JAARPLAN 2013 Oktober 2012
AIR - POSTBUS 21828 - 3001 AV ROTTERDAM – VISSERSDIJK 245, 3011 GW ROTTERDAM - T 010 - 280 97 00 - F 010 - 280 96 90
[email protected] WWW.AIRFOUNDATION.NL
INHOUDSOPGAVE 1. Inleiding ................................................................................................................3 2. Beleidsplan 2013-2016 ..........................................................................................4 3. Marketing en communicatie...................................................................................5 3.1 Over architectuur gesproken............................................................................5 3.2 Werken aan identiteit en imago........................................................................5 3.3 Doelgroepen gericht bereiken ..........................................................................6 3.4 Sponsoring ......................................................................................................7 3.5 Meten is weten ................................................................................................7 4. Hoofdlijnen AIR-programmering.............................................................................8 5. Research and developmentprogramma 2013.........................................................9 5.1 Van der Leeuwkring.........................................................................................9 5.2 Het Rotterdamse architectuurklimaat ...............................................................9 5.3 PLUG ROTTERDAM .....................................................................................10 6. Basisactiviteitenprogramma 2013 ........................................................................12 6.1 AIR Stedenbouw Rotterdam ..........................................................................12 6.2 AIR Lezing- en debatprogramma ...................................................................12 6.3 AIR Talentontwikkeling / professionalisering...................................................13 6.4 AIR Festivalprogrammering ...........................................................................14 6.5 Dag van de Architectuur en Open Monumentendag 2013 ..............................16 6.6 Architectuuragenda Rotterdam ......................................................................17 6.7 AIR Educatie .................................................................................................17 6.8 AIR-websites .................................................................................................17 7. AIR matchmaking ................................................................................................18 8. Bestuurlijke, personele en financiële organisatie..................................................19 8.1 Bestuurlijke organisatie..................................................................................19 8.2 Financiële en administratieve organisatie.......................................................19 8.3 Personele organisatie ....................................................................................20 9. Toelichting op begroting 2013..............................................................................21 9.1 Algemeen ......................................................................................................21 9.2 Personele lasten............................................................................................21 9.3 Huisvestingslasten.........................................................................................21 9.4 Beheerslasten ...............................................................................................21 9.5 Contributies, inkomsten en entreegelden .......................................................22
2
1. Inleiding AIR is het architectuurcentrum van Rotterdam en daagt uit tot het publieke en professionele gesprek over de architectuur, stedenbouw en landschapsarchitectuur van Rotterdam en zijn regio. Het heeft een stevige positie veroverd in het Rotterdamse gesprek over de fysieke ontwikkeling van de stad, waarbij de sociale en economische thema’s niet worden geschuwd. De meerwaarde van een onafhankelijk platform, met een specifieke blik op Rotterdam, wordt door veel partijen ondersteund. Zij weten AIR steeds vaker te vinden voor samenwerking en geven het de benodigde ruimte om zijn activiteitenprogramma’s te kunnen organiseren. Het voorliggende jaarprogramma 2013 is een uitwerking van het meerjarig beleidsplan 2013-2016, dat inmiddels ter vaststelling en meerjarige subsidiering voorligt aan de Rotterdamse gemeenteraad. Deze raad neemt naar verwachting in november 2012 zijn definitieve besluit. In zijn meerjarige beleidsplan schetst AIR zijn verdere ontwikkeling als netwerkorganisatie, zijn positionering en profilering, zijn inmiddels competentiegerichte werkwijze en de Rotterdamse opgaven waaraan het wil bijdragen. Tevens doet AIR in het beleidsplan uitspraken over zijn verdere professionalisering, en de belangrijke rol van marketing en communicatie naast inhoud. Het jaarlijkse activiteitenprogramma voor de periode 2013-2016 is onderverdeeld in een publieksprogramma, een R&D-programma en het zogenoemde matchmakingprogramma.
3
2. Beleidsplan 2013-2016 Architectuur, in de meest brede betekenis van het woord, vormt een wezenlijk bestanddeel van de Rotterdamse cultuur en geschiedenis. Het publieke debat wordt als in geen andere stad gevoerd aan de hand van vraagstukken op het gebied van nieuwbouw, verbouw, volkshuisvesting, transformatie, het gebruik en de inrichting van straten en pleinen, gebouwde toekomstvisioenen, de stedelijke iconografie en de aanwezigheid van het ontwerppotentieel in de stad. Architectuur is van iedereen, de dagelijkse ervaring van een stad is voor iedere Rotterdammer aanleiding voor gesprek en debat. De stad is en blijft de architectuurstad van Nederland, met al zijn kwaliteiten en zijn maatschappelijke vraagstukken. Die context van de stad blijft ook voor de komende jaren bepalend voor de activiteitenprogramma’s van AIR. De missie van AIR vraagt om een sterke inhoudelijke basis en betrokkenheid bij de stad, en tegelijkertijd een open en communicatieve houding. AIR zet zich in voor de kwaliteit van de uitwisseling van kennis, dromen en meningen, en zoekt voortdurend ook naar nieuwe manieren om het gesprek effectief te laten zijn voor het dagelijkse denken over en werken aan de stad Rotterdam. AIR ambieert daarom in dat gesprek de aansluiting, wat betreft vorm, sfeer en inhoud, te vinden bij de motieven en belangen van de actoren die werken aan de stad. In het sociale domein van onderwijs, zorg en cultuur, het economische domein van de haven en andere economische dragers van de stad, maar uiteraard ook in het fysieke domein van bouwen, planning en gebiedsontwikkeling. AIR ambieert ook in de komende beleidsplanperiode jaarlijks meer dan zeventig publieke momenten te programmeren. Daarnaast vervult AIR de rol van toegankelijk expertisecentrum en platform voor de Rotterdamse, en vaak ook nationale vakgemeenschap. De kracht van deze bijzondere combinatie wil AIR de komende beleidsplanperiode verder ontwikkelen. In zijn publieksactiviteiten blijft AIR aandacht genereren voor actuele vraagstukken, en biedt het breed samengestelde publieksgroepen de kans om architectuur te ervaren, te beleven en te bediscussiëren. De bestaande stad, de publieke ruimte, de regionale metropoolvorming en het zelforganiserend vermogen van de stad worden met publiek en vakgemeenschap in langlopende programma’s uitgewerkt en in gesprek gebracht. De uitkomsten daarvan kunnen vervolgens in het publieksprogramma aan de orde worden gesteld. Bovendien wil AIR zijn rol van spin in het Rotterdamse architectuurweb verder ontwikkelen. De intensieve samenwerking met collega-instellingen, gemeentelijke diensten, individuele initiatiefnemers, marktpartijen en met lokale media blijft voor AIR ook in de periode 2013-2016 uitgangspunt. Een nieuwe kans opent zich in de samenwerking op metropoolniveau Rotterdam - Den Haag. AIR wil zich ook in die samenwerking blijven positioneren als een ondernemende organisatie die werkt vanuit zijn eigen kracht en betrokkenheid bij de stad. Als een team van professionals wil het zich profileren als een vasthoudende en toegankelijke organisatie met een groot operationeel vermogen. Het weet wat te programmeren, hoe te produceren en hoe te communiceren. Door te blijven werken aan zijn omgevingsbewustzijn wil AIR de Rotterdamse opgaven en architectuurenergie herkennen en op waarde schatten. Op communicatief gebied wil AIR worden herkend als een nieuwsgierige organisatie die de brug weet te slaan tussen inhoud, beleving en ontmoeting; en producten, middelen en doelgroepen in samenhang aaneen smeedt.
4
3. Marketing en communicatie In onze werkprocessen hebben marketing en communicatie, met de herijking van de strategie, een sterkere rol gekregen. Dat betekent dat in de conceptfase van programmaonderdelen de communicatiemedewerker een bepalende rol heeft. Niet alleen om mee te praten over de uitingen, maar juist ook over de aard van te organiseren programma’s. AIR acht dat die betrokkenheid vanaf het begin noodzakelijk is voor de verbreding en vergroting van het publieksbereik en de naamsbekendheid van AIR. Met de vergroting van de capaciteit is het bovendien mogelijk gebleken vertegenwoordigers van diverse media te attenderen op het activiteitenprogramma. Diverse landelijke en lokale dagbladen en magazines besteden regelmatig aandacht aan AIR-activiteiten.
3.1 Over architectuur gesproken AIR heeft afgelopen jaren zijn communicatiestrategie verder aangescherpt. Er is meer duidelijkheid gecreëerd over de huidige aard en koers van de instelling, mede dankzij de toevoeging van ‘over architectuur gesproken’ aan naam en AIR-logo. AIR presenteert zich sindsdien in alle uitingen als hét architectuurcentrum van Rotterdam. Bovendien heeft het ervoor gekozen al zijn communicatiemiddelen door één vormgever te laten maken. Niet alleen is hierdoor de veelheid van uitingen herkenbaar en herleidbaar, bijkomend voordeel is ook dat de productiecyclus van alle uitingen sneller en efficiënter is geworden. Op dezelfde manier is gewerkt aan de website en maandelijkse nieuwsbrief. De nieuwsbrief biedt een maandelijks programmaoverzicht waarbij expliciet ook ruimte is voor het communiceren van activiteiten van onze netwerkpartners en andere aan architectuur gerelateerde activiteiten in de stad. De website brengt het AIR-aanbod op overzichtelijke wijze naar de bezoekers met onder andere een agenda waarin alle activiteiten � zowel voor publiek als professionals � worden toegelicht. Vanaf 2010 heft AIR voor (een groot deel van) zijn activiteitenprogramma’s entreegelden, om daarmee de waarde en betekenis van het programma bij het publiek te benadrukken. In hetzelfde jaar is actief gestart met social media (LinkedIn, Facebook en Twitter) wat een veel directere interactie met zijn publiek mogelijk maakt.
3.2 Werken aan identiteit en imago AIR werkt competentiegericht waardoor het mogelijk blijkt de professionele ontwikkeling van de teamleden te koppelen aan de gewenste identiteit en imago van de organisatie. Het is een uitdrukkelijke ambitie van AIR herkenbaar en aanspreekbaar te zijn op zijn kerncompetenties. Die zijn voor zijn eigen werkprocessen: planmatig en georganiseerd werken, sturen op resultaat en gericht op samenwerking en de ontwikkeling van medewerkers. In de verbinding met anderen is AIR: aanspreekbaar als partij die initiatief toont, vasthoudend op de lange termijn en energiek. AIR ziet vooral mogelijkheden en noodzaak voor verdere groei in de competenties exploreren, netwerken en omgevingsbewustzijn. Deze focus is gebaseerd op AIR’s SWOT-analyse. Hierin is ook zichtbaar dat de kracht van AIR zit in de inhoudelijke programmering die consequent en herkenbaar bouwt aan het verhaal van Rotterdam, en dat AIR erin slaagt als professioneel werkende organisatie zich op persoonlijk niveau te verbinden met zijn netwerken. AIR wordt gezien als spin in het Rotterdamse architectuurweb. Tegelijkertijd ambieert AIR verder te groeien in de koppeling van inhoud, emotie en beleving. Het wil het gesprek over architectuur in de meest brede zin van het woord voeren, waarbij het ook gaat over gedeeld leren en ervaren. AIR acht het van belang het gesprek invoelbaar te maken, en de ontmoeting tussen professionals en publiek te organiseren. 5
3.3 Doelgroepen gericht bereiken In de komende periode wil AIR inzetten op de koppeling van doelgroepen, communicatiemiddelen en producten. AIR wil de mogelijke doelgroepen zo precies als mogelijk aanspreken. AIR wil worden gezien als een toegankelijke, Rotterdamse kennisorganisatie die in staat is uiteenlopende professionals telkens op een uitdagende en uitnodigende wijze bijeen te brengen rond een gedeelde interesse of agenda. AIR zet ook de komende beleidsplanperiode in op sociale media. Niet alleen om over activiteiten te communiceren, maar met name om voortdurend met publiek het gesprek aan te gaan en dat in te zetten in het werken aan en denken over de stad. Dat heeft vanzelfsprekend zijn invloed op het activiteitenprogramma. Als publieksgerichte organisatie is het voor AIR belangrijk zoveel mogelijk publiek te bereiken, met zijn activiteitenprogramma’s en zijn netwerktaken. AIR heeft geleerd dat de werving van publiek afhankelijk is van de inhoud, aard en sfeer van de activiteit, de wijze waarop de activiteit aansluit op de behoefte van het beoogde publiek en de wijze waarop AIR daarover communiceert. AIR heeft daarin de afgelopen jaren veel expertise en ervaring opgedaan, en wil deze de komende jaren verder versterken. Daarnaast wil AIR zijn propositie als ‘hét architectuurcentrum van Rotterdam’ verder uitbouwen: door zijn deelnemers en doelgroepen sterk geassocieerd worden met Rotterdam Architectuurstad en het dagelijks werken daaraan. Wie iets wil met Rotterdam en architectuur, komt uit bij AIR. Zijn betrokkenheid en expertise bij de stad, zijn operationeel vermogen en zijn rol in de persoonlijke netwerken van Rotterdam zijn daarvoor de belangrijkste argumenten. Als natuurlijke eerste doelgroepen worden de activiteiten van AIR gedragen door de (lokale) vakgemeenschap van architecten, stedenbouwers en stadsontwikkelaars; de gemeentelijke organisaties die werken in en aan de stad; de private partijen zoals woningcorporaties, beleggers, ontwikkelaars en bouwers. Voor al deze groepen geldt dat AIR toegang heeft op directieniveau, maar het is uitdrukkelijk ook in beeld als podium en netwerk voor jong talent. In het bereik van het brede publiek volgt AIR in zijn doelgroepenbeleid het handboek van Rotterdam Festivals waarin een model is opgenomen dat de wensen en bereikbaarheid van diverse Rotterdammers in beeld brengt. Ter voorkoming dat de propositie van AIR te breed wordt geformuleerd en daarmee onvoldoende aanspreekt bij zijn publiek, kiest AIR expliciet voor vijf van de door Rotterdam Festivals onderscheiden doelgroepen: de startende stedeling, de studentikozen, de doorzetters, de welgestelden en de seniore cultuurliefhebbers. Het voortdurend op zoek gaan naar hun uiteenlopende behoefte, belang en beleving helpt AIR bij het scherpstellen en sturen op de aard van het gesprek in vorm, locatie, taalgebruik en stijl. Voor de komende periode zet AIR extra in op de grote groep jonge, multiculturele Rotterdammers die slechts bij toeval in cultuur participeert, de ‘doorzetters’. Via grotere publieksfestivals en in samenwerking met TV-Rijnmond kunnen zij worden bereikt. Tevens vindt extra inzet plaats op de ‘studentikozen’ die cultuur als optie zien. De samenwerking met onderwijsinstellingen en de participatie in festivals als de Wereld van Witte de With en Museumnacht zijn hierin van belang. Met deze festivals bereikt AIR ook de doelgroep van ‘startende stedelingen’ die cultuur meer als vanzelfsprekend beschouwen en voor een deel ook al participeren in de programma’s van AIR. Deze doelgroep is van groot belang voor de stad, juist ook in het binden van nieuwe gezinnen aan de binnenstad. De samenwerking met andere Rotterdamse (culturele) instellingen ziet AIR als grote meerwaarde om de nieuwe beoogde doelgroepen aan te spreken en uit te dagen tot gesprek over architectuur in Rotterdam. AIR zet de komende jaren fors in op programmatische samenwerking met anderen.
6
3.4 Sponsoring AIR beschouwt het werven van externe financiële middelen als onderdeel van de marketingcommunicatie. De Van der Leeuwkring laat met zijn contributies op een voorbeeldstellende manier zien hoe de missie en de onafhankelijkheid van AIR wordt verbonden aan de behoeften van commerciële partijen, en aan het cultureel ondernemerschap. Daarnaast blijkt dat sponsoring steeds meer samenhangt met vormen van relatiemanagement. Het gaat hierbij vooral om op maat gesneden creatieve programmering. AIR stelt zich ten doel het aantal sponsors, gekoppeld aan concrete activiteiten, de komende beleidsplanperiode verder te verbreden. Uitgangspunt is om de inkomsten uit de Van der Leeuwkring en vergelijkbare programma’s en uit sponsoring structureel vijftig procent van de gehele begroting te laten zijn.
3.5 Meten is weten In 2012 stelde AIR een nulmeting van zijn publieksbereik en -waardering op, die in de beleidsplanperiode 2013-2016 jaarlijks wordt getoetst. Hierbij maakt AIR gebruik van een mix van kwantitatieve en kwalitatieve evaluatiemethodes, zowel intern als extern. Rotterdam Festivals faciliteert een continu bezoekersonderzoek dat met een digitale enquête de waardering van bezoekers registreert. Meerdere Rotterdamse partijen maken gebruik van deze systematiek die vergelijking en benchmarking mogelijk maakt. Aantallen en type gebruik van de websites die AIR beheert worden actief gevolgd met Google Analytics. Intern heeft AIR een systematiek van evaluatie per activiteit ontwikkeld die voorafgestelde doelen op inhoud, productie en communicatie toetsbaar maakt. In 2015 verricht AIR een kwalitatief onderzoek onder doelgroepen, netwerkpartners, medewerkers, sponsors en samenwerkende partners, waarbij de doelstellingen en de kerncompetenties worden geëvalueerd en geactualiseerd. AIR zoekt hiervoor samenwerking met bijvoorbeeld de Erasmus Universiteit.
7
4. Hoofdlijnen AIR-programmering In de beleidsperiode 2013-2016 categoriseert AIR zijn activiteitenprogramma in drie categorieën: het basisactiviteitenprogramma, het research and developmentprogramma en het matchmakingprogramma. Met het basisprogramma kan AIR voortdurend het brede en het vakpubliek informeren en uitdagen tot gesprek over actuele ontwikkelingen in de stad zelf. Met het R&D-programma richt AIR zich, met partners en met publiek, op de ruimtelijke ontwikkeling van Rotterdam op de langere termijn en het meebouwen aan een stadsbrede agenda. AIR ambieert zijn toch al sterke netwerkfunctie strategisch nog sterker in te zetten onder de titel matchmaking. AIR beschouwt de interne samenhang tussen deze categorieën als essentieel voor zijn betekenis voor Rotterdam. Het basisprogramma voedt en inspireert het R&D-programma; met het sterk op publiek gerichte basisprogramma is het vervolgens mogelijk de R&D-resultaten in publiek gesprek te brengen. Tegelijkertijd kan de matchmaking worden ingezet voor zowel het basis- als het R&Dprogramma. De inhoud en aanpak van de programma’s staan niet van tevoren vast. Er is echter een constante: de wijze waarop architectuur in de meest brede zin van het woord een bijdrage kan leveren aan de opgaven waar Rotterdam voor staat. Op de korte termijn, en op de strategische lange termijn. Daarnaast worden inhoud en aanpak bepaald door de aanwezige architectuurenergie in de stad. Bij bestuurders, beleidsmakers, investeerders, ontwerpers en niet in de laatste plaats door inwoners van Rotterdam. AIR’s omgevingsbewustzijn zal in de onderwerpskeuze van zijn programma’s zeker tot uiting komen.
8
5. Research and developmentprogramma 2013 AIR heeft voor 2013 een aantal bijzondere programmaonderdelen benoemd die voortvloeien uit de thema’s van het meerjarige beleidsplan 2009-2013. De aanpak verschilt per programmaonderdeel. Soms is deze onderzoekend van aard, dan weer juist gericht op een zo breed mogelijk publieksbereik.
5.1 Van der Leeuwkring De Van der Leeuwkring is een programma dat AIR in het hart van de private sector in de stad plaatst. De kring brengt zo’n 25 Rotterdamse opdrachtgevers op persoonlijke titel bijeen. De agenda die de kring bindt en beweegt is het private initiatief in de publieke ruimte. Het programmeert jaarlijks een serie academies waarin wordt gedebatteerd over Rotterdamse gebiedsontwikkelingen met alle betrokken partijen en personen. In 2012 betrof het ontwikkelingen als de Rijnhaven en het Erasmus University College. Daarnaast nodigt de kring jaarlijks een guest urban critic uit (van 2009 tot 2012 waren dat Larry Beasley, Allan Jacobs, Patrick Janssen en Alexander Rinnooy Kan) die met hun beschouwingen op Rotterdam grote invloed uitoefenen op het Rotterdamse gesprek. De jaarlijkse Van der Leeuwprijs vraagt aandacht voor private initiatieven die van grote meerwaarde zijn voor het publieke domein in Rotterdam. In samenspraak met de kring wordt momenteel het programma van 2013 voorbereid. Zeker is dat de Van der Leeuwkring intensief inzet op de academies, omdat zij een grote meerwaarde voor zichzelf ziet als een intermediair platform voor de gebiedsontwikkelingen in Rotterdam. Eind 2012 wordt het activiteitenprogramma definitief vastgesteld. NB: AIR doet hiervoor geen beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds!
5.2 Het Rotterdamse architectuurklimaat AIR is officieel partner in de verdere uitwerking en uitvoering van de Rotterdamse architectuurnota. In samenspraak met de gemeentelijke dienst Stadsontwikkeling organiseert AIR ook in 2013 een langlopend programma, dat bestaat uit: 1. de programmering van een Rotterdams Architectenplatform dat op regelmatige basis bijeenkomt en de wethouder van heel concreet advies dient als het gaat om de uitoefening van het vak in de Rotterdamse context. Het platform staat onder voorzitterschap van Anna Vos, en vindt plaats in aanwezigheid en initiatief van wethouder Karakus. Het platform bestaat uit veertig Rotterdamse architecten; 2. de programmering en organisatie van een serie working dinners waarbij vertegenwoordigers van de gemeentelijke diensten in gesprek gaan met de Rotterdamse vakwereld. Voor 2013 programmeert AIR een serie met de Rotterdamse woningbouwcorporatie Woonstad waarin de vraag centraal staat in hoeverre architectuur in deze stad kan helpen in de taakstelling van een corporatie; 3. de programmering en organisatie van een serie publiekslezingen waarbij de gemeentelijke diensten de gelegenheid wordt geboden om de actuele plannen en visies met een breder publiek te delen en in gesprek te brengen; 4. de programmering en organisatie van een jaarlijkse Rotterdamdag, waarbij alle betrokkenen in de Rotterdamse architectuurpraktijk worden uitgenodigd om het architectuurprofiel verder te doordenken. Het kan daarbij zowel gaan om reële plannen, als om culturele programma’s, publieksbereik, etc.; 9
5. de organisatie van de jaarlijkse Rotterdam Architectuurprijs, met een vak- en een publieksprijs; 6. de organisatie van aanbestedingsselecties van kleine gemeentelijke opdrachten met een honorarium van maximaal € 15.000. AIR bereidt de selectieprocedure voor door een beredeneerde lijst met jonge, startende bureaus aan te leveren; 7. gesprekken met de gemeente over AIR’s eventuele bijdrage aan het kennismanagement binnen de ambtelijke diensten. De mogelijkheid wordt verkend of AIR bijvoorbeeld het maandelijkse ontwerperoverleg gaat programmeren en excursies organiseren voor gemeentelijke medewerkers. NB: AIR doet hiervoor geen beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds!
5.3 PLUG ROTTERDAM In 2012 startte AIR met PLUG Rotterdam, een programma met als thema Brengt beweging � rond kleine bouwprojecten � die de stad vormen. Het is ontstaan naar aanleiding van de studie Klein & Fijn van Studio Hartzema, met ondersteuning van het Stimuleringsfonds en de gemeente Rotterdam. AIR ontwikkelde met uiteenlopende partners het webplatform www.plugrotterdam.nl. Deze site bevat informatie over allerlei klein bouwprojecten in de stad, in drie categorieën: open (waar nog iets mee kan gaan gebeuren), in beweging en al gerealiseerd. Elke locatie draagt op een bijzondere manier bij aan de structuur van de stad. De site maakt het mogelijk op een andere manier naar de stad te kijken, geeft overzicht en nodigt uit om mee te praten. De site wordt gevoed vanuit Facebookpagina’s, waarbij een groep volgers zich met de projecten kan verbinden. De site is eind 2012 gelanceerd en de vakgemeenschap reageert enthousiast. Het brede publiek wordt vanaf medio november door middel van een ludieke actie geattendeerd op plugrotterdam.nl. Op vijf PLUG-locaties verschijnt dan een kabouter waar passanten een koptelefoon in kunnen pluggen om zo het verhaal van de desbetreffende locatie te horen. Het vertelt over de geschiedenis, de huidige staat en toekomstmogelijkheden. Tevens wordt aan de luisteraar gevraagd om een foto van zichzelf op die locatie te maken en te plaatsen op de desbetreffende Facebookpagina. Zodra er rumoer ontstaat over deze vreemde PLUG-in-locaties wordt de pers benaderd met inhoudelijke informatie over de bouwlocaties. In 2013 wil AIR het PLUG Rotterdamprogramma verder uitbouwen met nieuwe projecten: een ontwerptraject, een stadssymposium en een publicatie. Het programma zal dan bestaan uit de volgende vier onderdelen. 1.
PLUG-webplatform Het webplatform www.plugrotterdam.nl wordt gevuld door architecten en initiatiefnemers die op concrete locaties bezig zijn. Zij dragen de verantwoordelijkheid voor de vulling en het onderhoud van de Facebook timeline die door AIR is opgezet. In 2013 wil AIR capaciteit maken om hierin blijvend initiatief te kunnen nemen en te ondersteunen.
2.
PLUG ‘N’ PLAY: vier locaties voor ontwerp en debat Voor vier locaties wordt een traject van ontwerp en debat georganiseerd. Deze locaties zijn gekozen als archetypen op breuklijnen (stadsvernieuwing, wederopbouw, modernisme), zodat hun opgave zich herhaalt op andere plekken in de stad. De Rotterdamse vakgemeenschap is inmiddels uitgenodigd zich in te schrijven op een van de vier locaties. Elk team wordt 10
aangevuld met deelnemers uit de gemeentelijke diensten. Het traject bestaat uit de volgende onderdelen: een middagsymposium als kick-off, waarbij politiek, ambtelijke top en corporaties worden uitgenodigd. De opgaves en ontwerpbenaderingen per locatie worden geïntroduceerd; beslissers wordt gevraagd zich te committeren aan de onderzoeksambities van het traject; een dag met Charettes. Ochtenddeel georganiseerd naar locatie, het middagdeel naar opgave (bijv. parkeren, vergunningen, grondonderhandeling, mogelijke gebruikers, niet bouwen als oplossing). Aanvullende expertise uit de markt, gebruikers, bouwers wordt ingebracht; vier bijeenkomsten, per locatie, om de resultaten van ontwerp naast elkaar te zetten. De ontwerpers kiezen een laureaat die de beste invulling van de opgave toont. De resultaten worden voorbereid voor publicatie. 3.
Stadssymposium: PLUG, PLAY, PLAN In juni 2013 programmeert AIR een stadssymposium waarin de bevindingen van het PLUG-webplatform en PLUG ‘N’ PLAY gecombineerd worden. Politiek, ambtenarij, ontwerpgemeenschap en gebruikers worden uitgenodigd te kijken en luisteren naar voorstellen voor nog te ontwikkelen vreemde en lege plekken in de stad en naar ervaringen over gerealiseerde projecten.
4.
Publicatie: stadsbeeld en tijdsbeeld Het gehele traject sluit af met een publicatie die een stadsbeeld én tijdsbeeld schetst. De basis daarvoor ligt in de gekozen en ontwikkelde ontwerpposities vanuit de ontwerptrajecten van PLUG ‘N’ PLAY en andere projecten. De publicatie ontsluit projecten, ontwerpers en ontwerpbenaderingen in Rotterdam anno nu.
Voor alle projectonderdelen is de site www.plugrotterdam.nl het uitgangspunt. Per onderdeel wordt verder gekeken naar de te benaderen doelgroepen en daarbij horende communicatiemiddelen. NB: AIR doet voor de onderdelen 2 en 3 beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds, meer specifiek de PLUS-regeling.
11
6. Basisactiviteitenprogramma 2013 In het voorgaande hoofdstuk zijn de thematisch georganiseerde activiteiten beschreven. Het hierna beschreven en jaarlijks terugkerende basisactiviteitenprogramma ondersteunt de themabenadering, maar staat als basisprogramma uiteraard ook op zichzelf. Middels het basisactiviteitenprogramma creëert AIR de ruimte voor flexibiliteit en actualiteit die nodig zijn om te functioneren als het architectuurcentrum van Rotterdam.
6.1 AIR Stedenbouw Rotterdam In samenwerking met de gemeentelijke dienst Stadsontwikkeling ontwikkelt AIR op dit moment een website waarop recente stedenbouwkundige plannen worden getoond. In eerste aanleg zullen plannen van maximaal vijf jaar terug worden geplaatst. De getoonde plannen zijn expliciet níét in opdracht tot stand gekomen, maar uit eigen initiatief van de ontwerper of van de instellingen waaraan de betreffende ontwerper zich heeft verbonden. Het betreft stedenbouwkundige plannen in Rotterdam op uiteenlopend schaalniveau, van de regio tot aan publieke interieurs met betekenis voor het functioneren van de stad. Het kan dus gaan om de revitaliseringstudies van de zogenoemde bloemkoolwijken tot en met studies naar de foyer van de centrale bibliotheek. Met de website beoogt AIR de enorme schare aan ontwerpcreativiteit in en stedenbouwkundige kennis over Rotterdam een digitaal archief te verschaffen. Veel gedaan onderzoek en ontwerpwerk, van bijvoorbeeld studenten of op initiatief van de Internationale Architectuur Biënnale en het Stimuleringsfonds, kunnen met het digitale archief ten behoeve van het gesprek over de Rotterdamse stedenbouw beschikbaar worden gemaakt. Een redactieteam van architectuurwebsite ArchiNed en AIR bepaalt welke plannen een plaats op de website krijgen. De ambitie is om uiteindelijk meer dan honderd plannen via de website digitaal beschikbaar te maken. De site is te zien via www.airfoundation.nl/stedenbouw. Eind 2012 zullen naar verwachting ruim vijftig plannen op de site beschikbaar hebben. Jaarlijks organiseert AIR een evenement over de site, om zo het gesprek over de Rotterdamse planvorming aan te gaan. Hierbij zij opgemerkt dat AIR het CMS-systeem aanbiedt aan het Stimuleringsfonds, opdat deze methode ook landelijk zijn betekenis kan krijgen. AIR en het fonds voeren hier momenteel gesprek over. NB: AIR doet hiervoor beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds.
6.2 AIR Lezing- en debatprogramma Het debat- en lezingenprogramma is de basis waarmee AIR invulling geeft aan zijn functie als onafhankelijk en onbevooroordeeld platform voor het publieke en professionele gesprek over ruimtelijke ontwikkelingen in de stad. AIR vindt het belangrijk voor elk onderwerp dat het agendeert niet alleen het juiste publiek aan te spreken, maar ook een passende vorm van debat te kiezen en daarmee de gewenste, meest effectieve toon te treffen. AIR concludeert dat zijn concept van de ArchitectuurCases een vorm van debat is die zich goed leent om over architectuurkwesties in de stad van gedachten te wisselen met een betrokken, veelal professioneel publiek. Voor 2013 staan wederom vier ArchitectuurCases op het programma. Een gaat over de Kuip, een over de Rotterdamse woningbouwproductie (het thema van de Rotterdam Architectuurprijs 2012). Een derde ArchitectuurCase heeft de Historische Waardenkaart tot onderwerp. De gemeente Rotterdam rondt 12
deze kaart met voor haar belangrijke bouwwerken in 2012 af, en AIR brengt deze in debat. Een vierde ArchitectuurCase wil AIR besteden aan de Rotterdamse binnenstad met veel lopende en inmiddels weer geannuleerde bouwprojecten. De ArchitectuurCases worden geprogrammeerd in samenwerking met de Rotterdamse Raad voor Kunst en Cultuur en vinden plaats in Zaal de Unie. Het publiek bestaat voornamelijk uit professionals. In samenwerking met Arminius en Lokaal 010 programmeert AIR tweejaarlijks een stadsdebat op locatie, in bijvoorbeeld de Centrale Bibliotheek of de Arminiuskerk. Het onderwerp wordt hierbij op laagdrempelige wijze gepresenteerd en heeft een stadsbrede betekenis. De debatten van 2013 zullen gaan over de toekomst van stadion De Kuip en over de Lijnbaan. AIR is positief over de mogelijke samenwerking met het Algemeen Dagblad, dat heeft aangegeven mediapartner te willen zijn voor deze stadsdebatten. De debatten zijn gericht op een breed publiek, en beogen per keer zo’n 150 tot 200 bezoekers te trekken. Deze debatten lenen zich goed voor redactionele aandacht in andere lokale media. AIR wil ook in 2013 vijf tot acht publieke excursies naar bijzondere gebouwen programmeren, passend binnen het thema van hergebruik en herbestemming. De afgelopen jaren heeft AIR een bescheiden traditie op weten te bouwen met zijn Nieuwe Klassiekersreeks, waarbij uiteenlopende bijzondere gebouwen zijn bezocht. De eerdergenoemde Historische Waardenkaart vormt een mooie aanleiding voor de keuze van gebouwen. Een samenwerking met het Historisch Genootschap Roterodamum wordt onderzocht. AIR programmeert onder de titel AIR Partner incidentele dan wel eenmalige reeksen van publieksactiviteiten, die kunnen variëren van lezingen, debat, excursie tot filmvertoningen. De samenwerking met alle mogelijke partners staat hierbij voorop. Voor de hand liggende partners zijn de Rotterdamse cultuurinstellingen, de gemeentelijke diensten, de collega-instellingen, architecten, onderzoeks- en onderwijsinstellingen, maar ook bijvoorbeeld de verschillende deelgemeenten. Afhankelijk van de samenwerking verzorgt AIR de redactie of de productie van het evenement. Sommige partijen hebben behoefte aan de kennis en programmeringsvaardigheden van AIR; andere hebben die kennis zelf maar hebben AIR nodig om een (nieuw) publiek te bereiken. AIR wil met deze activiteiten aanwezig zijn ‘in de haarvaten’ van de stad. Het groeiend aantal verzoeken tot samenwerking door instellingen, bedrijven en architectenbureaus in de stad bewijst dat AIR steeds meer herkend wordt als partner. AIR programmeert jaarlijks tien tot vijftien partneractiviteiten. Het lezingen- en debatprogramma van AIR behelst in totaal ruim twintig publieke momenten per jaar. NB: AIR doet hiervoor beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds.
6.3 AIR Talentontwikkeling / professionalisering De afgelopen jaren programmeerde AIR een serie START UP waaraan inmiddels dertig jonge bureaus hebben deelgenomen. In een publieke setting presenteerden deze bureaus hun werkwijze en hun betrokkenheid bij Rotterdam. De avonden werden redelijk tot goed bezocht, en de deelnemende bureaus zeggen er veel van opgestoken te hebben. Na tweeënhalf jaar en dertig jonge bureaus wil AIR de basisactiviteit talentontwikkeling / professionalisering anders inrichten. AIR richt zich in 2013 daarvoor op drie pijlers.
13
-
-
-
Het wil actief het werk van jonge bureaus die een uitspraak doen over Rotterdamse opgaven onder de aandacht van het publiek blijven brengen. Als vervolg op de START UP-cafés van 2011 en 2012 beoogt AIR in 2013 twee evenementen te programmeren waarop meerdere jonge (of startende) bureaus hun werk in publiek gesprek kunnen brengen. AIR wil hiervoor ook bureaus uit de metropoolregio Rotterdam – Den Haag uitnodigen. Met het NAi wil AIR graag de mogelijkheid van een bescheiden tentoonstelling bespreken, met werk van de deelnemende bureaus. Het wil zijn inmiddels wijdvertakte institutionele en personele netwerk verder openstellen voor jonge bureaus, en hun visie op de opgaven van de stad actief betrekken in langlopende programma’s als de Van der Leeuwkring, Architectuurklimaat Rotterdam en PLUG Rotterdam. Hiervoor zal AIR in 2013 twee expertmeetings programmeren, waarbij het netwerk kan worden ontsloten en tegelijkertijd aan Rotterdam kan worden gewerkt. Het wil tien jonge bureaus actief helpen bij hun verdere professionaliseringsproces door het aanbieden van leerwerkdagen. AIR heeft zeer positieve ervaringen opgedaan met de programmering van leerwerkdagen in het kader van het programma Stedenbouw als veranderkracht (2011-2012) � dat mede mogelijk is gemaakt door het Stimuleringsfonds voor Architectuur � en het wil de ontwikkelde methodiek verder beschikbaar stellen aan de jonge Rotterdamse beroepsgroep. Deelnemers betalen een niet-kostendekkende eigen bijdrage voor een driedaagse conferentie onder leiding van professionals.
NB: AIR doet hiervoor beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds.
6.4 AIR Festivalprogrammering In 2012 heeft AIR aansluitend op het programma en het thema van de Wereld van Witte de With de zogenaamde Street Walks georganiseerd. Onder leiding van radiopresentator en toneelregisseur Lex Bohlmeijer ging het publiek op pad; in iedere straat troffen zij een andere gast die vertelde over de betekenis (geschiedenis, ontwerp, publieke leven, etc.) van een ogenschijnlijk gewone straat. Kunstenaar Gyz La Rivière koppelde zijn persoonlijke geschiedenis aan de stadsgeschiedenis, stedenbouwkundige Dirk van Peijpe toonde tussen de skatende jeugd waarom ‘zijn’ skatepark juist daar op zijn plaats is en Margreeth Olsthoorn liet ter plekke zien wat een ondernemer met haar winkel kan bijdragen aan het openbare leven op straat. De gekozen vorm � presentator, publiek met koptelefoons, ‘onverwachte’ interviews � maakte dat de deelnemers onderdeel werden van een reportage waarbij men ‘live’ aanwezig was. Op een laagdrempelige wijze deed het publiek een intense ervaring op, hetgeen ook het uitgangspunt is voor dit programma van AIR. De inhoud moet logischerwijs passend zijn bij de doelstellingen van AIR, de vorm passend bij de activiteit en type festival. Centraal staat steeds de overdracht van het verhaal, maar ook de ervaring van geuren, beelden en geluiden die het verhaal van de stad tot leven brengen. Het doel van dit programma is een breed, reeds in cultuur geïnteresseerd publiek op een laagdrempelige wijze met de activiteiten van AIR in aanraking te laten komen. Het activiteitenprogramma richt zich op plekken, objecten en gebeurtenissen die een specifiek verhaal over de stad vertegenwoordigen. Op locatie wordt het verhaal ten gehore gebracht, via persoonlijke observaties van direct betrokkenen, experts of ervaringsdeskundigen. Dit kunnen ontwerpers zijn, maar ook filmmakers, historici, winkeleigenaren, bewoners en schrijvers. De ontwikkeling van de stad, de relatie met de gebouwde omgeving, vormt altijd de basis voor de activiteiten.
14
AIR kiest voor het jaar 2013 zes festivalevenementen waarvoor een activiteit wordt ontwikkeld. Hierbij is gekeken naar de variatie van disciplines, thema’s en publieksgroepen die deze evenementen bieden. Beeldende kunst, muziek, literatuur en film worden door AIR gekoppeld aan specifieke gebieden en plekken in Rotterdam. 1.
Bright lights, big city - RAW Art Fair (februari 2013) Art Rotterdam is een gerenommeerde kunstbeurs op de Wilhelminapier, sinds 2012 heeft de beurs een stiefzusje, de RAW Art Fair, waar jonge kunstenaars en galeries zich presenteren, in een loods op Katendrecht. AIR organiseert avondlijke tochten tussen twee locaties waarbij het gebruik van lichtobjecten en -kunstwerken in de openbare ruimte centraal staat. Op Katendrecht zijn uiteenlopende lichtkunstwerken gerealiseerd die de identiteit van de omgeving versterken. Deelnemers worden uitgedaagd om zelf te experimenten met verlichting. Deze vorm van guerrilla lighting biedt inzicht in de effecten van licht op de beleving van de gebouwde omgeving.
2.
De keuze van ...- Museumnacht (maart 2013) Voor de Museumnacht Rotterdam laat AIR tien gasten hun mooiste kunstwerk kiezen uit de collecties van verschillende musea in Rotterdam. Het thema van de museumnacht, Waterlanders, is de basis voor de keuze, de relatie van de stad met het water. ‘De keuze van ...’ biedt een blik achter de schermen, in een persoonlijke presentatie wordt het object aan de man gebracht: Achterwerk in de kast voor volwassenen.
3.
Het dak van de stad - Motel Mozaïque (april 2013) Het meerkunstenfestival Motel Mozaïque weet al jarenlang de stad als podium te gebruiken voor zijn activiteiten. Muziek, beeldende kunst, gidsentochten en performances vormen een vast onderdeel van het programma. Een specifieke invalshoek waarbij de architectuur van de stad centraal staat, wordt door AIR ontwikkeld in de vorm van zogenaamde ‘daksessies’ waarvoor diverse daken van gebouwen een podium bieden. Tekenaars en ontwerpers nodigen bezoekers uit om samen hun visie te geven op het daklandschap van Rotterdam.
4.
Street Walks - Wereld van Witte de With (september 2013) In navolging van het programma dat AIR in 2012 organiseerde, wordt ook in 2013 een reeks wandelingen uitgezet die de straten rondom de Witte de Withstraat verkennen. De opzet maakt het mogelijk nieuwe verhalen te vertellen over de geschiedenis, het ontwerp en de ontwikkeling van het gebied. Specifiek aansluitend op het thema van het festival worden de gasten en locaties geselecteerd. Bovendien wordt samen met Radio Rijnmond gekeken of de reportages ook kunnen worden uitgezonden. En nog nadrukkelijker wordt voor deze editie het publiek betrokken bij het gesprek over de gebouwde omgeving.
5.
Film scene investigations – AFFR (oktober 2013) Rotterdam als filmstad, het beeld van de stad in series, commercials en films heeft sinds de jaren negentig een groei doorgemaakt. Wat hebben deze beelden de stad opgeleverd? AIR gaat op zoek naar een tiental locaties waar met direct omwonenden en professionals een filmscène wordt bekeken en van commentaar wordt voorzien. Het resultaat, een reportage van een jonge filmmaker over filmlocaties in en de beeldvorming van de stad, wordt getoond en besproken tijdens het Architectuur Film Festival Rotterdam.
15
6.
Weg van de schrijvers - Lezersfeest (november 2013) In de Rotterdamse bibliotheek vindt jaarlijks het lezersfeest plaats, waarbij met voordrachten, interviews en optredens literatuur ten gehore wordt gebracht. AIR richt zich op Rotterdamse schrijvers die bezoekers meenemen langs ‘hun’ locaties in de stad, plekken uit hun leven en hun boeken. Een tocht door de wijken van de stad, waar schrijvers als Sanneke van Hassel, Raoul de Jong en Lennart Pieters hun waargebeurde en fictieve stadservaringen delen.
NB: AIR doet hiervoor beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds.
6.5 Dag van de Architectuur en Open Monumentendag 2013 AIR is medeverantwoordelijk voor de programmering, productie en organisatie van twee jaarlijkse publieksdagen: de Rotterdamse edities van de Dag van de Architectuur en de Open Monumentendag. Beide publieksdagen werken met een landelijk vastgesteld thema dat lokaal wordt uitgewerkt. Op beide dagen staat de authentieke ervaring centraal: het bezoek aan bijzondere locaties waar je normaal gesproken niet kunt komen of waar je aan voorbijgaat, én die je vanwege eenmalige (inhoudelijke) programmering beter kunt begrijpen. Bij de Dag van de Architectuur ligt het accent op de viering en beleving van vernieuwing, de waarde en de kracht van een bijzonder ontwerp staan centraal. Met de Open Monumentendag daarentegen stelt AIR de bezoeker juist in staat zich te verwonderen over de onbekende historische rijkdom van de stad en de minder zichtbare of tastbare continuïteit van stedelijke ontwikkeling. De inzet van AIR in beide dagen verschilt echter. AIR is hoofdverantwoordelijk voor de programmering en organisatie van de Dag van Architectuur, van concept tot uitvoering tot vergunningaanvraag en publiciteitsvoering. In geval van de Open Monumentendag draagt AIR bij aan de conceptvorming, en verleent het assistentie op het gebied van redactie, productie en communicatie (door het beschikbaar stellen van personele uren). AIR neemt daarnaast de volledige programmering en organisatie van de jaarlijkse Monumentenlezing voor zijn rekening. De Rotterdamse Dag van de Architectuur kent een vaste opzet. Allereerst worden ruim twintig gebouwen opengesteld en bemenst met professionele gidsen. Een deel van deze gebouwen passen in het jaarlijkse thema, een ander deel betreft de net opgeleverde Rotterdamse gebouwen. Daarnaast worden er diverse tours en excursies georganiseerd in het zogenoemde side-programma. Bovendien staat een lunchlezing geprogrammeerd van een internationaal gerespecteerd spreker (2012: Carolyn Steel) en wordt een expertmeeting georganiseerd in het NAi met ongeveer 25 deelnemers. In samenwerking met Villa Zebra ontwikkelt AIR een kinderactiviteit. In samenwerking met Rotterdam Festivals wordt een bijzonder bezoekerspaviljoen gerealiseerd. Het informatiepunt wordt net als in 2012 gesitueerd in het stadscentrum, op een plaats waar veel winkelend publiek kennis kan nemen van architectuur en deze bijzondere dag. Het activiteitenprogramma wordt aangekondigd op een speciale website, en via een filmpje op TV Rijnmond en via de sociale media. AIR weet bovendien al jaren veel media-aandacht te genereren voor de Rotterdamse editie, en verwacht dit ook in 2013 te kunnen bewerkstelligen. Vanzelfsprekend dient er ook een programmafolder te worden vervaardigd. De Dag van de Architectuur en de Open Monumentendag richten zich (deels) op gelijke doelgroepen. AIR probeert met de programmering en communicatie van beide dagen om de verschillende doelgroepen zoveel mogelijk te bedienen met gerichte activiteiten en communicatiemiddelen. Zo richt AIR zich op de herhalingsbezoekers, historisch geïnteresseerden, geïnteresseerden in stadsontwikkeling, kunst- en 16
cultuurstudenten, studenten van vakopleidingen, middelbare scholieren en basisschoolleerlingen, inwoners van Rotterdam en regio, dagjesmensen, vakpubliek, sponsors, relaties en participanten. Per editie lukt het AIR jaarlijks een kleine 10.000 bezoekers te interesseren. NB: AIR doet hiervoor beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds.
6.6 Architectuuragenda Rotterdam Met een oplage van 10.000 exemplaren verschijnt tweemaandelijks de Rotterdamse architectuuragenda. AIR heeft zitting in de redactie en levert regelmatig kopij. Daarnaast draagt AIR ook in financiële zin bij. NB: AIR doet hiervoor beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds!
6.7 AIR Educatie AIR werkt vanuit de overtuiging dat zijn activiteiten een grote educatieve waarde hebben. AIR zoekt voor zijn educatieactiviteiten expliciet samenwerking met collegainstelling Villa Zebra. Villa Zebra is een slimme en betrokken instelling die vernieuwende tentoonstellingen en workshops voor kinderen van vier tot twaalf jaar maakt. In hun eigen ‘museum’, maar ook in de wijken is Villa Zebra actief bezig om kinderen met beeldende kunst en hun leefomgeving bezig te laten zijn. Voor het thema architectuur levert AIR redactionele en inhoudelijke versterking. NB: AIR doet hiervoor geen beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds!
6.8 AIR-websites AIR ontwikkelt en host een aantal uiteenlopende websites. Ook in 2013 blijft het deze sites beheren en verder ontwikkelen. Bovendien vernieuwt AIR per januari 2013 zijn website, om activiteitenagenda en kennisbank meer in samenhang te kunnen presenteren. 1. www.airfoundation.nl, waarop het activiteitenprogramma van AIR wordt gecommuniceerd; 2. www.grootgrotergrootst.nu, een kennisbank over grote bijzondere Rotterdamse stadsgebouwen; 3. www.rotterdam70.nl, een kennisbank over de architectuur van de jaren zeventig in Rotterdam; 4. www.stedenbouwinrotterdam, in ontwikkeling en in het kader van de Rotterdamse architectuurnota (nu nog www.airfoundation.nl/stedenbouw); 5. www.vanderleeuwkring.nl, de site van de Van der Leeuwkring; 6. www.dagvandearchitectuur-rotterdam.nl; 7. www.plugrotterdam.nl. Overigens wordt hierbij opgemerkt dat de homepagina van de algemene AIR-site wordt vernieuwd, opdat het brede palet van onze werkzaamheden goed tot uiting komt. NB: AIR doet hiervoor geen beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds!
17
7. AIR matchmaking Vanuit zijn rol in het architectuurbeleid, zijn positie binnen de Rotterdamse vakgemeenschap en via de Van der Leeuwkring heeft AIR in de afgelopen periode een wijd en ruim vertakt netwerk opgebouwd. AIR is in staat gebleken een verbindende rol te spelen tussen de praktijk van bestuur, beleid, onderwijs en onderzoek, vastgoedontwikkeling en architectuur. Veel partijen weten AIR nu ook te vinden om juist die netwerkkennis, en spreken AIR aan om dat netwerk te ontsluiten, te activeren of zelfs daarin coördinerend op te treden. In het afgelopen jaar heeft de urenadministratie bevestigd dat deze taak in omvang structureel te noemen is, en deze rol van AIR neemt de komende jaren naar verwachting alleen maar toe. AIR acht het van groot belang dat deze functie kan worden aangesproken en uitgebouwd en maakt daar substantieel personele capaciteit voor vrij, organisatiebreed. AIR is daarmee aanspreekbaar op zijn institutioneel geheugen. Weliswaar zonder enig mandaat is AIR bovendien in staat de behoefte in te vullen de veelheid aan aanwezige architectuurenergie in de stad te koppelen en in programmatische lijn met elkaar te brengen. AIR legt de doelstellingen en prestaties jaarlijks vast, en evalueert en verantwoordt deze. NB: AIR doet hiervoor geen beroep op de jaarprogrammaregeling 2013 van het Stimuleringsfonds!
18
8. Bestuurlijke, personele en financiële organisatie In zijn uitgangspuntennota voor het Rotterdamse cultuurbeleid 2013-2016 stelt het Rotterdamse gemeentebestuur expliciet voorwaarden aan de kwaliteit van de bedrijfsvoering. Culturele instellingen dienen bovendien te werken volgens de Code Cultural Governance, zoals die is opgesteld door het ministerie van OCW. AIR werkt al een aantal jaren volgens deze code, en is voortdurend alert op de kwaliteit van zijn bedrijfsvoering. In 2010 heeft AIR een arbeidsreglement ingevoerd. Veel van de hieronder genoemde zaken zijn vastgelegd in het arbeidsreglement. In de afgelopen beleidsperiode heeft AIR de interne organisatie en onderliggende processen verder geprofessionaliseerd en gestroomlijnd. Met name op het gebied van bestuurlijke, personele en administratieve organisatie zijn optimalisaties gerealiseerd.
8.1 Bestuurlijke organisatie Sinds het jaar 2010 werkt AIR volgens het raad van toezichtmodel zoals in de Code Cultural Governance is vastgelegd. In een door de raad van toezicht vastgesteld beknopt directiestatuut is de verantwoordelijkheids- en taakverdeling tussen bestuurder en raad van toezicht vastgelegd. Gezien de overzienbare omvang van de stichting heeft de raad van toezicht, in afwijking van de Code Cultural Governance, gekozen voor een eenhoofdige directie die verantwoordelijk is voor zowel de artistiekinhoudelijke als zakelijke leiding. De raad van toezicht komt jaarlijks minimaal vier keer bijeen. Alle meerjarige contractuele verplichtingen worden ter goedkeuring voorgelegd aan de raad van toezicht. De declaraties van de directeur/bestuurder worden jaarlijks achteraf goedgekeurd door de raad. AIR heeft een bestuurders- en toezichthouderaansprakelijkheidsverzekering afgesloten, met een maximale dekking van € 1.000.000. Onder deze verzekering valt ook de aansprakelijkheid van de directeur/bestuurder.
8.2 Financiële en administratieve organisatie AIR werkt met een onafhankelijk accountantskantoor; de administratie wordt verricht door een extern adviseur, onder verantwoordelijkheid van de directeur/bestuurder. AIR hanteert een beknopt liquiditeitsstatuut; alle beschikbare liquiditeiten zijn bij twee verschillende bankinstellingen ondergebracht. Eventuele financiële reserves worden liquide aangehouden, AIR belegt in geen geval in aandelen, obligaties of andere mogelijke waardepapieren. Het werkt met een algemene begroting en afzonderlijke, sluitende projectbegrotingen. Met een urenbegroting is het onder andere mogelijk de personele kosten te verbijzonderen naar de uiteenlopende programma’s en projecten. AIR werkt met een systeem van opdrachtverleningen en -bevestigingen, vergezeld van offertes. Ook is vastgelegd welke functionaris tekenbevoegd is, en wie controleert. Ook ten aanzien van betalingen hanteert AIR een zogenoemd vierogenbeleid. Aan zzp’ers worden opdrachten slechts verleend bij een geldende VAR-verklaring en bewijs van WA-verzekering. Bij afwezigheid van documenten werkt AIR structureel met een verloningsbureau. Alle aanvullende financiële afspraken met medewerkers zijn schriftelijk vastgelegd. Alle afzonderlijke declaraties van medewerkers worden pas na toestemming vooraf of goedkeuring achteraf door directeur/bestuurder beschikbaar gesteld. AIR is als meerjarig gesubsidieerde instelling verplicht verzekerd voor aansprakelijkheid en inboedel bij een door de gemeente Rotterdam beheerd fonds. AIR heeft een ziektekostenverzekering afgesloten, waarbij in het eerste jaar het salaris wordt aangevuld tot honderd procent. Hierbij wordt overigens opgemerkt dat het verzuim bij AIR nagenoeg nihil is.
19
8.3 Personele organisatie De personele taken en verantwoordelijkheden zijn vastgelegd in de individuele arbeidsovereenkomsten. AIR werkt competentiegericht; de competenties en hun deeluitwerkingen zijn door het team zelf bepaald en zijn opgenomen in de individuele arbeidsovereenkomsten. In de afgelopen beleidsperiode is veel tijd en aandacht geïnvesteerd in de begeleiding en bijscholing van het team, in de vorm van individuele coaching, gezamenlijke cursussen en aanvullende professionele opleidingen. Ook heeft iedere werknemer van AIR, inclusief directeur, een persoonlijk ontwikkelingsplan opgesteld, waarmee een ieder actief werkt aan zijn professionele groei. AIR begroot een vast percentage van de totale loonsom voor individuele en collectieve opleidingen. De afgelopen jaren zijn gezamenlijk meerdaagse presentatieen communicatiecursussen gevolgd. Ook heeft de communicatiemedewerker een gecertificeerde opleiding marketingcommunicatie (NIMA B) kunnen volgen. In geval van persoonlijke opleidingstrajecten zijn zaken als (gedeeltelijke) terugbetaling bij voortijdige uitdiensttreding schriftelijk vastgelegd. Directeur/bestuurder voert jaarlijks een beoordelings- en een functioneringsgesprek met alle medewerkers, aan de hand van genoemde competenties, het ondertekende verslag van het voorgaande jaar en de persoonlijke ontwikkelingsplannen. Maandelijks voert directeur/bestuurder een individueel coachgesprek met medewerkers. Het team zelf voert per kwartaal een intervisiegesprek. De functies zijn naar profiel ingeschaald, en worden dienovereenkomstig de gemeentelijke cao gehonoreerd. AIR volgt de gemeentelijke cao, maar hanteert een 40-urige werkweek en kent geen eindejaarsuitkering of vaste bonusregeling. Medewerkers van AIR nemen verplicht deel aan een collectieve pensioenregeling, een afspraak die voortvloeit uit de verzelfstandiging van AIR uit de voormalige Rotterdamse Kunststichting. AIR werkt onder aanvoering van de directeur met een redactieteam, productieleider, communicatiemedewerker en officemanager. Redacteurs hebben expliciet ook de opdracht de financiële middelen te verwerven voor langlopende programma’s. De komst van een extra ervaren redacteur maakt de uitbreiding van programma en activiteiten mogelijk, alsmede de versterking van de kennis- en netwerkfunctie van AIR. Gemiddeld hebben medewerkers een aanstelling van 0,8 fte, behalve de officemanager die maximaal 0,5 fte beschikbaar is. De directeur besteedt 0,4 fte van zijn aanstelling aan directietaken; het resterende deel zet hij in voor het inhoudelijke activiteitenprogramma. Door te werken met een groot aantal opdrachtnemers en freelancers is het voor AIR mogelijk voor elke werkzaamheid de meeste geschikte persoon te kiezen en de kosten te beheersen. Naast de administratie is het gehele beheer van de automatisering belegd bij een externe, professionele partij. AIR heeft de ambitie jaarlijks minimaal één stagiair van een hogere onderwijsinstelling te begeleiden. In zijn stagebeleid heeft AIR zijn uitgangspunten voor stage en begeleiding vastgelegd. AIR werkt zeer regelmatig met een team van vrijwilligers die tegen een bescheiden vergoeding op de uiteenlopende projectbegrotingen staan.
20
9. Toelichting op begroting 2013 9.1 Algemeen De huidige partiële btw-plicht betekent concreet dat de betaalde voorbelasting mag worden teruggevorderd mits bij bijzondere projecten btw-inkomsten worden gegenereerd. Dit moet echter elk jaar opnieuw door de Belastingdienst worden vastgesteld. Om die reden is in elke programma- en projectbegroting een post btwcompensatie opgenomen. Voor de materiële beheerskosten is met de Belastingdienst afgesproken dat deze wat betreft de btw voor dertig procent aftrekbaar zijn; er is derhalve een btw-compensatiepost voor de overige zeventig procent opgenomen.
9.2 Personele lasten AIR maakt mede op verzoek van de gemeente Rotterdam in zijn personele lasten een onderscheid tussen beheerslasten en materiële lasten. De directeur heeft als enige werknemer een fulltime aanstelling, waarvan hij 0,4 fte besteedt aan managementtaken. Hij wordt daarin in het jaar 2013 ondersteund door een officemanager (0,4 fte), die tevens het algemene secretariaat voert. De communicatiemedewerker (0,8 fte) is verantwoordelijk voor de uitvoering van de communicatieplannen. De personele materiële lasten zijn bestemd voor het redactieteam (2,2 fte) en het productieteam (0,8 fte). In de algemene begroting is ook een post bestemd voor extern in te schakelen programmaleiders/producenten. Bij onvoldoende subsidie, fondsen en sponsoring loopt AIR hiermee een beperkt financieel risico. AIR volgt de gemeentelijke inschaling, met uitzondering dat AIR een 40-urige werkweek hanteert en niet, zoals de gemeente Rotterdam, een 36-urige. De caolonen zijn bevroren, zodat AIR werkt met de meest actuele gemeentelijke salaristabel. Ter verdere professionalisering van het team acht AIR het noodzakelijk om daar jaarlijks budget voor vrij te maken. Op de algemene begroting is daarom een klein percentage (maximaal twee procent) van de loonsom bestemd voor opleidingsbehoeften. De norm ligt in Nederland rond de vijf procent, dat is voor AIR te hoog gegrepen. Op basis van een ureninschatting worden de personele activiteitenlasten per programmaonderdeel verbijzonderd.
9.3 Huisvestingslasten AIR is medio 2008 verhuisd naar gebouw De Witte Keizer. Het huurniveau is hoger dan op de vorige locatie, maar in overeenstemming met de kwaliteit en de centrale ligging in de stad. AIR heeft een huurcontract voor vijf jaar afgesloten, met een mogelijkheid tot verlenging. De bedongen huurkorting blijft voor de gehele periode gehandhaafd. Er vindt wel jaarlijks een indexatie plaats. De kale huur bedraagt € 26.500 per jaar (exclusief servicekosten, btw-compensatie, etc.), voor een ruimte 2 van 178 m . Per eind november 2012 dient de optie op verlenging van het huurcontract al dan niet te worden gelicht.
9.4 Beheerslasten De beheerslasten worden tot een minimum beperkt. Desalniettemin zijn kosten voor bijvoorbeeld accountantscontrole en administratie onvermijdelijk. Zoals geschreven is een deel van het salaris van de directeur als beheerslast aangemerkt. De kantoorkosten worden voor een bepaald deel doorbelast op de projecten, net als de personele lasten. 21
9.5 Contributies, inkomsten en entreegelden De activiteiten van de Van der Leeuwkring worden gefinancierd met contributiegelden. Daarnaast factureert AIR honorarium voor bijdragen aan activiteiten van derden. Sinds 2010 heft AIR entreegelden voor zijn activiteiten. Dit niet alleen om de inkomsten te vergroten, maar ook om zijn btw-positie duidelijker te markeren.
22
��������������������������������������������������������������������������� ��������������������������������������������������������������������������������� �����������������������������������������������������
