De bibliotheek als TomTom van de kennissamenleving

De bibliotheek als TomTom van de kennissamenleving Beleidsplan 2013 - 2016

NoordWest Fryslân

Beleidsplan Bibliotheken NoordWest Fryslân 2013-2016 Missie

visie

BNWF draagt actief bij aan de taalontwikkeling en de persoonlijke ontplooiing van mensen en bevordert daarmee hun participatie in de maatschappij.

BNWF is een betrouwbare en onafhankelijke bemiddelaar tussen degenen die over kennis en informatie beschikken en zij die daarnaar op zoek zijn. Wij maken een belevenis van lezen, leren en ontwikkelen, zowel in onze fysieke vestigingen als digitaal. Klanten en partners vinden door onze inspanningen snel en gemakkelijk betrouwbare informatie en in samenwerking ontstaat nieuwe kennis.

Wij zijn creatief, resultaatgericht en grensverleggend en nemen verantwoordelijkheid voor ons eigen leerproces. Wij werken efficiënt aan het bereiken van onze doelen en doelgroepen binnen de hiervoor gestelde kaders. Wij zorgen voor de verbinding tussen vraag en aanbod van informatie, of het nu om fysieke documenten gaat of digitale informatie.

1. Leiderschap

3. ManageMent van Medewerkers

• Innovatieprijs ontwikkelen en uitzetten (2) • Best practices van andere bibliotheken en organisaties benutten,(bv mbt onderzoeken verblijfsduur, Bieb Werkt) (2/3)

• Nieuwe functieprofielen ontwikkelen en hanteren als vertrekpunt voor functioneren en beoordelen (1/2/4/ 5) • Opleiden en ontwikkelen van medewerkers in social media, web 2.0-toepassingen en mediawijsheid (1/3/4)

• Tonen voorbeeldgedrag in creativiteit en klantgerichtheid (4/5) • Belonen van positieve competentieontwikkeling (4/5) • Heldere interne communicatie volgens afgesproken lijnen (4/5) • Gericht sturen op vereiste competenties conform nieuwe functieprofielen (5) • Ten minste 2x per jaar een bespreking van acties en resultaten uit het A3 meerjaren- en jaarplan in de teams (7) • Gericht sturen op de te realiseren prestaties (7)

• Bepalen welke resultaten van medewerkers worden verwacht t.a.v. creativiteit en mediawijsheid (4) • Invoeren competentiemanagement systeem voor medewerkers (4/5) • Medewerkers trainen in de realisatie van positieve persuitingen (8)

2. strategie & beLeid • Activiteitenplan maken voor organiseren dynamische activiteiten en dienstverlening (2) • Implementeren retailformule (2/5/8) • Spreidingsplan opstellen met daarin Bibliotheek op school als alternatief voor de Lytse Biebs (3/8) • Vaststellen HRM-beleid en formuleren en vaststellen van bijbehorende regelingen (4/5) • Vaststellen intern communicatieplan (4/5) • Samenwerking met gemeenten eensluidend vastleggen (6) • Managementrapportages inrichten op basis van uitvoeringsovereenkomsten met gemeenten (6) • Beleid vaststellen ten aanzien van het inzetten van social media als middel voor PR en marketing (8) • Netwerk opbouwen en onderhouden van perscontacten (8) • Herijken uitgangspunten maatschappelijke stages (8)

4. ManageMent van MiddeLen • Expliciet faciliteren tijd en aandacht voor inrichten nieuwe website / social media (1) • Begroten benodigde formatie voor organiseren dynamische activiteiten en dienstverlening (2) • Begroten herinrichting vestigingen (2) • Begroten implementatie Bibliotheek op school (3) • Inrichten helpdesk, toegankelijk via de website, voor hulpvragen van klanten (5)

5. ManageMent van processen • Invoeren en evalueren digitaal klantenpanel (1/5) • Protocol social media opstellen (1) • Ontwikkelen en uitzetten klantevaluatie (2) • Een team verantwoordelijk maken voor website (1/4/5) • Mysteryguest inschakelen voor toetsing dienstverlening (2/7) • Inrichten team educatie (3/6) • 0-meting en tussenmeting ontwikkelen en uitvoeren op het gebied van verwachte resultaten op creativiteit en mediawijsheid (4) • Implementeren en evalueren van een nieuw instrument voor competentiemanagement (5) • Protocollen mbt klantcontacten stroomlijnen (5) • Klantgerichtheid als vast item op personeelsoverleg (5) • Onderzoek naar verdere uniformering van taken en centraliseren van werkzaamheden (6) • Gerichte actie ondernemen om de kostprijs te drukken en de bedrijfsvoering te stroomlijnen (6) • Zo mogelijk in samenwerking met andere clusters naar uniformering van leenvoorwaarden en huisregels (6) • Periodiek evalueren van de effectiviteit van nieuwe instrumenten, zoals de A3 methodiek, competentiemanagement (7) • Bij alle plannen meetbare resultaten formuleren (PDCA) en op basis daarvan waar nodig de doelen bijstellen (PDCA) • Monitor voor meten taalvaardigheid in proces vastleggen (8) • Protocol perscontacten opstellen (8)

succes bepaLende factoren 1. De digitale bibliotheek is een gelijkwaardige tegenhanger van de fysieke bibliotheek 2. Activiteiten en dienstverlening zijn een belevenis 3. Activiteiten van de bibliotheek m.b.t. leesbevordering en mediawijsheid zijn geïntegreerd in vroeg-, voorschools- en basisonderwijs.

4. De medewerkers zijn creatief en mediawijs 5. De medewerkers zijn klantgericht en zelfverantwoordelijk 6. De werkprocessen zijn efficiënt en samenhangend 7. De Plan-do-check-act-cyclus wordt volledig uitgevoerd 8. De bibliotheek verwerft een meer zichtbare plaats in de maatschappij

7. Medewerkers

financiers 9. bestuur & financiers

• Alle frontofficemedewerkers kunnen de door BNWF gehanteerde social media hanteren (4) • Alle educatieve medewerkers integreren de door BNWF geselecteerde digitale media in de uitvoering van hun werk (4) • Waardering van de medewerkers in een volgend MTO t.a.v. klantgerichtheid is ten minste gestegen van 6,7 naar 7,5 (5) • Waardering medewerkers in een volgend MTO t.a.v. de stellingen over voldoende verantwoordelijkheid voor het eigen werk (7,1) en ruimte om het op een eigen wijze in te vullen ( 6,2) is ten minste gestegen naar 7,5 en 7,2 (5)

• Voor alle gemeenten waar BNWF voor werkt zijn eenduidige, resultaatgerichte uitvoeringsovereenkomsten opgesteld (6/7) • Alle gemeenten verbinden zich aan een intentieverklaring ten aanzien van de onderlinge samenwerking (6) • Van elke prestatie zijn de kosten inzichtelijk (productbegroting) (6) • De jaarrekening en het jaarverslag zijn uitgevoerd op basis van de uitvoeringsovereenkomsten en de PDCA-cyclus (6/7) • Verdere uniformering van taken en waar mogelijk centraliseren van werkzaamheden (6) • Vereenvoudiging van leenvoorwaarden en huisregels (6)

6. kLanten & partners • Het aantal bezoeken van de website neemt jaarlijks minimaal toe met 5% (1) • BNWF werkt met en speelt actief in op een aantal geselecteerde social media en andere web 2.0-toepassingen (1) • Tevredenheid van klanten neemt toe (ambitie vaststellen n.a.v. voorgaande meting) (2/3) • Stijging van het aantal uitleningen met 15% ten opzichte van december 2012 (2) • Verblijfsduur in de bieb neemt toe; ambitie vaststellen n.a.v 0-meting (2) • Stijging aantal leden met 5% ten opzichte van december 2012 (2) • Boekstart in de kinderopvang is ingevoerd; ambitie vaststellen naar aanleiding van de pilot (3) • Bibliotheek op school is ingevoerd als alternatief voor de Lytse Biebs (3)

8. Maatschappij

(extra opdracht)

• Jaarlijks de resultaten van de monitor voor het meten van taalvaardigheid publiceren (8) • Beoordeling Imago (0-meting) (8) • Minimaal 14 maatschappelijke stagiaires per jaar (8) • Ten minste 1 x per maand positief in de pers (8)

• Productbegroting maken in samenwerking met BSF (6)

organisatie

verbeteren en vernieuwen

resuLtaat

1. Voorwoord Met gepaste trots presenteer ik het

Dit maakt dat het onderhavige stuk geen

meerjarenbeleidsplan van Bibliotheken

dichtgetimmerd plan is, maar wel duidelijke

NoordWest Fryslân (BNWF). Trots vanwege

lijnen uitzet voor de toekomst van BNWF.

de inhoud en vanwege het proces.

TomTom van de kennissamenleving

Ten slotte

Deze uitspraak van Ronald Plasterk in zijn rol

Eén van de doelen van dit beleidsplan is om met de

als Minister van OCW is kenmerkend voor hoe

betrokken gemeenten tot een gezamenlijke visie

wij de toekomst van de bibliotheek zien. Wij

te komen op de bibliotheekvoorziening in deze

zijn ervan overtuigd dat de bibliotheek ook de

regio en op basis daarvan meerjarenafspraken

eerstvolgende decennia een stevige rol blijft spelen

te maken over de te leveren prestaties en het

op het gebied van leesbevordering, bestrijding

daarvoor beschikbaar te stellen budget. Ik

van laaggeletterdheid en het bevorderen van

constateer dat dit plan aan dit doel beantwoordt!

mediawijsheid. Daarbij wordt, waar mogelijk, samengewerkt met (educatieve) partners. januari 2013

Inhoud en proces Er ligt nu een heldere ambitie voor een

Herman Heemskerk

toekomstvaste bibliotheek met maatschappelijke

Directeur a.i. Bibliotheken NoordWest Fryslân

meerwaarde, die de gebruikers ervan ook zullen waarderen. Er is een stevige verbinding gelegd

Reacties zijn welkom op [email protected]

met de landelijke en provinciale ontwikkelingen, zodat de positie van BNWF als ‘uiteinde’ van de keten goed geborgd is: de lokale bibliotheek als toegangspoort tot kennis. Ook de lokale verankering krijgt de nodige aandacht. De wereld is sinds het vorige beleidsplan 2009 – 2012 ingrijpend veranderd. Het is daarom belangrijk om samen met de opdrachtgevers - de gemeenten de veranderingen in kaart te brengen en na te gaan wat de invloed daarvan is op de functies en taken die de bibliotheek te vervullen heeft: het ‘WAT’ en het ‘WAAROM’. Daarover zijn op twee bijeenkomsten richtinggevende uitspraken gedaan. Vervolgens is BNWF aan de slag gegaan met het ‘HOE’: de manier waarop wij daar uitvoering aan kunnen geven. Complicerende factoren daarbij zijn de huidige onzekerheden met betrekking tot de gemeentelijke herindeling, de bezuinigingen op de subsidies, organisatorische veranderingen en nieuwe landelijke dienstverleningsconcepten waar BNWF bij aan zou willen sluiten, maar die nog niet financieel doorgerekend zijn.

1

2. Inhoudsopgave 1. Voorwoord������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 1 2. Inhoudsopgave���������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 2 3. Samenvatting ����������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 3 4. Inleiding��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 6 5. Missie en visie �������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������� 9 6. Drie programmalijnen

��������������������������������������������������������������������������������������������������� 11

Programmalijn 1: De Fysieke bibliotheek �������������������������������������������������������������������������������������� 11 Programmalijn 2: De educatieve bibliotheek ����������������������������������������������������������������������������� 15 Programmalijn 3: De digitale bibliotheek������������������������������������������������������������������������������������ 18

7. Basispakket en pluspakket���������������������������������������������������������������������������������������20 Het basispakket��������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������20 Het pluspakket ���������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������������21

8. Randvoorwaarden �����������������������������������������������������������������������������������������������������22 9. Financieel perspectief ��������������������������������������������������������������������������������������� 25 Meerjarenbegroting ������������������������������������������������������������������������������������������������������������27

10. Bijlagen������������������������������������������������������������������������������������������������������������������ 28 1. Het INK-model�����������������������������������������������������������������������������������������������������������28 2. Hoofddoelstellingen uit het beleidsplan 2009-2012��������������������������������29 3. Resultaten beleidsperiode 2009-2012��������������������������������������������������������30 4. Unesco-manifest�������������������������������������������������������������������������������������������� 31 5. BoekStart in de kinderopvang ���������������������������������������������������������������32 6. Sleutelprojecten VOB���������������������������������������������������������������������������� 33 7. VNG standpunt over de digitale bibliotheek�����������������������������34 8. Bibliotheek op school��������������������������������������������������������������������35 9. Biebsearch������������������������������������������������������������������������������������36 10. Landelijke digitale bibliotheek ���������������������������������������37 11. Provinciale digitale prioriteiten �������������������������������� 38 12. Inzet van vrijwilligers ����������������������������������������������39 13. Afkortingenlijst����������������������������������������������������39

2

3. Samenvatting

bij landelijke ontwikkelingen (Bibliotheek op school). BNWF is lid van de landelijke Vereniging van Openbare Bibliotheken (VOB). In 2012 is de branchestrategie van de VOB door de leden omarmd

Dit beleidsplan bevat een heldere ambitie voor een toekomstvaste bibliotheek met maatschappelijke meerwaarde. Er is een stevige verbinding met de landelijke en provinciale ontwikkelingen, zodat de positie van BNWF als ‘uiteinde’ van de keten goed geborgd is: de lokale bibliotheek als toegangspoort tot kennis. Wij zijn ervan overtuigd dat de bibliotheek, waar mogelijk in samenwerking met (educatieve) partners, ook de eerstvolgende decennia een stevige rol blijft spelen op het gebied van leesbevordering, bestrijding van laaggeletterdheid en het bevorderen van mediawijsheid.

en zijn er afspraken gemaakt met de belangrijkste partners rond het openbare bibliotheekwerk BNWF onderzoekt of schaalvergroting mogelijk is om zodoende de efficiëntie, effectiviteit en kwaliteit te verhogen en de continuïteit te waarborgen. Een onderzoek wees uit dat een fusie met Bibliotheken Noordoost Friesland (BNOF) en verdergaande samenwerking met Bibliotheekservice Fryslân (BSF) positieve effecten kan hebben voor BNWF. De beoogde datum van de fusie van BNWF en BNOF is 1-1-2014.

Missie en visie In de aanloop naar dit beleidsplan zijn missie en visie opnieuw geformuleerd en vertaald naar succesbepalende factoren. Deze vormen de

Functie van de bibliotheek

uitgangspunten voor dit beleidsplan. Het bevorderen

De belangrijkste functie van de openbare bibliotheek

van lezen en mediawijsheid in de meest brede zin

is om de ontplooiing van mensen te bevorderen.

van het woord staan centraal. De focus ligt daarbij

Dat is niet alleen van belang voor die mensen zelf,

op de kinderen tot en met de basisschoolleeftijd.

maar ook voor de samenleving als geheel. Het gaat daarbij om toegang tot kennis, een leven

Missie

lang leren en het vrije verkeer van informatie.

Wij dragen als BNWF actief bij aan de

Dat is van vitaal belang voor de ontwikkeling van

taalontwikkeling en de persoonlijke ontplooiing

de mensen thuis, op school, in bedrijven en in tal

van mensen en bevorderen daarmee hun

van andere maatschappelijke organisaties. De

participatie in de maatschappij.

bibliotheek waarborgt deze toegang voor iedereen. Visie • Wij zijn een betrouwbare en onafhankelijke

De waarde van de bibliotheek De bibliotheek zorgt voor informatie op maat in fysieke en digitale vorm. Daarnaast fungeert

bemiddelaar tussen degenen die over kennis en informatie beschikken en zij die daarnaar op zoek zijn. • Wij maken een belevenis van lezen, leren

zij als ‘leesmotor’ en ondersteunt (veelal in

en ontwikkelen, zowel in onze fysieke

samenwerking met het onderwijs) de ontwikkeling

vestigingen als digitaal. Klanten en partners

van informatievaardigheden. Zo draagt zij bij aan de

vinden door onze inspanningen snel en

bestrijding van analfabetisme en laaggeletterdheid.

gemakkelijk betrouwbare informatie en in samenwerking ontstaat nieuwe kennis. • Wij zijn creatief, resultaatgericht en grensverleggend

Samenwerking

en nemen verantwoordelijkheid voor ons

BNWF maakt deel uit van een landelijk en een

eigen leerproces. Wij werken efficiënt aan

provinciaal netwerk van bibliotheekorganisaties.

het bereiken van onze doelen en doelgroepen

Daarnaast zijn er lokale en bovenlokale

binnen de hiervoor gestelde kaders.

samenwerkingsverbanden. We nemen initiatieven

• Wij zorgen voor de verbinding tussen vraag en

om samenwerkingsrelaties aan te gaan (BoekStart

aanbod van informatie, of het nu om fysieke

en BoekStart in de kinderopvang) en/of haken aan

documenten gaat of om digitale informatiebronnen.

3

Focus

Basispakket fysieke bibliotheek

De focus ligt op het bevorderen van leesplezier

In het aangepaste spreidingsbeleid wordt

en het bevorderen van mediawijsheid.

uitgegaan van een actieradius van 8,5 tot 10 km

Om te voorkomen dat kinderen de basisschool met

(= 10 autominuten). Dit betekent dat BNWF op

onvoldoende leesvaardigheden verlaten, is het

het vasteland met 2 vestigingen (Franeker en

belangrijk dat ze al van jongs af aan veel in contact

Sint Annaparochie) het hele werkgebied kan

komen met teksten en boeken. Nog belangrijker

bestrijken. Vanwege de bevolkingsdichtheid

is dat zij plezier beleven aan lezen en daardoor

en de regiofunctie van Harlingen behoudt ook

‘automatisch’ gemotiveerd zijn om te lezen.

deze gemeente zijn vestiging. Wanneer andere

Het is van belang dat iedereen in staat is

gemeenten een fysieke bibliotheekvoorziening

oude en nieuwe media te gebruiken en hier

willen (houden), dan kan dat op kostendekkende

als burger kritisch mee om te kunnen gaan.

basis in het pluspakket

Het is het belangrijk dat men zich bewust is van de mogelijkheden, maar ook van de

De vestigingen Franeker en Sint Annaparochie

risico’s en van de context van informatie.

moeten wel opgewaardeerd worden om een groter

Hiermee dragen we bij aan de bestrijding van

werkgebied te kunnen bedienen en een sterkere

bestaande achterstanden en aan het voorkomen

magneetfunctie uit te oefenen op de mensen die op

van nieuwe achterstanden. Daarbij richten

grotere afstand wonen. Voor de primaire doelgroep

we ons op zowel kinderen als volwassenen.

(kinderen tot en met de basisschoolleeftijd), die niet in een kern met een bibliotheekvestiging woont, wordt een gestandaardiseerde bibliotheekvoorziening

Drie programmalijnen

gerealiseerd op door hen bezochte locaties

Wij hanteren drie lijnen van dienstverlening,

(kinderopvang en basisscholen). Voor degenen die

te weten:

door handicap, chronische ziekte of anderszins aan

• de fysieke bibliotheek

de eigen kern gebonden zijn wordt de Bibliotheek

• de educatieve bibliotheek

aan Huis gehandhaafd, ervan uitgaande dat daar

• de digitale bibliotheek

voldoende vrijwilligers voor te vinden zijn.

De fysieke en educatieve bibliotheek zijn een lokale verantwoordelijkheid.

Basispakket educatieve bibliotheek

De digitale bibliotheek wordt een landelijke

Voor de jongste kinderen wordt het project

verantwoordelijkheid, bij wet geregeld.

BoekStart op structurele basis voortgezet. Daar komt in de komende beleidsperiode BoekStart

Op basis van deze drie programmalijnen is in

in de kinderopvang als pilotproject bij. In de

overleg met de gemeenten een basispakket

kernen waar geen bibliotheekvestiging (meer) is

vastgesteld dat aan de landelijke certificeringseisen

wordt Bibliotheek op school geïntroduceerd, een

voldoet. Dit basispakket kan bekostigd worden

samenwerkingsverband met de basisscholen op het

wanneer het ‘instapniveau’ gehanteerd wordt.

gebied van leesbevordering en mediawijsheid.

Het instapniveau is een bedrag per inwoner (exclusief de werkelijke huisvestingskosten) dat

Wij willen een actieve ondersteunende rol spelen

landelijk overeengekomen is door OCW, IPO en

op het gebied van scholing van laaggeletterden

VNG. In 2012 bedraagt dit € 13,95 per inwoner.

en mensen met leesbeperkingen. Er wordt

Het basispakket kan aangevuld worden met

- ook voor volwassenen - een aanbod

extra producten en diensten: het pluspakket.

mediawijsheid opgezet worden.

Gemeenten kunnen kiezen voor een gezamenlijk pluspakket. Daarnaast is het ook mogelijk om als individuele gemeente een pluspakket samen te stellen (maatwerk).

4

Basispakket digitale bibliotheek

om zaken als procesoptimalisatie, standaardisering en

Het basispakket van de digitale lijn omvat alle

schaalvergroting. Dat is echter niet voldoende voor een

producten en diensten die landelijk of provinciaal

sluitende exploitatie. Daarom zijn ook maatregelen

zijn gemaakt of ingekocht. Daarnaast beschikken

nodig om de huisvestingskosten drastisch te verlagen.

wij over een website die afgestemd is op de wensen

Als gevolg daarvan zijn ook enige kosten te besparen

van onze gebruikers en communiceren wij via social

op de collectie en op de personeelsformatie.

media over onze producten en diensten om deze te promoten en om interactie mogelijk te maken.

Randvoorwaarden Het is van belang dat de gemeenten gezamenlijk inhoud

Pluspakket

en betekenis geven aan hun verantwoordelijkheid voor

De gemeenten kunnen, gezamenlijk of individueel,

de bibliotheekvoorziening in het samenwerkingsverband

besluiten extra diensten van de bibliotheek af te

BNWF. Elke gemeente draagt naar rato van het

nemen. Dat kan ‘meer van hetzelfde’ zijn (extra

aantal inwoners bij aan de bekostiging van de

vestiging, extra openingsuren), maar ook nieuwe

bibliotheekvoorziening (exclusief huisvestingskosten).

producten en diensten voor nieuwe doelgroepen,

Gemeenten met een vestiging dragen elk hun eigen

zoals informatieloketten of dienstverlening aan

huisvestingskosten. Door deze benadering te kiezen

het voortgezet onderwijs (Biebsearch). Eenmaal

wordt het basispakket gezamenlijk bekostigd.

per jaar overleggen wij met de gemeenten over de gewenste extra’s uit het pluspakket.

Een organisatieverandering gaat niet van de ene dag op de andere. Er zijn ingrijpende veranderingen

Op deze manier ontstaat de volgende indeling:

noodzakelijk. De verschuiving en vernieuwing

• Basispakket, bekostigd uit instapniveau

van taken roept ook de vraag op of de huidige

+ werkelijke huisvestingskosten • Opgeplust basispakket, bekostigd uit de financiële ruimte tussen het instapniveau

organisatiestructuur nog wel passend is. Waarschijnlijk moet de organisatie- en overlegstructuur op een andere leest geschoeid worden.

en in vooruitzicht gesteld subsidieniveau • Collectief pluspakket, bestaande uit extra diensten die de gemeenten gezamenlijk van BNWF

Terugblik

afnemen tegen een kostendekkende bijdrage

Dit beleidsplan blikt ook terug: wat heeft BNWF al

• Individueel pluspakket, bestaande uit extra

gerealiseerd op het gebied van de verbetering en

diensten die een individuele gemeente met BNWF

vernieuwing van de dienstverlening en bedrijfsvoering?

afspreekt tegen een kostendekkende bijdrage

In bijlage 2 staan de geboekte resultaten ten opzichte van de hoofddoelstellingen uit het beleidsplan 2009 – 2012 en in bijlage 3 de

Financiën

belangrijkste resultaten van de afgelopen jaren.

De taak waar wij voor staan is om de komende jaren een financieel gezonde organisatie te blijven met een structureel sluitende exploitatiebegroting. Daarom is het beleidsplan vertaald naar een meerjarenbegroting. Hier zal BNWF ook een productbegroting van afleiden, waardoor transparant(er) wordt wat producten/diensten in financiële zin kosten en opleveren. Met behulp van dit inzicht kunnen wij ook in economisch opzicht zakelijke afwegingen maken. Bij de te maken keuzes geven wij prioriteit aan de inhoudelijke dienstverlening. We nemen allerlei maatregelen om de kosten te verlagen en de inkomsten te verhogen. Bij het verlagen van de kosten gaat het

5

4. Inleiding Functie en waarde van de bibliotheek

De klantwaarde van de bibliotheek Ook bibliotheekgebruikers vragen steeds meer om gepersonaliseerde dienstverlening. Zij

Ontleend aan: De Bibliotheek levert waarde voor individu en samenleving, VOB, juni 2012

verwachten van bibliotheken dezelfde soort dienstverlening als wat zij in de markt kunnen krijgen van winkels en andere aanbieders.

Het Unesco-manifest over de openbare bibliotheek wordt nog steeds als leidraad

Naast de leners zien wij de categorie bezoekers in

gehanteerd. Het manifest is onlangs door de

belang toenemen. Deze categorie is niet of minder

branchevereniging Openbare Bibliotheken

geïnteresseerd in boeken lenen, maar wil vooral

(VOB) geactualiseerd (zie bijlage 4).

de fysieke faciliteiten benutten die een bibliotheek biedt. Deze doelgroep ziet de bibliotheek als studie- of

De belangrijkste functie van de openbare bibliotheek

werkplek, als ontmoetingsplek of als verblijfplaats

is om de ontplooiing van mensen te bevorderen.

met goede voorzieningen. Bij hen spelen belevenis

Dat is niet alleen van belang voor die mensen zelf,

en inspiratie, een aangenaam verblijfsklimaat

maar ook voor de samenleving als geheel. Het

en ruime openstelling een belangrijke rol.

gaat daarbij om toegang tot kennis, een leven lang leren en het vrije verkeer van informatie.

TNO verwacht dat 40% van de Nederlanders in 2016

Dat is van vitaal belang voor de ontwikkeling van

over een e-reader of tablet beschikt. Deze digitale

de mensen thuis, op school, in bedrijven en tal

gebruikers willen tijd- en plaatsonafhankelijk

van andere maatschappelijke organisaties. De

gebruik maken van diensten en ‘content’ van

bibliotheek waarborgt deze toegang voor iedereen.

de bibliotheek. De mogelijkheden van 24 uur per dag, 7 dagen per week toegankelijkheid en

Toenmalig minister Plasterk gebruikte daarvoor

beschikbaarheid van digitale diensten en content

een treffende metafoor: “de bibliotheek als

van bibliotheken zorgen voor een vruchtbare

de TomTom van de kennissamenleving”.

voedingsbodem voor co-creatie en interactiviteit.

De maatschappelijke waarde

Wij gaan als BNWF de uitdaging aan om zowel

van de bibliotheek zien we in:

maatschappelijke waarde als klantwaarde te realiseren.

• de kenniseconomie met toegang tot informatie in fysieke en digitale vorm, de levering van informatie op maat, de dienstverlening aan het onderwijs, faciliteiten als werk- en studieplekken, informatiepunten, enz. • bestrijding van analfabetisme en laaggeletterdheid • de ontwikkeling van informatievaardigheden • de functie als ‘leesmotor’ met

inspelen op de veranderende behoefte

verbetering van het aanbod en de dienstverlening

literatuur en poëzie • maatschappelijke thema’s zoals de leefbaarheid, het ontwikkelingsniveau, de sociale samenhang en de kennissamenleving

de nieuwsgierige Nederlander

verbetering van infrastructuur en beschikbaarheid

6

Samenwerking en netwerkvorming

In 2012 is de branchestrategie van de VOB door de leden omarmd en zijn er afspraken gemaakt met de belangrijkste partners rond

BNWF maakt deel uit van een landelijk en een

het openbare bibliotheekwerk. Samen met hen

provinciaal netwerk van bibliotheekorganisaties.

wordt gewerkt aan drie sleutelprojecten: De

Daarnaast zijn er lokale en bovenlokale

Nationale B-reader, de Nationale Bibliotheekpas

samenwerkingsverbanden met organisaties,

en de Nationale Bibliotheek Catalogus (lees

waarmee de bibliotheek van oudsher gelieerd

meer in bijlage 6). BNWF verleent aan de

is. Vooral de samenwerking met de educatieve

uitvoering hiervan haar medewerking.

sector wordt steeds intensiever, in een rol als partner, als co-producent of als leverancier.

Provinciaal netwerk Het Fries Bibliotheken Netwerk bestaat uit:

Landelijk netwerk BNWF is lid van de landelijke Vereniging van Openbare

• Bibliotheken Midden-Fryslân (SBMF)

Bibliotheken (VOB). Dit lidmaatschap is voorbehouden

• Bibliotheken Noordoost Fryslân (BNOF)

aan de bibliotheken die gecertificeerd zijn. In het

• Bibliotheken NoordWest Fryslân (BNWF)

voorjaar van 2012 vond een audit plaats en is BNWF

• Bibliotheken SúdSúdwest-Fryslân (BSSW)

opnieuw gecertificeerd. Wij voldoen hiermee aan de

• Bibliotheken Zuidoost Friesland (BZOF)

certificeringeisen 2010 - 2014, die in samenwerking

• De Beleefbibliotheek (Smallingerland)

met de VNG zijn opgesteld.

• Bibliotheekservice Friesland (BSF).

7

Bibliotheken Súd-Fryslân en Bibliotheken Súdwest-

Regionaal

Fryslân zijn gefuseerd met ingang van 1-1-2013.

Wij ontwikkelen ons tot een ‘vanzelfsprekende

Ook BNWF onderzoekt of schaalvergroting mogelijk is

partner’ en juichen samenwerking - die meerwaarde

om zodoende de efficiëntie, effectiviteit en kwaliteit

biedt - met andere organisaties toe. Zo kunnen

te verhogen en de continuïteit te waarborgen. Een

alle partners hun doelstellingen en doelgroepen

onderzoek wees uit dat een fusie met BNOF en

effectiever en efficiënter bereiken:1+1=3

verdergaande samenwerking met BSF positieve effecten kan hebben voor BNWF. De fusie van BNWF

Wij zijn alert op de mogelijkheden die zich lokaal en

en BNOF zal naar verwachting ingaan per 1-1-2014.

bovenlokaal voordoen. Daarom nemen wij ook zelf initiatief om samenwerkingsrelaties aan te gaan.

Het FBN wordt geconfronteerd met ingrijpende

Voorbeelden daarvan zijn BoekStart en BoekStart

bezuinigingen. De bibliotheken gaan méér

in de kinderopvang (zie bijlage 5). Hiermee wordt

betalen voor de diensten van BSF en/of

de bibliotheek ook maatschappelijk zichtbaarder.

krijgen minder diensten geleverd. In cijfers uitgedrukt gaat het voor ons (gefaseerd t/m

Voor het bibliotheekwerk is het van belang

2014) om een bezuiniging van € 62.000.

dat alle gemeenten in het werkgebied van BNWF samenwerken en gezamenlijk inhoud en betekenis geven aan hun verantwoordelijkheid voor de bibliotheekvoorziening in het samenwerkingsverband BNWF.

8

5. Missie en visie De bibliotheek staat midden in de maatschappij en verandert voortdurend mee. In de aanloop naar dit beleidsplan zijn daarom ook missie en visie opnieuw geformuleerd. Missie

• Wij zijn creatief, resultaatgericht en grensverleggend en

Wij dragen als BNWF actief bij aan de

nemen verantwoordelijkheid voor ons eigen leerproces.

taalontwikkeling en de persoonlijke ontplooiing

Wij werken efficiënt aan het bereiken van onze doelen

van mensen en bevorderen daarmee hun

en doelgroepen binnen de hiervoor gestelde kaders.

participatie in de maatschappij. • Wij zorgen voor de verbinding tussen vraag en Visie

aanbod van informatie, of het nu om fysieke

• Wij zijn een betrouwbare en onafhankelijke

documenten gaat of om digitale informatiebronnen.

bemiddelaar tussen degenen die over kennis en informatie beschikken en

De missie en visie zijn vertaald naar succesbepalende

zij die daarnaar op zoek zijn.

factoren en die zijn op hun beurt weer vertaald naar doelstellingen. Daarbij is uitgegaan van de

• Wij maken een belevenis van lezen, leren

aandachtsgebieden van het INK-managementmodel

en ontwikkelen, zowel in onze fysieke

(zie bijlage 1 en uitklapbare kaft). Regelmatige

vestigingen als digitaal. Klanten en partners

evaluatie van de gerealiseerde resultaten geeft

vinden door onze inspanningen snel en

aanknopingspunten voor verbetering en vernieuwing,

gemakkelijk betrouwbare informatie en in

het 10e element in het INK-model. Daarmee is

samenwerking ontstaat nieuwe kennis.

dan de Plan-Do-Check-Act-cyclus rond.

9

Focus In alles wat de bibliotheek doet staat het bevorderen van lezen en mediawijsheid in de meest brede zin van het woord centraal. Dat willen wij bieden aan alle inwoners van ons werkgebied. De focus ligt daarbij op de primaire doelgroep: de jeugd tot en met de basisschoolleeftijd.

Belang van leesplezier Om te voorkomen dat kinderen de basisschool met onvoldoende leesvaardigheden verlaten, is het belangrijk dat ze al van jongs af aan veel in contact komen met teksten en boeken. Nog belangrijker is dat zij plezier beleven aan lezen en daardoor ‘automatisch’ gemotiveerd zijn om te lezen. BNWF gaat de komende jaren haar aandacht verleggen van het léveren van collecties naar het wérken met collecties.

Belang van mediawijsheid Het is van belang dat iedereen in staat is oude en nieuwe media te gebruiken en hier als burger kritisch mee om te kunnen gaan. Het is belangrijk dat men zich bewust is van de mogelijkheden, maar ook van de risico’s en van de context van informatie. De openbare bibliotheekbranche is partner van verschillende samenwerkende organisaties op het gebied van mediawijsheid (lees meer op www. mediawijzer.net) om de burgers te ondersteunen bij het verwerven van de bovengenoemde competenties. BNWF gaat zich intensiever dan totnogtoe inzetten op de programmering van een aanbod mediawijsheid voor diverse doelgroepen, waarbij zij gebruik maakt van de expertise van (collega-) instellingen die op dit punt al veel kennis en ervaring opbouwden. Dit werken wij verder uit in de educatieve programmalijn (zie hoofdstuk 6).

10

6. Drie programmalijnen Om de doelstellingen te realiseren hanteren wij drie lijnen van dienstverlening. Dit sluit aan bij het

Programmalijn 1: De fysieke bibliotheek

huidige denken over het bibliotheekwerk en is ook uitgangspunt in het (concept)beleidsplan van het

De fysieke bibliotheek is een openbaar gebouw en

Fries Bibliotheken Netwerk 2013-2016.

voor iedereen toegankelijk. Dat is een belangrijke voorwaarde om kennis en informatie te zoeken, te

De drie programmalijnen zijn:

maken en te delen. Een gebouw is ook nodig om

• de fysieke bibliotheek

ontmoeting mogelijk te maken en diverse vormen

• de educatieve bibliotheek

van dienstverlening te realiseren. Ondanks de

• de digitale bibliotheek

gestage verschuiving van de fysieke bibliotheek naar de educatieve en digitale programmalijn blijven - ook

Deze drie componenten zijn te onderscheiden, maar

op langere termijn – adequate fysieke vestigingen

niet te scheiden. Zij fungeren als communicerende

noodzakelijk als een gebouw met onder andere een

vaten en zijn wederzijds afhankelijk. Wij spreken dan

tastbare collectie en voldoende openingsuren, en als

ook wel van de hybride of geïntegreerde bibliotheek.

huis- en studeerkamer van wijk, dorp of stad.

De VNG onderschrijft deze visie in haar handreiking ‘De Openbare Bibliotheek in het Digitale Tijdperk’

In de afgelopen beleidsperiode is het voornemen

(Zie bijlage 7).

uitgevoerd om in elk van de zeven gemeenten één vestiging te exploiteren met daaromheen Lytse Biebs

De fysieke en educatieve bibliotheek zijn een lokale

als alternatief voor de toenmalige bibliobushaltes

verantwoordelijkheid.

en de nevenvestigingen. Lytse Biebs zijn kleine

De digitale bibliotheek wordt een landelijke

uitleenpunten voor kinderen tot 13 jaar en minder

verantwoordelijkheid, die bij wet wordt geregeld. De

mobiele inwoners van een kern, die ondergebracht

geplande ingangsdatum van deze wet is 1 januari 2015.

zijn in een school, een verzorgingshuis of een buurtcentrum.

Er zal in de toekomst een verschuiving optreden van het gebruik van de fysieke bibliotheek naar de

Dit leidde tot het onderstaande spreidingsoverzicht.

educatieve en de digitale bibliotheek. Onzeker is nog in welk tempo en in welke mate dit zal gebeuren. BNWF wil flexibel op deze verschuivingen inspelen en daarom haar organisatie daar nu al op inrichten. Op basis van deze drie programmalijnen stellen wij een basispakket samen dat aan de landelijke certificeringseisen voldoet (zie hoofdstuk 7). Het basispakket kan aangevuld worden met extra producten en diensten: het pluspakket. Gemeenten kunnen kiezen voor een gezamenlijk pluspakket. Daarnaast is het ook mogelijk om als individuele gemeente een pluspakket samen te stellen (maatwerk).

11

Spreidingsbeleid

Ad a. Afstand tot een bibliotheekvestiging De retailformule geeft ons een goed handvat om een norm te bepalen voor de maximaal te overbruggen afstand tussen de eigen

Verschillende ontwikkelingen zijn aanleiding

woonkern en de bibliotheekvestiging

om het spreidingsbeleid te herzien:

Daar is – mede gezien eerdere sluiting van kleine

• de verschuiving van fysiek naar digitaal/educatief

vestigingen, de ervaringen met de Lytse Biebs en de op

• de plannen voor gemeentelijke herindeling

handen zijnde bezuinigingen – dringend behoefte aan.

• de aangekondigde bezuinigingen De formule gaat uit van 10 autominuten. Dit komt neer op een afstand van 8,5 à 10 kilometer.

De nieuwe criteria voor het spreidingsbeleid a. De afstand tot een bibliotheekvestiging

Uitgaande van deze norm bestrijken de

is zodanig dat er zo min mogelijk

vestigingen Franeker en Sint Annaparochie

belemmeringen voor inwoners zijn om

gezamenlijk het hele werkgebied op het vasteland.

de fysieke bibliotheek te bezoeken.

Daarnaast is er een vrij grote overlap met de bibliotheekvestiging(en) in Leeuwarden (SBMF).

b. Voor de primaire doelgroep (kinderen tot en met de basisschoolleeftijd) die niet in een kern met een

Bij het vaststellen van het basispakket (zie hoofdstuk

bibliotheekvestiging woont, is er BoekStart (0 - 2

7) zijn we uitgegaan van de nieuwe criteria.

jaar), BoekStart in de Kinderopvang (2 - 4 jaar) en

Dat betekent dat voor BNWF de vestigingen in

de dienstverlening aan het basisonderwijs (4 - 12

Dronryp en Stiens niet meer tot het basispakket

jaar). Er is in dit geval dus geen sprake meer van een

behoren. Wanneer deze gemeenten hun fysieke

openbare bibliotheekvoorziening, omdat er geen

bibliotheekvoorziening willen handhaven, dan kan

gebouw meer is dat voor iedereen toegankelijk is.

dat op kostendekkende basis in het pluspakket.

c. Voor overige inwoners die aan de plaatselijke kern

Wij houden bij dit scenario rekening met een

gebonden zijn en geen gebruik kunnen maken van

afname van het aantal betalende leden. De invoering

een bibliotheekvestiging voorzien wij – bij wijze

van de retailformule leidt echter tot een toename

van flankerend beleid – op een andere manier

van het aantal leden waardoor de ledendaling

in de behoefte. Bijvoorbeeld door de bestaande

waarschijnlijk deels gecompenseerd wordt.

dienst Bibliotheek aan Huis of een andere vorm van bezorg/afhaaldienst aan te bieden. Voor

Wij gaan investeren om de vestigingen goed toe te

de uitvoering schakelen wij vrijwilligers in.

rusten op de toenemende aantallen bezoekers en gebruikers. Verder zijn investeringen nodig om - in

d. Bij het bepalen van het werkgebied

treffen die ervoor zorgen dat het bibliotheekwerk

huidige gemeentegrenzen heen naar de

voor de jeugd van 0 tot en met 12 jaar en de

mogelijkheden van regionale spreiding.

minder mobiele volwassenen bereikbaar blijft.

e. Een bevolkingsdichtheid van ten minste 500 inwoners per km² kan (instandhouding van) een vestiging rechtvaardigen, mits het verzorgingsgebied minimaal 5.000 inwoners bedient. Dat is economisch gezien nodig om een fysieke vestiging te kunnen exploiteren.

12

kernen waar geen vestiging is - voorzieningen te

van de vestigingen kijken wij over de

Huisvesting

De huidige huisvestingssituatie (medio november 2012) is als volgt:

Dronryp

De vestiging gaat sluiten in de loop van 2013.

Franeker

Plannen voor herinrichting conform de retailformule op bestaande locatie.

Harlingen

Plannen voor herinrichting conform de retailformule op een nieuwe locatie.

Sint Annaparochie

Plannen voor herinrichting conform de retailformule op bestaande locatie (= multifunctionele accommodatie).

Stiens

De vestiging gaat sluiten in de loop van 2013.

Vlieland

Plannen voor herhuisvesting in een brede school (= multifunctionele accommodatie).

Terschelling

Plannen voor herinrichting conform de retailformule op bestaande locatie (= multifunctionele accommodatie).

Wij stellen ons ten doel te komen

In vier van de zeven gemeenten zijn er naast de vestiging

tot een structurele verlaging van de

een aantal Lytse Biebs (in totaal 19). Uit evaluatie blijkt dat

huisvestingskosten, onder andere door middel van vermindering van het totaal aantal m2.

het gebruik van deze uitleenpunten door volwassenen in

We streven daarnaast naar huisvesting van de

manier te handhaven is. De Lytse Biebs worden daarom

bibliotheek in multifunctionele accommodaties

opgeheven. Vooruitlopend op de implementatie van

vanwege inhoudelijke samenwerking, facilitaire

Bibliotheek op school worden collecties geplaatst op

veel gevallen minimaal is. Dit betekent dat een dergelijke voorziening niet op een economisch verantwoorde

afstemming van taken en functies en efficiency-

de basisscholen in kernen waar een Lytse Bieb/vestiging

voordelen van de exploitatie van één gebouw

was. (zie programmalijn 2: de educatieve bibliotheek).

en ruimtes voor meerdere doeleinden.

Voor hen die door chronische ziekte, handicap, ouderdom of anderszins aan de woonkern gebonden zijn (de zogenaamde ‘niet-mobiele inwoners’) handhaven wij de dienst Bibliotheek aan Huis.

13

Inrichting en rendement collectie Wij besloten in 2012 om in de vestigingen de landelijk ontwikkelde retailformule in te zetten. Dit zal in de komende beleidsperiode zijn beslag krijgen. De retailformule redeneert vanuit de klant. Collectie, presentatie, inrichting en organisatieontwikkeling vormen één geheel. Dit leidt tot een significante stijging van betalende leden, uitleningen en bezoekers. Er zijn verschillende invoeringsvarianten. Het maximale effect bereiken de bibliotheken die volgens het full concept werken: er is een ledenstijging te zien van 10% en een stijging van het aantal uitleningen met 30%. Net als in een moderne boekwinkel is de geretailde bibliotheek een plek waar mensen verrast en verleid worden. De lange rijen met kasten maken plaats voor professionele displays waarop wij de boeken aantrekkelijk presenteren en leefwerelden creëren. Met de invoering van het retailconcept stellen wij ook hogere eisen aan het rendement van de collectie. Door de uitleningen voortdurend te meten kunnen wij hierop sturen. Dit resulteert in een kleinere collectie, die actueel en gangbaar is. Materialen waar lokaal minder vraag naar is, worden geleverd vanuit het FBN. Door de collectie van BNWF te beschouwen als onderdeel van de provinciale netwerkcollectie (en die weer van de landelijke collectie) kan de onderlinge afstemming met behulp van collectieprofielen centraal worden geregeld.

14

Programmalijn 2: De educatieve bibliotheek Kúnnen en wíllen lezen staan aan de basis voor de persoonlijke ontwikkeling en het zelfstandig kunnen functioneren in onze complexe samenleving. Het is de opdracht van scholen om kinderen in technische zin de taal aan te leren. Wij ondersteunen hen daarbij vanuit onze specifieke rol als ‘leesbevorderaar’. Leesplezier, mediawijsheid en leesbevordering

Basisschool 4-12 jaar

van jeugd en jongeren in groeps- en klassikaal

Vrijwel alle basisscholen in ons werkgebied

verband staan bij de educatieve bibliotheek

hebben een dienstverleningsabonnement

centraal. Het beschikbaar stellen van collecties

en nemen producten en diensten af die hun

zijn daarvoor randvoorwaardelijk en rekenen

onderwijsdoelstellingen ondersteunen.

wij tot de fysieke (en digitale) bibliotheek.

Vanuit de hiervoor aangegeven visie op de educatieve programmalijn - leesbevordering en mediawijsheid - zullen wij ons

Primaire doelgroep: jeugd tot en met de basisschoolleeftijd

dienstverleningsaanbod in samenwerking met de scholen stelselmatig evalueren en herinrichten. Als onderdeel van de fysieke bibliotheek zorgen we voor een collectie boeken op scholen, waarbij we

Voorschools 0-4 jaar

prioriteit geven aan scholen in kernen waar een

In alle zeven gemeenten werken wij al met

vestiging of Lytse Bieb verdwijnt. Deze collectie is

gemeenten en consultatiebureaus samen in het

in kwalitatief en kwantitatief opzicht afgestemd

kader van BoekStart. Hiermee worden ouders

op de leerlingen van de betreffende school.

gemotiveerd om hun baby’s al zo vroeg mogelijk boekjes en de bibliotheek te laten ontdekken.

In de educatieve lijn zetten we in deze beleidsperiode in op de implementatie van - onderdelen van -

In deze beleidsperiode richten wij ons op de

Bibliotheek op School (BOS). De Bibliotheek op

vervolgstap: BoekStart in de kinderopvang (zie

school is een gezamenlijke strategische aanpak van

bijlage 5). Dit behelst onder andere een collectie op

de bibliotheken, primair onderwijs en overheid.

de kinderopvang, scholing voor de leidsters, (voor-)

Kiezen voor de Bibliotheek op school betekent

leesplannen voor dagverblijf en thuis, resultaatmeting

dat wij in ons netwerk op verschillende niveaus

en activiteiten voor kinderen en ouders.

gaan werken aan een structurele aanpak om het plezier in lezen te vergroten. Daardoor verbeteren

In 2012 starten we met een pilotproject. Na evaluatie

de taal-, lees- en informatievaardigheden. En

van dit project stellen wij in overleg met de betrokken

deze aanpak maakt resultaten meetbaar!

organisaties vast of en hoe wij dit inbedden in de

In 2012 zijn we gestart we met een pilotproject.

bestaande organisatie, inclusief de financiële dekking.

Na evaluatie van dit project stellen wij in overleg met de betrokken organisaties vast hoe wij dit inbedden in de bestaande organisatie, inclusief de financiële dekking.

15

Voortgezet onderwijs

Permanente educatie: basispakket

Biebsearch integreert de zoekmachine van de

Om zelfstandig te kunnen functioneren in onze

bibliotheken in de elektronische leeromgeving (ELO)

samenleving is voortdurende scholing noodzakelijk.

van de school, evenals digitale bibliotheekdiensten en

Leesbevordering en mediawijsheid zijn taken die

onderwijscontent. Daarnaast kan de bibliotheek een

hier rechtstreeks aan ontleend zijn. De bibliotheek

bijdrage leveren op het gebied van mediawijsheid.

stimuleert scholing en ontplooiing ook door het (laten) organiseren van lezingen, workshops, presentaties,

De levering van media rekenen wij tot de fysieke en/

cursussen in de vestigingen. Gunstig neveneffect is

of digitale bibliotheek. Alle leerlingen en docenten

dat de attractiviteit van de vestigingen vergroot wordt

ontvangen een bibliotheekpas. Lees meer in bijlage 9.

en daarmee ook de zichtbaarheid van de bibliotheek.

Gegeven onze focus op de jeugd tot en met 12 jaar, zit Biebsearch niet in het basispakket.

Laaggeletterdheid en leesbeperkingen

Wij bieden deze dienstverlening daarom

In Nederland zijn ongeveer 1,5 miljoen mensen

kostendekkend aan, hetzij voor rekening van de

laaggeletterd. Deze mensen hebben grote moeite met

betreffende scholen voor Voortgezet Onderwijs,

lezen en schrijven waardoor zij in het dagelijks leven

hetzij voor rekening van de gemeenten indien

of op het werk minder goed kunnen functioneren.

zij Biebsearch in het collectieve pluspakket op

Wij beschouwen het als onze specifieke taak

wensen te nemen. Een combinatie van deze twee

en verantwoordelijkheid om een actieve

financieringsopties is uiteraard ook mogelijk.

ondersteunende rol te spelen op het gebied van scholing van laaggeletterden en mensen met leesbeperkingen (denk bijvoorbeeld aan dyslectici). Voor kinderen in de basisschoolleeftijd zijn in alle vestigingen Makkelijk Lezen Pleinen ingericht.

Onze dienstverlening op het gebied van Aangepast Lezen is op dit moment nog vrij beperkt. Wij gaan extra inspanningen plegen om deze dienstverlening op een hoger plan te brengen. Daarom nemen wij een taakstellend budget in de begroting op, zodat wij voor deze dienstverlening ook een bepaald minimum basisniveau kunnen garanderen. Wij maken gebruik van wat landelijk en provinciaal aan middelen voorhanden is en leggen contacten met organisaties in ons werkgebied - zoals taalaanbieders - die actief zijn voor deze doelgroepen.

16

Mediawijsheid

Volksuniversiteiten verzorgen cursussen op het

Mediawijsheid is alle kennis en vaardigheden

gebied van talen, creativiteit, kunst & cultuur,

en de mentaliteit die mensen nodig hebben

sociale en communicatieve vaardigheden,

om bewust, kritisch en actief mee te doen in de

mens & maatschappij, eten & drinken en vele

wereld van vandaag en morgen, waarin media

computercursussen. De cursussen zijn laagdrempelig,

een bepalende hoofdrol spelen (zie hoofdstuk 5).

toegankelijk, leerzaam, veelzijdig en betaalbaar.

Experimenten van bibliotheken laten zien

Vanuit SBMF is de Volksuniversiteit Friesland

dat er op dit terrein veel kansen liggen.

nieuw leven ingeblazen. BNWF is bereid om lokale

Dat gebeurt in samenwerking met de

cursussen in haar werkgebied te faciliteren.

landelijke netwerken voor mediawijsheid en

Wij stellen vergader- en cursusruimtes met de

onderwijs. Te denken valt aan workshops voor

daarbij behorende voorzieningen beschikbaar.

individuen of groepen in de bibliotheek.  

Permanente educatie: pluspakket Biebwerkt.nl is een initiatief van de SBMF om Gaat het voorgaande over een basispakket

bezoekers van de bibliotheek op een vrijblijvende

op educatief gebied, in het onderstaande

en gemakkelijke manier te informeren en in

een paar voorbeelden van diensten die

aanraking te brengen met allerlei mogelijkheden

wij tot het pluspakket rekenen:

rondom werk, studie en persoonlijke ontwikkeling. Omdat er steeds meer Werkpleinen van het UWV verdwijnen - onder andere in Franeker - is dit een

Spraak- en taalontwikkeling

kans voor de bibliotheek om zich te profileren

De bibliotheek biedt ondersteuning bij de bestrijding

en meerwaarde te bieden op dit terrein.

van taalachterstanden. In samenwerking met andere organisaties kan een maatwerktraject uitgezet worden voor een structurele aanpak. Op landelijk niveau is een samenwerking aangegaan met ETV.nl die multimediale oefenen instructieprogramma's voor laagopgeleiden en laaggeletterden realiseert. Daarmee kan de doelgroep zelfstandig of begeleid oefenen met basisvaardigheden zoals taal, rekenen en digitale vaardigheden. De materialen stimuleren en activeren de gebruikers om vaardigheden te verbeteren waardoor leerambities en zelfvertrouwen vergroten. Een voorbeeld is Oefenen.nl. Op de oefenportal oefenen mensen op een informele manier met taal, rekenen, internetten en omgaan met geld. Tegelijkertijd leren de deelnemers over thema’s als bijvoorbeeld werk, gezondheid en opvoeding.

17

Programmalijn 3: De digitale bibliotheek

Landelijk

taakverdeling op het gebied van de digitale bibliotheek. De bekostiging daarvan vindt plaats door uitname uit het gemeentefonds. De overige P’s van de marketingmix

Bibliotheken hebben gekozen voor het ontwikkelen

(product, prijs, plaats, promotie, personeel,

van één landelijke digitale infrastructuur, één

presentatie) zijn vooral een zaak van de

landelijk platform met nationale catalogus, één

lokale bibliotheken, al dan niet ondersteund

datawarehouse en één app-store voor websites als

door de provinciale serviceorganisaties.

pijlers voor de openbare bibliotheek in het digitale domein. Bibliotheken volgen algemene ICT-

In 2013 vindt aansluiting plaats op de door de

ontwikkelingen en gaan hun diensten aanbieden

Stichting Bibliotheek.nl (BNL) ontwikkelde landelijke

via algemene platforms op het internet.

digitale infrastructuur. De aansluiting is mede mogelijk gemaakt met landelijke innovatiegelden.

Met de landelijke ontsluiting van de collecties

Het gaat in eerste instantie om drie producten

willen bibliotheken overal en altijd dezelfde

waarbij de BSF de rol van provinciaal service

kwaliteit bieden. Goede verkrijgbaarheid en

manager vervult zowel bij de uitrol als bij de

gebruikersvoorwaarden worden essentieel

reguliere bedrijfsvoering. De drie producten

voor succes. Abonnementsvormen die

zijn: een website-infrastructuur, de Nationale

aansluiten bij gedifferentieerd gebruik van

Bibliotheek Catalogus en het datawarehouse.

de collecties, leiden tot meer maatwerk in

Daarnaast is men bezig met meer inhoudelijke

dienstverlening en tot andere verdienmodellen.

producten zoals een widgetstore en Bibliotheek Apps. Bibliotheken kunnen de landelijke digitale

18

De verantwoordelijkheid voor de digitale

producten aanvullen met provinciale initiatieven.

bibliotheek wordt dus op landelijk niveau

Een voorlopig overzicht van de landelijke digitale

belegd. Dit leidt onder andere tot een efficiëntere

producten is opgenomen in bijlage 10.

Provinciaal

BNWF

Het FBN geeft de komende beleidsperiode prioriteit

Wij streven naar een meer zichtbare en actieve

aan de landelijke uitrol van de digitale bibliotheek,

digitale bibliotheek, waarbij de digitale en de fysieke

zowel op het inhoudelijke vlak als op het gebied

bibliotheek één geheel moeten blijven. Uitdaging

van de infrastructuur. Wij nemen actief deel aan

is dichter bij de gebruikers te komen (onder andere

het provinciaal overleg over digitale onderwerpen.

door thuisgebruik van bibliotheekdiensten en producten mogelijk te maken en te promoten)

Wij kunnen de landelijke digitale producten

en gebruikers dichter bij de bibliotheek te laten

aanvullen met provinciale initiatieven, zoals Social

komen door hen de mogelijkheid te bieden ‘content’

mediacaster, App streaming Music, Digitale etalages.

te leveren, bijvoorbeeld in de vorm van recensies

Een uitgebreidere beschrijving staat in bijlage 11.

en leesadviezen en ‘digitale leeskringen’.

Deze provinciale toevoegingen vloeien ofwel voort

Voor de promotie van digitale producten zijn

uit de provinciale opdracht aan BSF en worden dan

mediawijze medewerkers nodig. Er wordt tijd

ook uit provinciale subsidies bekostigd, ofwel zijn

en geld geïnvesteerd om ervoor te zorgen dat de

eigen initiatieven waarvan het bedrijfsplan duidelijk

medewerkers mediawijzer worden en blijven.

moet maken hoe het ‘verdienmodel’ er uitziet. Wij beschouwen deze componenten vooralsnog als

Interactie met de klant verloopt steeds meer

behorend tot het pluspakket dat daarom aanvullend

via social media. Welke social media wij gaan

bekostigd moet worden, dan wel (minimaal)

hanteren hangt af van de ontwikkelingen. Daarvoor

kostendekkend aangeboden dient te worden.

worden de trends nauwlettend gevolgd. Daaruit blijkt dat op dit moment Facebook en Twitter het meest populair zijn. Dat is de reden voor BNWF om zich – liefst in samenwerking met het FBN - op deze social media te concentreren. Uit onderzoek ('Social media in Nederland 2012') blijkt namelijk dat er in Nederland 7,3 miljoen gebruikers op Facebook zijn, waarvan 4,3 miljoen dagelijks. Verder maken 3,2 miljoen gebruikers gebruik van Twitter, waarvan 1,5 miljoen dagelijks. 19

7. Basispakket en pluspakket Uitgangspunt bij het vaststellen van het

Het basispakket

minimum basispakket is dat de gemeenten dit financieren door zich te conformeren aan het

De fysieke bibliotheek

instapniveau. Het instapniveau is gebaseerd

We gaan uitvoering geven aan het geactualiseerde

op een bedrag per hoofd van de bevolking dat

spreidingsplan. Dit deel van het basispakket zal

in het bibliotheekcharter (OCW/IPO/VNG) is

gefaseerd ingevoerd worden in de looptijd van dit

overeengekomen excl. huisvestingskosten.

beleidsplan met als uiteindelijke resultaat:

In 2012 is dat € 13,95 per inwoner.

1. Een volwaardige vestiging voor alle inwoners op het vasteland binnen een straal van 8,5 à 10 km, waarbij

Indien het huidige en toekomstige beschikbare

de vestiging Harlingen gehandhaafd blijft. Op de

budget hoger is dan dat instapniveau,

eilanden Terschelling en Vlieland blijft het maatwerk.

dan wordt dit niveau ‘opgeplust’. De gemeenten kunnen verder gezamenlijk

2. Voorzieningen voor de jeugd tot en met 12 jaar in de kernen zonder vestiging waar aangesloten kan

besluiten extra diensten van de bibliotheek af te

worden bij kinderopvang en/of een basisschool

nemen. Dat kan ‘meer van hetzelfde’ zijn, maar

3. Voorzieningen voor minder mobiele volwassenen

het kunnen natuurlijk ook nieuwe diensten zijn voor nieuwe doelgroepen. Ook kan een

Ad 1

individuele gemeente - die ruimer subsidieert

Een volwaardige vestiging voldoet aan de landelijke

dan het (opgepluste) instapniveau - besluiten tot

certificeringseisen en is ten minste 15 uur per week open

het afnemen van extra producten of diensten.

met vraagbemiddeling. De collectie is afgestemd op een

Op deze manier ontstaat de volgende indeling:

uitleenfrequentie van 6 en omvat derhalve ongeveer 114.000 banden. De dagbladen- en tijdschriftencollectie

• Basispakket, bekostigd uit instapniveau + werkelijke huisvestingskosten

blijft op het huidige niveau. De inrichting is gestoeld op het retailconcept. Er worden activiteiten aangeboden n.a.v. landelijke promotiecampagnes, zoals Kinderboekenweek,

• Opgeplust basispakket, bekostigd uit de financiële ruimte tussen het instapniveau en

Nederland Leest, Gedichtendag, Maand van het Spannende boek en de Nationale Voorleesdagen.

het in het vooruitzicht gestelde subsidieniveau Ad 2 • Collectief pluspakket, bestaande uit

Wij zoeken aansluiting bij bestaande plaatsen voor

extra diensten die de gemeenten

kinderopvang en bij basisscholen. Bij de uitrol geven

gezamenlijk van BNWF afnemen tegen

wij prioriteit aan kernen waar een vestiging of Lytse

een kostendekkende bijdrage

Bieb verdwijnt. Wij zorgen voor een collectie die in kwalitatief en kwantitatief opzicht afgestemd is op

• Individueel pluspakket, bestaande uit extra diensten die een individuele

de betreffende locatie. Wij onderhouden de collectie en wisselen deze ten minste eenmaal per jaar.

gemeente met BNWF afspreekt tegen een kostendekkende bijdrage

Ad 3 Dit betreft de Bibliotheek aan Huis. Een vrijwilliger

20

Eenmaal per jaar overleggen wij met de

gaat na welke lees-, luister- en/of kijkvoorkeuren de

gemeenten over de gewenste extra’s

klant heeft en brengt in de afgesproken frequentie de

uit het pluspakket.

bibliotheekmedia aan huis en haalt deze ook weer op.

De educatieve bibliotheek

Het pluspakket

Het basispakket voor deze programmalijn omvat: • BoekStart voor baby’s en hun ouders/verzorgers

Naast het basispakket zijn er producten en diensten

• BoekStart in de kinderopvang. Dit wordt in

waar de gemeenten gezamenlijk of afzonderlijk van

de looptijd van dit beleidsplan uitgerold over

elkaar een keuze uit kunnen maken. Hiervoor worden

alle peuterspeelzalen en kinderdagverblijven

de bijbehorende kosten in rekening gebracht voor zover

• Scholen met een dienstverleningsabonnement

zij het beschikbaar gestelde budget te boven gaan.

ontvangen één gratis ‘product’ per groep per schooljaar op het gebied van

Hieronder een aantal voorbeelden van producten en

leesbevordering of mediawijsheid, zoals

diensten die in de nieuwe opzet tot het pluspakket

omschreven in de Basisschoolgids

behoren:

• Aanbod voor laaggeletterden • Aanbod mediawijsheid voor volwassenen

De fysieke bibliotheek • Een vestiging of servicepunt(en) als uitbreiding van

De digitale bibliotheek

het geactualiseerde spreidingsplan

Het basispakket van de digitale programmalijn

• Extra openingsuren

omvat alle producten en diensten die landelijk

• Plaats bieden aan lokale documentatiecentra of

of provinciaal zijn gemaakt of ingekocht. Iedereen kan daar in de bibliotheek gebruik van maken. Binnenkort wordt het voor leden van de bibliotheek mogelijk om deze digitale producten en diensten, zoals e-books, ook buiten de muren van de bibliotheek te benaderen. Daarnaast beschikken wij over een website die afgestemd is op de wensen van onze gebruikers en communiceren wij via social media over

historische verenigingen • Het plaatsen van wisselcollecties in verpleeg- en verzorgingshuizen • Het organiseren van koffieochtenden in de vestigingen voor minder mobiele volwassenen. Deze groep kan door vrijwilligers vervoerd worden • Lokale bijeenkomsten in de Friese taal of de streektaal • Informatieloketten op het gebied van gezondheid,

onze producten en diensten om deze te

werk en inkomen, WMO, Centra voor Jeugd en Gezin,

promoten en om interactie mogelijk te maken.

enz.

De educatieve bibliotheek • Extra diensten of producten voor het basisonderwijs • Inrichten van schoolmediatheken op de basisscholen volgens de Bibliotheek op school-formule • Biebsearch (voortgezet onderwijs) • Organiseren van lezingen, workshops, presentaties en cursussen in de vestigingen • Biebwerkt.nl

De digitale bibliotheek • Aansluiting op de landelijke database van de G!DS, een instrument om bijvoorbeeld een Gemeentegids of een Sociale Kaart van de gemeente te maken • Provinciale initiatieven, zoals Social mediacaster, App streaming Music, Digitale etalages • Informatieloketten op het gebied van gezondheid, werk en inkomen, WMO, Centra voor Jeugd en Gezin.

21

8. Randvoorwaarden Om de in de vorige paragrafen beschreven programmalijnen te realiseren moet een aantal (algemene) randvoorwaarden worden vervuld.

Medewerkers

Opdrachtgevers

Door de maatschappelijke veranderingen, zoals digitalisering en veranderende behoeften van klanten, worden andere eisen gesteld aan

Aandeelhouderschap

het bibliotheekwerk. Ook de invoering van de

Uit de bijeenkomsten met de portefeuillehouders

retailformule vraagt om verandering van gedrag.

blijkt dat zij achter het idee staan van een ‘gezamenlijk

Medewerkers hebben daarvoor andere competenties

aandeelhouderschap’. Dat betekent dat wij afscheid

nodig. Het Sectorinstituut Openbare Bibliotheken

nemen van het huidige financieringsmodel, waarbij

(SIOB) werkt aan een nieuw functiegebouw

de gemeenten alleen verantwoordelijk zijn voor

met uniforme functieprofielen. BNWF zal zich

de eigen bibliotheekvestiging(en) en het volgens

daaraan conformeren. Ook conformeert BNWF

een bepaalde verdeelsleutel meebetalen aan de

zich aan de landelijke richtlijnen met betrekking

gezamenlijke backoffice.

tot de inzet van vrijwilligers (zie bijlage 12).

Door middel van dit aandeelhouderschap kunnen

Om zicht te krijgen op de organisatiecultuur is

zij namelijk gezamenlijk inhoud en betekenis

de huidige organisatiecultuur in kaart gebracht.

geven aan hun gedeelde verantwoordelijkheid voor

Deze blijkt vooral beheersmatig te zijn.

de bibliotheekvoorziening. Dit betekent dat voor elke burger dezelfde functies onder dezelfde condities beschikbaar zijn. Door deze benadering te kiezen kan ook het spreidingsbeleid gemeenteoverstijgend gestalte krijgen en wordt het basispakket gezamenlijk bekostigd. Idealiter draagt elke gemeente naar rato van het aantal inwoners bij aan deze voorziening. Dat bleek op dit moment niet haalbaar. Gemeenten met een vestiging dragen elk hun eigen huisvestingskosten.

Samenwerkingsverband Met de gemeenten wordt uiterlijk in het eerste kwartaal van 2013 overeenstemming bereikt over de wijze waarop uitvoering gegeven wordt aan de beleidsvoornemens. Dit betreft onder andere: • het vaststellen van het basispakket

•

= analytisch = beheersmatig = daadkrachtig = creatief

• •

•

• de uitvoering van het spreidingsbeleid • hantering van het instapniveau voor het geformuleerde basispakket

Een verschuiving in de organisatiecultuur naar meer

• de wijze van samenwerken

zakelijkheid, creativiteit en daadkracht zal BNWF

• eenduidige resultaatgerichte

helpen om meer extern gericht te opereren en zich

uitvoeringsovereenkomsten

meer op het exploreren van nieuwe mogelijkheden

• hantering van een eenduidige indexeringssystematiek • afspraken over het pluspakket 22

te richten (cultureel ondernemerschap).

Competenties

Scholing

De vier algemene competenties uit de

Speerpunten in het opleidingsbeleid zijn retail,

vorige beleidsperiode blijven gelden voor

relatiebeheer, cultureel ondernemerschap,

alle medewerkers en alle functies:

mediawijsheid en digitale toepassingsmogelijkheden. Leidinggevenden worden geschoold op sturen op

Samenwerken: De bereidheid en het

verandering (in verband met de invoering van retail

vermogen om samen te werken met anderen

en van zelfredzame teams), op coaching, en op het

aan een gemeenschappelijk doel. Anderen

hanteren van het competentiemanagementsysteem.

betrekken, luisteren naar anderen, denken en handelen vanuit het teambelang.

Alle medewerkers (inclusief managementteam en staf) beschikken over digitale basisvaardigheden

Lerend vermogen: Het vermogen om te

en een aantal medewerkers over specifieke

leren van ervaringen en het geleerde toe te

vaardigheden t.a.v. het gebruik van social media.

passen in nieuwe situaties. Het vermogen om (nieuwe) informatie doelgericht toe te passen

Het HRM-beleid wordt opnieuw geformuleerd en

en te leren uit interactie met anderen.

vastgesteld, vooral in verband met de behoefte aan instroom van ‘digital natives’.

Ondernemerschap: Het ondernemend zijn; het hebben van een extern gerichte blik en daarnaar

Het SIOB streeft er naar te komen tot een vernieuwde

handelen. Beschikken over de (verkoop)vaardigheden

infrastructuur rond opleidingen, die functioneert

om (nieuwe) producten en diensten onder de

als basis en bestaat uit actuele opleidingsmodules.

aandacht van nieuwe en bestaande doelgroepen

In de toekomst kan deze basis verrijkt worden met

te brengen en deze zodanig van het nut ervan te

nieuwe en actuele modules die aansluiten op de

overtuigen dat zij hiervan gebruik gaan maken.

ontwikkelingen in de bibliotheeksector.

Klantgerichtheid: Herkennen van de wensen, behoeften en belangen van zowel interne als externe klanten en hiernaar handelen. Zich inleven in klantsituaties, denken in klantoplossingen en deze omzetten in activiteiten en handelingen. Hieraan verbinden wij in ieder geval de competenties die ontleend zijn aan de gewenste cultuurverandering (zakelijkheid, creativiteit en daadkracht).

23

Van A naar B

Absoluut minimum zijn de openingstijden

Een organisatieverandering gaat niet van de ene

volgens de landelijke certificeringnormen. Om

dag op de andere. Er zijn ingrijpende veranderingen

een goede balans tussen toegankelijkheid,

noodzakelijk. Een intensief traject zal leren welke

service, werkdruk en openingstijden te

medewerkers binnen de vernieuwde organisatie

realiseren wordt voor de vestigingen (waar

passen. De vastgestelde competenties zijn leidend

mogelijk) eenmansbezetting, personeelsvrije

voor het beoordelen van de geschiktheid van

openingstijden en/of cameratoezicht toegepast.

medewerkers. Indien iemand (nog) niet aan deze

Waar sprake is van eenmensbezetting

competenties voldoet volgt een scholingstraject.

worden de randvoorwaarden met betrekking

Wij sturen gericht op de vereiste competenties

tot veiligheid benoemd en toegepast.

conform nieuwe functieprofielen. Dit gebeurt aan de hand van een competentiemanagementsysteem. De verschuiving van de bibliotheek naar retail

Maatschappij

(fysiek) en de verschuiving van fysiek naar digitaal/ educatief is geen vrijblijvende zaak. Daar zijn medewerkers voor nodig die willen én kunnen.

Door het uitrusten van alle vestigingen met

Wij hanteren de volgende strategie:

internetcomputers en Wifi spelen wij in op het Nieuwe Werken. In de vestigingen zijn (werk-)plekken

Wel willen en wel kunnen  inzetten

voor bijvoorbeeld de groeiende groep ZZP-ers.

Niet willen en wel kunnen  overtuigen

Binnen onze organisatie is altijd aandacht

Niet willen en niet kunnen

geweest voor duurzaamheid. In de komende

Wel willen en niet kunnen  scholen

 afscheid nemen

beleidsperiode worden richtlijnen opgesteld die hier nadere invulling aan geven. We denken dan

Organisatie

aan zaken als het invoeren van energiebesparende maatregelen, (nog) minder printen en de verlichting uit als er niemand op kantoor is.

De verschuiving en vernieuwing van taken roept ook de vraag op of de huidige organisatiestructuur nog wel passend is. Waarschijnlijk moet de organisatieen overlegstructuur op een andere leest geschoeid worden. De reorganisatie die hiervan het gevolg is zal in 2013 zijn beslag moeten krijgen. Daarbij maken we gebruik van het model Sociaal Plan zoals dat in de CAO Openbare Bibliotheken is opgenomen. De ombouw van de organisatie brengt eenmalige frictiekosten met zich mee, die apart zullen worden begroot. Om de doelstellingen te kunnen realiseren zijn toegankelijkheid en bereikbaarheid van de vestigingen van groot belang. Sinds de vestigingen van selfserviceapparatuur zijn voorzien waardoor zelfbedieningsuren mogelijk zijn, is de mogelijkheid ontstaan om de openingsuren uit te breiden zonder een evenredige uitbreiding van de personeelsformatie. Bij zelfbedieningsuren is er alleen toezicht. Er is tijdens die uren geen klant- en leenservice en er worden geen inlichtingen en adviezen gegeven.

24

9. Financieel perspectief

Wij worden in de komende beleidsperiode

Verwacht wordt dat de productbegroting

geconfronteerd met bezuinigingen en met

die in 2012 nog met de BSF ontwikkeld wordt

kostenstijgingen die - volgens de berekeningen

(BNWF is pilot) meer inzicht biedt in de kosten

op dit moment - ongeveer € 250.000 belopen

en baten van de diverse productgroepen

(circa 15% van het budget in 2011). Voor het

(integrale kostprijsberekening).

begrotingsjaar 2012 is een begroting ingediend

Dat helpt bij het verder ontwikkelen van het

die met een tekort van € 60.000 sluit. Hoog

cultureel ondernemerschap dat gericht is op

tijd om de tering naar de nering te zetten.

het verhogen van de eigen inkomsten.

De taak waar wij voor staan is om de komende

De verwachting is dat de invoering van het

jaren een financieel gezonde organisatie

retailconcept leidt tot meer (betalende)

te blijven met een structureel sluitende

gebruikers, die ook meer lenen. Wij spannen ons

exploitatiebegroting. Voor zover er eenmalige

in om bestaande gebruikers aan ons te binden

kosten uit de ombouw van de organisatie

en nieuwe gebruikers te werven, waardoor

naar een nieuwe toekomstvaste organisatie

de eigen inkomsten zullen toenemen.

voortvloeien – de zogenaamde frictiekosten –

Ook nemen wij de dienstverlening aan

zullen die ook met eenmalige middelen gedekt

‘institutionele gebruikers’ – in het bijzonder

moeten worden, hetzij door aanwending van

het onderwijs – onder de loep. Wij passen de

(vrijvallende) reserves en voorzieningen, hetzij

leveringsvoorwaarden en prijzen met ingang van

door gemeentelijke bijdragen, hetzij door een

het schooljaar 2013 – 2014 aan, waarbij een zo

combinatie van beide financieringsbronnen.

groot mogelijk bereik in combinatie met zo hoog mogelijke inkomsten voorop staat (‘win/win’).

Uiteraard is het op orde hebben van de

Wij geven hierbij de voorkeur aan het

financiën niet het hoogste doel van de

harmoniseren van de tarieven en voorwaarden

organisatie, maar wel een basisvoorwaarde.

op provinciaal niveau (die voorkeur geldt

Dat hoogste doel is het verwezenlijken van onze

overigens ook voor individuele gebruikers).

missie en visie en het aantoonbaar maken van de maatschappelijke waarde die de bibliotheek heeft.

Onze strategie is gericht op het maximaliseren van

Vooral de subsidies verschaffen de middelen om

de efficiency om zodoende de inhoud en kwaliteit van

haar functies en taken in en voor de samenleving

de dienstverlening op een zo hoog mogelijk niveau te

te realiseren. Er is uiteraard wel een sterke

houden of te brengen:’méér voor minder!’ is het motto.

relatie tussen budget en prestatie: naarmate

Dit betekent het verlagen van de kosten. De

de bibliotheek minder te besteden heeft kan zij

aandacht richt zich daarbij in de eerste plaats

ook minder doelen en resultaten realiseren.

op de fysieke bibliotheek (1e programmalijn).

25

Denk hierbij aan maatregelen in de sfeer van: • Procesoptimalisatie en standaardisering, gebruik

• Spreiding van fysieke vestigingen baseren op rationele criteria, waardoor met minder en

maken van landelijk en provinciaal ontwikkelde

betere vestigingen volstaan kan worden. Deze

concepten (voorbeelden: retailformule, digitale

hebben voldoende aantrekkingskracht om

bibliotheek, Bibliotheek op school, BoekStart).

ook mensen die verder weg wonen aan zich te

Hieronder valt ook het sterker een beroep doen

binden.

op de zelfredzaamheid van bibliotheekbezoekers - denk aan zelfbedieningsuren en aan een

De volgorde van maatregelen om kosten

eenpersoonsbezetting - en aan zaken als de

te besparen, die logischerwijs voortvloeit

‘cashless library’ en cameratoezicht. Door het

uit bovenstaande benadering, is:

stellen van rendementseisen aan de collectie (retail)

• Huisvesting fysieke bibliotheken (spreidingsplan/

kan volstaan worden met kleinere collecties, die optimaal aan de klantvraag voldoen.

minder m2 / multifunctionele accommodatie). • Fysieke collectie kleiner als gevolg van hogere rendementseisen en provinciebrede

• Schaalvergroting, zoals fusie met een andere bibliotheekorganisatie en outsourcing van specifieke functies, taken en werkzaamheden aan de serviceorganisatie (voorbeelden: staffuncties, facilitaire ondersteuning, centralisatie van de

gunste van digitale bibliotheek. • Overige kosten (maken slechts 15% deel uit van totale kosten). • Personeel: zoals aangegeven vallen ook

bibliotheekinhoudelijke ondersteuning als vervolg

personele kostenbesparingen in de fysieke

op de succesvol gebleken aanpak van de centrale

bibliotheek en in de overheadsfeer te bereiken.

collectievorming op provinciaal niveau).

26

afstemming van lokale collecties ten

Meerjarenbegroting JAARREKENING 2011

BEGROTING 2012 %

%

BEGROTING 2013 %

BEGROTING 2014

BEGROTING 2015 %

BATEN Subsidies Opbrengsten Specifieke dienstverlening Diverse baten Projectbaten

1.813.182 346.047 602.090 15.180 106.052

62,9

TOTALE BATEN

2.882.551

64,0

3,7

1.786.080 344.740 557.000 14.310 87.990

100,0

2.790.120

1,3

3,1

47.160 522.880 427.160 1.208.800 25.940 3.800 98.150 406.740 20.780 750 87.990

100,0

2.850.150

12,0 20,9 0,5

62,9

3,2

1.684.770 345.140 557.500 14.310 75.720

100,0

2.677.440

1,7

3,1

50.030 522.680 352.480 947.810 51.420 100 62.310 367.410 21.080 1.380 75.720

100,0

2.452.420

12,4 20,0 0,5

60,4

2,8

1.546.950 352.030 587.210 14.650 61.880

100,0

2.562.720

2,0

3,1

51.040 551.680 370.630 962.450 72.870 100 63.550 390.530 21.490 1.410 61.880

100,0

2.547.630

12,9 20,8 0,5

59,6

2,4

1.540.433 359.080 609.280 14.940 61.880

100,0

2.585.613

100,0

2,0

2,4

52.060 573.040 378.520 977.290 98.820 100 64.800 413.400 21.900 1.440 61.880

100,0

2.643.250

13,7 22,9 0,6

13,9 23,6 0,6 2,4

LASTEN Bestuur en organisatie Doorberekende overhead Huisvesting Personeel Administratie Transport Automatisering Collectie & media Specifieke kosten Diverse kosten Projectkosten

35.287 564.462 418.658 1.160.730 32.186 2.378 83.822 377.937 25.142 14.182 86.565

TOTALE LASTEN

2.801.349

RESULTAAT VOOR BESTEMMING

Aantal inwoners BNWF-werkgebied per 31-12-11 77.550 subsidie per inwoner incl. hv-kosten subsidie per inwoner excl. hv-kosten

20,1 14,9 41,4 1,1 0,1 3,0 13,5 0,9 0,5

81.202

€ 23,38 € 17,98

Toelichting meerjarenbegroting BNWF

18,3 15,0 42,4 0,9 0,1 3,4 14,3 0,7 0,0

- 60.030

225.020

€ 23,03 € 17,52

€ 21,72 € 17,18

21,3 14,4 38,6 2,1 0,0 2,5 15,0 0,9 0,1

21,7 14,5 37,8 2,9 0,0 2,5 15,3 0,8 0,1

15.090

€ 19,95 € 15,17

2,0 21,7 14,3 37,0 3,7 0,0 2,5 15,6 0,8 0,1 2,3 100,0

- 57.637

€ 19,86 € 14,98

Deze raming is ook het referentiekader om inzichtelijk te maken

Deze raming heeft een ‘fictief’ karakter: leidend

welke extra kosten er zijn om van de werkelijke situatie naar

was de vraag hoe de begroting er uit zou

de gewenste situatie te komen: de frictiekosten. Zo is een groot

kunnen zien als dit beleidsplan al per 1-1-2013

deel van de kostenbesparingen pas te realiseren als vestigingen

geëffectueerd zou zijn.

daadwerkelijk gesloten zijn en het dienstverleningsniveau naar de minimum-certificeringsnorm is teruggebracht (bijvoorbeeld

De raming toont aan dat het beleidsplan op

15 openingsuren in plaats van de huidige 30).

regioniveau aan de gestelde eisen kan voldoen en dus financieel grotendeels haalbaar is.

Belangrijker dan éénmalige mee- en tegenvallers is uiteraard

Er zijn momenteel echter nog aanmerkelijke

de structurele doorwerking van het ingezette beleid op de

verschillen op gemeenteniveau.

exploitatie.

27

10. Bijlagen 1. Het INK-model De missie en visie zijn vertaald naar

Samenwerking, Bouwen op vertrouwen en Continu

succesbepalende factoren en die zijn op hun

verbeteren. De kern van de INK-filosofie wordt

beurt weer vertaald naar doelstellingen. Daarbij

gevormd door het werken aan de samenhang en groei

is uitgegaan van de aandachtsgebieden van

op de negen aandachtsgebieden van het model en

het INK-managementmodel (zie afbeelding).

het bouwen aan de vijf fundamentele kenmerken die organisaties succesvol kunnen maken.

De filosofie van het INK-managementmodel is gebaseerd op vijf fundamentele kenmerken:

Aan alle doelen zijn acties verbonden: In de uitklapbare

Inspirerend leiderschap, Resultaatgerichtheid,

kaft is de uitwerking van BNWF opgenomen.

Management van medewerkers

Leiderschap

Medewerkers

Strategie en beleid

Management van processen

Management van middelen

Bestuur en financiers

Maatschappij

ORGANISATIE

Verbeteren en vernieuwen

28

Klanten en leveranciers

RESULTAAT

2. Hoofddoelstellingen uit het beleidsplan 2009-2012 Eind 2009 is het Beleidsplan 2009-2012 van BNWF vastgesteld door het managementteam en de Raad van Toezicht. Hierin zijn ook de beleidsdoelstellingen vastgelegd.

Doelstellingen 31 december 2012

Uitgangspositie 1 januari 2009

Tussenstand 31 december 2011

Het percentage leden is gestegen naar 30%

27,3%

27,7%

Het percentage jeugdleden van 0 tot en met 4 is gestegen naar 30%

21%

23%

Het percentage jeugdleden van 5 tot en met 12 jaar is gestegen naar 85%

72%

72%

De waardering van onze diensten door de klanten is gestegen naar 8

7,9

Het eerstvolgende provinciaal uitgevoerde KTO zal in 2013 plaatsvinden.

Het aantal bezoekers in de fysieke vestigingen is gestegen met 5%

nulmeting

+ 1,7%

29

3. Resultaten beleidsperiode 2009-2012 Hieronder de belangrijkste resultaten van de afgelopen beleidsperiode.

30

Invoeren van Zelfbedieningsuren in Franeker

De doelen zijn ruimschoots gehaald met gemiddeld 70 bezoekers per dagdeel. De pilot werd gemiddeld met een 9,1 gewaardeerd.

Verruiming van de openingstijden in de vestigingen

De doelstelling is bereikt. Het aantal openingsuren is gestegen tot 168,5; met zelfbedieningsuren van Franeker 182,5.

Verruiming van betaalfaciliteiten

In 2010 zijn betaalautomaten geplaatst in Franeker, Harlingen en op Terschelling.

E-readers

Er zijn 9 e-readers gekocht waarop een aantal e-books gezet zijn. Deze worden uitgeleend.

Activiteiten n.a.v. de landelijke promotiecampagnes en lokale bijeenkomsten in de Friese taal of de streektaal

Er zijn jaarlijks activiteiten rond de Kinderboekenweek, Nederland Leest, de Gedichtendag, Nationale Voorleesdagen en de Maand van het Spannende Boek. Ook wordt aangesloten bij lokale en provinciale acties zoals de Moanne fan it Fryske Boek, Fryslân lêst syn toppers en Tomkeactiviteiten.

Makkelijk Lezen Pleinen

In alle vestigingen zijn Makkelijk Lezen Pleinen ingericht. De feestelijke opening vond plaats op 19 mei 2011.

Collectieonderdelen laten rouleren

Collecties dvd’s, luisterboeken, daisyroms, grootletterboeken en romans rouleren langs vestigingen en Lytse Biebs.

In 2012 5% minder wie-wat-waarvragen dan in 2010

Het aantal huishoudelijke vragen is gedaald met 73% (van 520 naar 141) en het aantal vragen naar de vindplaats van media is gedaald met 38% (van 227 naar 141).

Narrowcasting inzetten om de informatie naar de klanten te verbeteren

In Franeker en Harlingen zijn informatieschermen geïnstalleerd en deze worden gebruikt.

In 2012 is 15% van het aanbod jonger dan 12 maanden

In 2011 is dit percentage in de vestigingen opnieuw verbeterd: nu 15,43%. Inclusief collectie Lytse Biebs ligt het percentage op 14,75%.

BoekStart

BoekStart is in alle bibliotheken ingevoerd. De officiële start was in juni 2011 in de bibliotheek van Dronryp.

De website verbeteren

Per 1 februari 2011 is de totaal vernieuwde website van de Friese bibliotheken in de lucht gegaan. Deze biedt meer mogelijkheden.

Bezoekers website neemt toe met 5%

De bezoekersaantallen van BNWF zijn in 2011 bijna verdubbeld: van ca. 35.000 naar ruim 65.000.

Vernieuwde cursus 23-dingen; basis en herhaling

Vrijwel alle medewerkers hebben de cursus 23-dingen gedaan.

Scholing mbt retail

Een basiscursus retail voor alle medewerkers. MT en personeelsfunctionaris zijn naar verdiepingsbijeenkomsten geweest.

Bevorderen van de instelling van een ondernemingsraad

Sinds 15 april 2011 is er een ondernemingsraad.

Invoering nieuwe huisstijl

De nieuwe landelijke huisstijl is ingevoerd wat betreft de communicatiemiddelen en buitenbelettering van de vestigingen.

Meer frontaal presenteren van de collectie in alle vestigingen

Het percentage van de collectie, dat frontaal gepresenteerd wordt is gestegen van 11,1% bij de eerste meting (januari 2011) naar 14,4% in januari 2012.

Digitale nieuwsbrief

Doelstelling wordt gehaald: 90% komt aan en 40% wordt geopend.

Audit certificering

BNWF is opnieuw gecertificeerd.

4. Unesco-manifest De United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization (Unesco) is één van de organisaties van de Verenigde Naties. Unesco gebruikt de werkterreinen onderwijs, wetenschap, cultuur en communicatie om de doelstellingen van de Verenigde

de openbare bibliotheek beschouwt als een

Naties te realiseren, namelijk: universele waarden

stuwende kracht op de weg naar educatie,

te ontwikkelen en de leefomstandigheden van

cultuur en informatie en als een essentiële factor

alle mensen op de wereld te verbeteren, en zo een

bij de bevordering van vrede en welbevinden

‘freedom of want’ en ‘freedom of fear’ te bereiken.

in de gedachten van mannen en vrouwen. De Unesco beveelt daarom nationale en lokale

Unesco; Manifest over de openbare bibliotheek; 1994

overheden met klem aan, de uitbouw van het openbare bibliotheekwerk te ondersteunen

Vrijheid, welvaart en de ontplooiing van samenleving

en er zich actief voor in te zetten.

en individu zijn fundamentele menselijke waarden. Deze kunnen alleen worden gerealiseerd door

Het manifest is onlangs door de

goed geïnformeerde burgers, die in staat zijn hun

branchevereniging Openbare Bibliotheken

democratische rechten uit te oefenen en een actieve rol

(VOB) geactualiseerd en luidt:

te spelen in de samenleving. Constructief deelnemen aan het maatschappelijke leven en meewerken aan

“De bibliotheek is het lokale fysieke en digitale

het vormgeven van de democratie zijn afhankelijk van

informatieknooppunt dat de persoonlijke

voldoende opleiding en van vrije onbeperkte toegang

ontwikkeling van burgers stimuleert en faciliteert.

tot kennis, wetenschap, cultuur en informatie.

De bibliotheek schept essentiële voorwaarden voor een leven lang leren, onafhankelijke

De openbare bibliotheek, de plaatselijke

besluitvorming en de culturele ontwikkeling van

toegangspoort tot kennis, schept een essentiële

individuen en maatschappelijke groeperingen

voorwaarde voor levenslang leren, onafhankelijke

en levert daarmee een cruciale bijdrage aan

besluitvorming en de culturele ontwikkeling van

de kennissamenleving. De kernfuncties van de

individuen en maatschappelijke groeperingen.

bibliotheek zijn lezen, leren, informeren en daaraan

Met dit manifest verklaart de Unesco, dat zij

ondersteunend cultuur en ontmoeting en debat.”

31

5. BoekStart in de kinderopvang BoekStart voor baby’s

BoekStart in de kinderopvang

Kunst van Lezen is in 2008 begonnen met BoekStart

BoekStart in de kinderopvang is een uitbreiding

voor baby's. De nadruk ligt op de actieve rol van

van BoekStart voor baby’s. Naast baby’s richt

bibliotheken en consultatiebureaus. Wat houdt

BoekStart zich nu op dreumesen en peuters in

BoekStart in? Alle ouders van baby's krijgen een

kinderdagverblijven en peuterspeelzalen. Na een

brief van de gemeente met een waardebon voor

pilot in 2011 werd BoekStart in de kinderopvang

het rode BoekStartkoffertje met twee boekjes

in april 2012 officieel landelijk gelanceerd.

en informatie over het voorlezen aan baby's. De

Medio 2012 zijn er 35 basisbibliotheken (17%)

waardebon wordt ingeleverd in de bibliotheek

die 156 kinderopvanglocaties begeleiden.

waarna de baby een gratis lidmaatschap krijgt en de ouders worden rondgeleid. De bibliotheken

Binnen BoekStart in de kinderopvang zijn zes

hebben een BoekStarthoek met speciale babyboekjes

elementen van belang:

en zij organiseren regelmatig activiteiten voor ouders en kinderen Op het consultatiebureau is ook concrete aandacht voor BoekStart, er zijn boekjes, posters en banieren aanwezig en een voorbeeldkoffer. Tijdens het zevenmaanden bezoek worden ouders gewezen op BoekStart. Medio 2012 is BoekStart voor baby's beschikbaar in meer dan 730 bibliotheekvestigingen.

- in samenwerking met de bibliotheek wordt gezorgd voor een aantrekkelijke leesplek in de kinderopvang - in samenwerking met de bibliotheek wordt een startcollectie geschikte boekjes opgebouwd - de deskundigheid van pedagogisch medewerkers wordt verhoogd - ouders worden erbij betrokken, zodat er thuis ook meer voorgelezen wordt en zij bekend raken met de mogelijkheden van de bibliotheek - voorlezen krijgt een vaste plek in de kinderopvang door het opnemen van een voorleesplan (via www.leesplan.nl) in het beleid - er wordt samengewerkt met partners in een leesbevorderingsnetwerk. Behalve aan de bibliotheek valt te denken aan jeugdgezondheidszorg en gemeente  

32

6. Sleutelprojecten VOB De Nationale B-reader is het sleutelproject binnen

De Nationale Bibliotheekpas betekent een stap

de hoofdlijn 'Ondernemende bibliotheek'. In de

vooruit richting klantgestuurde dienstverlening

branchestrategie staat over de B-reader: 'Sterke

en vormt een belangrijke stap in de ontwikkeling

merken zijn in staat om hun klanten individueel

van de bibliotheek als landelijk servicepunt

te raken in hun interesses en behoeften. De

voor informatie. 'De Bibliotheek die landelijk

Bibliotheek is overal waar haar klanten zijn en

toegankelijk is, kan de klant meer waarde leveren.

sluit aan bij communities of interest, online

Lokale bibliotheken kunnen collecties waarin zij

en offline. De landelijke merkidentiteit van de

uitblinken, ontsluiten voor een landelijk publiek.

Bibliotheek biedt kansen om (potentiële) klanten

Bezoekers van buiten de regio kunnen materialen

te bereiken met een consequente, aansprekende

lenen en in hun eigen woonplaats inleveren.'

propositie (totaal aanbod voor de kerndoelgroep). Wij kiezen voor diensten en marketing die

De Nationale Bibliotheek Catalogus (NBC)

dicht op de huid komen van de klant. In goed

moet vanaf 2013 de ruggengraat vormen

overleg met de Nederlandse uitgeefwereld en

voor de bibliotheek als fysiek en digitaal

in samenwerking met een toonaangevende

informatieknooppunt. De NBC ontsluit content

producent van consumentenelektronica komt de

van openbare en andere bibliotheken, van andere

Bibliotheek met de B-reader. Deze e-reader draagt

publiek gefinancierde organisaties (erfgoed,

ons beeldmerk en biedt leden allerlei voordelen

omroep) en van commerciële leveranciers (kranten,

(korting op aanschafprijs e-reader, voorgeladen

uitgevers). Via de NBC kan de klant lenen en kopen,

collectie e-books, toegang tot primeurs). Hieraan

streamen en downloaden, in de bibliotheek, thuis of

gekoppeld zetten wij nieuwe abonnementsvormen

elders. 'Bibliotheken zijn een aantrekkelijke partner

in de markt.' De B-reader wordt in het stuk

voor uitgeverijen en andere rechthebbenden

gepresenteerd als een manier om meer te halen

voor de ontsluiting en (door)levering van content.

uit samenwerking met het bedrijfsleven.

De NBC en het bestand waarin de vier miljoen bibliotheekklanten zijn samengebracht, zijn daarvoor de basis,' aldus de branchestrategie.

33

7. VNG standpunt over de digitale bibliotheek

Uit ‘Handreiking De Openbare Bibliotheek in het Digitale Tijdperk (25-04-2012)’. Landelijke digitale en lokale fysieke bibliotheek versterken elkaar Een belangrijke vraag is hoe de digitale bibliotheek en de lokale, fysieke bibliotheek zich tot elkaar gaan verhouden. Het antwoord is: zij vullen elkaar aan en versterken elkaar. De gebruiker zal op verschillende manieren toegang tot de bibliotheek zoeken en daarbij geen onderscheid willen maken tussen de digitale en de fysieke bibliotheek. Om de gebruiker te bedienen zullen de landelijk digitale en de lokale fysieke bibliotheken nauw met elkaar worden verbonden in een samenhangend stelsel. De lokale bibliotheek zal in de toekomst een organisatie zijn die sterker leunt op een advies- en gidstaak dan op de uitleentaak. Hoewel de uitleen in toenemende mate digitaal zal plaatsvinden, blijft de uitlening en raadpleging van de fysieke collectie voorlopig nog van belang. De bibliotheek kan zich profileren op ondersteuning van (persoonlijke) ontwikkeling en educatie. Dit door studiefaciliteiten te bieden, en te fungeren als lokaal kenniscentrum voor leesbevordering, bestrijding van laaggeletterdheid en mediawijsheid.

34

8. Bibliotheek op school De Bibliotheek op school is een gezamenlijke

Waarom de Bibliotheek op school?

strategische aanpak van de bibliotheken, het

• meer en beter samenwerken bibliotheek

primair onderwijs en de overheid. Kiezen voor de Bibliotheek op school betekent dat wij met elkaar met ons eigen netwerk op verschillende

met gemeente en onderwijs • meetbaar verbeteren van taal-, leesen informatievaardigheden

niveaus gaan werken aan een structurele aanpak.

• verminderen van laaggeletterdheid

Deze aanpak ondersteunt het onderwijs, de

• verstevigen maatschappelijke positie bibliotheken

bibliotheek en de gemeente. En vergroot het plezier

• succesvolle producten en diensten

in lezen en verbetert daardoor de taal-, lees- en

• gezamenlijke doorontwikkeling en ondersteuning

informatievaardigheden van kinderen. Meetbaar! Bibliotheek op school is een nieuw project dat in 2012 Wat biedt de Bibliotheek op school?

start. Om die reden is het nog niet duidelijk hoe de

Nadat een strategische keuze is gemaakt krijgt

organisatie en de taakverdeling er precies uitziet.

de Bibliotheek op school verder invulling door

Uitgangspunt is een klein landelijk kernteam dat zal

een samenhangend geheel van producten en

zorgen voor de actualisering en doorontwikkeling

diensten. Collectie, lezen en mediawijsheid zijn

van het product. De provinciale service organisaties

de inhoudelijke pijlers. Er worden geen nieuwe

krijgen een rol als provinciaal servicemanager

producten ontwikkeld, maar wij bundelen kennis,

teneinde bibliotheken te begeleiden bij de uitrol

ervaring en producten van beproefde projecten tot

van dit product. Bibliotheken die willen deelnemen

een samenhangend geheel.

kunnen als pilotbibliotheek instappen of wachten

Onderdelen zijn projecten die hun kracht voor het

tot het schooljaar 2013-2014 en dán instappen.

primair onderwijs al hebben laten zien. Hierbij gaat het om de Bibliotheek op de Basisschool van Kunst van Lezen, Biebsearch jr en Boek1Boek. Ook bestaande goed werkende digitale diensten voor het primair onderwijs worden onderdeel van de Bibliotheek op school. Natuurlijk wordt ook de afstemming met de voor- en vroegschoolse educatie en het voorgezet onderwijs niet vergeten. Van belang is verder dat de Bibliotheek op school op een goede manier wordt ingebed in dat wat wij met elkaar in onze lokale situatie al doen.

35

9. Biebsearch Biebsearch is de naam van een grootschalig samenwerkingsproject tussen het voortgezet onderwijs, MBO's en de bibliotheek. Binnen dit project werken de bibliotheek en het onderwijs aan nieuwe diensten en werkvormen om leerlingen te ondersteunen bij hun studie. Samen zoeken zij naar mogelijkheden om leerlingen te begeleiden. Door de krachten te bundelen en uit te gaan van elkaars sterke punten, ontstaat er een dynamische wereld waar school, bibliotheek en de leerlingen profijt van hebben. Binnen dit project werken de bibliotheek en het onderwijs nauw samen om leerlingen te ondersteunen hun talenten te ontwikkelen. Biebsearch is zowel voor het onderwijs als de bibliotheek een unieke kans om de krachten te bundelen op het gebied van digitale en fysieke informatie, mediawijsheid en lezen.

De bibliotheek wacht niet langer tot leerlingen naar de bibliotheek komen, maar zoekt ze in plaats daarvan voortaan actief op in de omgeving waar ze in schoolverband het meest vertoeven: de elektronische leeromgeving (ELO). Hierdoor krijgen de leerlingen in één omgeving toegang tot zowel het lesmateriaal van hun onderwijsinstelling als de informatie van de bibliotheek. BSF is franchisenemer van het product Biebsearch en is beschikbaar om bibliotheken te ondersteunen bij de uitrol van Biebsearch. De Bibliotheek op school zal in de komende jaren ook uitgerold worden ten behoeve van het voortgezet onderwijs. Biebsearch zal daar onderdeel van gaan uitmaken.

36

10. Landelijke digitale bibliotheek

De Website As A Service (WAAS) De WAAS staat voor de constructie dat websites van openbare bibliotheken straks worden ‘bediend’ met één Web Content Management Systeem

De digitale infrastructuur

(CMS) en gemeenschappelijk gevoed worden met

De digitale infrastructuur bestaat uit drie

content en services. Het is de bedoeling dat alle

hoofdonderdelen:

bibliotheken een plekje krijgen in de WAAS, van waaruit ze hun eigen gegevens kunnen bijhouden.

1. De Nationale Bibliotheekcatalogus (NBC)

Daarmee wordt afscheid genomen van de huidige

De NBC is een vrij toegankelijke nationale

websites.

publiekscatalogus waarin alle bezit van de Nederlandse bibliotheken is opgenomen. Een online

Content Digitale bibliotheek

catalogus waarin alle Nederlanders onbelemmerd

Via gezamenlijke overeenkomsten met

naar alle in Nederlandse bibliotheken opgenomen

verschillende leveranciers bieden alle Nederlandse

bibliotheekmaterialen kunnen zoeken.

bibliotheken een basispakket digitale content aan dat op de PC’s in de bibliotheek kan worden

2. Het Datawarehouse

geraadpleegd en dus niet ter beschikking mag

Het landelijke datawarehouse is een grote

worden gesteld aan partijen buiten de bibliotheek.

‘bak’ met data. Te gebruiken als managementinformatie ter ondersteuning van besluitvorming

Overige producten

en marketingacties.

In de komende beleidsperiode zal Bibliotheek.nl zich ook richten op de Bibliotheek op school

3. White Label Website-Infrastructuur (WLWI)

incl. uitbreiding Bibliotheek op school naar

Dat is de infrastructuur die nodig is om de zogeheten

het voortgezet onderwijs (integratie met

White Label Website mogelijk te maken. Een

Biebsearch). Samen met de Nederlandse

website die voor alle bibliotheken zowel technisch

Bibliotheek Dienst een e-bookplatform vormgeven,

als functioneel hetzelfde is, maar die het de

met NOS, Centrale Discotheek Rotterdam,

bibliotheek wel mogelijk maakt om zich binnen de

Stichting Lezen, en Koninklijke Bibliotheek

voorwaarden van de landelijke huisstijl als lokale

meer digitale content beschikbaar stellen

bibliotheek te profileren, ook met eigen content.

via de digitale infrastructuur en een digitale

De WLWI valt uiteen in een aantal onderdelen:

inlichtingenfunctie de vorm van een chatbox.

37

11. Provinciale digitale prioriteiten

Printing on demand (POD) Onderzoek naar de mogelijkheden om de dienstverlening van de bibliotheek te verbeteren met de inzet van printing on demand, op de

Social mediacaster

vraag van de bibliotheekgebruiker informatie

Betreft een initiatief van SBMF met behulp

direct kunnen printen, of in eigen beheer of

waarvan een koppeling gelegd kan worden

bij derden. Weinig gevraagde titels, niet meer

tussen de aanwezige bibliotheekcollectie en

beschikbare titels (Fries) kunnen via POD

de digitale data en toegespitst op de sociale

toch weer beschikbaar gesteld worden.

netwerken, blogs en internetfora. De dienst biedt jongeren de mogelijkheid om hun eigen sociale

Digitale etalage

netwerken en media te gebruiken en te verbinden

In samenwerking met andere Friese culturele en

aan de lokale context van de bibliotheek.

informatieve instellingen een collectie specifiek voor Fryslân ontsluiten en beschikbaar stellen aan geïnteresseerden met behulp van een zogenaamde digitale etalage. Digitale etalages zijn een portaal naar websites over uiteenlopende onderwerpen (pluscollecties) in de markt gezet door de Plusbibliotheken (in onze provincie is dat Tresoar). Het netwerk streeft naar de realisering van twee pluscollecties ten behoeve van de digitale etalage. De digitale etalage is weer gekoppeld aan de digitale infrastructuur (schatkamer widget en dossier widget). E-book portaal voor Friese media In samenwerking met andere Friese culturele/ informatieve instellingen en de uitgevers van Friese media onderzoek doen naar de mogelijkheden van het realiseren van een e-book portaal voor Friese media. Naar verwachting zal een dergelijk portaal het gebruik van de Friese taal stimuleren. Overige onderwerpen In de eerste inventarisatie zijn nog de onderwerpen e-learning en co-creatie in relatie tot waardenetwerken digitale dossiers genoemd. Deze twee onderwerpen zijn niet verder uitgewerkt.

App streaming music Met deze App krijgt de bibliotheekgebruiker toegang tot streaming music en aanvullende content zoals informatie over de muziek, recensies e.d. Daarnaast is het mogelijk om een individueel muziekprofiel bij te houden.

38

12. Inzet van vrijwilligers

13. Afkortingenlijst

Uit: CAO Openbare bibliotheken (2012-2013)

BNL

Stichting Bibliotheek.nl

BNOF

Bibliotheken Noordoost Fryslân

Artikel 48

BNWF Bibliotheken NoordWest Fryslân

1. In een organisatie die valt onder de

BOS

Bibliotheek op school

verwerkingssfeer van de CAO Openbare

BSF

Bibliotheekservice Friesland

bibliotheken zullen geen werkzaamheden die

BSFR

Bibliotheken Súd-Fryslân

onderdeel uitmaken van de in de Salarisregeling

BSWF

Bibliotheken Súdwest-Fryslân

van de CAO Openbare Bibliotheken gereguleerde

BZOF

Bibliotheken Zuidoost Friesland

functies, welke thans door een werknemer met

FBN

Fries Bibliotheken Netwerk

een arbeidsovereenkomst worden uitgevoerd,

IPO

Interprovinciaal Overleg

aan vrijwilligers worden overgedragen.

OCW

Ministerie van Onderwijs,



Cultuur en Wetenschappen

verwerkingssfeer van de CAO Openbare

SBMF

Bibliotheken Midden-Fryslân

bibliotheken én waar thans werkzaamheden

SIOB

Sectorinstituut Openbare Bibliotheken

die behoren tot de reguliere functies uit de CAO

TNO

Toegepast

worden uitgevoerd door vrijwilligers, zal de



Natuurwetenschappelijk Onderzoek

werkgever periodiek met de ondernemingsraad

VNG

Vereniging van Nederlandse Gemeenten

overleggen over de actuele stand van zaken

VOB

Vereniging van Openbare Bibliotheken

2. In organisaties die vallen onder de

en de wijze waarop kan worden bevorderd dat bedoelde werkzaamheden worden uitgevoerd door werknemers die op arbeidsovereenkomst werkzaam zijn. 3. Organisaties die vallen onder de verwerkingssfeer van de CAO Openbare bibliotheken bevorderen dat met name kernfuncties in bibliotheken, te weten bibliotheektechnische en de gemengde administratieve / bibliotheektechnische functies, slechts zullen worden vervuld door betaalde, professionele krachten. Uit: Certificeringseisen Inzet van vrijwilligers leidt niet tot verdringing van betaalde arbeid.

39

Leeswijzer voor de uitklapbare kaft: Bovenin

De kleuren staan voor:

In de bovenste drie blokken leest u van

Groen: Bezoekers en de samenwerking

links naar rechts de missie, visie en



succesbepalende factoren (speerpunten).

Blauw: Medewerkers

met scholen en andere instanties

Oranje: Maatschappij en extern imago Rechter blokken 6 t/m 9

Rood:

Prestaties en verantwoording

(“wat willen we bereiken en voor wie”) Onder de speerpunten zijn de doelen vertaald

Om aan te kunnen tonen dat wij resultaat en

op vier resultaatgebieden: prestaties voor

succes boeken zijn ook succesbepalende factoren

‘bestuur en financiers’, ‘maatschappij’,

benoemd. De afspraken tussen de gemeenten als

‘klanten en partners’ en ‘maatschappij’.

opdrachtgever en BNWF als opdrachtnemer richten zich vooral op het niveau van de resultaten.

Linker blokken 1 t/m 5 (“wat gaan we doen om onze doelen

Het is de primaire verantwoordelijkheid van BNWF

te bereiken en met wie”)

als organisatie – zie de linkerkant van het schema

Om deze doelen te realiseren zijn acties

– om de bedrijfsvoering zodanig in te richten dat

gedefinieerd op 5 organisatiegebieden:

de overeengekomen prestaties geleverd worden.

‘management van processen’, ‘management van middelen’, ‘management van medewerkers’,

Regelmatige evaluatie van de gerealiseerde

‘strategie en beleid’ en ‘leiderschap’.

resultaten geven weer aanknopingspunten voor verbetering en vernieuwing, het 10e

Achter elk resultaat en elke actie staat een nummer.

element in het bovenstaande model. Daarmee

Dit nummer verwijst naar het betreffende speerpunt.

is dan de Plan-Do-Check-Act-cyclus rond.

lijk orde wijs ntwo dia era en me zelfv gend erd atief richt en nhan gevo n cre ge me uit rs zij n klant in de en sa lledig rke ats zij ciënt rdt vo dewe rkers re pla effi me wo we zijn htba 4. De mede cyclus ssen er zic me roce eck-act5. De een t werkp do-ch erf 6. De Planverw eek 7. De lioth pij ardig bib ap is lijkwa k 8. De atsch ee n ge leven ring ma is ee biblioth een be evorde k ee n waar ieke leesb -, g zij lioth enten n te bib n de fys rlenin m.b.t. vroeg mediawijs k creatief en geme rkt zij tgerich n ntwoordelijk in itale erkers zijn en zelfvera dig nger va dienstve liothee reerd alle aa we ste 4. De medew klantgericht eg n 1. De enha Voor F voor , result nkom en bib erkers zijn h aa geïnt ijs. d en samenh•angend 5. De medew teg iteiten van de ige veree BNW erd rw efficiënt en zijn aardige n uitgevo en zic nzien ggen ces. tiv nduid ngso 7) ocessen zijn eidgelijkw onde (6) ind aa s wordt volledig ee voeride 2. Ac tiviteiteeek jsheen sverleleedrp enro 6. De werkpr (6/ verb ten erking wiis basis eek enrleggen biblioth en -check-act-cyclu rde plaats uit in ld dia en biblioth entgrensve en 3. Ac me is 1. De digitale ces. elen 7. De Plan-do en gr s eigleerpro ntee t een meer zichtbare opgeste enten rklaringmenw sten deoofysieke lsatgericht ch beleven van een do ha resulta eigen , me anger en zijn g g ze tegenh voor onson eri eek verwerf F ge tieve nge sa de ko g) (6) e ge Wij zijn creatief oordelijkheid dienstverlenin m.b.t. leesbevorderin ensch n ondoelen rs.en 8. De biblioth aatg id voor vanva voor BNW eek • All n inten derli ie zijn egrotin rslag 2. Activiteiten nemen verantw result het he bereikenken onze kade van de biblioth ee de on estat maatschappijWF door in vroeg-, nbod of (4) iten lijk lde aan rei reerd kaders. t ef, e aa rk de uctb t jaarve de Activite de geïnteg 3. BN ste atiefficiën r gesteld t be en we gaat van elke pr (prod n he elaar tussen ijsheid zijn de agaanbod nnen woor de hiervoo or ge door n hun ar Wijzijwerken n creepen n he .v. n en mediaw derwijs. ijk nten g en sis va n en vraen me nkelijke bemidd die daarna rantbinnennt aa hiervotussen vraag rs ku en de ng va MTO t.a (5) • Va ichtel kenin op ba ools- en basison ste gaat of ing bare en onafha tie beschikken en zij ontwikkelen,Wijdoelgro rke ssen docunten n n ve cië voorsch rer de verbind tu betrouw ge om we de inz eri docume voor nen e de fysiekeiek neme n effi BNWF is een over kennis en informa is van lezen, leren en jaarre voerd reenk oming integ uitvo volgend naar 7,5 stellin en en n (4) Wij zorgen partners tak fys ceme eren rkers tie, of hetvenu rbind de n de werkeepen bin (7,1) te • De n uitge sove 7) 6,7 degenen die Wij maken een beleven digitaal. Klanten en actief bij aan van eren va bare ng ntoffi hant dewe dia in rs in ee n van O t.a.v. werk Wijvan informa tie. t nu om zij de BNWF draagt zijn. ns ro (6/ betrouw ng de gen als eri en zoek informa elijk s fro n lis or ng op waar mi vestigin eri dia e ge me le me digitale vo he MT eigen ten en gemakk kennis. fysieke ar sse doelg gemeenten uitvo -cyclu iform centra de taalontwikkeli en tie, of . werke geste nd t • All cial me atieve ita zowel in onze onze inspanningen snel • Voor alle ) is ar tu daarna n, t nieuwe ontplooiing zorg werkt zijn PDCAteere un gelijk so educ rde dig mede nste n volge voor he ( 6,2 (6) persoonlijke erking ontstaa rt BNWF voor resultaatgerich ddela die Wij informa ormatie vinden door (6) ikkele e rd gehanteerde ee heid mo els llen n de ten mi door en bevorde en in samenw bemi en zij ontw ers inf in ders in BNWF stenwaar mheden van • All selectee g va idkunnen • Ve van mensen eenduidige, van informatie is isreg te vu lijk reenkom rinwerkers participatie lijke ikken en en ing en hu itale ge cemede en he werke orde jze in partn re uitvoeringsove dig daarmee hun ht(4) arde ric rkzaaaan anke oudig rden Wa hantere we n g mede rantworenendewidoor BNWF ld (6/7) • Alle frontoffi afh tie besch en, ler en en uwba happij. nv zich ge (4) en • opgeste maatsc aa on nt de lez nt integre tro ten verbind Veree en erkers van hun werk social media n eig ma klaeve de ve eede van al. Kla jk be derin en oorw itaal • ten aanzien (5) ing • Alle gemeen verklaring armedew bare infor enis opin uitvoer is. MTO t.a.v. ita n dig l Wa digitale leenv • Alle educati kkeli erking (6) voldo media het erkers en 7,2 •teerde een intentie (1) in een volgend naar 7,5 (5) ere digitaa samenw trouwnnis en n belev als dig gema e kenn er en n nge 7,5 om geselec be alu ov vantede medew lle punt en evaluer n van 6,7 ev 5) van de onderli ie zijn de kosten stellingen een over ke ken ee gingen el en t nieuw naar n als vertrek • Invoeren en (1/5) opsten (1) minste gestege ruim idgeisnten • Waardering MTO t.a.v. de F is en hantere elke prestat en ing) (6) panel nel (1/ dia ma vesti l toe en sn tstaa • aaVan klanten ste oeren in een volgend het eigen werk (7,1) n ontwikkelen BNW nen dien. Wij (productbegrot me opstelle e tten klantgerichthe pa media ing 5) ge lijk slag l on erkers Inv profiele social n l ze voor (1/2/4/ en jaarver iek medew inzichte nn minste functie nim •• Protoco cia n media, ke jkheid ing mi dege ek zij ze fys inspa • Nieuwe ( 6,2) is ten ening en het van de l so enn uitzette en beoordelen ma • Waardering de verantwoordeli erk klant co en uit erkers in social kelen nt zo in te vullen • Deejaarrek nw voor functioneren on onze basis rlijks • Ontwik oto aluatie ele (2)e (2) ordelijk op elen van medew over voldoen aan eigen wijze me ekpu teerdzijn uitgevoerd op elen enl in en de t jaa en ontwikk en mediawijsheid (1/3/4) het op een (5) • Pr ati nt klantev f bij de wo jk maken or twikk alu reenkomsten oordeli vertr ieprijs ontwikk zowe n door en in sa selec • Opleiden ruimte om verantw neem • Innovat assingen als 7,5 en 7,2 ra 4/5) actie uitvoeringsove n vo 7) en n (2) •• On verwacht t.a.v. al ge nworden Een team tieeken ntev m ve(1/4/5) web 2.0-toep vinde gestegen naar bsite biblioth , n.a.v.PDCA-cyclus (6/7) aagt eling uitzette kla (1/ chelen erkers aant (1) akele ntere voor van taken ormambt tea bsiteinschak dia iing s van andere voornwebsite g (2/ F dr ikk een ten van medew de we infn,(bv n tellen uniformering Best practice l me en ha guest st ins rlenin • loo seren van erkers (4/5) ert aties benutte BNW lontw ontp welke resulta ijsheid (2/7)(3/6) van •• Ee • Verdere Mystery in op singe vasts ue erlenin or wegryg elen(4)4/ 5) systeem Bieb Werkt) • Bepalen sociavoor medew tve g atie e organisin vord van en waar mogelijk centrali vo dienstv tief epas bitie eken en mediaw de taa onlijk en been atie eken verblijfsduur, toetsin t.a.v. hte rs in ste twikkn diens educe (3/6) anagem en (6) creativiteit (1/2/ ent -to lt ac bezo cip entiem rke 3/4) onderzo m n team educati acht ingen (8) n on opzic werkzaamhed g van compet •• My spee b 2.0 toe (am Inrichte persuit perso nsen n parti ntal tsing tea het 5) eting • Invoerenofiele oordele dewe eid (1/ie van positievveerw ten me (2/3) toe t aa (1) t en re we emt n.a.v• Vereenvoudigin en en huisregels (6) me dejsh realisat etingeren op aten op teit rs (4/ me ne ichten van mee hu pij. de rden t 15% ssenm tiepr en be trainen len • He t 5% tussenm van in wi rwaard g in creativi rke ap het (2) •• Inr 0-meting eng enentuuitvoer func me F werkt en an klanten3) rs wo ren erkers (4) elen media ststel uitvoeneop en me toe 12leenvoo result daar atsch voorbeeldgedra(4/5) alva • Medew dewe ne rke op we Tonen ikk W 20 n elen en dia eid (8) • minima ing ten tin id ht tio me en n eu er tw ontwikk jaarlijks en ac resulta len me van bitie g) (2/ neemt dewe eleverwac de ma • BN cial me eid va wijshere mb rwhte en klantgerichthe uitlen voor • Ni or func en on singen e (4) n website iting de tin nh • 0dia ; am gebied ijsheid ststel so bezoeke n me n n vanme dece van positiev ing (4/5) or twikk vanenvemediaw ntal vo as teem on t toe geselecteerde • Belonen persu n va (4) evalu vrede ande het aa dteit en meevaluer van bitie va aantalTe en nt vo leide -toep twikkel sys e Het creativi e • aantal em t se en ate volgens bie entieon een Op en eit iev ht ; am eid ga van mevoort (5) • n en in op nicatie compet 2.0 ge • enteren b ne (2) bie en met 5% (1) voormet n (1)opzic oerdn.a.v. de Lyt result wijsh agem speelt posit • Implem 12actief ativit en interne commu ntereinstrum web activiteiten instruent cre em (5)ntacten nieuw jgingener 20 web • Heldere en lijnen (4/5) 2.0-toepassinge ten van voor evllen eenme uw dynamische welke media ieman van ple in de • BNWF werkt andere ing noken anagem atie organiseren enmb anagent t 5% eisvastste • Sti ce toe (ambiti atief afgespr n nie iem uur ntco en lisvoor vereiste opek palen eit en etentitenplan maken • Im eeentiem social media sd compet de van ikkele klanten neemten me pvang ntmbt klantco t kla ntacten m op van alteern nieuwe tw van ete de rea • Be ativit co llen • Gericht sturen rblijf g)(2) Activite liothconform (3)ten opzicht • mp ite en ro • Tevredenheid n mb als • Protoco al led de s on 15% t bib entiesmb tin (2/3) mp lijnen n in g (2) ng cre rd als ) (2/5/8) erlenin met (5) (5) • Ve meting vast iten op school pilot compet co dienstvine kin gende colle en aantuitlenin oeren eprij n (5)rkt dere profiele voorgaande retailformule stroom evoe 0-me ng Bibliotheek vast item op iformeri tra als als oto richthe tivite ijn id n,(bv b We n.a.v in de van l is ing ovati n (2) van anfunctie van het • Inv jgi aantal Implementeren opstellen met daarin heid (5) (5) • rs e ac un n •• Pr Klantge rke ing vaststellen • Stijging• Sti2012 ooml elsoverl eg (2) rt iding sta oo nutte r, Bie sch richt eg • Inn zette tices ere n vaering een besprek str Biebs (3/8) dewe • Spreidingsplan sch toe; ambitie neemt decemb•er Boek inaa overl verd uniform persone llen van 2x per jaar uit prac aties be lijfsduu ntge elsnaar bieb nami voor de Lytse denle (2) Me het A3 ar ralisere k op ren en vastste oek naverdere alternatief st rb • Ten minste en resulta n dy eitten uit teams•(7) december 2012llen •• Kla als nis Onderz naar thee • Verblijfsduur seren van en formule ) rsone ek ere • Be orga eken ve ool opzichte van en centrali van acties ativit lio pe cent (6) n in de HRM-beleid ganis 0-metin•g (2) sch van taken met 5% ten Bib leden ambitie vastste en cre en jaarpla derzo en enen en en acht rengen (4/5) • Vaststellen rzo om meerja On bs (3) aantal is ingevoerd; k op amhed ed(6) lan (4/5) dr or or rende regelin en ag in sturen op de te realiser pvang • Stijging tak werkza ee nicatiep Bie • onde van vo bijbeho (6) n dr op commu5/8) n in de kindero pilot (3) va ge• Gericht 5) ten rnemom aamh lioth vastlegngen keintern voor de Lytse llen tief • Boekstart (2/3) en de en (6) me Bibeensluidend ies (7) (2/ inten alterna(e • Vaststema ondern n de xtra ing van de ondeemen beeld heid (4/ prestat le gemeen werkz actie tie t keen het 5) vanva lan ar ingevoerd als naar aanleid basislen e met lgens mu mlijn me • Gerichte e ac voor ht druk str op school is voor t dages8)inrichten op ststel oolijnen s te drukken g (2) erking itenp (6) ng (4/ tie vo ing nen geric sitiev • Samenw ng ten (6) ailfor napporta me (3/ de kostprij va • Bibliotheek erk richt rijs te te stroom te nitor tivite rle•nin • To klant van po wikkeli unica engemeen nw ifomet n retementr bs sten met rmeri voering media als Manag mo stp • Ge r (8) Biebs (3) bedrijfs nt stellese Bie reenkom ere en • Ac nstve nt ering same erking van social en leren (6) n de de ko ijfsvok in samenw r jaa n op ingsove uitvoer lon die in nauniform ntieo e comm 5) mu ar unenering van het inzetteneggen (8) (8) n va • Zo mogelij s pe (8) dr ge lijk naar pleme gspla or de Lyt ten aanzienn (4/5) • Be mpete intern en (4/ ste rs be llen clusters en for e vastste ultatebliceren ng) andere en vastlperscontacten (8) 5) rden ing (8) giaire pers co • Im reidin ef• voBeleid en lijn verei mo cluste uw leid PR en market nie als ldere oken tiepla leenvoo rwaa re rwaard ouden op dendvan de res id pu (0-meti lijke sta in de en (4/ icaen • Zo vande , vanjke stages (8) M-bevoor • Sp ernati onderh oo middel dia n lui ng jks en • He espr sturen nform he iek ief (6) HR o sis nv va un an ns pe els eli rli me happeli alt opbouw e n od ag chap opdr ing dig ee maatsc (6) en lee co huisreg len• Netwer afg ht reg kco mm cial erevannieuw meth op ba ten (6) ad posit acht) spunten ten ten • Jaa lvaar ng Im ats evaluer van egkels ric (extran sprek nties n (5) ststel ren•deHerijke n uitgangen n so en n A3 • Periodie evalu nieuwe taa rdeli 14 ma isr n van kiteit n be t A3 (7) • Ge mpete ofiele ma intern t geme inrich geme de hu • Va beho len it va als en va t (7) iek, ate l oo (8) r ee he A3 method meten van de effectiv per co bij riodie enten, me tages n met tiepr tivite zoals , zo de emen • Be nimaa te 1 x de monitor voor het inzett r jaa n uit teams result tacten ststel • Pe ing instrum ag ent (7) van func het effec ntenanagem ate in de are sis n 2x pe erk rappor omste ten • Mi minsten de • Va entiemieman etb rscon s (8) me de resulta van nw compet nt nste en result rplan lisere • Jaarlijks• Ten d publiceren (8) me re resulta op baelen ien meetba nt n pe stage me me vereenk instru ete en plannen s n mi / (8) e jaa n va te rea aanz op basis taalvaardigheiImago (0-meting) (8) jaar (8) • Bij alle • Sa nage en) en mp ren • Te n actie en- en op de (PDCA)CA de do plann ten rketing rhoude pelijk ngso co n nieuwe website stagiaires per (8) formule dig de doelen ap va • Ma voeri alle • Beoordeling14 maatschappelijke voor inrichte en (PD nodig ren tellen ma onde tijd in de pers erjar lerwaar uit en aandacht heid ar no ) atsch • Bij daarvan en me ht stu (7) mu n wa • Minimaal 1 x per maand positief en vasts PR en ent faciliter dig sche ma for ric / leid voor va (PDCA)CA • Explicie eren dynami bijstelle lvaar uw media • Ten minste (1) unten • Ge estaties taa rdigheid n (8) e voor organis bsite daar llen (PD • Be ddel opbo social taalvaa ten ngsp n benodigde formati g (2) pr ste r voor meten mi e we lle erk ga (8) me bij ste uw n tw uit • Begrote • Monito nie en dienstverlenin gen (2) voor gen egge(8) ten op n (8) vastleg • Ne rijken vestigin ten (3) activiteiten in proces nitor es vastl tacten e tac opstelle ichschool eek op herinrichting sch • He gen van ocl perscon • Begroten implementatie Bibliothor inr rscon •• Mo Protoco voor hulpvra na,mi in pr col pe ht vo via de website • Begroten n dy oto ndac kelijk nisere helpdesk, aatoegan • Pr ga n • Inrichten d en (6) or va met BSF tij n(5) klanten gen voor in samenwerking (3) maken ilitere tbegrotma lpvra ingtie ool g (2) (2) t fac• Produc or hu (1) de for rlenin gen k op sch , vo plicie dia gin dig bsite • Ex cial me beno dienstve vesti liothee n so ing de we F (6) grote iten en richt atie Bib via t BS rin nt elijk • Be tivite me n he pleme ac ing gank erk toe grote n im nw esk, • Be grote me helpd in sa • Be ken ichten (5) ma Inr g en • rotin klant tbeg oduc • Pr

16 3-20 201 lân s 6 01 y -2 r 2013 F esttFryslân Wes NoordW Bibliotheken Noord Beleidsplan n eke oth ibli nB a l p s eid Bel succ

es b

Le epa

nd

Lend succes bepa

Missie

Mis

si e

ap sch ider 1. Le

ie

ewerkers ent van Med 3. ManageM ers erk ew Med van t en geM a n a 3. M

ent en ent ageM 5. ManaageM cessn nproc esse M n p ro 5. van va

9. bestuur

s ci er nan

rs & fina ncie

rkers 7. Medewe

ten Lan 6. k

& 6. kLanten

ers rtn & pa

partners

e & beLeid 2. strategi

& gie rate 2. st

ei d beL

ppij cha a ats 8. M

eLen ent van Midd 4. ManageM van ent geM ana 4. M

organisatie

o rg

40

fi ur & estu 9. b

e factoren

ers erk edew 7. M

visie

vis hap 1. Leidersc

e

oren e fact

an is

e ati

appij 8. Maatsch

res

a at uLt

en deL Mid

en uw n ie verieuwen enenenenvern verbeterer bet ver

resuLtaat

Beleidsplan Bibliotheken NoordWest Fryslân 2013-2016 Missie

visie

BNWF draagt actief bij aan de taalontwikkeling en de persoonlijke ontplooiing van mensen en bevordert daarmee hun participatie in de maatschappij.

BNWF is een betrouwbare en onafhankelijke bemiddelaar tussen degenen die over kennis en informatie beschikken en zij die daarnaar op zoek zijn. Wij maken een belevenis van lezen, leren en ontwikkelen, zowel in onze fysieke vestigingen als digitaal. Klanten en partners vinden door onze inspanningen snel en gemakkelijk betrouwbare informatie en in samenwerking ontstaat nieuwe kennis.

Wij zijn creatief, resultaatgericht en grensverleggend en nemen verantwoordelijkheid voor ons eigen leerproces. Wij werken efficiënt aan het bereiken van onze doelen en doelgroepen binnen de hiervoor gestelde kaders. Wij zorgen voor de verbinding tussen vraag en aanbod van informatie, of het nu om fysieke documenten gaat of digitale informatie.

1. Leiderschap

3. ManageMent van Medewerkers

• Innovatieprijs ontwikkelen en uitzetten (2) • Best practices van andere bibliotheken en organisaties benutten,(bv mbt onderzoeken verblijfsduur, Bieb Werkt) (2/3)

• Nieuwe functieprofielen ontwikkelen en hanteren als vertrekpunt voor functioneren en beoordelen (1/2/4/ 5) • Opleiden en ontwikkelen van medewerkers in social media, web 2.0-toepassingen en mediawijsheid (1/3/4)

• Tonen voorbeeldgedrag in creativiteit en klantgerichtheid (4/5) • Belonen van positieve competentieontwikkeling (4/5) • Heldere interne communicatie volgens afgesproken lijnen (4/5) • Gericht sturen op vereiste competenties conform nieuwe functieprofielen (5) • Ten minste 2x per jaar een bespreking van acties en resultaten uit het A3 meerjaren- en jaarplan in de teams (7) • Gericht sturen op de te realiseren prestaties (7)

• Bepalen welke resultaten van medewerkers worden verwacht t.a.v. creativiteit en mediawijsheid (4) • Invoeren competentiemanagement systeem voor medewerkers (4/5) • Medewerkers trainen in de realisatie van positieve persuitingen (8)

2. strategie & beLeid • Activiteitenplan maken voor organiseren dynamische activiteiten en dienstverlening (2) • Implementeren retailformule (2/5/8) • Spreidingsplan opstellen met daarin Bibliotheek op school als alternatief voor de Lytse Biebs (3/8) • Vaststellen HRM-beleid en formuleren en vaststellen van bijbehorende regelingen (4/5) • Vaststellen intern communicatieplan (4/5) • Samenwerking met gemeenten eensluidend vastleggen (6) • Managementrapportages inrichten op basis van uitvoeringsovereenkomsten met gemeenten (6) • Beleid vaststellen ten aanzien van het inzetten van social media als middel voor PR en marketing (8) • Netwerk opbouwen en onderhouden van perscontacten (8) • Herijken uitgangspunten maatschappelijke stages (8)

4. ManageMent van MiddeLen • Expliciet faciliteren tijd en aandacht voor inrichten nieuwe website / social media (1) • Begroten benodigde formatie voor organiseren dynamische activiteiten en dienstverlening (2) • Begroten herinrichting vestigingen (2) • Begroten implementatie Bibliotheek op school (3) • Inrichten helpdesk, toegankelijk via de website, voor hulpvragen van klanten (5)

5. ManageMent van processen • Invoeren en evalueren digitaal klantenpanel (1/5) • Protocol social media opstellen (1) • Ontwikkelen en uitzetten klantevaluatie (2) • Een team verantwoordelijk maken voor website (1/4/5) • Mysteryguest inschakelen voor toetsing dienstverlening (2/7) • Inrichten team educatie (3/6) • 0-meting en tussenmeting ontwikkelen en uitvoeren op het gebied van verwachte resultaten op creativiteit en mediawijsheid (4) • Implementeren en evalueren van een nieuw instrument voor competentiemanagement (5) • Protocollen mbt klantcontacten stroomlijnen (5) • Klantgerichtheid als vast item op personeelsoverleg (5) • Onderzoek naar verdere uniformering van taken en centraliseren van werkzaamheden (6) • Gerichte actie ondernemen om de kostprijs te drukken en de bedrijfsvoering te stroomlijnen (6) • Zo mogelijk in samenwerking met andere clusters naar uniformering van leenvoorwaarden en huisregels (6) • Periodiek evalueren van de effectiviteit van nieuwe instrumenten, zoals de A3 methodiek, competentiemanagement (7) • Bij alle plannen meetbare resultaten formuleren (PDCA) en op basis daarvan waar nodig de doelen bijstellen (PDCA) • Monitor voor meten taalvaardigheid in proces vastleggen (8) • Protocol perscontacten opstellen (8)

succes bepaLende factoren 1. De digitale bibliotheek is een gelijkwaardige tegenhanger van de fysieke bibliotheek 2. Activiteiten en dienstverlening zijn een belevenis 3. Activiteiten van de bibliotheek m.b.t. leesbevordering en mediawijsheid zijn geïntegreerd in vroeg-, voorschools- en basisonderwijs.

4. De medewerkers zijn creatief en mediawijs 5. De medewerkers zijn klantgericht en zelfverantwoordelijk 6. De werkprocessen zijn efficiënt en samenhangend 7. De Plan-do-check-act-cyclus wordt volledig uitgevoerd 8. De bibliotheek verwerft een meer zichtbare plaats in de maatschappij

7. Medewerkers

financiers 9. bestuur & financiers

• Alle frontofficemedewerkers kunnen de door BNWF gehanteerde social media hanteren (4) • Alle educatieve medewerkers integreren de door BNWF geselecteerde digitale media in de uitvoering van hun werk (4) • Waardering van de medewerkers in een volgend MTO t.a.v. klantgerichtheid is ten minste gestegen van 6,7 naar 7,5 (5) • Waardering medewerkers in een volgend MTO t.a.v. de stellingen over voldoende verantwoordelijkheid voor het eigen werk (7,1) en ruimte om het op een eigen wijze in te vullen ( 6,2) is ten minste gestegen naar 7,5 en 7,2 (5)

• Voor alle gemeenten waar BNWF voor werkt zijn eenduidige, resultaatgerichte uitvoeringsovereenkomsten opgesteld (6/7) • Alle gemeenten verbinden zich aan een intentieverklaring ten aanzien van de onderlinge samenwerking (6) • Van elke prestatie zijn de kosten inzichtelijk (productbegroting) (6) • De jaarrekening en het jaarverslag zijn uitgevoerd op basis van de uitvoeringsovereenkomsten en de PDCA-cyclus (6/7) • Verdere uniformering van taken en waar mogelijk centraliseren van werkzaamheden (6) • Vereenvoudiging van leenvoorwaarden en huisregels (6)

6. kLanten & partners • Het aantal bezoeken van de website neemt jaarlijks minimaal toe met 5% (1) • BNWF werkt met en speelt actief in op een aantal geselecteerde social media en andere web 2.0-toepassingen (1) • Tevredenheid van klanten neemt toe (ambitie vaststellen n.a.v. voorgaande meting) (2/3) • Stijging van het aantal uitleningen met 15% ten opzichte van december 2012 (2) • Verblijfsduur in de bieb neemt toe; ambitie vaststellen n.a.v 0-meting (2) • Stijging aantal leden met 5% ten opzichte van december 2012 (2) • Boekstart in de kinderopvang is ingevoerd; ambitie vaststellen naar aanleiding van de pilot (3) • Bibliotheek op school is ingevoerd als alternatief voor de Lytse Biebs (3)

8. Maatschappij

(extra opdracht)

• Jaarlijks de resultaten van de monitor voor het meten van taalvaardigheid publiceren (8) • Beoordeling Imago (0-meting) (8) • Minimaal 14 maatschappelijke stagiaires per jaar (8) • Ten minste 1 x per maand positief in de pers (8)

• Productbegroting maken in samenwerking met BSF (6)

organisatie

verbeteren en vernieuwen

resuLtaat

De bibliotheek als TomTom van de kennissamenleving Beleidsplan 2013 - 2016

NoordWest Fryslân