Invoering ondernemerschap D'Drive

Invoering ondernemerschap D'Drive

Versie 20 maart 2012

1 Vooraf Vooraf wil ik de structuur van dit stuk toelichten. Ik begin met de aanleiding: waarom is de invoering van ondernemerschap binnen D’Drive noodzakelijk? Daarna bepaal ik welke kaders ik meeneem in dit verhaal. Op de derde plaats wil ik kort het begrip ondernemerschap ontleden in 3 invalshoeken. Daarna volgt een beschrijving van de ervaring achteraf door de ogen van een cursist. Ik som vervolgens op van welke interne en externe aanbieders we gebruik gaan maken. Vervolgens beschrijf ik wat er moet er in 2015 moet staan? Ook maak ik een voorlopige inschatting van de benodigde inzet en training van docenten. Tot slot: wat moet er tussen nu (maart 2012) en de zomer gebeuren om dit voorstel al zoveel mogelijk vorm te geven? Als bijlage heb ik twee overzichten opgenomen, die laten zien welke onderdelen in de werkprocessen van de diverse opleidingen naar voren komen.

2 Aanleiding Er zijn meerdere aanleidingen om een plan te maken voor het invoeren van ondernemerschap. Op de eerste plaats geven de kwalificatiedossiers hier aanleiding toe. Onderdelen van ondernemerschap, economie en leidinggeven zijn nadrukkelijk in veel van de werkprocessen en prestatie-indicatoren in de kwalificatiedossiers van de diverse opleidingen benoemd. Daarnaast is ondernemerschap een van de drie strategische speerpunten van D'Drive MBO kunstopleidingen. Enerzijds geven de beroepen waartoe D'Drive opleidt daar aanleiding toe. De cursisten zullen hun beroep veelal in de vorm van een (eenmans-)bedrijf uitoefenen. Ook zullen zij in staat moeten zijn zichzelf zodanig in de markt te zetten, dat ze voldoende opdrachten en dus voldoende inkomsten genereren. Dat geldt ook als zij eerst nog een HBO-opleiding afronden, voordat zij in de creatieve sector een bedrijf starten of aan het werk gaan. Op de tweede plaats worden ook van werknemer steeds vaker ondernemerskwaliteiten gevraagd: het (creatieve) beroepenveld vraagt om werknemers die een hoge mate van ondernemende kwaliteiten laten zien, zoals zelfsturing, jezelf kunnen presenteren, commercieel handelen en financieel bewustzijn. Dat is trouwens niet voorbehouden aan de creatieve sector, maar sowieso iets waar bedrijven en andere organisaties over het algemeen steeds meer behoefte aan hebben. Dat er ook vanuit de branches zo over wordt gedacht, komt tot uiting in het feit dat een of meerdere van deze kwaliteiten bij de meeste creatieve opleidingen uitdrukkelijk in het kwalificatiedossier benoemd zijn als kerntaak en/of in de verschillende werkprocessen. De noodzaak tot ontwikkeling van een programma komt samenvattend voort uit:  de inhoud van kwalificatiedossiers*  de strategische keuze van D'Drive  de behoefte vanuit de branche  de door de landelijke politiek geagendeerde behoefte, ook resulterend in de invoering van de Certificeerbare Eenheid Ondernemerschap *

Als bijlage zijn twee overzichten opgenomen, waarin per opleiding wordt aangegeven welke onderdelen op het gebied van ondernemerschap, economie en leidinggeven in welke werkprocessen tot uiting komen. Om het overzichtelijk te houden, heb ik niet ingezoomd op de prestatie-indicatoren, die een genuanceerder beeld zullen opleveren. Dit is echter pas bij het uitwerken van de toetsen en de ondersteunende workshops van groter belang.

3 Kaders en uitgangspunten Bij het formuleren van het voorstel ga ik uit van de volgende kaders en uitgangspunten:  het FC- koersplan (PGL, Sprint2, docenten 5% praktijk)  het wenkend perspectief van FC en D’Drive  de kaders FC-Breed (nu X-sream)  we maken optimaal gebruik maken van aanbieders intern (X-Stream/OC)  cursisten maken zo vroeg mogelijk kennis met ondernemerschap  cursisten maken zo aantrekkelijk mogelijk kennis met ondernemerschap  in 2018 start 5% van de D'Drive cursisten een eigen bedrijf, dat langer dan 1 jaar bestaat en in het levensonderhoud kan voorzien. Gegevens over het huidige percentage zijn er niet, maar de inschatting is dat dat percentage momenteel lang niet wordt gehaald.

4 Begripsdefinitie Wat verstaan we onder ondernemerschap? Over ondernemerschap bestaan zoveel beelden en definities, dat het me goed lijkt te benoemen waar ik het over heb. Ondernemerschap bedoel hier de volgende drie componenten: IK WIJ HET

= = =

HOUDING = VERHOUDING = INHOUD =

Ondernemende competenties Netwerk opbouwen, acquisitie plegen, pitchen De vakkennis, zoals marketing, financieel, juridisch, leidinggeven

Deze indeling is ook belangrijk om met de verschillende aanbieders (zie hierna) goede afspraken te kunnen maken over wie wat van het programma gaat ontwikkelen en/of uitvoeren.

5 Terugkijkend door de ogen van een cursist in 2018 Toen ik bij D’Drive begon, wist ik al iets over ondernemerschap. Mijn vorige school, Piter Jelles, had (zoals de meeste VMBO's in de regio) een samenwerkingsverband met D’Drive. Van daaruit zijn we ook een keer bij D’Business op bezoek geweest, dat in de Blokhuispoort is gevestigd. Daar vertelden creatieve ondernemers, zelf ook cursist, heel enthousiast over het opzetten van hun bedrijf. Onder hen ook een aantal ondernemers die niet veel ouder waren dan ik zelf was. Dat was de eerste keer dat ik me afvroeg of het ondernemen ook iets voor mij zou kunnen zijn. In het eerste jaar van D’Drive hebben we ook een aantal bedrijfsbezoeken gebracht. Toen bleek het opzetten en voeren van een bedrijf eigenlijk veel minder moeilijk te zijn dan ik dacht. Het leek vooral leuk te zijn om je eigen bedrijf te hebben. In het tweede jaar kreeg ik de kans om in de X-Stream Ondernemerschap verder te onderzoeken wat ondernemerschap is en of ik een ondernemer ben. Ook hebben we al iets geleerd over de harde kant van het vak: pitchen, klanten werven, boekhouden en belasting. Een verplicht onderdeel, maar omdat we vooral zelf met leuke opdrachten aan de slag gingen, leerden we het spelenderwijs. De thema’s waren ook zo vormgegeven, dat ik en mijn groepsgenoten het leuk vonden. Een thema ging bijvoorbeeld over hoe je Facebook kan benutten om klanten te werven: bleek dat ik nu al een enorm netwerk heb! Een ander thema behandelde het witwassen van ons zwarte geld. Was lachen natuurlijk, niet serieus, maar ik leerde wel ongemerkt veel over belastingen. In het derde jaar moest ik een eigen bedrijf starten. Je kon ook binnen één van de leerbedrijven van D'Drive ervaring opdoen met ondernemen. Maar ik wilde graag zo snel mogelijk echt starten. Dat kon in D'Business in de Blokhuispoort, waar ik begeleid ben door docenten en ondernemers, en ook meteen in het middelpunt van het creatieve broeinest terechtkwam! Ik heb daar goede contacten aan over gehouden. Ondertussen kreeg ik ook ondersteunende workshops via X-Stream bij het Ondernemerscollege. Op die manier sloot ik de ene module na de andere af. Voor een aantal modules had ik al

vrijstelling, behaald bij X-Stream in het tweede jaar. Na het behalen van de resterende modules die nodig waren voor mijn diploma, heb ik nog een aantal aanvullende modules gedaan. Daardoor behaalde ik uiteindelijk ook het landelijk certificaat Ondernemerschap. Nu ik van school ben, heb ik naast een diploma, een certificaat en heel veel ervaring, ook een bedrijfje. Ik ga ook nog met een HBO-opleiding starten, maar mijn bedrijf doe ik er met plezier naast.

6 Welke aanbieders zijn er? Er zijn verschillende aanbieders voor ondernemerschap, die samen zorgen voor een dekkend programma. Dekkend in de zin dat:  aan de diploma-eisen wordt voldaan  een adequate begeleiding wordt geboden aan studenten die willen starten met een bedrijf  de mogelijkheid bestaat om de CE Ondernemerschap te behalen De verschillende onderdelen van begeleiding/onderwijsaanbod worden door de volgende FConderdelen verzorgd/uitgevoerd:  de unit/opleiding zelf met name begeleiding bij het starten van (leer)bedrijven in het derde jaar, en het Wij (netwerk)  X-Stream OS 1 vooral het Ik en enthousiasmeren, alle 2e jaars  Het Ondernemerscollege het Het, modules die nodig zijn om het diploma te halen, ondersteunend aan de in het derde jaar opgestarte bedrijfjes  X-Stream OS 2 aanvullende modules die leiden tot de CE Ondernemerschap Dit zijn drie interne aanbieders van ondernemerschap. Het lijkt me logisch gezien zinvol om als opleiding gebruik te maken van het aanbod van X-Stream en/of Ondernemerscollege. Daarbij moet worden gezegd dat zowel X-Stream als Het Ondernemerscollege nog niet een inhoudelijk programma heeft waarbij de opleidingen kunnen aansluiten. Zolang dat het geval is zal de opleiding zelf een dekkend programma moeten verzorgen.

Ook zullen we FC-breed (DD, XS, OC) moeten afspreken hoe we het meest effectief de volgende externe aanbieders kunnen inzetten:  Kernbedrijven  Inqubator  Kamer van Koophandel  Belastingdienst  Banken  Vakbonden  Keunstwurk

7 Wat staat er in 2015? In 2015 is het volgende gerealiseerd: Eerste jaar: nadruk op oriënteren  geen aparte uren op het rooster  gastlessen/bedrijfsbezoeken binnen coaching  opdrachten meegeven in de BPV, die laten oriënteren op het bedrijf,de branche, de organisatie, ondernemen, economie en leidinggeven (wat is er nu al?) Coach- en LLB-programma Ondernemerschap is voor het eerste jaar opgenomen in het coachprogramma. Het is gekoppeld aan de LLB-opdrachten en er zijn twee einddoelen:





de cursist heeft na het eerste jaar (na de BPV) een realistisch beeld van ondernemerschap binnen zijn branche. Dit bereiken we door een programma met gastlessen, bedrijfsbezoeken en bezoek aan D'Business, waar starters bezig zijn met de uitvoering van hun ondernemende plannen de cursist heeft na het eerste jaar een realistisch beeld van zichzelf op het gebied van ondernemende competenties (niet specifiek ondernemersdoel, maar meer een LLB-doel)

Tweede jaar:

nadruk op enthousiasmeren

Alle tweedejaars volgen in een periode het X-Stream ondernemersprogramma. Daarin wordt hen een enthousiasmerend programma geboden, waarin ze verder ontdekken wat ondernemerschap inhoud en in hoeverre zij ondernemend zijn. Dit is een vervolg op het eerstejaars coach- en LLBprogramma. Toen was het oriënteren door te kijken en ervaren van andere ondernemers. In het tweedejaarsprogramma ligt de nadruk op het onderzoeken van jezelf en doen, en daardoor ervaren wat het betekent om ondernemer te zijn 1 periode:

X-Streamprogramma ondernemen

3 upw

1 periode:

X-Streamprogramma leidinggeven (indien in kwalificatiedossier, zie bijlage 2) 3 upw

1 periode:

Paralel aan Xs OS: oorbereiden op eigen bedrijf starten (in 3e jaar) en BPV 1 upw

Derde jaar: nadruk op daadwerkelijk ondernemen Programma van 2 periodes, 4 uur per week (waarvan 2 uur zelfstandig onder begeleiding). Naast begeleiding door D'Drive zelf bij het opzetten van een eigen bedrijf of werken binnen een leerbedrijf/college company, worden trainingen aangeboden (bij voorkeur door ondernemerscollege, anders zelf) waarbij de volgende vragen worden beantwoord:                    

starten! een eigen onderneming, wat komt er bij kijken? jaar 2: XS OS en BPV wat is mijn gouden idee? hoe laat ik mezelf zien? o.a. logo mag ik zomaar starten? wet- en regelgeving wat is verder handig om te regelen? o.a. verzekeringen plan van aanpak wie ben (ondertussen) als ondernemer wie zijn het netwerk in mijn branche? gebruik social media (vervolg op XS OS) hoe ziet mijn markt er uit? wat vindt men van mijn product? onderzoek doen wie is precies mijn doelgroep? wie is mijn concurrent? hoe zet ik mijn marketingmix in? hoe bereken ik de prijs precies? wat zijn mijn sterke en minder sterke kanten? swot welke investeringen moet ik doen hoe kom ik aan geld? hoeveel ga ik verkopen?

    

wat voor kosten heb ik? hoeveel ga ik verdienen? ben ik gezond? ga ik failliet of niet? ga ik stoppen of ga ik door?

Momenteel werkt een aantal opleidingen al op deze manier:  Product Design: verplicht meubelmaker in combi met ontwerpbureau  Styling Design: verplicht bedrijf Styling , waarbij opdrachten moeten worden binnengehaald, zoals het stylen van de winkel van de Blokhuispoort Leerbedrijven: D'Stitch D'Events D'Business

door 3e jaars laten runnen? door 3e jaars laten runnen? zie ook hieronder

Dans heeft idee opgevat voor dansstudio (Evt. vierde jaar:

nadruk op het vak, proeve binnen het eigen vak)

1e tot en met 4e jaar: D'Business D'Drive heeft naast een inhoudelijk aanbod, ook faciliteiten voor startende ondernemers van de D'Drive opleidingen. Daarvoor is de oude fitnessruimte in de Blokhuispoort gehuurd en ingericht. Het heeft 6 werkplekken, een vergaderruimte en er zijn 5 laptops en draadloos internet beschikbaar. Voor telefonie is een prepaidtoestel aangeschaft, waarvan de kosten op de gebruikers verhaald kunnen worden, hetgeen ook sowieso een lijn is die ik zou willen afspreken: als je iets gebruikt, zul je er een (passend) bedrag voor moeten betalen, zodat ook het kostenaspect op PGL-wijze een plek krijgt . Algemeen:

verbinding met de regio

In 2015 staat D'Drive bekend als een unit waarin ondernemendheid en ondernemerschap een duidelijke plek heeft. Dit is zichtbaar doordat D'Drive haar regionale partners betrekt en benut en actief deelneemt in verschillende activiteiten. D'Drive:  benut en betrekt haar netwerk binnen verschillende branches, kernbedrijven, bedrijvenklankbordgroep en andere (mogelijke) BPVbedrijven  betrekt regionale partners en zet die in (Gemeente, provincie, Kamer van Koophandel, Belastingdienst, banken, Kuenstwurk, Blokhuispoort  is zichtbaar in allerlei activiteiten in de regio (kerstmarkt Blokhuispoort, Vintagemarkt, Bedrijvencontactdagen, beurzen, festivals, en prestaties voor particulieren en bedrijven In 2013/2014 starten 10 cursisten begeleid door D'Drive een eigen bedrijf. In 2014/2015 zijn dat er 20. In 2015/2016 starten 40 bedrijfjes begeleid door D'Drive een eigen bedrijf. Dat is de afgesproken 5%, waarbij ik inschat dat het realistisch is, gezien een positieve landelijke trend qua starters, en uitgaande van een positief (exponentieel) effect van de groeiende groep starters die zichtbaar is binnen D'Drive. Anderen bezig zien werkt motiverend, drempelverlagend en dus aanstekelijk.

8 Inzet en training docenten Inzet docenten Voor 1e leerjaar Het 1e jaars programma kan binnen de werkgroep LLB ontwikkeld worden en binnen de coaching aangeboden. Voor 2e leerjaar: Omdat X-Stream Ondernemen een verplicht onderdeel is voor alle tweedejaars betekent het dat er rond de 200 cursisten (zie ook bijlage) ` moet worden bediend. Dat betekent dat er elke periode minimaal 2 groepen van 25 moeten worden gestart. Ook als dit binnen het samenwerkingsverband wordt aangeboden door docenten ook van andere units, zal D'Drive dus grosso modo 0,2 fte moeten reserveren voor dit traject. Het lijkt me wenselijk dat minimaal twee docenten dit oppakken, waaronder ik en nog een docent. Voor 3e leerjaar: Het starten van het eigen bedrijf of deelname aan een leerbedrijf of college company, gebeurt in de context van de eigen unit. Dus de begeleiding wordt verzorgd door docenten die de cursist, de branche en de regio kennen. Dat betekent dat een 12 tal groepen 2 periodes lang 2 uur lang wordt begeleid en 2 uur lang ondersteunende trainingen worden verzorgd. Dat is dus 0,05 fte keer 12 groepen. Is 0,6 fte, te verdelen over naar schatting 5 docenten* (1 docent per team)? De ondersteunende trainingen kunnen waar mogelijk aan grotere groepen worden aangeboden, hetgeen een besparing betekent. Maar spanningsveld daarbij is wel dat de training wel moet aansluiten bij wat de cursisten op dat moment nodig hebben bij het opstarten van het eigen bedrijf. Met het Ondernemerscollege moet worden besproken in hoeverre zij modules kunnen aanbieden. Algemene modules zijn beschreven in de bijlage "overzicht ondernemerschap per opleiding". Wat het aantal fte's betreft zal dit niet veel invloed hebben. *

5 verschillende docenten is nodig om verbinding te houden met de branche en het netwerk

De training van docenten:

Docenten kunnen worden getraind door 1 keer mee te draaien met een ervaren docent. Deze methode is binnen D'Drive beproefd (Marius liep met mij mee, Jan Hoekstra met Margje) en positief bevonden. Voor X-stream is een aanbod, waarbij docenten getraind worden in het aanbieden van het al ontwikkelde programma.

9 Nog te doen tot zomer 2012:

Wat

hoe(veel)

wie

wanneer

Docent selecteren XS OS Docent opleiden XS OS Docenten selecteren 3e jr. OS Docenten opleiden Werving cursisten D'Business

1 docent 1 docent 4 docenten 1x met 4 docenten meedraaien algemene behoeftepeiling OS middels brief, BB, coach* over periodes, aantallen, inhoud kwalificaties/toetsen met O-mensen teams en de betrokken OS-docenten Wat kan OC voor ons doen qua aanbod modules?

DPM Jan B. DPM Jan B. Jan B

< 1 april P4 < 1 mei meedraaien in 12/13 < 1 april

Jan B. (met PM)

< 1 juni

UD en Jan B. Jan B

< 1 juli

Overleg met opleidingen

Overleg Ondernemerscollege Planning 2012/2013

*

< 1 juli

Inhoud brief aan cursisten:  Ondernemerschap is speerpunt D'Drive  Ik wil in contact komen met cursisten die iets met OS willen  we kunnen verschillende dingen bieden: training, begeleiding, netwerk, faciliteiten  mail naar [email protected] en ik neem contact op

Momenteel afgerond  Inventarisatie programma's vanuit de kwalificatiedossiers van alle D'Drive opleidingen  Onderzoeken mogelijkheden om aan te haken bij het landelijke Ondernemerscertificaat, dat vanaf dit cursusjaar afgegeven kan worden  Opzet programma en ontwikkelen toetsen Mode vanuit kwalificatiedossier en proeve (marktonderzoek, bedrijfsconcept en ondernemingsplan) i.o.m. Greet  Opzet programma Product Design (toetsen zijn gereed) (maken en uitvoeren ondernemersplan voor meubelmaker/ontwerpbureau) i.o.m. Johan en Jessica  Ontwikkelen toetsen Styling Design (ondernemingsplan) i.o.m. Maricia  Opzet programma en ontwikkelen 3e-jaarsprogramma Styling Design (ondernemingsplan) i.o.m. Andries (Stylingbedrijfjes van cursisten richten winkels en andere panden in de stad in)  Ontwikkeling programma ondernemerschap X-Stream  Samenwerking met Inqubator bij D'Drive Design, beginnend met aanbod van hen onder de naam Roadshow