JAARVERSLAG 2008 PVF ZAKELIJKE HYPOTHEKENFONDS PVF PARTICULIERE HYPOTHEKENFONDS

JAARVERSLAG 2008

PVF ZAKELIJKE HYPOTHEKENFONDS PVF PARTICULIERE HYPOTHEKENFONDS

2

JAARVERSLAG 2008 HYPOTHEKENFONDSEN

JAARVERSLAG 2008 PVF ZAKELIJKE HYPOTHEKENFONDS PVF PARTICULIERE HYPOTHEKENFONDS

3

HYPOTHEKENFONDSEN

4


Inhoudsopgave Verslag van de Beheerder Inleiding Organen van de hypothekenfondsen Besluiten van de Vergadering van Participanten Portefeuillebeleid Ontwikkeling van de hypothekenfondsen Participaties Performance Herwaardering Outlook 2009 Financiële kerngegevens hypothekenfondsen

9 9 10 12 13 15 18 19 24 26 27

Verslag van de Raad van Toezicht

29

Risicomanagement

32

Jaarrekening PVF Zakelijke Hypothekenfonds Balans per 31 december 2008 Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de balans en staat van baten en lasten

37 37 38 39 40

Overige gegevens Statutaire bepalingen omtrent de verdeling van het resultaat Accountantsverklaring

48 48 50

Participantenregister

51

Jaarrekening PVF Particuliere Hypothekenfonds Balans per 31 december 2008 Staat van baten en lasten Kasstroomoverzicht Toelichting op de balans en staat van baten en lasten

55 55 56 57 58

Overige gegevens Statutaire bepalingen omtrent de verdeling van het resultaat Accountantsverklaring

66 66 68

Participantenregister

69

Begrippenlijst

73

HYPOTHEKENFONDSEN

5

6


Verslag van de Beheerder

7

HYPOTHEKENFONDSEN

8


Verslag van de Beheerder Inleiding Voor u ligt het verslag over het jaar 2008 van het PVF Zakelijke Hypothekenfonds en het PVF Particuliere Hypothekenfonds. In beide fondsen belegt een groot aantal VUT- en Pensioenfondsen. Het Zakelijke Hypothekenfonds heeft per einde van het boekjaar een totaal eigen vermogen van € 2,51 miljard (2007: € 2,10 miljard). Het totaal eigen vermogen van het Particuliere Hypothekenfonds bedraagt per einde van het boekjaar € 1,55 miljard (2007: € 1,39 miljard). Het jaar 2008 kenmerkte zich door de kredietcrisis. De hypothekenfondsen hebben kunnen profiteren van deze marktomstandigheden door het realiseren van hoge marges op nieuwe hypothecaire leningen en verlengingen. Tevens hebben de verslechterde economische omstandigheden in het derde kwartaal 2008 er toe geleid dat per ultimo 2008 een herwaardering van beide hypothekenfondsen heeft plaatsgevonden. Elders in het jaarverslag wordt dit verder toegelicht. Dit jaarverslag bevat, naast het verslag van de Beheerder, de jaarrekening (balans, staat van baten en lasten, kasstroom overzicht, toelichting op de balans, toelichting op de staat van baten en lasten) en gaat in op de doelstelling van de hypothekenfondsen, het portefeuillebeleid en de invulling daarvan in 2008. Beschreven wordt hoe de portefeuilles van de beide hypothekenfondsen zich hebben ontwikkeld en er wordt een toelichting gegeven op de door de hypothekenfondsen behaalde resultaten en rendementen. Tevens wordt ingegaan op de besluiten die de Vergadering van Participanten in de verschillende bijeenkomsten in het verslagjaar heeft genomen. Ook is een verslag van de Raad van Toezicht opgenomen. Ten slotte wordt in de paragraaf Outlook 2009 een korte vooruitblik gegeven op de ontwikkelingen na afloop van het boekjaar. Nieuw in dit jaarverslag is het hoofdstuk Risicomanagement.

9

HYPOTHEKENFONDSEN

Organen van het Fonds Participanten

10

Stand 31 december 2008 Zakelijke Hypothekenfonds

Particuliere Hypothekenfonds

Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus

3

X

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Baksteenindustrie

3

3

Stichting Vroegpensioenfonds voor de Baksteenindustrie

3

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de weg

3

3

Stichting Prepensioenfonds voor het Beroepsgoederenvervoer over de weg en de Verhuur van Mobiele Kranen

3

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Betonproductenindustrie

3

3

Stichting Opleidingsfonds Beveiligings Branche

X

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie

3

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Film- en Bioscoopbedrijf

3

3

Stichting Pensioenfonds GITP*

3

3

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Groentenen Fruitverwerkende Industrie

3

3

Stichting Fonds Kollektieve Belangen voor de Groothandel in Technische Produkten

3

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen

3

3

Pensioenfonds Horeca & Catering

3

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandel

3

3

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Koopvaardij

3

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Meubelindustrie en Meubileringsbedrijven

3

3

Stichting Aanvullingsfonds Meubelindustrie en Meubileringsbedrijven

3

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Metalektro

3

3

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Particuliere Beveiliging

3

3

Stichting Vrijwillig Vervroegd Uittreden voor de Particuliere Beveiliging

3

3

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten

3

3

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Rijn- en Binnenvaart

3

3

Stichting Vroegpensioenfonds Technische Groothandel

3

3

Stichting Vrijwillig Vervroegd Uittreden uit de Technische Groothandel

3

3

Stichting Pensioenfonds UWV

3

3

Stichting Vrijwillig Vervroegde Uittreding UWV

3

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Verf- en Drukinktindustrie

3

3

Stichting Pensioenfonds Werk en (re)Integratie

3

3

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zeevisserij

3

3

3 = participant in het fonds

X = geen participant in het fonds * per 1 augustus 2008 toegetreden tot het Zakelijke- en het Particuliere Hypothekenfonds


Raad van Toezicht Mr. G.B.J. Dommering Mr. E.C. Lekkerkerker Drs. H. Schotsman C.C. van der Sluis RA CPC Drs. E.J. Wiebes

voorzitter vice-voorzitter lid lid lid

Beheerder Achmea Vastgoed B.V.* Bewaarder Stichting PVF Zakelijke Hypothekenfonds Stichting PVF Particuliere Hypothekenfonds Accountant KPMG Accountants N.V., Amstelveen

11

*De handelsnaam van Achmea Vastgoed B.V. is Syntrus Achmea Vastgoed, gevestigd te Amsterdam

HYPOTHEKENFONDSEN

Besluiten van de Vergadering van Participanten Op 28 mei 2008 heeft de Vergadering van Participanten van het PVF Zakelijke Hypothekenfonds en het PVF Particuliere Hypothekenfonds plaatsgevonden. Tijdens deze vergadering is het jaarverslag 2007 vastgesteld en hebben de participanten decharge verleend aan de Beheerder en Bewaarder van de hypothekenfondsen. Tevens werden de door de Beheerder voorgestelde wijzigingen in de Informatiememoranda en Voorwaarden van Beheer van Bewaring goedgekeurd. De wijzigingen waren voornamelijk van fiscale aard en betroffen tevens actualisatie van de tekst. Gezien de gunstige marktomstandigheden d.d. 28 mei 2008 en de goede mogelijkheden tot verstrekking, heeft de Raad van Toezicht de participanten geadviseerd extra funding te overwegen. Tijdens de vergadering is besloten dat de Beheerder de participanten hierover afzonderlijk zal benaderen. In de buitengewone Vergadering van Participanten op 17 december 2008 is de stand van zaken als gevolg van de kredietcrisis besproken. De participanten concludeerden dat de hypothekenfondsen in 2008 sterk hebben geprofiteerd van de hogere spreads. De participanten zijn geïnformeerd dat als gevolg van de aanhoudende illiquiditeit op de financiële markten de gehanteerde risico-opslag in het hypothekenwaarderingsmodel niet langer een realistische weergave is van de risico-opslag die in de kapitaalmarkt voor hypothecaire leningen geldt. Hierdoor is besloten, mede in overleg met de accountant, een meer marktconforme risico-opslag te bepalen in plaats van deze te baseren op ervaringscijfers uit het verleden. In 2008 zijn de Raad van Toezicht en de Beheerder viermaal bijeengekomen: op 6 maart, 16 mei, 4 september en 7 november 2008. De werkzaamheden en besluiten van de Raad van Toezicht in 2008 zijn terug te vinden in het hoofdstuk “Verslag van de Raad van Toezicht”.

12


Portefeuillebeleid Het PVF Particuliere Hypothekenfonds en het PVF Zakelijke Hypothekenfonds Het PVF Particuliere en het PVF Zakelijke Hypothekenfonds beogen inkomsten op lange termijn te realiseren door te beleggen in hypothecaire geldleningen in euro’s. Daarbij streven de fondsen ernaar om, na aftrek van kosten en na afdekking van renterisico’s, een outperformance te realiseren ten opzichte van AAA-staatsobligaties met een vergelijkbare Modified Duration die zijn uitgegeven door lidstaten van de Europese Monetaire Unie, berekend over de laatste vijf kalenderjaren. Voor wat betreft het Zakelijke Hypothekenfonds is het streven 100 basispunten of meer outperformance, voor het Particuliere Hypothekenfonds is dit 30 basispunten of meer per jaar. Het Zakelijke Hypothekenfonds zal hiertoe in hypothecaire geldleningen beleggen met betrekking tot registergoederen met een zakelijk karakter, zoals kantoorpanden, winkels, bedrijfsruimtes en (verhuurde) woningen. Eveneens komen grond, recreatiewoningen en vastgoed met een horecabestemming in aanmerking. Het Particuliere Hypothekenfonds zal hoofdzakelijk in hypothecaire geldleningen beleggen met betrekking tot woningen voor eigen gebruik. De fondsen beleggen in hypothecaire leningen met verschillende rentevaste periodes. De fondsen gaan transacties in al dan niet beursgenoteerde financiële instrumenten aan om de renterisico’s af te dekken. Dit is om de Modified Duration van beide fondsen zo min mogelijk te laten afwijken van de Modified Duration van de Lehman Euro Aggregate Government Bond AAA Index. In verband met transacties in niet beursgenoteerde financiële instrumenten kan het Fonds zekerheden verstrekken. De hypothekenfondsen kunnen ook beleggen in hypothecaire leningen die voldoen aan de hierboven beschreven criteria door deze over te nemen van andere hypothecaire geldverstrekkers. Hierbij kan sprake zijn van een economische eigendomsoverdracht. Benchmark Sinds 2006 wordt voor beide hypothekenfondsen een index van Lehman Brothers voor de portefeuilles gehanteerd. Om de transparantie met betrekking tot de spread van hypotheken, zowel particuliere als zakelijke, ten opzichte van staatsleningen te vergroten, is besloten om vanaf 2006 de Lehman Euro Aggregate Government Bond Index als de benchmark voor beide hypothekenfondsen te gebruiken. In 2007 is nader onderzoek gedaan naar de benchmark. Op basis daarvan is besloten, in samenspraak met de Vergadering van Participanten, om in 2008 voor beide hypothekenfondsen over te gaan op een andere benchmark, te weten de Lehman Brothers Euro Aggregate Government Bond AAA Index. In september 2008 is Lehman Brothers Asset Management overgenomen door Barclays Capital. Sinds deze overname onderhoudt Barclays Capital de voormalige Lehman Brothers indices. Per 1 januari 2009 wijzigt de naam van de benchmark van de hypothekenfondsen daarom naar Barclays Capital Euro Aggregate Government Bond Treasury AAA Index. Portefeuilleomvang Bij het PVF Zakelijke Hypothekenfonds en het PVF Particuliere Hypothekenfonds staat het door de diverse participanten gegeven mandaat inzake hypotheken centraal. Anders dan bij banken en andere financiële instellingen bepaalt het mandaat in hoofdzaak de maximale omvang van de hypothekenportefeuille en de mogelijkheden om in nieuwe hypothecaire leningen te beleggen. Dit uitgangspunt bepaalt voor een belangrijk deel het fondsbeleid en de uitvoering daarvan. Verderop in dit jaarverslag wordt uitgebreider ingegaan op de omvang van de fondsen. Binnen de huidige beleidskaders staan verder de volgende punten centraal: • het behalen van een hoger rendement dan (staats)obligaties • het behouden van een laag en beheersbaar risicoprofiel

HYPOTHEKENFONDSEN

13

Risicoprofiel Syntrus Achmea Vastgoed stuurt voor de hypothekenportefeuilles aan op een laag risicoprofiel. Betreffende de beleggingen in zakelijke hypotheken wordt er onderscheid gemaakt naar het type financiering. Bij hypothecaire leningen met een hoger bevoorschottingspercentage gelden opslagen, waarbij als maximum 100% van de executiewaarde wordt gehanteerd. Dit maximum wordt slechts in uitzonderlijke gevallen verstrekt en vrijwel uitsluitend in situaties waarin extra zekerheden worden gesteld. Met betrekking tot de beleggingen in het particuliere hypothekensegment bedraagt de basishypotheek 75% van de executiewaarde. Bij hypothecaire leningen met een hoger bevoorschottingspercentage gelden eveneens opslagen, waarbij als maximum 125% van de executiewaarde wordt gehanteerd. Om tot een goede diversificatie in de hypothekenportefeuilles te komen, wordt gebruik gemaakt van spreiding: • voor het Zakelijke Hypothekenfonds betekent dit dat er gespreid wordt naar vastgoedsector, zijnde: winkels, kantoren, bedrijfsruimten, verhuurde woningen en overige objecten; • voor het Particuliere Hypothekenfonds wordt gebruik gemaakt van geografische spreiding (mede naar rato van de grootte van de lokale vastgoedmarkten) en wordt er tevens gespreid naar risicocategorie. Dit resulteert in een portefeuille die voor een groot deel bestaat uit leningen met Nationale Hypotheekgarantie (NHG) of Gemeentegarantie (GG) en leningen zonder expliciete garantie met een financiering tot 75% van de executiewaarde van de woningen.

14

In het kader van de beleggingsdoelstelling van het Particuliere Hypothekenfonds gelden de volgende restricties ten aanzien van de door het Fonds te verstrekken of te verwerven hypothecaire leningen: • Het Particuliere Hypothekenfonds mag niet meer dan 50% van de Netto Vermogenswaarde aanhouden in de vorm van hypothecaire leningen met een bevoorschottingspercentage van 75% tot en met 100% (waarbij hypothecaire leningen met een Nationale Hypotheekgarantie niet worden meegeteld). • Het Particuliere Hypothekenfonds mag niet meer dan 15% van de Netto Vermogenswaarde aanhouden in de vorm van hypothecaire leningen met een bevoorschottingspercentage van meer dan 100% (waarbij hypothecaire leningen met een Nationale Hypotheekgarantie niet worden meegeteld). In het kader van de beleggingsdoelstelling van het Zakelijke Hypothekenfonds gelden de volgende restricties ten aanzien van de door het Fonds te verstrekken of te verwerven hypothecaire leningen: • Het Zakelijke Hypothekenfonds mag niet meer dan 80% van de Netto Vermogenswaarde aanhouden in de vorm van hypothecaire leningen met een bevoorschottingspercentage van 70% tot en met 90%. • Het Zakelijke Hypothekenfonds mag niet meer dan 5% van de Netto Vermogenswaarde aanhouden in de vorm van hypothecaire leningen met een bevoorschottingspercentage van meer dan 90%. • Het Zakelijke Hypothekenfonds zal niet beleggen in hypothecaire leningen aan één debiteur ter grootte van meer dan 5% van de Netto Vermogenswaarde. • Het Zakelijke Hypothekenfonds zal niet beleggen in één of meer hypothecaire leningen als de grootte van de lening(en) meer bedraagt dan 5% van de Netto Vermogenswaarde met betrekking tot één registergoed. • Het Zakelijke Hypothekenfonds zal met betrekking tot projectfinancieringen niet beleggen in hypothecaire leningen ter grootte van meer dan 10% van de Netto Vermogenswaarde. • Het Zakelijke Hypothekenfonds zal met betrekking tot kantoorpanden niet beleggen in hypothecaire leningen ter grootte van meer dan 40% van de Netto Vermogenswaarde. • Het Zakelijke Hypothekenfonds zal met betrekking tot bedrijfsruimtes niet beleggen in hypothecaire leningen ter grootte van meer dan 40% van de Netto Vermogenswaarde. • Het Zakelijke Hypothekenfonds zal met betrekking tot winkels niet beleggen in hypothecaire leningen ter grootte van meer dan 40% van de Netto Vermogenswaarde. • Het Zakelijke Hypothekenfonds zal met betrekking tot de categorie (verhuurde) woningen niet beleggen in hypothecaire leningen ter grootte van meer dan 80% van de Netto Vermogenswaarde. • Het Zakelijke Hypothekenfonds zal met betrekking tot de categorie andere registergoederen – dat wil zeggen registergoederen niet zijnde kantoorpanden, bedrijfsruimtes, winkels en (verhuurde) woningen – niet beleggen in hypothecaire leningen ter grootte van meer dan 20% van de Netto Vermogenswaarde.


Ontwikkeling van de hypothekenfondsen Zakelijke Hypothekenfonds Ultimo 2008 was ongeveer € 2,45 miljard belegd in het Zakelijke Hypothekenfonds. Ten opzichte van ultimo 2007 (€ 2,14 miljard) betekent dit een stijging van ongeveer € 315 miljoen, hetgeen verklaard wordt door de inbreng van nieuwe gelden en de herbelegging van het directe resultaat in het fonds. Het totaal bedrag aan nieuwe beleggingen in hypothecaire leningen bedroeg over 2008 € 732,96 miljoen. Het totaal bedrag aan nieuwe hypothecaire beleggingen over 2007 was gelijk aan € 739,16 miljoen. Dit impliceert een lichte daling van € 6,20 miljoen in 2008. Het totaal rendement van het Zakelijke Hypothekenfonds over 2008 ligt boven dat van de bijbehorende benchmark, Lehman Euro Aggregate Government Bond AAA Index. Hierop wordt verder ingegaan in de paragraaf ‘Performance’. In figuur 1 is de portefeuilleverdeling naar type onderpand per ultimo 2008 weergegeven. Deze onderverdeling van de portefeuille is nagenoeg niet gewijzigd in 2008. De gewichten van de hypotheken met als onderpand woningen, winkels, kantoren en industriële gebouwen zijn in lijn met 2007 en bedragen respectievelijk 19%, 15%, 25% en 26%. Het gewicht van hypotheken met als onderpand horecabedrijf is gestegen naar 9%. Het gewicht van hypotheken met als onderpand mixed use / overig is van 11% naar 6% gedaald.

Industrieel gebouw (26%) Horecabedrijf (9%)

Winkels (15%)

Mixed use / overig (6%)

15 Kantoren (25%)

Woningen (19%)

Figuur 1. Portefeuilleverdeling naar type onderpand per ultimo 2008 Zakelijke Hypothekenfonds.

De huidige portefeuillestructuur van het Zakelijke Hypothekenfonds voldoet aan de voorwaarden zoals vastgelegd in het Informatie Memorandum van het Fonds. Particuliere Hypothekenfonds Ultimo 2008 was € 1,51 miljard belegd in het Particuliere Hypothekenfonds. Dit betekent ten opzichte van ultimo 2007 (€ 1,40 miljard) een stijging van in totaal € 108,76 miljoen, hetgeen verklaard wordt door de inbreng van nieuwe gelden en de herbelegging van het directe resultaat in het fonds. Het totaal bedrag aan nieuwe beleggingen in hypothecaire leningen bedroeg over 2008 € 154,68 miljoen. In 2007 was het totaal bedrag gelijk aan € 94,85 miljoen. Dit betekent een stijging in 2008 van € 59,83 miljoen. Gegeven de gunstige marktomstandigheden in de eerste helft van 2008 is er een oproep gedaan aan de participanten om extra mandaatruimte ter beschikking te stellen. Dit extra geld is gebruikt om in nieuwe hypothecaire leningen te beleggen.

HYPOTHEKENFONDSEN

Het Particuliere Hypothekenfonds heeft in 2008 een hoger totaal rendement gerealiseerd dan de bijbehorende benchmark, de Lehman Euro Aggregate Government Bond AAA Index. Hierop wordt verder ingegaan in de paragraaf ‘Performance’. Figuur 2 geeft de onderverdeling van de portefeuille weer naar Loan to Foreclosure value (LTV) per ultimo 2008. De portefeuillesamenstelling ligt in lijn met de onderverdeling per het eind van 2007. Het gewicht in de portefeuille van hypotheken met een Nationale Hypotheek Garantie, dan wel een Gemeente Garantie, is licht afgenomen naar 15%. Tevens is het gewicht van hypotheken met LTV kleiner dan 75% licht afgenomen naar een percentage van 70%. Het gedeelte van de portefeuille dat is belegd in hypotheken met een LTV 75% - 100% en LTV 100+ is gestegen naar respectievelijk 10% en 5%.

LTV 100+ (5%)

NHG/GG (15%)

LTV 75 - 100 (10%)

LTV 0 - 75 (70%)

16 Figuur 2. Portefeuilleverdeling naar Loan to Foreclosure value per ultimo 2008 Particuliere Hypothekenfonds.

De huidige portefeuillestructuur van het Particuliere Hypothekenfonds voldoet aan de voorwaarden zoals vastgelegd in het Informatie Memorandum van het Fonds. Fondsontwikkelingen in 2008 Benchmarkwijziging Er is onderzoek gedaan naar de gehanteerde benchmark in 2006 en 2007, te weten de Lehman Brothers Euro Aggregate Government Bond Index. Deze index bestaat uit staatsleningen uitgegeven door landen die de euro als munteenheid hebben, aan de staat gerelateerde bedrijven (zoals spoorwegen, telecommaatschappijen, overheidsinstellingen etc.) en lokale overheden. De hypotheken worden gewaardeerd tegen de eurobenchmarkcurve (plus een risico-opslag). Deze curve bestaat uit de “duurste” staatsleningen (met de laagste rendementen) en bevat op dit moment voornamelijk Duitse en Franse staatsleningen. De voorkeur is om een benchmark te gebruiken die beter aansluit bij de waardering van de hypotheken en dus alleen uit staatsleningen bestaat. Het kiezen van een index met alleen staatsleningen uit de eurozone heeft als nadeel dat er binnen de index grote verschillen in kredietwaardigheid zijn. Deze verschillen ontstaan doordat landen als Italië of Griekenland een heel ander risicoprofiel hebben dan Duitsland of Frankrijk. Het kiezen van een benchmark die zo dicht mogelijk aansluit bij de eurobenchmark is wenselijk. De index die de eurobenchmarkcurve het beste benadert, is de Lehman Brothers Euro Aggregate Government Bond AAA Index. Deze index bestaat uit AAA-staatsleningen uit de eurozone. De performance van deze nieuwe benchmark is minder volatiel dan de performance van de oude benchmark, waardoor de relatieve performance eveneens minder volatiel wordt. Dit komt de transparantie van de performance van de hypothekenfondsen ten goede; de relatieve performance wordt minder beïnvloed door niet-hypotheekspecifieke risico’s.


In de Vergadering van Participanten is besloten, mede op basis van de bovengenoemde argumenten, dat per 1 januari 2008 de Lehman Brothers Euro Aggregate Government Bond AAA index als benchmark voor beide hypothekenfondsen gehanteerd zal worden. Introductie Basishypotheek In 2007 is het 9-verbeterpuntenplan opgesteld om de performance van in het Particuliere Hypothekenfonds te verhogen door onder andere risico’s te verkleinen. Een deel van het verbeterpuntenplan is al in 2007 geïmplementeerd. Per 1 januari 2008 is de PVF Achmea Basishypotheek (met ingang van 14 mei 2008 “Syntrus Achmea Vastgoed Basis hypotheek” genaamd) geïntroduceerd. Een belangrijk verschil met het bestaande product is dat de dagrentegarantie is vervangen door een offerterentegarantie. Bij een dagrentegarantie krijgt de hypotheekgever de laagste rente van ofwel het moment van offreren ofwel van het moment van passeren. Bij een offerterentegarantie krijgt de hypotheekgever alleen de rente op offertedatum aangeboden. Het voordeel van de offerterentegarantie is dat het pijplijnrisico fors gereduceerd is en dat het resterende pijplijnrisico nu structureel wordt afgedekt. Dat de Basishypotheek een succes is, blijkt uit de nieuwe beleggingen in hypothecaire leningen. Ruim 80% van het nieuw te beleggen geld is belegd in Basishypotheken en meer dan de helft van deze nieuwe beleggingen heeft in het tweede kwartaal van 2008 plaatsgevonden. Daarnaast heeft het fonds geprofiteerd van het nieuwe hedgingbeleid. Gedurende het tweede kwartaal, waarin het merendeel van de nieuwe beleggingen is gedaan, is de rente gestegen. In het verleden zou dit tot pijplijnverliezen hebben geleid. Door de hedgingstrategie zijn de pijplijneffecten in deze marktomstandigheden niet negatief uitgevallen. Parameteraanpassing Jaarlijks worden de parameters in het waarderingsmodel herzien op basis van recente data. Het betreft hier de parameters voor de modellering van de gemiddelde resterende looptijd van een hypothecaire lening (looptijdsfactor) en het vervroegde aflossingspercentage. De looptijdfactor is afhankelijk van de rentevaste periode van de hypotheken en de verschillende aflossingsvormen in de hypothekenportefeuille. De parameter voor het vervroegde aflossingspercentage is een voortschrijdend gemiddelde van het percentage vervroegde aflossingen over de afgelopen vier jaar. Met het vervroegde aflossingspercentage wordt geprobeerd een zo goed mogelijke inschatting te maken van de toekomstige vervroegde aflossingen. In 2007 is het waarderingsmodel nader bestudeerd en is besloten om met ingang van 2008 de looptijdfactor frequenter aan te passen om op deze wijze tot een nauwkeurigere waardering van de portefeuille te komen. Een frequentere aanpassing van het vervroegde aflossingspercentage hoeft niet per definitie te leiden tot een betere voorspelling van de toekomstige vervroegde aflossingen en kan zelfs leiden tot onnodige volatiliteit in de fondsrendementen. Deze parameter zal daarom eenmaal per jaar worden aangepast.

HYPOTHEKENFONDSEN

17

Participaties Zakelijke Hypothekenfonds Ultimo 2008 is het aantal participaties in het Zakelijke Hypothekenfonds gestegen naar 4.500.996 stukken. De waarde per participatie, na winstuitkering, bedraagt per einde boekjaar € 543,93. Het aantal participaties bedroeg per eind 2007 4.082.989 met een waarde € 502,98 per participatie. Dit impliceert een stijging met 418.007 stukken in 2008. De stijging van het aantal participaties in het Zakelijke Hypothekenfonds is het gevolg van de herbelegging van het directe rendement in het fonds en de belegging van nieuwe gelden in 2008. De participantenrekening van het Zakelijke Hypothekenfonds bedroeg op 31 december 2008, na winstdeling, € 2,45 miljard (ultimo 2007: € 2,05 miljard). Particuliere Hypothekenfonds Ultimo 2008 is het aantal participaties in het Particuliere Hypothekenfonds gestegen naar 2.565.936 stukken. De waarde per participatie, na winstuitkering, bedraagt per einde boekjaar € 591,80. Het aantal participaties bedroeg per eind 2007 2.447.749 met een waarde van € 554,41 per participatie. Dit impliceert een stijging met 118.187 stukken in 2008. De stijging van het aantal participaties in het Particuliere Hypothekenfonds is het gevolg van de herbelegging van het directe rendement in het fonds en de belegging van nieuwe gelden in 2008. De participantenrekening van het Particuliere Hypothekenfonds bedroeg op 31 december 2008, na winstdeling, € 1,52 miljard (ultimo 2007: € 1,36 miljard). Mandaten De verandering in het aantal participaties in 2008 ten opzichte van 2007 is conform de mandaten voor 2008, zoals afgesproken met de verschillende participanten.

18

In- en uittredingen in het verslagjaar In het verslagjaar is er één nieuwe participant in de hypothekenfondsen ingetreden, te weten: • Stichting Pensioenfonds GITP In het verslagjaar is één participant uitgetreden uit het Particuliere Hypothekenfonds, te weten: • Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus


Performance Zakelijke Hypothekenfonds Marge Het verschil tussen de gemiddelde geoffreerde hypotheekrente en de rente op staatsleningen met een vergelijkbare looptijd (de marge) bedroeg aan het begin van 2008 171 basispunten. Aan het einde van het jaar kwam de gemiddelde marge uit op 219 basispunten. Hierbij is geen rekening gehouden met afsluitprovisies. Voor het gehele jaar kwam de gemiddelde marge, gewogen naar transactievolume, uit op 186 basispunten met een netto afsluitprovisie van 37 basispunten voor 2008. De netto afsluitprovisie bestaat uit de door ons ontvangen afsluitprovisies gecorrigeerd met de door ons betaalde vergoedingen aan het intermediair. Hiermee zijn de marges gestegen ten opzichte van 2007. In het verleden hebben de marges op zakelijke hypotheken lange tijd onder druk gestaan door de toenemende concurrentie op de zakelijke hypotheekmarkt. In 2007 is dit echter veranderd als gevolg van de internationale kredietcrisis. Door de kredietcrisis zijn de risicopremies gestegen. Daarnaast zijn de fundingkosten van de banken opgelopen door problemen bij de financiële instellingen. Hierdoor zijn de marges op zakelijke hypotheken toegenomen. Door de aanhoudende kredietcrisis in 2008 zijn de marges nog steeds hoog. Door de verslechterende economische omstandigheden na het derde kwartaal zijn de marges in de laatste maanden van 2008 verder toegenomen. De marges op zakelijke hypotheken liggen aan het eind van 2008 fors hoger dan in voorgaande jaren. De onderstaande grafiek (figuur 3) laat de margeontwikkeling voor zakelijke hypotheken voor 2008 zien. De markt voor zakelijke hypotheken kenmerkt zich door een heterogeen en daarmee in zeker opzicht een ondoorzichtig karakter. Elke hypothecaire financiering is maatwerk en er is een aantal factoren dat de prijs en daarmee de marge bepaalt. Hierbij moet gedacht worden aan type onderpand, soort gebruik, loan to foreclosure value, omvang financiering, debiteurstelling enzovoort. Een ander belangrijk kenmerk is de prijsdifferentiatie waardoor de fluctuaties in de marges vrij groot zijn. Om het fluctuerende karakter enigszins te temperen is de tijdreeks geëffend en zijn er voortschrijdende gemiddelden berekend.

260 240

Marge in basispunten

220 200 180 160 140 120

Figuur 3. 4-weeks voortschrijdend gemiddelde marge (excl. afsluitprovisies) zakelijke hypotheken 2008.

HYPOTHEKENFONDSEN

jan 09

dec 08

nov 08

okt 08

sep 08

aug 08

jul 08

jun 08

mei 08

apr 08

mrt 08

feb 08

jan 08

100

19

Rendement De ontwikkelingen op de rentemarkt zijn van invloed op het absolute rendement van de hypothekenfondsen. In het verslagjaar is de rentemarkt aan een zeer sterke dynamiek onderhevig geweest. De rente op staatsleningen is in 2008 over de gehele curve gedaald, waarbij tevens de rentecurve is versteild. Deze rentedaling heeft zich niet gedurende het hele jaar voorgedaan, in het tweede kwartaal is de rente namelijk gestegen. Per saldo is de rente over 2008 gedaald. Deze rentedaling varieert van 233 basispunten op staatsleningen met een looptijd van 1 jaar tot en met 87 basispunten op 20-jarige staatsleningen. Doordat de rente op het korte segment van de curve meer is gedaald dan de rente op lang lopende staatsleningen, is de curve steiler geworden. Het verschil tussen de 30-jaars rente en de 3-maands rente bedraagt per ultimo 2008 176 basispunten: eind 2007 was dit verschil gelijk aan 70 basispunten. Het 5- tot 10-jaars gedeelte van de curve is versteild van 21 basispunten naar 63 basispunten. Een dalende rente heeft een positief effect op de actuele waarde van vastrentende beleggingen zoals staatsleningen en hypotheken. Het jaar 2008 kenmerkte zich door de aanhoudende kredietcrisis. Als gevolg van de aanhoudende hoge fundingkosten bij financiële instellingen en de schaarste van kapitaal, konden er hoge marges worden gerealiseerd op nieuwe hypothecaire leningen en verlengingen. Het Zakelijke Hypothekenfonds heeft voor bijna € 733 miljoen in nieuwe, zakelijke hypothecaire leningen belegd gedurende 2008. Daardoor heeft het fonds volop kunnen profiteren van de gunstige marktomstandigheden.

20

In het derde kwartaal heeft een aantal historische gebeurtenissen plaatsgevonden, waarvan het faillissement van Lehman Brothers de voornaamste was. De daarna snel verslechterende economische omstandigheden hebben ertoe geleid dat de risico-opslag in het waarderingsmodel is verhoogd. Dit om rekening te houden met het verhoogde kredieten onderpand risico in de gehele markt. Deze verhoging heeft geleid tot een negatieve herwaardering van de zakelijke hypotheken portefeuille (zie voor een uitgebreidere toelichting ook de paragaaf “Herwaardering” in dit jaarverslag). Het rendement van het Zakelijke Hypothekenfonds was gedurende de eerste drie kwartalen van 2008 hoger dan de benchmark, zoals is weergegeven in figuur 4. Het negatieve absolute rendement in het tweede kwartaal van zowel het fonds als de benchmark is een gevolg van de gestegen rente gedurende die periode. Het negatieve relatieve rendement in het vierde kwartaal wordt verklaard door de negatieve herwaardering die per ultimo december heeft plaatsgevonden. Ondanks de negatieve herwaardering heeft het fonds een outperformance behaald ten opzichte van AAA-staatsleningen. Figuur 5 geeft de cumulatieve outperformance gedurende het jaar weer. Het Zakelijke Hypothekenfonds heeft over 2008 een totaal rendement behaald van 13,39%, het rendement van de benchmark (Lehman Euro Aggregate Government Bond AAA Index) is over het afgelopen jaar gelijk aan 11,31%. Hierdoor is er een outperformance gerealiseerd van 2,08%. De performance op fondsniveau is niet altijd gelijk aan de performance op het niveau van de individuele participant. Dit heeft te maken met in– en uittredingen die gedurende het jaar plaatsvinden. Het moment van in– en uittreden binnen een jaar kan de jaarperformance voor een participant aanzienlijk beïnvloeden. Jaarlijks worden de parameters met betrekking tot de modellering van vervroegde aflossingen herzien. In 2008 heeft de aanpassing een negatief effect gehad van 2 basispunten. In het kader van de optimalisatie van het waarderingsmodel wordt sinds 2008 een van de parameters frequenter aangepast. Het gaat om de parameter die de gemiddelde resterende looptijd van een hypotheek bepaalt. Deze parameter is afhankelijk van de verhouding van de verschillende aflossingsvormen binnen de hypothekenportefeuille en de rentevaste periode van de hypotheken. Een frequentere aanpassing van de parameters leidt tot een nauwkeurigere waardering van de hypothekenportefeuille.


Performance Zakelijke Hypothekenfonds Direct Indirect Totaal Index Vs

5,16% 8,23% 13,39% 11,31% 2,08%

8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0% -2,0% -4,0% Q1

Q2

Q3

Q4

Zakelijke Hypothekenfonds Lehmann Euro Aggregate Government Bond AAA Index

21

Figuur 4. Performance Zakelijke Hypothekenfonds.

2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0% Q1

Q2

Cumulatieve Outperformance

Figuur 5. Cumulatieve Outperformance Zakelijke Hypothekenfonds.

HYPOTHEKENFONDSEN

Q3

Q4

Particuliere Hypothekenfonds Marge De hypotheekrente voor een Basishypotheek met een 5 jaar rentevaste periode bedroeg 5,0% (effectief 5,12%) ultimo 2007. Deze rente is gestegen naar 5,20% (effectief 5,33%) eind december 2008. De rendementen op staatsleningen bedroegen ultimo 2007 en 2008 respectievelijk 4,12% en 2,32%. Hierdoor is de marge op particuliere hypotheken toegenomen van 100 basispunten naar 301 basispunten. Hiermee wordt de trend van 2007 met betrekking tot de stijgende marges voortgezet in 2008. Zoals eerder vermeld liggen de ontwikkelingen op de financiële markten als gevolg van de kredietcrisis hieraan ten grondslag. De dalende rente is geen aanleiding om de hypotheektarieven te verlagen. Door de hoge volatiliteit in de rentemarkt zijn de verschillende optie-elementen in het hypotheekproduct duur. Deze worden doorberekend in de tarifering van hypotheken. Rendement Het rendement van het Particuliere Hypothekenfonds over 2008 bedraagt 11,38%. Het benchmarkrendement over deze periode is gelijk aan 11,31%, hierdoor is een outperformance gerealiseerd van 0,07%. Ook voor particuliere hypotheken geldt dat er in 2008 hoge marges werden gerealiseerd op nieuwe hypothecaire leningen en verlengingen als gevolg van de aanhoudende kredietcrisis. Het Particuliere Hypothekenfonds heeft voor bijna € 155 miljoen in nieuwe hypothecaire leningen belegd gedurende 2008 (een stijging van ongeveer € 60 miljoen ten opzichte van het voorgaande jaar), waardoor er optimaal geprofiteerd is van de gunstige marktomstandigheden.

22

Sinds de introductie van de Basishypotheek begin 2008, wordt ook het renterisico in de pijplijn structureel afgedekt. In het verleden had een stijgende rente pijplijnverliezen tot gevolg. Door de hedgingstrategie zijn de pijplijneffecten in deze marktomstandigheden niet negatief. Dit is zichtbaar in de performance over het tweede kwartaal. In dit kwartaal is meer dan de helft van het totale bedrag aan nieuwe beleggingen in hypothecaire leningen aangewend en is de rente gestegen. In het verleden zou dit een negatief effect op de performance hebben gehad, maar door het structureel afdekken van het pijplijnrisico is er geen sprake van een negatief pijplijneffect. De absolute performance over het tweede kwartaal is weliswaar negatief (als gevolg van de gestegen rente), maar er is wel een outperformance behaald ten opzichte van de benchmark. De performance van het Particuliere Hypothekenfonds is in de eerste drie kwartalen van 2008 hoger dan de performance van de benchmark, zoals ook weergegeven wordt in figuur 6. De negatieve absolute performance van zowel het fonds als de benchmark in het tweede kwartaal is te wijten aan de gestegen rente in die periode. Het negatieve relatieve rendement in het vierde kwartaal wordt veroorzaakt door de eerder beschreven herwaardering die ultimo 2008 heeft plaatsgevonden. Ondanks deze herwaardering heeft het fonds over 2008 een outperformance behaald ten opzichte van AAA-staatsleningen. Figuur 7 geeft de cumulatieve outperformance gedurende 2008 weer. De outperformance van het Particuliere Hypothekenfonds bedraagt ultimo 2008 0,07%. Jaarlijks worden de parameters van het waarderingsmodel herzien om onder andere vervroegde aflossingen te modelleren. In 2008 heeft deze aanpassing een negatief resultaat gehad van 1 basispunt. In navolging van het Zakelijke Hypothekenfonds wordt ook bij het Particuliere Hypothekenfonds, in het kader van de optimalisatie van het waarderingsmodel, sinds 2008 de parameter betreffende de gemiddelde resterende looptijd van een hypotheek frequenter aangepast. Een frequentere aanpassing zal leiden tot een nauwkeurigere waardering van de portefeuille.


Performance Particuliere Hypothekenfonds Direct Indirect Totaal Index Vs

4,65% 6,73% 11,38% 11,31% 0,07%

8,0% 6,0% 4,0% 2,0% 0% -2,0% -4,0% Q1

Q2

Q3

Q4

Particuliere Hypothekenfonds Lehmann Euro Aggregate Government Bond AAA Index

23

Figuur 6. Performance Particuliere Hypothekenfonds.

2,5% 2,0% 1,5% 1,0% 0,5% 0% Q1

Q2

Cumulatieve Outperformance

Figuur 7. Cumulatieve Outperformance Particuliere Hypothekenfonds.

HYPOTHEKENFONDSEN

Q3

Q4

Herwaardering hypothekenportefeuilles Inleiding De marges op zowel nieuwe zakelijke als particuliere hypotheken zijn sterk opgelopen sinds de enorm in omvang toegenomen internationale kredietcrisis medio september 2008 (faillissement Lehman Brothers). Dit is voornamelijk het gevolg van steeds meer fundingproblemen bij bancaire hypotheekverstrekkers. Deze zijn wat betreft de funding van te verstrekken hypotheken afhankelijk van de gelden kapitaalmarkt, waar sprake is van een “credit crunch” als gevolg van een groot onderling wantrouwen tussen financiële instellingen. Dit betekent dat financiële instellingen elkaar alleen kredieten willen verstrekken tegen zeer hoge marges. Deze hoge costs of capital worden uiteraard doorberekend in de hypotheektarieven. Naast de hogere fundingkosten zijn ook de risicopremies op hypothecaire financieringen toegenomen. Zowel het kredietrisico als het onderpandrisico is als gevolg van de internationale kredietcrisis gestegen. Ook door de hogere risicopremies die hypotheekverstrekkers verlangen, zijn de marges op hypotheken toegenomen. Het kredietrisico is het risico dat een verlies optreedt als gevolg van wanbetaling. Het kredietrisico op Nederlandse hypotheken is gestegen als gevolg van de verslechterde economische omstandigheden in Nederland. Hierdoor neemt de kans op wanbetaling toe. Het onderpandrisico is het risico dat door een daling van het onderpand de loan-to-value (LTV) stijgt en de actuele waarde van hypotheken daardoor daalt. Het onderpandrisico is eveneens toegenomen als gevolg van de kredietcrisis. De hypothekenfondsen van Syntrus Achmea Vastgoed hebben geen last van de hogere fundingkosten van de bancaire hypotheekverstrekkers. De hypotheken worden immers gefinancierd met het eigen vermogen van de hypothekenfondsen (zijnde de inleg van de participanten) en de aflossingen en couponbetalingen van de reeds bestaande hypothekenportefeuille. Het kredietrisico en het onderpandrisico zijn voor de hypothekenfondsen wel toegenomen.

24

Momenteel bedragen de marges op een Syntrus Achmea Basishypotheek met een LTV<75% en een rentevaste periode van 5 jaar circa 230 basispunten. De marge op een gemiddelde zakelijke hypotheek met een LTV<90% (ten opzichte van de eurobenchmarkcurve) is op dit moment ongeveer 250 basispunten. Ter vergelijking: vóór de kredietcrisis bedroeg de spread op particuliere hypotheken met een LTV<75% gemiddeld 60 basispunten, de gemiddelde spread op een zakelijke hypotheek met een LTV<90% bedroeg ongeveer 160 basispunten. Herwaardering van de hypothekenportefeuilles Syntrus Achmea Vastgoed heeft de extra risicopremie voor het toegenomen kredieten onderpandrisico gekwantificeerd om de hypothekenfondsen op reële waarde te waarderen. De berekende extra risicopremie voor het toegenomen onderpand- en kredietrisico van de zakelijke hypothekenportefeuille is berekend op basis van een scenarioanalyse en bedraagt 50 basispunten. De modified duration van de zakelijke hypothekenportefeuille was op 31 december 2008 gelijk aan 1,88 jaar. Door het durationmanagement wijkt de modified duration van de hypothekenportefeuille af van het fonds. De zakelijke hypothekenportefeuille wordt dientengevolge met 0,95% basispunten neerwaarts geherwaardeerd. De outperformance van het Zakelijke Hypothekenfonds over 2008 ten opzichte van de benchmark is hiermee op 208 basispunten uitgekomen. De extra risicopremie voor het toegenomen onderpand- en kredietrisico van het Particuliere Hypothekenfonds is in overleg met de accountant op een andere manier berekend. De particuliere hypothekenportefeuille dient gewaardeerd te worden tegen de tarieven waartegen de hypotheken in de markt worden verstrekt. De hypothekenmarkt is echter dermate intransparant en heterogeen dat dit in de praktijk erg moeilijk is. Dat is de reden dat er in het verleden gekozen is voor een discounted cash flow (DCF) model met vaste opslagen. De ondoorzichtigheid en heterogeniteit gelden met name voor de zakelijke hypothekenmarkt, maar ook voor de particuliere hypothekenmarkt is het lastig om hypotheken van verschillende aanbieders met elkaar te vergelijken vanwege de verscheidenheid aan productvoorwaarden. Na overleg met de accountant en de Raad van Toezicht is gekozen voor de berekeningsmethode op basis van scenarioanalyse van een additionele risicopremie voor het Zakelijke Hypothekenfonds. Dit omdat het complex is om marktspreads te bepalen.


Het gebruiken van tarieven waartegen hypotheken worden verstrekt, houdt geen rekening met de optie-elementen in de particuliere hypotheekproducten en het feit dat veel hypotheekverstrekkers afhoudtarieven hanteren als gevolg van fundingtekorten. De nieuwe risico-opslagen voor de particuliere hypothekenportefeuille zijn berekend door de laagste tarieven in de markt te nemen en die te corrigeren voor de optie-elementen. De gewogen gemiddelde additionele risico-opslag bedraagt 58 basispunten. De modified duration van de particuliere hypothekenportefeuille was op 31 december 2008 gelijk aan 4,47 jaar. Door het durationmanagement wijkt de modified duration van de hypothekenportefeuille af van het fonds. Dit leidt tot een herwaardering van de particuliere hypothekenportefeuille van ongeveer -2,6%. De outperformance van het Particuliere Hypothekenfonds over 2008 ten opzichte van de benchmark is hiermee op 7 basispunten uitgekomen. Amsterdam, 5 juni 2009 Achmea Vastgoed B.V. H. Jagersma, directievoorzitter G.T.J. Dröge, directeur

25

HYPOTHEKENFONDSEN

Outlook 2009 Kredietcrisis Zoals al eerder vermeld heeft de aanhoudende kredietcrisis een positieve impact gehad op de performance van beide hypothekenfondsen. In 2009 zullen de effecten als gevolg van de kredietcrisis op de financiële markten nog steeds zichtbaar zijn. Er kunnen nog altijd hoge marges worden behaald op nieuwe hypothecaire leningen en verlengingen. Begin 2009 zijn de marges op hypotheken nog steeds hoog, dit mede door de toegenomen volatiliteit in de rentemarkt. Hierdoor zijn de optie-elementen in de verschillende hypotheekproducten duur, waardoor de hypotheektarieven bij de concurrentie niet dalen. Hier profiteren het Zakelijke en Particuliere Hypothekenfonds optimaal van door te beleggen in de nieuwe hypothecaire leningen en verlengingen met hoge marges. Het vooruitzicht is dat de hoge marges in zowel de zakelijke als de particuliere hypothekenmarkt zullen aanhouden. Dit zal de performance ten goede komen. Zowel bestaande als nieuwe opdrachtgevers zullen in 2009 worden benaderd om van deze marktomstandigheden te profiteren door vermogen te alloceren naar hypotheken. Veel zal echter afhangen van de financiële ontwikkeling bij deze opdrachtgevers. Verstrekkingenbeleid De gestegen marges in de hypothekenmarkt gaan gepaard met gestegen risico’s. Dit als gevolg van de verslechterende economie en de prijsdalingen op de onderliggende vastgoedmarkten. De risico’s zijn het grootst in het zakelijke hypotheken segment. De risico’s zijn ook toegenomen in het particuliere segment maar in mindere mate.

26

Het portefeuillebeleid voor 2009 houdt rekening met deze gestegen risico’s. Voor zowel het Zakelijke als het Particuliere Hypothekenfonds wordt belegd in defensieve hypothecaire leningen. Voor het Particuliere Hypothekenfonds zullen dit beleggingen zijn in hypothecaire leningen met een laag bevoorschottingspercentage. Op deze leningen kunnen hoge marges worden behaald tegen een zeer laag risico. In het verleden is er een conservatief beleid gevoerd ten aanzien van de beleggingen in hypothecaire leningen. Hierdoor is de huidige samenstelling van het Particuliere Hypothekenfonds defensief, waar het fonds van zal profiteren in de huidige marktomstandigheden. Bij het Zakelijke Hypothekenfonds zullen door de economische verwachting over 2009 enerzijds en het beperkte verstrekkingsbudget anderzijds, in 2009 minder hypotheken dan normaal worden afgezet. Uitgangspunt bij een verstrekking in 2009 is dat er in beginsel alleen aan bestaande debiteuren hypotheken worden verstrekt, bij voorkeur in woningen en winkels met een beperkte bevoorschotting (LTV). Iedere hypotheek die in 2009 wordt verstrekt moet een ‘relatieve verbetering’ voor het hypothekenfonds zijn. Voor beide hypotheekmarkten geldt dat de risico-rendementsverhoudingen erg gunstig zijn. Debiteurenrisico/betalingsachterstanden Door de economische teruggang zullen de betalingsachterstanden op hypotheken hoogstwaarschijnlijk op gaan lopen. In 2008 is besloten om de richtlijnen met betrekking tot rappel op incasso en overdracht naar de afdeling Bijzonder Beheer verder aan te scherpen. In 2009 wordt de personele capaciteit van de afdeling Zekerheden en Bijzonder Beheer in het kader van ‘verhoogde dijkbewaking’ uitgebreid. Beleid/informatie ten aanzien van intermediairs bij particuliere hypotheken Woninghypotheken worden aangeboden via 700 intermediairs. Naast ketens als ‘De Hypotheekshop’ en ‘De Hypotheker’ wordt door de Beheerder zaken gedaan met het professionele lokaal gebonden intermediair. Het intermediair dient in 2009 de klant mede te delen hoe hoog de provisieverdiensten zijn. De verwachting is hierbij dat er meer op uurtarief geadviseerd zal gaan worden. De Beheerder anticipeert op deze maatregel door vanaf 1 januari 2009 ook provisieloze hypotheken aan te bieden. Naamswijziging benchmark In september 2008 is Lehman Brothers Asset Management overgenomen door Barclays Capital. Sinds deze overname onderhoudt Barclays Capital de voormalige Lehman Brothers indices. Per 1 januari 2009 wijzigt de naam van de benchmark van de hypothekenfondsen naar Barclays Capital Euro Aggregate Government Bond Treasury AAA Index.


Financiële kerngegevens hypothekenfondsen Financials PVF Zakelijke Hypothekenfonds (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

29

28

4.500.996

4.082.989

Totaal ingelegd vermogen

2.339.147

2.127.239

Totaal participantenrekeningen (na winstverdeling)

2.448.243

2.053.645

- voor winstverdeling

556,54

515,53

- na winstverdeling

543,93

502,98

Participaties Aantal participanten Aantal participaties Vermogen

Waarde per participatie (in €)

Rendement Direct rendement (netto-opbrengst portefeuille)

5,16%

5,05%

Indirect rendement (waardeverandering portefeuille)

8,23%

-1,52%

Totaal rendement

13,39%

Lehman Euro Aggregate Government Treasury Aaa Index *

11,31%

3,53%

27 Lehman Euro Aggregate Government Bond Index Performance (t.o.v. de benchmark)

1,72% 2,08%

1,81%

* V anaf 1 januari 2008 is de benchmark van de hypothekenfondsen gewijzigd van Lehman Euro Aggregate Government Bond Index naar Lehman Euro Aggregate Government Treasury Aaa Index.

Modified Duration

HYPOTHEKENFONDSEN

6,1

5,7

Financials PVF Particuliere Hypothekenfonds (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

Participaties Aantal participanten

29

29

2.565.936

2.447.749

Totaal ingelegd vermogen

1.487.390

1.423.209

Totaal participantenrekeningen (na winstverdeling)

1.518.531

1.357.069

- voor winstverdeling

604,41

567,53

- na winstverdeling

591,80

554,41

Aantal participaties Vermogen

Waarde per participatie (in €)

Rendement Direct rendement (netto-opbrengst portefeuille)

4,65%

4,60%

Indirect rendement (waardeverandering portefeuille)

6,73%

-2,54%

Totaal rendement

11,38%

Lehman Euro Aggregate Government Treasury Aaa Index *

11,31%

Lehman Euro Aggregate Government Bond Index

28

Performance (t.o.v. benchmark)

2,06%

1,72% 0,07%

0,34%

* V anaf 1 januari 2008 is de benchmark van de hypothekenfondsen gewijzigd van Lehman Euro Aggregate Government Bond Index naar Lehman Euro Aggregate Government Treasury Aaa Index.

Modified Duration

6,1


5,7

Verslag van de Raad van Toezicht Leden Raad van Toezicht Mr. G.B.J. (George) Dommering (1944), voorzitter Nederlandse nationaliteit. Van 1987 tot en met juni 2008 voorzitter geweest van Pensioenfonds Horeca en Catering. Voormalig commissaris ARBONED. Tevens lid Commissie Sociale Zaken Koninklijke Horeca Nederland. Benoemd als lid en voorzitter van de Raad van Toezicht Hypothekenfondsen in januari 2006 en als lid en voorzitter van de Raad van Toezicht Vastgoedfondsen in januari 2007.

Mr. E.C. (Evert) Lekkerkerker (1955), vice-voorzitter Nederlandse nationaliteit. Voormalig voorzitter managementteam Aegon Particulieren, voormalig lid van directie Aegon Nederland en voormalig interim directeur Commercie van de divisie Directe Distributie van Achmea. Thans actief in een aantal toezichthoudende functies. Benoemd als lid en vice-voorzitter van de Raad van Toezicht in januari 2006. Herbenoemd per juli 2008.

C.C. (Cor) van der Sluis RA CPC (1948) Nederlandse nationaliteit. Managing director Pensioenfonds UWV en lid van de visitatiecommissie Stichting Pensioenfonds Sabic. Benoemd als lid van de Raad van Toezicht Hypothekenfondsen in januari 2006 en als lid van de Raad van Toezicht Vastgoedfondsen in januari 2007.

Drs. E.J. (Hans) Wiebes RM (1953) Nederlandse nationaliteit. Partner bij Open Finance, oud directeur bij KPN Telecom en TNT (oud TPG). Benoemd als lid van de Raad van Toezicht in januari 2006.

Drs. H. (Huib) Schotsman (1939) Nederlandse nationaliteit. Voormalig directeur afdeling Interne Accountantsdienst bij de Nederlandsche Bank. Benoemd als lid van de Raad van Toezicht in mei 2006. Herbenoemd per juli 2008.

Functie Raad van Toezicht De Raad van Toezicht houdt ten behoeve van de participanten toezicht op het gevoerde beleid van de Beheerder van de hypothekenfondsen. Daarnaast ziet de Raad van Toezicht toe op de algemene gang van zaken met betrekking tot de hypothekenfondsen, zoals naleving van reglementen, regels en afspraken, alsmede het Internal Control System. Bij de vervulling van deze taak richt de Raad van Toezicht zich steeds naar het belang van de gezamenlijke participanten. Ter uitvoering van zijn taak is de Raad van Toezicht bevoegd alle boeken, bescheiden en correspondentie van de hypothekenfondsen in te zien. Aangezien de Raad van Toezicht een toezichthoudende rol heeft, zal zij geen verantwoording afleggen voor het behaalde resultaat. De verantwoording van de hypothekenrendementen ligt bij de Beheerder. De Raad van Toezicht kent twee vaste commissies, namelijk een commissie die zich bezighoudt met de governancestructuur, risicobeheer en complianceaspecten en een commissie die zich bezighoudt met het jaarverslag. De werkzaamheden van de Raad van Toezicht worden vastgelegd in een driemaandelijks verslag. Dit verslag wordt na afloop van de kwartaalbijeenkomst aan de participanten verstrekt.

HYPOTHEKENFONDSEN

29

Bestuurlijke structuur De leden van de Raad van Toezicht worden benoemd door de Vergadering van Participanten. De Raad van Toezicht bestaat uit minimaal drie en maximaal zeven natuurlijke personen. De Raad van Toezicht bestaat voor tenminste de helft uit externe leden (leden die niet tevens vertegenwoordiger of werknemer zijn van één van de participanten, de Beheerder of de Bewaarder). Een lid van de Raad van Toezicht treedt uiterlijk af na verloop van vier jaar na zijn benoeming en kan eenmalig worden herbenoemd. Behandelde onderwerpen in het verslagjaar De Raad van Toezicht vergaderde in 2008 vier maal, telkens in aanwezigheid van de Beheerder. Ook heeft de Raad van Toezicht eenmaal vergadert zonder de aanwezigheid van de Beheerder. Dit betrof een evaluatiegesprek over het functioneren van de Raad van Toezicht en de Beheerder in 2008. De evaluatie van de Beheerder is schriftelijk met de Beheerder afgestemd. Tevens vonden informele besprekingen en contacten plaats buiten de reguliere vergaderingen om tussen de leden van de Raad van Toezicht zelf en de Beheerder. Tijdens de vergaderingen werden uiteenlopende onderwerpen behandeld. Hieronder volgt een overzicht van de belangrijkste onderwerpen. Jaarverslag en Managementletter 2007 Een delegatie van de Raad van Toezicht heeft de concept-jaarrekening bekeken en beoordeeld. Daarnaast heeft de Raad van Toezicht kennis genomen van de bevindingen en aanbevelingen van de accountant in de managementletter 2007. De Raad van Toezicht zal de aanbevelingen die aanhoudende aandacht vragen van de Beheerder, blijven monitoren.

30

Risicomanagement De Raad van Toezicht heeft zich in 2008 intensief beziggehouden met risicomanagement. Het doel was zowel de risico’s van de hypothekenfondsen als van de Beheerder in kaart te brengen. Hiertoe is een delegatie1 benoemd vanuit de Raad van Toezicht van de hypothekenfondsen en de Raad van Toezicht van de vastgoedfondsen. De inspanningen van de delegatie hebben geresulteerd in een concept risicomanagementrapportage die op kwartaalbasis aan de delegatie wordt verstrekt en in samengevatte vorm aan de voltallige Raad van Toezicht. In de rapportage wordt informatie gegeven over SAS 70, ICS, Compliance en Security. Voorts wordt in de rapportage aandacht besteed aan wijziging in risico’s, voortgang van de planning en topics van bevindingen. Eenmaal per jaar vindt een gesprek plaats met de delegatie van de Raad van Toezicht, de Beheerder en de externe accountant. In 2009 zal worden gewerkt aan een Plan van Aanpak om te komen tot een meer gestructureerde intergrale aanpak van het risicomanagement. Hierbij zullen zowel de delegatie als de voltallige Raad van Toezicht worden betrokken. Productontwikkeling particuliere hypotheken De Raad van Toezicht heeft reeds in 2007 de Beheerder verzocht maatregelen te treffen om de performance van het Particuliere Hypothekenfonds te verbeteren. Na intensief overleg met de Raad van Toezicht heeft dit uiteindelijk geleid tot een plan met negen verbeterpunten. Op basis van dit “9-verbeterpuntenplan” is met ingang van 1 januari 2008 onder andere de Basishypotheek geïntroduceerd, hetgeen een groot succes is gebleken (voor meer informatie over de Basishypotheek, zie de paragraaf ‘Ontwikkeling van de hypothekenfondsen’). In nauwe samenwerking met de Beheerder heeft de Raad van Toezicht zich in 2008 ook gebogen over voorstellen voor aanvullende verbeteringen, zoals afdekking van pijplijnrisico’s en het verbeteren van de algemene voorwaarden. Daarnaast is het mogelijk gemaakt om rente-aanbiedingen te doen met twee decimalen achter de komma en is het tariferen voor bepaalde risico’s flexibeler geworden.

1

e delegatie van specialisten bestaat uit: de heren Cor van der Sluis, Huib Schotsman en Jos de Wit (laatstgenoemde is lid van de Raad van Toezicht van de D vastgoedfondsen).


Debiteurenbeleid Om toezicht te kunnen houden op het debiteurenbeleid, ontvangt de Raad van Toezicht maandelijks een overzicht van de openstaande posten. Vanaf begin 2008 is door een adequater beleid het achterstandenpercentage afgenomen. Door intrede van de kredietcrisis is het percentage echter weer toegenomen. De focus ligt echter sterk op een adequater debiteurenbeleid. De Raad van Toezicht heeft zich tijdens de vergaderingen van 16 mei 2008 en 4 september 2008 door de Beheerder laten voorlichten over het gevoerde beleid ten aanzien van het vormen en laten vrij vallen van een voorziening. Ook is bekeken hoe dit beleid is vastgelegd in de SAS 70-procedure. Funding hypothekenfondsen en liquiditeitsprognose Gezien de goede performance in 2008 heeft de Raad van Toezicht tijdens de Vergadering van Participanten op 28 mei 2008 aan de orde gesteld dat pensioenfondsen in 2008 meer in hypotheken zouden kunnen beleggen. Op basis hiervan zijn met de afzonderlijke participanten gesprekken gevoerd die hebben geresulteerd in extra funding. Desondanks heeft de Raad van Toezicht op grond van de liquiditeitsprognose in het derde en vierde kwartaal 2008 geconcludeerd dat de mogelijkheid tot het verstrekken van hypotheken in 2008 groter is dan de hoeveelheid beschikbaar kapitaal in de fondsen. De Raad van Toezicht heeft er bij de Beheerder derhalve op aangedrongen manieren te onderzoeken om aan (extra) funding te komen. FBI-status De fiscus heeft zich bij de aangifte van de vennootschapsbelasting (verder: VpB) op het standpunt gesteld dat de hypotheken fondsen ondernemen en niet beleggen. Hierdoor zouden de hypothekenfondsen geen gebruik van de FBI-status kunnen maken en onderhevig zijn aan het normale VpB-regime. De Beheerder heeft dit standpunt ten stelligste tegengesproken. De Raad van Toezicht heeft de besprekingen van de Beheerder met de fiscus inzake het behouden van de FBI-status van de hypothekenfondsen nauwlettend gevolgd. Na uitvoerig overleg is met de fiscus een structurele oplossing afgesproken waarbij duidelijk onderscheid wordt gemaakt tussen het beleggen in hypotheken en het verstrekken van hypotheken. Hiertoe dient het Informatie Memorandum te worden aangepast. Deze wijzigingen zullen in 2009 ter goedkeuring aan de Raad van Toezicht en de Vergadering van Participanten worden voorgelegd. Voor de jaarrekening 2008 heeft dit geen gevolgen. Herwaardering hypothekenportefeuille De Raad van Toezicht heeft zich regelmatig door de Beheerder laten informeren over de besprekingen met de accountant inzake de herwaardering van de hypothekenportefeuille als gevolg van de toegenomen risicopremies. Om de hypotheken op reële waarde te kunnen waarderen, dient een extra risico-opslag voor het toegenomen kredieten onderpandrisico te worden gehanteerd. De aanpassingen van de parameters zijn met de Raad van Toezicht afgestemd alvorens deze zijn doorgevoerd. Overig Onderwerpen die in ieder kwartaaloverleg aan de orde zijn gekomen, zijn fondsrendement, benchmarkrendement, volume-ontwikkeling van de hypothekenfondsen, marktontwikkelingen, prognose en realisatie van verstrekkingen en aflossingen en risicomanagement. Amsterdam, 5 juni 2009 Raad van Toezicht G.B.J. Dommering E.C. Lekkerkerker C.C. van der Sluis E.J. Wiebes H. Schotsman

HYPOTHEKENFONDSEN

31

Risicomanagement Inleiding Organisaties worden geconfronteerd met steeds grondigere en snellere veranderingen in de interne en externe omgeving waarin zij opereren. Deze veranderingen bieden uiteraard ook kansen voor organisaties, maar om die kansen te realiseren en de daarbij horende risico’s te kunnen beheersen, is het noodzakelijk dat binnen een organisatie een systeem van Corporate Governance (of deugdelijk bestuur) is opgebouwd. De directie van Achmea Vastgoed BV onderschrijft het belang van een efficiënte en effectieve Corporate Governance. Onderstaand is toegelicht op welke wijze deze governancestructuur is ingericht en op welke wijze het risicobeheersingsysteem vorm is gegeven, mede in het licht van de strategie en de toegenomen risico’s van deze tijd.

32

Besturingsstructuur De directie van Achmea Vastgoed BV heeft een integrale verantwoordelijkheid ten aanzien van de deelbelangen van diverse betrokken partijen vanuit het perspectief en het belang van de onderneming als geheel. Ten behoeve van de realisatie van deze governance-structuur zijn er binnen de besturingsstructuur van Achmea Vastgoed BV drie verschillende besturingsniveau’s gedefinieerd; het managementteam, de directie en de toezichthoudende organen. Daarnaast functioneert binnen de organisatie een interne beleggings- en risicocommissie. De beleggingscommissie verleent goedkeuring aan afzonderlijke beleggingen ten behoeve van opdrachtgevers. De risicocommissie beoordeelt de performance en risicorapportages met betrekking tot hypotheken De directie van Achmea Vastgoed BV legt binnen deze structuur verantwoordelijkheid af aan de directie van de divisie Syntrus Achmea, die uiteindelijk rapporteert aan de Executive Board van Eureko Holding. Naast deze interne rapportagestructuur is binnen Achmea Vastgoed BV een extern governance orgaan ingesteld; de Klantenraad. Dit is een adviesorgaan gericht op de organisatie van Achmea Vastgoed BV en bestaat uit opdrachtgevers van Achmea Vastgoed BV. In een protocol tussen de opdrachtgevers van Achmea Vastgoed BV, de Executive Board en de directie van Achmea Vastgoed BV is deze relatie geformaliseerd. Naast dit governance orgaan vallen de hypothekenfondsen van Achmea Vastgoed BV onder toezicht van een Raad van Toezicht, die bestaat uit vertegenwoordigers van de participanten van de hypothekenfondsen en externe deskundigen. De directie van Achmea Vastgoed BV is vanuit haar statutaire verantwoordelijkheid te allen tijde zelfstandig eindverantwoordelijk voor de inrichting, de vormgeving en het uitvoering geven aan het risicobeheersingsysteem van de organisatie. Vanuit deze verantwoordelijkheid heeft de directie voor haar interne risicobeheersingsysteem aansluiting gezocht bij de Principes Interne Beheersing die de DNB in 2001 heeft verspreid én de normen die zijn vastgelegd in de rapporten van COSO (Committee of Sponsoring Organizations of the Treadway Commission, Internal Enterprise Risk Management Framework, September 2004). Beheersingssysteem De belangrijkste beheersingsmaatregelen die zijn getroffen zijn: de realisatie en vastlegging van functiescheidingen in systemen, duidelijke omschrijving van verantwoordelijkheden en delegatie van bevoegdheden, richtlijnen voor autorisaties en procuratiebevoegdheden gebonden aan functies, IT-controlemaatregelen waaronder toegangscontroles en adequate monitoring controls, zoals het monitoren van performance en debiteuren door de risicocommissie. De totaliteit van het ondernemingsrisicomanagement wordt bewaakt en wijzigingen worden waar nodig aangebracht. Bewaking wordt mogelijk gemaakt door voortdurende managementactiviteiten en afzonderlijke evaluaties door de afdeling Quality Control. Het kwaliteitszorgsysteem van Achmea Vastgoed BV is eveneens gebaseerd op het COSO II ERM model. Jaarlijks vinden er interne audits plaats op alle processen van Achmea Vastgoed BV. Binnen deze audits vindt een prioriteitstelling plaats van processen met een verhoogd risico. De consequenties van gewijzigde omstandigheden in de interne omgeving (procedures, systemen, organisatiestructuur etc.) en de externe omgeving (eisen van institutionele beleggers, weten regelgeving) zijn hierdoor bekend. Daarnaast worden tijdig maatregelen getroffen om op veranderingen in te spelen die ofwel extern worden gesignaleerd of voortkomen uit verrichte audits. Tekortkomingen worden altijd aan de leidinggevende en in ernstige gevallen aan de directie gemeld. Ook niet tijdige of niet adequate opvolging van bevindingen wordt aan de directie gemeld. De changemanagementstructuur ten aanzien van de inrichting van het beheersingssysteem is binnen Achmea Vastgoed BV volledig geautomatiseerd. Proceswijzigingen worden door gebruikers geïnitieerd. De aanvragen voor proceswijzigingen


worden goedgekeurd door proceseigenaren (management team), waarna deze na beoordeling door de afdeling Business Support worden beoordeeld en verwerkt in het beheersingssysteem van Achmea Vastgoed BV. Alle medewerkers kunnen real-time alle beheersmaatregelen binnen de organisatie raadplegen. Naast deze organisatorische maatregelen is het naleven van interne- en externe regelgeving met betrekking tot de uitvoering van processen opgenomen als belangrijke performance indicator voor de beoordeling van individuele medewerkers. Liquiditeit- en solvabiliteitrisico Vanwege het feit dat de hypothekenfondsen uitsluitend gefinancierd zijn met eigen vermogen en uittreding van participanten aan regels is gebonden zoals vastgelegd in het Informatiememorandum, zijn deze risico’s beperkt. Tot nu toe is door de hypothekenfondsen geen gebruik gemaakt van de mogelijkheid tot gebruik van vreemd vermogen. Compliance De vastgoedsector heeft in 2007 en 2008 in toenemende mate te maken gehad met fraudegevallen met belangrijke gevolgen voor de reputatie van de sector en een toegenomen aandacht van regelgevende instanties. Achmea Vastgoed BV onderschrijft het belang van integriteit, reputatie en het voldoen aan zowel regelgeving als ethische normen. Integriteit begint en eindigt met integere medewerkers en een organisatiecultuur die dit uitstraalt. Daartoe wordt in het aannamebeleid van Achmea Vastgoed BV al aandacht besteed door middel van een uitgebreide verplichte Pre Employment Screening. Binnen Achmea Vastgoed BV zijn de risicomanagementstructuur alsmede de operationele processen voorzien van (afdoende) beheersmaatregelen ter voorkoming van fraudes. De thema’s waar prioriteit aan is gegeven, zijn: Fraude, Interne Waarden en Gedrag, Ken Uw Cliënt, Richtlijnen Alliantiepartners en Fiscaliteit. Dit houdt in dat ten aanzien van deze thema’s door de Compliance Officer een beoordeling heeft plaatsgevonden van het risico- en controle niveau binnen Achmea Vastgoed BV en zijn aanbevelingen gedaan om het control level te verhogen. Ten behoeve van de beheersing van frauderisico’s zijn afdoende preventieve, detectieve en repressieve maatregelen in de processen geïmplementeerd. De belangrijkste aanbeveling ten aanzien van dit thema is het vastleggen van het scala aan fraudebeheersingsmaatregelen in een fraudebeheersingsplan met verwijzing naar de diverse controls. Beoordeling van de thema’s Ken Uw Cliënt en Richtlijnen Alliantiepartners heeft geleid tot aanscherping van het Client Due Diligence beleid, met name gericht op het beter vastleggen van de uitgevoerde controles. Met betrekking tot het thema Interne Waarden en Gedrag worden awareness sessies gehouden onder andere in de vorm van een Achmea brede uitrol van de zgn. Integriteitthermometer. Binnen Achmea Vastgoed BV worden daarnaast sessies belegd waarbij per afdeling dilemma’s worden voorgelegd gevolgd door discussies over integriteit en integer handelen, de zogenaamde Toolbox integriteit. Daarnaast is binnen Achmea Vastgoed BV vastgesteld dat het interne beheersingssysteem op de belangrijkste onderdelen voldoet aan de eisen en aanbevelingen van regelgevende- en overkoepelende instanties, zoals de DNB, AFM en de IVBN. Hypotheekspecifieke risico’s en duration management Het beleggen in hypotheekleningen brengt specifieke risico’s met zich mee. Het betreft hier het pijplijnrisico, het vervroegd aflossingsrisico en het kredietrisico. Deze risico’s worden hieronder nader toegelicht alsmede de beheersing van deze risico’s. Tevens zijn hypotheekleningen een vastrentend product en is er dus sprake van algemeen renterisico. Dit laatste komt aan de orde in de sectie duration management. Pijplijnrisico Het pijplijnrisico is het risico van de hypotheekfondsen dat de rente beweegt tussen het moment van offreren en het moment van passeren van de hypotheek. Indien de marktrente in deze periode stijgt, kan dit niet worden doorberekend aan de consument en wordt de te behalen marge op de hypotheeklening lager. Andersom geldt echter dat indien de rente daalt gedurende deze periode, dit niet automatisch leidt tot een positief resultaat voor de hypotheekfondsen. Op dit moment heeft de consument de keuze uit een product met offerterente (Basishypotheek) of dagrente (Comfort hypotheek). Bij dagrente betaalt de klant de laagste rente van ofwel het moment van offreren dan wel het moment van passeren van de hypotheek. Bij offerterente betaalt de klant de rente zoals deze geoffreerd is. De Basishypotheek is begin 2008 geïntroduceerd.

HYPOTHEKENFONDSEN

33

Om het pijplijnrisico te minimaliseren wordt, wanneer het een hypotheek met offerterente betreft, de hypotheekrente als het ware vastgezet. Met behulp van rentederivaten wordt ervoor gezorgd dat de hypotheekfondsen geen nadeel ondervinden, wanneer de rente stijgt in de periode tussen het uitbrengen van de hypotheekofferte en het passeren van de hypotheek. Voor het hypotheekproduct met dagrente wordt een hoger tarief doorberekend aan de klant ter compensatie van het hogere pijplijnrisico. Vervroegd aflossingsrisico Het vervroegd aflossingsrisico is het risico dat de debiteur eerder dan verwacht de hypotheek aflost. Als de actuele waarde van de hypotheeklening gelijk is aan de nominale waarde van de hypotheeklening, dan is er sprake van een herbeleggingrisico. Wanneer de actuele waarde hoger, dan wel lager is dan de nominale waarde ontstaat er een herwaarderingsresultaat. Het vervroegd aflossingsrisico wordt beheerst door een inschatting te maken hoeveel er de komende periode wordt afgelost. Op basis van historische data wordt de constant prepayment rate bepaald voor zowel het Zakelijke als het Particuliere Hypothekenfonds. De constant prepayment rate geeft het percentage aan dat vervroegd zal worden afgelost en wordt constant verondersteld gedurende het jaar. Eenmaal per jaar wordt dit vervroegde aflossingspercentage aangepast door de historische data uit te breiden met de meest recente gegevens. Bij het risicomanagement wordt aangenomen dat een deel van de uitstaande hypotheekleningen (gelijk aan het vervroegde aflossingspercentage) vervroegd wordt afgelost gedurende het jaar. Wanneer het vervroegde aflossingspercentage correct wordt ingeschat, zal het herwaarderingsresultaat gelijk zijn aan nul. Kredietrisico Het kredietrisico is het risico dat de debiteur in gebreke blijft en het onderpand niet toereikend is om de schuld in z’n geheel af te lossen. Het kredietrisico is een van de belangrijkste risico’s binnen de hypothekenportefeuille.

34

Om het kredietrisico te beheersen wordt ervoor gezorgd dat beide hypothekenportefeuilles goed gespreid zijn door aan vooraf opgestelde restricties te voldoen. Bij het Particuliere Hypothekenfonds wordt er spreiding aangebracht door een verdeling toe te passen naar verstrekkingpercentages. Hypotheekleningen met een hoger verstrekkingpercentage worden verstrekt tegen hogere marges, maar deze leningen zijn ook risicovoller. Het grootste gedeelte van de portefeuille ligt in het segment met een verstrekkingpercentage lager dan 75% en is verstrekt met een NHG-garantie. Het Zakelijke Hypothekenfonds heeft, naast deze restrictie, ook voorwaarden voor het type financiering en het type onderpand. Daarnaast vindt er een uitgebreide customer due diligence plaats, zodra er een zakelijke hypotheekaanvraag binnenkomt. Tevens is er een maximale uitzetting per debiteur en per registergoed. Duration management Een hypotheeklening is een vastrentend product waarvan de waarde wordt bepaald door de beweging van de rente. Om het renterisico van de hypothekenfondsen ten opzichte van de benchmark te minimaliseren is het duration management ingevoerd. Het duration management, dat sinds 2006 onderdeel is van het portefeuillebeleid, zorgt ervoor dat het verschil in de rentegevoeligheid van de hypothekenportefeuille en de rentegevoeligheid van de benchmark minimaal is. De invoering van het duration management is tweeledig. Enerzijds wordt door duration management het renterisico van de hypothekenfondsen ten opzichte van de benchmark geminimaliseerd. Op deze manier wordt er beter inzicht verkregen in het extra rendement dat behaald wordt door het beleggen in de hypothekenfondsen ten opzichte van de benchmark. Anderzijds zorgt het duration management ervoor dat de duration van beide hypothekenfondsen veel transparanter en constanter is geworden. Hierdoor zijn deze fondsen makkelijker in te passen in een vastrentende portefeuille. Als gevolg van de derivatenposities kunnen de fondsen tegenpartijrisico lopen met de banken met wie de derivaten zijn afgesloten. Indien de aangegane derivaten een positieve marktwaarde hebben, lopen de fondsen risico op de tegenpartijen. Indien de marktwaarde negatief is lopen de tegenpartijen risico op de fondsen. Om dit risico te minimaliseren worden de posities gespreid over een aantal tegenpartijen waarbij rekening wordt gehouden met de kredietwaardigheid van de tegen partijen. Daarnaast wordt bij een te grote positieve marktwaarde contante stortingen ontvangen waardoor het risico daalt.


Jaarrekening PVF Zakelijke Hypothekenfonds

35

HYPOTHEKENFONDSEN

36


Jaarrekening PVF Zakelijke Hypothekenfonds Balans per 31 december Vóór winstverdeling (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

2.452.486

2.137.124

Activa Beleggingen Hypothecaire geldleningen Vlottende activa Swaps boven pari

79.621

5.430

Te vorderen swaprente

36.513

29.617

674

721

Debiteuren Overige activa Liquide middelen

9.754

41.076

143.414

154.736

Totaal activa

269.976

231.580

2.722.462

2.368.704

Passiva Eigen vermogen Participantenrekeningen Inbreng participanten Herwaarderingsreserve Algemene reserve

2.339.147

2.127.239

152.274

12.290

-278.607

-105.547

Onverdeelde winst Totaal eigen vermogen

37

2.212.814

2.033.983

292.187

70.889

2.505.001

2.104.872

Kortlopende schulden Hypotheken in depot

138.485

191.516

Swaps onder pari

16.422

51.761

Te betalen swaprente

24.648

16.400

Crediteuren Overige passiva Totaal passiva

HYPOTHEKENFONDSEN

0

56

37.906

4.099 217.461

263.832

2.722.462

2.368.704

Staat van baten en lasten (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

Baten Financiële baten Afsluitprovisie Bereidstellingsprovisie Overige baten

186.188

147.359

3.517

3.775

6

0

1.493

1.397

Herwaarderingsresultaten

191.204

152.531

181.547

-27.147

372.751

125.384

Lasten Financiële lasten

70.416

44.817

Vermogensbeheerkosten

7.499

6.619

Aanbrengprovisie

1.006

919

Afschrijving overwaarde ingebrachte portefeuille

715

939

Voorziening dubieuze debiteuren

741

1.116

Verzekeringen

41

7

Overige lasten

146

Resultaat boekjaar

78 80.564

54.495

292.187

70.889

38


Kasstroomoverzicht (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat Herwaardering Afschrijving overwaarde ingebrachte portefeuilles

292.187

70.889

-181.547

27.147

715

Kasstroom uit operationele activiteiten

939 111.355

98.975

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in hypothecaire geldleningen Desinvesteringen in hypothecaire geldleningen Desinvesteringen (afwikkelingen) swaps

-732.962

-739.161

490.184

408.651

-1.282

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

-1.934 -244.060

-332.444

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verandering in werkkapitaal: Mutatie vlottende activa, exclusief swaps boven pari en liquide middelen Mutatie kortlopende schulden, exclusief swaps onder pari

24.473

-29.404

-11.032

115.603

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten

13.441

86.199

-119.264

-147.270

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Ingelegde gelden participanten

218.247

246.588

-6.200

-19.811

Uitkering winst 1e helft huidig boekjaar aan participanten

-52.878

-46.654

Uitkering winst voorgaand boekjaar aan participanten

-51.227

-42.484

Onttrokken gelden participanten

39

Kasstroom uit financieringsactiviteiten

107.942

137.639

Toename/afname geldmiddelen

-11.322

-9.631

HYPOTHEKENFONDSEN

Toelichtingen Algemeen Het PVF Zakelijke Hypothekenfonds is opgericht bij notariële akte op 9 augustus 1995. Zijn zetel is te Amsterdam. Doelstelling Het PVF Zakelijke Hypothekenfonds stelt zich ten doel voor rekening en risico van participanten te beleggen in zakelijke hypotheken.

40

Boekjaar Het boekjaar loopt van 1 januari tot en met 31 december. Fiscale positie Het Fonds is een fonds voor gemene rekening naar Nederlands fiscaal recht dat opereert onder het regime van een fiscale beleggingsinstelling als bedoeld in artikel 28 van de Wet van de vennootschapsbelasting 1969 en is onderworpen aan de vennootschapsbelasting tegen een tarief van 0%. De belangrijkste FBI-criteria met betrekking tot het Fonds zijn de volgende: • Aandeelhoudersstructuur: 75% of meer van het totaal aantal participaties dient in handen te zijn van natuurlijke personen of lichamen die niet zijn onderworpen aan enige belasting naar de winst of daarvan zijn vrijgesteld; • Financieringsratio’s: beleggingen in onroerende zaken mogen voor maximaal 60% van de fiscale boekwaarde worden gefinancierd met vreemd vermogen. Voor overige beleggingen geldt een maximum van 20% van de fiscale boekwaarde; • Activiteiteneis: het Fonds mag zich slechts bezighouden met het beleggen van vermogen; • Uitdelingsverplichting: het Fonds dient de inkomsten, onder aftrek van een deel van de gemaakte kosten, uit te keren aan de aandeelhouders. Het Fonds heeft in beginsel de mogelijkheid het saldo van de gerealiseerde winsten en verliezen op de beleggingen te reserveren in een herbeleggingsreserve, waardoor deze koersresultaten geen invloed hebben op de uitdelingsverplichting. Het Fonds dient in beginsel 15% dividendbelasting in te houden op de dividenden die aan de participanten worden uitgekeerd.


Grondslagen van waardering en resultaatbepaling De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgelijk Wetboek. Algemeen De activa en passiva zijn, voor zover niet anders vermeld, gewaardeerd tegen de nominale waarde. Hypotheken De beleggingen worden gewaardeerd op reële waarde ultimo boekjaar. (On)gerealiseerde waardeveranderingen worden in de staat van baten en lasten verantwoord. Voor positieve, ongerealiseerde waardeveranderingen wordt vanuit de algemene reserve een herwaarderingsreserve gevormd. De reële waarde van de beleggingen is berekend door middel van de ‘discounted cash flow’-methode (hierna: DCF-model). Bij de reële waardeberekening is uitgegaan van een aantal parameters c.q. veronderstellingen met betrekking tot de disconteringsvoet en de verwachte kasstroom. De disconteringsvoet bestaat uit een basisrente gelijk aan de Euro Benchmark Curve plus opslagen voor type onderpand, soort financiering en risicocategorie. De verwachte kasstroom is de te ontvangen rente en aflossing op basis van het gewogen gemiddelde moment van de ontvangst, inclusief het vervroegd aflossingsrisico. Jaarlijks worden de parameters in het DCF-model geactualiseerd. Interest Rate Swaps De Interest Rate Swaps worden gewaardeerd op reële waarde door de verwachte toekomstige kasstromen contant te maken. Als disconteringsvoet wordt de Bloomberg London composite swap curve gehanteerd. (On)gerealiseerde waardeveranderingen worden in de staat van baten en lasten verantwoord. Voor positieve ongerealiseerde waardeveranderingen wordt vanuit de algemene reserve een herwaarderingsreserve gevormd. Resultaatbepaling Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen enerzijds de baten, zoals rente-opbrengsten en herwaarderingsresultaten, en anderzijds de lasten zoals administratiekosten. Baten en lasten worden toegekend aan de periode waarop zij betrekking hebben.

HYPOTHEKENFONDSEN

41

Toelichting op de balans per 31 december Vóór winstverdeling (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

Activa Beleggingen Hypothecaire geldleningen Stand per 1 januari

2.137.124

Verstrekkingen

732.962

Herwaardering

73.299

Aflossingen

1.791.939 739.161 15.614

806.261

754.775

2.943.385

2.546.714

-490.184

-408.651

-715

-939

Afschrijving overwaarde ingebrachte discretionaire portefeuilles Stand per 31 december

-490.899

-409.590

2.452.486

2.137.124

De nominale verstrekkingswaarde bedraagt € 2.376.273 (2007: € 2.133.495)

42

Sensitiviteitsanalyse Jaarlijks worden de parameters in het DCF-model geactualiseerd. In de voorgaande jaren zijn de parameters geactualiseerd op basis van de de actuele samenstelling van de hypothekenportefeuille en ervaringscijfers, gebaseerd op vier jaar historie van de hypotheken in het Fonds. Als gevolg van de aanhoudende illiquiditeit op de financiële markten heeft het management van Syntrus Achmea Vastgoed besloten een marktconforme risico-opslag te bepalen in plaats van deze te baseren op ervaringscijfers uit het verleden. Op basis van de zogenaamde benchmark-aanpak is de gehanteerde risico-opslag in het DCF-model als volgt:

Risico-opslag 2007 Update risico-opslag Risico-opslag 2008

Project- en bouwfinancieringen

Overige financieringen

125 bps

100 bps

50 bps

50 bps

175 bps

150 bps

De aanpassing van de risico-opslag heeft een direct effect op de reële waarde van de hypotheken en daarmee op de Net Asset Value van het Fonds. Om inzicht te geven in het effect van een verhoging, dan wel verlaging van de risico-opslag op de reële waarde van de hypotheken, is door het management van Syntrus Achmea Vastgoed een sensitiviteitsanalyse uitgevoerd. In de onderstaande tabel zijn de resultaten weergegeven bij een verhoging of verlaging van de risico-opslag. De modified duration (exclusief derivaten) bedraagt 1,88 (2007: 1,90). Additionele risico-opslag

Waardeverandering (%)

Reële waarde hypotheken (bedragen x € 1.000,-)

+30 bps

-0,56%

2.438.654

+20 bps

-0,38%

2.443.265

+10 bps

-0,19%

2.447.875

-10 bps

0,19%

2.457.097

-20 bps

0,38%

2.461.707

-30 bps

0,56%

2.466.318


2008

2007

Vlottende activa Interest Rate Swaps Swaps boven pari

79.621


36.513

5.430 29.617 116.134

35.047

Debiteuren Debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren

2.486

1.792

-1.812

-1.071 674

721

Overige activa Collateral gestort Lopende rente Te vorderen vermogensbeheerkosten

0

32.300

9.754

8.642

0

134 9.754

41.076

Liquide middelen Algemene hypothekenrekening Staalbankiers

77.042

51.736

Bufferrekening Staalbankiers inzake derivaten

15.483

84.867

Collateralrekening Staalbankiers inzake derivaten

50.862

12.422

27

5.711

Rabobank

HYPOTHEKENFONDSEN

43

143.414

154.736

269.976

231.580

2008

2007

Passiva Eigen vermogen Participantenrekeningen Inbreng participanten Stand per 1 januari Ingelegde gelden Terugbetaalde gelden

1.901.339 *

2.127.239 218.247

246.588

-6.340

-20.688

Stand per 31 december

211.907

225.900

2.339.147

2.127.239

Herwaarderingsreserve Stand per 1 januari

12.290

8.132

Mutatie uit hoofde van verdeling resultaat boekjaar swaps

74.191

-4.266

Mutatie uit hoofde van verdeling resultaat boekjaar hypotheken

65.792

8.425


152.274

12.290

Algemene reserve Stand per 1 januari Winstverdeling voorgaand boekjaar Herwaarderingsresultaat hypotheken Winstverdeling voorgaand boekjaar Herwaarderingsresultaat swaps Winstverdeling voorgaand boekjaar Afschrijving ingebrachte portefeuilles

44

Winstverdeling voorgaand boekjaar Boeterente (vergoeding bij aflossing hypotheek) Winstverdeling voorgaand boekjaar Reeds uitgekeerd aan participanten

-105.547

-41.219

15.614

-19.124

-42.761

-27.442

-939

-922

1.094

3.551

46.654

29.545

Mutatie uit hoofde van swaps boven pari

-74.191

4.266

Mutatie uit hoofde van hypotheken boven pari

-65.792

-8.425

140

877

Gerealiseerde herwaardering bij uittredingen Tussentijdse winstuitkering

-52.878

Stand per 31 december Totaal participantenrekeningen

-46.654 -278.607

-105.547

2.212.814

2.033.983

292.187

70.889

2.505.001

2.104.872

Onverdeelde winst Resultaat boekjaar Totaal eigen vermogen

* In 2008 heeft een correctie plaatsgevonden op de inbreng participanten. Deze correctie betreft een reclassificatie van gerealiseerde herwaardering van in het verleden uitgetreden participanten. De vergelijkende cijfers zijn hierop aangepast. Kortlopende schulden Overige passiva Collateral ontvangen

36.800

0

Vooruitontvangen rente en aflossingen

750

4.099

Te betalen vermogensbeheerkosten

305

0

Te betalen accountantskosten

51

0 37.906


4.099

Risico’s met betrekking tot financiële instrumenten Risicoprofiel Aan de activiteiten van het Zakelijke Hypothekenfonds zijn risico’s verbonden. De belangrijkste risico’s zijn renterisico en kredietrisico. Vanaf 2006 heeft het Fonds Interest Rate Swaps (IRS) aangekocht om de duration van de hypothekenportefeuille in lijn te brengen met de benchmark (Lehman Euro Aggregate Government Treasury Aaa Index). Hieronder worden de belangrijkste risico’s beschreven. Renterisico De waarde van de hypotheken en de Interest Rate Swaps wordt onder meer beïnvloed door de ontwikkeling van rente percentages op de kapitaalmarkt. Het beleid van het Fonds is om door middel van de aanschaf van de Interest Rate Swaps de duration van de portefeuille te verlengen naar de duration van de benchmark (Lehman Euro Aggregate Government Treasury Aaa Index). Kredietrisico Dit betreft het risico dat tegenpartijen niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen. In de hypothekenportefeuille worden voorzieningen genomen indien noodzakelijk. Met betrekking tot de Interest Rate Swaps dient conform de afgesloten contracten voor openstaande posities collateral gestort of ontvangen te worden, ter afdekking van het kredietrisico.

Openstaande positie Interest Rate Swaps (bedragen x € 1.000,-) Notional

Actuele waarde

45

≤ 1jaar

>1 jaar ≤ 5

>5 jaar

Positief

Negatief

Payer

0

458.000

0

0

-15.825

Receiver

0

0

1.201.500

92.538

-1.648

Totaal 2008

0

458.000

1.201.500

92.538

-17.473

32.000

250.000

0

1.450

-431

2008

2007 Payer Receiver Totaal 2007

HYPOTHEKENFONDSEN

0

0

1.069.000

1.667

-35.800

32.000

250.000

1.069.000

3.117

-36.231

Toelichting op de staat van baten en lasten (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

Financiële baten Rente hypotheken Rente opbrengst swapportefeuille Rente opbrengst collateral Rentevergoeding depot

121.712

97.831

65.687

45.065

1.218

1.072

-8.692

-4.264 179.925

139.704

Boeterente

1.719

1.094

Interest Staalbankiers

4.544

6.561

186.188

147.359

Overige Baten Exit fee

1.165

1.014

243

341

Achterstandsrente Ontvangen administratiekosten

85

42 1.493

1.397

Herwaarderingsresultaten Herwaarderingsresultaat hypotheken Herwaarderingsresultaat swaps

73.299

15.614

108.248

-42.761

46

181.547

-27.147

Financiële lasten Rentekosten swapportefeuille

70.411

44.737

5

80

Rentekosten collateral

Vermogensbeheerkosten Achmea Vastgoed B.V.

70.416

44.817

7.499

6.619

715

939

De vermogensbeheerkosten bedragen € 3.350 per miljoen Net Asset Value (2007: € 3.350). De vermogensbeheerkosten worden per maand over de maand-saldi berekend. Afschrijving overwaarde ingebrachte portefeuilles

De overwaarde van de in 2006 ingebrachte hypothekenportefeuilles, zijnde het verschil tussen verkrijgingsprijs en nominale waarde, wordt afgeschreven in lijn met de aflossing van de afzonderlijke ingebrachte leningen. De afschrijving overwaarde ingebrachte portefeuilles is resultaatneutraal, omdat deze mutatie rechtstreeks gerelateerd is aan de hoogte van het indirecte resultaat. Ultimo boekjaar bedraagt het nog niet afgeschreven deel € 0,45 miljoen (2007: € 1,2 miljoen). Overige lasten Accountantskosten Overig

101

48

45

30 146


78

Honoraria van de accountant In het boekjaar zijn de volgende honoraria van de accountantsorganisatie KPMG Accountants N.V. en de overige KPMG onderdelen ten laste gebracht van het Zakelijke Hypothekenfonds, een en ander zoals bedoeld in artikel 2: 382a BW: 2008 Onderzoek van de jaarrekening*

2007

51

50

Andere controlediensten

0

0

Adviesdiensten op fiscaal terrein

0

0

Andere niet-controlediensten

0

0

Totaal

51

50

* De kosten ad € 101 zoals verantwoord in de resultatenrekening over 2008 betreffen zowel de kosten van de controle van de jaarrekening 2008 als van de controle van de jaarrekening 2007. De kosten ad € 48 zoals verantwoord in de resultatenrekening over 2007 betreffen uitsluitend de kosten van de controle van de jaarrekening over 2006. De dubbele kosten in boekjaar 2008 zijn eenmalig en worden veroorzaakt door de overgang van het kasstelsel naar het stelsel van baten en lasten.

Beloning en personeel Het Zakelijke Hypothekenfonds heeft geen personeel in dienst. Voor de leden van de Raad van Toezicht is een vaste vergoeding afgesproken, die is vastgesteld door de Vergadering van Participanten: voorzitter: € 15.000,- op jaarbasis leden: € 10.000,- op jaarbasis De vergoeding is “all inclusive”; er kunnen geen aanvullende declaraties worden ingediend. De vergoeding voor de leden van de Raad van Toezicht geldt voor beide hypothekenfondsen en wordt per kwartaal achteraf betaald. Niet uit de balans blijkende verplichtingen Ultimo boekjaar waren er geen niet uit de balans blijkende verplichtingen. Amsterdam, 5 juni 2009 Achmea Vastgoed B.V. H. Jagersma, directievoorzitter G.T.J. Dröge, directeur

HYPOTHEKENFONDSEN

47

Overige gegevens (bedragen x € 1.000,-)

Statutaire bepalingen omtrent de verdeling van het resultaat Conform artikel 15 lid 1 van de Voorwaarden van Beheer en Bewaring, vindt per 1 augustus van het betreffende boekjaar een tussentijdse, voorlopige winstuitkering plaats. Deze tussentijdse, voorlopige winstuitkering wordt berekend aan de hand van een schatting van het direct resultaat in de periode van januari tot en met juni van het desbetreffende jaar. Conform artikel 15 lid 2 van de Voorwaarden van Beheer en Bewaring, vindt per 1 februari van het volgend boekjaar een voorlopige winstuitkering plaats. Deze voorlopige winstuitkering wordt berekend aan de hand van een schatting van het direct resultaat in de periode van januari tot en met december van het voorgaande jaar minus de verrichte tussentijdse, voorlopige winstuitkering. Nadat in de participanten vergadering de jaarrekening is goedgekeurd, wordt op basis van deze jaarrekening het eventuele slotdividend uitgekeerd. De niet gerealiseerde baten zijn in overeenstemming met de statuten toegevoegd aan de Herwaarderingsreserve.

Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich na balansdatum geen gebeurtenissen voorgedaan die van belang zijn voor een goed begrip van de jaarrekening. Voorgestelde winstverdeling 2008

2007

Ten behoeve van algemene reserve Herwaarderingsresultaat hypotheken Herwaarderingsresultaat swaps Afschrijving ingebrachte portefeuille

48

Boeterente (vergoeding bij aflossing hypotheek) Reeds uitgekeerd aan participanten

73.299

15.614

108.248

-42.761

-715

-939

1.719

1.094

52.878

Totaal ten behoeve van algemene reserve

46.654 235.429

19.662

Uit te keren aan participanten Beschikbaar voor uitkering aan participanten

109.636

97.881

Reeds uitgekeerd aan participanten

-52.878

-46.654

Totaal uit te keren aan participanten Resultaat boekjaar

56.758

51.227

292.187

70.889


49

HYPOTHEKENFONDSEN

Aan: de beheerder van PVF Zakelijke Hypothekenfonds

Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2008, weergegeven op pagina’s 35 tot en met 47 van PVF Zakelijke Hypothekenfonds te Amsterdam bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht over 2008 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van de beheerder De beheerder van het fonds is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandig heden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

50

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de fonds. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de beheerder van het fonds heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van PVF Zakelijke Hypothekenfonds per 31 december 2008 en van het resultaat en de kasstromen over 2008 in overeen stemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW Amstelveen, 5 juni 2009

KPMG ACCOUNTANTS N.V. J.G.J.F. Oudejans RA


Participantenregister per 31 december 2008 PVF Zakelijke Hypothekenfonds Fondsnaam

Aantal participaties 2008

Actuele waarde na winst uitkering (€ x 1.000)

% van totaal


115.536

62.844

2,57%

110.850

574

312

0,01%

551


19.552

10.635

0,43%

18.759


15.441

8.399

0,34%

14.815

Stichting Prepensioenfonds voor het Beroepsgoederenvervoer over de Weg en de Verhuur van Mobiele Kranen Stichting Vroegpensioenfonds voor de Baksteenindustrie


704

383

0,02%

675


2.227

1.211

0,05%

2.137


5.010

2.725

0,11%

4.807


11.589

6.304

0,26%

11.119

Stichting Pensioenfonds GITP Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Metalektro Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandel

4.693

2.553

0,11%

-

1.861.042

1.012.283

41,35%

1.695.562

42.065

22.881

0,93%

42.246


285.818

155.466

6,35%

285.818


147.148

80.039

3,27%

117.506


21.556

11.725

0,48%

20.682


22.129

12.036

0,49%

19.296

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Film- en Bioscoopbedrijf Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Groenten- en Fruitverwerkende Industrie Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Rijn- en Binnenvaart Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Verf- en Drukinktindustrie

9.810

5.336

0,22%

9.412

335.544

182.514

7,45%

246.819

7.704

4.190

0,17%

6.423

16.011

8.709

0,36%

22.911

15.413

8.383

0,34%

13.820

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de Weg

724.263

393.951

16,09%

646.519


209.899

114.171

4,66%

198.476

4.396

2.391

0,10%

4.595

264.328

143.777

5,87%

253.607

30.641

16.667

0,68%

29.398

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zeevisserij Stichting Pensioenfonds UWV Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen Stichting Pensioenfonds Werk en (re)Integratie

257.779

140.215

5,73%

252.433

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Particuliere Beveiliging

32.693

17.783

0,73%

17.887

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie

22.513

12.246

0,50%

23.488

Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten

14.918

8.114

0,33%

12.378

4.500.996

2.448.243

100,00%

4.082.989

Totalen

HYPOTHEKENFONDSEN

51

52


Jaarrekening PVF Particuliere Hypothekenfonds

53

HYPOTHEKENFONDSEN

54


Jaarrekening PVF Particuliere Hypothekenfonds Balans per 31 december Vóór winstverdeling (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

1.510.219

1.401.457

Activa Beleggingen Hypothecaire geldleningen Vlottende activa Swaps boven pari

45.408

23.617


26.410

29.814

0

100

12.167

19.312

100.848

51.571

Debiteuren Overige activa Liquide middelen Totaal activa

184.833

124.414

1.695.052

1.525.871

Passiva Eigen vermogen Participantenrekeningen Inbreng participanten Herwaarderingsreserve Algemene reserve

1.487.390

1.422.650

81.654

25.606

-177.557

-87.530

Onverdeelde winst Totaal eigen vermogen

55

1.391.487

1.360.726

159.380

28.445

1.550.867

1.389.171

62.351

59.998

Langlopende schulden Spaarkapitaal Kortlopende schulden Hypotheken in depot

5.885

5.779

Swaps onder pari

33.089

32.603

Te betalen swaprente

27.529

30.195

Crediteuren Overige passiva Totaal passiva

HYPOTHEKENFONDSEN

45

68

15.286

8.057 81.834

76.702

1.695.052

1.525.871

Staat van baten en lasten (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

Baten Financiële baten

145.243

133.173

1.299

703

Bereidstellingsprovisie

37

183

Overige baten

80

74

Afsluitprovisie

Herwaarderingsresultaten

146.659

134.133

99.491

-30.641

246.150

103.492

Lasten Financiële lasten

75.729

61.804

Vermogensbeheerkosten

4.832

5.553

Afschrijving overwaarde ingebrachte portefeuille

4.541

6.835

Aanbrengprovisie

1.290

639

Voorziening dubieuze debiteuren

66

-29

Verzekeringen

41

7

Overige lasten

271

Resultaat boekjaar

238 86.770

75.047

159.380

28.445

56


Kasstroomoverzicht (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

Kasstroom uit operationele activiteiten Resultaat

159.380

28.445

Herwaardering

-99.491

30.641

Afschrijving overwaarde ingebrachte portefeuilles

4.541

Kasstroom uit operationele activiteiten

6.835 64.430

65.921

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Investeringen in hypothecaire geldleningen Desinvesteringen in hypothecaire geldleningen Desinvesteringen (afwikkelingen) swaps

-154.682

-94.847

113.641

164.984

5.924

Kasstroom uit investeringsactiviteiten

663 -35.117

70.800

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten Verandering in werkkapitaal: Mutatie vlottende activa, exclusief swaps boven pari en liquide middelen Mutatie kortlopende schulden, exclusief swaps onder pari

10.649

-19.625

4.646

-1.885

Kasstroom uit beleggingsactiviteiten

15.295

-21.510

44.608

115.211

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Mutatie (langlopend) spaarkapitaal

2.353

Ingelegde gelden participanten

103.962

85.174

Onttrokken gelden participanten

-37.833

-131.310

Uitkering winst 1e helft huidig boekjaar aan participanten

-31.711

-32.860

Uitkering winst voorgaand boekjaar aan participanten

-32.102

-33.634

Kasstroom uit financieringsactiviteiten Toename/afname geldmiddelen

HYPOTHEKENFONDSEN

57

1.583

4.669

-111.047

49.277

4.164

Toelichtingen Algemeen Het PVF Particuliere Hypothekenfonds is opgericht bij notariële akte op 9 augustus 1995. Zijn zetel is te Amsterdam. Doelstelling Het PVF Particuliere Hypothekenfonds stelt zich ten doel voor rekening en risico van participanten te beleggen in particuliere hypotheken. Boekjaar Het boekjaar loopt van 1 januari tot en met 31 december. Fiscale positie Het Fonds is een fonds voor gemene rekening naar Nederlands fiscaal recht dat opereert onder het regime van een fiscale beleggingsinstelling als bedoeld in artikel 28 van de Wet van de vennootschapsbelasting 1969 en is onderworpen aan de vennootschapsbelasting tegen een tarief van 0%.

58

De belangrijkste FBI-criteria met betrekking tot het Fonds zijn de volgende: • Aandeelhoudersstructuur: 75% of meer van het totaal aantal participaties dient in handen te zijn van natuurlijke personen of lichamen die niet zijn onderworpen aan enige belasting naar de winst of daarvan zijn vrijgesteld; • Financieringsratio’s: beleggingen in onroerende zaken mogen voor maximaal 60% van de fiscale boekwaarde worden gefinancierd met vreemd vermogen. Voor overige beleggingen geldt een maximum van 20% van de fiscale boekwaarde; • Activiteiteneis: het Fonds mag zich slechts bezighouden met het beleggen van vermogen; • Uitdelingsverplichting: het Fonds dient de inkomsten, onder aftrek van een deel van de gemaakte kosten, uit te keren aan de aandeelhouders. Het Fonds heeft in beginsel de mogelijkheid het saldo van de gerealiseerde winsten en verliezen op de beleggingen te reserveren in een herbeleggingsreserve, waardoor deze koersresultaten geen invloed hebben op de uitdelingsverplichting. Het Fonds dient in beginsel 15% dividendbelasting in te houden op de dividenden die aan de participanten worden uitgekeerd.


Grondslagen van waardering en resultaatbepaling De jaarrekening is opgesteld volgens de wettelijke bepalingen van Titel 9 Boek 2 van het Burgelijk Wetboek. Algemeen De activa en passiva zijn, voor zover niet anders vermeld, gewaardeerd tegen de nominale waarde. Hypotheken De beleggingen zijn gewaardeerd op reële waarde ultimo boekjaar. (On)gerealiseerde waardeveranderingen worden in de staat van baten en lasten verantwoord. Voor positieve, ongerealiseerde waardeveranderingen wordt vanuit de algemene reserve een herwaarderingsreserve gevormd. De reële waarde van de beleggingen is berekend door middel van de ‘discounted cash flow’-methode (hierna: DCF-model). Bij de reële waardeberekening is uitgegaan van een aantal parameters c.q. veronderstellingen met betrekking tot de disconteringsvoet en de verwachte kasstroom. De disconteringsvoet bestaat uit een basisrente gelijk aan de Euro Benchmark Curve plus opslagen voor aflossingsvorm en risicocategorie. De verwachte kasstroom is de te ontvangen rente en aflossing op basis van het gewogen gemiddelde moment van de ontvangst, inclusief het vervroegd aflossingsrisico. Jaarlijks worden de parameters in het DCF-model geactualiseerd. Interest Rate Swaps De Interest Rate Swaps worden gewaardeerd op reële waarde door de verwachte toekomstige kasstromen contant te maken. Als disconteringsvoet wordt de Bloomberg London composite swap curve gehanteerd. (On)gerealiseerde waardeveranderingen worden in de staat van baten en lasten verantwoord. Voor positieve ongerealiseerde waardeveranderingen wordt vanuit de algemene reserve een herwaarderingsreserve gevormd. Resultaatbepaling Het resultaat wordt bepaald als het verschil tussen enerzijds de baten, zoals rente-opbrengsten en herwaarderingsresultaten, en anderzijds de lasten zoals administratiekosten. Baten en lasten worden toegekend aan de periode waarop zij betrekking hebben.

HYPOTHEKENFONDSEN

59

Toelichting op de balans per 31 december Vóór winstverdeling (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

Activa Beleggingen Hypothecaire geldleningen Stand per 1 januari

1.401.457

Verstrekkingen

154.682

Herwaardering

72.262

Aflossingen

1.492.968 94.847 -14.539

226.944

80.308

1.628.401

1.573.276

-113.641

-164.984

-4.541

-6.835

Afschrijving overwaarde ingebrachte discretionaire portefeuilles Stand per 31 december

-118.182

-171.819

1.510.219

1.401.457

De nominale verstrekkingswaarde bedraagt € 1.430.489 (2007: € 1.389.449)

60

Sensitiviteitsanalyse Jaarlijks worden de parameters in het DCF-model geactualiseerd. In voorgaande jaren zijn de parameters geactualiseerd op basis van de actuele samenstelling van de hypothekenportefeuille en ervaringscijfers, gebaseerd op vier jaar historie van de hypotheken in het Particuliere Hypothekenfonds. Als gevolg van de aanhoudende illiquiditeit op de financiële markten heeft het management van Syntrus Achmea Vastgoed besloten een marktconforme risico-opslag te bepalen in plaats van deze te baseren op ervaringscijfers uit het verleden. Op basis van de zogenaamde benchmark-aanpak is de gehanteerde risico-opslag in het DCF-model als volgt: Risico categorie (op basis van dekkingsgraad) Risico-opslag 2007 Update risico-opslag Risico-opslag 2008

NHG

< 75%

75% - 100%

100% - 125%

60 bps

60 bps

70 bps

80 bps

47 bps

60 bps

61 bps

65 bps

107 bps

120 bps

131 bps

145 bps

De aanpassing van de risico-opslag heeft een direct effect op de reële waarde van de hypotheken en daarmee op de Net Asset Value van het Particuliere Hypothekenfonds. Om inzicht te geven in het effect van een verhoging, dan wel verlaging van de risico-opslag op de reële waarde van de hypotheken, is door het management van Syntrus Achmea Vastgoed een sensitiviteitsanalyse uitgevoerd. In de onderstaande tabel zijn de resultaten weergegeven bij een verhoging of verlaging van de risico-opslag. De modified duration (exclusief derivaten) bedraagt 4,47 (2007: 4,35). Additionele risico-opslag

Waardeverandering (%)

Reële waarde hypotheken (bedragen x € 1.000,-)

+30 bps

-1,34%

1.489.967

+20 bps

-0,89%

1.496.717

+10 bps

-0,45%

1.503.468

-10 bps

0,45%

1.516.969

-20 bps

0,89%

1.523.720

-30 bps

1,34%

1.530.471


2008

2007

Vlottende activa Interest Rate Swaps Swaps boven pari

45.408


26.410

23.617 29.814 71.818

53.431

Debiteuren Debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren

231

339

-231

-239 0

100

Overige activa Collateral gestort

6.300

13.500

Lopende rente

5.819

5.711

Overige vorderingen

48

101 12.167

19.312

Liquide middelen Algemene hypothekenrekening Staalbankiers

76.158

25.387

Bufferrekening Staalbankiers inzake derivaten

15.712

19.933

8.978

6.239

0

12

Collateralrekening Staalbankiers inzake derivaten Rabobank

HYPOTHEKENFONDSEN

61

100.848

51.571

184.833

124.414

2008

2007

Passiva Eigen vermogen Participantenrekeningen Inbreng participanten Stand per 1 januari

1.475.191 *

1.422.650

Ingelegde gelden

103.962

85.174

Terugbetaalde gelden

-39.222

-137.715


64.740

-52.541

1.487.390

1.422.650

Herwaarderingsreserve Stand per 1 januari

25.606

21.800

Mutatie uit hoofde van verdeling resultaat boekjaar swaps

21.792

5.361

Mutatie uit hoofde van verdeling resultaat boekjaar hypotheken

34.256

-1.555


81.654

25.606

Algemene reserve Stand per 1 januari

-87.530

-30.221

Winstverdeling voorgaand boekjaar Herwaarderingsresultaat hypotheken

-14.539

-40.820

Winstverdeling voorgaand boekjaar Herwaarderingsresultaat swaps

-16.102

-2.613

-6.835

-7.510

959

3.045

32.860

20.850

Mutatie uit hoofde van swaps boven pari

-21.792

-5.361

Mutatie uit hoofde van hypotheken boven pari

-34.256

1.555

1.389

6.405

Winstverdeling voorgaand boekjaar Afschrijving ingebrachte portefeuilles

62

Winstverdeling voorgaand boekjaar Boeterente (vergoeding bij aflossing hypotheek) Winstverdeling voorgaand boekjaar Reeds uitgekeerd aan participanten

Gerealiseerde herwaardering bij uittredingen Tussentijdse winstuitkering Stand per 31 december Totaal participantenrekeningen

-31.711

-32.860 -177.557

-87.530

1.391.487

1.360.726

159.380

28.445

1.550.867

1.389.171

Onverdeelde winst Resultaat boekjaar Totaal eigen vermogen

* In 2008 heeft een correctie plaatsgevonden op de inbreng participanten. Deze correctie betreft een reclassificatie van gerealiseerde herwaardering van in het verleden uitgetreden participanten. De vergelijkende cijfers zijn hierop aangepast. Langlopende schulden Spaarkapitaal

62.351

Het spaarkapitaal is het totaal van maandelijks geïncasseerde spaarpremies en de maandelijks daarover vergoede spaarintrest, bedoeld om de spaarhypotheken aan het eind van de looptijd algeheel af te lossen.


59.998

2008

2007

Kortlopende schulden Overige passiva Collateral ontvangen Vooruitontvangen rente en aflossingen

12.500

5.900

2.025

1.904

Te betalen provisie

451

114

Te betalen vermogensbeheerkosten

259

139

51

0

Te betalen accountantskosten

15.286

8.057

Risico’s met betrekking tot financiële instrumenten Risicoprofiel Aan de activiteiten van het Fonds zijn risico’s verbonden. De belangrijkste risico’s zijn renterisico en kredietrisico. Vanaf 2006 heeft het Fonds Interest Rate Swaps (IRS) aangekocht om de duration van de hypothekenportefeuille in lijn te brengen met de benchmark (Lehman Euro Aggregate Government Treasury Aaa Index). Hieronder worden de belangrijkste risico’s beschreven. Renterisico De waarde van de hypotheken en de Interest Rate Swaps wordt onder meer beïnvloed door de ontwikkeling van rente percentages op de kapitaalmarkt. Het beleid van het Fonds is om door middel van de aanschaf van de Interest Rate Swaps de duration van de portefeuille te verlengen naar de duration van de benchmark (Lehman Euro Aggregate Government Treasury Aaa Index). Kredietrisico Dit betreft het risico dat tegenpartijen niet aan hun verplichtingen kunnen voldoen. In de hypothekenportefeuille worden voorzieningen genomen indien noodzakelijk. Met betrekking tot de Interest Rate Swaps dient conform de afgesloten contracten voor openstaande posities collateral gestort of ontvangen te worden, ter afdekking van het kredietrisico.

Openstaande positie Interest Rate Swaps (bedragen x € 1.000,-) Notional

Actuele waarde

≤ 1jaar

>1 jaar ≤ 5

>5 jaar

Positief

Negatief

0

223.000

504.000

0

-41.177

Receiver

65.000

202.000

486.000

53.132

-756

Totaal 2008

65.000

425.000

990.000

53.132

-41.933

0

226.000

513.000

11.009

-1.714

2008 Payer

2007 Payer Receiver

137.000

149.000

533.000

2.290

-21.344

Totaal 2007

137.000

375.000

1.046.000

13.299

-23.058

HYPOTHEKENFONDSEN

63

Toelichting op de staat van baten en lasten (bedragen x € 1.000,-) 2008

2007

Financiële baten Rente hypotheken

70.272

72.135

Rente opbrengst swapportefeuille

71.960

58.635

Rente opbrengst collateral Rentevergoeding depot

327

136

-278

-438 142.281

Boeterente Interest Staalbankiers

130.468

383

959

2.579

1.746

145.243

133.173

Herwaarderingsresultaten Herwaarderingsresultaat hypotheken

72.262

-14.539

Herwaarderingsresultaat swaps

27.229

-16.102 99.491

-30.641

Financiële lasten Rentekosten swapportefeuille

71.970

57.896

Rentelasten spaarhypotheken

3.717

3.646

42

262

Rentekosten collateral

64 Vermogensbeheerkosten Achmea Vastgoed B.V.

75.729

61.804

4.832

5.553

De vermogensbeheerkosten bedragen € 3.350 per miljoen Net Asset Value (2007: eerste halfjaar € 4.450, tweede halfjaar € 3.350). De vermogensbeheerkosten worden per maand over de maand-saldi berekend. Afschrijving overwaarde ingebrachte portefeuilles

4.541

6.835

De overwaarde van de in 2006 ingebrachte hypothekenportefeuilles, zijnde het verschil tussen verkrijgingsprijs en nominale waarde, wordt afgeschreven in lijn met de aflossing van de afzonderlijke ingebrachte leningen. De afschrijving overwaarde ingebrachte portefeuilles is resultaatneutraal, omdat deze mutatie rechtstreeks gerelateerd is aan de hoogte van het indirecte resultaat. Ultimo boekjaar bedraagt het nog niet afgeschreven deel € 49,8 miljoen (2007: € 54,3 miljoen). Overige lasten Accountantskosten

101

Overig

170

48 190 271


238

Honoraria van de accountant In het boekjaar zijn de volgende honoraria van de accountantsorganisatie KPMG Accountants N.V. en de overige KPMG onderdelen ten laste gebracht van het Fonds, een en ander zoals bedoeld in artikel 2: 382a BW: 2008 Onderzoek van de jaarrekening *

2007

51

50

Andere controlediensten

0

0

Adviesdiensten op fiscaal terrein

0

0

Andere niet-controlediensten

0

0

Totaal

51

50

* De kosten ad € 101 zoals verantwoord in de resultatenrekening over 2008 betreffen zowel de kosten van de controle van de jaarrekening 2008 als van de controle van de jaarrekening 2007. De kosten ad € 48 zoals verantwoord in de resultatenrekening over 2007 betreffen uitsluitend de kosten van de controle van de jaarrekening over 2006. De dubbele kosten in boekjaar 2008 zijn eenmalig en worden veroorzaakt door de overgang van het kasstelsel naar het stelsel van baten en lasten. Beloning en personeel Het Fonds heeft geen personeel in dienst. Voor de leden van de Raad van Toezicht is een vaste vergoeding afgesproken, die is vastgesteld door de Vergadering van Participanten: voorzitter: € 15.000,- op jaarbasis leden: € 10.000,- op jaarbasis De vergoeding is “all inclusive”; er kunnen geen aanvullende declaraties worden ingediend. De vergoeding voor de leden van de Raad van Toezicht geldt voor beide hypothekenfondsen en wordt per kwartaal achteraf betaald. Niet uit de balans blijkende verplichtingen Ultimo boekjaar waren er geen niet uit de balans blijkende verplichtingen. Amsterdam, 5 juni 2009 Achmea Vastgoed B.V. H. Jagersma, directievoorzitter G.T.J. Dröge, directeur

HYPOTHEKENFONDSEN

65

Overige gegevens (bedragen x € 1.000,-)

Statutaire bepalingen omtrent de verdeling van het resultaat Conform artikel 15 lid 1 van de Voorwaarden van Beheer en Bewaring, vindt per 1 augustus van het betreffende boekjaar een tussentijdse voorlopige winstuitkering plaats. Deze tussentijdse, voorlopige winstuitkering wordt berekend aan de hand van een schatting van het direct resultaat in de periode van januari tot en met juni van het desbetreffende jaar. Conform artikel 15 lid 2 van de Voorwaarden van Beheer en Bewaring, vindt per 1 februari van het volgend boekjaar een voorlopige winstuitkering plaats. Deze voorlopige winstuitkering wordt berekend aan de hand van een schatting van het direct resultaat in de periode van januari tot en met december van het voorgaande jaar minus de verrichte tussentijdse, voorlopige winstuitkering. Nadat in de participantenvergadering de jaarrekening is goedgekeurd, wordt op basis van deze jaarrekening het eventuele slotdividend uitgekeerd. De niet gerealiseerde baten zijn in overeenstemming met de statuten toegevoegd aan de Herwaarderingsreserve.

Gebeurtenissen na balansdatum Er hebben zich na balansdatum geen gebeurtenissen voorgedaan die van belang zijn voor een goed begrip van de jaarrekening. Voorgestelde winstverdeling 2008

2007

Ten behoeve van algemene reserve

66

Herwaarderingsresultaat hypotheken

72.262

-14.539

Herwaarderingsresultaat swaps

27.229

-16.102

Afschrijving ingebrachte portefeuille

-4.541

-6.835

383

959

Boeterente (vergoeding bij aflossing hypotheek) Reeds uitgekeerd aan participanten

31.711

Totaal ten behoeve van algemene reserve

32.860 127.044

-3.657

Uit te keren aan participanten Beschikbaar voor uitkering aan participanten Reeds uitgekeerd aan participanten Totaal uit te keren aan participanten Resultaat Boekjaar

64.047

64.962

-31.711

-32.860 32.336

32.102

159.380

28.445


67

HYPOTHEKENFONDSEN

Aan: de beheerder van PVF Particuliere Hypothekenfonds

Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit jaarverslag opgenomen jaarrekening 2008, weergegeven op pagina’s 53 tot en met 65 van PVF Particuliere Hypothekenfonds te Amsterdam bestaande uit de balans per 31 december 2008 en de staat van baten en lasten en het kasstroomoverzicht over 2008 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van de beheerder De beheerder van het fonds is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die het vermogen en het resultaat getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandig heden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat.

68

Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de fonds. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die de beheerder van het fonds heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van PVF Particuliere Hypothekenfonds per 31 december 2008 en van het resultaat en de kasstromen over 2008 in overeen stemming met Titel 9 Boek 2 BW. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties Op grond van de wettelijke verplichting ingevolge artikel 2:393 lid 5 onder f BW melden wij dat het jaarverslag, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar is met de jaarrekening zoals vereist in artikel 2:391 lid 4 BW Amstelveen, 5 juni 2009

KPMG ACCOUNTANTS N.V. J.G.J.F. Oudejans RA


Participantenregister per 31 december 2008 PVF Particuliere Hypothekenfonds Fondsnaam

Stichting Prepensioenfonds voor het Beroepsgoederenvervoer over de Weg en de Verhuur van Mobiele Kranen Stichting Vroegpensioenfonds voor de Baksteenindustrie


Actuele waarde na winst uitkering (€ x 1.000)

% van totaal


44.497

26.333

1,73%

42.821

846

500

0,03%

814


11.027

6.526

0,43%

10.612


10.104

5.979

0,39%

9.723

1.544

914

0,06%

1.486

Stichting Opleidingsfonds Beveiligings Branche

214

127

0,01%

206


802

474

0,03%

771


2.844

1.683

0,11%

2.737


8.581

5.078

0,33%

8.258


Stichting Pensioenfonds GITP Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Metalektro Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Houthandel

4.263

2.523

0,17%

0

1.460.499

864.330

56,92%

1.338.511

20.268

11.995

0,79%

19.488


119.875

70.942

4,67%

146.336


109.215

64.634

4,26%

96.320

3.886

2.300

0,15%

9.736


29.060

17.198

1,13%

27.966

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Film- en Bioscoopbedrijf

5.359

3.171

0,21%

8.593


Stichting Pensioenfonds voor de Architectenbureaus

0

0

0,00%

4.585

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Groenten- en Fruitverwerkende industrie

5.797

3.431

0,23%

9.015

Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Rijn- en Binnenvaart

6.242

3.694

0,24%

9.436

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Verf- en Drukinktindustrie

8.051

4.765

0,31%

9.466

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor het Beroepsvervoer over de Weg

290.709

172.043

11,34%

262.389


135.866

80.406

5,30%

151.740

2.671

1.580

0,10%

2.909

136.577

80.827

5,32%

131.346

12.874

7.619

0,50%

12.384

104.386

61.776

4,07%

102.404

9.401

5.564

0,37%

9.047

15.414

9.122

0,60%

13.777

Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Zeevisserij Stichting Pensioenfonds UWV Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Handel in Bouwmaterialen Stichting Pensioenfonds Werk en (re)Integratie Stichting Bedrijfspensioenfonds voor de Particuliere Beveiliging Stichting Bedrijfstakpensioenfonds voor de Drankindustrie Stichting Pensioenfonds voor Personeelsdiensten Totalen

HYPOTHEKENFONDSEN

5.064

2.997

0,20%

4.873

2.565.936

1.518.531

100,00%

2.447.749

69

70


Begrippenlijst

71

HYPOTHEKENFONDSEN

72


Begrippenlijst Actuele waarde Van een hypotheek: het totaal aan kasstromen (rente en aflossing), contant gemaakt tegen de huidige relevante Eurobenchmark yieldcurve. De renteherzieningsdatum wordt daarbij beschouwd als het moment waarop de hypotheek algeheel wordt afgelost. De actuele waarde wordt tevens gebruikt om de waarde van de participaties in het participantenregister weer te geven. Benchmark Financiële “meetlat” om de performance van de portefeuille te meten ten opzichte van de relevante markt. Met ingang van 1 januari 2008 vormt de Lehman Brothers Euro Aggregate Government Bond AAA Index de benchmark van de hypothekenfondsen. Vanwege een overname van Lehman Brothers Asset Management door Barclays Capital is per 1 januari 2009 de naam van de benchmark gewijzigd in Barclays Capital Euro Aggregate Government Bond Treasury AAA Index. Benchmarkrente Rentestand van de relevante benchmark. Bevoorschottingspercentage Het quotiënt van de hoogte van (het restant van) de hypothecaire lening en de executiewaarde van het betreffende onderpand. Business Units (voorheen Productgroepen) Afdelingen binnen Syntrus Achmea Vastgoed die belast zijn met de acquisitie, de exploitatie en verkoop van vastgoed en beheer van hypotheken. Syntrus Achmea Vastgoed onderscheidt de volgende businessunits: Winkels, Kantoren, Woningen, Special Products, Indirect Vastgoed en Hypotheken. Credits Bedrijfsobligaties (obligaties uitgegeven door niet-overheidsinstanties) Direct rendement / Income Return (IR) De inkomsten over de belegging uitgedrukt in een percentage van de waarde van de belegging. Bij hypotheken: de ontvangen rente minus kosten. Duration / Modified duration Rentegevoeligheidsmeter: hoe langer de resterende looptijd, des te sterker de actuele waarde reageert op een renteverandering en hoe hoger de duration. Vuistregel: stijgt of daalt de rente met 1%, dan fluctueert de actuele waarde met 1% maal de duration. Modified duration: een verfijndere methodiek voor de benadering van de rentegevoeligheid. Euribor Euribor (Euro Interbank Offered Rate) is het rentetarief waartegen 57 Europese banken elkaar leningen in euro’s verstrekken. Ook andere partijen gebruiken dit tarief. Iedere werkdag om 11.00 uur wordt het euribor-tarief vastgesteld en doorgegeven aan alle deelnemende partijen en aan de pers. Indirect rendement / Capital Growth (CG) De waardegroei over de belegging uitgedrukt in een percentage van de waarde van de belegging. Binnen het fonds bestaat de waardegroei uit de herwaarderingsresultaten van de hypotheken en de herwaarderingsresultaten van de Interest Rate Swaps. Interest rate swap Derivaat waarbij een partij een stroom kasstromen ruilt voor de kasstromen van een andere partij. Vaak wordt de lange rente geruild voor de korte rente.

HYPOTHEKENFONDSEN

73

Loan to Foreclosure Value De hypotheekschuld als percentage van de executiewaarde van het onderpand. Marge Het verschil tussen de rente in de financiële markt (staatsleningen) en de aan hypotheekgevers berekende rente, ook wel aangeduid als ‘spread’. N.A.V. Afkorting van Net Asset Value: het netto vermogen zijnde het totaal van de vaste activa en de vorderingen en schulden. N.H.G. Afkorting van Nationale Hypotheek Garantie. Deze wordt verstrekt door de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen. Het is de garantie die een koper kan krijgen bij het afsluiten van een hypothecaire lening met als onderpand een woning voor eigen gebruik. Het Waarborgfonds staat garant voor de terugbetaling van het geleende bedrag aan de geldverstrekker. Offerterente Het verstrekkingstarief: het rentetarief waartegen nieuwe hypotheken worden uitgezet. Voorheen werd de actuele waarde van hypotheken gebaseerd op de offerterente. Nadeel hiervan was dat de actuele waarde beïnvloed werd door het verstrekkingsbeleid: een lage beleggingsdruk leidt tot een hoog verstrekkingstarief en daarmee tot een lage actuele waarde van de portefeuille. Sinds 1 januari 2003 wordt de actuele waarde gebaseerd op de Eurobenchmark yieldcurve. Offerterisico Het renterisico dat gelopen wordt op een geoffreerde hypotheek die nog niet gepasseerd (geaccepteerd) is.

74

Performance Het resultaat dat in een bepaalde periode wordt behaald op beleggingen, uitgedrukt in een rendement (zie Direct rendement, Indirect rendement en Totaal rendement) ten opzichte van de daarvan geldende benchmark. Pijplijnrisico Zie offerterisico. Portefeuillemanagement Afdeling bij Syntrus Achmea Vastgoed, onderdeel van Investor Relations, die belast is met het management van de beleggingsportefeuille van de klanten. Raad van Toezicht Door de Vergadering van Participanten benoemd orgaan dat toezicht houdt op het beleid van de Beheerder en op de algemene gang van zaken met betrekking tot de hypothekenfondsen. De Raad van Toezicht bestaat uit minimaal drie en maximaal zeven natuurlijke personen. De leden van de Raad van Toezicht worden benoemd, ontslagen en geschorst door de participantenvergadering.


Spread In hypotheekbeleggingen gebruikte term voor het aanduiden van het verschil tussen de rentestand en het rendement op een hypothekenportefeuille, ook wel aangeduid met ‘marge’. Staatsobligaties Obligaties uitgegeven door nationale overheden. Strategische allocatie Strategisch bepaalde spreiding van een portefeuille over de verschillende beleggingsmogelijkheden (zoals aandelen, obligaties, vastgoed en hypotheken). De strategische allocatie van de klanten van Sytrus Achmea Vastgoed bepaalt de beleggingsruimte voor vastgoed en hypotheken. Totaal rendement / Total return (TR) Totaal resultaat van de portefeuille over de beschouwde periode, bestaande uit inkomsten (direct rendement) en waardegroei (indirect rendement). Yieldcurve De rentecurve, waarbij op x-as de hoogte van de rente is afgezet en op de y-as de looptijd.

75

HYPOTHEKENFONDSEN

76


77

HYPOTHEKENFONDSEN

78


79

HYPOTHEKENFONDSEN

JAARVERSLAG 2008 PVF ZAKELIJKE HYPOTHEKENFONDS PVF PARTICULIERE HYPOTHEKENFONDS

Recommend Documents