Jaarbericht 2012 Halt Nederland
Website www.halt.nl
Inhoud
Delicten
Voorwoord
1
Halt-waardige delicten
1 Halt en straf 1.1 Doel Halt-straf 1.2 Actualisatie methodiek Halt-straf 1.3 Ontwikkelingen Halt-straf 1.4 De Halt-straf in cijfers
2 2 2 2 3
2 Uitgelicht 2.1 Lessen gericht op gedragsbeïnvloeding 2.2 Pilot ‘Veilige Publieke Taak’ leidt tot landelijke borging 2.3 Advisering en Certificering schoolveiligheid 2.4 Agressie regulatie Training 2.5 Oudergericht werken 3 Organisatie 3.1 Bestuursleden Halt Nederland 3.2 Vooruitblik 2013 3.3 Raad van Toezicht
5 5 5 6 6 6
Artikel 141 lid 1 Sr 142 lid 2 Sr 310 Sr 311 lid 1 onder 4e Sr 321 Sr 326 Sr 350 Sr 416/417bis Sr 424 Sr 453 Sr 461 Sr 1.2.2/1.2.4/ 2.3.6 Vuurwerkbesluit APV’s 2, lid 3 en 4c Leerplichtwet 72/73 Wet personenvervoer
7 7 7 7
Omschrijving openlijk geweld tegen goederen misbruik maken van alarmnummers (winkel)diefstal en poging tot (winkel)diefstal in vereniging en poging tot verduistering en poging tot oplichting, bijvoorbeeld verwisselen van prijskaartjes vernieling en graffiti heling baldadigheid openbare dronkenschap zich bevinden op verboden terrein vuurwerkdelicten, waaronder: bezit van illegaal vuurwerk en afsteken van vuurwerk buiten de toegestane tijd baldadigheid alcohol verdovende middelen brandstichting overlastgevend gedrag schoolverzuim verstoren van de orde in het openbaar vervoer
Niet Halt-waardige delicten Jongeren kunnen, uitsluitend met toestemming van de officier van justitie, naar Halt worden verwezen voor een delict dat niet is opgenomen in het Besluit Aanwijzing Halt-feiten maar vergelijkbaar is. In de praktijk gaat het hierbij met name om overtreding van: o Milieuwet- en regelgeving o Wegenverkeerswet o Artikel 300/301 Sr: (eenvoudige) mishandeling o Opiumwet o Wet Wapens en munitie o Artikel 267, lid 2 Wetb van Sr / beledigen ambtenaar in functie o Diverse APV-bepalingen
Colofon Redactie Halt Fotografie Halt (de jongeren op de foto’s zijn modellen) Opmaak Lumen, Rotterdam
Voorwoord Per 1 januari 2013 is Halt een landelijke organisatie. In 2012 hebben we de basis voor de totstandkoming van een solide, landelijke organisatie gelegd. In dit jaarbericht blikken we terug op de activiteiten van Halt in het jaar 2012. Regionale informatie is te vinden in de regionale jaarberichten. Ik wens u veel leesplezier.
Betrokken bij jeugd en veiligheid Alles wat Halt doet, staat in het teken van jeugd en veiligheid. Samen met partners, maken wij de samenleving veiliger, socialer en leefbaarder. Door het gedrag van jongeren te beïnvloeden op het moment dat dit nog beïnvloedbaar is. Door crimineel gedrag in de kiem te smoren en te voorkomen dat het van kwaad tot erger gaat. En door de jongere bewust te maken van zijn gedrag. 6,5% meer verwijzingen naar Halt Ik ben trots op onze medewerkers die hard hebben gewerkt om het grote aantal Halt-straffen en voorlichtingen uit te voeren, en die ervoor hebben gezorgd dat Halt en andere partners in de jeugdstrafketen elkaar weten te vinden. Mede hierdoor hebben we 6,5% meer verwijzingen gekregen in 2012.
Samen sterk Halt biedt maatwerk voor landelijke en lokale vragen op het gebied van jeugd en veiligheid. Dat staat of valt bij samen werking. Ik dank onze partners voor het vertrouwen. De ministeries, het ministerie van Veiligheid en Justitie in het bijzonder, met wie we veelvuldig contact hebben gehad om te komen tot een nog effectievere aanpak van jeugd criminaliteit. Gemeenten, met wie we samenwerken op het gebied van lokale integrale veiligheid. En alle partners in de jeugdstrafrechtketen, zorg en onderwijs. Ik kijk uit naar verdere samenwerking in de toekomst. Namens de medewerkers van Halt, Arina Kruithof Directeur-bestuurder Halt
Landelijke slagkracht, lokaal maatwerk Ik dank de bestuursleden van de voormalige Halt-organisaties voor hun inzet en betrokkenheid bij Halt. Het afgelopen jaar stond in het teken van het voorbereiden van de transitie naar een landelijke organisatie. Er is hard gewerkt om een solide organisatie neer te zetten. 2013 is het jaar waarin Halt één landelijke organisatie is. De kerntaak van Halt blijft ongewijzigd: wij richten ons op het voorkomen, bestrijden en bestraffen van jeugdcriminaliteit. Ook in de landelijke organisatie is lokaal maatwerk het uitgangspunt. Halt behoudt vestigingen door het hele land en in elke politieregio. Lokale partners als gemeenten, politie, scholen, veiligheidshuizen en centra voor jeugd en gezin kunnen bij Halt terecht voor oplossingen voor lokale problemen. Wat daaraan wordt toegevoegd, is landelijke slagkracht, bovenregionale ontwikkelmogelijkheden en een doelmatiger bedrijfsvoering. Kennis en expertise komt meer samen en wordt bovenregionaal gedeeld.
1
1 Halt en straf 1.1 Doel Halt-straf Jongeren zoeken soms de grens op. Experimenteren hoort bij hun leeftijd, maar af en toe gaan zij te ver hierin. Ze overschrijden de grens en plegen een strafbaar feit. De omgeving kan hier last van hebben. Denk aan de winkelier van wie gestolen wordt of de bewoners van een wijk waarin een groep jongeren overlast veroorzaakt. Door direct én op een grondige manier in te grijpen voorkomt Halt dat gedrag van kwaad tot erger gaat. De Halt-straf heeft tot doel crimineel gedrag zo vroeg mogelijk te stoppen. Tijdens deze straf confronteert Halt de jongere met zijn gedrag en de gevolgen daarvan. Halt laat hen inzien dat zij een keuze hebben en dat zij zelf invloed kunnen uitoefenen op hun eigen gedrag. Zo pakt Halt de kans op herhaling van strafbaar gedrag onmiddellijk aan. Ouders worden hierbij betrokken, want zij vervullen een voorbeeldrol en zijn (mede)verantwoordelijk voor het gedrag van hun kind.
ZSM staat voor Zo Snel, Slim, Selectief, Simpel, Samen en Samenlevingsgericht Mogelijk. Middels ZSM pakt Halt - in samenwerking met politie, Openbaar Ministerie (OM) en andere partners in de strafketen - veelvoorkomende jeugdcriminaliteit daadkrachtig, passend en efficiënt aan. Na aanhouding van de verdachte wordt zo spoedig mogelijk besloten over een passende straf. Doel is om te komen tot betekenisvolle interventie waarbij recht wordt gedaan aan de positie van het slachtoffer en waarbij de omgeving ziet dat de dader snel en kordaat wordt aangepakt. De Haltstraf is één van deze interventies. Juist het leereffect maakt de interventie van Halt betekenisvol. Zo moet een jongere tijdens de Halt-straf excuus aanbieden aan het slachtoffer, de eventuele schade vergoeden en leeropdrachten maken. Door het betrekken van ouders, zorgen we ervoor dat ook zij hun verantwoordelijkheid nemen voor het gedrag van hun kind.
1.2 Actualisatie methodiek Halt-straf De Halt-straf is in de loop der jaren meer en meer gericht op het leereffect. Afgelopen jaar is de methodiek geactualiseerd. Alle innovaties die de laatste jaren hebben plaatsgevonden zijn toegevoegd en doorgevoerd in werkprocesbeschrijvingen, zoals de straf voor schoolverzuim en de nieuwe leeropdrachten. Deze actualisatie leidt tot meer duidelijkheid en uniformiteit. Eind 2012 is een procesevaluatie gestart om te beoordelen in hoeverre de Halt-straf wordt uitgevoerd zoals in de methodiek beschreven. Deze evaluatie vindt plaats in opdracht van het ministerie van Veiligheid en Justitie, Wetenschappelijk Onderzoeks- en Documentatie Centrum. De resultaten van het onderzoek worden in het voorjaar van 2013 gepubliceerd. 1.3 Ontwikkelingen Halt-straf Stijging verwijzingen met 6,5% Voor het eerst in jaren is een stijging van het aantal verwijzingen te zien, met 6,5% naar 17.606 verwijzingen. Halt ziet dit als een gevolg van een goede samenwerking in de jeugdstrafketen. Zo is in de landelijke ketenwerkgroep ZSM-jeugd afgesproken dat de jeugdofficier op basis van zijn discretionaire bevoegdheid zaken vaker naar Halt verwijst. Ook heeft Halt geïnvesteerd in contacten met de politie, bijvoorbeeld door het inzetten van social media en door fysieke aanwezigheid in Veiligheidshuizen en op politiebureaus. 2
Tot slot is de stijging in verwijzingen te danken aan de goede samenwerking met leerplichtambtenaren. In 2012 zijn 2.922 jongeren voor een overtreding van de Leerplichtwet naar Halt gestuurd.
Verwijzingen per verwijzer
Tijdens de straf richten wij ons niet alleen op de jongeren zelf, maar ook op hun ouders. Ouders zijn in bijna 93% van de gevallen bij (een van) de gesprekken aanwezig geweest. Tijdens de straf spreken wij, waar nodig, ouders aan op hun rol als opvoeder en primair verantwoordelijke en leren wij hen hoe zij hun kinderen kunnen ondersteunen. De straf heeft ook een belangrijke signaleringsfunctie; daar waar extra zorg nodig is voor de jongere of het gezin, verwijst Halt naar bureau jeugdzorg of een andere hulpverleningsinstantie.
Van politie 13580 Van leerplichtambtenaar 2545 Van andere verwijzer 401
Verschillen in delicten Halt signaleert diverse veranderingen in het soort delicten waarvoor jongeren naar Halt zijn verwezen. Zo is er een stijging van het aantal straffen schoolverzuim te zien, van 2545 in 2011 naar 2922 in 2012. Dit is te danken aan geïntensiveerde contacten tussen Halt en leerplichtambtenaren. Daartegenover staat een afname in het aantal verwijzingen voor vuurwerk- en vermogensdelicten.
2011 2012 Aantal % Aantal 82% 14.118 15% 2.922 2% 566
% 80% 17% 3%
Totaal 16526 100% 17.606 100%
Aantal in 2012 ontvangen Halt-verwijzingen 3% 17%
80%
Van politie 14.118 Van leerplichtambtenaar 2.922 Van andere verwijzer 566
Totaal 17.606
Aantal geslaagde straffen1
Jongens vormen driekwart van verwijzingen Afgezet tegen voorgaande jaren, zien wij weinig significante verschillen in het percentage jongens – meisjes, dit blijft nagenoeg gelijk. Opvallend is dat de meeste meisjes winkeldiefstal plegen of verzuimen op school. Bijna 72% van de verwezen meisjes hebben zich schuldig gemaakt aan winkeldiefstal of schoolverzuim.
8,2%
2,5% 89,3%
Geslaagd 16.153 Niet geslaagd 1.483 Niet in behandeling genomen 447
Totaal 18.083
1.4 De Halt-straf in cijfers Verwijzingen de afgelopen jaren 25.000
1 (NB het aantal afgeronde straffen ligt hoger dan het aantal verwijzingen. 23.341
Dit komt doordat een aantal zaken die in 2011 zijn verwezen naar Halt, in 21.433
21.122
20.000
2012 zijn afgerond) 18.069 16.526
17.606
15.000
10.000
5.000
0 2007
2008
2009
2010
2011
2012
3
Aantal Halt-straffen afgerond per delict
Totaal 2010
Vermogensdelicten Schoolverzuim Openbare orde Vuurwerkovertredingen Baldadigheid Vernieling Overige delicten
Totaal 2011
5744 2370 1382 2646 1797 1911 1465
Totaal 2012
5116 2509 2458 2255 1962 1660 1349
4.933 3.068 2.140 1.947 2.219 1.643 1.686
Eindtotaal 17.315 17.309 17.636 Geslacht van afgeronde Halt-straffen per delict Mannelijk Vrouwelijk Totaal
Vermogensdelicten Schoolverzuim Openbare orde Vuurwerkovertredingen Baldadigheid Vernieling Niet Halt-waardige delicten
2.809 2.124 4.933 1.854 1.214 3.068 1.695 445 2.140 1.877 70 1.947 1.992 227 2.219 1.515 128 1.643 1.239 447 1.686
Eindtotaal 12.981
4.655 17.636
Geslacht van jongeren met een Halt-straf 73,6 %
26,4 %
Leeftijdsopbouw Halt-jongeren
Mannelijk 12.981
18≥ 12≤
17
Vrouwelijk 4.655
12 jaar en jonger 1.192 13
13 jaar 2.622 14 jaar 3.728 15 jaar 4.082
16
16 jaar 3.366 14
15
Aanwezigheid ouders bij het startgesprek 7,4 % 92,6 %
Ouders aanwezig 14.859 Ouders afwezig 1.192
Totaal 17.636
4
17 jaar 2.447 18 jaar en ouder 199
Totaal 17.636
2 Uitgelicht
2.1 Lessen gericht op gedragsbeïnvloeding Aanvullend op het bestraffen van jeugdcriminaliteit, werkt Halt aan het voorkomen van grensoverschrijdend gedrag. We werken preventief aan het bewustmaken van jongeren over hun eigen verantwoordelijkheid voor het gedrag en het maken van keuzes hierin. Eén van de methodes is voorlichtingslessen op scholen. Onderwerpen van deze lessen zijn onder meer digipesten, groepsdruk en de (gevolgen van) crimineel gedrag. Halt is continu bezig met het evalueren en verbeteren van haar methodische basis. Ook de lessen en de effecten hiervan zijn onder de loep genomen. Op basis van alle inzichten is de lesmethodiek ‘Je Hebt Een Keuze’ ontwikkeld. Deze methodiek is meer dan voorheen gericht op gedragsbeïnvloeding. De Halt-medewerker begeleidt de leerlingen in het proces van meningsvorming: leerlingen overdenken, ervaren en vormen zelf een mening over de thema’s in de voorlichting. Naast gedragsbeïnvloeding, is de aanpak gericht op samen werking met de school door bijvoorbeeld het inzetten van voorbereidingsopdrachten. Alle Halt-medewerkers zijn in 2012 geschoold in de verbeterde lesmethodiek. In totaal heeft Halt in 2012 ruim 14.000 voorlichtingen gegeven. De Halt-les digipesten en vuurwerk zijn de meest aangevraagde voorlichtingen. Naast het reguliere aanbod worden er voorlichtingen op maat en ouderbijeenkomsten georganiseerd.
2.2 Pilot ‘Veilige Publieke Taak’ leidt tot landelijke borging Sinds 2011 levert Halt een bijdrage aan het komen tot meer respect voor en minder agressie tegen werknemers met een publieke taak. Dit doen wij in opdracht van het programma ‘Veilige Publieke Taak’ van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. In het schooljaar 2011-2012 heeft Halt in de regio’s Zuid-West Nederland en Kennemerland een pilot uitgevoerd op en met scholen om jongeren, ouders en schoolpersoneel bewust te maken van de rol van de publieke taak. Wegens het succes van de pilot hebben Halt, het ministerie en scholen afgesproken om VPT structureel te borgen. Halt neemt de les en de ouderbijeenkomst op in haar lespakket voor scholen. Vanaf 2013 kunnen scholen in heel Nederland lessen en ouderbijeenkomsten Veilige Publieke Taak aanvragen. Naast deze preventieve aanpak, heeft Halt de positie om (lichte) delicten tegen de publieke taak te bestraffen. In de pilotfase heeft dit geleid tot leerzame ervaringen bij zowel jongeren en ouders. Werknemers met een publieke taak waarderen de manier waarop Halt herstelrecht inzet tijdens de straf. Daarom zal Halt in 2013 ook de Halt-straf VPT borgen door de communicatie hierover met partners te intensiveren en herstelrecht te implementeren.
5
2.3 Advisering & Certificering schoolveiligheid Naast de voorlichtingslessen op scholen heeft Halt een uitgebreid pakket aan activiteiten om laagdrempelig en effectief toe te werken naar een veilige, sociale school. Maatwerk staat hierbij voorop. Halt bekijkt samen met de school hoe zij haar expertise en ervaring nuttig kan inzetten voor de school. Halt ondersteunt scholen bij het opstellen van een school veiligheidsplan door het maken van een plan van aanpak, advisering en door het aanbieden van begeleidingstrajecten. Ook ondersteunt de adviseur bij het afsluiten van convenanten tussen school, politie en gemeente en koppelt hij, indien nodig, de school aan een derde partij. In Den Haag heeft Halt bijvoorbeeld in samenwerking met de gemeente het actieprogramma Veilige School ontwikkeld. Samen met vertegenwoordigers uit het onderwijs in Den Haag heeft Halt de Haagse Veiligheidskaart ontwikkeld voor het opstellen en het controleren van het schoolveiligheidsplan. Halt voert op scholen een audit rond de schoolveiligheid uit. Als de scholen aan de gestelde eisen voldoen, ontvangen zij het certificaat Veilige School. Dit certificaat is drie jaar geldig en stimuleert scholen om aandacht aan het thema veiligheid in en rond de school te blijven besteden. 2.4 Agressie regulatie Training Halt geeft Agressie Regulatie Training (ART) aan jongeren tussen de 12 en 18 jaar. ART is een training voor jongeren die kampen met agressieproblemen. Deze jongeren komen hierdoor vaak in de problemen en veroorzaken overlast voor hun omgeving, thuis, op school en op straat. Om agressie door jongeren aan te pakken, is het ministerie van Veiligheid en Justitie in 2010 gestart met de pilot ART. Halt heeft deze landelijke pilot gecoördineerd en uitgevoerd in opdracht van het ministerie. Docenten en Halt-medewerkers hebben een opleiding gevolgd om leerlingen effectief te kunnen trainen om met hun agressie om te gaan. Door het hele land hebben het afgelopen schooljaar rond de 300 jongeren de ART-training gevolgd en over de gehele pilotperiode genomen waren dit rond de 1500 jongeren. De pilot is inmiddels afgerond. De scholen die hebben meegedaan aan de pilot kunnen ervoor kiezen om door te gaan met het geven van de ART aan hun leerlingen. Halt kijkt naar de mogelijkheden voor een lichtere variant.
6
2.5 Oudergericht werken Ouders spelen een belangrijke rol in het terugdringen van overlast en jeugdcriminaliteit. Daarom geeft Halt opvoedings ondersteuning aan ouders van kinderen die ongewenst en/ of strafbaar gedrag vertonen. Halt gebruikt hiervoor de methodiek ‘Ouders van Tegendraadse Jeugd’. Deze methodiek is ontwikkeld door JSO, het expertisecentrum voor Jeugd, Samenleving en Opvoeding en bestaat uit interventies voor de ouders in de vorm van themabijeenkomsten, opvoedworkshops zoals een oudercursus en oudertraining. De interventies zijn altijd op maat; het programma biedt een waaier aan opvoedingsondersteunende interventies. Soms is een thema bijeenkomst voldoende, andere keren is een intensieve training of cursus meer geschikt. Thema’s die we behandelen: o Opvoedingsvaardigheden o Communiceren met je kind o Problemen oplossen o Belonen en straffen o Toezicht houden o Grenzen stellen
3 Organisatie 3.1 Bestuursleden Halt Nederland Tot eind 2012 was Halt Nederland een zelfstandige stichting. In 2012 bestond het bestuur van Halt Nederland uit: o Dhr. P.E.J. den Oudsten o Dhr. W.P.A. Korver o Dhr. F.H. Candel o Mevr. A. van der Heide o Mevr. A.M. Demmers-van der Geest o Mevr. P.J. Bouvy-Koene 3.2 Vooruitblik 2013 Tot en met 2012 bestond Halt uit een landelijk dekkend netwerk van op diverse manieren georganiseerde Haltorganisaties. Het landelijke bureau Halt Nederland onder steunde deze Halt-bureaus. Vanaf 1 januari 2013 zijn alle Halt-bureaus opgegaan in 1 Halt-organisatie. De directie van Halt bestaat uit de algemeen directeur en vier regiomanagers. De regiomanagers sturen elk een cluster aan van een aantal regionale eenheden. De teammanagers van de regionale eenheden hebben een sleutelrol in de gebouwde structuur en bij de lokale inbedding. De organisatie is ingericht conform de nieuw te vormen politieregio’s. Halt behoudt vestigingen in alle politieregio’s.
3.3 Raad van Toezicht Met ingang van 1 januari 2013 is de stichting Halt geregistreerd bij de Kamer van Koophandel. Mevrouw A. Kruithof is directeur-bestuurder. De Raad van Toezicht bestaat uit: o de heer P.E.J. den Oudsten (voorzitter) o mevrouw drs. A. van der Heide (penningmeester) o mevrouw P.J. Bouvy-Koene o de heer J. Haandrikman o de heer H.J. Moraal
Regio-indeling Halt per 1 januari 2013
1 2
Noord-Nederland Oost-Nederland
3 4 5
Flevoland - Utrecht Noord-West Holland Amsterdam
6 7
Haaglanden Rotterdam-Rijnmond
8 Zeeland - West-Brabant 9 Oost-Brabant 10 Limburg
1 4 5
3 2
6 7 8
9 10
bron: Halt, april 2012
7
8
Inhoud
Colofon Redactie Halt Fotografie Halt (de jongeren op de foto’s zijn modellen) Opmaak Lumen, Rotterdam
Delicten
Voorwoord
1
Halt-waardige delicten
1 Landelijke ontwikkelingen 1.1 Stijging verwijzingen met 6,5% 1.2 Doorontwikkelen methodiek Halt-straf 1.3 Lessen gericht op gedragsbeïnvloeding 1.4 Project Veilige Publieke Taak leidt tot landelijke borging
2 2 2 3 3
2 Ontwikkelingen Halt Limburg Noord 2.1 Medewerkers geschoold 2.2 Doorontwikkeling voorlichtingspakketten ’Criminaliteit pas er voor op’ en ‘Way Out’ 2.3 Signalering 2.4 Innovatie
4 4
3 Repressie 3.1 Stijging verwijzingen met 2,1 % 3.2 Stop voor Rood 3.3 Insight
5 5 5 5
4 Preventie 4.1 Way Out 4.2 Criminaliteit pas er voor op 4.3 De gezonde en veilige school
7 7 7 7
Artikel 141 lid 1 Sr 142 lid 2 Sr 310 Sr 311 lid 1 onder 4e Sr 321 Sr 326 Sr 350 Sr 416/417bis Sr 424 Sr 453 Sr 461 Sr 1.2.2/1.2.4/ 2.3.6 Vuurwerkbesluit APV’s 2, lid 3 en 4c Leerplichtwet 72/73 Wet personenvervoer
5 Organisatie 5.1 Bestuursleden Halt Limburg Noord 5.2 Werkgebied 5.3 Vooruitblik 2013
8 8 8 8
4 4 4
Omschrijving openlijk geweld tegen goederen misbruik maken van alarmnummers (winkel)diefstal en poging tot (winkel)diefstal in vereniging en poging tot verduistering en poging tot oplichting, bijvoorbeeld verwisselen van prijskaartjes vernieling en graffiti heling baldadigheid openbare dronkenschap zich bevinden op verboden terrein vuurwerkdelicten, waaronder: bezit van illegaal vuurwerk en afsteken van vuurwerk buiten de toegestane tijd baldadigheid alcohol verdovende middelen brandstichting overlastgevend gedrag schoolverzuim verstoren van de orde in het openbaar vervoer
Niet Halt-waardige delicten Jongeren kunnen, uitsluitend met toestemming van de officier van justitie, naar Halt worden verwezen voor een delict dat niet is opgenomen in het Besluit Aanwijzing Halt-feiten maar vergelijkbaar is. In de praktijk gaat het hierbij met name om overtreding van: o Milieuwet- en regelgeving o Wegenverkeerswet o Artikel 300/301 Sr: (eenvoudige) mishandeling o Opiumwet o Wet Wapens en munitie o Artikel 267, lid 2 Wetb van Sr / beledigen ambtenaar in functie o Diverse APV-bepalingen
Jaarbericht 2012 Halt Limburg Noord
Website www.halt.nl
