jaarrekening 2007
jaarrekening 2007 Inhoudsopgave Inhoudsopgave
1
Bericht van de Raad van Toezicht
2
Bestuursverslag
3
Jaarrekening
1
9
Balans
10
Categoriale exploitatierekening
11
Categoriale en functionele exploitatierekening
12
Kasstroomoverzicht
13
Algemene toelichting
14
Toelichting balans
17
Niet in de balans opgenomen verplichtingen
27
Niet in de balans opgenomen activa
27
Toelichting categoriale exploitatierekening
28
Toelichting categoriale en functionele exploitatierekening
34
Prestatieverantwoording
36
Overige gegevens
37
Accountantsverklaring
37
Resultaatbestemming
40
Bericht van de Raad van Toezicht Naturalis heeft in 2007 door het onverwachte overlijden van zijn bestuurder Ronald van Hengstum een zware tijd doorgemaakt. De Raad van Toezicht stelt vast dat Naturalis desondanks in het verslagjaar zijn doelstellingen met betrekking tot de resultaatgebieden tentoonstellingen, onderzoek, educatie, collectiebeheer en informatiediensten ruimschoots heeft gehaald. Jaarrekening en bestemming exploitatiesaldo De door de directie opgestelde jaarrekening over het boekjaar 2007 is gecontroleerd door Deloitte Accountants B.V. De verklaring van de accountants is opgenomen bij de overige gegevens. De directie heeft de jaarrekening ter goedkeuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht. De raad heeft mede op grond van de accountantsverklaring en het bijbehorende verslag de jaarrekening goedgekeurd, waarna deze door de directeur van de stichting is vastgesteld. Toezicht Door het overlijden van de bestuurder in augustus 2007, heeft de raad dit jaar meer dan gebruikelijk overleg gevoerd. In totaal heeft de raad in 2007 zes maal met de directie 2
vergaderd. Daarnaast was sprake van tussentijds overleg tussen individuele leden van de raad en de directie. Tijdens haar vergadering op 23 augustus 2007 heeft de raad van toezicht ir. D.G. (Dirk) Houtgraaf benoemd tot tijdelijk waarnemend bestuurder van de stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis, in de zin van de statuten van de stichting, artikel 5, lid 6. In het verslagjaar waren geen veranderingen in de samenstelling van de raad. Prof. dr. L.E.M. (Louise) Vet is in 2007 benoemd voor een 2e termijn. In het kader van zijn toezichthoudende functies heeft de raad vastgesteld dat er in 2007 geen sprake was van belangentegenstellingen of andere omstandigheden die afbreuk kunnen doen aan de kwaliteit van bestuur en toezicht. De Raad van Toezicht bedankt directie en medewerkers voor hun bijdragen en inzet in het afgelopen jaar. Leiden, 24 april 2008, H. Dijkstal Voorzitter
Bestuursverslag Inleiding In 2007 heeft Naturalis in Ronald van Hengstum een inspirerende en zeer bekwame bestuurder verloren. Het museum heeft na zijn plotselinge overlijden veerkracht getoond en zich in korte tijd hervonden in de nieuwe situatie. Met succes zijn in 2007 dan ook alle afgesproken resultaten gerealiseerd. Ook de voorbereiding van het op te richten Nederlands Centrum voor Biodiversiteit – een dossier waarbij Van Hengstum sterk was betrokken – is onverminderd voortgezet. Dat het project niet tot de aanvankelijk geplande resultaten heeft geleid, was een gevolg van uitblijven van politieke besluiten en stond los van zijn overlijden. Het tempo van de fusie is aan het eind van 2007 bijgesteld. Op de valreep van het verslagjaar heeft de stichting een forse naheffingsaanslag omzetbelasting over 2002 ontvangen. De aanslag is geen gevolg van fouten, maar berust – summier beargumenteerd door de belastinginspecteur – op een interpretatie van de vraag of musea voor hun activiteiten als ondernemer voor de omzetbelasting kunnen worden aangemerkt. Naturalis bestrijdt zijn zienswijze. 3
Dit verslag geeft in hoofdlijnen een toelichting op de ontwikkelingen, in het bijzonder voor zover ze in relatie staan tot de jaarrekening en de prestatieafspraken.
Exploitatieresultaat Het exploitatieresultaat van 2007 komt afgerond op 3 1.714.000 positief. Dit is 3 1.604.000 hoger dan was begroot. De belangrijkste reden voor dit positieve resultaat zijn ongeplande baten uit subsidie betreffende de renovatie van de locatie Raamsteeg (3 868.000) en een schenking van de BankGiro Loterij (3 300.000), welke wordt besteed aan een educatief spelcentrum dat in 2008 wordt gerealiseerd. De meest opvallende punten waar het resultaat afwijkt van de
begroting zijn de volgende (in duizenden euro’s, negatieve bedragen tussen haakjes):
Mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten Schenking van de BankGiro Loterij
300
Hogere ontvangsten dan begroot uit winkelverkoop en accommodatieverhuur.
274
Lagere huisvestingslasten (exclusief de huur) vooral door meevallende energielasten en onderhoudskosten.
355
Positief saldo rentebaten / -lasten.
144
Als gevolg van hogere winkelverkopen en hogere accommodatieverhuur zijn de inkoopkosten boeken en catering hoger dan begroot.
(130)
Extra kosten voor (pre)pensioen en vut
(204)
transport
739
transport
739
Hogere loonkosten door extra inzet van personeel bij de afdelingen evenementen, productie & ontwikkeling en informatiediensten, publiekopvang en bedrijfsbureau. Het betrof hier ziektevervanging, zwangerschapsverlof, tijdelijke vervanging en onderbezetting. Daarnaast is de inschaling van een aantal bestaande functies gewogen en naar boven bijgesteld.
(598)
Diversen overige afwijkingen, per saldo.
150
Subtotaal mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten
291
4
Mutaties in de subsidiestromen In verband met de renovatie van de locatie Raamsteeg is de huur (tijdelijk) naar beneden bijgesteld. Over de gehele looptijd van het project zal de subsidie van het Ministerie van OCW versus de huur in evenwicht zijn.
868
Hogere loon- en prijsbijstellingen van de subsidie van het Ministerie van OCW over de boekjaren 2006 en 2007. In de begroting 2007 is de beoogde bijstelling 2006 meegenomen. Na vaststelling van de begroting 2007 is de definitieve bijstelling over 2006 bekend gemaakt.
430
Afwijkende kosten en opbrengsten van projecten op basis van tweede en derde geldstroom, per saldo. Dergelijke posten zijn niet in de begroting meegenomen. Subtotaal mutaties in de subsidiestromen
15 1.313
Samenvattend Subtotaal mutaties ten opzichte van geplande baten/lasten Subtotaal mutaties in de subsidiestromen Totaal verschil realisatie versus begroot resultaat
291 1.313 1.604
Functioneren en continuïteit van de instelling Vermogenspositie De vermogenspositie van het museum is verbeterd. Per ultimo 2007 zijn er geen schulden meer bij kredietinstellingen. Hierbij wordt opgemerkt dat komend jaar een deel van het bestemmingsfonds OCW en de ontvangen bijdrage in het kader van de overdracht van de bedrijfsinstallaties zal worden aangesproken voor de vervanging van het beveiligingssysteem van Naturalis. De vermogenspositie van Naturalis moet worden bezien in het licht van de opmerking ten aanzien van de continuïteit zoals opgenomen op pagina 13, waaruit blijkt dat door de belastingdienst ter behoud van rechten, een naheffingsaanslag is opgelegd die aanzienlijke financiële consequenties kan hebben voor het vermogen en de continuïteit van Naturalis. Naturalis heeft zich ten doel gesteld om per uiterlijk einde 2008 een algemene reserve te hebben van tussen de 3 3 mln. en 3 5 mln. Deze doelstelling is afgeleid uit een onderzoek dat Ernst & Young Accountants in mei 2001 heeft uitgevoerd naar de gewenste vermogenspositie van de stichting, evenals een onderzoek in september 2004 van Deloitte Accountants naar de financiële continuïteitsvoorwaarden van de stichting. Vastgesteld kan worden dat aan het einde van het verslagjaar, eerder dan gepland, de beoogde reserve van 3 3 mln. plus is 5
bereikt. Gezien de ontwikkeling in activiteiten zal de gewenste vermogenspositie hoger moeten zijn en zal in 2008 opnieuw worden onderzocht. Investeringen Ook in 2007 bevonden de grote investeringsprogramma’s zich voornamelijk nog in de voorbereidende en planningsfasen. Het plan voor de verbouwing van het entreegebouw het ‘Pesthuis’ is klaar voor realisatie. De aanbesteding van de inrichting is in voorbereiding. In het kader van het tweede grote investeringsprogramma, de vernieuwing van de permanente exposities, zijn het ontwerp en de bouwvoorbereiding van het Educatief spelcentrum afgerond. In 2007 zijn ook voorbereidingen getroffen voor het derde grote investeringsprogramma: de vervanging van het beveiligingssysteem in de gehele accommodatie. Naturalis ontvangst sinds 1997 een jaarlijkse subsidie van 3 1,2 mln. van het ministerie van OCW, ter dekking van de jaarlijkse annuïteit van een lening. De subsidiegever heeft eerder besloten deze subsidie te continueren tot en met 2008, ook nu de lening in 2007 is afgelost. Voor de bedrijfsvoering in het algemeen en de realisatie van investeringsprogramma’s in het bijzonder, acht Naturalis voortzetting van het huidige subsidieniveau, noodzakelijk. Het museum zal daar in zijn begroting voor de subsidie vanaf 2009 dan ook van uitgaan.
Langetermijnperspectief De vermogenspositie van Naturalis, evenals de vanaf 2009 in het vooruitzicht gestelde langjarige subsidie van de rijksoverheid, schetsen een gunstig lange termijn vooruitzicht voor het museum. Niettemin zijn er enkele ontwikkelingen die vragen om waakzaamheid. Intern gaat het dan bijvoorbeeld om sluipende groei van de loonkosten, het achterblijvende uitvoeren van geplande investeringen en het organisatorisch en financieel beheersen van projecten. Externe ontwikkelingen zijn bijvoorbeeld de toenemende druk om culturele instellingen meer andere inkomsten te laten genereren en nog steeds stijgende kosten van tentoonstellingen. Naturalis focust op het verder versterken van de 2e en 3e geldstromen. In 2007 was het museum daarin ook succesvol met bijvoorbeeld het binnenhalen van geld van de Bankgiro Loterij. De strategische koers die Naturalis met de vorming van een Nederlands Centrum voor Biodiversiteit (NCB) heeft ingezet, blijft een belangrijke pijler in waarborgen van de continuïteit van het museum, maar staat niet op zichzelf. Naturalis definieert zijn rol als die van een knooppunt in een netwerk. Vanuit het eigen kennisdomein, gedefinieerd door collectie, onderzoek en publieksgroepen, legt het museum verbanden naar (en tussen) organisaties, kennis en mensen. Het netwerk verankert Naturalis op zijn plaats in de maatschappij en cre ert een blijvende, stabiele infrastructuur voor kennisstromen. Deze rol past uitstekend bij de
ontwikkelingen die zich op wereldschaal voordoen in de biologie. Door te investeren in de netwerken, zowel in technische (bv. met een centraal web gebaseerde collectiedatabase) als in relationele zin (bv. met Eu-project EDIT), cre ert het museum de maatschappelijke en financiële basis om zijn toekomstige rol te kunnen spelen. Om als zodanig te kunnen functioneren, zal het museum zijn organisatie, plannings- en werkprocessen aanpassen. In 2007 zijn daar de eerste stappen in gezet. Ook het in het verslagjaar verschenen Informatieplan past hierbij. Resultaatafspraken De feitelijke resultaten met betrekking tot bezoek overtreffen royaal de afgesproken doelen. Het aantal bezoeken aan het museum was ruim 5% boven de doelstelling, terwijl het bezoek aan de websites het drievoudige was van de afgesproken prestatie. Als gevolg van kostenbesparende maatregelen in het kader van de laatste reorganisatie, zijn de openingstijden van het museum buiten vakanties en van de bibliotheek licht achtergebleven ten opzichte van de afspraak. Het museum streeft ernaar dit in de toekomst te verbeteren. Een overzicht van de resultaten is te vinden onder ‘Prestatieverantwoording’.
Samenstelling van bestuur en Raad van Toezicht Bestuur Het bestuur van de stichting is statutair opgedragen aan de directeur. In 2007 werd deze functie vervuld door drs. R.J.M. (Ronald) van Hengstum tot zijn overlijden op 19 augustus 2007. Ir. D.G. (Dirk) Houtgraaf heeft de functie daarna als waarnemend directeur vervuld. Raad van Toezicht Per 31 december 2007 was de samenstelling van de Raad van Toezicht als volgt: Naam
Einde eerste
Einde tweede
termijn
termijn
H. (Hans) Dijkstal
M
1943
13.02.2008
13.02.2011
Prof. dr. L.E.M.(Louise) Vet
V
1954
01.02.2007
01.02.2010
Dr. E.S. (Els) van Eijck van Heslinga
V
1950
01.07.2008
01.07.2011
Ir. H.M. (Jos) Darmanata
M
1968
01.02.2006
01.02.2009
Mr. M. (Marc) Udink
M
1958
01.07.2008
01.07.2011
Drs. S.C.J. (Saskia) de Vries
V
1958
23.06.2009
23.06.2012
Dr. L.P.J.J. (Lucas) Noldus
M
1959
06.03.2010
06.03.2013
M/V Geboorte-jaar
In het verslagjaar is mevrouw Vet is herbenoemd.
Leiden, 24 april 2008,
D.G. Houtgraaf waarnemend Directeur
jaarrekening
jaarrekening 2007 Balans Per 31 december 2007, na verwerking resultaatbestemming ACTIVA
1 Immateriële vaste activa
2006
5
5
-
-
2 Materiële vaste activa
3.762.094
4.179.604
3 Financiële vaste activa
-
-
3.762.094
4.179.604
173.462
164.304
1.001.970
605.402
Totaal vaste activa 4 Voorraden 5 Vorderingen 6 Effecten
10
2007
-
-
7 Liquide middelen
4.306.990
3.303.831
Totaal vlottende activa
5.482.422
4.073.537
Totaal activa
9.244.516
8.253.141
2007
2006
5
5
8 Algemene reserve
2.765.411
2.647.782
9 Bestemmingsfondsen OCW
2.885.111
1.303.140
PASSIVA
554.405
539.874
Totaal eigen vermogen
10 Overige bestemmingsfondsen
6.204.927
4.490.796
11 Voorzieningen
1.283.800
1.295.800
12 Langlopende schuld
Totaal langlopende schulden 13 Schulden aan kredietinstellingen
-
-
-
-
-
1.046.142
14 Schulden aan leveranciers
640.352
504.110
15 Belastingen en premies sociale verzekeringen
194.603
10.146
16 Overige schulden
296.826
400.319
17 Overlopende passiva
Totaal passiva
624.008
505.830
1.755.789
2.466.547
9.244.516
8.253.141
Categoriale exploitatierekening BATEN
2007
2007
2006
realisatie
begroot
realisatie
5
5
5
2.379.535
2.105.500
2.310.138
323.785
185.900
416.331
2.703.320
2.291.400
2.726.469
18 Directe opbrengsten 19 Indirecte opbrengsten
Totaal opbrengsten 20 Subsidie OCW CuNo
• onderdeel huur bijdrage
5.368.176
4.986.000
6.675.907
• onderdeel exploitatiebijdrage
10.036.071
9.756.000
9.819.856
• onderdeel incidentele bijdrage
1.162.946
1.163.000
1.187.946
1.074.803
321.600
738.684
17.641.996
16.226.600
18.422.393
20.345.316
18.518.000
21.148.862
2007
2007
2006
21 Overige subsidies en bijdragen
Totaal baten LASTEN 11
realisatie
begroot
realisatie
5
5
5
22 Salariskosten
7.443.736
6.642.200
8.016.767
23 Afschrijvingen
1.078.924
1.050.000
1.281.939
24 Huur
4.305.649
4.927.000
6.038.243
-
-
-
25 Aankopen 26 Overige lasten
Totaal lasten Saldo uit gewone bedrijfsvoering 27 Saldo rentebaten/-lasten 28 Saldo overige buitengewone baten/lasten
Exploitatieresultaat
5.946.981
5.803.500
6.110.030
18.775.289
18.422.700
21.446.979
1.570.027
95.300
(298.117)
144.105
15.000
17.888
-
-
-
1.714.132
110.300
(280.229)
Categoriale en functionele exploitatierekening (In duizenden euro’s)
functioneel g
totaal
publieks-
collectiefunctie
weten- alge-
functie
schap- meen functie beheer
Verwerving & Afstoting
Conservering & Restaureren
Onderzoek & Registratie
Tijdelijke presentatie
Vaste presentatie
categoriaal g
BATEN Directe opbrengsten Indirecte opbrengsten Totale Opbrengsten
2.380 1.537 323
807
-
-
-
34
-
24
70
-
11
-
44
174
2.703 1.561
879
-
11
-
78
174
5.368 1.250
658
377 1.758
5
71 1.249
Subsidie OCW CuNo • onderdeel huren • onderdeel exploitatiebijdrage 12
10.036 1/682 1.273 2.502 1.164
97 1.049 2.269
• onderdeel incidentele bijdrage
1.163
-
-
-
-
-
Overige subsidies/bijdragen
1.075
75
69
270
-
-
- 1.163 166
495
Totale bijdragen
17.642 3.007 2.000 3.149 2.922
102 1.286 5.176
Totale baten
20.345 4.568 2.879 3.149 2.933
102 1.364 5.350
LASTEN Salariskosten
7.444 1.439
Afschrijvingen
1.079
425
-
Huur
4.305 1.250
658
Aankopen Overige lasten Totale lasten Saldo uit gewone bedrijfsvoering Saldo rentebaten/-lasten
757 1.800 55
345
90 1.163 1.850
55
-
55
489
377 1.758
5
71
186
2
17 1.682
5.947 1.362 1.394
779
711
18.775 4.476 2.809 3.011 2.869
97 1.306 4.207
1.570
92
70
138
64
5
144
-
-
-
-
-
58 1.143 -
144
-
-
-
-
-
-
-
-
Saldo overige buitengewone baten/lasten Saldo uit bedrijfsvoering Toerekening Algemeen beheer Exploitatieresultaat
1.714
92
70
138
64
5
-
395
248
266
254
9
115
58 1.287
1.714
487
318
404
318
14
173
Kasstroomoverzicht (in duizenden euro’s)
2007
2006
realisatie
realisatie
1.714
(280)
1.079
1.282
Exploitatieresultaat Aanpassen voor: • afschrijvingen materiële vaste activa • mutatie voorzieningen Bruto kasstroom uit operationele activiteiten Mutatie voorraden
756 1.758
(9)
(1)
Mutatie vorderingen
(397)
625
Mutatie kortlopende schulden
(711)
(86)
(1.117)
538
Kasstroom uit operationele activiteiten
1.664
2.296
Investeringen in materiële vaste activa
(661)
(639)
Mutatie werkkapitaal
13
(12) 2.781
Desinvesteringen in materiële vaste activa
-
-
(661)
(639)
Mutatie langlopende schulden
-
(790)
Kasstroom uit financieringsactiviteiten
-
(790)
Mutaties liquide middelen
1.003
867
Liquide middelen begin boekjaar
3.304
2.437
Liquide middelen einde boekjaar
4.307
3.304
Mutaties liquide middelen
1.003
867
Kasstroom uit investeringsactiviteiten
De liquiditeitspositie is in 2007 verbeterd met ruim 3 1 mln. hetgeen enerzijds wordt veroorzaakt door een positieve kasstroom van ruim 3 1,6 mln. uit operationele activiteiten. Anderzijds is sprake van een afname door investeringsactiviteiten van per saldo ruim 3 0,6 mln.
Algemene toelichting Oprichting De Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis is statutair opgericht op 22 juni 1995 en gevestigd te Leiden.
Doelstelling en activiteiten Conform artikel 2.2 van de statuten stelt Naturalis zich ten doel het verwerven en verspreiden van kennis over en inzicht in de natuurlijke diversiteit op aarde in heden en verleden, de ontwikkeling van de aarde als natuurlijk systeem en de plaats van de mens daarin. Middelen Conform artikel 3 verkrijgt Naturalis de middelen uit: revenuen uit kapitaal, de verkoop van toegangsbewijzen, subsidies van overheden en particuliere instellingen, giften, sponsorbijdragen, erfstellingen, legaten en alle baten uit wettige activiteiten. Indeling jaarrekening De indeling van de jaarrekening is gebaseerd op het in april 2005 verschenen Handboek Verantwoording Cultuursubsidies Musea van het Ministerie van OCW. De richtlijnen in dit 14
handboek sluiten zoveel mogelijk aan op de bepalingen van het Burgerlijk Wetboek, Boek 2, Titel 9 en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving (in bijzonder RJ 640). De in het handboek gestelde eisen beogen enerzijds duidelijkheid te bieden aan de instellingen zelf en anderzijds uniformiteit te bevorderen in de presentatie van de te leveren (financiële) gegevens. Het nieuwe handboek is een antwoord op de behoefte van de Raad voor Cultuur (2000) aan een transparanter verantwoordingsmodel.
Continuïteit Aan Naturalis is door de Belastingdienst, ter behoud van rechten, een naheffingsaanslag omzetbelasting opgelegd over het jaar 2002 voor een bedrag van 3 679.000 (3 815.782 inclusief heffingsrente). Over de jaren na 2002 heeft de belastingdienst nog geen naheffingsaanslagen opgelegd. De termijnen hiertoe staan nog open. Omdat de naheffingsaanslag over het jaar 2002 is opgelegd ter behoud van rechten, is deze nog niet volledig toegelicht. Wel heeft de
Belastingdienst als voorlopig oordeel aangegeven dat Naturalis volgens de Belastingdienst voor het beheren van de collectie en het verrichten van onderzoek niet optreedt als btwondernemer en daarom – ten aanzien van de kosten die het maakt in verband met die activiteiten – geen recht heeft op de aftrek van btw-voorbelasting. Daarnaast stelt de Belastingdienst dat, wanneer wel volledig recht zou bestaan op de aftrek van btw-voor belasting, de subsidies die Naturalis ontvangt (deels) belastbaar zijn met btw. Beide stand
punten van de Belastingdienst (zullen) worden bestreden, zowel op formele als op inhoudelijke gronden. Mede op grond van door ons ingewonnen adviezen bij onze belastingadviseur zijn wij van mening dat wij voldoende argumenten hebben om de ingenomen standpunten van de Belastingdienst adequaat te weerleggen. Op grond van voorgaande overwegingen is de jaarrekening opgesteld uitgaande van continuïteit van de organisatie.
Waarderingsgrondslagen Algemeen De geformuleerde grondslagen hebben betrekking op de jaarrekening als geheel. De waardering en bepaling van het resultaat vinden plaats op basis van historische kosten. Voor zover niet anders is vermeld zijn de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben, ongeacht of ze tot ontvangsten of uitgaven hebben geleid. 15
Baten worden slechts opgenomen voor zover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Lasten en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar, worden in acht genomen indien zij voor het maken van de jaarrekening bekend zijn geworden Omrekening van vreemde valuta Liquide middelen in vreemde valuta worden omgerekend tegen de koers per balansdatum. Transacties in vreemde valuta gedurende de verslagperiode zijn in de jaarrekening verwerkt tegen de koers van afwikkeling. De uit de omrekening per balansdatum voortvloeiende koersverschillen worden opgenomen in de exploitatierekening. Collectie De collectie is eigendom van de Staat der Nederlanden en is daarom niet in de balans opgenomen. De collectie is niet verzekerd. Met betrekking tot de collectie is in 1995 tussen de Staat der Nederlanden en het Museum een beheersovereenkomst afgesloten voor een periode van 30 jaar.
Grondslagen voor de waardering van activa en passiva Materiële vaste activa De per 1 juli 1995 aanwezige materiële vaste activa zijn door het Ministerie om niet overge dragen aan Naturalis. Deze activa zijn getaxeerd door Troostwijk Taxateurs. Waardering geschiedt tegen de getaxeerde waarde, onder aftrek van lineaire afschrijving op basis van de (getaxeerde) resterende levensduur. Op 1 januari 2005 is een deel van de bedrijfsinstallatie, de zogenaamde RTB+ installaties, van de Rijksgebouwendienst aan Naturalis overgedragen. Deze activa zijn getaxeerd door Troostwijk Taxateurs. Waardering geschiedt tegen de getaxeerde waarde, onder aftrek van lineaire afschrijving op basis van de door Naturalis aangenomen levensduur. Hierbij wordt aangetekend dat op verslagdatum de overdracht nog niet notarieel is gepasseerd. Middels een beschikking van het Ministerie van OCW zijn de bedragen in het kader van de RTB+ installaties aan Naturalis overgemaakt. Na overleg met het Ministerie van OCW heeft Naturalis het bezwaar tegen de desbetreffende beschikking ingetrokken. De overige materiële vaste activa worden gewaardeerd op basis van historische kostprijs onder aftrek van lineaire afschrijvingen, welke zijn gebaseerd op de verwachte economische 16
levensduur, dan wel lagere taxatiewaarde. Voorraden De voorraden zijn opgenomen tegen aanschafwaarde, verminderd met een voorziening voor incourantheid. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen nominale waarde, voor zover nodig onder aftrek van een voorziening voor oninbaarheid. Deze voorzieningen zijn bepaald op basis van ervaring uit het verleden. Voorzieningen De voorzieningen prepensioen, prepensioen aanvulling en vut zijn conform RJ 271 op actuariële wijze berekend.
Grondslagen voor de bepaling van het resultaat De subsidieopbrengsten zijn opgenomen op basis van het getekende convenant met het Ministerie van OCW, aangevuld met de bijstelling over de lopende verslagperiode.
Toelichting balans 2 Materiële vaste activa
Bedrijfs-
Tentoon-
Kantoor
Laboratorium
installaties
stelling
inventaris
en collectie-
Totaal
inventaris 5 Stand begin boekjaar Investeringen Subtotaal voor
5
5
5
5
541.666
1.933.434
833.241
871.263
4.179.604
–
249.632
260.527
151.255
661.414
541.666
2.183.066
1.093.768
1.022.518
4.841.018
(86.667)
(424.902)
(402.755)
(164.600)
(1.078.924)
afschrijving 2007 Afschrijving Inhaalafschrijving
-
-
-
-
-
Subtotaal afschrijving
(86.667)
(424.902)
(402.755)
(164.600)
(1.078.924)
Stand einde boekjaar
454.999
1.758.164
691.013
857.918
3.762.094
Cumulatieve afschrijving
845.000
6.971.233
4.359.191
5.418.972
17.594.396
17
De gehanteerde afschrijvingspercentages zijn als volgt: Bedrijfsgebouwen
2,5%
Collectiemeubilair
2,5%
Vaste opstelling museale inventaris
6,7%
Depots
10%
Laboratoriumapparatuur
10%
Kantoorinrichting
10%
Presentatiemateriaal museale inventaris
10%
Inrichting Wetenschapszaal
50%
Technische installaties
6,7-20%
Computer apparatuur
33%
Audiovisuele apparatuur
20%
Transportmiddelen
20%
4 Voorraden
Boekwinkel Museumwinkel
2007
2006
5
5
120.313
118.529
53.149
45.775
173.462
164.304
2007
2006
5 Vorderingen
5
5
250.717
127.365
(5.000)
(5.000)
373.655
397.666
Rente
73.820
29.642
Voorschotten en vorderingen op personeel
26.070
1.890
LUMC
12.411
-
The Live House
Debiteuren Voorziening dubieuze debiteuren Te vorderen omzetbelasting
18
10.567
-
Centocor
7.669
-
Amnesty International
2.236
-
SLS Wonen
1.839
-
Reaal Verzekeringen
1.705
Geldmuseum
-
-
7.924
-
1.128
5.790
687
Overige vorderingen
42.107
41.271
Vooruitbetaalde tentoonstellingskosten
95.807
22.375
Nederlandse Entomologische Vereniging Diversen
Rijksgebouwendienst
125.000
-
OCE
5.205
-
EIS
3.898
-
Overige vooruitbetaalde bedragen
5.521
16.665
5.060
5.060
Overlopende activa
Waarborgsommen
240.491
44.100
Totaal vorderingen
1.001.970
605.402
7 Liquide middelen
2007
2006
5
5
3.847.158
-
Fortis Bank
147.782
2.618.620
Postbank
235.950
583.923
76.100
86.762
Rabobank
Kas
-
14.526
4.306.990
3.303.831
ABN-AMRO Bank
Alle saldo’s van de bovenstaande rekeningen zijn dagelijks beschikbaar. Per oktober 2008 is de Rabobank huisbankier van Naturalis. De relatie met de andere banken wordt in 2008 afgebouwd.
8 Algemene reserves
19
Bedrijfsinstallaties
Overig
Totaal
5
5
5
Stand begin boekjaar
777.374
1.870.408
2.647.782
Overboeking reserve
(129.563)
129.563
-
Resultaat bestemming Stand einde boekjaar
2007
117.629
117.629
647.811
2.117.600
2.765.411
9 Bestemmingsfondsen OCW
2007
veiligheids-
TV veiligheids-
analyse projecten2
rnovatie
overig
totaal
5
5
5 1.303.140
systeem3 Raamsteeg4
OCW1
5
5
5
Stand begin 72.000
132.757
250.000
-
848.383
Mutaties
-
-
-
1.111.455
-
Resultaat
-
-
-
-
470.516
470.516
72.000
132.757
250.000
1.111.455
1.318.899
2.885.111
boekjaar
1.111.455
bestemming Stand einde boekjaar
20
1) D it project omvat een bijdrage van 3 20.000 voor het opstellen van een integraal beveiligingsplan en een bijdrage van 3 52.000 in de eenmalige kosten van te treffen maatregelen. De subsidie is door het Ministerie van OCW verstrekt. Dit budget zal conform de brief van OCW van 26 maart 2008 (kenmerk DCE/08/8867) worden besteed aan het vervangen van het beveiligingssysteem. 2) Dit project omvat het technische vervangingsonderhoud aan het gebouw en installaties van Naturalis voor een totaal bedrag van 3 165.300. Een deel van de subsidie is in 2006 besteed, het overige werkzaamheden hebben in 2007 plaatsgevonden en zullen medio 2008 door de Rijksgebouwendienst gefactureerd. 3) Dit project omvat een vervanging van het huidige beveiligingsysteem waarbij de 3 250.000 een bijdrage van het Ministerie is in de totale investering. Ook dit budget zal conform de brief van OCW van 26 maart 2008 (kenmerk DCE/08/8867) worden besteed aan het vervangen van het beveiligingssysteem. 4) De locatie Raamsteeg te Leiden had voorheen uitsluitend een depotfunctie voor Naturalis. Momenteel wordt het depot grondig gerenoveerd. Na renovatie zal het depot door drie Leidse musea in gebruik worden genomen. Gedurende renovatie is de huur tijdelijk verlaagd. De bevoorschotting van het Ministerie van OCW loopt echter niet synchroon met de huurbetalingen. Dit wordt veroorzaakt door: een langere verbouwtijd waardoor de relatief lagere (leegstand) huur blijft gehandhaafd, er een verhuisbudget van 3 500.000 is opgenomen en de bevoorschotting van OCW is niet aangepast. Voor het surplus van zowel het boekjaar 2006 als 2007 is een bestemmingsfonds gevormd. Inmiddels zijn over de besteding van het surplus en de toekomstige exploitatie afspraken met het Ministerie van OCW gemaakt, de datum 26 maart 2008, kenmerk DCE/08/8865.
10 Overige bestemmingsfondsen
stand toevoeging onttrekking
31-12-2006
31-12-2007
5
5
5
5
Biochnologie
282.343
174.456
107.887
Biochnologie update 2)
40.894
2.018
38.877
Zaal Aarde aanvulling
96.423
59.671
36.752
1)
3)
Fauna Malesiana
5.668
5.668
-
Donatie Hulotte B.V. 5)
22.953
22.953
Biodiversiteit 6)
65.269
65.269
5.830
5.830
-
2.446
2.446
(20.324)
13.059
(33.384)
4)
Eurocat 7) Biocombe EU
8)
Marbef 9) Synthesys A 10)
5.911
6.380-
20.251
(20.720)
Synthesys B 11)
-
88.699
46.080
42.619
Metamorfoze
12)
NWO groot 13) Universiteit Porto 14) 21
stand
Walvisstrandingen
15)
Soortenregister 16) Expert in de klas 17) Wetenschapszaal 18) Renovatie Stal 19)
Vitaal Platteland 20) Geomax 21) Edit 22) SenterNovem
23)
FES/PG 24) LNV database beheer Rijkswaterstaat SETL
25)
26)
Bezoekers beurzen 27)
1.071
1.071
-
(72.856)
(72.856)
14.176
12.500
16.806
9.869
(14.070)
23.389
9.319
-
(15.000)
15.000
-
39.158
8.835
47.993
-
(27.483)
35.000
7.517
-
9.255
9.255
-
(6.280)
6.280
-
(43)
1.820
37.514
(35.737)
35.762
3.473
27.535
11.700
108.004
2.000
106.004
(1.923)
23.103
3.484
17.696
(37.310)
50.970
2.454
11.206
-
12.843
(12.843)
-
5.000
1.214
3.787
Marine lakes of Indonesia
-
42.540
6.884
35.656
Collectie in de klas 29)
-
120.000
120.000
Facetdeterminatie 30)
-
60.783
60.783
Natuurkundige commissie 31)
-
36.441
36.441
539.874
527.452
512.921
554.405
28)
22
1) S ubsidie van het Ministerie van VWS en LNV (beide 50%) voor het opzetten en inrichten van de tentoonstelling Biotechnologie. De uitgaven zijn opgenomen onder de materiële activa. Dit fonds valt conform het afschrijfschema vrij ter dekking van de afschrijvingslasten. 2) Een deel van de subsidie, genoemd onder punt 1, bestemd voor de beheerskosten en het actueel houden van de tentoonstelling Biotechnologie. 3) Een bijdrage van Nuon/EZH ten behoeve van een verbouwing van de zaal Aarde, die 14 december 2001 is geopend. De uitgaven zijn opgenomen onder de materiële activa. Dit fonds valt conform het afschrijfschema vrij ter dekking van de afschrijvingslasten. De sponsorovereenkomst loopt tot 30 september 2008. 4) In de periode 1995-1998 heeft de Stichting Fauna Malesiana een subsidie ontvangen van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen voor het opzetten en publiceren van een serie handboeken en veldgidsen. In 2001 heeft Naturalis de verplichting overgenomen om de beschikbare, nog niet gepubliceerde manuscripten te redigeren en te publiceren. In 2007 is het project afgerond. 5) Donatie met een oorspronkelijke hoogte van 3 68.087 waarvan het restant zal worden aangewend voor de huur of aankoop van stoottanden voor het mammoetskelet in de zaal Oerparade. 6) Subsidie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek ten behoeve van de aanstelling van een projectmedewerker en een GIS specialist in het kader van het thema Biodiversiteit. Het is in 2007 afgerond en het resterende budget wordt besteed in het verlengde van het project. 7) Bijdrage van de University of Reading voor het beschikbaar stellen van een lijst van soorten libellen over de wereld en een lijst van een aantal groepen mariene organismen via internet. De totaal toegekende subsidie bedraagt 3 55.800. Het project is in 2007 afgerond. 8) Bijdrage van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen ten behoeve van een onderzoek naar de invloed van veranderingen in biodiversiteit in kust- en zeebodemgebieden. De laatste werkzaamheden in het verlengde van dit project worden in de eerste helft van 2008 afgerond. 9) Betreft een Europese samenwerking op het gebied van marine biodiversiteit, looptijd 2004-2009. Totaal is 3 101.444 door de EU aan Naturalis toegezegd. 10) Dit Europese project ondersteunt onderzoekers in hun reis- en verblijfkosten ten behoeve van hun onderzoek van wetenschappelijke collectie. Er is voor de periode 2004-2007 totaal 3 136.384 toegezegd. 11) Betreft een Europees project en omhelst het in kaart brengen van de Europese natuurhistorische collecties. Het project loopt t/m 2009. 12) Betreft het digitalisering van de archieven van de collectie Dubois waarvoor de Koninklijke Bibliotheek een totale bijdrage van 3 17.933 heeft toegezegd. Het project is in 2007 afgerond. 13) Dit project omvat het digitaliseren van delen van de huidige collectie om ze beter bruikbaar te maken als onderzoeksinstrument. NWO heeft totaal 3 688.469 toegezegd. De werkzaamheden aan het project zijn eind 2006 afgerond waarna in de eerste helft van 2008 de financiële afwikkeling zal plaatsvinden. In de eerste helft van 2008 zal Naturalis het resterende budget ontvangen. 14) Betreft een promotieplek die is gefinancierd door de Portugese onderzoeksinstelling FCT. Het project heeft een looptijd van 4 jaar met een jaarlijks budget van 3 12.500. In 2008 wordt dit dit project afgerond. 15) Samenwerkingsproject met het Geldmuseum te Utrecht waarin een model voor gegevens uitwisseling wordt gerealiseerd voor muntvondsten en walvisstrandingen. Mondriaan Stichting heeft een subsidie van totaal 3 45.877 toegezegd. De ontvangen subsidie heeft het tekort gedekt. Het project is in 2007 afgerond. 16) Betreft een webapplicatie voor de complete Nederlandse soortenlijsten voor zowel flora als fauna. Het Ministerie van LNV subsidieert dit project voor totaal 3 53.550. Het project is in 2007 financieel afgerond. 17) Project dat het mogelijk maakt om middels videoconferencing het museale werk te presenteren, wetenschappers aan het werk. De Mondriaan Stichting subsidieert dit project voor 3 35.886. Het project is in 2007 afgerond. 18) Er is een zaal ingericht met als thema natuurwetenschappen. De zaal omvat een tiental modules gericht op een specifiek onderwerp. De modules zullen middels externe middelen worden gefinancierd. Het Ministerie van LNV heeft inmiddels een bedrag van 3 120.000 toegezegd voor de realisatie van 3 modules. Het project is 2007 afgerond. 19) De stichting Leiden - Life Meets Science financiert de ombouw van de stal van stier Herman tot café voor 3 205.000. In de eerste helft van 2006 is het café open gegaan. Het juridisch eigendom van de verbouwde stal is aan de gemeente Leiden overgedragen. Het project is in 2007 afgerond. 20) Dit project omvat een reizende tentoonstelling bestaande uit een zestal verplaatsbare modules, gefinancierd door het Ministerie van LNV. De looptijd van de tentoonstelling is tot eind 2007, totale budget is 3 61.651 en is afgerond. 21) Betreft de participatie in de ontwikkeling van de website ondergrondvannederland.nl. Deze website biedt een overzicht van Nederlandse geologische processen, met thema’s als grondlagen, landschappen, delfstoffen en fossielen. Het is een BSIK-subsidies, aandeel van Naturalis 3 125.292, het project loopt t/m 2008.
23
22) E DIT (the European Distributed Institute of Taxonomy) is een project in het 6e EU Kaderprogramma. Naturalis coördineert het onderdeel inzake de modellen en procedures voor de infrastructuur die over enkele jaren het Europese taxonomische veld zal domineren. Het project wordt begin 2009 afgerond. 23) Het project omvat de ontwikkeling van een model waardoor van type-exemplaren op internet gepresenteerd kunnen worden. Dit model wordt in de praktijk getoetst door toevoeging van circa 11.000 objectbeschrijvingen van 3500 typen. De subsidie bedraagt 3 135.006 en het project moet uiterlijk in 2009 zijn afgerond. 24) Dit project omvat de deelname aan een consortium van Plantenziektenkundige Dienst, Naturalis, Wageningen Universiteit en Research Centre en Zoologisch Museum Amsterdam voor de ontwikkeling van een expertsysteem gericht op herkenning en risicoanalyse van de kreeftachtige op de plantengezondheid. Het project wordt in 2008 afgerond, aandeel van Naturalis is 3 38.000. 25) Naturalis heeft voor het Ministerie van LNV een webapplicatie laten bouwen met informatie over soorten in wetgeving en beleid. Het Ministerie van LNV is verantwoordelijk voor de inhoud, Naturalis verzorgt het doorvoeren van aanpassingen en het in de lucht houden van de website. De omvang bedraagt afgerond 3 50.970, waarvan ruim 3 13.620 voor het jaarlijkse beheer van de database. 26) Vanwege onder andere het veranderd klimaat neemt het aantal succesvolle invasies van uitheemse soorten in Nederlandse wateren sterk toe. Om dit te onderzoeken heeft Naturalis de zeehavens, in opdracht van Rijkswaterstaat, meegenomen in het Setl-project, een internationaal monitoringsproject gericht op invasieve soorten. 27) Betreft een kleine bijdrage van Koninklijke Hollandsche Maatschappij der Wetenschappen in de reiskosten van een buitenlandse wetenschapper. 28) Onderzoek naar de populatiestructuur van sponsen in de oceaan waarbij een aantal meren in Indonesi als referentie dienen. Subsidie van het NWO van totaal 3 215.371 en een looptijd t/m 2010. 29) Het doel is de inzet van collecties en expertise van erfgoedinstellingen als praktijkcontext voor kerndoelen en eindtermen in het onderwijs. Doelgroepen zijn het primair onderwijs, het voortgezet onderwijs plus de pabo’s en tweedegraads docentenopleidingen. Dit project loopt t/m 2009 en de subsidie bedraagt 3 80.009. 30) Het doel is de ontwikkeling van facetdeterminatie als een generiek gereedschap om snel interactieve determinatie te bouwen. Essentieel is dat het gereedschap zo wordt ontwikkeld dat de superspecialisten daarmee relatief gemakkelijk hun kennis naar tabellen kunnen vertalen. Het instrument wordt bovendien zo gemaakt dat de gebruikers eenvoudig ervaringen, commentaren en voorbeelden kunnen toevoegen en valideren. Het project loopt t/m 2009 en de subsidie bedraagt 3 75.980. 31) Het project beoogt de conservering en ontsluiting van het archief van de Natuurkundige Commissie voor Nederlands-Indi (1820-1850). Subsidie van Koninklijke bibliotheek, Het project loopt t/m 2010 en de totale subsidie bedraagt 3 130.148.
11 Voorziening
2007
2006
5
5
1.080.000
1.120.000
Prepensioen aanvulling Prepensioen
150.000
132.000
VUT
13.000
26.000
Voorziening jubilea
17.800
17.800
Voorziening WAO/WIA
23.000
-
1.283.800
1.295.800
Prepensioen aanvulling
2007
2006
5
5
Stand begin boekjaar Mutatie boekjaar Stand einde boekjaar
1.120.000
-
(40.000)
1.120.000
1.080.000
1.120.000
De voorziening prepensioen aanvulling is een voorwaardelijke aanspraak uit hoofde van de CAO 2007 - 2008.
Prepensioen
2007
2006
5
5
Stand begin boekjaar Mutatie boekjaar Stand einde boekjaar
132.000
403.875
18.000
(271.875)
150.000
132.000
De voorziening prepensioen omvat de aanspraak van personen die reeds gebruik maken van 24
de prepensioenregeling. VUT
Stand begin boekjaar Mutatie boekjaar Stand einde boekjaar
2007
2006
5
5
26.000
92.713
(13.000)
(66.713)
13.000
26.000
De voorziening vut omvat de aanspraak van personen die reeds gebruik maken van de vutregeling. Naar aanleiding van de wijzigingen in de RJ271, het amendement Vendrik en de CAOafspraken ten aanzien van VUT, prepensioen en levensloop is de berekening van de voor ziening prepensioen (aanvulling) en VUT in 2006 bijgesteld. Zowel de voorwaardelijke als onvoorwaardelijke aanspraken zijn bij de berekening van de voorziening meegenomen. De voorzieningen zijn in zowel 2006 als in 2007 berekend volgens de actuari le methode Projected Unit Credit Method. Bij de actuariële berekening wordt rekening gehouden met geaggregeerde blijfkansen waarin ondermeer zijn begrepen de sterfte-, arbeidsongeschikt heid- en vertrekkansen. Deze kansen zijn afhankelijk van leeftijd en geslacht. Voor de indexering van de verplichting is uitgegaan van 3,5 % bestaande uit een algemene loon
ontwikkeling van 2,5% en een carrièreontwikkeling van gemiddeld 1,0%. De verplichtingen zijn contant gemaakt op basis van een verdisconteringvoet ultimo boekjaar die wordt afgeleid uit het lange termijn effectieve marktrendement op ondernemingsobligaties van hoge kwaliteit (in de markt gezien als obligaties met een ‘AA-rating’).
Voorziening jubilea
Stand begin boekjaar Mutatie boekjaar Stand einde boekjaar
2007
2006
5
5
17.800
19.600
-
(1.800)
17.800
17.800
2006
Voorziening WAO/WIA
2007
5
5
-
23.634
Mutatie boekjaar
23.000
(23.634)
Stand einde boekjaar
23.000
-
2006
Stand begin boekjaar 25
13 Schulden aan kredietinstellingen
2007
5
5
Aflossingsverplichting langlopende lening
-
1.046.142
-
1.046.142
In september 2007 is de laatste termijn voldaan van een 10-jarige annuïteitenlening met een nominale waarde van 3 8.168.044, rente plus aflossing bedroeg jaarlijks 3 1.084.676. Er is geen gebruik gemaakt van de tijdelijke kredietfaciliteit bij de Fortis Bank en de Rabobank. Vanaf oktober 2007 is alleen met de Rabobank een kredietovereenkomst van 3 1.500.000 aangegaan.
15 Belastingen en premies sociale verzekeringen
2007
2006
5
5
Loonheffing
194.603
10.146
194.603
10.146
2007
2006
16 Overige schulden
26
5
5
Kosten uitbesteed werk
58.185
44.462
Te betalen energie/gas/water
38.616
50.219
EBSCO
32.577
-
Eurest
31.168
-
ADP
13.900
-
Accountantskosten
11.750
11.750
Global Knowledge
11.344
-
Nautilus
10.468
-
Drukkerij Groen
9.970
-
Roteb
9.898
40.034
Rijksgebouwendienst
9.586
32.543
Leica
7.514
-
Steelite
5.141
-
Landesmuseum
5.000
-
Universiteit Leiden
3.723
1.192
De Clerq advocaten
1.021
5.500
Pensioenen
-
129.489
Bijdrage inzake aanschaf Pearl of Italy
-
20.378
Rente lening 4 kwartaal
-
15.300
de
Diversen
36.956
49.452
296.826
400.319
17 Overlopende passiva
2007
2006
5
5
Vakantiegelden
215.825
205.092
Vakantiedagen
316.970
236.290
Overige vooruit ontvangen bedragen
91.213
64.448
624.008
505.830
Niet in de balans opgenomen verplichtingen Stichting Federatief Pensioenfonds Naturalis is voor de pensioenreling bij de Stichting Federatief Pensioen (SFP) aangesloten. SFP is gekwalificeerd als een ondernemingspensioenfonds met aangesloten ondernemingen uit verschillende branches in de zin van IAS19 en RJ271. Garantieverplichtingen Er is een garantieverplichting van 3 21.781 aangegaan ten behoeve van de belastingdienst inzake de opslag van accijnsvrije alcohol. 27
Huur Het museale gebouwencomplex en de grond, alsmede het overgrote deel van de collectie is eigendom van de Rijksoverheid en derhalve niet opgenomen in de balans. Inzake de gebouwen aan de Darwinweg 2, Raamsteeg 2 en Darwinweg 4-22 (Darwinhouse) te Leiden is een huurovereenkomst gesloten tussen de Staat der Nederlanden en Naturalis. De jaarhuur van de Darwinweg is 3 3.879.800 (prijspeil 2007) en Raamsteeg is 3 414.300 (prijspeil 2007). De huur van de Raamsteeg is tijdelijk verlaagd als gevolg van de renovatie. Daarnaast wordt opslagruimte in Katwijk gehuurd met jaarhuur van 3 11.500 (prijspeil 2007). De huurovereenkomst is tussen een locale verhuurder en Naturalis gesloten.
Niet in de balans opgenomen activa Activa Medio 2007 heeft taxatie plaatsgevonden van de niet in de balans opgenomen niethistorische bibliotheek (na 1900) van het museum welke eigendom is van Naturalis. De door Troostwijk Taxateurs getaxeerde waarde van de op dat moment aanwezige 55.000 boeken en tijdschriften bedraagt 3 29,3 miljoen (verzekeringswaarde). Deze taxatie heeft plaatsgevonden in het kader van de brandverzekering.
Toelichting categoriale exploitatierekening 18 Directe opbrengsten
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
5
5
5
Opbrengsten uit entree
995.753
1.041.000
1.041.505
Opbrengsten uit winkels
748.791
655.000
712.560
Opbrengsten uit verhuur en arrangementen
585.724
355.000
492.972
34.095
37.500
46.056
Opbrengsten uitgeverij Overige directe opbrengsten
15.172
17.000
17.045
2.379.535
2.105.500
2.310.138
Er zijn in 2007 minder bezoekers geweest dan de begrote 250.000 bezoekers. De winkels genereerden meer omzet met name de verkoop van boeken via het verzendhuis was hoger. De totale omzet van Natuur en Boek was afgerond 3 55.000 hoger dan begroot. Daarnaast was de uitgifte van nieuwe museumkaarten een succes, de omzet was ruim 3 22.000 hoger dan begroot. De resultaten uit accommodatieverhuur en de daarmee samenhangende arrangementen zijn 28
ver boven de verwachting. De prestaties waren zelfs hoger dan het uitzonderlijk goede boekjaar 2006. Inmiddels is een vast klanten bestand opgebouwd dat regelmatig het auditorium, atelier of de regentenkamer huurt. De opbrengst van de uitgeverij en de overige directe opbrengsten zijn conform de verwachting.
19 Indirecte opbrengsten
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
5
5
5
54.382
37.500
97.431
Overige indirecte opbrengsten
Bijdrage organisatie kosten
269.403
148.400
318.900
323.785
185.900
416.331
Bijdrage organisatie kosten omvat een veelheid van kleinere inkomsten zoals vergoedingen voor porti en administratiekosten. De meeste van dergelijke bijdragen zijn moeilijk te voorspellen en worden daarom niet begroot. De overige indirecte opbrengsten omvatten diverse inkomsten variërend van de inkomsten uit de mediatheek tot opbrengsten uit het geven van seminars door het Nederlands Edelsteen Laboratorium. De realisatie van de meeste activiteiten was hoger dan beoogd.
De gerealiseerde opbrengst van een tweetal posten was met name hoger dan begroot. De opbrengst uit de consultancy waren ruim 3 20.000 hoger en de ontvangen pacht van de cateraar Eurest was ruim 3 26.000 hoger dan begroot.
20 Subsidie Ministerie van OCW
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
Subsidie OCW Overige subsidies/bijdragen
5
5
5
16.567.193
15.905.000
17.683.709
1.074.803
321.600
738.684
17.641.996
16.226.600
18.422.393
De subsidie voor het jaar 2007 voortvloeiend uit de Cultuurnota is in de brief van het Ministerie van OCW van 19 september 2007, kenmerk DCE/07/36680 vastgesteld op 3 16.567.193.
De subsidie van het Ministerie van OCW is veel hoger dan begroot. Dit wordt verklaart doordat de begroting van 2007 in de eerste week van december 2006 door de Raad van Toezicht van Naturalis is vastgesteld. Op dat moment was de feitelijke bijstelling inzake het 29
boekjaar 2006 nog niet bekend. Zowel de loonbijstelling als de prijsbijstelling voor de jaren 2006 en 2007 waren lager geschat. In de begroting was de prijsbijstelling zelfs op nihil gesteld,
gezien de historie op dit punt. Daarnaast is er voor gekozen om de subsidie voor 2007 betreffende de renovatie van de Raamsteeg van totaal 3 231.986 niet in de exploitatie begroting mee te nemen.
21 Overige subsidies en bijdragen
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
5
5
5
Bijdragen aan projecten
515.893
234.000
660.936
Schenking BankGiro Loterij 2
300.000
-
-
Bijdrage in kosten NCB
180.748
-
-
-
-
47.902
1
3
Afwikkeling Depot SFP Overige bijdragen
78.162
87.600
29.846
1.074.803
321.600
738.684
1) Als gevolg van nieuwe richtlijnen zijn bijdragen aan projecten waarvoor een bestemmingsfonds is of zal worden gevormd vanaf 2005 in de exploitatierekening verwerkt. In de begroting is een bedrag van 3 234.126 opgenomen voor de vrijval ter dekking van afschrijvingskosten voor de tentoonstellingen Biotechnologie en Aarde. Deze vrijval is nu na resultaat verwerkt.
2) N aturalis is in 2007 voor vijf jaar beneficiënt van de BankGiro Loterij geworden. De jaarlijkse reguliere bijdrage is 3 300.000. De bijdrage voor 2007 wordt besteed aan de ombouw van de cinema naar een educatief spelcentrum. In 2007 is het ontwerp en bouw voorbereiding plaatsgevonden. Begin januari 2008 is de feitelijke ombouw gestart. Het spelcentrum zal in het tweede kwartaal van 2008 worden opgeleverd. 3) In 2006 en 2007 is de vorming van een Nederlands Centrum voor Biodiversiteit(NCB) voorbereid. Het gaat hier om de mogelijk toekomstige samenvoeging van onderdelen van de universiteiten van Amsterdam, Leiden, Utrecht en Wageningen met Naturalis. Het bedrag omvat de financiële bijdrage van de betreffende instellingen en het Ministerie van OCW in de gemaakte kosten in zowel 2006 als 2007 door Naturalis.
22 Salariskosten
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
5
5
5
7.443.736
6.642.200
8.016.767
Salariskosten
De gerealiseerde salariskosten omvatten het brutoloon (3 4.849.426), de sociale lasten (3 392.829) en de pensioenlasten (3 573.087). De salariskosten zijn afgerond 3 801.500 hoger dan begroot uitgekomen, dit wordt als volgt verklaard:
30
2007
realisatie
5
Er is meer gebruik gemaakt van uitzendkrachten dan begroot (3 343.700).
343.700
Dit heeft met name plaatsgevonden bij het Bedrijfsbureau als gevolg van langdurige ziekte en onderbezetting en bij de afdeling Publieksopvang. Bij deze laatste afdeling is gekozen voor uitzendkrachten en de nul-uren contracten af te bouwen. De kosten zijn hoger maar een uitzendconstructie biedt Naturalis een meer flexibiliteit in een krappe arbeidsmarkt. Deze laatste beleidswijziging was niet in de begroting verwerkt. Hogere loonkosten door extra inzet van personeel bij de afdelingen
253.400
evenementen, productie & ontwikkeling en Informatie Diensten. Daarnaast is de inschaling van een aantal bestaande functies gewogen en naar boven bijgesteld. Er waren extra kosten voor (pre)pensioen en vut. Ook is de voorziening inzake
204.400
prepensioen aanvulling herberekend. De berekening van de voorziening prepensioen aanvulling bleek deels onjuist. De datum van indiensttreding was bij een aantal medewerkers onjuist en is gecorrigeerd.
801.500
Het gemiddeld aantal personeelsleden (in fte’s) bedroeg eind 2007 afgerond 131 in 2006 was dit afgerond 124
25 Aankopen
In 2007 is slechts voor enkele duizenden euro’s referentie materiaal aangeschaft voor de beoordeling van stenen en parels. Gezien de relatief geringe financiële omvang en het feit dat deze aanschaffingen geen primaire collectie-uitbreiding betreffen is dit bedrag onder de post overige lasten verwerkt.
26 Overige lasten
De post overige lasten bestaat uit een grote diversiteit aan posten. Hieronder zijn de belangrijkste rubrieken weergegeven aangevuld met een korte toelichting.
31
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
5
5
5
340.173
206.000
213.666
Huisvestingskosten, exclusief huur
1.293.366
1.648.900
1.405.544
Inkoop winkels en arrangementen
889.287
759.000
861.980
Personeelskosten
Materiële kosten tentoonstellingen Overige materiële kosten Kosten van projecten
952.798
882.200
886.445
2.204.195
2.307.400
1.826.944
267.162
-
915.451
5.946.981
5.803.500
6.110.030
Personeelskosten
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
5
5
5
340.173
206.000
213.666
Personeelskosten
De personeelskosten omvatten de kosten voor de salarisverwerking, arbo, opleidingen, etc. Belangrijkste oorzaak is de extra reservering voor niet opgenomen vakantiedagen, 3 80.700. Daarnaast zijn de kosten voor salarisverwerking 3 24.500 hoger uitgevallen door het vertrek van een medewerker. Deze vacature is tijdelijk via een detacheringbureau ingevuld. Ook waren de kosten voor werving en selectie hoger (3 11.800).
Huisvestingskosten
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
Huisvestingskosten, exclusief huur
5
5
5
1.293.366
1.648.900
1.405.544
De huisvestingskosten zijn afgerond 3 355.500 lager uitgekomen dan begroot. Dit wordt met name veroorzaakt door lagere energiekosten (3 105.300), lagere beveiligingskosten (3 29.600) en lagere onderhoudskosten aan de gebouwen en de technische installatie.
Inkoop winkels en arrangementen
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
Inkoop winkels
32
5
5
5
489.770
459.000
493.767
Inkoop arrangementen
399.517
300.000
368.213
889.287
759.000
861.980
De inkopen zijn hoger dan begroot, hetgeen wordt verklaard doordat ook de afzet hoger is dan begroot. Materiële kosten tentoonstellingen
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
Materiële kosten tentoonstellingen
5 952.798
5 882.200
5 886.445
De materiële kosten voor tentoonstellingen zijn afgerond 3 70.600 hoger dan begroot. Dit wordt met name verklaard doordat de kosten voor tijdelijke tentoonstelling hoger zijn uitgekomen.
Overige materiële kosten
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
Overige materiële kosten
5 952.798
5 882.200
5 1.826.944
De overige materiële kosten omvatten een grote diversiteit aan posten variërend van brandstof voor de transportauto tot onderhoudskosten aan de laag vacuüm elektronen microscoop. De belangrijkste overschrijding betreft de advieskosten met afgerond 3 137.400. Deze overschrijding houdt verband met de voorbereidingskosten van het NCB. Deze extra kosten worden gedekt door bijdragen van de universiteiten, zie ook de toelichting onder overige subsidies en bijdragen. Daarnaast waren de materiële kosten van het moleculair laboratorium hoger (3 25.900) Enkele kostenposten die lager zijn uitgevallen: reiskosten buitenland (3 28.900), uitbesteed werk (3 45.200), algemeen drukwerk (3 19.600) en verzekeringen (3 21.600). Dit laatste is veroorzaakt doordat er afgelopen jaren weinig is geclaimd (bonusmalus regeling). Kosten van projecten
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
5
5
5
267.162
-
915.451
Kosten van projecten
Als gevolg van nieuwe richtlijnen zijn de kosten van projecten waarvoor een bestemmings 33
fonds is of zal worden gevormd vanaf 2005 in de exploitatierekening verwerkt.
27 Saldo rentebaten/-lasten
2007
2007
2006
realisatie
begroting
realisatie
5
5
5
167.945
40.000
101.084
Rentelasten
(23.840)
(25.000)
(83.197)
144.105
15.000
17.887
Rentebaten
Rentebaten worden uit voorzichtigheid laag begroot. De rentelasten zijn conform begroting, er geen gebruik is gemaakt van de tijdelijke kredietfaciliteit bij de Fortis Bank (t/m september 2007) en de Rabobank (vanaf oktober 2007).
Toelichting categoriale en functionele exploitatierekening Bij de functionele exploitatierekening worden de onderstaande verdeelsleutels toegepast. De sleutels zijn door het managementteam geaccordeerd. Per opbrengsten- en kosten rubriek worden de toegepaste verdeelsleutels toegelicht. Directe opbrengsten De directe opbrengsten omvatten de entreeopbrengsten, de opbrengsten uit de winkels, arrangementen en verhuur. Vrijwel alle directe opbrengsten worden bij de publieksfunctie gegenereerd. Er wordt een onderscheid gemaakt tussen de tijdelijke presentatie en de vaste presentatie. De directe opbrengsten worden op basis van de verhouding in netto vloer oppervlak verdeeld. De verhouding tijdelijk versus vast is 1 : 1,9. De opbrengsten uit de uitgeverij worden aan de wetenschappelijke functie toegerekend. Indirecte opbrengsten De indirecte opbrengsten worden aan de museumfunctie toegerekend die de opbrengst genereert. Subsidie Ministerie van OCW 34
De subsidie voor de huur wordt gelijk gesteld aan de verdeelde huur met betrekking tot de locatie Raamsteeg en Darwinweg. De exploitatiebijdrage van het Ministerie van OCW wordt verdeeld op basis van het relatieve aandeel van een museumfunctie in het toegerekende resultaat. De incidentele bijdragen zijn aan het algemeen beheer toegerekend. Overige subsidies en bijdragen De overige subsidies en bijdragen worden aan de museumfunctie toegerekend die de subsidieaanvraag verzorgt en de tegenprestatie levert. Salariskosten De salariskosten worden aan de betreffende museumfunctie toegerekend. Bij de volgende museumfuncties wordt een verdeelsleutel toegepast.
Collectiefunctie en wetenschappelijke functie Wetenschappelijk onderzoekers houden zich ook met de collectiefunctie bezig. De salariskosten worden verdeeld aan de hand van de normformatie (notitie: Organisatie en Formatie/Bezetting van 30/8/2005). De gemiddelde salariskosten van de collectie en wetenschappelijke functie verschillen sterk. Bij de verdeling wordt een weging toegepast, de collectiefunctie is gemiddeld schaal 7 en voor wetenschappelijke functie is dit gemiddeld schaal 12. Dit laatste resulteert in een weging van de collectiefunctie versus de wetenschappelijke functie als 1 : 1,7. Publieksfunctie De salariskosten worden op basis van de verhouding in netto vloeroppervlak verdeeld. De verhouding tijdelijk versus vast is 1 : 1,9. Afschrijvingen De afschrijvingkosten worden aan de betreffende functie toegerekend. Bij de collectiefunctie (onderzoek & registratie en conservering & restaureren) en de wetenschappelijke functie is deze toewijzing niet mogelijk en wordt 1:1:1 verdeling toegepast. Hierbij wordt de museumfunctie Verwerving en afstoting niet meegenomen gezien de zeer beperkte financiële omvang. 35
Huur De huur wordt verdeeld aan de hand van de oppervlakte die een museumfunctie in gebruik heeft. De werkplekken worden bij de collectiefunctie en wetenschappelijke functie aan de hand van de normformatie (notitie: Organisatie en Formatie/Bezetting van 30/8/2005) verdeeld. Overige lasten De overige lasten worden aan de betreffende functie toegerekend. Bij de collectiefunctie (onderzoek & registratie en conservering & restaureren) en de wetenschappelijke functie is deze toewijzing niet geheel mogelijk en wordt ten aanzien van een aantal algemene kosten 1:1:1 verdeling toegepast.
De huisvestingslasten worden verdeeld aan de hand van de oppervlakte die een museumfunctie in gebruik heeft. Toerekening algemeen beheer De toerekening van het algemeen beheer vindt plaats middels een resultaatafhankelijke toeslag op de totale lasten per museumfunctie. Het berekende opslagpercentage voor 2007 bedraagt afgerond -9% (2006 3,5%). Het percentage is negatief omdat de incidentele subsidies van het Ministerie van OCW en de rentebaten onder de post Algemeen beheer wordt gepresenteerd.
Prestatieverantwoording
36
Resultaatgebied
Onderwerp
Afgesproken
prestatie
prestatie 2007 2008
Publiek
Bezoek
> 230.000
244.000
> 250.000
Publiek
Bezoek websites
> 1.000.000
3.218.000
3.000.000
Publiek
Openingstijden2)
buiten vakantie:
44
44
44 uur/week
binnen vakantie:
56
56
58 uur/week
Educatie
Scholieren
> 40.000; gem.
37.300
> 40.000
groepsgrootte 32,5
32,5
> 80%
> 80%
> 80%
> 80%
15.000
200.000
1
1
> 600
979
> 600
aanwezig
aanwezig
aanwezig
van ca. 25
Informatiedienst
Bibliotheek2)
40 uur/week
geopend voor
publiek
Collectie
Vindbaarheid
> 80% van de
collectie1)
collectie vindbaar
Collectie
Juridische status
> 80% van de
voldoende duidelijk collectie
aanwezig1)
Feitelijke
Verwachting
voldoende duidelijk
Collectie
Collectiegegevens
geen doelstelling
op internet
voor 2005
Onderzoek
Standaardpublicaties 1/jr.
geologie / fauna van
Nederland
Onderzoek
Peer Reviewed
pagina’s
-
Beveiligings- en
calamiteitenplan
1) In december 2007 heeft de Inspectie Cultuurbezit een controle uitgevoerd. 2) Met het doorvoeren van de laatste reorganisatie zijn de openingstijden van het museum en de bibliotheek teruggebracht.
Leiden, 24 april 2008, D.G. Houtgraaf waarnemend Directeur
Overige gegevens
Accountantsverklaring Aan de Raad van Toezicht van Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis Darwinweg 2 2333 CR LEIDEN
Accountantsverklaring Verklaring betreffende de jaarrekening Wij hebben de in dit verslag opgenomen jaarrekening 2007 van Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis te Leiden bestaande uit de balans per 31 december 2007 en de exploitatierekening over 2007 met de toelichting gecontroleerd. Verantwoordelijkheid van het bestuur Het bestuur van de stichting is verantwoordelijk voor het opmaken van de jaarrekening die 37
het vermogen en het exploitatiesaldo getrouw dient weer te geven, alsmede voor het opstellen van het jaarverslag, beide in overeenstemming met de bepalingen van het Bekostigingsbesluit cultuuruitingen inzake de verantwoording. Deze verantwoordelijkheid omvat onder meer: het ontwerpen, invoeren en in stand houden van een intern beheersingssysteem relevant voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en exploitatiesaldo, zodanig dat deze geen afwijkingen van materieel belang als gevolg van fraude of fouten bevat, het kiezen en toepassen van aanvaardbare grondslagen voor financiële verslaggeving en het maken van schattingen die onder de gegeven omstandigheden redelijk zijn. Verantwoordelijkheid van de accountant Onze verantwoordelijkheid is het geven van een oordeel over de jaarrekening op basis van onze controle. Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig zijn wij verplicht te voldoen aan de voor ons geldende gedragsnormen en zijn wij gehouden onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat het uitvoeren van werkzaamheden ter verkrijging van controle-informatie over de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. De keuze van de uit te voeren werkzaamheden is afhankelijk van de professionele oordeelsvorming van de accountant, waaronder begrepen zijn beoordeling van de risico’s van afwijkingen van materieel belang als
gevolg van fraude of fouten. In die beoordeling neemt de accountant in aanmerking het voor het opmaken van en getrouw weergeven in de jaarrekening van vermogen en resultaat relevante interne beheersingssysteem, teneinde een verantwoorde keuze te kunnen maken van de controlewerkzaamheden die onder de gegeven omstandigheden adequaat zijn maar die niet tot doel hebben een oordeel te geven over de effectiviteit van het interne beheersingssysteem van de stichting. Tevens omvat een controle onder meer een evaluatie van de aanvaardbaarheid van de toegepaste grondslagen voor financiële verslaggeving en van de redelijkheid van schattingen die het bestuur van de stichting heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel geeft de jaarrekening een getrouw beeld van de grootte en de samenstelling van het vermogen van Stichting Nationaal Natuurhistorisch Museum Naturalis per 31 december 2007 en van het exploitatiesaldo over 2007 in overeenstemming met in Nederland algemeen aanvaarde grondslagen voor de jaarverslaggeving en de bepalingen van het Bekostigingsbesluit cultuuruitingen inzake de verantwoording. 38
Toelichting Wij vestigen de aandacht op de paragraaf continuïteit in de toelichting van de jaarrekening, waarin uiteengezet is dat aan Naturalis door de Belastingdienst, ter behoud van rechten, een naheffingsaanslag omzetbelasting is opgelegd over het jaar 2002. Over de jaren na 2002 heeft de Belastingdienst nog geen naheffingsaanslagen opgelegd. De termijnen hiertoe staan nog open. Deze condities, samen met andere omstandigheden zoals uiteengezet in de paragraaf continuïteit, duiden op het bestaan van een onzekerheid van materieel belang op grond waarvan gerede twijfel zou kunnen bestaan over de continuïteitsveronderstelling van de stichting. Deze situatie doet geen afbreuk aan ons oordeel. Verklaring betreffende andere wettelijke voorschriften en/of voorschriften van regelgevende instanties. Het bestuursverslag is, voor zover wij dat kunnen beoordelen, verenigbaar met de jaarrekening.
Tevens delen wij mede ten aanzien van de rechtmatigheid dat alle relevante bepalingen van het Besluit en de Regeling subsidies en uitkeringen cultuuruitingen zijn nageleefd, alsmede voorzover van toepassing de verplichtingen opgenomen in de verleningsbeschikkingen (brief van 16 december 2004, kenmerk DCE/04/56336; brief van 17 december 2004, kenmerk DCE/ DIR/2004/60344; brief van 23 december 2004, kenmerk DCE/04/61637; brief van 27 april 2005, kenmerk DCE/05/18418; brief van 5 september 2005, kenmerk DCE/05/36111; brief van 9 november 2005, kenmerk DCE/05/49506; brief van 30 november 2005, kenmerk DCE/05/26447; brief van 13 december 2005, kenmerk DCE/05/56922, brief van 12 december 2006 kenmerk DCE/06/43733 en brief van 19 september 2007 kenmerk DCE/07/36680).
Deloitte Accountants B.V. drs. E.R. Capitain RA Amsterdam, 24 april 2008
39
Resultaatbestemming Exploitatieresultaat 2007
1.714.131
Toevoegingen aan bestemmingsfondsen
-527.452
Onttrekkingen aan bestemmingsfondsen
512.921
Bestemmingsfonds Raamsteeg toevoeging 2006
-245.430
Bestemmingsfonds Raamsteeg toevoeging 2007
-867.945
Bestemmingsfonds Raamsteeg onttrekking 2007
1.920
-1.125.986
Exploitatieresultaat na specifieke bestemming
588.145
Bestemmingsfonds OCW (80%)
470.516
Bestemming Algemene reserves (20%)
117.629
588.145
De verhouding eigen inkomsten versus exploitatiesubsidie is als volgt vastgesteld: 40
5
Totale opbrengsten
2.703.320
Overige subsidies/bijdragen
1.074.803
Eigen inkomsten
3.778.123
Onderdeel huur bijdrage
relatief aandeel
20%
5.368.176
Onderdeel exploitatiebijdrage
10.036.071
Exploitatie en huur bijdrage OCW
15.404.247
80%
Eigen inkomsten + exploitatiesubsidie OCW
19.182.370
100%
Het aandeel eigen inkomsten bedraagt 20% (3 3,8 mln. / 3 19,2 mln.). Conform de richtlijn van het Ministerie van OCW wordt 20% van het positieve resultaat aan de algemene reserve toegevoegd en wordt het resterende deel aan het bestemmingsfonds OCW toegevoegd.
