliotheek.nl. (1,5 miljoen bezoekers, 3 miljoen downloads). We bieden toegang tot apps als VakantieBieb waarmee vorig jaar gratis vijftig nieuwe ebooks zijn gedeeld. In 2015 werd 4.500 keer van dit aanbod gebruik gemaakt. Dit is een verdubbeling ten opzichte van 2014. Vooral het slechte gebruiksgemak vormt blijkbaar nog steeds een rem op het gebruik. Landelijk heeft dit uiteraard de aandacht. Databanken Vanuit onze vestigingen kunnen afgegrendelde databases worden geraadpleegd, zoals de Uittrekselbank, de Krantenbank, de Tijdschriftenbank en Keesings Historisch Archief.
De vestigingen Baarlo De Bibliotheek Baarlo kon medio april verhuizen van de Markt naar een nieuwe accommodatie in “De Engelbewaarder”. Dit is een belangrijke verbetering ten opzichte van de oude situatie. Het gebouw was niet goed toegankelijk en nogal gesloten. In het nieuwe gebouw zijn onder ook de Dorpsdagopvang voor Ouderen, de Historische Werkgroep De Borcht en een aantal verenigingen gevestigd. Daarnaast is het gebouw tevens een open ontmoetingsplek. Door de nieuwe huisvesting konden ook de openingstijden worden uitgebreid met vier extra ochtenden en een extra middag. De bibliotheek is nu 37,5 uur per week geopend. In 2015 werden 48.878 materialen uitgeleend. Kessel In Kessel kon de gemeenschappelijke ruimte met nieuw meubilair worden ingericht. Hier stond nog het oude meubilair van Baarlo. De financiële middelen zijn door de Bewonersvereniging bijeen gebracht door fondsenwerving. De bibliotheek is 26,5 uur per week geopend. Dit is mogelijk geworden door de inzet van personen met een afstand tot de arbeidsmarkt die via de gemeente worden geworven. In 2015 werden 29.393 materialen uitgeleend. Er zijn momenteel ontwikkelingen gaande rond de huisvesting van de bibliotheek in “De Merwijck”. Wellicht dat hierover in 2016 duidelijkheid ontstaat. Maasbree In Maasbree bleven huisvesting en openingstijden ongewijzigd. De policy dat er altijd iemand aanwezig is die de Poolse taal machtig is moest worden losgelaten doordat een van de Poolse medewerkers naar Noorwegen is geëmigreerd en de andere Poolse medewerker deels naar Panningen is overgeplaatst. Enkele medewerkers van de Bibliotheek Panningen werken nu enkele dagdelen per week in Maasbree. De bibliotheek is 54,5 uur per week geopend. In 2015 werden 67.601 materialen uitgeleend, meer dan 10 per hoofd van de bevolking, en de bibliotheek is op dit gebied de best presterende bibliotheek van de Maas en Peel groep. Meijel In Meijel bleef de huisvesting ongewijzigd. De bibliotheekruimte wordt wat meer door “D’n Binger” benut doordat meer verenigingen van het gebouw gebruik zijn gaan maken. Een verruiming van de openingstijden was echter nog niet haalbaar omdat de openingstijden van “D’n Binger” te beperkt zijn en
niet aansluiten bij de wensen van de bibliotheek. Een oplossing wordt nu gezocht in een compartimentering van het gebouw zodat de bibliotheek open kan op die momenten die de bibliotheek wil. De bibliotheek is 23 uur per week geopend. In 2015 werden 53.145 materialen uitgeleend. Panningen In oktober kon in Panningen het nieuwe Huis van de Gemeente officieel in gebruik worden genomen. Het is een spraakmakend gebouw geworden. Het biedt de bibliotheek tal van mogelijkheden om nauwer samen te werken met de diverse gemeentelijke diensten, met Vluchtelingenwerk en met Vorkmeer. De bibliotheek is 48,5 uur per week geopend. In 2015 werden 126.735 materialen uitgeleend. Dit is beduidend lager dan in het jaar daarvoor. Dit werd veroorzaakt door het feit dat de bibliotheek gesloten is geweest in verband met de verhuizing en het feit dat de collectie aanvankelijk nog niet compleet kon worden opgesteld. Reuver In Reuver bleef de huisvesting ongewijzigd. Ook in de openingstijden kwam geen verandering. Het gebouw wordt intensief gebruikt voor allerlei activiteiten op het gebied van leesbevordering, cursussen, workshops, opvoeding en educatie, maar bijvoorbeeld ook op het tegengaan van eenzaamheid. Daarnaast is in Reuver nu de administratieve en de logistieke organisatie van de Bibliotheek Maas en Peel ondergebracht. De bibliotheek is 31 uur per week geopend. In 2015 werden 110.179 materialen uitgeleend. In 2015 werd voor het eerst gesproken over een eventuele verhuizing van de bibliotheek naar de “Gresfabriek”, een complex waarin onder andere de middelbare school van BC Broekhin zal worden ondergebracht.
De BoSsen Een van de belangrijkste taken van de bibliotheek is de educatie, de leesbevordering en het stimuleren van het leesplezier. Dankzij bijdragen van de provincie Limburg en verschillende fondsen konden goede collecties worden opgezet. Met de in ons werkgebied actieve onderwijskoepels konden afspraken worden gemaakt over cofinanciering. Met Kerobei en Akkoord ( beide actief in de gemeente Beesel, in Baarlo en in Maasbree) werd overeengekomen dat de scholen een bijdrage geven van € 6,- per leerling. Voor scholen met meer dan 400 leerlingen is dat € 5,- per leerlingen. Met Prisma, de koepel die actief is de gemeente Peel en Maas is overeengekomen dat er per school afspraken kunnen worden gemaakt. Gemeente Beesel In het verslagjaar waren in de gemeente Beesel twee BoSsen operationeel, bij basisschool ’t Spick en bij basisschool Meander. De BoS van Meander presteert uitzonderlijk goed. In 2015 werden er maar liefst 12.256 materialen uitgeleend, meer dan twintig materialen per leerling. Dankzij bijdragen van verschillende fondsen kon de collectie aanzienlijk worden uitgebreid. Twee nieuwe BOSsen, De Triolier en Bösdael waren in voorbereiding en waren in december gereed om open te kunnen gaan. Gemeente Peel en Maas In de gemeente Peel en Maas waren BoSsen in Baarlo bij De Bolleberg, De Omnibus en Panta Rhei, in Egchel bij De Kemp, in Helden bij De Liaan en De Pas, in Kessel-Eik bij de Dr. Poelsschool, in Grashoek bij De Horizon en in Koningslust bij De Springplank. In Peel en Maas was basisschool De Horizon in Grashoek koploper met 5.322 uitleningen. Nieuwe BoSsen zijn in voorbereiding in Panningen bij De Groenling, De Nieuwe School en De Wissel. In Kessel, Maasbree en Meijel komen geen BoSsen gelet op de situering van
de bibliotheken in de nabijheid van de school. De Bibliotheek Maasbree fungeert in feite als een soort super-BoS door de ligging naast de school en door de op de schooltijden afgestemde openingstijden. In de BoSsen in Beringe en in Koningslust worden ook op beperkte schaal materialen voor volwassenen uitgeleend.
Medewerkers Zoals al in het voorwoord is geschetst heeft de Bibliotheek Maas en Peel in 2015een ingrijpende reorganisatie moeten doorvoeren als gevolg van de bezuinigingen door de provincie Limburg en de gemeente Beesel. In totaal bedroegen de bezuinigingen ongeveer € 300.000,-. Het aantal medewerkers halveerde van 34 naar 17, het aantal fte’s daalde van 17,54 in 2014 naar 10,69 in 2015. Gemeente Beesel De bibliotheek in Reuver heeft op dit moment twee medewerkers, die samen 55 uur per week werken. Beide medewerkers hebben de functie Medewerker bibliotheek en projecten. Zij worden bijgestaan door een team van 23 vrijwilligers (exclusief de vrijwilligers voor de boekendienst aan huis en de vrijwilligers die actief zijn bij de BoSsen). Een aantal vrijwilligers is geworven via de gemeente Beesel, het betreft hier mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Verder is er een docent Spaans die een honorarium ontvangt uit de cursusgelden. De medewerkers hebben trainingen Bedrijfshulpverleningen gevolgd alsmede training op het gebied van de BoSsen, Voordeel met je Biebpas, leesbevordering enzovoort. Gemeente Peel en Maas Bij de vijf vestigingen in de gemeente Peel en Maas werken op dit moment elf mensen die samen 249 uur per week werken. In alle vestigingen zijn daarnaast vrijwilligers werkzaam zodat de bibliotheken ruime openingstijden hebben. Een aantal vrijwilligers is geworven via de gemeente Peel en Maas, het betreft hier mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Verder zijn er docenten Engels, Nederlands en Pools die een honorarium ontvangen. Dit geldt ook voor de docent informatica en de medewerkers van het team Huiswerkbegeleiding. Qua scholing hebben de medewerkers de zelfde cursussen en trainingen gevolgd als de medewerkers van Beesel. Daarnaast heeft een medewerker een cursus Digitalisering van het historisch erfgoed. In januari heeft een drietal medewerkers van de bibliotheek, vergezeld door vijf beleidsmedewerkers van de gemeente Peel en Maas, de voorzitter van het bibliotheekbestuur, een medewerker van Bibliocenter, een stagiaire en een ondernemer op het gebied van marketing voor de landbouw, dit op speciaal verzoek van de provincie Hordaland, een studiereis gemaakt naar Bergen en Voss in Noorwegen. De groep beleidsmedewerkers van de gemeente zijn allen betrokken bij de zogenaamde drie D’s, de decentralisaties door de landelijke overheid. Er werden onder andere bezoeken gebracht aan diverse bibliotheken, de provincie, instellingen voor volwasseneneducatie, vluchtelingenwerk, de gemeente Fjell die ook een Huis van de Gemeente wil oprichten, aan het schoolbibliotheekwerk en aan verschillende agrarische bedrijven, waarbij uiteraard iedereen activiteiten ondernam op zijn haar beleidsterrein. Daarnaast heeft een tweetal medewerkers van de bibliotheek, die bij de bibliotheek actief zijn op het gebied van het geven van Nederlandse les, een maandlang meegelopen met docenten van de school voor vluchtelingen in Voss, een methode die jobshadowing wordt genoemd. Deze activiteiten werden mogelijk gemaakt dankzij een Europese subsidie in het kader van de Erasmus+regeling, bestemd voor het geven van een goede invulling van het project Huis van de Gemeente. Daarnaast werd in april door een tweetal
medewerkers en twee vrijwilligers een kort bezoek gebracht aan Erfurt en Weimer om te kijken naar de aanpak van de volwasseneneducatie daar. Ook dit werd mogelijk gemaakt door een Europese subsidie, een Grundtvig-project, bedoeld voor een betere dienstverlening aan de arbeidsmigranten. De Bibliotheek Maas en Peel De bibliotheek Maas en Peel heeft vier medewerkers die samen 81 uur per week werken. Door langdurige ziekte van een van de medewerkers is dit in werkelijkheid 69 uur. Enkele medewerkers hebben een aantal workshops bijgewoond, o.a. op het gebied van multifunctionele accommodaties, financiën enzovoort. In januari is het kantoor van Haelen verhuisd naar Reuver.
Feiten en cijfers Leden naar leeftijd 31-12-2014
31-12-2015
Jeugd 0-13 jaar
6.502
7.236
Jeugd 14-17 jaar
4.082
3.488
Volwassenen
3.762
4.822
155
338
Totaal
14.501
15.884
Uitleningen per categorie
2014
2015
196.602
197.728
58.711
60.346
Leesboeken jeugd
142.651
151.137
Informatief jeugd
62.736
59.093
DVD’s
17.412
18.605
Tijdschriften
43.818
37.924
Totaal
520.930
524.833
Gemeente Beesel
138.095
140.655
Gemeente Peel en Maas
382.835
384.178
Instellingen
Romans Volwassen informatief
Bezoekersaantallen Omdat inmiddels bijna alle bibliotheken zijn gevestigd in multifunctionele accommodaties is het tellen van de bezoekers moeilijker geworden. In het Huis van de Gemeente in Panningen is natuurlijk moeilijk na te gaan wie waarvoor het gebouw bezoekt. Alleen Maasbree en Reuver, onze enige stand alone vestigingen,
beschikken nog over bezoekerstellers die het aantal bezoekers tellen. Als deze twee bibliotheken evenwel representatief zijn voor de hele groep, dan zal het aantal bezoekers op jaarbasis ruim 200.000 zijn.
Collectie Romans
33.523
Informatieve boeken
27.524
Leesboeken jeugd
56.540
Informatieve boeken jeugd
11.404
DVD’s
4.196
De gemiddelde levensduur van een boek is acht jaar. Jaarlijks wordt 12,5% van de collectie vervangen. Dit gebeurt centraal in Panningen. Voor het eerst sinds jaren is er weer aandacht besteed aan collectie Duits. Deze werd in 2015 fors uitgebreid. De Bibliotheek Reuver is de enige bibliotheek in de regio met een collectie Duits. Maasbree heeft als enige bibliotheek een collectie Pools. Hiervoor komen zelfs leden uit België. DVD’s worden al geruime tijd niet meer aangeschaft, maar toch blijft de collectie groeien omdat veel leden van de bibliotheek hun eigen DVD’s aan de bibliotheek cadeau doen. Dit geldt overigens, in mindere mate, ook voor boeken.
Samenstelling Raad van Bestuur J. Willekens, voorzitter H. van Dongen, penningmeester
