Bespreking :
Code :
Wijnen uit Italië
11 Datum :
Spreker : Sam Eeman
2/9/03
1. Italië als wijnland
Italië als wijnland kan ingedeeld worden in de onderstaande 4 gebieden. Elke regio is terug te vinden op bovenstaande overzichtskaart. 1.1 Het noordwesten Hieronder vinden we de volgende regio’s terug Regio Valle d’Aosta Piemonte Liguria Lombardia
Belangrijkste appellatie’s Valle d’Aosta Barbaresco, Barolo, Barbera d’Alba, Nebbiolo d’Alba Cinque Terre, Dolceaqua Franciacorta, Garda
1.2 Het noordoosten Waaronder de onderstaande regio’s. Regio Trentino Alto Adige Veneto Friuli Venezia Giulia Emilia Romagna Wijnen uit Italië
Belangrijkste appellatie’s Alto Adige, Trentino Soave, Bardolino, Valpolicella Friuli Sangiovese di Romagna pagina 1 / 18
Les Futailles 1.3 Midden-Italië Hiertoe behoren; Regio Marche Umbrië Toscane Latium
Belangrijkste appellatie’s Verdichio Assisi Chianti Classico, Brunello di Montalcino, Carmignano Orvieto, Frascati
1.4 Zuid-Italië en de eilanden Met de onderstaande regio’s Regio Abruzzo Molise Puglia Lazio Campania Calabria Basilicata Sicilia Sardegna
Belangrijkste appellatie’s Montepulciano d’Abruzo Molise Salice Salentino onbeduidend op wijngebied Vesuvio Savuto, Scavigna onbeduidend op wijngebied Marsala, Sambuca di Sicilia Vermentino di Galluza
2. De Italiaanse wijngeschiedenis Uit het onderstaand chronologisch overzicht van de Italiaanse wijngeschiedenis blijkt dat dit land één van de oudste druiventeelt gebieden is van ons continent maar we mogen ons hierop niet blindstaren want wat kwaliteitswijnen betreft dateert het pionierswerk maar van de late 19de eeuw. 800 V.C.
Uit recente archeologische vondsten blijkt dat de Etrusken de eersten waren die in de 8ste eeuw V.C. systematisch wijnstokken verbouwden in Italië.
4de eeuw
Met de opkomst van het christendom en de erkenning van deze godsdienst als religie werd het gebruik van wijn in het kader van de cultushandeling steeds gematigder.
5de eeuw
De teloorgang van het West-Romeinse Rijk vergde van Italië een grondige heroriëntering gekenmerkt door talrijke volksverhuizing. Wijnbouw en wijnbereiding, in het bijzonder de vinificatie van elegante kwaliteitswijnen, verloren hun status als lucratieve bedrijfstak.
Van toen af tot aan de 19de eeuw wordt het er echter niet beter op. Wat toch een beetje onbegrijpelijk is want de opkomst van de handelssteden, waaronder Genua, Firenze en Venetië, in de 13de en 14de eeuw bezorgt de burgers de nodige welstand en er ontstaat weer een markt voor edele wijnen. In plaats van te investeren in hun eigen wijnproductie verkiezen zij de kwaliteitswijnen vanuit Bordeaux , Bourgogne, Rijn en Donau in te voeren. En terwijl Italiaanse bankiers en handelaren goed verdienden aan de import van wijn, viel de wijnteelt van het land in een steeds diepere slaap en overleefde slechts als pure zelfvoorziening onder de deels extreem arme bevolking. Het is ook in deze periode dat enkele van de bekendste namen uit de hedendaagse Italiaanse wijnwereld zich vestigen, met name;
Wijnen uit Italië
pagina 2 / 18
Les Futailles -
-
de familie Frescobaldi, die de intensieve goederenruil tussen Bordeaux en de Engelse kroon financieerde en in Londen voor de pauzen belasting inden de familie Antinori, rijk geworden met de zijdehandel
Wijnen uit Italië
pagina 3 / 18
Les Futailles Het is pas in de 19de eeuw dat er zich een kentering voor doet. 19de eeuw
In Piemonte en Toscanië worden de grondstenen gelegd van de hedendaagse Italiaanse kwaliteitswijn. Kortom een nieuw begin. Naar Frans voorbeeld en door actieve deelname van Franse vinologen werden wijntypen als Barolo, Brunello en chianti ontwikkeld, die anderhalve eeuw later tot de populairste wijnen ter wereld behoren. Ongeveer tegelijkertijd ontstonden de nog steeds beroemde Italiaanse wijnbouwscholen en wijnmakers als Gancia, Cinzano en Bolla.
tot 1945
ook in Italië slaagde de druifluis er bijna in de opbloeiende wijncultuur ten van te brengen. Uiteraard droegen de Eerste en Tweede Wereldoorlog hieraan ook hun steentje bij.
Na 1945
De moeilijke jaren na de Tweede Wereldoorlog leidde tot de aanleg van zeer productieve wijngaarden met de winstgevendste in plaats van de beste wijndruiven. Ook onder invloed van de Franse wijnindustrie, die na het wegvallen van leveringen uit de voormalige kolonie Algerije een verhoogde vraag had naar Italiaanse fustwijn voor het versnijden met hun eigen tafelwijnen.
Reeds in het verleden maar vooral van nu af aan is Toscanië toonaangevend voor de Italiaanse wijngeschiedenis. Kortom al wat er in Toscanië aan innovaties wordt gebracht kent, hetzij met enige vertraging, zijn vervolg in de rest van Italië. De jaren ’60 en ‘70
Periode waarin de chianti in de met stro omhulde flessen prototype was van de Italiaanse wijn: lekker en goedkoop, maar vaak ook niet meer dan dat. Vooral massaproductie kenmerkt de Italiaanse wijnindustrie en bezorgt hen dan ook geen goede naam wanneer het over kwaliteitswijn gaat.
Vanaf 1975
Kwaliteitswijnbouw wint terrein. De toevloed van rijkdom en investeringen, vaak door buitenlanders die in Toscanïe hun tweede huis vonden en besmet werden met het ‘wijnvirus’, deed de Toscaanse wijn weer opbloeien. De nieuwe eigenaren waren van plan gebruik te maken van de unieke omstandigheden voor de druiventeelt om goede, authentieke wijnen te bottelen of uit de druiven ware meesterwerken te creëren. Zij namen dan ook hun toevlucht tot de beste moderne wijnbouwkundigen en wijnspecialisten. Ze leverden goed werk en vonden al snel wereldwijde herkenning.
De jaren ’80
De traditionele wijnbedrijven willen niet achterblijven op de vernieuwers. Ze namen de uitdaging aan, raakten weer op dreef, konden zich investeringen permitteren en een oude wijsheid opnieuw bewijzen: Zonder geld geen goede wijn. De markten in de hele wereld waren de nieuwe generatie Toscaanse wijnen goed gezind.
Wijnen uit Italië
pagina 4 / 18
Les Futailles Halverwege de jaren ’80 bracht een wijnschandaal het hele land in opschudding en gelukkig werd de opgang van de Italiaanse wijn hierdoor niet verstoord. Een groep onverantwoorde wijnboeren had er niet beter op gevonden om hun goedkope wijn met methylalcohol te ‘verbeteren’. Binnen enkele weken stierven er meer dan 20 mensen na een slok uit de tweeliterfles. De jaren ’90
Terwijl de ontwikkeling tot nu toe hoofdzakelijk de vinificatie betrof werden de inspanningen verplaatst naar de wijngaarden. Oude stokken die allang niet meer aan de moderne eisen voldeden, werden gerooid en door modernere, op kwaliteit gerichte aanplant vervangen. De “Italianità”, het Italiaans savoir-vivre, ontpopte zich tot ver voorbij Japan als verkooptopper voor design, mode, eten en drinken. Onder invloed daarvan werd de Italiaanse wijn, en in het bijzonder de Toscaanse, een internationaal succesartikel. De wijn is het levenssap van het nieuwe Toscane geworden. Ook ontstond er een nieuwe categorie supertafelwijnen, de IGT wijnen, van de tot dusver niet zo gangbare Franse wijndruiven cabernet sauvignon, merlot, chardonnay en syrah, meestal gerijpt in kleine nieuwe eikenhouten vaten.
Momenteel zijn de Italiaanse wijnbouwers bezig met het immense, maar voor een groot deel nog onbenutte reservoir van inheemse druivenrassen aan een nauwkeurig onderzoek te onderwerpen en eerste stappen voor de verbetering van het bestand te zetten. Hierbij denken we vooral aan barbera, nero d’avola en de primitivo. Hierin ligt ook de grote uitdaging voor de toekomst.
3. De Italiaanse wijn hiërarchie Sinds 1992 kent Italië de 'Wet 164' ofwel de 'Wet van Goria', genoemd naar de toenmalige minister van Landbouw. Het doel van de wet is om, naast het uitoefenen van een strenge controle op alle facetten van de wijnbouw, het aantal geclassificeerde wijnen te vergroten. De Italiaanse wijnhiërarchie berust op een kwaliteitspiramide (zie hiernaast) Hieronder vindt je een overzicht van de belangrijkste classificaties die door de Italiaanse wijnwet erkent zijn .
DOCG - Denominazione di Origine Controllata e Garantita Een elitewijn met verschillende predikaten. Riserva langere rijptijd Superiore betreft alcoholgehalte of maximale opbrengst Classico wijnen uit het historisch centrum van het wijngebied, bv. Chianti Classico Vigna/Vigneto gevolgd door de naam van de wijngaard Men herkent de DOCG-wijnen aan een kwaliteitszegel met nummering. DOC - Denominazione di Origine Controllata Vormt het basis-appellatiesysteem van Italië. Een kwaliteitswijn met een gecontroleerde herkomstaanduiding.
Wijnen uit Italië
pagina 5 / 18
Les Futailles Indicazioni Geografiche Tipiche (IGT) Een nieuwe categorie in het leven geroepen in 1996, in feite een tafelwijn met een geografische herkomstbenaming en vermelding van het jaartal en de gebruikte druivensoorten. De IGT is te vergelijken met de Franse term 'Vin de Pays'. Vino da Tavola (VdT) De anonieme tafelwijn, waarvoor alleen een vermelding van de kleur wordt gebruikt. Noch de streek van herkomst noch de druivensoorten mogen vermeld worden op het etiket. Over het algemeen zijn het eenvoudige wijnen die in grote hoeveelheden worden geproduceerd. Bij de DOC- en DOCG-wijnen kan het etiket de namen van subzones, gemeenten, bedrijven of wijngaarden dragen. Verplicht is de vermelding van de producent of de bottelaar en plaats van botteling. DOC- en DOCG-wijnen worden geproduceerd, gebotteld en gerijpt volgens strikte regels. Zo liggen de druivensoorten vast waarbij de productie gebonden is aan een maximum. Over aspecten als het alcohol- en zuurgehalte zijn vaste afspraken gemaakt. En ook het gebied waaruit de wijnen afkomstig zijn, is per geval nauwkeurig omschreven. DOC-wijnen die vijf jaar lang van onvoldoende kwaliteit blijken te zijn, kunnen 'degraderen' tot IGTwijn. Daarentegen kan de DOCG-status bereikt worden na minstens vijf jaar goed te hebben gepresteerd als DOC-wijn. Op dit moment zijn er 130 IGT-wijnen, meer dan 300 DOC- en 23 DOCGwijnen. De 10 meest geproduceerde DOC- en DOCG-wijnen Herkomstbenaming
Regio
Produktie (hl)
Chianti DOCG Asti DOCG Oltrepò Pavese DOC Soave DOC Montepulciano d’Abruzzo DOC Grave del Friuli DOC Valpolicella DOC Piemonte DOC Südtirol/Alto Adige DOC Trentino DOC
Toscane Piemonte Lombardia Veneto Abruzzo Friuli-Venezia Giulia Veneto Piemonte Trentino Alto Adige Trentino Alto Adige
750.000 680.000 550.000 540.000 440.000 380.000 300.000 300.000 260.000 250.000
4. De voornaamste Italiaanse druivenrassen De wijngaarden van Italië bieden wereldwijd vermoedelijk het grootste reservoir aan genen voor cultuurdruiven. Weliswaar nemen de twaalf meest gecultiveerde variëteiten (zie tabel) meer dan de helft van het wijngaardoppervlak op zich. Verder zijn er tientallen rassen van economisch belang en waarschijnlijk honderden subspecies, die op enkele hectaren wijngaard niet opvallen, maar wel overleven en op hun ontdekking voor kwaliteitswijnen wachten.
Wijnen uit Italië
De 12 meest gecultiveerde rassen
Trebianno (+ subrassen) Sangiovese Cataratto (+subrassen) Barbera Italia Merlot Montepulciano Malvasia (+subrassen) Negroamaro Regina (+subrassen) Primitivo Calabrese
96.000 ha 86.000 ha 74.000 ha 47.000 ha 37.000 ha 32.000 ha 31.000 ha 30.000 ha 30.000 ha 19.000 ha 17.000 ha 14.000 ha
pagina 6 / 18
Les Futailles Hoewel de witte soorten in aantal met de rode kunnen concurreren, zijn de echt grote wijnen van Italië met enkele uitzonderingen rood. Het prestige van de gehele Italiaanse wijnbouw berust tegenwoordig op twee druiven: sangiovese en nebbiolo. Deze worden op minder dan 1% van de Italiaanse wijngebieden gecultiveerd en slagen slechts op uitgelezen grond. 4.1 Nebbiolo Van nebbiolo worden met barolo en barbaresco de topwijnen van Piemonte geperst. Daarnaast vormt deze druif, puur of versneden, da basis voor andere DOC en DOCG wijnen. De ook als spanna, picutener of chiavennasca aangeduide druif gedijt in koelere gebieden. De kleine druiven leveren wijnen van een intensieve kleur, rijk aan tannine, maar ze worden relatief slechter naarmate de opbrengsten hoger worden. Grote nebbiolowijnen onderscheiden zich door een dichte, robijnrode glanzende kleur, ruiken naar theebladeren, kruiden, rozen en soms ook naar teer. Terwijl ze in hun jeugd overdreven stevig en uiterst rijk aan tannine zijn, doen ze op leeftijd juist zachter, innemender en zoeter aan. 4.2 Sangiovese Sangiovese, de 2de rode topdruif van Italië, vormt de basis voor de beroemde wijnen brunello, chianti en vino nobile, die allemaal uit Toscanië komen. Deze druif stamt waarschijnlijk uit Toscanië af en was vermoedelijk al bij de Etrusken bekend. De wijnen onderscheiden zich door levendige zuren en een fijne tanninestructuur, zodat ze nooit zo machtig en compact aandoen als cabernet sauvignon. Om de gevoeligheid van de laatrijpende druif voor een koeler weertype te compenseren, versnijdt men ze meestal met druiven die voor kleur en mildheid zorgen. Tegenwoordig worden de sangiovese wijnen dikwijls versneden met de edele Franse rassen cabernet sauvignon en merlot in Toscanië heeft dit geleid tot een echte wijnrevolutie en het ontstaan van dezogenaamde Super Toscans, IGT wijnen die de Italiaanse topwijnbouw internationale bekendheid verschaften. Bij de witte wijnen worden de topposities door rassen ingenomen waarvan slechts bij uitzonderingen goede wijn kan worden geperst. Zo kunnen de moscato bianco, deze wordt onversneden tot Asti verwerkt, en malvasia interessante producten opleveren, maar vormen ze meestal de basis voor massaproductie. Van de trebbiano (Ugni blanc) geperste wijnen onderscheidt geen enkele zich door een rijke smaak, en ook de Toscaanse vernaccia, de cortese uit Piemonte of de verdicchio hebben van Italië geen witte wijnland kunnen maken .
5. Een reis door 3 Italiaanse wijngebieden Om een algemeen wijnbeeld van Italië te scheppen is de diversiteit echter te groot om dit op één avond te kunnen doen, daarom heb ik ervoor geopteerd om iets dieper in te gaan op de wijnen uit 3 verschillende wijngebieden, met name; •
Veneto
•
Piemonte
•
Toscana
Wijnen uit Italië
pagina 7 / 18
Les Futailles 5.1 Veneto De Veneto, bekend vanwege het tot de verbeelding sprekende Venetië en het Lago di Garda. Het afwisselende landschap van de Veneto strekt zich uit van de Alpen tot aan de Adriatische Zee en omvat bergen, heuvels, meren, rivierdalen, vlaktes en kustgebied.
Op het gebied van de wijnproductie staat de Veneto zowel voor kwantiteit als kwaliteit. Met een jaarlijkse productie van zo'n 9 miljoen hectoliter afkomstig van 75.000 hectare wijngaard staat deze regio op nummer 1, op de voet gevolgd door respectievelijk Apulia en Sicilia. De kwaliteit wordt uitgedrukt in de toekenning van het aantal classificaties. De regio telt; • 2 DOCG's (Soave Superiore en Bardolino Superiore) • 19 DOC's • 9 IGT's Dat betekent dat de Veneto naast een groot aantal kwaliteitswijnen ook een groot producent en exporteur is van relatief goedkopere en makkelijk drinkbare wijnen.
Wijnen uit Italië
pagina 8 / 18
Les Futailles De bekendste wijnen zijn ongetwijfeld de Soave, de Valpolicella en de Bardolino. Allen afkomstig uit het meest westelijke deel van de regio, rond de stad Verona en het Gardameer. Soave DOC Wijnen
Soave Soave Spumante Soave Classico
Druiven
Garganega Trebbiano di Soave, Pinot Bianco, Chardonnay
Min. Alcohol %
10,5%
70-100% 0-30%
Is een droge witte wijn op basis van de Garganega, in combinatie met vooral de Trebbiano di Soave. Er worden grote hoeveelheden van geproduceerd en geëxporteerd. De droge Soave heeft een licht bittertje in de afdronk en is een geschikte begeleider van diverse visgerechten en zeevruchten. Valpolicella DOC Wijnen
Valpolicella Valpolicella Superiore Valpolicella Superiore (min 1 jaar vatrijping) Amarone della Valpolicella
Druiven
Corvina Veronese Rondinella Molinara Barbera, Sangiovese, …
Min. Alcohol %
11%
40-70% 20-40% 5-25% 0-15%
Uit het gebied rond het gelijknamige dorp tussen Verona en het Gardameer, is een blend van diverse druivensoorten waarvan de Corvina Veronese en de Rondinella de belangrijkste basis vormen. Het resultaat is, zoals gezegd, uiteenlopend van kwaliteit, maar in het algemeen kan de Valpolicella als zacht, vol en droog gekarakteriseerd worden, waarmee zij een goede begeleider van tal van vlees- en pastagerechten vormt. Amarone della Valpolicella
Wijnen uit Italië
Is een fenomeen op zich. De laat geoogste druiven worden op rieten matten in de zon te drogen gelegd, of opgehangen in goed geventileerde ruimtes, zodat de druiven voor een groot deel indrogen terwijl de suikers behouden blijven. Pas in de maand januari worden de druiven geperst en ontstaat er een suiker- en extractrijke most. Het uiteindelijke resultaat is een krachtige rode wijn die door de algehele vergisting van de druivensuikers een alcoholpercentage van circa 15% kan bereiken. De wijn kenmerkt zich, naast het hoge alcoholgehalte, door een intens bouquet en een volle, complexe structuur met een aangenaam bittertje ('amaro'). Past goed bij wild en stevige vleesgerechten, evenals bij gerijpte kazen en is zeer geschikt voor veroudering op fles. Het minimaal alcoholpercentage bedraagt hier 14%, dus opgepast!
pagina 9 / 18
Les Futailles Bardolino DOC Wijnen
Bardolino Bardolino Classico Bardolino Spumante Bardolino Chiaretto Bardolino Novello
Druiven
Corvina Veronese Rondinella
Min. Alcohol %
10,5%
35-65% 10-40%
Afkomstig van de heuvels rond Verona, wint aan faam. De Bardolino Superiore en de Bardolino Classico Superiore mogen tegenwoordig zelfs DOCG op het etiket zetten. Het betreft hier robijnrode wijnen die ten minste 12% alcohol moeten bezitten en 1 jaar houtlagering gehad moeten hebben alvorens in de handel gebracht te worden. Het zijn droge, licht bittere, maar zeer delicate wijnen die bij diverse lichte vleesgerechten, maar ook bij antipasti op basis van vlees en kaas gedronken kunnen worden. Naast de Bardolino Superiore kent men ook de steeds populairder wordende Bardolino Novello en de Bardolino Chiaretto. Deze laatste is gedeeltelijk zonder druivenschil bereid en dankt daaraan zijn lichte, kersenrode kleur. Beide dienen jong en licht gekoeld gedronken te worden.
DOC Prosecco di Conegliano-Valdobbiadene Druiven
Prosecco Verdisio, Bianchetta
85% max 15%
Een ander 'gegeven' in de Veneto is de Proscecco, afkomstig uit het noordoostelijke deel van de regio, rond de dorpjes Conegliano en Valdobbiadene, en gemaakt van de gelijknamige druivensoort. Hoewel er ook zoete varianten bestaan zijn de meeste Prosecco's droog en vrijwel altijd in meer (in de vorm van een Spumante) of mindere mate (in de vorm van een Frizzante) mousserend. De inwoners van de Veneto nuttigen deze frisse witte wijn graag als aperitief of bij diverse salades en lichte visgerechten.
Nog enkele andere toppers uit Veneto en vermeldenswaard zijn; Recioto di Soave
Een prachtige goudgele wijn, gemaakt van gedeeltelijk ingedroogde druiven van de Garganega, aangevuld met maximaal 30% Trebbiano di Soave en/of Chardonnay en/of Pinot blanc.
Torcolato
een schitterende fluweelzachte goudgele zoete wijn van ingedroogde druiven met een rijk bouquet en een delicate smaak met tonen van honing en amandel. De Torcolato valt onder de DOC Breganze.
Wijnen uit Italië
pagina 10 / 18
Les Futailles 5.2 Piemonte Ten zuiden van Valle d'Aosta ligt Piemonte, wat letterlijk 'aan de voet van de berg' betekent. Inderdaad ligt Piemonte, een groot gewest waarvan Turijn de hoofdstad is, tussen verschillende bergketens ingesloten. Aan de noordzijde en westzijde wordt de regio begrensd door de Alpen, aan de zuidkant door de Apennijnen van Ligurië die de regio daarmee beschermen tegen het zeeklimaat ten gunste van het continentale klimaat.
Al in de oudheid werd er in Piemonte wijn verbouwd, binnengebracht door de Grieken via de havens van Ligurië. Sindsdien is Piemonte als wijnregio uitgegroeid tot één van de belangrijkste van Italië met maar liefst; • •
7 DOCG's (Acqui, Asti, Barbaresco, Barolo, Gattinara, Gavi, Ghemme) 37 DOC's
Wijnen uit Italië
pagina 11 / 18
Les Futailles Deze zijn goed voor 70% van de totale wijnproductie in Piemonte. De regio heeft geen IGT's. De bekendste wijnen uit deze regio zijn; Asti Spumante DOCG Wijnen
Asti Spumante
Druiven
Muscat Bianco
Min. Alcohol %
12%
100%
Een zeer verfijnde aromatische mousserende wijn van de Muscat Bianco (afstammend van de muscat), geproduceerd in de omgeving van de stad Asti, die in 1994 verrassend een DOCG status verkreeg. In het aller begin, 19de eeuw , werd er gewerkt volgens de methode champenoise, maar vandaag de dag heeft deze moeten wijken voor de charmatwijze. Hierbij gebeurt de gisting in een druktank en hoeven de flessen niet meer gedraaid te worden en bijna één derde van de suiker blijft hierdoor onvergist waardoor de spumante zoet blijft. Culinair is het een traditionele begeleider van panettone en andere zoetigheden. Barolo DOCG Wijnen
Barolo (3 jaar vatrijping) Barolo Chinato Barolo Riserva (5 jaar vatrijping)
Druiven
Nebbiolo
Min. Alcohol %
13%
100%
De waarschijnlijk meest gerenommeerde, maar niet de populairste Italiaanse wijn heeft zijn naam te danken aan een stadje op ongeveer 15km ten zuiden van Alba in de provincie Cuneo. Het is een monocépage wijn van de nebbiolo druif. Deze moeilijke en veeleisende druif, die in de zomer extreem veel zon nodig heeft gedijt het best op de zuidelijke hellingen van de gemeente Barolo en een 3-tal omliggende gemeenten. Hij wordt ook wel 'koning der wijnen, wijn der koningen' genoemd, vanwege de associatie met oude vorstenhuizen.De Barolo heeft een sterk, gespierd karakter en kan zelfs na lange rijping nog ruw en tanninerijk zijn, maar in de meeste gevallen verliest hij juist zijn harde smaak en ontwikkelt zich tot een sensatie in smaak en aroma, waarbij de kleur van granaatrood in diep oranje verandert. Een klassieke barolo heeft toch wel gauw 10 jaar nodig om tot zijn recht te komen. De Barolo is uitermate geschikt als begeleider van wildgerechten en andere stevige vleesgerechten.
Wijnen uit Italië
pagina 12 / 18
Les Futailles
Wijnen uit Italië
pagina 13 / 18
Les Futailles Barbaresco DOCG Wijnen
Barbaresco (2 jaar vatrijping) Barbaresco Riserva (4 jaar vatrijping)
Druiven
Nebbiolo
Min. Alcohol %
12,5%
100%
Genoemd naar het gelijknamig dorpje niet ver van Barolo waar eveneens stevige rode wijnen van de Nebbiolo vandaan komen. Dat de barbaresco jaren lang in de schaduw van de barolo stond, lag niet aan de kwaliteit, maar aan de kopers. De barolo werd in zekere zin in adellijke kringen geproduceerd. Het Barbaresco-gebied daarentegen had met een groot nadeel te kampen: onder zijn wijnbouwers waren geen koningen, adel nog regeringsleden, die de wijn de broodnodige impulsen konden geven. Kenmerkend zijn de aroma’s van viooltjes en frisse bessen. De levensduur is met zijn 10 tot 15 jaar wel duidelijk lager dan die van barolo. Is eveneens geschikt als begeleider van wildgerechten en andere stevige vleesgerechten.
Nog vermeldenswaard zijn de zeer goede wijnen van de Barbera gemaakt, respectievelijk onder de DOC Barbera d'Alba en Barbera d'Asti. De Barbera is een druivensoort die momenteel veel furore in binnen- en buitenland maakt en die wijnen oplevert die na enige jaren van rijping een goede concurrent van de Nebbiolo's kunnen zijn.
Buiten de barbera is er ook nog de om zijn zacht en rond karakter geprezen Dolcetto, basis voor een groot aantal rode wijnen. Wijnen uit Italië
pagina 14 / 18
Les Futailles 5.3 Toscana
Deze regio is ongetwijfeld de bekendste wijnregio van Italië. Wie Toscane zegt, denkt aan wijn. En dan met name aan de Chianti die al decennia lang wordt geëxporteerd. In eerste instantie in grote hoeveelheden in de welbekende mandflessen, de 'fiaschi', maar later ook als kwaliteitswijn in de gewone 'bordeaux'-fles. Met DOCG-etiket en het beeldmerk van de 'Gallo Nero', de Zwarte Haan. Tegenwoordig wordt de term 'Gallo Nero' overigens nauwelijks meer gebruikt, in verband met een door de bekende Amerikaanse wijnbroers Gallo gewonnen proces tegen het gebruik van de eigennaam door het Toscaanse Consortium van de Chianti Classico. Het Consortium van de Gallo Nero zag zich toen genoodzaakt de naam te wijzigen. Sinsdien heet het Consortium van de Gallo Nero 'Consorzio del Marchio Storico - Chianti Classico' (Consortium van het Historische Merk van de Chianti Classico). Het beeldmerk van de Zwarte Haan mocht echter wel gehandhaafd blijven.
In de jaren '70 vond er in Toscane een zogeheten 'moderne renaissance' op wijngebied plaats. Een drastische verlaging van de productie en het gebruik van moderne technieken in de wijngaard en de kelders leidde uiteindelijk tot: • 6 DOCG-classificaties • 33 DOC's • 5 IGT's . De volgende wijnen hebben een DOCG-classificatie ontvangen: - Chianti (1984) - Chianti Classico (1996) - Brunello di Montalcino (1980) - Vino Nobile di Montepulciano (1981) - Carmignano (1991) - Vernaccia di San Gimignano (1993) Wijnen uit Italië
pagina 15 / 18
Les Futailles De chianti’s Chianti DOCG Wijnen
Chianti Chianti Superiore (min. 12% alcoholgehalte) Chianti Riserva (2 jaar vatrijping)
Druiven
Sangiovese Malvasia, Trebbiano Canaiolo Nero Anderen uit de regio
Min. Alcohol %
11,5%
Wijnen
Chianti Classico Chianti Classico Riserva (3 jaar vatrijping)
Druiven
Sangiovese Malvasia, Trebbiano Canaiolo Nero Anderen uit de regio
Min. Alcohol %
12%
75-100% 0-10% 0-10% 0-10%
Chianti Classico DOCG
75-100% 0-6% 0-10% 0-15%
Dat er twee verschillende DOCG's zijn toegekend aan de Chianti heeft alles met het productiegebied te maken. De term 'Classico' staat namelijk voor het meest oorspronkelijke gedeelte van het productiegebied, het hart van de productiezone als het ware. Aangezien er voor de productie van Chianti uit het 'Classico'-gebied iets striktere regels gelden dan voor 'gewone' Chianti, kreeg de Chianti Classico in 1996 een eigen DOCG. Het productiegebied van de Chianti Classico ligt uitsluitend in de provincies van Florence en Siena, terwijl het productiegebied van de 'gewone' Chianti 7 subzones telt, verdeeld over 6 van de 10 Toscaanse provincies, die allen met naam op het etiket genoemd mogen worden: • • • •
Colli Aretini Colli Senesi Colli Fiorentini Colline Pisane
• • •
Montalbano Montespertoli Rùfina
Wat de Chianti met andere traditionele rode wijnen van de regio gemeen heeft is de druivensoort, de Sangiovese. Een Chianti, Classico of niet, moet tenminste 75% Sangiovese bevatten, eventueel aangevuld met Canaiolo nero en/of Trebbiano Toscano. Wijnen uit Italië
pagina 16 / 18
Les Futailles 'Superiore' mag er op het etiket gezet worden wanneer de wijn ten minste 12% alcohol bevat. De term 'Riserva' is daarentegen voor die wijnen gereserveerd die ten minste 2 jaar houtrijping hebben gehad. In het verleden was de Chianti meestal een blend van bovengenoemde druivensoorten. Maar de laatste jaren ligt de nadruk steeds meer op de productie van Chianti uitsluitend afkomstig van de Sangiovese. Deze pure Sangiovese-wijnen zijn doorgaans, mits van een goed oogstjaar, rijk van structuur en smaak. Sommige zijn vrijwel meteen op dronk, andere hebben enkele jaren flesrijping nodig om tot een ronde en zachte wijn te komen met een uniek rijk en fruitig bouquet. De lichtere versies van de Chianti zijn goede begeleiders van eenvoudige, lichte gerechten (antipasti) en pizza, maar de rijpere en modernere Chianti is een goede begeleider van gebakken en gegrild rood vlees, diverse pasta-gerechten en gerijpte harde kazen.
Wijnen uit Italië
pagina 17 / 18
Les Futailles Brunello di Montalcino DOCG Wijnen
Brunello di Montalcino (5 jaar vatrijping) Brunello di Montalcino Riserva (6 jaar vatrijping)
Druiven
Sangiovese
Min. Alcohol %
12,5%
100%
De meest prestigieuze wijn van Toscane is echter de Brunello di Montalcino. Deze DOCG-wijn is afkomstig uit het gebied rond Montalcino, ten zuiden van Siena. Het was de familie BiondiSanti die meer dan een eeuw geleden met een kloon van de Sangiovese, de Brunello, furore maakte. De wijn verkreeg al in 1980 een DOCG-classificatie, als absolute eerste in Italië. Een Brunello heeft een intense robijnrode kleur, die naar granaatrood neigt bij veroudering, een zeer verfijnde neus, een warme, robuuste en complexe smaak. De afdronk is lang en intens. De wijn mag pas na 6 jaar rijping, waarvan ten minste 2 jaar op houten vat, in de handel gebracht worden en is bij uitstek geschikt voor wildgerechten en stoofpotten.
Rosso di Montalcino DOC Wijnen
Rosso di Montalcino (5 jaar vatrijping)
Druiven
Sangiovese
Min. Alcohol %
12,5%
100%
De Rosso di Montalcino is feitelijk het jongere en minder knappe broertje van de Brunello di Montalcino. In goede jaren worden de beste druiven voor de Brunello geselecteerd, de overige worden gebruikt voor het maken van de Rosso. In minder goede jaren kan het dus zo zijn dat er alleen Rosso di Montalcino geproduceerd wordt. Vanwege de zeer hoge eisen voor de Brunello kunnen we er desalniettemin vanuit gaan dat een Rosso ook een goede wijn kan opleveren, bovendien tegen een lagere prijs. Vino Nobile di Montepulciano DOCG Wijnen
Vino Nobile di Montepulciano Vino Nobile di Montepulciano Riserva
Druiven
Sangiovese Canaiolo Nero Anderen uit de regio
Min. Alcohol %
12,5%
70-100% 10-20% 0-20%
De Vino Nobile di Montepulciano, eveneens DOCG, is afkomstig uit de heuvels rond het gelijknamige stadje. Een droge, krachtige, volle en uitgebalanceerde wijn, goed bij diverse vleesgerechten en wild. Voor de Rosso di Montepulciano geldt hetzelfde als voor de Rosso di Montalcino.
Wijnen uit Italië
pagina 18 / 18
Les Futailles Vernaccia di San Gimignano DOCG Wijnen
Vernaccia di San Gimignano Vernaccia di San Gimignano Riserva (1 jaar)
Druiven
Vernaccia di san Gimignano Anderen uit de regio
Min. Alcohol %
11%
90-100% 0-10%
De Vernaccia di San Gimignano. Deze droge witte, bleekgele wijn verkreeg als eerste wijn in heel Italië al in 1966 de status van DOC, de G volgde pas 27 jaar later. Sinds de DOC-toekenning gaat het de Vernaccia di San Gimignano voor de wind. De productie werd aanzienlijk verhoogd om tegemoet te kunnen komen aan de vraag in binnen- en buitenland. Dat er voor deze wijn vandaag de dag nog steeds flinke prijzen worden betaald ligt niet in het bijzonder aan de druivensoort de Vernaccia, die betere wijnen dan z'n buurtgenoten zou voortbrengen, maar eerder aan de gevoerde marketing. Uiteraard speelt het pittoreske dorpje San Gimignano met z'n middeleeuwse 'wolkenkrabbers' hierbij een belangrijke rol. Hoewel er tegenwoordig weer een aantal producenten zijn die werkelijk mooie wijnen van de Vernaccia maken, vaart het overgrote deel nog mee op de golven van het succes. Hoe dan ook, Michelangelo was er in ieder geval dol op. Hij schreef over de Vernaccia als een wijn die 'kust, likt, bijt, slaat en prikt'.
Vin Santo del Chianti DOC Druiven
Trebbiano, Malvasia Anderen uit de regio
Min. Alcohol %
15,5%
70-100% 0-30%
De trots van vele Toscaanse wijnmakers vormt ongetwijfeld de rijke, zoete Vin Santo. Van oorsprong een Mis-wijn, maar vanwege z'n populariteit uitgegroeid tot een waar fenomeen, bekend in binnen- en buitenland. De wijn wordt voornamelijk als witte versie op de markt gebracht, van de ingedroogde druiven van de Trebbiano en/of Malvasia. De zeldzame rode versie wort gemaakt van de Sangiovese. De witte Vin Santo is een goudgeel tot amberkleurige wijn met een intens bouquet, een krachtige, rijke en complexe smaak met tonen van veel rijp fruit. Het alcoholgehalte ligt rond de 17%. Traditioneel wordt hij gedronken bij de Toscaanse Cantuccini, harde amandelkoekjes, die de Toscanen in de wijn dopen, maar de wijn is ook zeer geschikt als begeleider van diverse vruchtentaarten en zelfs als apèritief.
Naast de traditionele DOCG en DOC-classificaties is Toscane inmiddels ook bekend geworden met haar zogeheten 'Super Toscanen'. Wijnen van zeer ambitieuze producenten die zich in de in de jaren Wijnen uit Italië
pagina 19 / 18
Les Futailles zeventig niet veel gelegen lieten liggen aan de regels van de toenmalige wijnwetgeving. Zij maakten wijnen volgens eigen inzicht en verworven daar al snel faam mee in binnen- en buitenland. 6. Gedegusteerde wijnen Deel 1: September Naam 1 Santa Margherita - Extra Dry (2 flessen) DOC Prosseco di Valdobbiadene
Regio Veneto
Winkel Buonsenso
Prijs 19,40 €
783 BF
Kleur MC
2 Conti Serristori 2002 DOCG Vernaccia di San Gimignano
Toscana
Buonsenso
5,84 €
236 BF
Wit
3 Vigna Solaria 1999 DOC Falerio
Marche
t Zonnehuis
4,00 €
161 BF
Wit
4 Inama Vin Soave 1998 DOC Soave Classico
Veneto
Cavens
10,00 €
403 BF
Wit
5 Contea dei Lamberti - Vigneti di Preella 2001 DOC Bardolino Classico
Veneto
Buonsenso
5,40 €
218 BF Rood
6 Bigi - Sangiovese Umbria 2001 IGT Sangiovese Umbria
Umbria
Buonsenso
4,95 €
200 BF Rood
7 Beni di Batasiolo - Sovrana 2001 DOC Barbera d'Alba
Piemonte
Buonsenso
9,46 €
382 BF Rood
8 La Marega - Le Solette 1998 DOC Amarone delle Valpolicella Classico
Veneto
Buonsenso
28,77 €
1.161 BF Rood
9 Beni di Batasiolo - Barolo Riserva 1995 DOCG Barolo
Piemonte
Buonsenso
27,46 €
1.108 BF Rood
Piemonte
Buonsenso
19,82 €
800 BF Rood
Regio Toscana
Winkel Carrefour
Prijs 8,40 €
Kleur 339 BF Rood
2 Pasiteo Fassati 2001 DOCG Vino Nobile di Montepulciano
Toscana
Delhaize
12,90 €
520 BF Rood
3 Sassoalloro 2000 IGT Toscana
Toscana
Delhaize
15,30 €
617 BF Rood
4 La Carliana 1999 DOCG Vino Nobile di Montepulciano
Toscana
5 Castello della Paneretta – Riserva 1999 DOCG Chianti Classico
Toscana
Domein
20,20 €
815 BF Rood
6 Il Marroneto 1996 DOCG Brunello di Montalcino
Toscana
Cavens
35,00 €
1.412 BF Rood
10 Beni di Batasiolo - Barbaresco 1999 DOCG Barbaresco Deel 2: November Naam 1 Castello D’Albola 2001 DOCG Chianti Classico
Wijnen uit Italië
Rood
pagina 20 / 18
Les Futailles 7 Tenuta Oliveto – Il Roccolo 1999 DOC Rosso di Montalcino
Wijnen uit Italië
Toscana
Cavens
23,00 €
928 BF Rood
pagina 21 / 18
