JAARBERICHT FOTO: CJG BEELDBANK

FOTO: CJG BEELDBANK

2011

JA ARBERICHT

Voorwoord Op al deze terreinen werkt

FOTO: GOEDELE MONNENS

Voor u ligt het jaarbericht 2011 van Pharos. In het jaarbericht leest u, in vogelvlucht, over de resultaten van Pharos in 2011.

Pharos niet alleen. Wij werken samen met een groot aantal organisaties in de gezond-

In ons werk staat het principe ‘kwaliteit en effectiviteit van gezond-

heidszorg zoals het Nederlands

heidszorg voor alle burgers’ centraal. In Nederland hanteren we het

Huisartsen Genootschap (NHG)

uitgangspunt dat iedereen recht heeft op kwalitatief goede en toe-

en andere beroepsorganisaties,

gankelijke gezondheidszorg. Gezondheid van mensen is op de eerste

koepels, opleidingen, verzekeraars,

plaats van belang voor de kwaliteit van leven van mensen zelf, maar

patiënten- en migrantenorganisaties, ziektespecifieke organisaties

ook voor de samenleving, de economie, de arbeidsmarkt, participatie

als de Nederlandse Diabetesfederatie (NDF), het Koningin Wilhel-

en de kosten van zorg.

mina Fonds (KWF) en andere relevante partijen zoals (de kwartier-

Pharos heeft ook in 2011 haar kennis ingezet voor de verbetering van

makers van) het Kwaliteitsinstituut, het Platform Zorgstandaarden,

de kwaliteit en effectiviteit van zorg voor migranten en mensen met

de Inspectie en andere kenniscentra. In 2011 hebben we het aantal

beperkte gezondheidsvaardigheden. Uit vele onderzoeken weten

partijen met wie we duurzaam samenwerken aan het verbeteren van

we dat deze vaak achterligt op de zorg aan andere cliënten. Daar valt

zorg en preventie aanzienlijk uitgebreid. Onze visie en werkwijze blij-

heel goed iets aan te doen, weten we inmiddels, in alle sectoren van

ken een herkenbare en werkbare invalshoek te bieden. De uitgangs-

zorg, gezondheidsbevordering en (jeugd)hulpverlening.

punten ‘kwaliteit van zorg voor alle burgers’, ‘geen cultuurspecifieke

In tegenstelling tot wat velen decennia lang dachten, is het effectie-

maar cultuursensitieve zorg’ en ‘migranten hebben ook een eigen

ver maken van zorg voor migranten en mensen met beperkte gezond-

verantwoordelijkheid in het verkrijgen van effectieve zorg’ worden

heidsvaardigheden niet een heel gecompliceerde zaak. De gewone

breed gedeeld.

kwaliteitsinstrumenten en interventies kunnen hiervoor ingezet

In 2011 hebben we onze activiteiten gericht op mensen met beperkte

worden. Wij gaan ervan uit dat het heel goed mogelijk is hierbinnen

gezondheidsvaardigheden in den brede versterkt. Daar gaan we de

rekening te houden met verschillen tussen mensen en dat relevante

komende jaren mee door.

kennis daarover binnen de reguliere richtlijnen, behandelplannen en

Eén gebeurtenis uit 2011 wil ik er hier vast even uitlichten: de lan-

dergelijke opgenomen kan worden.

cering van de website huisarts-migrant.nl. We zij hier extra trots op.

Naast het aanvullen van interventies en kwaliteitsinstrumenten, is

Omdat het zo’n mooi voorbeeld is van bestaande kennis bundelen en

kennisvergroting bij professionals en cliënten nodig. Onze ervaring

praktisch toegankelijk maken. Kijken dus op die website!

is dat bijscholing over hoe ook migranten en mensen met beperkte

In dit jaarbericht hebben we een selectie gemaakt van een aantal

gezondheidsvaardigheden te bereiken, goed te doen is en helpt. In

van onze projecten en resultaten in 2011. Een compleet overzicht van

2011 hebben we weer vele bijscholingsactiviteiten uitgevoerd, u leest

al onze activiteiten en resultaten kunt u vinden in ons uitgebreide

erover in dit jaarbericht.

jaarverslag op website www.pharos.nl.

Monica van Berkum, Directeur Pharos

Mavis Carrilhoezicht Pharos

n To Voorzitter Raad va f Pharos is sterk. Ik geloo ‘De uitgangspositie van toegevoegde waarde van zeer in de kwaliteit en cten voor huisartsen, zie onze diensten en produ cht kra de in ginstellingen. En kenhuizen en andere zor deze die s, dewerkers van Pharo en flexibiliteit van de me tijd gestart armaken. Pharos is op kwaliteit steeds weer wa en gezondheid: van denken over diversiteit vinden een organisatie met een omslag in het zorg. Onze stakeholders ve tie nsi rse tuu cul r aliteit van zorg voor cultuurspecifieke naa grijke schakel om de kw lan be een el els gst zor krijgen.’ als Pharos in het huidige pliment dat we kunnen Dat is het grootste com en. ng bre te eau niv op alle burgers pecialiseerd in organisaigt, een adviesbureau ges Vo en lan Ga De bij er eur, interim-manager Mavis Carrilho is partn jaar werkzaam als advis g nti twi m rui is Zij it. ite fit- en nontieontwikkeling en divers lokale) overheden, pro te variatie aan (rijks- en gro een van cht . Carrilho nd dra rla op en coach in envrouw Nede geroepen tot Zwarte Zak uit ze rd we 05 der 20 In s. profitorganisatie n-profitorganisaties, on functies in profit- en no e nd de ou hth zic toe crofinancie vervult een reeks aan tival en de Stichting Mi ie Ymere, het Holland Fes rat rpo gco nin Wo bij andere p Nederland. ring en Ondernemerscha

2

PHAROS Jaarbericht 2011

Inhoud Gezondheid jeugd

3

Somatische zorg

5

Migrant als klant

7

Gezondheid vluchtelingen en asielzoekers

10

Vrouwelijke genitale verminking

13

Kennis delen is kennis vermenigvuldigen

16

Over Pharos

18

Financiële verantwoording

19

FOTO: HENRIETTE GUEST / ANP

 Bewegen is belangrijk om overgewicht tegen te gaan.

Alle kansen voor alle kinderen

Gezondheid jeugd Kinderen moeten alle kansen krijgen om zich te ontwikkelen. Dat is de kerngedachte achter het Pharos programma Gezondheid Jeugd. Met de meeste kinderen in Nederland gaat het goed. Toch is er een groep die het moeilijker heeft en zich minder voorspoedig ontwikkelt. Kinderen met een migrantenachtergrond en kinderen uit gezinnen met lage sociaaleconomische status (SES), zijn hierin oververtegenwoordigd. Het programma Gezondheid Jeugd zet zich in voor deze kinderen. Pharos staat op het standpunt dat er geen apart zorgaanbod nodig is voor jongeren met een migranten achtergrond. Het gaat er om professionals zodanig toe te rusten dat ze álle jongeren even goed kunnen bedienen.

Centra van Jeugd en Gezin (CJG’s)

gemeenten en CJG-coördinatoren. Steeds weer was onze insteek:

Binnen het Zon-Mw- project Interculturalisatie Centra voor Jeugd

het bereiken en bedienen van kinderen met een migranten en lage

en Gezin stimuleert en faciliteert Pharos het bereiken en effectief

SES achtergrond maakt onderdeel uit van het reguliere kwaliteitsbe-

bedienen van álle doelgroepen.

leid. Pharos is verheugd ook in 2012 de activiteiten voor CJG mede-

In 2011 is er veel gebeurd. Verspreid door het land vonden drie

werkers en –coördinatoren te kunnen continueren.

regionale bijeenkomsten plaats waar meer dan driehonderd CJGmedewerkers, beleidsambtenaren jeugd en andere jeugdhulp-

Handreiking: Bereik alle doelgroepen optimaal

verleners zijn geïnformeerd en geadviseerd over hoe een brug te

In 2011 heeft Pharos samen met Forum (Instituut voor Multicultu-

slaan naar alle doelgroepen. Beoordeling hiervan gemiddeld > 7,5.

rele Vraagstukken) en adviesbureau Mexit gewerkt aan herziening

Daarnaast vonden er in 25 gemeenten adviesgesprekken plaats met

van de handreiking Bereik alle doelgroepen optimaal voor de


3

‘

Gereedschapskist Centrum voor Jeugd

en Gezin. De vorige versie van de hand-

Ahmed Abdulwahab, coördinator Somalische Stichting Dalmar

reiking is herzien op basis van de wen-

sen van CJG- medewerkers. De nieuwe

handreiking begint met een schets van

risicofactoren, daarna wordt stapsgewijs beschreven hoe een cultuur sensitief

CJG vormgegeven kan worden. De handreiking verscheen in een oplage van

vijfduizend exemplaren en is naar alle CJG’s en gemeenten toegestuurd.

Bereik alle doelgroepen optimaal is gratis te downloaden via www.pharos.nl of www.samenwerkenvoordejeugd.nl

Een acht met griffel voor pilottrainingen CJG’s

Deelnemers gaven na afloop van de twee pilot CJG-trainingen aan

‘Als wij activiteiten organiseren over gezondheid, nodigen wij Pharos altijd uit’ ‘In 2011 hebben we een aantal conferenties georganiseerd waarvoor we mensen van Pharos hebben uitgenodigd. Een van die bijeenkomsten ging over de integratie van Somaliërs, een andere over qat-gebruik onder jongeren. Als wij activiteiten organiseren waar gezondheid een thema is, nodigen wij Pharos altijd uit. Wij zijn ook beschikbaar voor nauwere samenwerking. Wij kennen de doelgroep Somaliërs in Nederland goed, spreken hun taal, weten hoe we de gemeenschap kunnen bereiken. Het zou mooi zijn als Pharos onze expertise in de toekomst nog vaker zou inschakelen.’

dat zij beter leerden communiceren, cultuurverschillen overbruggen en aan te sluiten bij de behoeften van migrantengezinnen. Zij beoordeelden de Pharos pilottrainingen met een acht.

’

van de hoofdconclusies uit het onderzoeksrapport Ouders, kinderen

Was 2011 het jaar van de pilots, in 2012 worden de trainingen in het

en beweging. Perspectief van Almeerse migrantenouders. De opge-

hele land aangeboden aan alle CJG’s en gemeenten. Het gaat om

dane kennis is goed benut. De GGD Flevoland heeft op grond van de

twee verschillende trainingen. Eén voor CJG-medewerkers en één

publicatie van Pharos een document voor zes gemeenten gemaakt:

voor gemeenteambtenaren en managers CJG’s. De trainingen, een

Kinderen; voorstel aangaande het stimuleren van beweging onder

coproductie van Forum en Pharos, gaan vooral in op de vraag hoe

kinderen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond in de 40+

CJG’s ook adequaat kunnen werken voor migranten.

wijken. Dit document is ingebracht bij de Almeerse Stuurgroep

Gecombineerde Leefstijlinterventies en bij de werkgroep Gezonde

Bewegen, bewegen en nog eens bewegen

leefstijl 40+wijken.

Net als bij autochtonen is er ook bij migrantenkinderen en -jongeren sprake van overgewicht. Het beweegpatroon speelt hierin een grote

Kinderen op het internet.

rol. Voldoende reden voor de gemeente Almere om na te denken over

In of uit de bocht?

een beweegproject. Pharos is gevraagd een onderzoek uit te voeren

Voor veel ouders is het niet duidelijk waarmee hun kinderen bezig

onder Almeerse moeders van Turkse en Marokkaanse afkomst. Zien

zijn op het internet. Ouders met een migrantenachtergrond vormen

zij het nut in van bewegen?

hierop geen uitzondering. Mediaopvoedingscursussen beogen ou-

Migrantenmoeders vinden bewegen van kinderen belangrijk, maar

ders hierin te ondersteunen. Maar vinden deze cursussen hun weg

het aanbod kan beter aansluiten bij hun mogelijkheden, luidt een

naar álle ouders? Signalen vanuit de praktijk deden vermoeden dat migrantenouders onvoldoende werden bereikt door het bestaande cursusaanbod. Reden genoeg voor Mira Media kenniscentrum voor media en diversiteit om dit thema samen met Pharos op te pakken en er een project van te maken. Acht bijeenkomsten in achterstandswijken bevestigden het vermoeden. In deze wijken zijn mediacursussen schaars of ze bestaan niet, aldus de aanwezige medewerkers van welzijnsstichtingen, Brede School, CJG ’s, migrantenor-

FOTO: CJG BEELDBANK

ganisaties en bibliotheken. Tijdens de daarna gehouden focusgroepen met migranten zelf (acht keer) gaven de ouders aan behoefte te hebben aan meer ondersteuning op dit vlak. Zij wilden hun mediawijsheid graag versterken. Einde 2011 is daarom een start gemaakt met het formeren van een pool mediacoaches met multiculturele achtergrond die opvoedondersteuning aan migrantenouders gaan verzorgen. In 2012 staat onder andere een nationaal congres mediaopvoeding op het programma. Het project wordt uitgevoerd met financiering van ZonMw.  Moeder laat haar baby controleren bij een Centrum van Jeugd en Gezin.

4


FOTO: ROBIN UTRECHT / ANP

 De gezondheidszorg heeft te maken met veel verschillende nationaliteiten.

‘Aandacht voor diversiteit is wezenlijk voor kwaliteit van zorg’

Somatische Zorg Het verbeteren van de effectiviteit en kwaliteit van zorg aan migranten en mensen met lage gezondheidsvaardigheden, dat is het doel van het programma Somatische Zorg. Hierbij ligt de focus op de eerstelijnszorg en chronische aandoeningen. Deze aandoeningen veroorzaken een grote ziektelast en vragen veel tijd en inzet van zorgverleners. Binnen Somatische Zorg is extra aandacht voor de huisartsenzorg. Huisartsen hebben tegenwoordig te maken met patiënten uit wel dertig tot veertig verschillende landen. Het bieden van kwalitatief goede zorg aan al deze mensen met verschillende achtergronden vraagt om specifieke deskundigheid. Van patiënten vraagt het om hun gezondheidsvaardigheden te versterken en zelf effectief te communiceren met zorgverleners.

Masterclass huisarts in achterstandswijk: Tobzorg of topzorg!

en kunde. De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), het Neder-

Het werk als huisarts in een achterstandswijk is geen doorsnee

de masterclass Tobzorg of topzorg! ontwikkeld. Kern van deze mas-

patiëntenzorg. De levensomstandigheden van patiënten en taal- en

terclass is dat artsen beter leren aansluiten bij de beleving, vaardig-

cultuurverschillen doen een groot beroep op flexibiliteit, creativiteit

heden en het taalniveau van hun patiënten. De onderlinge verschil-

landse Huisartsen Genootschap (NHG) en Pharos hebben daarom

len kunnen groot zijn. Waar de ene patiënt alles over zijn ziekte op internet opzoekt, begrijpt de andere niet wat zijn arts uitlegt over het innemen van medicijnen. Een groep van negentien huisartsen heeft in 2011 het eerste deel van de masterclass afgerond.


5

Vooruitblik 2012

OPKOMST SCREENING BORSTKANKER

Borstkankerscreening De deelname van vrouwen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond aan borstkankerscreening is lager dan van andere Nederlandse vrouwen. In 2012 start Pharos daarom met het project Borstkanker en migrantenvrouwen. Doel is om de deelname van deze groep vrouwen te verhogen.

INFOGRAPHIC: STUDIO CASPER KLAASSE

Effectieve diabeteszorg Diabetes is een van de grote veroorzakers van de relatief hogere ziektelast bij migranten en mensen met lagere gezondheidsvaardigheden. Het project CO-zorg (cultuursensitieve ondersteuning-zorg) dat in 2012 van start gaat, heeft als doel de diabeteszorg aan genoemde cliëntengroepen effectiever te maken. Dit project is mogelijk gemaakt door financiering van de Nederlandse Diabetes Federatie.

Onder andere door voorlichting via online communities zodat jongeren die deze sites bezoeken, hun moeders kunnen informeren.

‘Er komen veel huisartsen op de masterclasses af’, vertelt Guus

De website www.huisarts-migrant.nl is opgezet door Pharos, LHV

Busser, zelf arts en een van de cursusbegeleiders. Busser benadrukt

en het NHG en gefinancierd door zorgverzekeraar Zilverenkruis

dat het niet alleen gaat om zorg aan migranten maar om diversiteit

Achmea. De teksten zijn zo geschreven dat ze tijdens het consult

in de breedste zin. Dus zowel etnische diversiteit, als opleiding en

gemakkelijk en snel zijn te raadplegen. Het bezoekersaantal van de

sociaaleconomische status. ‘Houd je geen rekening met deze ver-

site stijgt. Van 477 in de maand van de lancering tot 799 in de derde

schillen, dan wordt de zorg minder effectief en daardoor duurder.

maand van bestaan.

Dan komen kinderen met astma bijvoorbeeld in het ziekenhuis te-

In de komende jaren zal de informatie van de site ook geschikt

recht in plaats van op tijd bij de huisarts. Of wordt borstkanker pas in

worden gemaakt voor andere beroepsgroepen, zoals doktersas-

een laat stadium ontdekt omdat men niet is ingegaan op de uitnodi-

sistenten.

‘

ging voor het bevolkingsonderzoek. Rekening houden met diversiteit is wezenlijk voor de kwaliteit en effectiviteit van de zorg.’

Website huisarts-migrant gelanceerd

Carolien Pronk, beleidsmedewerker Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV)

Op woensdag 9 november 2011 lanceerde Pharos op feestelijke

wijze de website huisarts-migrant.nl. Deze site is ontwikkeld voor

‘Een meerwaarde is dat Pharos dichtbij de praktijk staat’

huisartsen met specifieke vragen over de zorg aan patiënten met

‘In september 2011 is de eerste masterclass voor huisartsen

een migrantenachtergrond. Huisarts-migrant.nl biedt goed onder-

van start gegaan. Er lopen inmiddels drie groepen die acht

bouwde en beknopt opgeschreven informatie over ziektebeelden,

bijeenkomsten volgen over allerlei onderwerpen in achter-

medicijngebruik, diagnose en behandeling. Ook is er informatie te

standswijken. Leden uit de LHV-werkgroep Achterstandswij-

vinden over omgaan met taalbarrières, cultuurverschillen en andere

ken gaven aan behoefte te hebben aan specifieke trainingen.

relevante zaken voor de zorg aan migranten.

In 2009 heeft LHV daarom contact opgenomen met Pharos en het NHG om de mogelijkheden voor een masterclass te verkennen. We verwachten dat deze cursus nog vaak gegeven gaat worden, want de belangstelling ervoor is groot. Wij kennen Pharos al heel lang en goed. De LHV is ook betrokken bij de ontwikkeling van de website huisartsmigrant. Ik vind de samenwerking met Pharos erg prettig, er zitten capabele mensen. Voor mij heeft Pharos grote waarde om de positie van migranten voor het voetlicht te brengen. Een andere meerwaarde is dat Pharos dichtbij de praktijk staat. De zaken die je ontwikkelt kun je daardoor goed testen. Dat Pharos zich steeds vaker op de beroepsgroep huisartsen richt vind ik een goede ontwikkeling. Met elkaar kunnen we het gat dichten tussen het perspectief van migranten en dat van zorgverleners.’

6


FOTO: ROBIN UTRECHT / ANP

 Net zoals andere Nederlanders hebben ook migranten een verantwoordelijkheid in het kenbaar maken van hun zorgvraag.

Eigen regie vormt de sleutel

Migrant als klant

Pharos lanceert Pl atform Cultuursensitief Ze lfmanagement Eind juni 2011 heef t Pharos het Platform Cultuursensitief Zelfmanag ement gelanceerd met als participante TNO, UvA, NIVEL, he n: t Centraal Begeleidi ng s Or gaan voor de intercollegiale toet sing (CBO), NPCF, Vi lans, RIVM en het In voor Verantwoord M stituut edicijngebruik (IVM ). He t pl at fo rm ric op uitwisseling, afste ht zich mming en program matische samenwe rking bij onderzoek, ontw ikkeling en implem entatie van zelfmanagementtoepas singen. Doelgroepen zijn: kwetsbare en moeilijk bereikb are migranten, men sen met beperkte gezondhe idsvaardigheden, laaggeletterden en ouderen.

Versterken van de rol en positie van klanten is een van de uitgangspunten in het Nederlandse gezondheidsstelsel. Verzekeraars, aanbieders en gebruikers hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid in het realiseren van klantgerichte zorg. Migranten vormen een grote groep klanten, zij maken zo’n twintig procent van de bevolking uit. Net als andere Nederlanders hebben migranten een eigen verantwoordelijkheid om hun zorgvraag kenbaar te maken aan aanbieders en verzekeraars en effectief gebruik te maken van het zorgstelsel. Dat gaat niet iedereen even gemakkelijk af. Het Pharos programma Migrant als Klant ontwikkelt kennis om de rol, eigen verantwoordelijkheden en regie te versterken van migranten als klanten. Het programma legt het accent op wat mensen zelf kunnen doen om effectiever gebruik te maken van de gezondheidszorg.

Conferentie Heft in eigen handen

Ook dit jaar trok de conferentie weer veel belangstelling. Onder

De jaarlijkse conferentie van Pharos en de De Raad voor de Volks-

de bijna tweehonderd deelnemers bevonden zich vertegenwoor-

gezondheid en Zorg (RvZ) voerde in 2011 het thema: Het heft in

digers van zorgverzekeraars, zorgaanbieders, ambtenaren, patiën-

eigen handen.

ten- en cliëntenorganisaties, kenniscentra, migrantenorganisaties,


7

Wet Maatschappelijke Ondersteuning (WMO)-raden, docenten en studenten. De teneur van de dag valt het best samen te vatten als: We zijn op de goede weg. Er is daadwerkelijk voortgang geboekt. Zorgverzekeraars Azivo en Agis/Achmea zijn bijvoorbeeld overgestapt op een outreachende aanpak om de zorgvraag van hun migrantencliënten te achterhalen. De Nederlandse Patiënten Consumenten Federatie (NPCF) traint haar medewerkers om migranten bij patiëntorganisaties te betrekken. Bij vele andere patiëntenorganisaties groeit de wens om het perspectief van alle klanten mee te nemen. De toenemende belangstelling voor het thema vraagt zeker om een vervolg, aldus de organisatoren met een knipoog

 Dennis Wijmer vatte de conferentie Heft in eigen handen samen in tekeningen.

naar 2012.

Heb ik het goed uitgelegd?

bod komen onderwerpen als eenvoudig spreken en het herken-

Communiceren met laaggeletterde patiënten en cliënten

nen van analfabetisme of laaggeletterdheid. De training is in 2011 onder andere gegeven aan twaalf fysiothera-

Zorgverleners vanuit diverse beroepsgroepen meldden behoefte

peuten in achterstandswijken in Utrecht en tijdens de conferentie

te hebben aan handvatten en ondersteuning bij het communiceren

Tolken in de zorg in Rotterdam aan 35 deelnemers afkomstig uit de

met patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden. Als ant-

zorg-, tolken- en beleidswereld.

woord hierop ontwikkelde Pharos een training gericht op communiceren met laaggeletterden.

Patiëntervaringen en klanttevredenheid Patiënt- en klanttevredenheidsmetingen vormen een middel ter

In Heb ik het goed uitgelegd? traint Pharos zorgverleners in

verbetering van de zorg. Cliënten zijn een belangrijke graadmeter

het communiceren met laaggeletterde patiënten en cliënten.

voor inzicht in de kwaliteit. Het standaard meetinstrument, de Con-

De training geeft zicht op de verschillende niveaus Nederlands –

sumer Quality-index (CQ-index), heeft niet onder iedereen een even

zowel spreekvaardigheden als schriftelijke vaardigheden. Boven-

grote respons. Onder cliënten van migrantenafkomst is die bijvoor-

dien leren de deelnemers hoe ze daarop kunnen aansluiten. Aan

beeld vrij laag. Een ongewenste situatie. Want twintig procent van

‘

Wim Kroon , accountmanager bij PGOsupport

‘Hoe bereiken we mensen van allochtone afkomst?’ ‘PGOsupport biedt ondersteuning aan meer dan tweehonderd patiënten-, gehandicapten-, en ouderenorganisaties Een van de onderwerpen die bij veel van onze leden speelt is diversiteit: hoe bereiken we mensen van allochtone afkomst? Wij constateren dat migranten nog nauwelijks gebruikmaken van onze verenigingen. Om daarin een stap vooruit te zetten heb ik in 2011 contact gezocht met Pharos. Samen ontwikkelden we het pilotproject Patiëntenorganisaties bekennen kleur, dat in 2012 van start gaat. Aan de pilot doen tien organisaties uit ons netwerk mee. Acht reguliere en twee migrantenorganisaties: het Netwerk van Organisaties van Oudere Migranten (NOOM) en Stichting Allochtonen en Kanker. Via bijeenkomsten en het uitvoeren van werkopdrachten is het de bedoeling dat deze organisaties hun eigen diversiteitsbeleid ontwikkelen. Gezamenlijk onderzoeken ze wat werkt of niet en wisselen ze ervaringen uit. Ik vind het een leuk project, vooral omdat de verschillen in de pilotgroep groot zijn. Van grote organisaties tot kleine, en van allochtone tot autochtone.’

8


de Nederlandse bevolking heeft een migrantenachtergrond. Daarom heeft Pharos samen met zo’n honderd migranten en het NIVEL vier CQ vragenlijsten aangepast (Huisartsenzorg, Ziekenhuiszorg, Thuiszorg en Kraamzorg). Doel hiervan is het genereren van een hogere

Vooruitblik 2012 Nieuwe Pharos uitgave

respons onder migranten. Het gaat niet om een aparte methodiek maar om aanvullingen en aanpassingen waar iedereen baat bij kan

Het Culturele Interview - In gesprek

hebben.

met de hulpvrager over cultuur en context - Deel 1

Groot onderzoeksproject gestart ‘Waar ik trots op ben is dat we in 2011 een groot onderzoekspro-

Een laagdrempelig, praktijkonder-

ject binnengehaald hebben bij ZonMw,’ vertelt Walter Devillé,

steunend boek voor een brede

bijzonder hoogleraar Pharos-leerstoel migranten, vluchtelingen en

groep hulpverleners.

gezondheid aan de UvA. ‘Het gaat over de bijdrage van het Cultu-

Hiernaast verschijnt ook Het Culturele Interview, deel 2 - Beschouwin-

rele Interview in de diagnostiek en behandeling van patiënten met

gen. Waarin het Culturele Interview in een breder perspectief wordt

angst, depressie of somatisch onverklaarbare klachten in de huis-

geplaatst en de lezer uitgedaagd tot reflectie.

artsenpraktijk. Het Culturele Interview is een soort vragenlijst die oorspronkelijk is ontwikkeld voor de geestelijke gezondheidszorg.

Voor meer informatie ga naar de website van Pharos: www.pharos.nl

De bedoeling van ons onderzoek is om het Interview aan te passen aan het gebruik in de eerste lijn, met name door praktijkondersteuners-huisartsen.’

Aanpassing inkoopcriteria ggz BEVOLKING VAN 65 JAAR EN OUDER NAAR HERKOMSTGROEPERING, PER 1-1-2011

Met Cliëntenbelang Amsterdam en een divers migrantenpanel heeft Pharos in kaart gebracht welke kansen en knelpunten er zijn in de ggz-zorg voor migranten. De resultaten zijn gebruikt om de inkoopcriteria, opgesteld door de Nederlandse ggz patiëntenorganisaties, aan te vullen. Inmiddels hebben de resultaten hun weg gevonden naar de gezamenlijke conferentie van zorgbelangorganisaties en Agis/Achmea, over zorginkoop in de ggz. De ervaring die in dit project is opgedaan bij de ggz kan in de komende jaren

FOTO: GOEDELE MONNENS

INFOGRAPHIC: STUDIO CASPER KLAASSE

verbreed worden naar andere zorgsectoren.

Ouderen hebben de toekomst Het aantal ouderen neemt toe en dit geldt ook voor oudere migranten. In die zin gaat Nederland een grijze toekomst tegemoet. Hoewel er goede projecten zijn ontwikkeld gericht op gezondheidsbevordering en zorg, worden oudere migranten onvoldoende bereikt. Daarom heeft Pharos in 2011 samen met de Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO) en NOOM het nieuwe programma Gezondheid en Zorg Oudere Migranten opgezet. Belangrijke thema’s voor de komende jaren zijn dementie, mantelzorg en veilig medicijngebruik.


9

FOTO: INGE VAN MILL / ANP

 Door vroegsignalering van gezondheidsproblemen kan erger worden voorkomen.

Gezondheid behouden en versterken

Asielzoekers en Vluchtelingen Gezondheidswinst vormt de primaire doelstelling van het programma Gezondheid Asielzoekers en Vluchtelingen. Door de weerbaarheid te verhogen, kunnen vluchtelingen en asielzoekers hun gezondheid behouden en versterken. Voor asielzoekers die in Nederland mogen blijven, is behoud van gezondheid een voorwaarde voor succesvolle participatie en integratie in de samenleving. Voor degenen die uitgewezen worden, is behoud van gezondheid een voorwaarde voor duurzame terugkeer. Door zorgverleners uit te rusten met concrete kennisproducten kunnen gezondheidsproblemen in een vroeg stadium worden aangepakt. Goed voorbeeld hiervan is het kennisproduct Protect. Dit instrument is in 2011 gelanceerd om gezondheidsproblemen bij asielzoekers vroegtijdig te signaleren.

Vroegsignaleren met Protect

onder meer Duitsland, Hongarije, Frankrijk en Bulgarije het vroeg-

Samen met andere organisaties bepleitte Pharos al lange tijd

signaleringsinstrument Protect ontwikkeld dat in heel Europa kan

aandacht voor vroegsignalering van gezondheidsproblemen in de

worden gebruikt.

asielprocedure. Dit heeft in 2010 geleid tot de invoering van het

10

medisch advies als vast onderdeel van de Nederlandse asielproce-

Protect maakt het mogelijk om snel en verantwoord te bepalen of

dure. Maar in veel andere Europese landen bestaat deze mogelijk-

een asielzoeker psychologisch kwetsbaar is, en een speciale be-

heid niet. Pharos heeft daarom samen met Europese partners uit

handeling nodig heeft. Kern vormt de vragenlijst met tien eenvou-


dige vragen over psychische klach-

Asielzoekerskinderen en hun ouders op een leuke en aanspreken-

ten. Bij hoog risico kan op korte

de wijze kennis laten maken met gezonde en betaalbare voeding,

termijn een medisch onderzoek

dat vormde het voornaamste doel van dit project. In plaats van iets

plaatsvinden om te voorkomen dat

nieuws te ontwikkelen, heeft Pharos het lespakket Smaaklessen

verslechtering plaatsvindt of de

aangepast en geschikt gemaakt voor asielzoekerskinderen. Deze

problemen chronisch worden.

speciale versie van Smaaklessen is uitgetest in het asielzoekers-

In 2011 is Protect internationaal

centrum (azc) in Craïlo. De kinderen kregen les in gezonde voeding

gepresenteerd tijdens de conferen-

en leerden verschillende smaken proeven. Ook de ouders werden

tie Early identification of asylum

betrokken. Zowel bij de lessen op school als bij de speciale kook-

seekers having suffered traumatic

workshops over betaalbare en gezonde voeding onder leiding van

experiences in Brussel en tijdens

een kok en een diëtiste.

de General Assembly van de European Council on Refugees and

‘Wat tijdens de lessen het meest opviel, was het enthousiasme van

Exiles (ECRE) in Malta.

zowel kinderen, ouders als leerkrachten’, aldus de projectleider. Tijdens het project werd al gauw duidelijk dat het veel ouders

Training vroegsignalering

ontbrak aan voldoende kennis over gezond eten.

Pharos heeft in 2011 zes trainingen ontwikkeld en verzorgd

Op basis van de ervaringen in Craïlo brengt Pharos in 2012 de

voor medewerkers van de Immigratie en Naturalisatie Dienst

informatiefolder Smaaklessen voor asielzoekerskinderen uit.

(IND) en asieladvocaten over vroegsignalering. Hiermee zijn

Deze folder, bedoeld voor leerkrachten in asielzoekersscholen,

honderd mensen bereikt en heeft een aanzienlijk deel van de

biedt onder andere achtergronden en tips om Smaaklessen te

professionals werkzaam in de asielprocedure kennis en vaar-

laten aansluiten op de leefwereld van asielzoekerskinderen.

digheden gekregen over het vroegsignaleren van kwetsbare

Psychosociale aspecten bij terugkeer

asielzoekers.

Terugkeer naar het land van herkomst is vaak een ingewik-

Gezonde voeding asielzoekersjeugd

keld proces vol afwegingen en dilemma’s. De kwaliteit van de

Asielzoekerskinderen eten vaker te vet en krijgen weinig vitaminen

psychosociale begeleiding is daarin een belangrijke succes- of

en mineralen binnen. Veel kinderen in asielzoekerscentra kampen

faalfactor. Pharos ontwikkelde samen met andere organisaties

met overgewicht. Opmerkelijk is dat deze kinderen pas in Neder-

een methodiek voor psychosociale begeleiding van terugkeer-

land te dik zijn geworden. Leerkrachten van eerste opvang scholen

ders. Deze is beschreven in de publicatie Bewogen Terugkeer.

en jeugdgezondheidszorg (jgz) signaleren dat asielzoekersouders

De boekpresentatie heeft plaatsgevonden tijdens de bijeen-

onvoldoende weten over gezonde en betaalbare voeding. Daarom

komst Terug naar de Toekomst. Een werkconferentie gezamen-

is Pharos begin 2011 gestart met het project Gezonde en betaal-

lijk georganiseerd door Pharos en de organisatie Maatwerk bij

bare voeding voor asielzoekerskinderen.

Terugkeer.

Receptenboek SMAAKelijk!

teerden. Het boek geeft inzicht in het complexe besluitvor-

De meest gezonde

mings- en waarin (ex)asielzoekers en oud Inhvoorbereidingsproces

recepten van ouders ken rui

n vo ele n oe ve pr en kinderen uit AZC kijk en n erv are n

sp ele

SM A A Ke lijk !

ch en lagebundeld Craïlo zijn n iet le regen enko ke n in het feestelijke recep-

verschillende smaken. met het ervaren van die te maken hebben e voeding voor Zomaar wat woorden Gezonde en betaalbar stonden in het project Woorden ook die centraal van n. verschillen. De kinderen asielzoekerskindere juist niet èn smaken andere lekker, ook voor zijn Sommige smaken er alles van. Dit geldt rscentrum in Crailo weten smaken sommige Bij zelf. de school in het asielzoeke n als de kinderen enthousiast meedede anden. hun ouders die even ven, beelden van herkomstl aan vroeger bovendrij meer. kwamen herinneringen zijn dat inmiddels niet en onbekend Andere smaken waren rsde kinderen van Asielzoeke gemaakt voor en door Wat vind je SMAAKelijk! is een kookboek lang bezig zijn met smaak. resultaat van een jaar het aanleveren centrum Crailo. Het centraal stonden bij Dat zijn de vragen die lekker en wat is gezond? ! SMAAKelijk voor recepten van

ongedocumenteerden zich bevinden. Daarnaast zijn er prakVoorwoord koken Voordat je begint met Ontbijt Wentelteefjes Fruitsmoothie

3

4

6

7

tische aanwijzingen opgenomen over hoe begeleiders het 8

9

Naanbrood Roereieren

10

Sandwich gezond Kleine Gerechten

12

11

onderwerp terugkeer bespreekbaar kunnen maken en aanGezonde saté Sambosa Bonjan Salat

13

14

dacht geven aan de psychosociale aspecten voorafgaand aan Gevulde paprika Dolma’s Patat

15

17

19

21

tenboekje SMAAKelijk!.

het vertrek. In de bijlagen zijn werkdocumenten opgenomen

Naast recepten zijn tips

die door begeleiders direct toegepast kunnen worden.

Hoofdgerechten Brees en Hillib-Ragoût Laham Bil Karry Lamsgehakt Kebab Doro Wot Tonijn Pizza Toetjes

22

23

24

25

27

28

30

31

opgenomen om zo ge-

Bewogen Terugkeer. Me-

zond mogelijk te koken en Eet SMAAKelijk!

thodiek voor psychosociale

te kopen. Dit boek is het

begeleiding van (ex)asiel-

resultaat van een jaar lang bezig zijn met smaak. Wat vind je

zoekers en ongedocumen-

lekker en wat is gezond?

teerden, Pharos, 2011, 110 p.,

SMAAKelijk! is goed te combineren met het lespakket Smaak-

ISBN 978 90 75955 72 9,

lessen en voor € 7,50 te bestellen via www.pharos.nl.

€ 15,-. Te bestellen via

Popcorn

Eierkoek taartje vers fruit Citroenyoghurt met

32

33

www.pharos.nl Best verkocht in 2011

(bestelnummer 9P2011.02).

Bewogen Terugkeer is geschreven voor iedereen die geïnteresseerd is in het thema terugkeer. Meer specifiek voor

Ook verkrijgbaar in het

begeleiders van (afgewezen) asielzoekers of ongedocumen-

Engels.


11

Aanpak kindermishandeling in asielzoekerscentra

‘

Preventie van kindermishandeling staat in Nederland breed op de agenda. Eerdere onderzoeken en praktijkervaringen vanuit

Rinelle van den Top, projectmedewerker Steunpunt Smaaklessen:

de Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (AMK’s) tonen aan dat asielzoekerskinderen een relatief groter risico lopen

‘Pharos benaderde ons met de vraag of wij wilden mee-

om slachtoffer te worden. In 2011 is daarom begonnen met het

werken aan het aanpassen van de methodiek van ons

project Voorkomen, verminderen en bestrijden van kindermis-

programma Smaaklessen voor een school in asielzoekers-

handeling in asielzoekerscentra.

centrum Crailo. Dat leek ons een interessant project, want

Pharos is voorstander van een integrale aanpak zowel voor kinde-

we vinden dat lessen over voeding en smaak voor iedereen

ren, ouders en professionals. We richten ons enerzijds op opvoe-

beschikbaar moeten zijn. En kinderen vinden het leuk om te

dingsondersteuning voor ouders en anderzijds op het versterken

leren welke verschillen in smaak en voedingsgewoonten er

van weerbaarheid van kinderen én het ondersteunen van profes-

zijn tussen mensen van verschillende culturen. Een concreet

sionals in het herkennen van kindermishandeling. In het kader van

resultaat van het project is naast het receptenboekje ook de

dit project is de bestaande weerbaarheidstraining Kom op voor

informatiefolder met handige tips voor organisaties die met

jezelf (tien bijeenkomsten) op maat gemaakt voor eerste opvang-

Smaaklessen willen gaan werken (folder komt in 2012 uit:

scholen. Daarnaast adviseerde Pharos het Centraal Orgaan opvang

red). Die folder is zeer bruikbaar, want we kunnen veel leren

asielzoekers (COA) en het Gezondheidscentrum Asielzoekers (GC

van de ervaringen in Craïlo.’

A) over specifieke aandachtspunten bij het signaleren en melden van kindermishandeling bij asielzoekers. Nidos, de (gezins)-

voogdij instelling voor alleenstaande minderjarige asielzoekers,

’

is geadviseerd over de implementatie van de Meldcode huiselijk

Op grond van het onderzoek verscheen het adviesrapport:

geweld en kindermishandeling.

Asielzoekers Afwezig zonder Bericht. Dit rapport bevat aanbevelingen voor het reduceren van het no-show gedrag. De

Terugdringen no show tandartsenzorg

MCA heeft het rapport goed ontvangen en aangegeven met

Menzis COA Administratie (MCA) heeft geconstateerd dat

de aanbevelingen meer inzicht te hebben gekregen in hoe

relatief veel asielzoekers hun afspraak bij de tandarts niet

no show gereduceerd kan worden. De onderzoeksresultaten

nakomen. Dit staat effectieve hulpverlening (therapietrouw)

en het advies zijn ook relevant voor andere zorgsectoren

in de weg en vormt tegelijkertijd een kostenpost. Op verzoek

dan de tandartsenzorg.

van Menzis voerde Pharos in 2011 een kort, explorerend

PHOTO: ROZING / HH

onderzoek uit naar de achtergronden van de no-show.

12


 De training Kom op voor jezelf maakt kinderen weerbaarder.

FOTO: REBKE KLOKKE

 Jonge Somalische vrouwen in Nederland debatteren over vgv tijdens Zero Tolerance Day. Een jaarlijks terugkerende internationale dag tegen meisjesbesnijdenis.

Leren van elkaars aanpak bij bestrijding vgv

Vrouwelijke genitale verminking In Nederland is Pharos de centrale kennisplek over vrouwelijke genitale verminking (vgv). Pharos houdt zich in nauwe samenwerking met groepen in de Afrikaanse gemeenschap en een internationaal netwerk al meer dan vijftien jaar bezig met meisjesbesnijdenis. Het programma vgv focust zich op drie speerpunten: medische en psychosociale zorg voor besneden vrouwen, feiten en cijfers over vgv en onderzoek naar de bruikbaarheid van internationale aanpakken voor Nederland of Europa. Het jaar 2011 stond in het licht van onderzoek om cijfers en feiten boven tafel te krijgen. Vooral over aantallen besneden vrouwen en hoe vaak besnijdenis in Nederland voorkomt. Een situation analysis moet hier helderheid in scheppen. De resultaten zullen in 2013 beschikbaar komen. Maar er gebeurde meer in 2011. Voor verloskundigen is een e-health module ontwikkeld die Wolters Noordhoff in 2012 uitbrengt. Plastische chirurgen kregen een workshop aangeboden over reconstructieve operaties. En Nederlandse jongeren van de organisatie No Game reisden af naar Ethiopië en vice versa. Om te leren van elkaars aanpak en manieren van voorlichting.

Jongeren tegen vgv

Doel van de uitwisseling: leren van elkaars aanpak ter voor-

Begin maart 2011 vertrok een groep Nederlandse jongeren van

koming van vgv.

de jongerenboard No Game (zie kader) naar Ethiopië. Hun reis

Natuurlijk is het niet zomaar mogelijk om werkvormen een op

maakte deel uit van een tien daags internationaal uitwisse-

een over te nemen. Wat werkt in Ethiopië, schiet in Nederland

lingsprogramma. In juni volgde het Ethiopische tegenbezoek.

wellicht zijn doel voorbij en omgekeerd. Toch hebben de jon-


13

Behoefte aan nazorg Voor vrouwen die besneden zijn, is onvoldoende medische en psychosociale nazorg. Dat blijkt uit diverse onderzoeken en uit bijeenkomsten die Pharos de afgelopen jaren organiseerde. Ook gesprekken met sleutelpersonen, vrouwen die zijn besneden, maken duidelijk dat dit onderwerp onderbelicht is. Reden genoeg om het op de kaart te zetten en verder te exploreren. Een behoeftepeiling in 2011 wees uit dat er vooral behoefte bestaat aan voorlichtingsmateriaal over medische en psychosociale gevolgen van vgv en hieraan gerelateerde klachten. In 2012 publiceert Pharos een folder over hoe vrouwen het best met deze klachten kunnen omgaan.

Veiled Pain De publicatie Versluierde Pijn is vertaald naar het Engels. Het gaat om een onderzoek naar de psychische, sociale en relationele gevolgen van meisjesbesnijdenis uitgevoerd door onderzoekers van Pharos, Centrum’45, Koninklijk Instituut voor de Tropen en de Federatie Somalische Associaties NederNo Game

land (FSAN). Interviewers uit de eigen

No Game is een jongerenboard van Pharos en bestaat uit een groep

gemeenschappen spraken in totaal met 66 vrouwen uit Somalië,

jongeren in de leeftijd tussen 18 en 35 jaar met verschillende culturele

Eritrea, Ethiopië, Soedan en Sierra Leone over de gevolgen van hun

achtergronden. Zij strijden tegen meisjesbesnijdenis door gratis voor-

besnijdenis. Veiled Pain is gratis te downloaden via www.meisjes-

lichting te geven aan jongeren op middelbare scholen in Nederland.

besnijdenis.nl.

No Game werkt volgens het principe van ‘peer group education’. De voorlichting bestaat uit kennisverspreiding over het onderwerp en

Reconstructie

daaraan gekoppeld discussies die vaak worden voortgezet op de website

Op verzoek van een groep gynaecologen heeft Pharos in samenwer-

www.no-game.nl

king met een plastisch chirurg een workshop georganiseerd over de mogelijkheden van de reconstructieve operatie en herstel na vgv. Deze workshop vond plaats op het GGD Nederland Netwerkcongres Meisjesbesnijdenis van 22 november 2011. De Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) accrediteert deze

geren veel van elkaar geleerd. Onder andere over het meer

medischtechnische workshop met vijf studiepunten. Er waren 25 tot

benutten van creativiteit. Bijvoorbeeld door het schrijven van

30 deelnemers, onder wie gynaecologen en andere professionals

een rap of een kort verhaal. Ook de opzet van youthclubs binnen

zoals verloskundigen.

‘

asielzoekerscentra is besproken. Voor de Ethiopische jongeren

was het motiverend om te ervaren dat andere jongeren in andere landen zich inzetten voor dezelfde strijd. Bundeling van kennis en kracht maakt sterker.

Vgv in Nederland: a situation analysis

Een duidelijk zicht op de kwantitatieve omvang van besnijdenis in

‘Ik weet Pharos goed te vinden…’

Nederland bestaat niet. We weten niet hoeveel meisjes kans lopen

‘De samenwerking met Pharos ervaar ik als plezierig en con-

op besnijdenis, of hoeveel vrouwen al besneden zijn. Het kennen

structief. Ik ken Pharos al lang en ik weet ze goed te vinden.

van deze feiten en cijfers geeft houvast bij prioriteitstelling en het

Niet alleen als het gaat over meisjesbesnijdenis, maar ook

ontwikkelen van vervolgbeleid. Om in deze leemte te voorzien

over vluchtelingen- of asielzoekersgezinnen. Bij het AMK

heeft Pharos het initiatief genomen tot opzet en uitvoering van

waar ik werk, komen weinig meldingen binnen over vgv. Vgv

een landelijk onderzoek. Alvorens hieraan te beginnen heeft er

is een klein onderdeel van ons werk. Daarom is het belang-

in het najaar een expertmeeting plaatsgevonden met twintig on-

rijk dat de jeugdgezondheidszorg er veel vanaf weet. Jgz-

derzoeksexperts uit binnen- en buitenland. Tijdens deze meeting

medewerkers spelen een belangrijke rol bij de voorlichting,

zijn zowel ideeën uitgewisseld als methoden van onderzoek en

preventie én signalering van vgv. Samen met Kaveh Bouteh,

analyse op elkaar afgestemd. Inmiddels is het onderzoek, gefinan-

trainer bij Pharos, heb ik in 2011 alle aandachtsfunctionaris-

cierd door het ministerie van VWS, gestart in samenwerking met

sen kindermishandeling van de jgz getraind in het nieuwe

de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Het onderzoek zal in 2013

jgz-standpunt over vgv.’

zijn afgerond.

14

Dominique Rotte, aandachtsfunctionaris vgv bij het Advies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) Gelderland


FOTO: REBKE KLOKKE

Focal Point nis is eisjesbesnijde Focal point m vragen iedereen met p ro a a w t e n is het kenn ndien cht kan. Bove re te is n e d ij sn e over meisjesb vinden uit informatie te le e u ct a st e e ieder is er de m l Point brengt ca Fo . d n la n e it binnen- en bu rief uit. itale nieuwsb ig d n e e l a a rt kwa n: e of abonnere Voor informati esnijdenis.nl www.meisjesb


15

Kennis delen is kennis vermenigvuldigen

Informatie en communicatie Pharos hecht grote waarde aan de kwaliteit en toepasbaarheid van haar kennis. Het delen van kennis heeft een sneeuwbaleffect. De som is meer dan het geheel der delen. Met andere woorden: kennis delen is kennis vermenigvuldigen. Kennis delen is voor ons geen eenrichtingsverkeer. Het is niet alleen zenden maar ook ontvangen. Door ons oor goed te luisteren te leggen en vragen te stellen, weten we wat er speelt in de samenleving en aan welke kennis behoefte is. We leggen verbanden met de inzichten van onze klanten, hun stakeholders, universiteiten of andere partners. Onze klantenkring is breed en divers samengesteld en bestaat uit: zorgprofessionals, zorgaanbieders, onderzoekers, universiteiten, patiënten- en cliëntenorganisaties, landelijke en lokale overheden, kenniscentra, organisaties van migranten of vluchtelingen en beroepsverenigingen.

Pharos deelt haar kennis via diverse kanalen. Bijvoorbeeld via talrijke contacten en ontmoetingen met mensen in het veld. Daarnaast via vier websites, twee digitale nieuwsbrieven, divers voorlichtingsmateriaal, publicaties, expertmeetings, congressen en debatten, trainingen, workshops, sociale media zoals twitter, LinkedIn en het eigen informatie- en documentatiecentrum,

Pharos websites In 2011 zijn alle vier websites van Pharos herzien en geactualiseerd. www.pharos.nl De nieuwste ontwikkelingen op het vakgebied, uit binnen- en buitenland, daarover berichten wij op onze corporate website www.pharos.nl. Daarnaast is hier informatie te vinden over de verschillende meerjarenprogramma’s en projecten van Pharos. Publicaties bestellen kan via de webwinkel. Deze algemene site met meer dan 1.000 pagina’s en pdf-bestanden is de grootste van de vier websites. www.meisjesbesnijdenis.nl Hét informatiekanaal over meisjesbesnijdenis of vrouwelijke genitale verminking (vgv), dat is de beste omschrijving voor de website van het Focal Point meisjesbesnijdenis. Met voor alle betrokken beroepsgroepen kennis en informatie op maat, zoals relevante wetgeving, beroepscodes, handelingsprotocollen, links en literatuur. www.no-game.nl Jongeren die voorlichting geven en met elkaar in gesprek gaan over meisjesbesnijdenis, vormt de basis van de jongerengroep No Game. Voor en door jongeren, is het uitgangspunt. Meer informatie, documentaires en voorlichtingsmateriaal op www. no-game.nl www.lampion.info Nieuws, informatie en achtergronden over de (gezondheids)zorg voor ongedocumenteerden in Nederland is te vinden op de site www.lampion.info.

Digitale nieuwsbrieven Pharos geeft twee digitale nieuwsbrieven uit: De algemene nieuwsbrief informeert abonnees over actuele ontwikkelingen binnen de kennisgebieden van Pharos en over de activiteiten van Pharos zelf. Deze nieuwsbrief verschijnt tweemaandelijks. De nieuwsbrief van Focal Point meisjesbesnijdenis houdt abonnees op de hoogte van wat er speelt op dit vakgebied en verschijnt eens per kwartaal.

16


Pharos uitgeverij

Tobzorg of topzorg! Een masterclass die zich mocht verheugen in

De uitgeverij van Pharos legt zich toe op het uitgeven van vakin-

veel belangstelling en enthousiaste feedback.

houdelijke publicaties. Het gaat hierbij zowel om onderzoeksrap-

Het trainings- en adviesaanbod richt zich naast huisartsen op een

porten en boeken als jaarverslagen, artikelen of brochures en

brede groep professionals in de zorg en op aanvraag ook daarbui-

handleidingen. Daarnaast brengt Pharos vier keer per jaar het

ten. Zo is er een training voor verzuimbegeleiders over ziektebele-

vakblad Phaxx uit.

ving bij migranten. Ook zijn er in 2011 nieuwe trainingen ontwikkeld

‘ ’ voor doktersassistenten en praktijkondersteuners.

Verschenen in 2011 Migratie en gezondheid 2011 – Feiten en cijfers biedt een overzicht van actuele gegevens over zorg en preventie voor migranten in drie sectoren: publieke gezondheidszorg, jeugdzorg en eerstelijnszorg. Migratie en gezondheid 2011 – Feiten en cijfers, Pharos, 2011, 94 p.,

ISBN 978-90-75955-74-3, bestel-nummer 9P2011.01b, € 15,00

PHAXX

In de Phaxx: ieder kwartaal de laatste ontwikkelingen binnen het vakgebied, achtergrondinformatie, artikelen over actuele onder-

Linda Barbier is huisarts in de Schilderswijk in Den Haag. Wat heeft zij gehad aan de masterclass Tobzorg of topzorg! ‘In de masterclass leerden we indirecter te communiceren. Dat hebben we met rollenspellen geoefend. De informatie over laaggeletterdheid was voor mij echt een eyeopener. Ik had vaak gemerkt dat mensen met dezelfde vraag terugkwamen. Al had ik het nog zo simpel uitgelegd met pictogrammen en eenvoudige woorden. Maar mensen die laaggeletterd zijn, hebben minder abstract leren denken. Nu ik dit weet, wijs ik organen op het lichaam zelf aan, niet op een plaatje. Ik merk dat mensen nu tevredener vertrekken en niet meer zo snel met dezelfde vraag terugkomen. Dat levert behoorlijk wat tijdwinst op.’

werpen, nieuwe publicaties, een congresagenda en informatie over projecten, onderzoek of andere activiteiten van Pharos.

Phaxx richt zich vooral op professionals in de zorg en opvang,

overheid, onderwijs en andere kenniscentra. Onderwerpen uit

Informatie- en adviespunt

de Phaxx vinden regelmatig hun weg naar andere vakbladen of

Het informatie- en adviespunt (IAP) heeft zowel in- als extern een sig-

nieuwsbrieven.

nalerende en informerende rol. De meeste vragen hadden dit jaar be-

trekking op effectieve communicatie, hulpverlening, psychische klach-

Training & Advies

ten en culturele achtergrond en procedures. Onder de vragenstellers

In 2011 heeft Pharos een grote verscheidenheid van professionals

bevonden zich: professionals in de ggz, huisartsen en medewerkers

bereikt binnen het brede veld van gezondheidszorg. In het trainings-

van ziekenhuizen of sociaal- cultureel- maatschappelijke instellingen.

aanbod is extra aandacht besteed aan diversiteit in de huisartsen-

Eind 2011 kwamen opvallend veel vragen binnen rondom de

praktijk. Voorbeeld hiervan is de al eerder genoemde Masterclass

tolken(vergoeding) en ‘MOE-landers’.

Voor een compleet overzicht van alle Pharos publicaties ga naar: www.pharos.nl PHAROS Jaarbericht 2011

17

FOTO: ROEL BURGLER / HH

Een zorgsysteem dat adequaat omgaat met verschillen is goed voor hele bevolking Kennis die werkt Pharo

s bundelt k ennis en in formatie, sele cteert wat effectiviteit van gezondheidszorg voor migranten, vluchtelingen en mensen met beperkte w e rk t e n voor een v zorgt gezondheidsvaardigheden. Op dit thema hebben we dertig jaar ervaring opgebouwd. ertaalslag naar de da gelijkse praktijk. O ok ontwikk elen we sa Wij werken vraaggericht en ondersteunen onder andere landelijke en lokale men met onze k lanten ken organisaties, overheden en professionals in de zorg. Het gaat ons er om dat nis en denken gra st ag mee ove het zorgaanbod voor iedereen goed werkt. Onze ‘state of the art’ kennis en Kennis die pa r de im plementati expertise richten zich op de hele gezondheidszorg en op alle terreinen twerk en aa m en e ed . bi ij W die voor het gezondheidsbeleid van belang zijn. Daarnaast zijn wij het sen of bij het aanpas ondersteunen landelijke kenniscentrum op het gebied van preventie van eken en aande methodi st be n va n le meisjesbesnijdenis. aanvul richtlijnen. andaarden en st , es ti en rv te in ij congressen, organiseren w d en ss pa r aa W rtmeetings of debatten, expe ies. werkconferent Pharos is het kennis- en adviescentrum waar u terecht kunt met vragen over de kwaliteit en

18


Financiële verantwoording Eind 2011 bedroeg het aantal fte’s exclusief stagiaires 36,6 tegen 41,3 eind 2010. Er stonden eind 2011 een aantal vacatures uit. De vooruitzichten voor 2012 zijn goed; de portefeuille projectsubsidies is aan het eind van 2011 ruim € 1,2 miljoen.

Resultatenrekening

2011

2010

Totaal Baten

4.055

4.229

Totaal Lasten

4.214

4.224

Exploitatie resultaat

- 159

5

31-12-11

31-12-10

69

112

1 2

Vlottende activa

1.374

827

2 3

Liquide middelen

1.202

1.200

(bedragen x € 1000)

Balans (bedragen x € 1000)

1

Vaste activa

Totaal activa

2.645

Eigen vermogen Kortlopende schulden Totaal passiva

882 1.763 2.645

3 4

1Gezondheid Migrantenjeugd

4 5Vrouwelijke Genitale Verminking

1 2Effectiviteit en kwaliteit somalische zorg

5 6Samenwerking CLG en overkoepelend

1.041

2 3en preventie

6 7Informatie, communicatie en

1.097

3 4Migrant als klant

7 8kennisoverdracht

4 5Gezondheid Asielzoekers & Vluchtelingen

8Overige activiteiten

2.138

2.138

5 6 6 7 7 8

Voor een volledig overzicht kunt u het jaarverslag en de jaarrekening downloaden via onze website www.pharos.nl. 8

Postbus 13318, 3507 LH Utrecht Telefoon 030 234 98 00 Fax 030 236 45 60 E-mail [email protected]

Volg Pharos op: twitter@Pharoskennis http://www.linkedin.com/company/pharos_2 http://www.youtube.com/user/PharosKenniscentrum


19

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

JAARBERICHT FOTO: CJG BEELDBANK

Recommend Documents