De Bibliotheek als gids
Jaarverslag 2013
Inleiding Zoals de voorafgaande jaren, was ook 2013 een
Ook in de wijze van bezuinigen werden, in
enerverend jaar voor de samenleving én voor
overleg met gemeenten, heldere keuzes
de bibliotheek. De crisis heeft een grote impact
gemaakt. De jeugd en de meer kwetsbaren
en dat heeft zijn weerslag op de dienstver-
in onze samenleving worden zoveel mogelijk
lening van de bibliotheek. Niet alleen door de
ontzien. De subsidie gaat vooral naar dienst-
opgelegde bezuinigingen maar ook door een
verlening en zo min mogelijk naar bedrijfs-
veranderende vraag van leden en bezoekers.
voering en huisvesting. ‘Mean en lean’ werken
De bibliotheek heeft de transitie van de tra-
zoals dat populair heet, maar ook versterking
ditionele naar de nieuwe bibliotheek stevig
en synergie zoeken door samenwerking. Er zijn
ingezet en maakt duidelijke keuzes. Keuzes
geen vestigingen gesloten, maar wel steeds
in aanbod, spreidingsbeleid en samen-
vaker zijn zij gehuisvest in een Multi
werkingsverbanden. Keuzes die altijd langs
Functionele Accommodatie.
de lat van de kernfuncties van de bibliotheek worden gelegd.
Veel bibliotheken kiezen de weg van retail en passen winkelconcepten toe om de collecties
De kernfuncties van de bibliotheek volgens de
aantrekkelijk te presenteren. De Noord Oost
Richtlijn voor bibliotheken, opgesteld door de
Brabantse Bibliotheken (NOBB) hebben ervoor
Vereniging van Openbare Bibliotheken en de
gekozen juist te investeren in opleiding van
Vereniging van Nederlandse Gemeenten zijn:
medewerkers, zodat zij kunnen adviseren. Ook
1. De bibliotheek als warenhuis van kennis en
buiten de muren van de bibliotheek in bijvoor-
beeld scholen.
informatie: collectie en connectie
2. De bibliotheek als centrum voor ontwikke-
ling en educatie: een leven lang leren
3. De bibliotheek als inspiratiebron van lezen
en literatuur: leespromotie en doorlopende
leeslijn van 0 tot 18 jaar
4. De bibliotheek als encyclopedie van kunst
en cultuur: Uitpunten, Erfgoed en tentoon-
stellingen 5. De bibliotheek als podium voor ontmoeting
en debat: vrijplaats voor lokale initiatieven,
voor voorlichting en discussie in het kader
van actief burgerschap.
Jaarverslag 2013
1
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Maatschappelijke waarde van de bibliotheek De samenleving is, mede door de crisis, in
en goede adviezen nodig. Dat geldt voor
beweging en niets is meer vanzelfsprekend.
schoolkinderen, hun ouders, de leerkrachten
De bibliotheek kost de samenleving geld
maar ook voor volwassenen die problemen
en steeds vaker wordt de vraag gesteld,
hebben met lezen.
vooral ook door bibliotheken zelf : ‘Wat is de maatschappelijke meerwaarde van de
BoekStart
bibliotheek?’ Een eenduidig antwoord is
Samen een boekje lezen – plaatjes aanwijzen
lastig. Het gaat niet om een effect op korte
en verhaaltjes vertellen – versterkt de band
termijn, meetbaar in harde cijfers. Openbare
tussen ouder en baby. En kinderen die als baby
Bibliotheken zijn ooit ontstaan als middel om
al zijn voorgelezen, zijn later beter in taal.
de burger te informeren en zo een evenwichtig
Het landelijke project BoekStart voor baby’s
democratisch systeem mogelijk te maken.
stimuleert dit. De Bibliotheek speelt hierbij een
De geëngageerde, geïnformeerde burger
centrale rol.
die zich een oordeel vormt over politieke en
• Een leesbevorderingsprogramma voor
maatschappelijke kwesties. Maar ook een
burger die mee kan komen in een ingewikkelde
• Gratis BoekStartkoffertje, bibliotheek-
kennissamenleving. Een samenleving die
ook steeds digitaler wordt. De bibliotheek
Bibliotheek
ondersteunt instellingen en individuen in
• Adviezen om met je baby te genieten van
leesbevordering en kennisontwikkeling.
De rol van de fysieke bibliotheek is nog
• Uitgevoerd door de Bibliotheek, onder-
steeds relevant als een publieke plek waar
mensen kennis opdoen, kennis uitwisselen,
consultatiebureau
lezen en vooral ook elkaar inspireren.
• Speciale ouder-en-kind-bijeenkomsten in
Mensen volwaardig laten deelnemen aan de
samenleving, daar gaat het om.
BoekStart stimuleert ook het voorlezen aan
ouders en baby’s lidmaatschap en BoekStarthoek in de
lezen en boekentips steund door de gemeente en het
de Bibliotheek
baby’s en peuters in de kinderopvang en Lezen
peuterspeelzalen. Kinderen vinden het leuk om
Lezen is een basisvaardigheid die bepalend is
met z’n allen voorgelezen te worden. Een rustig
voor het je eigen kunnen maken van kennis.
momentje op een drukke dag.
Hoe meer een kind in dit leerproces leest, hoe
In 2013 hebben 707 baby’s een BoekStart
beter dat is. De school is er voor het technisch
koffertje ontvangen.
leren lezen, de bibliotheek voor de bevordering van leesplezier. Hoe leuker lezen is, hoe vaker je dat doet. Dan heb je de juiste materialen
Jaarverslag 2013
2
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
De Bibliotheek op School (dBos)
Samenwerking IBN:
De Bibliotheek op School is een landelijke
In de afgelopen jaren zijn in samenwerking
aanpak voor het basisonderwijs, waarin
met IBN wisselcollecties samengesteld en
bibliotheken en scholen structureel samen-
rondleidingen in bibliotheken verzorgd. Samen
werken aan taalontwikkeling, leesbevordering
met IBN biedt de bibliotheek aan medewerkers
en mediawijsheid van kinderen. Het doel is
van IBN in 2013 een bibliotheeklidmaatschap
kinderen te stimuleren om meer te lezen, op
aan tegen gereduceerd tarief en met allerlei
school en thuis.
leesbevorderingsactiviteiten speciaal voor deze
dBos is meer dan alleen een fysieke school-
doelgroep.
bibliotheek. Het omvat een totaalpakket van fysieke bibliotheek met daaromheen allerlei
Digitalisering
leesbevorderingsactiviteiten en activiteiten
De toegang tot informatie lijkt eenvoudig.
op het gebied van mediawijsheid die door de
Met Google en Wikipedia stroomt een vloed
lokale bibliotheek georganiseerd worden en op
aan informatie de huiskamers in. Bijna
de school plaatsvinden.
iedereen heeft toegang tot deze bronnen, maar het is voor velen niet gemakkelijk de
Op zes basisscholen is dit jaar het pakket
juiste informatie te vinden. Informatie die niet
SchoolWise geïnstalleerd en uitgerold. Met
wordt bepaald door economische drijfveren
dat pakket kan op school door alle kinderen
maar die op maat wordt geleverd. Alleen
geleend worden. SchoolWise (en dus de school)
dan kan informatie ook kennis worden. Daar
is gekoppeld aan de centrale Wise-server van
ligt een belangrijke taak voor onderwijs én
de NOBB. Daardoor kunnen kinderen op school
bibliotheken.
boeken reserveren uit de dichtbijgelegen vaste
Door landelijke samenwerking binnen de
vestiging. Alle kinderen hebben een pasje
branche, maken de bibliotheken digitale
gekregen. In drie scholen is in het afgelopen
toegangspoorten tot informatie op maat.
jaar de Bibliotheek Op School gerealiseerd.
Toegesneden op leerlingen van de basisschool of voortgezet onderwijs.
Laaggeletterdheid In de gemeente Oss, Landerd en Bernheze
Mediawijsheid
worden de zogenaamde ‘Klik & Tik’ cursus-
Of het nu gaat om het gebruik van een iPad
sen gegeven in de bibliotheek. Door dit
voor ouderen of het gevaar van surfen op
samenwerkingsverband van o.a. UWV, Loket
het internet door kinderen; de bibliotheek
voor zorg en inkomen, ROC, maatschappelijke
adviseert. Er worden cursussen gegeven door
stagiaires en de bibliotheek wordt mensen
bibliotheekmedewerkers over effectief gebruik
de mogelijkheid geboden een eenvoudige
van tablets. Maar ook de bewustwording van
computercursus te volgen. Voor de bibliotheek
de gevaren en tekortkomingen van het internet
is het een manier mensen te bereiken die
zijn een belangrijk onderwerp bij lezingen en
moeite hebben met lezen. Zij krijgen dan hulp
workshops.
aangeboden en kunnen vervolgcursussen
Nu ook de overheid haar diensten wil
volgen op het ROC.
digitaliseren, zoekt de bibliotheek binnen de landelijke branche naar manieren om
Jaarverslag 2013
3
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
mensen die moeite hebben met computers te
Eenzaamheid
helpen. Niet voor iedereen is het invullen van
De bibliotheek is een plaats waar iedereen
een digitaal formulier gemakkelijk en is het
binnen kan komen, een publieke plaats dicht
aanvragen van een DigiD een hele toer.
bij huis, met een menselijke benadering.
Door de activiteiten in het kader van
Steeds vaker vinden ook mensen de weg naar
mediawijsheid biedt de bibliotheek mensen
de bibliotheek om een krantje te lezen en een
de mogelijkheid zelfstandig en actief mee te
praatje te maken. Niet alleen thuis zitten, maar
kunnen doen.
in gezelschap van anderen. Tijdens de zondagopenstellingen in de wintermaanden wordt
Lokale verankering
vaak gezegd dat de zondag een lastige dag is
De bibliotheek wil passen in de omgeving
als je alleen bent en weinig familie hebt. De
en dat vraagt om een interactie tussen
bibliotheek is dan een prettige plaats om te
medewerkers en inwoners van het werkgebied.
verblijven, te ontmoeten, te leren.
Mensen halen niet alleen kennis, maar zij Zzp’ers en scholieren
kunnen ook kennis brengen.
Steeds meer zzp’ers gebruiken de bibliotheek KennisMakers
als hun werkplaats. Ze maken gebruik van de
In 2013 werden diverse activiteiten
Wi-Fi mogelijkheden, de ruime openingstijden
georganiseerd in het kader van het project
en de mogelijkheid om ter plaatse een afspraak
“Prettig kennis maken”. In het project
te plannen.
KennisMakers brengt de bibliotheek mensen
Ook scholieren hebben de bibliotheek (her)
bij elkaar die over kennis over een bepaald
ontdekt als plaats om huiswerk te maken.
onderwerp beschikken, met mensen die hun
De bibliotheek onderzoekt de mogelijkheden
kennis over dat bewuste onderwerp willen
om samen met scholen, te zorgen voor
vergroten. Dat kan in de vorm van een gesprek,
huiswerkbegeleiding in de bibliotheek. Naast
maar ook als lezing of blog. De onderwerpen
de collectie kunnen zij dan ook gebruik maken
variëren van erfrecht tot reizen, van poëzie tot
van didactische adviezen.
film. Burgerschap ‘Oefenen voor een andere tijd’ Sinds 2009 kiest de Bibliotheek een actueel maatschappelijk thema, waar omheen zij een aantal relevante activiteiten organiseert, onder meer een Lezingenreeks op Zondag. In het seizoen 2013-2014 is het jaarthema ‘Oefenen voor een andere tijd’. Praktisch iedereen voelt wel dat de maatschappij aan het veranderen is. De economie hapert, de overheid probeert de problemen aan te pakken, maar blijft vaak steken in ad hoc
Jaarverslag 2013
4
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
oplossingen. Eigenlijk schijnt niemand echt
Wijsheid in Crisistijd
te weten waar het heen moet. Het is alsof we
Het zijn onzekere tijden. En dat merken veel
plotseling met lege handen staan: “We waren
mensen, van jong tot oud. De werkloosheid
in het Westen zo succesvol, dat kan toch niet
stijgt, de kans op een vaste baan neemt af,
plotseling verdwijnen...”
een huis kopen wordt steeds moeilijker en het
Sinds de Verlichting zijn we steeds rationeler
leven wordt duurder. Om niet bij de pakken
en efficiënter te werk gegaan. Dat heeft veel
neer te gaan zitten, maar om veerkrachtig te
goede dingen gebracht, zoals vrijheid en wel-
blijven, dat vraagt wijsheid. Veel denkers in het
vaart. Maar het zuiver rationele denken is nu
heden en het verleden dachten al na over hoe
vastgelopen; management tools en protocollen
dat te doen, en de bibliotheekcollectie staat
werken niet (meer). In zo’n tijd wordt er grote
dan ook vol met pareltjes van wijsheid, humor,
behoefte gevoeld aan “creativiteit, originaliteit,
relativering en levenservaring. Dat is het idee
vindingrijkheid, intuïtie en verbeelding”.
achter de reeks bijeenkomsten “Wijsheid in
Met de activiteiten wil de bibliotheek niet het
crisistijd”. In deze reeks van 9 bijeenkomsten
antwoord geven op grote vraagstukken, maar
stond bij elke bijeenkomst een thema centraal:
wel het vraagstuk in beeld brengen en van
een thema naar aanleiding van een boek, een
diverse kanten beschouwen.
film of een documentaire.
Jaarverslag 2013
5
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Het Jaar van het Voorlezen 2013 was uitgeroepen tot Jaar van het
belang dat het regelmatig gebeurt en op
Voorlezen onder het motto ‘Wij gaan
verschillende plaatsen: thuis, op school en in
voorlezen’. Twaalf maanden lang is er van alles
de bibliotheek.
georganiseerd rondom voorlezen en alle Noord Oost Brabantse Bibliotheken hebben daar op
Bekend zijn de voorleesuurtjes die in
verschillende manieren actief aan meegedaan.
vrijwel alle bibliotheken regelmatig worden georganiseerd, meestal bestemd
Voorlezen is niet alleen leuk, het is bewezen
voor kinderen van 3 tot ongeveer 6 jaar.
ook heel nuttig te zijn. Leesgedrag wordt
Niet alleen bibliotheekmedewerkers
gestimuleerd door voorlezen. Onderzoek wijst
lezen voor, maar ook lokale winnaars van
uit dat kinderen die worden voorgelezen
voorleeswedstrijden voor basisscholen en
beter scoren op school. Daarnaast hebben ze
voortgezet onderwijs, VMBO scholieren en
een grotere woordenschat en zijn ze beter in
deelnemers aan leeskringen. Speciaal in
het verwoorden van emoties. Maar ook voor
2013 zijn zij niet alleen actief geweest op
jongeren en volwassenen is voorlezen van
peuterspeelzalen, kinderdagverblijven en
blijvende waarde.
scholen, maar ook op bijzondere locaties, zoals het evenement Fantastival in Oss, NMEcentrum kinderboerderij De Elzenhoek in Oss, bij de poppendokter van Centrum voor Jeugd en Gezin en in verzorgingstehuizen. In Uden lazen VMBO scholieren na het volgen van een workshop voor aan kinderen uit groepen 1 en 2 (project Boekenvrienden) en in Veghel werd de bibliotheek uitgenodigd om 60 keer voor te lezen op kinderdagverblijven, scholen en instellingen. Daarbij bleek dat mensen van allerlei leeftijden het prettig vinden om voorgelezen te worden en naar aanleiding van de voorgelezen verhalen hun eigen verhalen
Bij voorlezen wordt snel gedacht aan kleine
willen vertellen. Ook zijn mensen graag bereid
kinderen en hun ouders, maar er zijn veel
hun favoriete boek of verhaal aan anderen
meer mensen bij betrokken. Of het nu gaat om
voor te lezen, dit bleek met name op winterse
kleinkinderen en grootouders, leerkrachten,
zondagmiddagen in de bibliotheek Oss heel
pubers of ouderen die elkaar voorlezen.
aanstekelijk te werken. Zowel in Uden als
Iedereen kan voorlezen en het is vooral van
Veghel lezen vrijwilligers in het kader van de
Jaarverslag 2013
6
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
VoorleesExpress wekelijks voor in gezinnen
Het Jaar van het Voorlezen is weliswaar
waar dat niet zo vanzelfsprekend is.
beëindigd, maar ook in de toekomst wordt blijvende aandacht aan voorlezen gegeven.
Het voorlezen is vaak op initiatief van de bibliotheken tot stand gekomen,
In 2014 wordt de campagne voortgezet onder
waarbij natuurlijk de eigen collectie
de naam ‘Vaders Voor Lezen’, speciaal gericht
een belangrijk uitgangspunt is. Maar
op vaders en grootvaders. Vaders lezen
de bibliotheekmedewerkers hebben ook
namelijk verhoudingsgewijs het minst voor.
workshops gegeven waarin belangstellenden
En dat terwijl een vaderlijk leesvoorbeeld
tips en handreikingen ontvingen om zelf
het grootste effect blijkt te hebben op het
boeiend voor te lezen en/of te vertellen.
leesgedrag van kinderen.
Jaarverslag 2013
7
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
De digitale bibliotheek De fysieke bibliotheek en de digitale
Nieuwsbrieven
bibliotheek vullen elkaar goed aan. De fysieke
Binnen de nieuwe module kunnen leden zich
bibliotheken leveren content en kennis aan
abonneren op een bepaald soort artikelen,
een landelijk opgezette digitale bibliotheek.
bijvoorbeeld alle lezingen en cursussen uit
Zo ontstaat een landelijke collectie Openbare
Uden (of Veghel, Heesch e.d.), artikelen over
Bibliotheken, die in de toekomst uitgebreid
romans of studieboeken of jeugdliteratuur.
kan worden met universiteitsbibliotheken
Uiteindelijk wordt er met deze nieuwsbrieven
en andere speciale collecties. Door moderne
meer maatwerk aan onze lezers geleverd.
digitale middelen is ontsluiting van zo’n groot bestand steeds gemakkelijker. Via de website van de lokale bibliotheek heeft de gebruiker toegang tot de landelijke catalogus. Naast vergroting van de collectie is ook de service groter. Leden kunnen thuis materialen reserveren uit meerdere vestigingen en ophalen in hun eigen bibliotheek. E-books In 2013 zijn vorderingen gemaakt met het beschikbaar stellen van e-books via de bibliotheek. De uitgeverijen spelen daarin een prominente rol en het is niet eenvoudig een systeem te vinden dat voldoet voor alle partijen. Begin 2014 zal de bibliotheek ook e-books aan haar leden kunnen uitlenen. Website Sinds half februari is de nieuwe website www.nobb.nl gelanceerd. Elke gemeente presenteert zich op haar ‘eigen’ deel. De website biedt veel informatie over de collectie en de activiteiten. Daarnaast worden allerlei services aangeboden zoals online reserveren, verlengen en kaartverkoop.
Jaarverslag 2013
8
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Bestuur en organisatie Noord Oost Brabantse Bibliotheken Raad van Toezicht
vorm te geven aan de realisatie van de nieuwe bibliotheek. De structuur biedt ruimte voor
De Raad van Toezicht van de NOBB is als volgt
de samenwerking in projecten en lokale
samengesteld:
verankering. De komende jaren zal de nadruk
Dhr. J. Ras (voorzitter)
liggen op het creëren van mogelijkheden om
Dhr. H. Dalderop
activiteiten te organiseren en samenwerkings-
Dhr. J. Megens
verbanden aan te gaan. De bibliotheek-
Dhr. R. van Son
organisatie bestaat globaal uit de vestigingen
Dhr. P. Vermeulen
in de gemeenten Oss, Bernheze, Veghel, Uden
Dhr. P. van Dieperbeek
en Landerd en de vakgebieden / domeinen jeugd, volwassenen en verbreding & verdie-
De Raad van Toezicht kwam in 2013 vier maal
ping. De organisatiestructuur is die van een
in vergadering bijeen voor overleg met het
netwerkorganisatie met prioriteit voor de
bestuur en de belangrijkste bespreekpunten
lokale verankering en de ontwikkeling per
waren het fusieproces, de jaarstukken en het te
domein. Medewerkers worden geschoold om
voeren beleid in grote lijnen. Besluiten
de nieuwe bibliotheek vorm te geven binnen
werden genomen inzake de fusie met stichting
de domeinen. Per gemeente is nu één locatie-
Openbare Bibliotheek Uden, vaststelling van de
manager aangesteld die zorg draagt voor de
jaarstukken en begrotingen, naamswijziging
afstemming van de dienstverlening op het
van de stichting en de taakverdeling binnen
werkgebied.
het bestuur. Met het groter worden van de organisatie en Fusietraject
het complexer worden van de vraagstukken is
In het afgelopen jaar is de fusie met de biblio-
het belangrijk de kennis op de juiste plek in te
theek Uden gerealiseerd. De samenwerking
zetten en ervoor te zorgen dat medewerkers
was in het jaar daaraan voorafgaand al goed
elkaar op de hoogte houden. Ook voor het
op gang gekomen. De Noord Oost Brabantse
management team is het belangrijk om de vor-
Bibliotheken beslaan nu een samenhangend
deringen, binnen het kader van het geformu-
werkgebied en een efficiënte schaalgrootte. Er
leerde beleid, te kunnen monitoren. Met een
zijn geen plannen voor verdere fusietrajecten.
systeem van management rapportage wordt per kwartaal gerapporteerd over de diverse
Organisatieontwikkeling
beleidsterreinen en op basis daarvan vindt
De organisatiestructuur is aangepast naar
de evaluatie plaats. De bibliotheek wil vooral
aanleiding van de fusie, maar vooral ook om
flexibel blijven, maar binnen de kaders van het beleidsplan.
Jaarverslag 2013
9
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
In 2013 zijn gesprekken met alle medewerkers
trainingen door eigen medewerkers te laten
van zestig jaar en ouder gevoerd om de
verzorgen waardoor theorie en praktijk goed
mogelijkheden van vervroegde uitdienst-
op elkaar aansluiten.
treding te bespreken. Voor de bibliotheek is dat een mogelijkheid om te bezuinigen op
Trainees
personeel zonder dat er gedwongen ont-
Er zijn twee trainees aangesteld om enerzijds
slagen moeten vallen. Zes medewerkers maken
nieuwe kennis binnen te halen en anderzijds
gebruik van de regeling.
om jonge mensen op te leiden tot bibliothecaris. De trainees werken vooral in projecten
Opleiding
op het gebied van programmering en educatie.
De locatiemanagers en de specialisten volgden in het afgelopen jaar een training waarin naast
Connected Society
kennisdeling en integratie van de teams, vooral
De bibliotheek werkt in een complexe om-
de transitie naar de nieuwe bibliotheek onder-
geving en steeds vaker worden intensieve
werp van studie was. Samen met het manage-
samenwerkingsverbanden aangegaan. Zowel
ment team wordt de weg uitgestippeld waarbij
op lokaal als regionaal niveau faciliteert en
de organisatie nog veel meer gericht zal zijn op
participeert de bibliotheek in samenwerkings-
de ontwikkeling van kennis en samenwerking
verbanden op het gebied van educatie,
met instellingen en individuen. In 2013 waren
welzijn en cultuur. Dat vraagt om veerkracht en
er negen bijeenkomsten en 20 medewerkers
flexibiliteit en een heldere focus op de doel-
namen deel aan de training.
stelling van de bibliotheek. Want dat is wat
Naast opleiding voor het middenkader zijn ook
altijd voorop staat; het realiseren van de kern-
workshops ontwikkeld om alle medewerkers bij
functies van de bibliotheek.
te scholen. Er is voor gekozen zoveel mogelijk
FOTO TRAINING ????
Jaarverslag 2013
10
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Opvallende gebeurtenissen in 2013 Oss
in 2014 dan ook gecontinueerd. Jeugdbibliothecarissen voeren op basisscholen in de
De Bibliotheek Oss heeft zich in 2013 verschil-
gemeente Oss speciale projecten in klassen uit
lende malen samen met andere culturele
die gericht zijn op mediawijsheid zoals
instellingen gepresenteerd. In maart is voor de
‘Internetten met Suske & Wiske’, ‘Ben jij je
eerste keer het Peuterfestival georganiseerd,
eigen Databaas?’ of ‘Kinderjournalisten’.
waarbij er zowel in Muzelinck centrum voor de kunsten, Theater De Lievekamp, poppenthea-
Ook de informele activiteiten zoals Tabletcafé,
ter Marag en de Bibliotheek Oss gezamenlijke
Boek & Ontmoet en Voorlezen op Zondag die
activiteiten en voorstellingen plaats vonden.
in 2013 voor het eerst in de Bibliotheek Oss zijn
Gelijktijdig was er in de bibliotheek een
gestart, worden in 2014 voortgezet. Deze zijn
jubileumtentoonstelling over poppentheater
gericht op ontmoeting en onderling ervaringen
Marag te zien.
en kennis uitwisselen.
In juni was de Bibliotheek Oss samen met
Leesbevordering en kennisoverdracht in de
Muzelinck, De Lievekamp, Groene Engel,
breedste zin van het woord zijn zonder twijfel
Museum Jan Cunen en Stadsarchief Oss actief
van toepassing op het project ‘Lezers van
op de Maashorstfair bij de Kriekeput in Herpen.
Stavast’, een idee van bibliotheekmanager
De ingeleverde kleurplaten van de Maashorst
Hans van Duijnhoven die hiervoor in 2013 de
zijn in de bibliotheek tentoongesteld. Ook
BibliotheekInitiatiefPrijs, een landelijke vak-
werden er samen met deze instellingen en de
prijs, heeft ontvangen. De Lezers van Stavast
Volksuniversiteit Oss enkele culturele ‘Dat is
lezen 40 weken lang één boek, meestal non-
Oss’ pagina’s samengesteld en huis-aan-huis
fictie, die te maken hebben met thema’s
verspreid.
gericht op onze sterk veranderende samenleving. Achtergrondinformatie wordt bijeen
Uiteraard heeft de Bibliotheek ook actief mee-
gebracht op een speciaal blog. Samen discus-
gewerkt aan het 90-jarig bestaan van het Titus
siëren ze hierover en wijzen elkaar tijdens
Brandsmalyceum. Titus Brandsma is immers
maandelijkse bijeenkomsten op nieuwe titels.
niet alleen een van de grondleggers van de
Rode draad vormt het jaarthema van de Noord
school, maar ook van de Bibliotheek.
Oost Brabantse Bibliotheken ‘Oefenen voor een andere tijd’.
In 2013 zijn er voor het eerst in de zomermaanden workshops op het gebied van media-
Daarnaast houdt de Bibliotheek zich ook bezig
wijsheid georganiseerd, waarvoor veel belang-
met het verzamelen en digitaal beschikbaar
stelling bleek te zijn. Deze workshops worden
stellen van informatie op het gebied van
Jaarverslag 2013
11
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
toerisme, recreatie, erfgoed, cultuur en uit-
contributie heeft de Bibliotheek Uden de prij-
gaan. Van belang is hierbij het onderhouden
zen aangepast aan de tariefstructuur zoals die
van de databases G!DS en TRIP. Deze infor-
in 2012 in Oss, Veghel, Bernheze en Landerd is
matie wordt onder meer gebruikt door VVV
ingevoerd. Ook op het gebied van ICT is er veel
Oss, Stichting Maasmeanders en UIT in Brabant
veranderd: Bibliotheek Uden is gekoppeld aan
/ Vrijetijdshuis. In 2013 is de site ToerismeOss.
het datanetwerk van de Noord Oost Brabantse
nl gemoderniseerd en is er een mobiele versie
Bibliotheken. Ook het kantoor- en bibliotheek-
ontwikkeld. Verder is de digitale erfgoedkaart
automatiseringssysteem zijn in 2013 aangeslo-
die samen met het Stadsarchief Oss is ont-
ten op de Noord Oost Brabantse Bibliotheken,
wikkeld functioneel gemaakt voor smart
waardoor de Bibliotheek Uden geen eigen ser-
phones en tablets. Hieraan verlenen een tiental
verpark meer beheert. Doordat de Bibliotheek
lokale erfgoed-organisaties hun medewerking.
Uden deel uit maakt van de netwerkorganisatie kan de collectie efficiënt worden ingezet,
Tenslotte is de bibliotheek in Berghem onder-
waardoor bibliotheekleden gebruik kunnen
gebracht in de nieuwe Multi Functionele
maken van een groot titelaanbod.
Accommodatie ‘De Berchplaets’ en vervult daarbij met verve de rol van grote publieks-
In Odiliapeel is gewerkt aan een MFA (Multi
trekker voor allerlei leeftijden. De onderlinge
Functionele Accommodatie). Het project ‘De
samenwerking wordt verder uitgebouwd.
Bibliotheek op school’ kent vele varianten en er wordt gekeken welk concept, mede gelet op beschikbare financiën en personeel, het best
Uden
past binnen de MFA Odiliapeel.
Vanaf 1 januari 2013 maakt de Bibliotheek Uden
Op het gebied van voorschoolse voorzienin-
onderdeel uit van de Noord Oost Brabantse
gen, onderwijs en mediatheken, zijn er in 2013
Bibliotheken, voorheen BasisBibliotheek Maas-
verschillende nieuwe ontwikkelingen geweest.
land. Net als de bibliotheken van Oss en Veghel,
Nieuw in het aanbod zijn informatiebijeen-
gaat Uden daarbij de rol van systeembiblio-
komsten ter inspiratie voor de kinderboeken-
theek vervullen. De Bibliotheek Uden sluit op
week voor docenten in het basisonderwijs,
hoofdlijnen aan bij het meerjarenbeleidsplan
informatiebijeenkomsten voor ouders over
van Maasland. Voorop staat echter de lokale
lezen, dyslexie, etc., scholing voor docenten om
invulling van het bibliotheekwerk dat aansluit
hen te scholen tot voorleescoaches en leescoör-
bij de beleidsspeerpunten van de gemeente
dinatoren en tot slot zijn er leesbevorderings-
Uden zoals verwoord in de bijgestelde cul-
en mediawijsheidsprojecten aangeboden aan
tuurvisie. In een nieuw personeelsplan zijn de
de naschoolse opvang.
organisatorische en personele gevolgen van de fusie met Maasland beschreven. De direc-
In het basisaanbod van Stichting C naar de
teur van de Bibliotheek Uden blijft het lokale
scholen is het thema ‘Gastvrijheid’, wat ook
gezicht van de Bibliotheek, maar maakt tevens
opgenomen is in de leerlijn van het basis-
onderdeel uit van het management team van
onderwijs.
de gehele basisbibliotheek. Met betrekking tot
Jaarverslag 2013
12
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Voor groep 1 en 2 ontwikkelde de bibliotheek
Odiliaflat en Carolushof kunnen daar gebruik
educatief lesmateriaal, een inspirerende
van maken. Er is een flink aantal themakoffers
workshop voor leerkrachten en uiteindelijk een
voor ouderen en er is een boekenbezorgdienst,
bezoek van de groepen aan de bibliotheek waar
waardoor iedereen gebruik kan maken van
een workshop met greenscreen aan de hand
bibliotheekvoorzieningen. In 2013 is de trend
van een prentenboek verzorgd werd.
van het Plusmenu en het zomeraanbod voort-
Ook het project ‘Ontwerp een kroon voor Wil-
gezet, waarbij oudere cultuurliefhebbers de
lem Alexander’ was een samenwerking met alle
belangrijkste doelgroep zijn. De Bibliotheek
culturele instellingen en het basisonderwijs. Er
werkt hierbij nauw samen met Stichting C.
werd voorgelezen uit ‘bekroonde boeken’, ook werd er een Udense Troonrede uitgesproken en Veghel
Theo Verbruggen verzorgde een lezing over het Koningshuis.
In de Bibliotheek Veghel –ondergebracht in In 2013 is de nadruk met name gaan liggen op
het voormalige Raadhuis- is dit jaar een ver-
het benaderen van jongeren en leesbevorde-
bouwing gestart, om onderdak te bieden aan
ring bij jongeren. Dit is bijvoorbeeld gebeurd
Lunchcafé Brownies & Downies, waar mensen
door YAL (Young Adult Literature), het rea-
werken met een beperking. In de loop van 2014
liseren van structurele samenwerking met
wordt het lunchcafé geopend en zowel de Bi-
het Udens College en een verbreding van het
bliotheek Veghel als Brownies & Downies gaan
aanbod voor VMBO. Ook is de Bibliotheek Uden
ervan uit dat er een mooie kruisbestuiving tot
meer gaan samenwerken met culturele part-
stand komt. Langs de Aa komt een terras waar-
ners en andere kunstdisciplines. Ook in 2013
door ook buiten het gebouw meer levendigheid
was er de jaarlijkse cyclus van acht Kunstlezin-
ontstaat. Het Raadhuis is ook trouwlocatie en
gen. Het organiseren van lezingen, tentoonstel-
samen met Brownies & Downies gaat de biblio-
lingen, informatieavonden en het Groowt Ujes
theek op zoek naar nieuwe mogelijkheden om
Diktee en het aansluiten bij landelijke activi-
de locatie nog aantrekkelijker te maken.
teiten zoals Nederland Leest en de Maand van
Het voortbestaan van het THUISpunt Veghel,
de geschiedenis horen tot de vele activiteiten
dat is gevestigd in de bibliotheek, staat on-
die de Bibliotheek aanbiedt en verder ontwik-
der druk. Het Brabants Historisch Informatie
kelt.
Centrum (BHIC) heeft medegedeeld deze voorziening niet in stand te kunnen houden als
In de bibliotheek Uden heeft het cursuslokaal
gemeenten de aangekondigde bezuinigingen
een restyling ondergaan en is praktischer inge-
zullen handhaven. Samen met de gemeente
richt, zodat groepen beter ontvangen kunnen
verkent de bibliotheek de mogelijkheden om
worden en faciliteiten beter benut.
erfgoed, dat inmiddels is verweven met het
brede aanbod, onderdeel te laten blijven van de
Voor het bereiken van ouderen neemt de
dienstverlening.
Bibliotheek deel aan het Ouderen Educatief Overleg. Er zijn bibliotheekvoorzieningen in
In opdracht van de gemeente Veghel heeft de
twee zorgcentra en ook bewoners van
Bibliotheek een website samengesteld waarop
Jaarverslag 2013
13
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
de toeristische en recreatieve mogelijkheden
In 2013 zijn er vier filosofische zondagoch-
in de gemeente Veghel bijeen zijn gebracht,
tendontmoetingen in de vorm van een filo-
www.toerismeveghel.nl De informatie wordt
sofische brunch georganiseerd rondom het
ingevoerd in de database G!DS, een database
jaarthema ‘Echte Waarde(n)’. Elke keer werd er
die is ontwikkeld door openbare bibliotheken
een korte inleiding gegeven over een waarde
in Nederland.
waarover vervolgens met elkaar van gedachten werd gewisseld.
In het kader van de Bibliotheek op school zijn
Tenslotte waren de Zomerse Ontmoetingen
flinke stappen genomen. Basisschool De Ark
voor senioren succesvol en inhoudelijk veel-
startte in augustus als pilot. Verder zijn met
zijdig: De Brabantse poffer / Veranderingen
bijna alle basisscholen in de gemeente Veghel
in de zorg / Genezen en geneesmiddelen in
accountgesprekken gevoerd over de huidige
Brabant / Leren luisteren naar klassieke muziek
samenwerking met de bibliotheek en wensen
/ Cursus iPad / Lezing van de Hersenstichting
voor de toekomst. Er zijn bovendien afspraken
Nederland.
gemaakt over de cursus Open Boek, die leerkrachten opleidt tot leescoördinator. Bernheze Natuurlijk kregen de Nationale Voorleesdagen en de Voorleeswedstrijd voor basisscholen
De gemeente Bernheze hecht veel waarde aan
tijdens dit Jaar van het Voorlezen een extra
een goede bibliotheekvoorziening die lokaal
feestelijk tintje. Ook Pabo Veghel deed, voor de
verankerd is. In Heesch, Heeswijk-Dinther en
eerste keer, mee aan de Voorleeswedstrijd voor
Nistelrode zijn er bibliotheekvestigingen met
studenten.
een volwaardig bibliotheekaanbod.
Samen met de gemeente en basisscholen zet de bibliotheek het project Voorleesexpress op.
Net voor de zomer is de bibliotheek Nistelrode
Vrijwilligers gaan voorlezen in zogenaamde
verhuisd naar een nieuwe Multi Functionele
taalarme gezinnen. Dat gaat via de basisscho-
Accommodatie. De samenwerking met de
len. De bibliotheek begeleidt de vrijwilligers en
medegebruikers van het betreffende Nesterlé
verzorgt het aanbod.
gebouw (KBO, Zonnebloem, etc.), wordt verder
Vanuit het Coöperatief dividend van de Rabo-
uitgewerkt.
bank is een eenmalig geldbedrag toegekend voor het opzetten van een leesclub voor laag-
De bibliotheekpunten op basisscholen in
geletterden. Deze is in 2013 van start gegaan.
Loosbroek en Vorstenbosch zijn in 2013 toegerust met het software programma Educat
Verder zijn er voor het eerst tweemaandelijkse
Wise. Hierdoor zijn er meer mogelijkheden
openbare boekbesprekingen op zondagochten-
om gebruik te maken van de collecties binnen
den gehouden om het lezen van minder voor
Bernheze en de andere Noord Oost Brabantse
de hand liggende literaire werken te stimule-
Bibliotheken.
ren. Ook mensen die geen lid zijn van een leesclub krijgen hiermee de kans om gezamenlijk
De collectie is steeds meer afgestemd op
een boek te lezen en te bespreken.
de netwerkcollecties. Dit betekent dat er in
Jaarverslag 2013
14
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Bernheze minder informatieve boeken worden
vaker gebruik van getalenteerde Bernhezena-
aangeschaft. Daarnaast is er geïnvesteerd in
ren voor het geven van lezingen en het maken
Anders Lezen materialen, gericht op laaggelet-
van tentoonstellingen.
terden. Dit in verband met een toenemende vraag vanuit onder meer de cursus voor laag-
geletterden en rondleidingen aan groepen
Landerd
werknemers van IBN in de regio. De bibliotheken in Landerd hebben gewerkt Tijdens het Jaar van het Voorlezen zijn scho-
aan een verbetering van de zichtbaarheid
len, peuterspeelzalen, consultatiebureaus en
in het werkgebied. In 2013 is de website
kinderopvang geïnformeerd over het belang
www.bibliotheeklanderd.nl gelanceerd en
van voorlezen met tips uit de bibliotheek.
wordt er veelvuldig gebruik gemaakt van soci-
Daarbij is ook het BoekStart project extra onder
ale media om de bibliotheek te promoten.
de aandacht gebracht bij de instellingen voor kinderopvang.
De Bibliotheek op school in Reek, die is gevestigd op Basisschool De Kreek’l en waarvan ook
Als voorbereiding op de verdere digitalise-
kinderen van LZK school De Vlinder gebruik
ring (opkomst van e-books, e-readers en de
maken, is uitgebreid met een collectie voor
inrichting van de uitleen van e-books via
volwassenen. Dit bibliotheekpunt maakt in-
bibliotheek.nl) hebben de bibliotheken in
middels gebruik van Educat Wise en daarmee
Bernheze een aantal e-readers aangeschaft om
is ook digitaal de verbinding gemaakt met de
bibliotheekleden kennis te laten maken met de
collectie van de Noord Oost Brabantse Biblio-
e-reader en het lezen van e-books.
theken.
Op het gebied van mediawijsheid heeft de
Op het gebied van laaggeletterdheid ligt de
bibliotheek Bernheze een aantal workshops ge-
prioriteit in de Landerdse bibliotheken bij de
organiseerd rondom de e-reader en iPad. Daar-
collectie Anders Lezen. Deze wordt, afgestemd
naast zijn bibliotheekmedewerkers geschoold
op de doelgroep laaggeletterden, in elke biblio-
in het geven van eenvoudige cursussen aan
theek gepresenteerd. Daarnaast is in Landerd
beginners. Verder hebben zij tweemaandelijks
de Klik & Tik cursus algemeen aangeboden en
rondleidingen gegeven in hun eigen biblio-
is samenwerking tot stand gekomen met IBN.
theek waarbij de nadruk ligt op de uiteenlopende mogelijkheden van de bibliotheek.
In samenwerking met ROC De Leijgraaf zijn er
in de bibliotheken in Landerd enkele cursus-
Tenslotte hebben de bibliotheken in Bernheze
sen georganiseerd op het gebied van ‘training
een start gemaakt op het gebied van co-creatie
digitale vaardigheden’ en ‘training inzicht in
met de inwoners van Bernheze: de Biblio-
uw gezinsbudget’. Hiervoor heeft de gemeente
theek als onderdeel / bezit van een levendige
speciale gelden ter beschikking gesteld en zij is
samenleving. De Bibliotheek stelt zich daarbij
nauw betrokken bij het werven van de deel-
dienstbaar op in samenwerkingsverbanden die
nemers.
activiteiten organiseren en maakt ook steeds
Jaarverslag 2013
15
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Binnen de doelgroep ouderen heeft de Bibliotheek meer bekendheid verworven. De KBO leden van Reek en Schaijk zijn tijdens de Boekenweek uitgenodigd in de bibliotheek van Schaijk. In Zeeland worden deze rondleidingen jaarlijks herhaald. Verder is in Zeeland onderzocht of het haalbaar is om een leesclub op te richten speciaal voor ouderen. Ook is er onderzocht in hoeverre er samenwerking met de Landerdpas mogelijk is. Verder is het project BoekStart beter onder de aandacht gebracht en zijn er afspraken gemaakt met het consultatiebureau om samen de ouderbetrokkenheid te stimuleren.
Jaarverslag 2013
16
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Jaarcijfers 2013 LEDEN BERNHEZE
t/m 12 jaar
13 t/m 17 jaar
v.a. 18 jaar
Totaal
2009
3021
1721
2962
7704
2010
2934
1784
2977
7695
2011
2777
1953
2962
7692
2012
2814
1937
2764
7515
2013
3133
1497
2568
7198
LANDERD
t/m 12 jaar
13 t/m 17 jaar
v.a. 18 jaar
Totaal
2009
1581
794
1640
4015
2010
1577
811
1649
4037
2011
1627
865
1632
4124
2012
1545
826
1531
3902
2013
1694
626
1460
3780
OSS
t/m 12 jaar
13 t/m 17 jaar
v.a. 18 jaar
Totaal
2009
7466
6080
9887
23433
2010
7184
6521
9898
23603
2011
6949
7496
9403
23848
2012
6399
7472
8180
22051
2013
6219
5340
7133
18692
UDEN
t/m 12 jaar
13 t/m 17 jaar
v.a. 18 jaar
Totaal
2012
4017
2203
4224
10444
2013
3906
1788
3368
9062
VEGHEL
t/m 12 jaar
13 t/m 17 jaar
v.a. 18 jaar
Totaal
2009
3357
1851
3148
8356
2010
3378
1841
2942
8161
2011
3475
1787
3082
8344
2012
3283
1415
2575
7273
2013 Totaal NOBB
3610 t/m 12 jaar
1382 13 t/m 17 jaar
2285 v.a. 18 jaar
7277 Totaal
2009
15425
8896
17637
41958
2010
15073
10957
17466
43496
2011
14828
12101
17079
44008
2012
18058
13853
19274
51185
2013
18562
10633
16814
46009
Jaarverslag 2013
17
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
UITLENINGEN BERNHEZE
jeugdboeken
volwassenen boe-
overige
ken
materialen
Totaal
2009
157630
105464
32699
295793
2010
155354
105796
30620
291770
2011
141931
122574
7005
271510
2012
127504
85575
26244
239323
2013 LANDERD
120828 jeugdboeken
78039
27054
volwassenen boe-
overige
ken
materialen
225921 Totaal
2009
94168
71926
2724
168818
2010
88393
71709
3443
163545
2011
71052
69757
5609
146418
2012
65303
49649
17102
132054
2013
61440
46489
16056
123985
OSS
jeugdboeken
volwassenen boe-
overige
ken
materialen
Totaal
2009
279639
295589
57439
632667
2010
286049
288671
59039
633759
2011
313007
302952
25107
641066
2012
248815
217963
55185
521963
2013
206863
197804
50355
455022
UDEN
jeugdboeken 2012
overige
ken
materialen
126623
2013 VEGHEL
volwassenen boe154644
105252 jeugdboeken
8702
108432 volwassenen boeken
Totaal 289969
31942 overige
245626 Totaal
materialen 2009
119804
128671
36157
284632
2010
114045
125065
37214
276324
2011
118813
139063
9025
266901
2012
96720
87395
27624
211739
2013
92981
79009
24753
196743
Totaal
jeugdboeken
NOBB
volwassenen
overige
boeken
materialen
Totaal
2009
651241
601650
129019
1381910
2010
643841
591241
130316
1365398
2011
644803
634346
46746
1325895
2012
664965
595226
134857
1395048
2013
587364
509773
150160
1247297
Jaarverslag 2013
18
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
COLLECTIE BERNHEZE
jeugdcollectie
volwassenen
overig
Totaal
collectie 2009
33896
29289
63185
2010
35925
30059
65984
2011
38077
28776
66853
2012
36629
27167
6379
26779
6295
2013 LANDERD
37863 jeugdcollectie
volwassenen
70175 70937 totale collectie
collectie 2009
20940
17883
38823
2010
21006
17973
38979
2011
23435
18665
2012
22199
17542
4887
44628
2013
23237
17336
4501
45074
OSS
jeugdcollectie
42100
volwassenen
totale collectie
collectie 2009
72955
100213
173168
2010
76006
96241
172247
2011
78317
124455
202772
2012
64918
92774
41536
199228
2013
63643
91113
42308
197064
UDEN
jeugdcollectie
volwassenen
totale collectie
collectie 2012 2013 VEGHEL
37256 35412 jeugdcollectie
35213
5058
37345
9989
volwassenen
77527 82746 totale collectie
collectie 2009
26041
31023
57064
2010
25642
30469
56111
2011
22805
32946
2012
28564
31882
6221
66667
2013
28911
29716
5521
64148
Totaal NOBB
jeugdcollectie
55751
volwassenen
totale collectie
collectie 2009
153832
178408
332240
2010
158579
174742
333321
2011
162634
204842
367476
2012
189566
204578
64081
458225
2013
189066
202289
68614
459969
Jaarverslag 2013
19
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
DIVERSE KERNCIJFERS Diverse kerncijfers
Bernheze
Landerd
Oss
Uden
Veghel
Totaal
10869
6043
29841
12358
15806
74917
5387
2965
18191
4730
10086
41359
20805
10047
49098
26950
25790
132690
8376
8443
99129
51187
43636
210771
624
363
1304
795
659
3745
355
217
669
546
805
2592
2013 Reserveringen totaal Reserveringen geplaatst via internet Verlengingen totaal Inloggen Mijn Menu Nieuwe leden ingeschreven Leden heringeschreven
Jaarverslag 2013
20
Noord Oost Brabantse Bibliotheken
Noord Oost Brabantse Bibliotheken Postbus 815
5340 AV Oss
