Gids voor de bibliotheek

Gids voor de bibliotheek

Provinciaal Bibliotheekcentrum Vrieselhof

1.

INLEIDING

Voorlezen is leuk en gezellig, bovendien stimuleert het de fantasie van de kinderen en heeft het een positieve invloed op hun taalontwikkeling. Het vergroot hun begrip over de wereld om hen heen en stimuleert ze om na te denken over problemen en oplossingen. Het begint eenvoudig, met samen kijken naar plaatjes, maar voor je het weet zijn de kinderen zo geboeid door verhalen en boeken dat ze ook zelf sneller willen leren lezen. Een onderzoek van de Leidse universiteit suggereert ook dat peuters en kleuters die voorgelezen worden minder kans hebben om later met leesproblemen en dyslexie geconfronteerd te worden. Naar aanleiding van de voorleesweek van 2005 (19 tot 27 november) en op aanvraag van verschillende openbare bibliotheken start het Provinciaal Bibliotheekcentrum dan ook met dit initiatief. Elke bibliotheek uit de provincie kreeg een basispakket voorleesrugzakjes en bijhorend promotiemateriaal. De bibliotheken werden bij de voorbereiding betrokken via de werkgroep publiekswerking en promotie. Wij wensen hierbij meteen ook iedereen te bedanken voor hun input. Op aangeven van de werkgroep gaven we onze olifantjes ook een naam mee: Flor (de kleine) en Floor (de grote). Praat dus gerust over “voorlezen met Flor en/of Floor” in uw folders etc. Om er voor te zorgen dat onze voorleesrugzakken geen stof gaan staan verzamelen kreeg u al de bijhorende affiches, maar in deze gids vindt u verder nog meer tips om het succes van deze rugzakjes te vergroten.

2

2.

PRAKTISCH GEBRUIK

2.1 Inhoud en aanbod Het PBC koos er voor om de bibliotheken compleet vrij te laten wat betreft de keuze van de inhoud van de rugzakjes. Sommige bibliotheken zullen dan ook graag een kant-en-klaar pakket aanbieden aan hun lezers, terwijl andere de gebruikers zullen vrij laten om zelf hun rugzakje te vullen. In beide gevallen kan u eventueel een beroep doen op de bestaande voorbeeldlijsten van Stichting Lezen om een voorselectie te maken. Verderop in deze handleiding vindt u links terug naar deze en andere lijsten. De rugzakjes kunnen het ganse jaar door aangeboden worden, met eventueel specifieke aandacht op momenten zoals de voorleesweek, seniorenweek, kinderboekenweek … Rond vakantieperiodes zal er waarschijnlijk een uitleenpiek zijn. We raden u aan om toch steeds één of twee exemplaren achter de hand te houden, die ook als alle rugzakjes uitgeleend zijn nog kunnen dienen als promotiemateriaal. 2.2 Uitleen en registratie Hoe u deze rugzakjes inbrengt in uw catalogus hangt af van de manier van aanbieden die u kiest. We voorzagen elke rugzak van een labelhouder waar u een barcode in kwijt kan. Zodoende wordt de rugzak geïdentificeerd als een uitleenbaar object. U geeft ze in uw systeem gewoon een naam naar keuze mee (rugzak 1; rugzak 2; …) Als u er voor kiest om de samenstelling van de inhoud te laten variëren, dan slaat de barcode van de rugzak enkel op de rugzak zelf. De (prenten)boeken en cd’s die in het rugzakje gaan kunnen dan apart geregistreerd worden zoals gewoonlijk. Op die manier merk je ook meteen wanneer iemand de boeken zou terugbrengen zonder het rugzakje. Dat verschijnt dan gewoon als niet teruggebracht object op het scherm. Wie graag een kant-en-klare zak aanbiedt, kan dezelfde methode gebruiken of er bijv. ook voor kiezen om in de omschrijving van het object ‘rugzak’ de gegevens van alle materialen die er in zitten in te vullen. Als vorm van dubbele controle kan je eventueel een (geplastificeerde) lijst van de inhoud van elk zakje bijhouden en bijsluiten bij elke rugzak. Het staat elke bibliotheek vrij om een eigen reglement uit te werken i.v.m. deze rugzakjes. We vragen wel dat u deze rugzakjes gratis ter beschikking stelt van het publiek. Veel mensen worden immers afgeschrikt wanneer iets betalend is. U kan eventueel wel een waarborg vragen of een boetereglement opstellen.

3

3.

PROMOTIE IN DE BIB

Wat kan je in de bib zelf doen om van deze rugzakjes en van voorlezen in het algemeen een succes te maken? We verzamelden een aantal richtlijnen en tips:

3.1 Personeel Zorg er voor dat iedereen goed op de hoogte is van het initiatief. Laat uw medewerkers eventueel zelf eens een rugzakje mee naar huis nemen om te testen, zodat ze hun eigen ervaringen kunnen doorgeven aan de bibliotheekbezoekers. Wanneer je er als bibliotheek voor kiest om de gebruikers zelf de inhoud te laten kiezen, zorg er dan ook voor dat het bibliotheekpersoneel raad kan geven als de mensen om hulp vragen (“Is dit boek geschikt voor die leeftijd” e.a. vragen). Er bestaan een aantal specifieke uitgaven over voorlezen. Deze kunnen interessant zijn voor bibliotheekmedewerkers die zich hierin meer willen specialiseren. Deze uitgaven kunnen eventueel ook aan geïnteresseerde gebruikers meegegeven worden: o o

Voorlezen kan iedereen!Handboek met tips, interviews, voorbeelden, klassiekers; Biblion – Davidsfonds/Infodok; 2005; ISBN: 90 76830 64 9 Vertel Eens: kinderen, lezen en praten; Aidan Chambers ; Davidsfonds/Infodok; 2002; ISBN: 90 5908 032 7

3.2 Drukwerk Affiches: werken beter wanneer er veel tesamen hangen, dat trekt meer de aandacht dan verspreide affiches hier en daar. Leestips of labels:

Wanneer je de gebruikers zelf laat kiezen kan je het hen ook gemakkelijker maken door leestips te voorzien of een speciaal label op het boek of op het rek aan te brengen. Je kan een duidelijke link met de rugzakjes leggen door bijv. het sjabloon te gebruiken om zo iets te maken. Dit sjabloon zal net als deze handleiding terug te vinden zijn op onze website.

Flyer:

We maakten geen provinciale flyer aan omdat jullie vrij zijn qua invulling. Wie lokaal toch een flyer wil voorzien kan eventueel gebruik maken van volgende voorbeeldtekst: De bibliotheek staat vol met leuke boeken en andere materialen, ook voor de allerkleinsten. Speciaal voor jonge kinderen van 0 tot 6 jaar hebben we een leuke rugzak vol verhalen. Van voel- en kijkboekjes tot cd-roms je vindt er van alles in terug. …

4

Flor en Floor nodigen alle kinderen, ouders en grootouders uit om samen op ontdekkingstocht te gaan in een wereld vol verhalen. Wat is er immers leuker dan gezellig luisteren naar een spannend verhaal, verteld door oma of opa. Keelpijn, of eventjes geen zin in voorlezen? Er zijn ook luister en speel cdroms voor handen. Ook een leuk idee voor logees of babysits, neem gerust een rugzakje mee, het personeel van de bib helpt je kiezen.

3.3 Plaatsing: Hou de rugzakjes niet altijd achter de balie, stel ze gerust opvallend op, bijv. door er enkele tesamen aan een kapstok te hangen op een centraal punt, ergens tussen de kinderboeken. Dit maakt de drempel om er één mee te nemen ook kleiner. Ook de plaatsen waar veel opa’s en oma’s komen zijn interessant om te verwijzen naar de rugzakjes. Bijvoorbeeld in de buurt van hobby-boeken en reisgidsen. 3.4 Een voorleescursus: Een cursus voorlezen is een interessante uitbreidingsactiviteit die gekoppeld kan worden aan deze rugzakjes. Niet iedereen voelt zich even zelfzeker i.v.m. voorlezen en zo’n moment biedt mensen ook de mogelijkheid om ervaringen uit te wisselen. De vzw Linc heeft een aanbod, gericht naar zowel (groot)ouders als vrijwilligers die willen voorlezen: o er is een workshop: “Voorlezen: durven en doen”, waarin erg praktijkgericht gewerkt wordt. o er zijn ook lezingen, waaronder “De prehistorie van het lezen” over het belang van vroegtijdige aandacht voor taal en boeken. Voor meer informatie kan u terecht bij: vzw Linc, Maria-theresiastraat 20, 3000 Leuven, 016 31 66 00, [email protected] .

Linc stelde ook een lijst samen van boeken die uiterst geschikt zijn om voor te lezen. Verderop in deze gids vindt u een verwijzing naar deze en andere lijsten. 3.5 Beloningen: Kinderen zijn dol op kleine hebbedingetjes. Je kan het aantal uitleningen dan ook proberen te vergroten door een cadeautje mee te geven. Nog een mogelijkheid is een spaarkaartsysteem, waarbij na bijv. vijf uitleningen de lener iets cadeau krijgt (een poster, een kleurboek, kleurstiften …). 3.6 Logboek of Voorleesboek: Je kan een mooi logboek voorzien aan de balie of op een andere geschikte plek waarin ontleners hun commentaar kwijt kunnen en tips aan mekaar kunnen doorgeven. Ook dit helpt om meervoudig gebruik te stimuleren. Wanneer je in de bib van plan zou zijn om regelmatig voorleessessies te houden en je zoekt vrijwilligers dan kan je bijv. ook een boekje leggen met data en uren waarop voorgelezen wordt en waarin vrijwilligers zich kunnen opgeven.

5

3.7 Variatie: Er zijn tal van manieren denkbaar om met het concept te spelen. Zeker na verloop van tijd kan het nuttig zijn om te variëren: je kan bijv. thema- of seizoensgebonden werken: kerst / op reis / of een auteur of illustrator centraal stellen. De mogelijkheden zijn legio. Bibliotheken met een multicultureel publiek kunnen ook een aanbod voor anderstalige bezoekers voorzien (engels, turks, …) Je kan specifiek voor hen bijvoorbeeld ook twee versies van hetzelfde boek meegeven. Op deze website vind je alvast een lijstje van meertalige voorleesboeken of boeken die in meerdere talen bestaan: http://www.biblioweb.nl/voorlezen/prentenboeken.html De Nederlandse uitgeverij Interval-Lâle heeft op dit vlak ook een specifiek aanbod. Voor meer informatie kan je o.a. terecht in de boekhandel De Kleine Johannes uit Leuven (016 20 60 46) die ervaring heeft met deze en andere meertalige uitgaven. Hou er wel rekening mee dat men deze materialen niet courant in stock heeft. Of waarom ook geen rugzak op maat gemaakt? Een bestelling via de telefoon, enkele gerichte vragen en de volgende dag staat een afgewerkte rugzak te wachten op de aanvrager.

6

4.

PROMOTIE BUITEN DE BIB

4.1 Affiches: Verspreid deze ook op plaatsen waar de doelgroep voorlezers veel kans maakt ze te zien te krijgen: scholen, seniorencentra, KWB, KAV, scoutslokalen, de gemeentelijke jeugddienst, jeugdhuizen, … Op deze plaatsen kan je (groot)ouders en babysits bereiken. Je kan bijvoorbeeld ook samen met de affiche een flyer of afscheurstrook meegeven, op maat van wie je op een bepaalde plek wil bereiken. 4.2 Gerichte mailing Maak een selectie van mensen die u wil bereiken uit uw lezersbestand en stuur hen een brief of een folder waarin je de voorleesrugzakjes voorstelt. Doe dit bijvoorbeeld n.a.l.v. de voorlees- of seniorenweek, schoolvakanties, ... 4.3 Mondelinge reclame: Geef ruchtbaarheid aan het bestaan van deze rugzakjes op alle bestaande informatiemomenten van de bib, bij uitbreidingsactiviteiten … Herhaling werkt. 4.4 Pers & Publiciteit Gebruik de middelen die je hebt. Plaats een advertentie in het gemeentelijke infoblad, stuur een berichtje naar de gratis reclamebladen. Je kan echter ook verder gaan en van de lancering van deze voorleesrugzakjes een echt persevenement maken. Wees er wel van bewust dat wanneer je de pers inschakelt je ook een deel van de controle op de communicatie verliest. Denk daarom vooraf goed na over wat je wil zeggen en pleeg op voorhand overleg met de journalist. Een persbericht is bondig en sec. Je maakt er best geen reclamebericht van, maar brengt er enkel de journalisten mee op de hoogte van het initiatief. Je kan de nieuwswaarde van uw bericht vergroten door van de lancering van deze rugzakjes een echte happening te maken: Een voorbeeld van een mogelijke actie is het uitnodigen van een (lokaal) bekende grootvader of –moeder die voor enkele kinderen komt voorlezen in de bibliotheek en daarna een rugzakje mee naar huis neemt. Waar moet je op letten bij de opmaak van een persbericht: 1. Hou de titel sec, vermijd woorden als ‘fantastisch, geweldig, uniek …’ 2. De eerste paragraaf van uw persbericht moet een antwoord geven op de W-vragen: WIE, WAT, WAAR, WANNEER 3. Maak de rest van de tekst zeker niet te lang, 1 pagina is een absoluut maximum. 4. Laat duidelijke contactgegevens na en zorg er voor dat wanneer deze persoon niet bereikbaar is iemand anders het perscontact kan overnemen.

7

5. Het persbericht wordt best zo’n 2 weken voor de activiteit verstuurd, enkele dagen vooraf kan u ter herinnering nog eens telefonisch contact opnemen met de aangeschreven journalisten als u dat wenst. Het PBC heeft de intentie zelf ook zo’n persevenement te organiseren om de actie te lanceren. Maar lokale varianten kunnen aanvullend werken of kunnen op een later tijdstip plaats vinden, als herhalingsactie.

8

5.

VOORBEELDLIJSTEN

Voor inspiratie omtrent de inhoud kan er beroep gedaan worden op de voorbeeldlijsten die door Stichting Lezen en andere organisaties worden samengesteld. De lijst van Stichting Lezen / De Voorleesweek vindt u terug op: http://www.voorlezen.be De vzw Linc stelde ook een dergelijke lijst samen, deze is terug te vinden op onze website: http://www.provant.be/cultuur/bib/documenten.html Andere interessante links: http://www.leesplein.nl/6LLvolg.html?http://www.leesplein.nl/page.php?plein=LL& id=28 Of laat mensen zelf zoeken op http://www.bibkids.be

6.

BIJBESTELLEN MATERIALEN

Op dit moment is er nog geen regeling uitgewerkt voor het eventueel bijbestellen van materialen. We zouden graag na een aantal maanden een bevraging organiseren om te kijken hoe het met het gebruik van de rugzakjes zit. Indien nodig kunnen we dan een aantal rugzakjes, affiches en bladwijzers bijbestellen. De affiches en een sjabloon voor een bladwijzer/flyer krijgt u alvast ook in digitale vorm en kan u dus eventueel zelf al op beperkte schaal bijmaken.

7.

TOEKOMST

Het is niet uitgesloten dat deze actie nog een vervolg krijgt. Tijdens het uitwerken van dit project werden reeds allerlei suggesties gedaan, zoals het laten maken van een pluchen mascotte die als cadeautje kan dienen, een uitgewerkt commentaarschriftje / leeslogboek, stickers om voorleesboeken mee te markeren, … Zulke initiatieven zijn dus nog mogelijk in te toekomst, misschien naar aanleiding van een volgende voorlees- of jeugdboekenweek. U kan in de tussentijd steeds bij ons terecht met al uw reacties, evaluaties en ideeën. Provinciaal Bibliotheekcentrum Vrieselhof Schildesteenweg 99 2520 Ranst (Oelegem) 03 312 98 70 [email protected] http://www.provant.be/cultuur/bib

9