Integraal Ontwikkelingsplan [Re]Creatie. op Slobbengors. 14 November 2011

Integraal Ontwikkelingsplan

[Re]Creatie

op Slobbengors 14 November 2011

Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

1

Dit Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors is opgesteld door de gemeente Papendrecht en Fokker Aerostructures B.V. De schetsen ten behoeve van de ruimtelijke 2verkenning in hoofdstuk 4 zijn gemaakt door Ruimtelab² architecten.


Integraal Ontwikkelingsplan

[Re]Creatie op Slobbengors 14 November 2011

Versie 14-11-2011 Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

3

Een luchtfoto uit jaren ‘80 van de vorige eeuw van het drierivierenpunt met midden rechts het Slobbengors en Fokker op de locatie van het huidige Merwehoofd

4


Inhoudsopgave Integraal Ontwikkelingsplan (IOP) Slobbengors 1. Fokker en Papendrecht bieden elkaar kansen voor versterking 1.1 Gezamenlijke verkenning naar mogelijkheden op Slobbengors 1.2 Naar het IOP Slobbengors en de samenwerkingsovereenkomst 1.3 Kansrijke combinaties

2. Stedenbouwkundig/landschappelijk raamwerk 2.1 Algemene gebiedsbeschrijving 2.2 Hoofdstructuur 2.3 Verbindingen 2.4 Groen en recreatie 2.5 Beeldenroute 2.6 Sport 2.7 Water 2.8 Eigendomssituatie 2.9 Bestemmingsplan Rivieroevers 2.10 Fokker 2.11 SWOT analyse

3. De uitdaging

3.1 Gezamenlijke uitdaging 3.2 Ambitie van Papendrecht met Slobbengors 3.2.1 Provinciale structuurvisie 3.2.2 Regionaal 3.3.2 Lokaal 3.3 Ambitie van Fokker op Slobbengors 3.3.1 Ruimtelijke wijzigingen 3.2.2 Programmatische wijzigingen 3.4 Programma van wensen 3.5 Kansenkaart

4. Ruimtelijke verkenning 4.1 4.2 4.3 4.4 4.5

Deelaspecten Drie locaties voor het hoofdkantoor Fokker Voorkeurslocatie Impressies van inrichtingsmogelijkheden van het park Impressie inpassing hoofdkantoor Fokker

5. Ruimtelijke ontwikkelstrategie 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5

Samenwerkingsovereenkomst Fokker en Papendrecht Het vervolg: een integraal voorlopig ontwerp Onderzoeken en planologische procedure Financiën Organisatie

6. Werkgelegenheid en opleiding 7. Duurzaamheid en veiligheid 7.1 7.2 7.3 7.4 7.5

Duurzaamheid Naar duurzame toepassingen Regionaal energiebeleid Duurzame fabriek, kantoorgebouw en omgeving Duurzaamheid voor het vervolg


5

6


1. Kansen voor versterking 1.1 Gezamenlijke verkenning naar mogelijkheden op Slobbengors

Het Integraal Ontwikkelingsplan (IOP) Slobbengors is opgesteld door Papendrecht in samenwerking met Fokker Aerostructures B.V. (hierna te noemen: Fokker). De samenwerking tussen Papendrecht en Fokker wordt gedragen door de ambitie om de aanwezigheid van Fokker in Papendrecht tot ver in de toekomst te kunnen zeker stellen. Deze ambitie biedt kansen om in een breder perspectief te kijken naar het gebied Slobbengors dan enkel het huidige terrein van Fokker en de relatie te leggen met gebiedsoverstijgende onderwerpen als economie, werkgelegenheid, onderwijs en duurzaamheid. Papendrecht en Fokker hebben besloten samen een integraal plan voor het gehele gebied Slobbengors op te stellen.

1.2. Naar het IOP Slobbengors en de samenwerkingsovereenkomst

Op 18 november 2009 is de gemeente Papendrecht door Fokker uitgenodigd deel te nemen aan een bidbook-procedure die Fokker had uitgeschreven voor het huisvesten van de nieuwe assemblagefabriek voor onderdelen van de Joint Strike Fighter (JSF). Papendrecht heeft als één van de vier gemeenten aan deze procedure meegedaan en een bidbook1 ingediend. In dit bidbook zijn de vragen van Fokker beantwoord en heeft Papendrecht met haar publieke en private partners een samenhangend geheel aan kwaliteiten aangeboden om in een samenwerkingsformule met Fokker de nieuwe fabriek te realiseren. Op 28 mei 2010 heeft Fokker Papendrecht geselecteerd als de gemeente waar de nieuwe fabriek zal worden gerealiseerd. Daarna is op 16 september 2010 de gemeenteraad uitgebreid geïnformeerd over het gehele proces rondom de bidbookprocedure en de verdere doorkijk naar de toekomst. Het bidbook is als het vertrekpunt gehanteerd voor de uitwerking van de verdere samenwerking tussen Fokker en Papendrecht. Na de bidbook-procedure hebben Fokker en Papendrecht de intentie uitgesproken een langdurige samenwerking te willen aangaan ten aanzien van de locatie Slobbengors, waarbij duurzaamheid, logistiek, werkgelegenheid, opleiding en financiering belangrijke aspecten zijn. Op 7 juli 2011 is deze gezamenlijke ambitie bekrachtigd door de ondertekening van een intentieovereenkomst tussen Fokker en Papendrecht. De gemeenteraad is tussentijds geïnformeerd via een raadsinformatiebrief (7 juli 2011) over de laatste stand van zaken. Op hoofdlijnen is het volgende in de intentieovereenkomst overeengekomen:  Uitwerking van een constructie om de huidige gronden van Fokker door de gemeente tegen marktconforme prijzen te laten kopen en deze tegen marktconforme tarieven in erfpacht aan Fokker uit te geven.  Uitwerking van de condities voor participatie via een gemeenschappelijke entiteit in de ontwikkeling van de nieuwe JSF assemblagefabriek op het fabrieksterrein van Fokker op Slobbengors, waarbij beide partijen vermogen inbrengen en de gemeente onder nadere voorwaarde de financiering op zich neemt.  Onderzoek naar mogelijkheden voor verplaatsing van huidige kantoorfuncties naar een nieuw te bouwen kantoor.  Een gezamenlijke uitwerking tot een Integraal Ontwikkelingsplan met naast uitwerking van bovengenoemde punten aandacht voor duurzaamheid, supply chain & logistiek, werkgelegenheid, opleiding en scholing en benodigde planologische procedures voor uitvoering van het plan. In de intentieovereenkomst hebben Fokker en Papendrecht de afspraak gemaakt 1 2009.

Bidbook gemeente Papendrecht, JSF-fabriek Stork Fokker Aerostructures B.V., december


7

Zicht op Merwehoofd en Slobbengors vanaf Dordrecht

Zicht op Fokker en Slobbengors vanaf Zwijndrecht

8


in samenwerking het IOP op te stellen en de afspraken vast te leggen in een vervolgovereenkomst: de samenwerkingsovereenkomst tussen Fokker en Papendrecht. Het voorliggende IOP geeft het gewenste profiel (identiteit) weer voor een samenhangende planontwikkeling voor Slobbengors met daarbij de stedenbouwkundige, programmatische en financiële randvoorwaarden. In de Samenwerkingsovereenkomst Fokker locatie Slobbengors zijn de onderlinge samenwerkingsafspraken voor de uitvoering van het IOP Slobbengors vastgelegd. Het IOP Slobbengors en de samenwerkingsovereenkomst vormen samen de leidraad voor beide partijen voor de samenwerking en de verdere ontwikkeling van Slobbengors. Het doel van het IOP Slobbengors is het verkennen van de ontwikkelingsmogelijkheden op Slobbengors, de samenwerking tussen Fokker en Papendrecht en in breder verband de bijdrage van deze ontwikkelingen aan gebiedsoverstijgende onderwerpen als recreatie, economie, werkgelegenheid, onderwijs en duurzaamheid. Deze doelstelling van het IOP Slobbengors is onder te verdelen in de volgende vier subdoelstellingen: 1. Verken de ambities van Papendrecht en Fokker voor Slobbengors en onderzoek op welke wijze deze ruimtelijk kunnen worden vertaald, waarbij de inzet is dat de ambities van beide partijen elkaar versterken. 2. Verken hoe de ontwikkelingen bij Fokker op een duurzame manier kunnen worden gerealiseerd en bekijk hoe een betere verbinding kan ontstaan tussen Fokker en de regionale arbeids- en onderwijsmarkt. 3. Onderzoek welke afspraken Fokker en Papendrecht kunnen maken over de samenwerking en leg dit vast in een samenwerkingsovereenkomst. 4. Beschrijf op welke wijze uitvoering wordt gegeven aan de ambities en de overeenkomst. Inzet is dat het IOP Slobbengors en de samenwerkingsovereenkomst nog in 2011 in de Directieraad van Fokker Aerostructures B.V. en vervolgens in de gemeenteraad van Papendrecht worden geaccordeerd en vastgesteld.

1.3 Kansrijke combinaties

Papendrecht en de vliegtuigindustrie zijn al sinds 1927 nauw met elkaar verbonden. De vliegtuigindustrie is hiermee onderdeel van de Papendrechtse indentiteit. Fokker is al sinds 1967 in Papendrecht gevestigd. De aanwezigheid en groei van Fokker in Papendrecht zorgt voor positieve impulsen aan de economische ontwikkeling en de werkgelegenheid van Papendrecht en, breder, de regio Drechtsteden. De plannen van Fokker bieden mogelijkheden voor het maken van een aantal kansrijke combinaties met de ambities uit het collegeprogramma van Papendrecht. Eén van de kansrijke combinaties is het geven van betekenis aan het thema duurzaamheid. Duurzaamheid is een belangrijke pijler voor het Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors (zie hoofdstuk 7). In het collegeprogramma 20102014 is benoemd dat Papendrecht streeft naar een bovengemiddeld comfortabel woon-, werken leefklimaat. Hierbij is aandacht voor duurzaamheid, milieu en luchtkwaliteit van belang. Met het thema duurzaamheid in het achterhoofd zijn relevante ambities voor het gebied Slobbengors uit het collegeprogramma van Papendrecht gefilterd. De plannen van Fokker bieden een uitstekende kans om een bijdrage te leveren aan het realiseren van de ambities en plannen van Papendrecht en vice versa. Het Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

9

verkennen van de kansrijke combinaties loopt als een rode draad door het IOP Slobbengors. De volgende ambities uit het collegeprogramma zijn verbonden met het de uitdagingen in het gebied Slobbengors. Kansen voor “duurzaamheidsambities” uit het collegeprogramma van Papendrecht Samenleving Op de langere termijn stabiliseert het aantal inwoners en de betaalbaarheid van de voorzieningen zal in het beste geval gelijk blijven. Meer samenwerking of eenvoudiger uitvoering zal dan ook tot de politieke realiteit behoren. Werkgelegenheid en economie Vanuit werkgelegenheid en economie wil het college alles in het werk stellen om bestaande bedrijven en arbeidsplaatsen te behouden. Behoudt van bedrijven en arbeidsplaatsen biedt inwoners van Papendrecht en de regio meer kans om in tijden van economische tegenwind hun baan te behouden. Het college voert een actief beleid voor het bieden van mogelijkheden aan ondernemers om hun bedrijfsactiviteiten uit te voeren. Onderwijs Scholen dienen zich te concentreren op het versterken van kwalitatief onderwijs waarin kennisoverdracht en sociale vaardigheden centraal staan. Uitgangspunt is dat de huidige kwaliteit behouden blijft en zo mogelijk wordt uitgebouwd. Het beleid is gericht op een goede aansluiting op de arbeidsmarkt. De aanwezigheid van veel bedrijven in de maakindustrie en de excellente kennis aan de universiteiten en hogescholen maakt van Zuid-Holland misschien wel de meest innovatieve regio van Nederland. Recreatie en sport Het Slobbengors wordt behouden als recreatie- en sportgebied, waarbij moet worden onderzocht in hoeverre de recreatieve functie verder kan worden versterkt. Groen en milieu De gemeente heeft een voorbeeldfunctie op het gebied van milieu en het verzoek is om voorstellen te doen voor het toepassen van duurzame, klimaatvriendelijke en energiebesparende maatregelen bij openbare gebouwen. Verkeer en vervoer De voorzieningen van de waterbus dienen in stand te blijven en indien mogelijk dienen de vaartijden te worden uitgebreid. Aandacht voor bedrijven Het is van belang dat de gemeente de regie neemt om de verbinding te leggen tussen de gemeente en ondernemers.

Leeswijzer

Hoofdstuk 2 is een beschrijving van de huidige situatie op Slobbengors. Het hoofdstuk resulteert in een overzicht van uitgangspunten voor het vervolg op basis van sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen. In hoofdstuk 3 zijn de gezamenlijke en de afzonderlijke ambities van Papendrecht en Fokker verwoord. Dit resulteert in een programma van wensen en een kansenkaart voor Slobbengors. In hoofdstuk 4 is een verkenning opgenomen van de ruimtelijke kwaliteit die behaald kan worden bij het inpassen van bebouwing en door aanpassingen in het (sport)park. In hoofdstuk 5 is de ruimtelijke ontwikkelingsstrategie beschreven voor wat betreft de te zetten vervolgstappen. In dit hoofdstuk wordt ook een procesvoorstel gedaan voor het opstellen van een integraal voorlopig ontwerp voor Slobbengors. Afspraken tussen Fokker en Papendrecht over onderwijs en arbeidsmarkt staan in hoofdstuk 6. De ambities ten aanzien van duurzaamheid staan in hoofdstuk 7.

10


Het Aviolandapad met kunstwerk Gothic

Het Merwehoofd grenst aan het Slobbengorspark Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

11

De Industrieweg en kantoren van Fokker vanaf de Slobbengorsbrug

De Industrieweg aan de noordwestzijde van Slobbengors met Fokker en kunstwerk Gothic

12


Trainingsvelden en de duivenvereniging op Slobbengors

Trainen in sportpark Slobbengors Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

13

Slobbengors is gelegen in Papendrecht aan het Drierivierenpunt

Het Drierivierenpunt

14


2. STEDENBOUWKUNDIG EN LANDSCHAPPELIJK RAAMWERK Dit hoofdstuk beschrijft de huidige situatie van Slobbengors. Dit hoofdstuk wordt afgesloten met een analyse van de sterke en zwakke punten van het gebied en de kansen en bedreigingen. Op basis hiervan zijn uitgangspunten geformuleerd. Deze uitgangspunten, op basis van de huidige situatie, vormen de onderlegger voor het beschrijven van de ambities voor Slobbengors in hoofdstuk 3.

2.1 Algemene gebiedsbeschrijving

De ligging van het gebied Slobbengors aan het drierivierenpunt is uniek. Het drierivierenpunt is met zijn watervlakte een indrukwekkend punt en één van de mooiste in Nederland. Het gebied grenst aan de zuiden westzijde over haar volle lengte aan de oever van de rivier de Noord. Het gebied presenteert zich vanaf (de overkant van) de rivier als een groene wand met aan de zuidoostzijde de recent ontwikkelde woonwijk Het Merwehoofd. Aan de noordzijde is een deel van de Fokker fabriek zichtbaar.

Zicht op Slobbengors en Merwehoofd vanaf Dordrecht Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

15

Slobbengors en Eiland 1811




Ontsluiting Dijk Oever Woongebied Bedrijfsterrein Sportpark Aviolandapad, sportpark en Fokker liggen los van elkaar

16


2.2 Hoofdstructuur

Het Slobbengors is voormalig buitendijks gebied. De naam zegt het eigenlijk al, want een gors is een buitendijkse landaanwas. Bij vloed en door de stroming in de rivier wordt op een bepaalde plek slib afgezet, waardoor langzaamaan een eiland groeit. Rondom Slobbengors stroomde het water van de rivier en van de kreek de Gantel, of Geul. Deze buitendijkse gebieden, gorzen, werden bedijkt en ingepolderd. In de jaren 60 van de vorige eeuw is ten behoeve van de scheepvaart de rivier verbreed en een deel van Slobbengors afgegraven en opnieuw bedijkt. In de polder op Slobbengors zijn in de jaren 50 van de vorige eeuw de eerste sportvelden aangelegd, ontsloten door een rechte weg in het verlengde van de Havenstraat, de latere Industrieweg. De basis voor de huidige ruimtelijk opbouw van Slobbengors was daarmee gelegd. De schuine lijn die nu in het bosplantsoen langs de waterkering herkenbaar is, is gevormd door de oude dijk rond de polder. In het buitendijkse gebied was vroeger riviergebonden bedrijvigheid aanwezig. Fokker heeft in 1967 de oude Aviolanda-fabriek overgenomen en in de loop van de jaren uitgebreid aan de noordzijde van de Industrieweg. Op het eiland Slobbengors konden grootschalige voorzieningen als voetbalvelden en industrie een plek vinden, zonder de kleinschalige woningbouw in Papendrecht te hinderen. De Gantel vormt nu nog steeds de grens tussen de grote productiehallen van Fokker en de bouw aan het historische dijklint Westeind en de karakteristieke, vooroorlogse woonbebouwing van het Eiland. De ruimtelijke structuur van Slobbengors is helder. In het verlengde van de Havenstraat doorsnijdt een lange rechte weg, de Industrieweg, het gebied. Aan de noordzijde daarvan is Fokker gevestigd in een lange strook. Aan de zuidzijde liggen de sportvoorzieningen en rondom loopt de waterkering met tussen de dijk en de sportvelden een smalle strook bosplantsoen. De sportvelden zijn lager gelegen dan de omgeving, waardoor de driedeling in het gebied ook in de hoogte tot uitdrukking komt. De verschillende onderdelen in het gebied staan nauwelijks in relatie tot elkaar en het gebied als geheel is beperkt aangetakt op de omgeving. Pas bij de dijkverzwaring eind jaren 90 werd Slobbengors van twee kanten toegankelijk door aantakking van de Industrieweg op het Westeind.

Overzichtskaart met straatnamen Slobbengors en omgeving Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

17

Kaart van de ligging van het Slobbengors ten opzichte van de ontsluitingsstructuur van Papendrecht

Het Slobbengors met openbare parkeerplaatsen (geel) en parkeerplaatsen op terrein van Fokker (oranje)

18

De parkeerplaatsen langs de Industrieweg zijn openbaar


De nieuwe woonbuurt Merwehoofd richt zich met een wand langs het plantsoen wat nadrukkelijker op (het groengebied in) Slobbengors. Het introverte karakter van Slobbengors blijft met de groene rand van boombeplanting behouden. De Industrieweg vormt in dit gebied de centrale laan, vanwaar je goed zicht hebt op de sportvelden.

De Noord

kwelsloot

Noord

+ 5,00 m NAP rivierdijk

steunberm

+ 0,50 m sportvelden

- 0,20 m kwelsloot - 0,20 m NAP

+ 0,50 m NAP

Principetekening van dwarsprofiel over Slobbengors

+ 3,30 m Industrieweg + 3,30 m NAP

Fokker

+ 0,70 m NAP Gantel Gantel

In verticaal opzicht bestaan er grote hoogteverschillen in het dwarsprofiel over het gebied. De Slobbenpolder wordt daarom wel als een geïsoleerde badkuip ervaren.

2.3 Verbindingen

Na inpoldering van Slobbengors is het ontsloten via een brug in het verlengde van de Havenstraat. Pas na aanleg van de nieuwe waterkering die Slobbengors insloot, is een aansluiting op het Westeind gecreëerd, waardoor het gebied nu van twee kanten ontsloten wordt voor zowel autoverkeer als fietsverkeer. Voor voetgangers is een extra toegang via het Aviolandapad. Dit wandelpad is gericht op de rivier; er zijn vanaf het voetpad nauwelijks toegangen naar bijvoorbeeld het sportpark. Vanaf het landelijk hoofdwegennet wordt Slobbengors in oostelijke richting ontsloten via de route Slobbengorsbrug, Havenstraat, Eilandstraat, Pontonniersweg, Edelweisslaan, Willem Dreeslaan, Kennedylaan en Burgemeester Keijzerweg. In westelijke richting dient vanuit de Industrieweg de route via Westeind en Noordhoek naar de Burgemeester Keijzerweg te worden gevolgd. De oostelijke route doorkruist het zuidelijke gedeelte van het centrumgebied en woonbuurt Het Eiland. Deze route is niet geschikt voor zwaar vrachtverkeer vanwege een aslastbeperking op de Slobbengorsbrug. De westelijke route loopt via de Noordhoek. Dit is een relatief smalle weg over een dijklichaam zonder vrij liggende fietspaden. De potentie van deze weg als een groene aantrekkelijke entree van Papendrecht met uitzicht op de rivier is onderbenut. De Slobbengorsbrug wordt vervangen door een replica. Aan de rivierzijde van de brug wordt een extra voetgangersgedeelte gemaakt. De uitvoering staat gepland in 2013. Ten opzichte van vervoer over water is Slobbengors gunstig gelegen. Aan de noordzijde is een loswal in eigendom bij Rijkswaterstaat, waar Fokker momenteel gemiddeld één keer per week gebruik van maakt. Slobbengors ligt op korte afstand van de Waterbushaltes Veerdam en Westeind, waardoor een directe openbaar vervoer verbinding aanwezig is met Dordrecht en Rotterdam. De dichtstbijzijnde haltes voor lijnbus zijn nabij winkelcentrum De Meent. Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

19

Kaart van de ligging van het Slobbengors ten opzichte van de structuur van groen en recreatie in Papendrecht

Jonge bomen tussen de sportvelden op Slobbengors

20

Kunstwerk aan eind van beeldenroute bij het Merwehoofd Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

Op de Industrieweg is een openbare parkeervoorziening aanwezig van 242 parkeerplaatsen. Op werkdagen wordt deze grotendeels gebruikt door personeel van Fokker en in mindere mate door bezoekers / werknemers van het centrum. ’s Avonds en in het weekend is deze parkeercapaciteit beschikbaar voor de diverse sportverenigingen die op Slobbengors zijn gevestigd. Op het terrein van Fokker is een omvangrijke parkeercapaciteit aanwezig van ruim 600 parkeerplaatsen voor personeel en bezoekers. Momenteel wordt aan de parkeerbehoefte voor zowel Fokker als de sportvoorzieningen voldaan. Het grote voordeel van de combinatie sportpark / bedrijventerrein is de onderlinge uitwisselbaarheid van beschikbare parkeercapaciteit langs de Industrieweg (dubbelgebruik).

2.4 Groen en recreatie

Ten zuidwesten van de Industrieweg op Slobbengors is op dit moment een sporten recreatiegebied met een overwegend functionele invulling. Ongeveer 65% van de groenvoorzieningen op Slobbengors is sportveld. Wat resteert voor de groenvoorzieningen is een strook met bosplantsoen tussen sportvelden en waterkering. Deze strook beplanting achter de dijk is aangelegd ter compensatie van de natuur- en landschapswaarden die als gevolg van de dijkverzwaring zijn verdwenen. Door de strook bosplantsoen liggen de sportvelden beschut achter de rivierdijk. Het gevolg van die ligging achter waterkering en bosplantsoen is dat vanuit het sportpark de rivier niet beleefbaar is. De rivier met het drukke scheepvaartverkeer is alleen vanaf de dijk en vanaf de noordpunt van het gebied beleefbaar. Het plantsoen tussen Merwehoofd en sportpark is parkachtig ingericht. Hier is ook in het kader van de watercompensatie (ten behoeve van aanleg parkeerplaatsen langs de Industrieweg) een vijver aangelegd. Vanuit dit parkje zijn enkele ‘landmarks’ van Dordrecht nog net zichtbaar, waarmee het zicht op Dordrecht vanaf de dijk als het ware aangekondigd wordt. Er ligt een kans om het sportpark beter te laten aansluiten op de behoeften van de inwoners van het Merwehoofd. Op de dijk, over het Aviolandapad kun je wandelen met prachtig uitzicht op het drierivierenpunt, Dordrecht en Zwijndrecht. Een nadeel van het wandelen over het Aviolandapad is dat nu alleen heen en weer kan worden gelopen. De aansluiting van Slobbengors op overige groenvoorzieningen in Papendrecht biedt ruimte voor verbetering. Het Aviolandapad is via de kade aan het Merwehoofd verbonden met de Veerdam en met de jachthaven (en van daaruit via een wandelpad verder langs de rivier). Naar het Westeind en richting Park Noordhoeksewiel is de wandelroute minder goed aangetakt. Aan de noordkant van Slobbengors komt het Aviolandapad uit op de Industrieweg. Van daar naar het wandelpad bij het Westeind moet je ongeveer 350 meter over de (auto-)weg lopen. Hoewel het groen op Slobbengors op een unieke locatie is gelegen, met magnifiek uitzicht op de rivier, heeft het op dit moment te weinig aantrekkingskracht om mensen naar het gebied te trekken.

2.5 Beeldenroute

De nieuwe Beeldenboulevard in Papendrecht is via een wandelen fietsroute van Stichting Beeldenpark Drechtoevers verbonden met Dordrecht en het Beeldenpark in het Noordpark in Zwijndrecht. In Papendrecht loopt de route van de waterbushalte aan het Veerplein, via het Merwehoofd naar het Aviolandapad waar aan het eind het kunstwerk ‘Gothic’ van Lucien den Arend staat. De Waterbus verbindt de verschillende delen van de bewegwijzerde wandelroute. Nadeel is Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

21

Sportverenigingen op Slobbengors

22


dat op het Aviolandapad, behalve het kunstwerk aan het eind, geen beelden staan waardoor de beeldenroute niet beleefd wordt.

2.6 Sport

In het sportpark Slobbengors is een aantal sportverenigingen actief. De aanwezige sportvelden maken de toegankelijkheid van het gebied minimaal. Momenteel zijn in het sportpark de volgende verenigingen actief:  Voetbalvereniging Papendrecht  Papendrechtse Tennisclub  Taekwondo-club Papendrecht  Postduiven-vereniging De Reisduif De sportvelden zijn in de jaren 50 in de buitendijkse polder op Slobbengors aangelegd, in de buurt van de uitbreidingsbuurten van Papendrecht. Ze zijn, zeker in de huidige situatie, niet centraal gelegen, maar door de beperkte afmetingen van Papendrecht hoeft dat geen probleem te geven. De sportterreinen zijn laag gelegen en in het gebied is kwel aanwezig. Het bestuur van voetbalvereniging Papendrecht heeft aangegeven regelmatig wedstrijden te moeten afgelasten in verband met de (te natte) toestand van de voetbalvelden. De vereniging zou graag over een kunstgrasveld beschikken. Afhankelijk van de behoefte (op basis van het aantal leden) van de voetbalverenigingen (Papendrecht en Drechtstreek in Sportpark Oostpolder) en de (financiële) haalbaarheid om natuurgrasvelden op Slobbengors te vervangen door kunstgrasvelden, kan het aantal velden afnemen en ontstaat zo extra ruimte die voor het versterken van het recreatief gebruik kan worden gebruikt.

Voetbalveld op Slobbengors met productiehallen van Fokker op de achtergrond Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

23

De kwaliteit van het water is matig

24


2.7 Water

Het waterpeil wordt op het Merwehoofd en Slobbengors kunstmatig verlaagd. Het water wordt vanuit het gebied naar de vijver in het nieuwe plantsoen gepompt. In de vijver wordt de waterstand met een pomp laaggehouden, om te voorkomen dat het sportpark onder water komt te staan. Het water wordt met dit pompsysteem op de Gantel geloosd. Op de dam bij de loskade (bij Westeind) staat een gemaal van het waterschap Rivierenland dat het water van de Gantel loost op de Noord. Op Slobbengors wordt geen water ingelaten. Het kwel, afkomstig van de Beneden Merwede, zorgt ervoor dat in de zomerperiode geen watertekort optreedt. Om tegen deze kwel tegendruk te geven werd achter de dijk een steunberm aangelegd. Een ondergrondse duiker verbindt de watergangen achter de dijk. Onder de voetbalvelden is drainage aangebracht om het water af te voeren. Vanwege de lage ligging en het kwel is de waterbeheersing een punt van aandacht. Indien op Slobbengors wordt gebouwd of anderszins extra verharding wordt aangebracht, dan moet voldaan worden aan de regels voor watercompensatie van het waterschap Rivierenland. De hoeveelheid watercompensatie kan worden verminderd door het toepassen van vegetatiedaken.

Water uit de sloten rondom de sportvelden wordt gepompt naar de Gantel en vandaaruit wordt het water geloosd op de rivier de Noord


25

2.8 Eigendomssituatie

De eigendoms- en gebruikssituatie is van belang om te kunnen sturen en beoordelen op wiens grond de ontwikkeling plaats vindt en met welke gebruikers rekening moet worden gehouden. De rivierdijk is eigendom van het waterschap Rivierenland. In de noordelijke punt is het gebied tussen de dijk en de strook met bosplantsoen eigendom van Rijkswaterstaat, evenals de dam ten noorden van de loswal. Het bedrijventerrein is eigendom van Fokker; het sportpark is eigendom van Papendrecht. De voetbalvereniging en tennisvereniging huren het terrein. Voor alle verenigingen geldt dat voor de bebouwde delen een opstalrecht is gevestigd.

Kaart met in kleur de eigendomssituatie op Slobbengors

26


2.9 Bestemmingsplan Rivieroevers

De gronden van Fokker zijn gelegen in het geldende bestemmingsplan Rivieroevers (raad 30 juni 2005, GS 14 februari 2006). Voor de bedrijfsvoering van Fokker is een specifieke subbestemming (Btmk) opgenomen. Binnen deze (sub)bestemming kunnen “transportmiddelen worden vervaardigd, waaronder vliegtuigen, producten van metaal en kunststof behorende tot categorie 5 van de Staat van Bedrijfsactiviteiten”. Afhankelijk van de afstand tot aan de omliggende woningen zijn activiteiten uit een hogere categorie toegestaan. Op het gedeelte van de gronden grenzend aan de Gantel is categorie 2 en langs de Industrieweg is categorie 3.2 toegestaan. Het kantoor aan de Industrieweg is bestemd als categorie 2-bedrijf, omdat voor een dergelijke functie geen hogere categorisering nodig is. Het bouwvlak bevat geen maximaal bebouwingspercentage, zodat binnen de bestemming bedrijfsdoeleinden overal bebouwing zou kunnen worden opgericht. Er zijn verschillende (goot)hoogtematen voor de gronden opgenomen, afgestemd op de hoogte van bestaande bebouwing. Daar waar geen bebouwing staat, is op het gedeelte van de gronden grenzend aan de Gantel en ook op de wederzijdse koppen van het terrein de goothoogte vastgelegd op 5 meter. Verder varieert de maximaal toegestane goothoogte van 9 en 31 meter (bestaande kantoren langs Industrieweg) tot 10 meter (hallen). De gronden in de parkzone zijn ook onderdeel van hetzelfde bestemmingsplan Rivieroevers. Er geldt deels de bestemming Recreatieve doeleinden met de nadere aanduiding sportvelden, zonder gebouwen en deels de bestemming Recreatieve doeleinden. Deze laatste bestemming is opgenomen voor een smalle strook ter plaatse van de bestaande sportgebouwen. Hier binnen mag 80% bebouwing worden opgericht met een maximale goothoogte van 3 meter.

Verbeelding van bestemmingsplan Rivieroevers Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

27

2.10 Fokker

Al vanaf 1927 is vliegtuigindustrie gevestigd in het Papendrechtse buitendijks gebied bij de Veerdam. In dat jaar vestigde vliegtuigfabriek Aviolanda zich op de locatie van een scheepswerf naast de Veerdam op het Eiland. Aviolanda bouwde en herstelde onder andere vliegboten die op de rivier landden. Samenwerking met Fokker leidde in 1967 tot overname van Aviolanda door Fokker en in de loop van de jaren is het bedrijf uitgebreid aan de noordzijde van de Industrieweg. Na het faillissement in 1996 en overname door Stork N.V. is het terrein van Fokker aan de Veerdam afgestoten. Het bedrijf maakte een doorstart met kerngezonde bedrijfsonderdelen en wist zich in enkele jaren weer een vooraanstaande plaats in de internationale luchtvaartindustrie te verschaffen. Fokker bouwt op dit moment onderdelen voor vliegtuigen van onder andere Gulfstream, Boeing, Airbus en Dassault. Fokker ontwikkelt ook nieuwe technologie voor de luchtvaart, wat op Slobbengors onder andere tot uitdrukking komt in de productiehal voor metaallijmen en glare2. Direct biedt Fokker op de locatie Slobbengors aan meer dan 1.000 mensen een arbeidsplaats en het bedrijf groeit. Ook voor de middenstand en dienstverleners uit de regio Papendrecht zorgt Fokker voor een grote bron van inkomsten. Het terrein van Fokker heeft een oppervlakte van circa tien hectare. Aan de zuidoostentree van de Industrieweg staat een tweetal vrij gelegen kantoorgebouwen. Van daar tot aan de kop van de Industrieweg bij de waterkering liggen de grootschalige bedrijfshallen langs de weg. De kop van de meest noordelijk gelegen hal heeft een éénlaagse representatieve wand naar de omgeving toe. Verder bevinden zich op het terrein een magazijn en logistiek centrum en parkeerplaatsen.

2.11 SWOT analyse

Op basis van de voorgaande beschrijving van de huidige situatie en een brainstorm met vertegenwoordigers van de verschillende disciplines binnen Papendrecht zijn de sterktes, zwaktes, kansen en bedreigingen voor Slobbengors geïnventariseerd. Op basis hiervan zijn uitgangspunten benoemd, die het vertrekpunt vormen voor het verwoorden van de ambitie in hoofdstuk 3. 2

28

Glare is een composietmateriaal dat is geconstrueerd uit laagjes aluminium.


Sterk    

  

 

  

 

Zwak Zwak

Unieke landschappelijke setting in het hart van de Drechtsteden. Luwte op de sportvelden en een groene beleving door bosplantsoen langs de rivierdijk. Markering eindpunt Aviolandapad door het kunstwerk ‘Gothic’ van Lucien den Arend Uitwisselbaarheid van de parkeercapaciteit langs de Industrieweg tussen bezoekers Fokker en sportvoorzieningen. Gunstige ligging ten opzichte van vervoer over water. Fokker stimuleert, ook op indirecte wijze, de lokale en regionale economie. De aanwezigheid van Fokker is positief voor het imago van de gemeente Papendrecht.



Recreatiemogelijkheden verbeteren. Leefkwaliteit van de direct omwonenden verbeteren door de toegankelijkheid en de gebruiksmogelijkheden van het park te vergroten. De beeldenroute uitbreiden en versterken. Horecabestemming is aanwezig op het Merwehoofd. Versterken van de kwaliteit van het groen voor recreatieve doeleinden door het aantal voetbalvelden te verminderen. Versterken van de recreatieve functie door koppeling met opleiding en expertisecentrum voor technologie Aanwezigheid van Fokker biedt kansen voor de economie, werkgelegenheid, opleiding en duurzaamheid.



        



 

Kans

De toegankelijkheid van het parkgebied voor recreatief gebruik is zeer beperkt. Het gebied wordt extensief gebruikt in ruimte en in de tijd. Weinig aantrekkelijk voor recreanten om het (sport)park te bezoeken. Nauwelijks relatie tussen de het Merwehoofd en het (sport)park. Het Aviolandapad is vanaf het Merwehoofd niet uitnodigend. De rivier is niet beleefbaar vanuit het gebied achter de rivierdijk. De beplanting is van weinig belang voor natuurontwikkeling. De beplanting is weinig aantrekkelijk vanuit de ruimtelijke beleving. Natuurgras is beperkt bespeelbaar. Natte voetbalvelden door de lage ligging zorgen regelmatig voor afgelaste voetbalwedstrijden. Verminderen van het aantal voetbalvelden moet mogelijk blijken op basis van onderzoek naar de behoefte en eventueel de realisatie van (een) kunstgrasveld(en). Versterken van de recreatieve functie van het gebied ten zuiden van de Industrieweg moet financieel haalbaar blijken. Wensen van de eindgebruikers zijn van belang bij een herinrichting van het Slobbengors. Subjectieve onveiligheid op de Noordhoek en de Havenstraat / Eilandstraat in relatie tot optimalisatie van een ontsluitingsroute naar het Slobbengors.

Bedreiging

UITGANGSPUNTEN

        

Versterk de ruimtelijke en functionele samenhang binnen het gebied tussen Fokker, sportpark en rivier en de relaties met de omliggende gebieden. Versterk de functionele aantrekkelijkheid van het groen voor ongeorganiseerde sport en spel activiteiten. Zorg voor een goede inbedding van Slobbengors in het groenblauw netwerk. Vergroot de mogelijkheden om rondjes te wandelen in (en buiten) het gebied. Gebruik de beeldenroute en het kunstwerk “Gothic” als kwaliteit in het gebied. Verken op welke wijze de relatie tussen het gebied achter de rivierdijk en de rivier kan worden versterkt, zodat de rivier wordt beleefd. Zorg voor het versterken van de natuurwaarden (rekening houdende met primair recreatief gebruik) op Slobbengors. Onderzoek de mogelijkheden om de uitbreidingswensen van Fokker te faciliteren, zodat Fokker tot ver in de toekomst gehuisvest kan blijven op Slobbengors. Behoud van de uitwisselbaarheid van openbare parkeerplaatsen tussen de bezoekers van Fokker en de sportverenigingen aan de Industrieweg.


29

3. De uitdaging 3.1 Gezamenlijke uitdaging

Fokker is diepgeworteld in de Papendrechtse samenleving. Eén blik op de plattegrond van Papendrecht is voldoende om de centrale aanwezigheid op het drierivierenpunt van de Fokker vestiging helder voor ogen te krijgen. Papendrecht en Fokker zijn al sinds 1967 aan elkaar verbonden op de locatie Slobbengors. Gezamenlijk hebben Papendrecht en Fokker de mogelijkheid om Slobbengors hernieuwd vorm te geven en daarmee de aanwezigheid van Fokker in Papendrecht tot ver in de toekomst verankeren. De ambities van naar het gebied onderwerpen als een unieke kans de ambities van

Fokker zijn aanleiding om in een breder perspectief te kijken Slobbengors en naar de relatie met gebiedsoverstijgende economie, werkgelegenheid, onderwijs en duurzaamheid. Er ligt om via deze gezamenlijke ambitie een bijdrage te leveren aan Papendrecht zoals verwoord in het collegeprogramma.

3.2 Ambitie van Papendrecht met Slobbengors

De gezamenlijke ambitie om de aanwezigheid van Fokker tot ver in de toekomst te garanderen, is voor Papendrecht aanleiding om de eigen ambitie met Slobbengors te realiseren, namelijk het verbeteren van de gebruikskwaliteit van het (sport)park. Tot dusver is deze ambitie, of visie, specifiek met betrekking tot dit gebied niet vastgesteld. De ambitie zit wel verweven in de regionale en lokale kaders, zoals het Masterplan Drechtoevers, de Structuurvisie Papendrecht 2020, het Gemeentelijk Verkeers- en Vervoersplan en het collegeprogramma. De ambities van de Papendrecht en de SWOT-analyse van Slobbengors (zie hoofdstuk 2) leidt in dit hoofdstuk tot een programma van wensen voor Slobbengors. Het programma van wensen is vervolgens ruimtelijk vertaald in de kansenkaart voor Slobbengors.

Luchtfoto Slobbengors gezien vanuit zuid

30


3.2.1 Provinciale Structuurvisie

Op 2 juli 2010 hebben Provinciale Staten van Zuid-Holland de provinciale structuurvisie (PSV) Visie op Zuid-Holland, Ontwikkelen met schaarse ruimte, vastgesteld. De visie van de provincie is gericht op intensivering en herstructurering van stedelijk gebied. De kwaliteit van de groene ruimte wordt daardoor steeds belangrijker voor de leefbaarheid voor bewoners en voor een aantrekkelijk en onderscheidend vestigingsklimaat. Er ligt volgens de structuurvisie de opgave om de samenhang tussen stad en land en de kwaliteit van de groene ruimte nabij de stad te versterken. De groengebieden in stedelijk gebied, die op de functiekaart zijn aangegeven als stedelijk groen, worden beschouwd als onderdeel van de gehele provinciale groenstructuur. De provincie streeft ernaar deze stedelijke groengebieden beter in te bedden in de samenhangende groenstructuur. Ruimtelijke ontwikkelingen zijn mogelijk mits behoud van de groene functies en kwaliteiten voorop staat.

Uitsnede uit Functiekaart 2020 Provinciale Structuurvisie

Het Slobbengors is in de provinciale structuurvisie aangemerkt als stedelijk groen. Dat betekent dat ontwikkelingen op Slobbengors mogelijk zijn, mits de groene functies en kwaliteiten behouden blijven. Uitgangspunt voor de gemeente en Fokker is om bij ontwikkelingen op Slobbengors de recreatieve betekenis van het groen te versterken en Slobbengors beter te laten aansluiten op het groen-blauwe netwerk. Dit sluit aan bij het streven van de provincie naar een versterking van de samenhang tussen groengebieden binnen en buiten het stedelijke gebied en naar het versterken van de kwaliteit van het groen.

3.2.2 Regionaal

De ambitie van Papendrecht voor het rivierfront op regionaal niveau, zoals vastgelegd in het Masterplan Drechtoevers en de Drechtsteden economische visie 2008, is het vrijmaken van de centraal gelegen oevergebieden voor kwalitatief hoogwaardig wonen, recreatie, voorzieningen en dienstverlening. De oevergebieden worden gezien als het centraal bindende element voor de Drechtsteden. De achterkanten en voormalige bedrijfslocaties moeten worden omgevormd tot het visitekaartje voor de hele regio. Door aantrekkelijke waterfronten en de variatie aan rivieroevers en activiteiten te ontwikkelen ontstaat een ‘unique selling point’ van de regio. De doelstelling van het Masterplan is het beter benutten van de lokale kwaliteiten en identiteiten door de relatie met het water te versterken. Aan deze doelstelling kan uitvoering worden gegeven door het versterken van de openbaarheid en het Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

31

verbeteren van de toegankelijkheid en ruimtelijke kwaliteit van de oevers. Het drierivierenpunt wordt als kern van het Drechtoeverproject gezien. De centraal gelegen oevers van Dordrecht, Zwijndrecht en Papendrecht moeten worden omgevormd tot één samenhangend stedelijk gebied. Zwaartepunt van het Papendrechtse drierivierenpunt ligt in het masterplan rond de waterbushalte en het aangrenzende Merwehoofd. Voor Slobbengors wordt behoud van het dominant groene karakter genoemd met wandelcircuits vanuit het centrum van Papendrecht naar de oever. Het sportpark zou voor de Drechtstedelijke bevolking toegankelijk moeten zijn, waarbij op de langere termijn een intensiever gebruik van het gebied wenselijk wordt geacht. In 2001 is door Atelier Quadrat een visie op het Drierivierenpunt Drechtoevers opgesteld. Hierin wordt opgemerkt dat de drie Drechtsteden zich van elkaar onderscheiden in onder meer hun structuur, ontwikkelingswijze en relatie tot de rivier. In deze visie wordt ingegaan op bouwhoogte voor ontwikkelingen langs de oevers. Bij buitendijkse bebouwing wordt de boomhoogte maatgevend gesteld. Hoogbouw kan volgens de visie wel op afstand van de rivier, binnendijks, bij de centra van Papendrecht en Zwijndrecht. In een omvangrijk buitendijks gebied, waarin ook een binnenmilieu kan ontstaan, kan ook hogere bebouwing worden opgenomen. De regionale ambitie van het Masterplan Drechtoevers is in Papendrecht verder uitgewerkt in plannen voor het Merwehoofd en Slobbengors, zoals de visie Warande aan de Gantel, de structuurschets Eiland/Slobbengors en de plannen voor het Merwehoofd, allen opgesteld door Rein Geurtsen en Partners. In de structuurschets Eiland/Slobbengors is gezocht naar de identiteit van de Papendrechtse oever. Vanaf de oevers van Dordrecht, Zwijndrecht en Papendrecht is uitzicht op een majestueus waterplein. Een kwaliteit van dit gebied wordt mede bepaald door het contrast tussen de drie oevers. Rein Geurtsen beschrijft die verschillen als een stedelijke archipel aan de zijde van Dordrecht, een groene archipel bij Zwijndrecht en het bolwerk bij Papendrecht. Het Papendrechtse bolwerk kenmerkt zich door de opgetilde oever, met daarbovenop de groene wand van Slobbengors en in sterk contrast hiermee ‘de vesting’ het Merwehoofd.

Visie op de drie Drechtoevers door Rein Geurtsen

32


Het bolwerk met de vesting het Merwehoofd en de groene boswand van Slobbengors is sterk op het drierivierenpunt gericht. De noordwestpunt van Slobbengors past niet in dit beeld. Daarvoor is nu het Venster als onderdeel van het Papendrechtste bolwerk geïntroduceerd. Ruimtelijk heeft het venster de volgende kenmerken:  De bebouwing heeft uitzicht en een representatieve uitstraling  De bebouwing staat in de tweede lijn achter een groen lint Het nieuwe bolwerk van Papendrecht is opgebouwd uit drie delen:

Het nieuwe bolwerk in plattegrond (boven) en aanzicht. (Bron: Ruimtelab² architecten)

In 2007 zijn veel van de Drechtoeverprojecten al (vergaand) gerealiseerd. In de Regionale Structuurvisie en realisatiestrategie ‘Ruimte Geven’ uit 2007 maken de Drechtoevers deel uit van de ‘As Rivier en Land’. In de ontwikkelingsassen worden projecten in samenhang tot elkaar tot stand gebracht. In Ruimte Geven blijft het uitgangspunt dat de dijken en oevers van grote betekenis zijn voor de identiteit van de regio en de beleving van de rivieren. De recreatieve routes over land (fiets, te voet) en water (waterbus, kano, fluisterboot) die samen het netwerk van lokale recreatieve voorzieningen vormen moeten volgens de structuurvisie worden versterkt. Bij de ontwikkeling van de Drechtoevers moet de recreatieve toegankelijkheid van de oevers worden gewaarborgd. Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

33

3.2.3 Lokaal

De huidige ambitie van Papendrecht voor Slobbengors is verweven in de Structuurvisie Papendrecht 2020, het collegeprogramma en de sportnota Sport op Koers. Per onderwerp is beschreven wat de ambitie betekent voor Slobbengors. Economie en werk Papendrecht koestert haar gevestigde bedrijfsleven en zet in op het mogelijk maken van groei. In de tijden van economische recessie wil de gemeente alles in het werk stellen om de bestaande bedrijven en arbeidsplaatsen te behouden. Het faciliteren van de ambitie van Fokker zorgt niet alleen voor behoud van het bedrijf voor de lange termijn, maar ook voor groei van de lokale en regionale economie en het aantal arbeidsplaatsen. De economische betekenis van de aanwezigheid van Fokker in Papendrecht uit zich in een forse bijdrage aan directe werkgelegenheid en is tevens van belang als inkomstenbron voor de middenstand en dienstverleners uit de regio Papendrecht. Direct biedt Fokker op de locatie Slobbengors aan meer dan 1.000 mensen een arbeidsplaats. Daarnaast ziet de toekomst er voor Fokker goed uit. Met een divers portfolio en een sterk innovatief vermogen heeft het bedrijf zich een sterke positie verworven in de internationale aerospace wereld. De economische ‘spin-off’ die de aanwezigheid van Fokker meebrengt is essentieel voor Papendrecht en de regio. Daarnaast heeft de Papendrecht met Fokker ook een sterke multinational in huis, met een merknaam die over de hele wereld bekend is. Sport In de beleidsnota Sport op Koers is het streven naar een zo goed mogelijk benutten van de bestaande fysieke (sport)ruimte binnen Papendrecht neergelegd, onder ander door het omzetten van grasvelden naar kunstgrasvelden. Daarnaast is in Sport op Koers het streven naar de openbare toegankelijkheid van (gemeentelijke) buitensportaccommodaties opgenomen. Bij de uitwerking van de visie wordt dit streven gehandhaafd, uiteraard met in achtneming van de eisen die sportbonden stellen aan de afsluitbaarheid van (gedeelten) van sportterreinen. Voor de voetbalvereniging Papendrecht is een eerste belangrijke vraag die moet worden beantwoord: Hoeveel velden heeft de vereniging nodig? Een tweede vraag is of een kunstgrasveld tot de mogelijkheden behoort c.q. wenselijk wordt geacht. Het voordeel van kunstgrasvelden is dat deze, in vergelijking met de huidige grasvelden, intensiever kunnen worden bespeeld. Hierdoor kan met minder velden worden volstaan, waardoor de gewonnen ruimte kan worden benut voor het versterken van de groen/recreatieve structuur. In de uitwerking wordt voorgesteld de totale behoefte aan voetbalvelden in Papendrecht te inventariseren inclusief de mogelijkheid en wenselijkheid van kunstgrasvelden. Pas dan ontstaat een definitief beeld van het aantal noodzakelijke velden in Papendrecht. Het voorlopige uitgangspunt is dat het aantal voetbalvelden op Slobbengors kan worden teruggebracht met in ieder geval één veld. In samenspraak met de TaeKwon-Do club Papendrecht en de postduivenvereniging De Reisduif wordt onderzocht wat de meest geschikte en haalbare locatie is voor het uitvoeren van hun activiteiten. Dit kan zijn het voortzetten van de vereniging op de huidige locatie, inpassing elders op Slobbengors, of een locatie elders in Papendrecht. Dit wordt in het vervolgtraject (zie paragraaf 5.2), in overleg met de verenigingen, nader uitgewerkt. Voor de Papendrechtste tennisclub worden in dit IOP geen wijzigingen voorzien. 34


Groen en recreatie Het behoud van het bestaande groen en zo mogelijk een uitbreiding van groen is van groot belang voor het behoud van het groene karakter van Papendrecht. Voorkomen moet worden dat de verdere verstedelijking ten koste gaat van de groene kwaliteit. Daarbij wil Papendrecht de groenstructuur verder versterken en de gebruiksmogelijkheden bevorderen door het verbinden van losse groenelementen in een groenblauw netwerk. Een ander doel is het verbeteren van de functionele gebruiksmogelijkheden van water. Nieuwe ontwikkelingen moeten dit mogelijk maken. Papendrecht wil de recreatieve structuur versterken door onder andere het versterken van de beleving van de dijk en het water van de Merwede door het ontwikkelen van een doorgaand voet-/fietspad. Het Slobbengors wil de gemeente behouden als recreatie en sportgebied, waarbij onderzocht moet worden in hoeverre de recreatieve functie verder kan worden versterkt. De plannen van Fokker bieden kansen voor het versterken van de groenstructuur en de functionele gebruiksmogelijkheden. Een reëel beeld van het groen ten zuiden van de Industrieweg is dat het grotendeels een grasvlakte betreft met een zeer beperkte ecologische en ruimtelijke kwaliteit en met beperkte gebruiksmogelijkheden. Fokker en de sportverenigingen zijn de voornaamste ‘bewoners’ van Slobbengors, maar gaan niet of nauwelijks een relatie met elkaar aan. Door de mogelijkheden voor de plannen van Fokker en de ambities voor het groen van de gemeente gezamenlijk te onderzoeken, kan een plan ontstaan dat meerwaarde levert voor het gehele gebied. Dat is de opgave die

Uitsnede kaart Structuurvisie Papendrecht 2020 Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

35

voorligt. Door Slobbengors onderdeel te laten uitmaken van de groenstructuur van Papendrecht ontstaat een kans om ten zuiden van de Industrieweg, naast de aanwezigheid van sportfaciliteiten, een park of ‘groene huiskamer’ te realiseren waar alle inwoners van Papendrecht gebruik van kunnen maken en genieten van de unieke eigenschappen van deze plek. Tevens ligt er een kans om een recreatieve groenverbinding van Slobbengors naar het Westeind te realiseren door de huidige parkeerplaatsen aan de noordwestzijde op het terrein van Fokker (deels) te combineren met een groene inrichting en deze ruimte onderdeel te laten uitmaken van een aantrekkelijke groenstructuur. De nieuwe ontwikkelingen bij Fokker maken het verbeteren van deze gebruiksmogelijkheden en de betere inbedding in de groenblauwe structuur mede mogelijk. Milieu en duurzaamheid Papendrecht heeft een voorbeeldfunctie op het gebied van milieu en heeft de ambitie hiervoor voorstellen te doen, bijvoorbeeld door het toepassen van duurzame, klimaatvriendelijke en energiebesparende maatregelen bij openbare gebouwen. Een ruimtelijke ontwikkeling is duurzaam als deze bijdraagt aan sociale (people), fysieke (planet) en economische leefbaarheid (profit). Duurzame stedenbouw voorziet in een goede en gezonde woon- en werkomgeving, streeft naar toekomstbestendigheid in de leefomgeving en naar een verantwoorde omgang met natuurlijke hulpbronnen. Het uitgangspunt voor Slobbengors is om ontwikkelingen op een duurzame manier te realiseren. Dit heeft gevolgen voor de ontwikkeling voor het totale gebied en voor de keuzes die gemaakt moeten worden voor de ontwikkeling van opstallen. Slobbengors neemt een bijzondere positie in binnen de structuur van Papendrecht, die nu niet optimaal benut wordt. De kansen die er liggen voor Slobbengors en de kansen voor Fokker kunnen elkaar versterken om tot een goede en gezonde woon- en werkomgeving te komen die ook toekomstbestendig is. Belangrijk voor de toekomstbestendigheid is dat gebouwen en structuren die nu worden ontwikkeld, bruikbaar blijven in de toekomst voor de huidige en/of nieuwe gebruikers of zelfs voor andere functies. Bijvoorbeeld groenvoorziening waar we nu in investeren moet nu en in de toekomst bijdragen aan een goede woon- en werkomgeving voor Papendrechters. Een gebouw dat nu bijvoorbeeld als kantoorgebouw wordt gebouwd, moet in economische zin duurzaam zijn, zodat het later bijvoorbeeld door een andere kantoorgebruiker kan worden gebruikt. De bebouwing die wordt ontwikkeld, moet bijdragen aan ruimtelijke kwaliteit op Slobbengors en aan de identiteit van de plek. Het ontwerp voor het gebied en de gebouwen moet recht doen aan de unieke ligging van Slobbengors. Dat betekent dat er een hoog ambitieniveau is vereist. Het gaat dan onder andere om de uitstraling van het gebouw op de omgeving, om de interactie tussen gebouw en omgeving en om de inrichting van het gehele Slobbengors. Verkeer en vervoer De infrastructuur moet de inwoners van Papendrecht in staat stellen zichzelf op een verantwoorde, veilige, leefbare en efficiënte wijze te verplaatsen. Nieuwe ontwikkelingen mogen niet ten koste gaan van de leefbaarheid van Papendrecht in termen van geluidoverlast, verminderde luchtkwaliteit, veiligheidsrisico’s en parkeerdruk. De voorzieningen van de waterbus dienen in stand te blijven en indien mogelijk dienen de vaartijden te worden uitgebreid. Slobbengors is vanwege haar geografische ligging niet optimaal bereikbaar voor 36


gemotoriseerd verkeer. Één van de twee ontsluitingsroutes dient zo mogelijk te worden geoptimaliseerd om Fokker in de toekomst op een goede manier via de weg te blijven ontsluiten. Hierbij verdient de ontsluiting via de Noordhoek de voorkeur. Deze relatief smalle weg over een dijklichaam zonder vrij liggende fietspaden is in de huidige situatie ook al een aandachtspunt. De Noordhoek en het Westeind hebben ook de potentie om vanwege hun unieke ligging langs de Noord een visitekaartje van Papendrecht te worden. Deze toegang tot Papendrecht kan uitgroeien tot een prachtige entree naar het historisch dijklint, met ruimte voor veilig recreatief medegebruik (Zie ook Groen en recreatie). Daarnaast dient aandacht te worden besteed aan mobiliteitsmanagement, stimuleren van openbaar vervoer en de aanvoer van goederen over water om de druk op het wegennet te verminderen. Per saldo zal weinig veranderen aan het aantal voertuigen dat van- en naar Fokker zal rijden. Het aantal benodigde parkeerplaatsen zal daarmee ook beperkt wijzigen. Het voordeel van de huidige locatie van Fokker is de mogelijkheid van het gebruik van openbare parkeerplaatsen aan de Industrieweg die tevens bedoeld zijn voor het sportpark. Op piekmomenten bij Fokker kan deze parkeercapaciteit worden aangewend, zonder dat de sporters hier hinder van hebben. Het uitgangspunt is dat parkeren ten behoeve van Fokker zoveel mogelijk op eigen terrein wordt opgelost. Mogelijk kan het aantal parkeerplaatsen op de Industrieweg in samenhang daarmee terug worden gebracht, waardoor aan de weg een meer recreatief en groen karakter kan worden gegeven. Aan de hand van de voorgestane ontwikkeling van Fokker op de locatie dient dit nader te worden onderzocht (onderzoek parkeerbalans).

Openbare parkeerplaatsen aan de Industrieweg

3.3 Ambitie van Fokker op Slobbengors

Fokker committeert zich aan Papendrecht door te blijven investeren in de locatie Slobbengors om daardoor langdurig op de locatie Slobbengors gevestigd te blijven. Het is de ambitie van Fokker om het terrein in Papendrecht te ontwikkelen tot een High Tech, duurzame, veilige en flexibele basis voor de productie van innovatie vliegtuigen helikoptercomponenten. Om deze ambitie te realiseren zal de komende jaren een aantal wijzigingen plaatsvinden. Deze wijzigingen bevinden zich op het ruimtelijk vlak, op het gebied van productie-intensiteit en op de gebieden van werkgelegenheid, supply chain en duurzaamheid. Papendrecht heeft in het bidbook (zie paragraaf 1.2) de mogelijkheid voor Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

37

een locatie op bedrijventerrein Nieuwland opgenomen en daarvoor toen ook mogelijkheden gecreëerd. Fokker heeft inmiddels op basis van nader onderzoek en uitwerking aangegeven de fabriek te blijven willen concentreren op Slobbengors. Fokker ziet daartoe ook concrete mogelijkheden. Op de locatie worden op dit moment onderdelen voor Boeing gefabriceerd in een tweetal hallen. Deze productie wordt op contractuele basis hier beëindigd en overgebracht naar China, waardoor ruimte vrijkomt op de locatie Slobbengors. Door aangepast gebruik van deze en andere ruimte kan de uitbreiding zo worden gerealiseerd dat geen investeringen buiten de eigen locatie hoeven plaats te vinden. In de intentieovereenkomst Papendrecht – Fokker (7 juli 2011) is dan ook vastgelegd dat uitgegaan wordt van de locatie op Slobbengors. Daarbij wenst Fokker naast het realiseren van de fabriek ten behoeve van onder meer assemblage van JSF-onderdelen en/of andere (automotive)productieprocessen, tevens haar hoofdkantoor te vestigen op de locatie Slobbengors, buiten haar huidige fabrieksterrein. De noodzaak tot vestiging van haar (internationale) hoofdkantoor op een nieuwe locatie komt voort uit de verzelfstandiging van Fokker door afsplitsing van de moedermaatschappij Stork. Het is expliciet de keuze van Fokker om dit nieuwe hoofdkantoor te vestigen in Papendrecht, mits dit kan op de locatie Slobbengors, op een passende wijze, waarbij naast de omvang ook recht wordt gedaan aan de boegbeeldfunctie van een (internationaal) hoofdkantoor.

Huidige situatie Fokker Papendrecht

Om het investeringsprofiel dat Fokker heeft opgesteld voor haar productie op de locatie in Papendrecht, waaronder de JSF-assemblage, de komende jaren te kunnen operationaliseren, heeft Fokker behoefte om zo spoedig mogelijk de afspraken in een samenwerkingsovereenkomst over de locatie, de fabriek en het hoofdkantoor vast te leggen. Op basis daarvan is voor Fokker een duidelijke planning vast te leggen en kunnen de benodigde investeringen worden gedaan. Logistiek centrum

Primerspuiterij Samenbouw Oppervlaktebehandelingen

Kantoren

Samenbouw

197

Loswal

Gantel

191 190

196

181

189

97

94

93

92

91

90

84

87

184 183

Metaallijmen & Glare

99

83 186

95

Componentenspuiterij

32

85

81

96

P

180

P 38

37

P

31 36

35

86

187

34

industrieweg

Samenbouw Onderdelenfabricage

Onderdelenspuiterij

Kadastrale grens

Kantoren

0

100m

Overzicht gebouwen Fokker (bron: Fokker)

3.3.1 Ruimtelijke wijzigingen

Productie intensiteit Naast investeringen in een faciliteit voor de samenbouw van JSF onderdelen en overige (automotive)productieprocessen in Papendrecht zal Fokker in de komende tien jaar ook aanzienlijk investeren in verdere ontwikkeling van de productiefaciliteit. Gedurende de komende 20 jaar zal de productie op de locatie Slobbengors zich aanpassen naar het strategisch doel dat Fokker voor ogen heeft voor de vestiging in Papendrecht. Inzet van hoogwaardige technieken en assemblage zal in de komende jaren speerpunt zijn. De komst 38


van JSF onderdelen assemblage sluit bij deze doelstelling uitstekend aan. In combinatie met de A350 ‘outboard flaps’ zal de JSF assemblage zorgen voor toevoeging van hoog volume productie. Traditionele samenbouwtechnieken zullen worden vervangen door de laatste innovaties op het gebied van robotisering en lastechnieken. Door de algehele uitbreiding van het productievolume zal sprake zijn van een structurele uitbreiding van werkgelegenheid in een voor Papendrecht aantrekkelijk werkgelegenheidssegment. De locatie Slobbengors zal intensiever en dynamischer worden gebruikt. Met het ‘bridge supplier’ model, voor het eerst toegepast op het Boeing 747-8 inboard flap programma, kan Fokker concurrerend in Nederland blijven opereren. In de ontwerpfase en de eerste serie van de productie kan Fokker haar toegevoegde waarde leveren, waarna de producten in een lage lonen land verder kunnen worden geproduceerd. Door toepassing van dit model vinden continu veranderingen plaats in het productieproces, waardoor veel wordt gevraagd van de flexibiliteit van het machinepark en haar omgeving, maar vooral van het menselijk kapitaal van Fokker, haar huidige en toekomstige werknemers. Bedrijfsruimte De fabriek ten behoeve van onder meer de assemblage van de JSF-onderdelen kan door aanpassing van het huidige ruimtegebruik op het huidige terrein van Fokker worden gerealiseerd. Bij de realisatie van de fabriek zal aandacht worden besteed aan de impact op de omgeving en ingezet worden op duurzaamheid. Fokker heeft aangegeven haar productiefaciliteiten in Papendrecht te willen blijven concentreren op de locatie Slobbengors. Gezien het verloop van programma’s is naar verwachting ook geen additionele ruimte nodig. De productie van de Boeing 747-8 ‘inboard flaps’ in Papendrecht loopt ten einde en door de hallen efficiënter in te delen kan ruimte worden vrijgemaakt voor onder andere de productie van JSF onderdelen. Mocht het huidige portfolio toch worden gehandhaafd, in combinatie met het hoge productietempo, zal verhuizen van de programma’s kostbaar en risicovol zijn. In dat geval zou een ruimtetekort kunnen ontstaan en zal circa 3.200 m2 bijgebouwd dienen te worden. Dit past binnen het huidige bestemmingsplan en kan door herschikking op het huidige terrein worden gerealiseerd. Kantoorruimte Door de groei die Fokker doormaakt en de verzelfstandiging van het bedrijf is een tekort aan kantoorruimte ontstaan. Naast de werkplekken in de kantoorgebouwen 34 en 35, gesitueerd aan de oostkant van de Industrieweg, bevinden zich ook in de hallen en in gebouw 32 werkplekken. Mede door de wens van Fokker om Fokker Technologies Holding (Raad van Bestuur) in Papendrecht te huisvesten is de vraag naar ruimte nog verder gegroeid. Op korte termijn wordt in de Drechtsteden regio een tijdelijke voorziening gezocht om hen te faciliteren, aangezien niet is gekozen voor uitbreiding van de huidige kantoorfaciliteiten. Een volledig nieuwe kantoorfaciliteit levert voordelen op voor wat betreft de uitstraling, efficiency en duurzaamheid. Die keuze is dan ook gemaakt. Na de nieuwbouw van het kantoor zullen de werknemers en de directie van Fokker Technologies Holding intrek nemen op Slobbengors. Daarmee huisvest Papendrecht het internationale hoofdkantoor van Fokker. Logistiek en supply chain In gebouw 32 (aan de oostzijde van het terrein) bevindt zich momenteel de goederenontvangst. Het opslaan, het verhandelen en het verzenden van goederen ziet Fokker niet direct als haar ‘core-business’. Fokker gaat onderzoeken of het uitbesteden van haar volledige logistieke activiteiten mogelijk is. Door het pand enkel voor logistieke doeleinden te gebruiken en de kantoren uit te plaatsen, realiseert Fokker de mogelijkheid om elders Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

39

opgeslagen ‘tooling’ en voorraad efficiënt op één locatie op te slaan. Fokker vraagt van haar ‘supply chain’ ook een innovatief vermogen. Vendor managed inventory (VMI) is een concept dat uitstekend in het te ontwikkelen logistiek centrum zou kunnen passen. De leverancier beheert de voorraad bij Fokker en zorgt daarmee voor een optimale hoeveelheid en beperkt daarmee het aantal vervoersbewegingen en het risico op misgrijpen. Deze ontwikkeling is in het bidbook meegenomen en terzake zijn concrete mogelijkheden in samenwerking met het bedrijfsleven opgenomen. Modern, toekomstgericht en innovatief vervoersmanagement en voorraadbeheer maken deel uit van de modernisering van de productiefaciliteiten op Slobbengors.

3.3.2 Programmatische wijzigingen

Op basis van de hiervoor beschreven ambitie is een inschatting gemaakt van het bijbehorende ruimtelijke programma. In de onderstaande tabel is het huidige programma vergeleken met het gewenste programma, zodat duidelijk is wat de uitbreiding betreft.

Functie

Huidige situatie

Gewenste situatie (indicatief)

Verschil

Bedrijfsruimte (inclusief productie ondersteunende kantoren)

51.900 m2

51.900

0

Kantoorruimte (NVO)

8.800 m2

10.000 m2

+ 1.200 m2

Magazijn/ logistiek

4.500 m2

4.500 m2

0

Parkeerplaatsen

843

1.000

150

601 plaatsen op het terrein van Fokker en 242 langs de Industrieweg.

(indicatie bij bouw nieuw kantoor en handhaving bestaande)

(idem)

m2

Gezien het verloop van de programma’s en de ruimtelijke herinrichting is geen additionele ruimte nodig. In het geval van volledige handhaving van het huidige portfolio zal ruimtetekort ontstaan en circa 3.200 m2 bijgebouwd moeten worden. Dit past in het huidige bestemmingsplan en kan op het huidige terrein worden gerealiseerd.

Overzicht gebouwen Fokker (bron: Fokker)

40


Dit ruimtelijk programma is als uitgangspunt gehanteerd bij het verkennen van de inpassingsmogelijkheden in de omgeving, zoals opgenomen in hoofdstuk 4.

3.4 Programma van wensen

Op basis van de hiervoor genoemde ambities en de uitgangspunten uit de SWOTanalyse uit hoofdstuk 2 is een programma van wensen opgesteld voor Slobbengors en de te ontwikkelen opstallen. Met dit programma van wensen wordt uitgedrukt aan welke kwaliteitseisen de gebiedsinrichting en het gebiedsgebruik moet voldoen in samenhang met het realiseren van de investeringswensen van Fokker. Slobbengors  De gebruikskwaliteiten van het (sport)park is verbeterd.  De aanwezigheid van het toonaangevende bedrijf Fokker op Slobbengors is tot ver in de toekomst gegarandeerd.  Het gebied en de opstallen zijn op een duurzame wijze ontwikkeld en vervullen een voorbeeldfunctie voor ontwikkelingen elders.  De relatie met het water is versterkt, doordat de openbaarheid en toegankelijkheid is verbeterd.  De lokale kwaliteiten en identiteiten zijn benut om de relatie met het water te versterken en vormen het leidend concept voor de verdere ontwikkeling (nieuw Papendrechts bolwerk inclusief het Venster)  Er is sprake van ruimtelijke en functionele samenhang binnen het gebied tussen het huidige terrein van Fokker, het park en de rivier en er worden relaties aangegaan met de omliggende gebieden.  De relatie tussen het gebied achter de rivierdijk en de rivier is versterkt, zodat de rivier wordt beleefd.  Het Slobbengors is ingebed in het groenblauw netwerk en er is sprake van een hoogwaardig park voor de inwoners van Papendrecht.  De functionele aantrekkelijkheid van het groen voor ongeorganiseerde sport en spel activiteiten is versterkt.  Op basis van onderzoek naar de behoefte van het aantal voetbalvelden zal blijken of het aantal voetbalvelden op Slobbengors kan worden teruggebracht en of de eventueel vrijgekomen ruimte kan worden benut voor het versterken van de recreatie.  In overleg met de TaeKwon-Do club Papendrecht en de postduivenvereniging De Reisduif is onderzocht wat de meest geschikte en haalbare locatie is voor het uitvoeren van hun activiteiten. Dit kan zijn het voortzetten van de vereniging op de huidige locatie, inpassing elders op Slobbengors, of een locatie elders in Papendrecht.  Er zijn mogelijkheden om rondjes te wandelen in (en buiten) het gebied.  De beeldenroute en het kunstwerk “Gothic” vormen een sterke kwaliteit in het gebied.  De ontsluitingsroute via de Noordhoek is verbeterd (o.a. qua groene inrichting en veiligheid).  Het parkeren van Fokker is opgelost op eigen terrein, waarbij Fokker gebruik kan blijven maken van de parkeerplaatsen aan de Industrieweg  Er zijn voldoende parkeerplaatsen voor de sportverenigingen aan de Industrieweg.  De huidige parkeerplaatsen aan de westzijde van Slobbengors zijn (deels) gecombineerd met groen, waardoor Slobbengors een betere aansluiting heeft op de groenstructuur van Papendrecht. Kantoorgebouw  Er is één nieuw centraal internationaal hoofdkantoor van Fokker op Slobbengors, waarbij de parkeerbehoefte ontstaat en voor een belangrijk deel ook wordt gerealiseerd bij de locatie van het nieuwe kantoorgebouw.  Het kantoorgebouw draagt bij aan de ruimtelijke kwaliteit en identiteit Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

41

van Slobbengors.  Het kantoorgebouw van Fokker draagt bij aan het versterken van de groenstructuur, de functionele gebruiksmogelijkheden en de uitstraling van het gehele Slobbengors.  Het gebouw heeft een open uitstraling naar de omgeving, dat betekent onder andere dat er geen doodse gevels zijn, zeker niet op de begane grond.  Het gebouw reageert op de verschillende kenmerken van de omgeving (de industrieweg, het venster, het park) en gaat hiermee een relatie aan.  De directe omgeving van het gebouw heeft een aangenaam verblijfsklimaat.  Het gebouw is aanpasbaar voor toekomstige ontwikkelingen.  Het gebouw is duurzaam.  Het gebouw is representatief. Bedrijfsruimte  De fabriek voor onder meer de JSF-assemblage en/of overige (automotive) productieprocessen is op een duurzame wijze gerealiseerd in hal 37/38.

3.5 Kansenkaart

Het programma van wensen leidt tot de volgende kansenkaart voor Slobbengors.

Laan Uitzicht op rivier Uitzicht op park - tribunefunctie Verbinding tussen dijk en sportpark Ruimtelijk accent Doorlopende wandelroute Slobbengorsbrug markeert entree Merwehoofd vormt front aan rivier

Kansenkaart

42


4. Ruimtelijke verkenning Het resultaat van het vorige hoofdstuk is het programma van wensen voor Slobbengors, het kantoorgebouw en de bedrijfsruimte. Dit programma van wensen is beeldend vertaald in de kansenkaart. Het doel van dit hoofdstuk is het verkennen van de inrichtingsmogelijkheden van Slobbengors. Aangezien de JSF onderdelenfabriek wordt gerealiseerd in de bestaande hallen, gaat de aandacht uit naar de inrichtingsmogelijkheden van Slobbengors en mogelijke locaties voor het internationale hoofdkantoor van Fokker. De opbouw van het hoofdstuk is van ‘grof naar fijn’. Ten eerste wordt in dit hoofdstuk ingegaan op een aantal bepalende deelaspecten voor de ruimtelijke inrichting. Ten tweede vindt een afweging plaats welke locatie het meest geschikt is voor het toekomstige hoofdkantoor van Fokker. Ten derde is een tweetal mogelijke inrichtingsvarianten van het park geschetst. Tenslotte is een impressie opgesteld op welke wijze het hoofdkantoor van Fokker een bijdrage kan leveren aan de ruimtelijke kwaliteit op Slobbengors.

4.1 Deelaspecten

De volgende deelaspecten zijn van belang voor de inrichting van Slobbengors. Deze zijn beschreven en verbeeld en vormen hiermee de basis voor een tweetal inrichtingsmogelijkheden. Toegang tot het gebied Door de versterking van de waterkering en de nieuwe aantakking van het wegennetwerk op de Industrieweg heeft Slobbengors een nieuwe entree aan de noordwestzijde gekregen. Deze nieuwe toegang vormt een pragmatische maar ruimtelijk nog niet sterk uitgewerkte entree van het gebied. Deze zone die hiervoor het ‘Venster’ wordt genoemd zal met de eventuele ontwikkeling van Slobbengors nader uitgewerkt moeten worden.

Toegang tot het gebied (bron: Ruimtelab² architecten)


43

De tribune De Industrieweg ontsluit Slobbengors en wordt naast de medewerkers van de Fokkerfabriek en de verschillende sportclubs ook gebruikt door de bewoners van het Merwehoofd. Hierdoor is de functie van de Industrieweg veranderd van een functionele ontsluiting naar een onderdeel van de woon- en leefomgeving van de bewoners van Papendrecht. De Industrieweg verdient daarom een opwaardering naar ‘Slobbengorslaan’ met veel groen en bomen aan weerzijden. Door de hogere ligging ten opzichte van Slobbengors is daarnaast een bijzonder uitzicht vanaf de weg over het naastgelegen gebied.

De Industrieweg kan functioneren als ‘tribune’ (bron: Ruimtelab² architecten)

Zicht op sportvelden vanaf de ‘tribune’ Industrieweg

44


Een groene zoom Ook nu al wordt een groot deel van Slobbengors omzoomd door groen, waardoor het kamergevoel van het gebied wordt versterkt. Deze bijzondere kwaliteit verdient desondanks extra aandacht en kan worden versterkt door de sterke scheiding tussen de dijk en het lager gelegen Slobbengors te verzachten en ruimtelijk aan elkaar te smeden.

Een groene zoom die dijk en park verbindt (bron: Ruimtelab² architecten)

Het sportpark wordt omzoomd door groen Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

45

Helder water Door de lage ligging stroomt veel kwelwater het gebied in. Het nutriëntrijke water en de relatief lage doorstroomsnelheid hebben een slechte waterkwaliteit tot gevolg. Door meer ruimte voor het water te maken en natuurlijke waterfiltering in het gebied te brengen ontstaat een beter watermilieu, wordt de grondwaterspiegel verlaagd en krijgt het gebied een grotere recreatieve gebruikswaarde.

Meer ruimte voor water en natuurlijke waterfiltering (bron: Ruimtelab² architecten)

Een fijnmaziger netwerk Nieuwe paden en routes, aan te leggen tussen het Aviolandapad en de nieuwe Slobbengorslaan, vormen een fijnmaziger netwerk dat het gebied veel beter zal ontsluiten voor wandelaars, fietsers, hardlopers, skeelers en vele andere bezoekers. De recreatieve waarde van het gebied wordt hierdoor enorm versterkt en tegelijkertijd wordt het rivierfront beter bereikbaar voor alle bewoners van Papendrecht.

Een fijnmaziger netwerk voor wandelaars en andere bezoekers (bron: Ruimtelab² architecten)

46


4.2 Twee mogelijke locaties voor het hoofdkantoor Fokker

Er zijn diverse mogelijkheden op Slobbengors bekeken om het hoofdkantoor van Fokker te realiseren. Vanwege de beschikbare ruimte en de wens om de entree van Slobbengors te versterken, is voor de ontwikkeling van het nieuwe hoofdkantoor van Fokker gekeken naar de westzijde van Slobbengors. De mogelijkheid om het kantoor op het huidige terrein van Fokker te ontwikkelen is afgevallen vanwege nadelen ten aanzien van de inpasbaarheid op het terrein van Fokker en de directe omgeving. Een kantoor van Fokker op het huidige terrein zou tevens tot gevolg hebben dat geen bijdrage wordt geleverd aan het waarmaken van de ambitie, zoals beschreven in het programma van wensen. Daarbij heeft het ook de voorkeur van Fokker om het hoofdkantoor buiten het huidige terrein, in een aantrekkelijke groene omgeving te plaatsen. Twee mogelijke locaties voor het hoofdkantoor zijn nader onderzocht, namelijk:  De punt  Roadside

Twee mogelijke locaties voor het kantoor van Fokker die zijn onderzocht

De locaties liggen ten zuiden van de Industrieweg en oefenen hierdoor invloed uit op de ontwikkeling van het groene gebied. Beide locaties liggen aan de rand van het gebied waardoor het kantoorgebouw zo min mogelijk ruimte in beslag neemt van het (sport)park. Voor beide locatie geldt dat gebruik wordt gemaakt van de bestaande ontsluiting (de Industrieweg) en zijn de fabrieken dichtbij, wat de looplijnen beperkt. Optie 1: ‘De punt’ Bij deze optie wordt het hoofdkantoor van Fokker ten zuiden van de Industrieweg, in de noordwestelijke hoek van Slobbengors geplaatst. Door het parkeren zo veel mogelijk onder aan de dijk te realiseren blijft de invloed Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

47

van het parkeren op de directe omgeving beperkt. Zorgvuldig ontwerp van de toren is van groot belang door de zichtbaarheid in de directe omgeving, maar ook op de grotere schaal van het gebied. Hier zou een relatief slanke toren mogelijk zijn die boven de bomen uitsteekt, waardoor een goed zicht ontstaat op en vanaf het drierivierenpunt. Bij deze locatie past een compact kantoorgebouw (beperkte ‘footprint’) met een zichtbare representatieve uitstraling. De bebouwing staat in de tweede lijn achter het groene lint. Positief is dat met een gebouw op deze locatie uitvoering wordt gegeven aan het Venster als onderdeel van het Papendrechtste bolwerk. Hierdoor ontstaat een aantrekkelijk waterfront. Het gebouw zal, vanuit de tweede lijn achter het groen, goed te zien zijn vanaf de rivier en ook uitzicht hebben op het water en de omgeving. Optie 2: ‘Roadside’ Bij deze optie is het gebouw langs de Industrieweg/Slobbengorslaan voorzien. Het vormt hiermee een scheiding tussen de Fokkerfabriek en de groen/blauwe kamer van Slobbengors. Ook hier kan het parkeren onder aan de dijk worden geplaatst om zo veel mogelijk auto’s aan het zicht te ontrekken. Bij deze variant past een relatief laag gebouw, met een relatief grote ‘footprint’ dat zich niet opdringt aan de groene ruimte maar tegelijkertijd een duidelijke entree naar de weg vormt. Op Slobbengors zelf is het gebouw duidelijk aanwezig maar daarbuiten is het niet zichtbaar door de omringende bomen. Vanwege de beperkte zichtbaarheid op en vanaf de rivier geeft dit concept geen invulling aan het Venster als onderdeel van het bolwerk en wordt hiermee geen recht gedaan aan de eis van Fokker om met het (internationale) hoofdkantoor een boegbeeldfunctie te vervullen.

Zicht op Dordrecht vanaf bosplantsoen langs Slobbengors

48


4.3 Voorkeurslocatie

De twee mogelijke locaties zijn eerst getoetst op hun bijdrage aan een duurzaam Slobbengors. Gekeken is naar de mate waarin de locaties toekomstbestendig zijn en een bijdrage leveren aan de sociale (people), fysieke (planet) en economische (profit) leefbaarheid van Papendrecht. De voor- en nadelen van beide locaties zijn vervolgens tegen elkaar afgewogen, wat resulteert in een voorkeurslocatie. Toekomstbestendig Bij de keuze voor de locatie van het kantoorgebouw is het belangrijk ver vooruit te denken en rekening te houden met onvoorziene omstandigheden. Fokker beoogd het internationale hoofdkantoor in Papendrecht te betrekken en te houden voor de lange termijn. Echter, er zouden zich onvoorziene omstandigheden kunnen voordoen, waardoor het kantoorgebouw niet meer wordt gebruikt door Fokker. Met de keuze voor deze twee locaties is hierin voorzien. De locaties ‘De punt’ en ‘Roadside’ hebben namelijk als belangrijk voordeel dat deze fysiek los te koppelen zijn van Fokker. Het vinden van een andere gebruiker, of een andere functie is hierdoor eenvoudiger. Profit De keuze voor een locatie heeft consequenties voor de opbrengsten. Voor beide locaties geldt dat grond wordt uitgegeven, hetgeen leidt tot grondopbrengsten voor de gemeente. Deze middelen zouden niet beschikbaar komen wanneer het kantoor bijvoorbeeld op het huidige terrein van Fokker wordt gerealiseerd. Er is dan immers geen grond om uit te geven en er komen daarom ook geen extra middelen beschikbaar. De middelen die beschikbaar komen door de gronduitgifte kunnen worden ingezet voor de kwaliteitsverbetering van het (sport)park. People De keuze voor de locatie is dus bepalend voor de bijdrage die wordt geleverd aan het verbeteren van de ruimtelijke kwaliteit en daarmee de leefkwaliteit. Zowel een keuze voor de locatie ‘Roadside’ als voor de locatie ‘De punt’ heeft tot gevolg dat middelen beschikbaar komen om de gebruikswaarde en de groenstructuren op Slobbengors te verbeteren. Er kan meer samenhang tussen Fokker, het park en de rivier worden gecreëerd, de Industrieweg kan worden opgewaardeerd tot een aantrekkelijke ‘Slobbengorslaan’ en er kan een fijnmazig netwerk worden aangelegd ten behoeve van het versterken van de recreatieve functie. Beide locaties bieden een unieke kans om het woon-, werken leefklimaat van Papendrecht te versterken. Planet De huidige kwaliteit van het groen op Slobbengors is marginaal en door het vele kwelwater dat het gebied instroomt, is de waterkwaliteit slecht. De herinrichting van het park biedt kansen om de kwaliteit van het groen te verbeteren en ruimte te maken voor het ontstaan van een beter watermilieu. Met beide locaties kan deze kwaliteitsverbetering worden bewerkstelligd De locaties ‘De punt’ en ‘Roadside’ dragen duurzaam bij aan de ontwikkeling van Slobbengors. Deze locaties kunnen toekomstbestendig worden ingericht, leveren middelen op voor de herinrichting van het park waarmee de gebruiksmogelijkheden en de groenstructuur kunnen worden verbeterd. De locaties verbinden de verschillende deelgebieden binnen Slobbengors en zorgen ervoor dat de relaties met de directe omgeving wordt versterkt. Deze twee locaties vormen namelijk een wand, of gezicht, naar zowel de Slobbengorslaan als naar het park. Een gebouw op deze plek kan de verschillende deelgebieden helpen vormgeven en zo een positieve bijdrage Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

49

leveren aan de omgeving. Het kan ook de verschillende deelgebieden verbinden, waardoor het gebouw de herkenbaarheid van Slobbengors en de plek verbetert. De locaties ‘De punt’ en ‘Roadside’ zijn ook te onderscheiden ten opzichte van elkaar. Daar waar in de optie ‘Roadside’ wordt gedacht aan een laag en langer gerekt kantoorgebouw dat om die reden niet zichtbaar is vanaf de rivier, wordt het kantoorgebouw bij de locatie ‘De punt’ zover mogelijk in de punt geschoven waar, door de voorziene slanke toren, intensief gebruikt wordt gemaakt van de ruimte. De locatie ‘De punt’ past in het concept van het Papendrechtste bolwerk. Door een gebouw in de punt wordt invulling gegeven aan het Venster en ontstaat, in combinatie met de stedelijke bebouwing van het Merwehoofd en het groen van Slobbengors, een Papendrechts bolwerk. Een nadeel van de locatie ‘Roadside’ is dat een lager kantoorgebouw, in combinatie met het gewenste oppervlakte kantoorruimte, zorgt voor een relatief grote ‘footprint’ en lange looplijnen in het gebouw. Kortom, van de onderzochte locaties heeft de locatie ‘De punt’ de voorkeur, hetgeen ook met Fokker is besproken.

4.4 Impressies van inrichtingsmogelijkheden van het park

Van de mogelijke locaties voor het hoofdkantoor van Fokker heeft de locatie ‘De punt’ de voorkeur. De keuze voor deze locatie biedt de beste kansen voor realiseren van het programma van wensen (zie hoofdstuk 3). Om een idee te krijgen van de ruimtelijke ontwikkelingsmogelijkheden is een tweetal impressies van mogelijke inrichting van het park opgesteld. Hiervoor is de locatie ‘De punt’ als uitgangspunt gehanteerd. Het betreft slechts een verkenning van de mogelijkheden en is niet bedoeld om een definitief eindbeeld te schetsen. In hoofdstuk 5 is beschreven welke stappen moeten worden gezet om uiteindelijk tot een definitieve invulling van dit gebied te komen. Impressie 1: Het natuurlijke polderpark In dit inrichtingsvoorstel wordt sportpark Slobbengors gedeeltelijk getransformeerd tot een natuurlijk polderpark. Hierin krijgen de eerder genoemde aspecten allemaal een plek, waardoor zowel de recreatieve als natuurlijke functie van Slobbengors wordt versterkt. Veel activiteiten in het gebied hebben direct te maken met het water, de nieuwe flora en fauna of zijn van sportieve aard. Doordat de natuur voor een groot deel het gebied vormgeeft is relatief weinig onderhoud vereist.

Het natuurlijke polderpark (bron: Ruimtelab² architecten)

50


Sfeerbeelden van een natuurlijk polderparken (bron: Ruimtelab² architecten)

Impressie 2: Het multifunctionele recreatiepark In dit inrichtingsvoorstel krijgt sportpark Slobbengors een meer formeel uiterlijk. Hierdoor is het voor vele doeleinden geschikt, van een simpele picknick tot het bezoek aan een beeldentuin of zelfs grote manifestaties als ballonvaart. Om zo flexibel te zijn zal er weinig ruimte in het park een duidelijke bestemming krijgen zodat er vele activiteiten mogelijk blijven. Het formele uiterlijk zal wel intensiever onderhoud vergen dan de eerder beschreven natuurlijke variant.

Het multifunctionele recreatiepark met sfeerbeelden (bron: Ruimtelab² architecten) Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

51

4.5 Impressie inpassing hoofdkantoor Fokker

Op basis van het programma van wensen en de gewenste oppervlakte kantoorruimte van Fokker, zoals zij dat op dit moment inschat, is een impressie van een inpassing verbeeld. Het doel van de impressie is om te laten zien hoe het hoofdkantoor van Fokker een bijdrage kan leveren aan de identiteit van Slobbengors en daarmee Papendrecht. Ook voor deze impressie geldt dat het slecht een verkenning betreft en niet bedoeld is als eindbeeld.

Impressies Slobbengors met kantoor Fokker ‘in de punt’ (bron: Ruimtelab² architecten)

Zicht vanaf Zwijndrecht op het Slobbengors met kantoor Fokker ‘in de punt’ (bron: Ruimtelab² architecten)

Zicht vanaf Dordrecht op het Slobbengors met kantoor Fokker ‘in de punt’ (bron: Ruimtelab² architecten)

52


Impressie hoofdkantoor Fokker ‘in de punt’ (bron: Ruimtelab² architecten)

Impressie beeld vanaf Industrieweg van hoofdkantoor Fokker ‘in de punt’ (bron: Ruimtelab² architecten)


53

BIJLAGE 1

3

1

2

Aan deze tekening kunnen geen rechten worden ontleend

Plangebied Projectgebied 54

1 20 3

16 Augustus 2011

Gebied grondtransactie / erfpacht Schaal 1:5000 Fabriek 50 100 150m Zoekgebied kantoor Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

5. Ruimtelijke ontwikkelingstrategie Daar waar het IOP Slobbengors de toekomstige ruimtelijke inrichting van Slobbengors verkent, worden in de samenwerkingsovereenkomst afspraken tussen Fokker en Papendrecht vastgelegd over de samenwerking. Het gebied zal de komende tien jaar gefaseerd worden ontwikkeld. Voordat tot ontwikkeling kan worden overgegaan dient de Samenwerkingsovereenomst (SOK) tussen Fokker en Papendrecht voor eind 2011 ondertekend te zijn. In paragraaf 5.1 wordt de hoofdlijn van de samenwerkingsovereenkomst toegelicht. In paragraaf 5.2 is beschreven welke vervolgstappen nodig zijn om tot een definitieve invulling van Slobbengors te komen. Tenslotte wordt in paraaf 5.3 specifiek ingegaan op de te doorlopen planologische procedure.

5.1 Samenwerkingsovereenkomst Fokker en Papendrecht

Papendrecht en Fokker wensen tot een duurzame relatie te komen ten aanzien van de vestiging van Fokker in Papendrecht in combinatie met een concentratie en versterking van haar fabrieksactiviteiten (waaronder JSF) in Papendrecht. Die duurzame relatie krijgt in de Samenwerkingsovereenkomst vorm door de volgende drie elementen: 1. Fokker verkoopt (onder marktconforme voorwaarden) haar gronden van haar huidige fabriekslocatie Slobbengors aan de gemeente, waarna de gemeente deze gronden in erfpacht voor tenminste 30 jaar uitgeeft aan Fokker; 2. Papendrecht en Fokker richten een entiteit op (CV/BV) van waaruit de opstalontwikkeling ten behoeve van de fabriek waarin onder meer de assemblage van de JSF onderdelen en/of andere (automotive) productieprocessen worden vormgegeven. Deze fabriek wordt gerealiseerd op het huidige terrein van Fokker; 3. De entiteit komt tevens tot opstalontwikkeling van een nieuw hoofdkantoor van Fokker op Slobbengors, waarbij de daarvoor benodigde gronden door de gemeente in erfpacht worden uitgegeven aan een op te richten entiteit (CV/ BV) waarin Fokker en gemeente participeren. Achtereenvolgens wordt op deze drie elementen nader ingegaan. Verkoop gronden en uitgifte in erfpacht Zoals aangegeven, komen Fokker en gemeente overeen dat de gemeente de gronden van de huidige fabriekslocatie van Fokker koopt. In totaal gaat het hierbij om 104.345 m2 (zie punt 1 op kaart plan- en projectgebied op pagina 54). Deze gronden worden tegen een marktconforme waarde gekocht door de gemeente (deze prijs is bepaald door een onafhankelijk taxateur). Vervolgens geeft de gemeente deze gronden in eeuwigdurend erfpacht uit aan Fokker die dit erfpachtrecht na 30 jaar kan beëindigen. Via deze erfpachtconstructie voor tenminste 30 jaar, blijft Fokker voor een lange periode verbonden aan Papendrecht. Fokker betaalt een jaarlijkse erfpachtcanon aan de gemeente voor het in erfpacht nemen van de gronden. Dit percentage is in overeenstemming met Fokker bepaald op basis van de financieringsrente die de gemeente dient te betalen voor de financiering van de grondaankoop, vermeerderd met een renteopslag. Deze opslag dient ter dekking van de gemeentelijke kosten en risico’s. Bij einde van de erfpacht vervalt het volledig eigendom inclusief opstallen aan de gemeente. De verkoop van de gronden door Fokker en de uitgifte van de gronden in erfpacht van de gemeente dient vóór 1 januari 2012 te zijn geëffectueerd. Fokker verkrijgt daarmee het door haar gewenste financiële ‘comfort’ om daarmee de door haar opgestelde investeringsprofiel, waarin onder andere de Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

55

investeringen gericht zijn op de JSF-assemblage, concreet tot uitvoering te brengen. Opstalontwikkeling fabriek Tweede belangrijk onderdeel van de samenwerking die gemeente en Fokker aangaan, betreft de realisatie van de fabriek waarin onder meer de assemblage van de JSF onderdelen en/of andere (automotive) productieprocessen worden vormgegeven. Deze fabriek wordt gevestigd op het huidige terrein van Fokker in de huidige aangeduide hallen 37 en 38 (zie punt 2 op kaart plan- en projectgebied op pagina 54). Deze opstalontwikkeling (vernieuwbouw) wordt vanuit een samenwerkingsentiteit van Fokker en gemeente opgezet. Deze samenwerking wordt via een CV/BV opgezet, waarin iedere partij voor de helft participeert. Het benodigde vermogen voor de realisatie van de fabriek wordt ingebracht voor 20% door Fokker en 20% gemeente. Daarnaast wordt 60% vreemd vermogen in de CV/BV gebracht via een lening van de gemeente. Het ingebrachte vermogen dient voor de verbouw van de genoemde hallen. Het ingebrachte vermogen wordt niet gebruikt voor productieinstallaties en/of inventaris ten behoeve van de op te zetten productielijnen. Fokker huurt de hallen 37 en 38 meerjarig (30 jaar) van de CV/BV. De huursom wordt bepaald op basis van de vermogensinbrengparameters en overige kostenlasten die doorberekend worden. De vernieuwbouw van de hallen 37/38 past binnen het huidige bestemmingsplan. De verbouw van de fabriek kan dan ook onafhankelijk van planologische procedures (enkel een omgevingsvergunning is vereist) plaatsvinden. Inschatting op basis van de huidige planning laat een verbouwing zien in de tweede helft van 2012. Opstalontwikkeling nieuw hoofdkantoor In de totale samenwerking wordt tevens voorzien in de realisatie van een nieuw hoofdkantoor, ten zuiden van de Industrieweg op Slobbengors (zie punt 3 op kaart plan- en projectgebied op pagina 54). Dit nieuw te realiseren representatieve hoofdkantoor voor Fokker wordt daarbij in een groene setting gerealiseerd. Dit vergt een zorgvuldige inpassing. Daarnaast wordt gekomen tot een goede ontsluiting van het nieuwe hoofdkantoor alsmede van de huidige, gereconstrueerde fabriekslocatie Fokker (als gevolg van de realisatie van de fabriek). De realisatie van het nieuwe hoofdkantoor wordt eveneens vanuit een CV/BV gefinancierd en opgezet en vervolgens verhuurd aan Fokker (dezelfde constructie als voor de fabriek). De gronden onder het nieuw te realiseren hoofdkantoor worden door de gemeente in erfpacht uitgegeven aan de CV/BV. Ten aanzien van de ontwikkeling en realisatie van het hoofdkantoor hebben gemeente en Fokker zich uitgesproken voor een design&build aanpak. Dit bestaat eruit dat op basis van een gedetailleerd programma van eisen aanbesteding plaatsvindt van het ontwerp en de realisatie ineens. Risico’s gedurende ontwerp en realisatiefase liggen daardoor niet bij de CV/BV maar bij de betreffende opdrachtnemer. De omvang van het nieuwe hoofdkantoor dient in de komende uitwerking van het integraal voorlopig ontwerp voor Slobbengors nader bepaald te worden. Ten aanzien van de genoemde zorgvuldige inpassing van het kantoor op Slobbengors wordt tevens uitgewerkt welke vorm het kantoor dient te krijgen. Op basis van de huidige planning wordt het hoofdkantoor in 2014 gerealiseerd.

56


5.2 Het vervolg: een integraal voorlopig ontwerp

Ontwikkelingen in ‘De punt’, i.c. de realisatie van het hoofdkantoor voor Fokker, maken herinrichting van Slobbengors mede mogelijk. Het programma van wensen en de kansenkaart voor Slobbengors zijn het vertrekpunt voor een zorgvuldig proces om een ontwerp op te stellen voor Slobbengors. Het beoogde resultaat is een integraal voorlopig ontwerp voor Slobbengors bestaande uit onder andere:  ontwerp van het hoofdkantoor;  ontwerp van de fabriek;  ontwerp voor de openbare ruimte (waaronder de Industrieweg, de verbindingen met de omgeving en de inrichting van het (sport)park);  beeldkwaliteitsplan;  definitieve planning- en fasering. Op Slobbengors liggen kansen om het groenblauwe netwerk van Papendrecht te versterken. In de huidige situatie is Slobbengors groen, maar wordt het te weinig gebruikt, zeker voor een park op zo’n unieke locatie aan het drierivierenpunt. Een belangrijke voorwaarde om de kansen die er liggen te benutten is dat het sportpark ook gebruikt kan worden door mensen die niet in verenigingsverband sporten. De ruimte die er is, moet intensiever benut kunnen worden in ruimte en tijd. Het plangebied voor het integrale voorlopig ontwerp is het gehele Slobbengors, dus zowel het terrein van Fokker als (sport)park ten zuiden van de Industrieweg. De noord-westpunt van het gebied, de aansluiting op Westeind, moet nadrukkelijk in de planvorming betrokken worden, vanwege de wens om een veilige en aantrekkelijke verbinding te creëren en ten behoeve van een goede aansluiting op het groenblauwe netwerk van Papendrecht. In eerste instantie zullen we onderzoeken welke behoefte aan sportvelden in Papendrecht bestaat, ook op termijn, en hoe we zo efficiënt mogelijk, door zo min mogelijk ruimte in te nemen, aan deze behoefte kunnen voldoen. Een mogelijkheid die daarbij zeker onderzocht zal worden, is of het aanleggen van één of meerdere kunstgrasvelden ertoe leidt dat minder sportvelden nodig zijn. Ook is aandacht nodig voor de huisvesting van de TaeKwon-Do club Papendrecht en de postduivenvereniging De Reisduif. In gesprek met de verenigingen zal worden onderzocht of zij in de nieuwe situatie kunnen worden ingepast in Slobbengors of dat een locatie elders een betere oplossing biedt. De ruimte die vrij komt, wordt gebruikt worden om het gebied aantrekkelijk in te richten voor een diverse groep gebruikers. Door meer samenhang te creëren tussen de wandelroute op de dijk en het park, ontstaat de mogelijkheid om verschillende rondjes te wandelen in het gebied en het beter aan te laten takken op de omgeving. Na analyse en inventarisatie van kansen en knelpunten worden de wensen voor het gebied in kaart gebracht. Vanuit die kaders en wensen worden de uitgangspunten voor een ontwerp voor Slobbengors benoemd. Deze vormen de basis voor het maken van een landschapsarchitectonisch ontwerp. Tijdens het proces van inventarisatie van wensen naar uitwerken van een ruimtelijk ontwerp, zullen meerdere partijen betrokken worden. In principe wordt bij deze partijen input opgehaald voor de analyse van kansen en knelpunten van het gebied. Deze partijen worden ook direct geïnformeerd over de eerste resultaten, zoals een schetsontwerp.


57

Partijen die in elk geval betrokken worden in het proces zijn de ‘bewoners’ en omwonenden van Slobbengors. Dat zijn de sportverenigingen, Fokker en de bewoners van het Eiland. Een andere partij die in het proces betrokken moet worden is Stichting Beeldenpark Drechtoevers. Deze stichting zorgt voor de wisselende beeldenexpositie aan de Beeldenboulevard in Papendrecht en voor de bewegwijzerde wandelroute langs de Drechtoevers in Dordrecht, Zwijndrecht en Papendrecht. De waterkering maakt deel uit van Slobbengors. Het Aviolandapad met uitzicht op de rivier vormt één van de grote kwaliteiten van het gebied. Plannen voor Slobbengors zullen uiteraard in overleg met het waterschap opgesteld worden. Rijkswaterstaat is eigenaar van enkele stukken grond op de Slobbengors en moet daarom ook worden betrokken. Verder zullen de ontwikkelingen worden besproken met de regio Drechsteden en de provincie Zuid-Holland. Tot slot heeft de gemeente Zwijndrecht aangegeven in reactie op de Structuurvisie Papendrecht 2020 overleg te willen over invulling van de oevers. Het hiervoor beschreven proces wordt, na vaststelling van het IOP Slobbengors en de samenwerkingovereenkomst, gedetailleerder uitgewerkt.

5.3 Onderzoeken en planologische procedure

Met een bestemmingsplanherziening kan medewerking worden verleend aan een op te richten kantoor. De keuze voor de voorkeurslocatie ‘De Punt’ voor het internationale) hoofdkantoor van Fokker betekent dat hiervoor een bestemmingsplan dient te worden opgesteld. Een dergelijk bestemmingsplan kan worden opgesteld als bekend is wat de locatie wordt en wat het bouwprogramma (maximale hoeveelheid m2 bvo kantoor, maximale footprint, en hoogte, benodigde parkeervoorzieningen) behelst. Als de bestemmingsplanprocedure is doorlopen en het bestemmingsplan in werking is getreden, kan op grond daarvan de omgevingsvergunning voor het bouwen van het kantoor) worden afgegeven in overeenstemming met het bestemmingsplan. Wat is nodig? Voor een op te stellen bestemmingsplan is het volgende nodig:  Onderzoeken: - Milieuaspecten - Bodemgesteldheid - Waterhuishouding - Flora en fauna - Archeologie - Verkeer - Planschade - Mogelijke belemmering radaropstelling  Goede ruimtelijke onderbouwing  Overleg met (wettelijke) partners, zoals het waterschap Rivierenland, regio Drechtsteden en de provincie Zuid-Holland  Communicatie met betrokken partijen High Tech is één van de negen topsectoren waarin Nederland wereldwijd sterk is en waarvoor de overheid extra aandacht heeft. Hoofdkantoren versterken het economische imago van Nederland en zorgen voor werkgelegenheid. Ze zijn daarmee belangrijk voor alle topsectoren. In dit verlengde heeft ook de provincie Zuid-Holland de ambitie om Zuid-Holland een koploper te maken op het gebied van internationaal concurrerende, innovatieve en duurzaam opererende ondernemingen. Met de provincie Zuid-Holland hebben concrete gesprekken plaatsgevonden over een bijdrage via een investeringssubsidie. De realisatie van het (internationale) hoodfkantoor van Fokker staat formeel op spanning met 58


de uitgangspunten van de provinciale verordening. Er zal tijdig contact met de regio en de provincie worden gezocht om de realisatie van het hoofdkantoor van Fokker mogelijk te maken. Wat is het noodzakelijke bestemmingsplangebied? Voor het realiseren van een nieuw kantoorgebouw in het zoekgebied is een bestemmingsplanwijziging nodig. De vernieuwbouw van de hallen 37/38 en de eventueel toekomstig gewenste uitbreiding aan bedrijfsruimte van 3.200 m2 passen binnen het bestemmingsplan (maximale goothoogte is 10 meter). Het bestemmingsplangebied zou zich kunnen beperken tot de locatie van het nieuwe kantoorgebouw. Planning Naar aanleiding van de hiervoor beschreven activiteiten is hieronder een indicatieve planning voor het vervolg opgesteld. Tijdslijn / planning Fokker Slobbengors ACTIE Samenwerkingsovereenkomst grondaankoop terrein Fokker uitgifte erfpacht terrein Fokker oprichten CV/BV (tbv fabriek) inbreng fabriek (hal 37/38) in CV/BV oprichten CV/BV (tbv hoofdkantoor)

VERANTWOORDELIJKE gemeente/Fokker gemeente gemeente gemeente/Fokker Fokker gemeente/Fokker

Inventarisatie & analyse Slobbengors

gemeente

Integraal Voorlopig Ontwerp (IVO): - fabriek (hal 37/38) - hoofdkantoor - openbare ruimte Slobbengors - beeldkwaliteitsplan

gemeente CV/BV gemeente/Fokker gemeente gemeente

RO-procedures Bestemmingsplan Slobbengors/hoofdkantoor Omgevingsvergunning kantoor Slobbengors Omgevingsvergunning hal 37/38 (binnen bestaand bp)

gemeente ntb CV/BV

Vernieuwbouw fabriek (hal 37/38)

CV/BV

Hoofdkantoor: - o.b.v. IVO vaststellen pve voor aanbesteding - aanbesteding design en build - ontwerpuitwerking hoofdkantoor - realisatie hoofdkantoor

CV/BV CV/BV ntb ntb

Herinrichting Slobbengors: - o.b.v. IVO opstellen inrichtingsplan openbare ruimte - herinrichting park - herinrichting infrastructuur/ontsluiting

gemeente gemeente gemeente

2012

2011 4e kwartaal

1e kwartaal

2e kwartaal

3e kwartaal

2013 4e kwartaal

1e kwartaal

2e kwartaal

3e kwartaal

2014 4e kwartaal

1e kwartaal

2e kwartaal

3e kwartaal

4e kwartaal

versie 1 november 2011

Tijdlijn / planning Fokker Slobbengors.

5.4 Financiën

Om te kunnen overgaan tot realisatie van de ambities uit het IOP Slobbengors dient er een aantal transacties tussen Fokker en Papendrecht plaats te vinden. Papendrecht koopt de grond onder de huidige Fokkerlocatie en geeft deze uit in erfpacht. Er wordt een CV/BV opgericht voor de fabriek en een CV/BV voor het hoofdkantoor waarbij de gemeente het benodigde vreemd vermogen financieert onder voorwaarden die in de Samenwerkingsovereenkomst overeen zijn gekomen. Uiteraard zijn aan deze samenwerking risico’s verbonden. Uitgangspunt is deze risico’s tot een minimum te beperken. In nauw overleg met externe onafhankelijke adviseurs is gezocht naar een zo optimaal mogelijk samenwerkingsverband met Fokker. De uitkomst is vastgelegd in de samenwerkingsovereenkomst en vervolgovereenkomsten (bijvoorbeeld erfpachtsovereenkomst) Ten behoeve van het hoofdkantoor op de locatie Slobbengors (De punt) zal Papendrecht de grond in erfpacht uitgeven. Deze grondopbrengst kan worden ingezet voor de gewenste versterking van de recreatieve (groen)functie van Slobbengors. In het kader van het voorliggende Integraal Ontwikkelingsplan is een verkenning gemaakt van twee mogelijke inrichtingsprincipes van Slobbengors, Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

59

uitgaande van realisatie van het hoofdkantoor van Fokker in ‘De punt’. Deze twee inrichtingsprincipes zijn, zoals eerder genoemd: 1. Het natuurlijke polderpark 2. Het multifunctionele recreatiepark Van belang in dit stadium van planvorming, zijnde het formuleren van een ambitie en visie voor het gebied, is dat in financieel opzicht de voorgestelde inrichtingsprincipes binnen de marges van de voorziene grondopbrengsten vanuit realisatie van het hoofdkantoor passen. Dat betekent concreet dat voor beide inrichtingsprincipes een grondexploitatie op hoofdlijnen is opgesteld. Vanuit deze eerste financiële verkenning kan geconstateerd worden dat beide inrichtingsprincipes, inclusief benodigde ontsluiting voor het hoofdkantoor, binnen de beoogde grondopbrengsten van het kantoor gerealiseerd kunnen worden. Daarbij is in de verkenningen uitgegaan van 9.000 m2 bvo kantoor. Tevens is aangenomen dat indien ten behoeve van de sportverenigingen kunstgras benodigd is, deze investering een afzonderlijke financiële dekking krijgt (buiten de grondexploitatie). Uiteraard is het afhankelijk van de uiteindelijke omvang van het hoofdkantoor hoe het inrichtingsprincipe qua ontwerp kan worden uitgewerkt. Op basis van de globale financiële verkenning kan tevens geconstateerd worden dat het natuurlijke polderpark een hoger investeringsniveau vergt dan het multifunctionele recreatiepark. Dit heeft te maken met de voorgestelde kleinschalige structuur van paden, watergangen en ‘kunstwerken’(loopbruggen e.d.). De mate waarin ingrepen in de structuur en inrichting van de Industrieweg kunnen plaatsvinden, is mede afhankelijk van extra middelen die vanuit provincie definitief beschikbaar kunnen worden gesteld in het kader van de ontsluiting voor het Fokker terrein. In het kader van de Voorjaarsnota 2010 heeft Provinciale Staten vorig jaar besloten om een provinciale bijdrage van 1 miljoen euro beschikbaar te stellen voor de realisatie van ontsluitende infrastructuur voor de nieuwe productielocatie van onderdelen van de Joint Strike Fighter door Fokker.

5.5 Organisatie

De gemeente Papendrecht en Fokker hebben ter uitvoering van het IOP en de samenwerkingsovereenkomst een projectorganisatie opgericht. Het voorzitterschap van deze projectorganisatie berust bij de Gemeente Papendrecht en het secretariaat berust bij Fokker. In principe wordt voor de projectorganisatie uitgegaan van twee niveaus: 1. 2.

60

Strategisch, bestuurlijk Op het strategisch bestuurlijk niveau in de projectorganisatie is de Stuurgroep actief. In de Stuurgroep zijn in ieder geval één bestuurder van elke Partij en de Projectgroepleden vertegenwoordigd. Het mandaat voor het maken van beslissingen houdt op strategisch niveau uiteraard rekening met de verplichting voor de bestuurders om hun bevindingen ter goedkeuring terug te koppelen aan de beslissingsbevoegde organen van partijen. Operationeel, aansturend De werkprocessen die voortvloeien uit de samenwerkingsovereenkomst en het IOP dienen te worden aangestuurd door het projectmanagement dat daarbij rapporteert aan de Stuurgroep.


6. Arbeid en onderwijs Aansluiting van het onderwijs op de eisen die het bedrijfsleven stelt is een actueel vraagstuk. Op landelijk niveau is in de recent verschenen Bedrijfslevenbrief van minister Verhagen een aanpak geschetst om Nederland, innovatiever, ondernemender en concurrerender te maken. Centraal daarin staat dat in de publiek - private samenwerking tussen onderwijs, onderzoek, overheid en bedrijfsleven in de opleidingen van de medewerkers van de toekomst de sleutel tot het succes voor de toekomst ligt. Daarbij verandert de wereld voortdurend en dus evolueren ook de manieren van werken in een steeds hoger tempo. Kennis en vaardigheden die op school worden geleerd vormen slechts een basis die constant moet worden aangevuld met nieuwe expertise. Een leven lang werken vereist een leven lang leren! Wat op landelijk niveau speelt ligt op lokaal niveau niet anders. Het doel van de activiteiten op het deelgebied Arbeid en Onderwijs is daarom het ontwikkelen van een gemeenschappelijke visie door Papendrecht en Fokker, een publiek – private samenwerking met als doel; het aanleveren van medewerkers met een minimaal opleidingsniveau MBO 4 of hoger en een opleiding op het gebied van vliegtuigbouw, automotive productieprocessen, scheepsbouw of werktuigbouw. Medewerkers die ook een leven lang willen leren en constant de aansluiting weten te vinden met de eisen die aan hun beroepsgroep worden gesteld. Fokker richt zich daarom primair op enerzijds het mee creëren van een regionale arbeidspool en de mogelijkheid met deze arbeidspool mee te ademen in termen van het ontlenen of afstaan aan de pool van gekwalificeerde medewerkers. Anderzijds de regionale arbeidspool zodanig van omvang te laten zijn dat het de vergrijzing binnen het arbeidsbestand kan opvangen. De mentaliteit van

Samen met andere bedrijven ontwikkelen van een regionale arbeidspool van gekwalificeerd personeel Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

61

de medewerkers staat daarbij centraal; trots op zijn vakmanschap en bereid continue te leren. Naast de regionale arbeidspool is een gezamenlijke opleidingspool van belang. In de regio zijn veel bedrijven met een zelfde behoefte aan technisch opgeleid personeel. Fokker verwacht van het onderwijs dat zij technisch geschoolde studenten aflevert met een goede basis attitude, dat wil zeggen met de wil om te willen leren. Fokker wenst dit onderwerp op te pakken in samenspraak met andere technische bedrijven in de regio om tot een meer gemeenschappelijke behoefteinventarisatie en aanpak te komen. Een concreet voorbeeld hiervan zijn materiaalontwikkelingen, en voor Aerospace in het bijzonder composiet. Het toepassen van hoogwaardige, geavanceerde materialen als composiet is cruciaal binnen de Aerospace branche. Het is voor het onderwijs niet gemakkelijk om op deze ontwikkeling in te springen vanwege hoge kosten in verband met infrastructuur en materialen; denk bijvoorbeeld aan de beschikbaarheid van een autoclaaf. Door de kennis van onderwijs te koppelen aan de infrastructuur van Fokker kunnen onderwijs en bedrijfsleven meer voor elkaar betekenen. Fokker ziet mogelijkheden in het doorontwikkelen van haar medewerkers. Fokker streeft ernaar de samenwerking met het onderwijs niet enkel te richten op de scholieren (zonder werkervaring) die tot de arbeidsmarkt toetreden maar tevens op de mogelijkheden om werknemers met werkervaring op/ om/bij te scholen. Een leven lang leren wordt, met in het achterhoofd de stijgende pensioengerechtigde leeftijd in combinatie met een krapper wordende arbeidsmarkt én het (stijgende) kennisniveau van Fokker steeds meer een thema. Een groep medewerkers binnen Fokker kan een traject doorlopen met als einddoel het verkrijgen van een landelijk erkend diploma. Wij denken dat het onderwijs de kenniscomponenten voor een dergelijk traject kan leveren. In Papendrecht en omstreken is veel goed opgeleid technisch personeel werkzaam bij verschillende bedrijven. Deze bedrijven hebben te maken met pieken en dalen in behoefte aan arbeidskrachten. Fokker wil samen met de gemeente de mogelijkheden verkennen of technische bedrijven geïnteresseerd zijn om hun tijdelijke overcapaciteit in een arbeidspool te plaatsen met als doel om hen in te zetten bij andere bedrijven. Dit zou ervoor kunnen zorgen dat goed opgeleid technisch personeel in de regio beschikbaar is en blijft. In de Drechtsteden is een initiatief masterplan beroepsonderwijs dat insteekt op samenwerking binnen de Drechtsteden. Daarnaast is een initiatief van de rijksoverhied over topsectoren van belang, waarbij vanuit speerpunten van beleid in de regio gezocht kan worden naar cross-sectorale verbindingen (b.v. tussen water, luchtvaart en energie). Fokker wil daarom in overleg met Papendrecht:  een specifiek op composieten gerichte opleiding opstarten op MBO niveau;  aansluiten bij reeds bestaande initiatieven zoals de ontwikkelingen rondom de Technasium opleiding (technische VWO-variant);  relatie tussen onderwijs en bedrijfsleven verstevigen door docenten in onze keuken te laten kijken (lectorschap, open huis voor docenten);  het onderwijs meer laten anticiperen op gebruik van Engelse taal in het bedrijfsleven. Om uitvoering te geven aan het deelgebied Arbeid en Onderwijs is een werkgroep opgericht waarin zowel medewerkers van Fokker als Papendrecht deelnemen. 62


7. Duurzaamheid Fokker heeft op dit moment een erg positieve klank waar het de betrokken omgeving betreft. Het is een van de overgebleven grote Hollandse ondernemingen, werkt aan mooie technologisch hoogstaande producten en geeft ondertussen de omgeving de kans om te mee te profiteren van haar activiteiten. Zij verzorgt scholing, werkgelegenheid en biedt de BV Nederland steun bij het internationaal mededingen naar een concurrentiepositie. Fokker heeft de mogelijkheid om dit beeld uit te breiden. Op korte termijn is de verwachting dat een maatschappelijk jaarverslag verplicht gaat worden. Volgens het Brussels Office zal dit ten hoogste nog een jaar of vijf duren. Vaak wordt gesproken in dit verband over een sustainability report. Bij duurzaamheid wordt vaak gedacht aan fysieke maatregelen, maar ook de factor mens dient niet te worden onderschat. Zo is awareness belangrijk. Vanuit bepaalde routines moet duurzaam worden gehandeld. Ook kunnen concepten als het nieuwe werken bijdragen aan de duurzaamheid.

7.1 Duurzaamheid

Duurzaamheid is een multi-interpretabel containerbegrip. Onder deze noemer kunnen vele aspecten worden geplaatst, waarvan de meest bekende zijn duurzaam bouwen, duurzaam energiegebruik en duurzaam inkopen. Het begrip wordt zowel in wetenschap en beleid, maar ook in productie en uitvoering steeds meer gebruikt. Wat betekent het woord, het begrip en associatieve betekenis duurzaamheid eigenlijk en waar heeft het zijn wortels? Soms wordt ook gesproken over sustainability. Sustainable gaat over duurzame ontwikkeling in brede zin en is ‘een ontwikkeling waarbij aan de behoefte van de huidige generatie wordt voldaan zonder dat daardoor de mogelijkheden van toekomstige generaties worden verminderd’. Anders gezegd niet alleen aandacht voor het hier en nu, maar ook voor daar en later. Duurzaamheid kan worden onderverdeeld in de drie domeinen ecologie, economie en sociaal-cultureel. Samengevat ook wel te plaatsen onder people, planet en profit. Voor Papendrecht zijn vanuit de optiek van duurzaamheid het energieprogramma voor de Drechtsteden (regionaal niveau) en het coalitieprogramma Papendrecht 2010-2014 (lokaal niveau) van belang. In het kader van de ontwikkelingen op het terrein van Fokker (fabriek en kantoorgebouw) is ook de visie van Fokker ten aanzien van duurzaamheid belangrijk. Deze visie is voor een groot deel terug te lezen in het rapport Duurzaamheid, een eindopdracht in het kader van het Young Potential Program van Fokker.

7.2 Naar duurzame toepassingen

In de werkgroep duurzaamheid is met Fokker gesproken over de reikwijdte van het begrip duurzaamheid ten aanzien van de bouw van de fabriek en eventueel een nieuw kantoorgebouw. De afbakening ten aanzien van de reikwijdte van duurzaamheid is in dat overleg bepaald. Uitgezonderd van behandeling is het onderwerp duurzame productie. Fokker is van mening dat ten aanzien van de productie continu wordt gestreefd naar duurzame oplossingen (vanuit de kostenoptiek). Fokker vindt dit een interne aangelegenheid. Dit past ook in het denken van Papendrecht dat de machines en productie uitsluitend een aangelegenheid van Fokker zijn. Duurzaamheid is op veel manieren te benaderen en in te delen. De afspraak die in de werkgroep is gemaakt is het in beginsel te hebben over drie duurzame Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

63

toepassingen:  duurzaamheid van de fabriek;  duurzaamheid van het gebouw;  duurzaamheid van de gebiedsontwikkeling. Voor Fokker blijft van belang dat het kiezen van duurzame oplossingen moet leiden tot kostenbesparingen (vanuit de optiek van een beperkte terugverdientijd).

7.3 Regionaal energiebeleid

Het Energieprogramma Drechtsteden tranche 2010-2013 is het regionale kader om te komen tot aansluiting bij het internationale en hieruit voortvloeiend Nederlandse beleid “Schoon en Zuinig”. In het landelijke beleid staan de volgende doelstellingen, die één op één zijn overgenomen in het regionale energieprogramma:  jaarlijks 2% energie besparen;  in 2020 20% van onze energie duurzaam opwekken;  in 2020 30% minder uitstoot van broeikasgassen ten opzichte van 1990. De Drechtsteden volgen de “Trias Energetica”, een landelijk gangbare strategie voor het bereiken van een zo duurzaam mogelijke energievoorziening. De trias kent de volgende prioritering: 1. terugdringen van onnodig energiegebruik, bijvoorbeeld energiebesparing in de vorm van goede warmte-isolatie. Extra stap: hergebruik reststromen, bijvoorbeeld restwarmte uit industriële processen en gebouwen gebruiken voor verwarming; 2. voor de resterende behoefte zoveel mogelijk duurzame energie inzetten, bijvoorbeeld wind- en zonne-energie; 3. voor de dan nog resterende energiebehoefte zuinig en efficiënt gebruikmaken van fossiele brandstoffen. Bijvoorbeeld energieinstallaties met een hoog rendement. In het kader van duurzame economie worden in het regionale energieprogramma mogelijkheden voor het opwekken van duurzame energie genoemd. De regio heeft potentie voor onder andere biogas, biomassa, wind en zon. Ook wordt energiebesparing genoemd in de vorm van gebruik van restwarmte en isolerende maatregelen voor bestaande bouw en nieuwbouw, in huishoudens en bij bedrijven.

7.4 Duurzame fabriek, kantoorgebouw en omgeving

Op alle bouwwerken is vanuit weten regelgeving het Bouwbesluit van toepassing. Dit stelt minimumeisen en is van toepassing op de bebouwde omgeving. Vanuit de bouwvergunningtoets wordt primair getoetst op functionele eisen, bouwkundige eisen en energieprestatie-eisen. Duurzaamheid wordt vanuit het Bouwbesluit met name benaderd vanuit de kwaliteit van het binnenmilieu (ruimtetemperatuur, vochtbalans, ventilatiecapaciteit, waterlevering) met hieraan gekoppeld het energieverbruik. Hoe lastig duurzaamheid te vertalen is blijkt uit het feit dat bij introductie van het nieuwe Bouwbesluit in 2003 in beperkte mate inhoud was geven aan het hoofdstuk milieu. Alleen de eindprestatie energieverbruik stond en staat in dit hoofdstuk centraal. Daarnaast loopt het Bouwbesluit niet altijd parallel met de (technische) ontwikkelingen. Hoewel het Bouwbesluit vanuit de minimale eisen als proactief wordt gezien bij de toetsing voor aanvang van een bouwproces, is het derhalve reactief met innovatieve ontwikkelingen. Duurzaamheid kent buiten energievraagstukken ook andere duurzaam gerelateerde vraagstukken. Bijvoorbeeld het toepassen van bepaalde bouwmaterialen met een lange levensduur, een bijdrage leveren aan het welzijn van de mens, economische 64


vitaliteit en talentontwikkeling. Bij duurzaam bouwen gaat het volgens Fokker niet alleen om energiebesparing maar bijvoorbeeld ook om:  gebruik van duurzame materialen die rekening houden het milieu en de gezondheid van bewoners en gebruikers;  een gezond binnenmilieu bijvoorbeeld door goede ventilatie om vocht, schimmel en ophoping van schadelijke stoffen te voorkomen;  prettige en leefbare huizen, gebouwen, wijken en steden;  duurzaam slopen door materialen te gebruiken die na sloop weer makkelijk kunnen worden hergebruikt;  verantwoord watergebruik;  voorkomen dat grondstoffen voor bouwmaterialen uitgeput raken. Onder duurzaamheid wordt ook verstaan dat het gebouw een bepaalde tijd meegaat, maar bij verandering van functie niet compleet vervangen hoeft te worden; een toekomstbestendig gebouw. Juist de mate waarin vastgoed flexibel is en kan worden aangepast aan de veranderde eisen en wensen vanuit onder andere de wetgeving en maatschappij, heeft grote effecten op de levensduur van een gebouw. Een productieprogramma van Fokker gaat bijvoorbeeld 15 jaar mee en het gebouw 40 jaar. Wanneer bedrijfsruimte wordt gerealiseerd dat in de basis goed is voor meerdere programma’s, kan het eenvoudiger worden aangepast aan een nieuw programma, zonder dat het moet worden gesloopt en opnieuw opgebouwd. Ditzelfde geldt voor het hoofdkantoor. Daarbij is het ook belangrijk om al bij het ontwerp van het kantoorgebouw rekening te houden met andere gebruikers of zelfs een andere functie. Dan is sprake van een toekomstbestendig kantoorgebouw. Een aanbeveling voor het ontwikkelen kaart te brengen hoe het verbruik en is afgestemd. Dit kan bereikt worden Een bekende toepassing voor gebouwen

van een duurzaam gebouw is om goed in productie van koude en warmte op elkaar door het opstellen van een warmtebalans. is een gebouwbeheerssysteem.

Ten aanzien van duurzaamheid van de omgeving of het gebied kan worden gesteld dat ook ten aanzien van ecologie, natuur en inpassing in de ruimtelijk fysieke omgeving eisen moeten worden gesteld aan gebouwen. We moeten dan onder andere denken aan een zo min mogelijk gebruik van de fysieke ruimte, een adequaat watermanagement, aandacht voor de natuur in het gebied, het zodanig inpassen van een gebouw waardoor een meerwaarde ontstaat voor de omgeving.

7.5 Duurzaamheid voor het vervolg

De duurzaamheidseisen aan de opstallen worden in het vervolg gedetailleerder uitgewerkt en opgenomen in een Programma van Eisen. Hierin staat welke kwaliteit van een bouwwerk minimaal wordt gevraagd aan de markt. Het ‘hoe’ wordt grotendeels aan de markt overgelaten. Hierbij gelden (bouwtechnisch) wettelijke eisen die voortvloeien uit de Woningwet en als afgeleide het Bouwbesluit. Verder wordt als eis verwezen naar specifieke weten regelgeving zoals onder andere het Gebruiksbesluit (brandveiligheid) en de Wet milieubeheer. Maar ook worden nader uit te werken eisen gesteld aan duurzaamheid. De ambitie binnen Papendrecht is in aanleg hoger te scoren dan het Bouwbesluit, indien kansen zich voordoen. Concreet worden betrokken (markt)partijen uitgedaagd deze ambitie mede in te vullen. In het nog op te stellen programma van eisen wordt rekening gehouden de Trias Energetica van het regionale energieprogramma en wordt voldaan aan regionale duurzame beleidsdoelstellingen en uitgangspunten. De geselecteerde partijen dienen het Programma van Eisen te beschouwen als leidend. Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

65

Evenals voor het deelgebied Arbeid en Onderwijs, geldt dat er een werkgroep Duurzaamheid is opgericht voor de verdere uitvoering van dit thema.

66


Verantwoording foto’s

De foto’s op pagina 6, 8, 11 (onder), 12, 13, 15, 18, 23, 24, 37. 44, 45, 48 en 67 zijn gemaakt door Ruimtelab² architecten. De overige foto’s zijn van de gemeente Papendrecht. De luchtfoto op pagina 47 is van Fokker Aerostructures B.V. Integraal Ontwikkelingsplan Slobbengors 14-11-2011

67

Integraal Ontwikkelingsplan [Re]Creatie. op Slobbengors. 14 November 2011

Recommend Documents