Instituut Asbestslachtoffers

Instituut Asbestslachtoffers

Verslag over 2009

Instituut Asbestslachtoffers (IAS) Het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) adviseert de Sociale Verzekeringsbank

(SVB) over het recht op een tegemoetkoming voor asbestslachtoffers met de ziekte mesothelioom. Daarnaast bemiddelt het IAS tussen (ex-)werkgevers en (ex-)werknemers over het betalen van een schadevergoeding. Het IAS is daarvoor in 1999 opgericht door organisaties van werkgevers en werknemers, het Comité Asbestslachtoffers, het Verbond van Verzekeraars en de overheid. Meer informatie vindt u op de website van het IAS: www.asbestslachtoffers.nl.

Colofon Uitgave van Instituut Asbestslachtoffers IAS publicatie 2010/2 Redactie Simone Aarendonk Derk Morreau Machiel van der Woude Druk en vormgeving Artoos Communicatiegroep B.V. April 2010

Inhoudsopgave • Voorwoord

2

• Het IAS in 2009

4

• Internationale ontwikkelingen

26

- Mesothelioom neemt nog steeds toe - Pleidooien voor asbestregisters - Asbestproducten

- Resultaten bemiddeling en advies - Commissie Hijma

• Interviews

- IAS-Monitor - Evaluatie huisbezoek

- Ger Wagemans

- Workshop met verzekeraars

- Ronald Damhuis

17

- Uitvoeringsorganisatie verhuisd

- Arie Woltmeijer

21

- Cees Meulendijks

25

- Lieve Binnendijk

29

- Michel Roumen

31

• Kerncijfers IAS 2009

8

- Instroom, uitstroom, voorraad

7

- Regeling TAS en Regeling TNS • Nieuws

- Afgewikkelde aanvragen 2009

- Politiek

- Doorlooptijden • Klanttevredenheid

13

• Epidemiologische ontwikkelingen

14

6

- Milieu/veiligheid

16

- Medisch

20

- Opmerkelijk

24

- Voorlichtingscampagnes

28

- IAS-Monitor • Medische ontwikkelingen

• Personalia

30

• Financieel verslag over 2009

32

• Accountantsverklaring

42

• Missie, taken en werkwijze

43

• Summary

44

18

- Alle asbestsoorten zijn kankerverwekkend - Ervaringen van Britse mesothelioompatiënten - Relatie tussen mesothelioom en bestraling • Juridische ontwikkelingen

22

- Advies commissie Hijma - Proportionele aansprakelijkheid - Strafzaken wegens nalatigheid asbest

1

JAARVERSLAG 2009 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Voorwoord Wie denkt dat de gevaren van asbest en de massieve aanwezigheid hiervan in onze samenleving zo langzamerhand alom bekend zouden zijn komt bedrogen uit. 50 jaar na de start van de grootschalige import en toepassing van asbest in ons land loopt de burger, onwetend en argeloos als hij nog steeds is het risico blootgesteld te worden aan een, naar pas veel later zal blijken, fatale hoeveelheid asbestvezels. Deze situatie wordt nog in de hand gewerkt door overtreding van de weten regelgeving door asbestsaneringsbedrijven, die, zo blijkt uit de veroordelingen in 2009, soms zeer onverantwoordelijk te werk gaan. Een zeer ongewenste situatie. Hoe ziet de ontwikkeling van het aantal mesothelioomslachtoffers er uit? In dit jaarverslag wordt uitgebreid bericht over de jaren 1989-2006. Het Integraal Kanker Centrum Rotterdam (IKR) heeft daartoe in opdracht van het IAS op basis van cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie een monitor ontwikkeld waarmee de epidemiologische ontwikkelingen gevolgd kunnen worden. Daaruit blijkt onder andere dat het aantal slachtoffers in genoemde periode substantieel is gestegen en dat de gemiddelde leeftijd toeneemt. De IAS Monitor zal jaarlijks worden geactualiseerd en via de website van het IAS bekend worden gemaakt. Over de voor ons liggende jaren levert de IAS monitor geen informatie op. In het interview met Ronald Damhuis, coördinator van het IKR, dat is opgenomen in dit jaarverslag, wordt een tipje van de sluier opgelicht, hoewel hij voorspellen ook moeilijker vindt dan terugkijken en er sprake is van regionale trends. Naar de mening van de heer Damhuis is het hoogtepunt wel bereikt. Het aantal asbestslachtoffers zal niet verder oplopen. Laten we het van harte hopen. We hebben het hierboven wél over de Nederlandse situatie. Traditiegetrouw wordt in het IAS jaarverslag ook veel nieuws opgenomen betreffende andere landen waar veel asbest is toegepast. Er is zelfs asbest op Antartica! China, India, Rusland, Kazakstan en Brazilië, om de vijf grootste gebruikers te noemen, gaan een donkere toekomst tegemoet, met een zeer groot aantal slachtoffers. Het is tegen deze achtergrond dan ook ronduit verwerpelijk dat jaarlijks miljoenen tonnen asbest worden geproduceerd. Daar zouden in internationaal verband nadere afspraken over moeten worden gemaakt om in de nabije toekomst tot een wereldwijd asbestverbod te komen.

2

In 2009 overschrijdt het aantal aanvragen dat in behandeling wordt genomen de 4000. 93% hiervan was eind december 2009 afgehandeld. Het IAS tracht de dossiers zo snel en zorgvuldig mogelijk af te handelen. Daartoe zijn afspraken gemaakt met de betrokken partijen over de procedure en de gehanteerde protocollen. 80% van de dossiers, waarbij sprake is van bemiddeling, moet binnen 6 maanden zijn afgerond. De tegemoetkoming op basis van de TAS- en TNS-regeling dient voor een zelfde percentage binnen twee maanden te zijn verstrekt. Aan deze afspraken heeft de uitvoeringsorganisatie zich gehouden. Al sinds de oprichting van het IAS wordt de dossierbehandeling uitgevoerd door BSA Schaderegeling en is de IAS-unit mee gegroeid met nieuwe beleidsontwikkelingen (bijvoorbeeld voorschot- en TNS-regeling) en nieuwe eisen ten aanzien van dossierbehandeling. In dit jaarverslag komt de directeur van BSA Schaderegeling Michel Roumen aan het woord en onderstreept terecht het goede werk dat de dossierbehandelaars dag in dag uit leveren. Oók ten tijde van de verhuizing van BSA van Den Haag naar Zoetermeer, waar een schitterend nieuw kantoor werd betrokken. Een goede basis om ook in de toekomst met succes te kunnen werken.


De dossierbehandeling werd ook in 2009 gewaardeerd. Dat merken de dossierbehandelaars zelf via het persoonlijke contact met de slachtoffers als ook betrokken medewerkers van de verzekeraars en werkgevers. Maar ook langs andere weg blijkt die waardering in 2009. Het klanttevredenheidsonderzoek laat zien dat de dienstverlening van het IAS goed gewaardeerd wordt door de aanvragers. 94% van de respondenten is tevreden. Inmiddels is de dienstverlening ook uitgebreid met de mogelijkheid van huisbezoek. In 2009 werd hier in 60% van de gevallen gebruik van gemaakt. Een evaluatieonderzoek laat zien dat het huisbezoek met een 8 wordt gewaardeerd door de aanvragers. Een mooi rapportcijfer, dat wordt bevestigd door de heren Binnendijk en Meulendijks, die zijn geïnterviewd voor dit jaarverslag. Beiden zijn getroffen door mesothelioom en laten zien op welke ingrijpende wijze de ziekte hun dagelijks leven heeft veranderd. Voor het welslagen van het IAS is de grote betrokkenheid van de organisaties die het IAS schragen en in de Raad van Toezicht en Advies vertegenwoordigd zijn van veel belang. Een vertegenwoordiger van het CNV, Arie Woltmeijer, komt in het jaarverslag aan het woord. Hij is van mening dat de laatste jaren door het IAS veel winst is geboekt in de afhandeling van de procedures en dus in de bekorting van de juridische lijdensweg. Maar er zijn volgens de heer Woltmeijer nog steeds zaken die beter kunnen. Er is dus nog veel werk aan de winkel, zoals ook Ger Wagemans, bestuurslid van het IAS in dit verslag onderstreept met zijn pleidooi voor meer onderzoek passend in de ontwikkeling naar kenniscentrum. Een ander punt is de afronding van de discussie over de uitbreiding van de dienstverlening naar asbestoseslachtoffers. Tijdens het congres op 26 januari 2010 ter gelegenheid van het 10-jarig bestaan van het IAS worden de uitdagingen voor het IAS in de toekomst nader benoemd. Tot slot past een woord van dank aan de organisaties waarmee intensief wordt samengewerkt om de missie van het IAS te realiseren. BSA Schaderegeling en IKR werden reeds genoemd. Met de Sociale Verzekeringsbank worden de TAS- en TNS-regeling uitgevoerd. Op medisch terrein wordt gebruik gemaakt van de expertise van het Nederlands Mesotheliomen Panel en de werkgroep Mesotheliomen van de longartsenvereniging NVALT, op arbeidshygiënisch terrein TNO, Erasmus Universiteit Rotterdam en Technische Universiteit Delft. Samen met alle genoemde organisaties zal het IAS zijn werk in de toekomst met onverminderde inzet blijven vervullen.

Den Haag, 24 maart 2010

M.R. van der Heijden, voorzitter

M.A. van der Woude, directeur


3

Het IAS in 2009 2009 was het tiende jaar van het Instituut Asbestslachtoffers (IAS). In dat jaar overschrijdt het totale aantal aanvragen de 4000. Hierna volgt een toelichting op de resultaten en de belangrijkste gebeurtenissen.

Resultaten bemiddeling en advies Het IAS neemt in 2009 526 aanvragen in behandeling en wikkelt 503 aanvragen af. In totaal zijn in de afgelopen tien jaar 4158 aanvragen in behandeling genomen. Hiervan is eind december 2009 93% (3872) afgewikkeld. Aan de SVB worden in 2009 481 adviezen afgegeven in verband met een aanvraag voor een tegemoetkoming in het kader van de TAS of TNS-regeling, 391 voor een TAS en 90 voor een TNS. In 387 gevallen (80,5%) adviseert het IAS de SVB de tegemoetkoming toe te kennen, verdeeld over 315 (81,4%) positieve adviezen voor een TAS en 72 (18,6%) voor een TNS-tegemoetkoming. Sinds de invoering van de regeling TAS in 2000 en de regeling TNS in december 2007 hebben 2273 slachtoffers na een positief advies van het IAS een financiële tegemoetkoming ontvangen in de vorm van een voorschot of eenmalige uitkering. Deze groep bestaat vrijwel geheel (96%) uit mannen met een gemiddelde leeftijd van 69 jaar. Van de in 2009 afgewikkelde bemiddelingen voor werknemers of huisgenoten resulteert 62% in volledige schadevergoeding voor de aanvrager. Sinds 2007 ontvangen de aanvragers van het IAS na sluiting van het dossier een vragenlijst met het verzoek deze in te vullen en aan het IAS te retourneren. In het algemeen kan geconcludeerd worden dat zij de werkwijze van en benadering door het IAS goed beoordelen. Ook het huisbezoek wordt op prijs gesteld. Op pagina 13 worden de resultaten van belevingsonderzoek en huisbezoek nader toegelicht.

Onderzoek IAS In overeenstemming met de speerpunten in het Convenant zijn in 2008 drie onderzoeken opgestart: het Medisch Onderzoeksprogramma (MOPI), de IAS Monitor, en een adviesaanvraag aan de Commissie Hijma. In het kader van MOPI is in 2009 op drie onderdelen voortgang geboekt: - een overzichtsstudie van wetenschappelijk onderzoek naar biomarkers, een nieuwe diagnostische techniek voor de ziekte mesothelioom; - een onderzoek naar de kwaliteit van studies op het gebied van asbestgerelateerde longkanker; - de koppeling van databanken die gegevens vastleggen van mensen die door het IAS bemiddeld zijn. Begin 2009 verschijnt het advies van de commissie Hijma over verjaring, stelplicht en bewijslast. De commissie, waarin de hoogleraren Hartlief, Hijma en Snijders zitting hebben, adviseert over enkele majeure knelpunten op dit gebied, waar het IAS in de uitvoeringspraktijk tegen aanloopt. (Lees meer 4

op pag. 22 van dit verslag). Het IAS-bestuur besluit vervolgens de aanbevelingen van de commissie over te nemen en te implementeren voor de uitvoeringspraktijk. Het Integraal Kankercentrum Rotterdam (IKR) ontwikkelt in opdracht van het IAS een monitor waarin de ontwikkeling van het mesothelioom in de tijd gevolgd wordt. Medio 2009 zijn de eerste resultaten op de IAS-website geplaatst. Het betreft het aantal mesotheliomen naar geslacht en diagnose jaar in de periode 1989-2006, de trends in incidentie in dezelfde periode naar leeftijdsgroep en geslacht en de regionale spreiding van mesothelioom in Nederland. Tevens wordt de sterfte aan mesothelioom in internationaal perspectief geplaatst. Het ligt in de bedoeling dat het onderzoek van het IKR jaarlijks plaats vindt. In dit jaarverslag wordt op pag. 14 nader ingegaan op de resultaten van de IAS-monitor.


Voorlichting IAS Het IAS verricht in 2009 verschillende voorlichtingsactiviteiten, zowel voor haar primaire doelgroep, de asbestslachtoffers, als voor andere betrokkenen. Zo wordt de brochure geactualiseerd en een bijdrage geleverd aan de herziene brochure borstvlieskanker/mesothelioom van KWF Kankerbestrijding. Inleidingen worden verzorgd voor een Japanse delegatie, studenten van het Erasmus in Rotterdam en voor verzekeraars. Voor deze laatste groep is in 2009 een tweede bijeenkomst georganiseerd over de behandeling van mesothelioomclaims. Het programma richt zich uitgebreid op de ‘ins en outs’ van de dossierbehandeling bij de verschillende organisaties met bijzondere aandacht voor de door het IAS vastgestelde doorlooptijden. Verder worden enkele juridische knelpunten met betrekking tot verjaring en bewijslast besproken. De in 2008 vernieuwde website wordt nog steeds goed bezocht. In 2009 bezochten meer dan 25.000 mensen minimaal één keer de website. In 63% van de gevallen werd de website gevonden via een zoekmachine, voornamelijk google, in 6% via verwijzende sites en in 31% van de gevallen door direct het zoekadres in te typen. Aan een vast adressenbestand wordt in 2009 vier keer een elektronische nieuwsbrief verstuurd met informatie over gebeurtenissen die wereldwijd plaatsvonden op het gebied van asbest en gezondheid. Geïnteresseerden kunnen de nieuwsbrieven van de website downloaden.

Uitvoeringsorganisatie verhuisd In 2009 verhuist de uitvoeringsorganisatie van de Scheveningseweg in Den Haag naar Bredewater 6 in Zoetermeer. Het nieuwe, grotere kantoor straalt uit wat het IAS wil zijn: transparant, laagdrempelig en zakelijk. Door een goede voorbereiding leidt de verhuizing niet tot bijzondere problemen bij de dossierbehandeling.

5

Kantoor uitvoeringsorganisatie in Zoetermeer


Nieuws Politiek Strengere regels voor toezichthouders asbestverwijdering De ministerraad stemt begin maart, op voorstel van minister Donner van Sociale Zaken en Werkgelegenheid in met nieuwe regels voor toezichthouders van asbestverwijdering. In de nieuwe opzet beoordeelt de Raad voor Accreditatie of een certificerende en keurende instelling voldoet aan door de minister vastgestelde eisen en zal dit periodiek controleren. Daarnaast houdt het Instituut voor Werk en Inkomen onafhankelijk toezicht op certificerende en keurende instellingen die op de commerciële markt opereren.

Brief minister Cramer stand van zaken asbestdossier

6

In een brief aan de Tweede Kamer geeft minister Cramer begin februari 2010 een overzicht van ontwikkelingen sinds januari 2009 in het asbestdossier. Daarbij richt zij zich in hoofdzaak op maatregelen tegen de gebrekkige naleving van de regels inzake asbestverwijdering zoals die onder meer in de rapporten van het Bureau Bartels en de VROMinspectie naar voren komt, maatregelen als verscherpte controle en sancties richting gemeenten en de branche zelf. Ver-

der heeft het Openbaar Ministerie in 2008 en 2009 via het strafrecht prioriteit gegeven aan de handhaving van de asbestregelgeving. Tot slot meldt de minister dat het definitieve advies van de Gezondheidsraad inzake wettelijke normen voor asbest in de eerste helft van 2010 wordt verwacht.

Kamervragen SP In november stelt de SP vragen aan minister Donner over de in 2008 en 2009 behaalde resultaten en werkwijze in de uitvoering van de TAS- en TNS-regeling. In zijn antwoord meldt minister Donner, naar de stand tot november, hoeveel tegemoetkomingen volgens beide regelingen zijn uitgekeerd en welk deel het IAS en de Sociale Verzekeringsbank op een derde partij hebben kunnen verhalen. Ook meldt hij dat de belemmeringen in de mogelijkheid tot verhaal voor de TAS-regeling van juridische aard zijn en voor de TNS-regeling liggen in het bewijsaspect: in nagenoeg alle gevallen kunnen TNS-slachtoffers en/of nabestaanden niet aangeven hoe, waar of wanneer blootstelling aan asbest heeft plaatsgevonden, dan wel kan men dit niet aantonen door middel van bewijs en/of getuigen. Ondanks deze belemmeringen concludeert hij dat de huidige verhaalsmethode goed functioneert.

* Voor bronvermelding zie website IAS: www.asbestslachtoffers.nl onder Nieuws JAARVERSLAG 2009 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Interview Ger Wagemans is directeur van DSM-dochter Chemelot en zit in het bestuur van het IAS.

‘Gezond de poort in, gezond er weer uit en anders je verantwoordelijkheid nemen’ ‘Bij DSM heb ik als bedrijfsjurist en personeelsman te maken gehad met bedrijfsongevallen en mensen die mogelijk ziek waren geworden door het werk. Daarbij zaten ook slachtoffers van het werken met asbest. Net als in de scheepsbouw en bij Defensie, werd er in de vroege chemietijd geïsoleerd met asbest. Als bedrijf hebben we altijd geprobeerd om op een fatsoenlijke manier met ziekte en ongevallen om te gaan. Door de jaren heen zijn daarbij uiteraard de inzichten behoorlijk veranderd. En terecht. Wat mij betreft is het motto: “gezond de poort in, gezond de poort uit en als dat niet mogelijk is, moet je als werkgever je verantwoordelijkheid nemen”. Toen we zagen dat vragen en problemen van onze werknemers soms volstrekt ondergeschikt dreigden te raken aan juridische procedures en verzekeringen, zijn we een andere koers gaan varen. Dat heeft in de beginjaren ‘80 van de vorige eeuw geleid tot wat wij hier het Ongevallenoverleg noemen. Ik ben daar jarenlang voorzitter van geweest. Bij een ongeval gaan we met alle disciplines die er bij betrokken zijn om de tafel zitten. We bekijken zo breed mogelijk wat er precies is gebeurd en vooral wat we daarvan kunnen leren en hoe we de zaak voor het slachtoffer het beste kunnen aanpakken. Ik voelde daarom al snel binding met het IAS, omdat ook daar de oplossing voor het slachttoffer centraal staat en men tracht om zaken door bemideling en persoonlijk contact op te lossen en uit de juridische sfeer te houden. Eigenlijk dus net zoals we dat bij DSM al heel lang doen.’ Puur menselijke belangstelling ‘Zoals ik tegen het instituut aankijk, is het in bedrijfstermen een goed lopende, geoliede machine. Er kunnen altijd dingen beter, maar wat mij betreft liggen die vooral op individueel niveau. Een in mijn ogen zeer belangrijke verbetering, is de invoering van huisbezoeken geweest. Het is ook mijn ervaring, dat je formeel veel kunt doen, maar dat persoonlijke contacten en puur menselijke belangstelling uiteindelijk veel belangrijker zijn. Uit de tevredenheidsonderzoeken die het IAS laat doen, kun je ook zien hoezeer die aanpak door de mensen wordt gewaardeerd. Als het gaat om uitbreiding van de werkingssfeer van het instituut, dan moeten we wat dat betreft ook heel goed bekijken of onze dienstverlening niet in het gedrang komt. Ik ben er een warm voorstander van om ook andere groepen slachtoffers te helpen, maar dat mag niet ten koste gaan van waar het IAS in eerste instantie voor is opgericht, de slachtoffers met mesothelioom. Voor wat betreft de toekomst van het IAS verwacht ik veel van van het medisch onderzoeksprogramma, dat de komende jaren gaat lopen. Door onderzoek kunnen we ervoor zorgen dat de nog aanwezige witte vlekken van de asbestproblematiek in kaart worden gebracht en ons ontwikkelen tot gezaghebbend kennisinstituut. Zo kunnen we de maatschappij nog beter ten dienste te staan.’


7

Kerncijfers IAS 2009 Het IAS adviseert de Sociale Verzekeringsbank (SVB) over het recht op een tegemoetkoming van € 17.531 (2009) voor asbestslachtoffers met de ziekte mesothelioom op grond van de Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS) of (sinds 1 december 2007) de Regeling tegemoetkoming nietloondienstgerelateerde slachtoffers van mesothelioom (TNS). Daarnaast bemiddelt het IAS tussen (ex-) werkgevers en (ex-)werknemers over het betalen van een schadevergoeding van € 56.433 (normbedrag 2009). Als het slachtoffer al overleden is kunnen nabestaanden bemiddeling aanvragen voor vergoeding van materiële schade en overlijdensschade (2009: elk € 2.824). Hierna volgen de belangrijkste cijfers over 2009 inzake de advies- en bemiddelingsactiviteiten van het IAS. Evenals in het jaarverslag over 2008 wordt dit keer weer informatie gegeven over het karakter van de afgewikkelde aanvragen. De informatie in dit hoofdstuk laat zien dat een deel van de aanvragen niet voor bemiddeling in aanmerking komt. Dit enerzijds omdat de diagnose mesothelioom niet door NMP of NVALT bevestigd wordt, in andere gevallen omdat de werkgever niet meer bestaat of de vorderingen inmiddels zijn verjaard. Ook TNS-aanvragen komen niet in aanmerking voor bemiddeling.

Instroom, uitstroom, voorraad Het IAS neemt in 2009 526 aanvragen in behandeling en wikkelt 503 aanvragen af. Onderstaande tabel laat zien dat de instroom in de maanden juli, augustus en september en de uitstroom in oktober relatief hoger is dan in andere maanden. Een artikel over asbestslachtoffers en de TAS/TNS-regeling in het derde kwartaalblad AOW/ANW van de SVB zorgt voor extra aanvragen van mensen die zich herkennen in wat daar beschreven wordt. Dit blad wordt onder alle AOW-gerechtigden in Nederland vespreid.

Dossierontwikkeling 2009 Instroom Uitstroom

Jan 45 38

Feb Mrt 33 38 39 30

Apr 41 38

Mei Jun 35 41 46 43

Jul 50 40

Aug Sep Okt Nov Dec Totaal 73 51 41 40 38 526 37 47 58 36 51 503

Tabel: totale instroom en uitstroom per maand in 2009

Dossierontwikkeling 2000-2009 Het diagram op de volgende pagina toont de afwikkeling van de instroom sinds de start van het IAS in 2000. Te zien is dat de instroom in 2009 lager is dan in 2008. Het diagram laat eveneens zien dat het aantal aanmeldingen in 2000 exceptioneel hoog is, en in 2003, 2007 en 2008 een sprong maakt. In 8

2000 is de instroom bijzonder hoog door de ‘oude claims’, die met de komst van het IAS vooral in de eerste maanden ingediend worden (het zgn. stuwmeereffect). De invoering van de voorschotregeling is de meest waarschijnlijke oorzaak voor de stijging van het aantal aanmeldingen in 2003. De stijging van 2007 en 2008 vloeit voort uit de invoering van de TNS-regeling in december 2007 en een algehele toename van het aantal slachtoffers met mesothelioom. In totaal zijn in de afgelopen tien jaar 4158 aanvragen in behandeling genomen. Hiervan is eind december 2009 93% (3872) afgewikkeld. De voorraad bedraagt op dat moment 286 dossiers, 6,9% van de totale instroom.


700 600

594

566 500

500

afgerond 400 342

300 244

343

375

372 276

voorraad

260 250

200 100 0

0

0

0

0

0

0

1

0

35

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

Diagram afwikkeling instroom 2000-2009

Regeling TAS en Regeling TNS Sinds de invoering van de Regeling TAS in 2000 en de regeling TNS in december 2007 hebben 2273 slachtoffers na een positief advies van het IAS een financiële tegemoetkoming ontvangen in de vorm van een voorschot of eenmalige uitkering. Sinds 2003 wordt de tegemoetkoming in de vorm van een voorschot uitgekeerd.Het voorschot wordt verstrekt op basis van de diagnose maligne mesothelioom en de aannemelijkheid dat het slachtoffer in zijn werk of op andere wijze is blootgesteld aan asbest. Pas daarna vindt het onderzoek in het kader van de bemiddeling tussen de werknemers en de werkgever/verzekeraar plaats. Vóór 2003 diende eerst bemiddeling plaats te vinden, voordat sprake kon zijn van een tegemoetkoming krachtens de Regeling TAS. De voorschotregeling is ingevoerd omdat veel slachtoffers, ondanks de inspanningen van het IAS, overleden voordat het bemiddelingstraject volledig was afgerond.

Instroom aanvraag tegemoetkoming TAS/TNS De tabel op de volgende pagina vermeldt de aanvragen voor een tegemoetkoming sinds de invoering van de voorschotregeling. Uit de gepresenteerde cijfers blijkt dat het aantal aanvragen voor een tegemoetkoming als voorschot in 2009 (469) flink hoger is dan in 2007 (368), maar lager is dan in 2008 (532). De stijging ten opzichte van 2007 ligt enerzijds in de uitbreiding van de reikwijdte naar alle mensen met de ziekte mesothelioom (sinds december 2007), maar kan voor een klein deel in augustus, september ook verklaard worden door het al eerder beschreven effect van het artikel in het SVB derde kwartaalblad AOW/ANW. Het hogere aantal aanvragen in 2008 is te verklaren doordat in dat jaar de TNS-regeling net van kracht is en mensen met terugwerkende kracht een aanvraag voor een tegemoetkoming in kunnen dienen, iets wat vooral in de eerste maanden in dat jaar voor extra aanvragen zorgt. Zonder dergelijke effecten ligt het aantal aanvragen per maand gemiddeld tussen de 30 en 45.


9

Jaar 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Totaal

jan 21 17 28 28 38 66 45 243

feb 1 26 21 29 22 21 68 32 220

mrt

apr

mei

jun

jul

19 24 20 33 32 47 31 206

21 26 22 28 14 52 34 197

17 23 36 24 32 37 35 204

14 23 34 24 30 45 34 204

31 26 19 36 33 41 34 220

aug 1 38 23 37 30 35 36 62 262

sep

okt

26 29 31 28 22 36 51 223

19 20 26 30 27 39 40 201

nov 1 17 26 28 41 31 36 43 223

dec Totaal 2 5 27 276 18 276 28 338 25 349 53 368 29 532 28 469 210 2613

Tabel: aanvraag TAS/TNS als voorschot per maand en jaar van instroom

Beslissing op aanvraag tegemoetkoming In 2009 worden aan de SVB 481 adviezen afgegeven in verband met een aanvraag voor een tegemoetkoming in het kader van de TAS of TNS-regeling, 391 adviezen voor een TAS en 90 voor een TNS. TAS

aantal adviezen

waarvan negatief

%

waarvan positief

%

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 Totaal TNS

223 293 317 354 371 390 391 2339 aantal adviezen

85 63 68 63 61 82 76 498 waarvan negatief

38,3% 21,5% 21,5% 17,8% 16,9% 21,0% 19,.4% 21,3% %

138 230 249 291 310 308 315 1841 waarvan positief

61,9% 78,5% 78,5% 82,2% 83,6% 81,1% 80,6% 78,7% %

2007 2008 2009 Totaal

5 148 90 243

28 18 46

18,9% 20,% 18,9%

5 120 72 197

100,0% 81.1% 80,0% 81,1%

Tabel: verdeling beslissing op aanvraag voorschot

10

In 387 gevallen (80,5%) adviseert het IAS de SVB de tegemoetkoming toe te kennen, verdeeld over 315 (81,4%) positieve adviezen voor een TAS en 72 (18,6%)voor een TNS. Het percentage positieve adviezen dat jaarlijks afgegeven wordt is sinds 2004 stabiel en ligt steeds rond de 80%. Het advies is in 2009 in 94 gevallen negatief (19,5%). In de meeste gevallen (64,9%) is de afwijzingsgrond ‘geen mesothelioom’. In een kwart van de gevallen (25,5%) gaat het om mensen die al zijn overleden en geen nabestaande hebben in de zin van de TAS/TNS-regeling. De SVB kent in 2009 in 319 gevallen een TAS- en in 72 gevallen een TNS-tegemoetkoming toe. Dit aantal wijkt iets af van het aantal positieve adviezen dat het IAS heeft afgegeven. Eén van de redenen hiervoor is de jaaroverschrijding (IAS adviseert in het ene, jaar SVB beslist in het volgende jaar).


9,6% diverse redenen

25,5% geen nabestaande 64,9% geen maligne mesothelioom

Figuur: Reden voor afwijzing tegemoetkoming

Afgewikkelde aanvragen 2009 In 2009 heeft het IAS totaal 500 dossiers financieel afgewikkeld. 24 aanvragen vervallen al in het begin van de procedure voordat het onderzoek kan worden opgestart. In dit onderzoek vraagt het IAS aan expertpanels (pathologen en/of longartsen) om bevestiging van de diagnose mesothelioom. Tegelijkertijd wordt samen met de aanvrager nagegaan hoe het contact met asbest heeft plaatsgevonden en of een (ex-) werkgever aansprakelijk is te houden voor de gezondheidsschade. Dit resulteert in: 357 loondienstgerelateerde aanvragen voor TAS en bemiddeling van werknemers (354) of huisgenoten (3), 80 niet-loondienstgerelateerde aanvragen voor TNS en 31 aanvragen van nabestaanden voor vergoeding van materiële schade en overlijdensschade.

7% nabestaanden 18% TNS

75% werknemers/ huisgenoten

Figuur: afgewikkelde aanvragen 2009 naar soort aanvraag

Resultaten onderzoek werknemers/huisgenoten 82% van alle in 2009 afgewikkelde aanvragen betreft loondienstgerelateerde aanvragen van slachtoffers zelf (werknemers of huisgenoten). Bij hen is onderzocht of er recht is op een tegemoetkoming in het kader van de TAS-regeling en of via bemiddeling met een werkgever c.q. verzekeraar schadevergoeding kan worden verkregen. De tabel op de volgende pagina vermeldt de resultaten die voor deze groep zijn bereikt, waarbij een onderverdeling is gemaakt naar de groep die niet bemiddelbaar blijkt en de groep die wel voor bemiddeling in aanmerking komt. In de rechterkolom staat de belangrijkste reden voor het niet toekennen van tegemoetkoming of voor het niet verkrijgen van de schadevergoeding. Te zien is dat 62% van de groep die bemiddeld kan worden de volledige schadevergoeding van € 56.433 heeft ontvangen.


11

Resultaten werknemers/huisgenoten Resultaat Groep niet bemiddelbaar Geen vergoeding TAS-tegemoetkoming Bemiddelbare groep TAS-tegemoetkoming, maar geen schadevergoeding Volledige schadevergoeding Totaal

Aantal

Aantal 124

56 68

Reden afwijzing Geen mesothelioom Werkgever onvindbaar,failliet; vordering verjaard

233 Stelplicht,bewijslast onvoldoende ingevuld; discussie over verjaring

88 145 357

Resultaten onderzoek nabestaanden Als het slachtoffer is overleden en zichzelf niet bij het IAS heeft aangemeld, kan zijn nabestaande het IAS verzoeken te bemiddelen voor een vergoeding van € 2.824 voor materiële schade en nog eens € 2.824 voor overlijdensschade. In 2009 zijn 30 aanvragen van nabestaanden afgewikkeld. Hieronder de tabel met de verdeling naar financieel resultaat. Meer dan de helft van de groep blijkt niet bemiddelbaar. In de gevallen waarin wel bemiddeling mogelijk was resulteert 71% in schadevergoeding voor de aanvrager.

Resultaten nabestaanden Resultaat Groep niet bemiddelbaar

Aantal

Geen vergoeding

16

Bemiddelbare groep Geen vergoeding Vergoeding materiële en overlijdensschade Totaal

Aantal 16

Reden afwijzing geen mesothelioom, geen bestaande werkgever, geen bewijs dienstverband

14 4

Stelplicht,bewijslast en verjaringsdiscussie

10 30

Doorlooptijden Doel van het IAS is schadeclaims van asbestslachtoffers zo snel en zorgvuldig mogelijk af te handelen. Dit om patiënten een lijdensweg te besparen in de korte tijd die hen nog gegeven is. Om dit te bereiken heeft het IAS met de uitvoeringsorganisatie BSA Schaderegeling ‘service levels’ afgesproken.Afspraken zijn gemaakt over doorlooptijden ten aanzien van de 12

intake, het moment waarop het advies inzake de tegemoetkoming wordt afgegeven en de periode die de bemiddeling in beslag kan nemen. Met betrekking tot de ‘intake’ is overeengekomen dat in 85% van de aanvragen binnen 10 werkdagen alle (ingevulde) formulieren ter ondertekening aan de klant zijn verzonden en de arbeidsverledengegevens voor handen zijn. Vervolgens dient in 80% van de complete aanvragen respectievelijk binnen 40 werkdagen een advies over de tegemoetkoming aan de SVB te worden verstrekt en binnen 125 werkdagen overeenstemming te zijn bereikt over het bemiddelingsresultaat voor het slachtoffer. Verder dient de gemiddelde doorlooptijd voor het advies over de tegemoetkoming en de overeenstemming over het bemiddelingsresultaat kleiner of gelijk te zijn aan respectievelijk 40 en 125 werkdagen. Alle service levels zijn in 2009 bereikt met uitzondering van die voor de het advies aan de SVB in het vierde kwartaal van 2009. Reden is de door het artikel in het SVB-blad veroorzaakte extra instroom in het derde kwartaal die zorgt voor een hoge werkvoorraad bij het Nederlands Mesotheliomen Panel (NMP).


Klanttevredenheid Belevingsonderzoek De dienstverlening van het IAS wordt in 2009 weer goed gewaardeerd door de aanvragers. Dit kan geconcludeerd worden uit de resultaten van het belevingsonderzoek. Sinds 1 juli 2007 meet het IAS de tevredenheid van de aanvragers, teneinde de kwaliteit van de dienstverlening te monitoren en daar waar nodig te verbeteren. Aanvragers ontvangen direct na afronding van hun aanvraag een uitgebreide vragenlijst. Dit resulteerde in de volgende antwoorden:

Vraag

Ja

Gaf het IAS voldoende uitleg bij het invullen van het aanvraagpakket?

94%

Verliep het intakegesprek m.b.t. het arbeidsverleden goed?

Geen Nee mening 3%

3%

96%

2%

2%

Werd tijdens de bemiddeling voldoende informatie verstrekt over de voortgang? 89%

8%

3%

Werd de informatieverstrekking over het algemeen als duidelijk ervaren?

95%

4%

1%

Was het contact met de medewerkers van het IAS prettig?

95%

2%

3%

Van de ruimte voor suggesties en opmerkingen maakten 131 van de 273 respondenten gebruik, waarbij 115 lovende tot zeer lovende opmerkingen werden gemaakt. De overige 16 opmerkingen betroffen suggesties (7) en kritiek (9). Kritische opmerkingen worden uitsluitend gemaakt door slachtoffers en nabestaanden wier aanvraag is afgewezen. Samengevat blijkt uit het onderzoek dat 94% van de respondenten tevreden is, 4% is niet tevreden en 2% heeft geen mening.

Niet tev tevreden 4%

Geen mening 2%

TTevreden 94%

Resultaten belevingsonderzoek 2007-2009

13

Huisbezoek Sinds 2007 biedt het IAS de mogelijkheid voor huisbezoek. De indiener van een aanvraag wordt altijd gevraagd of een huisbezoek mogelijk en gewenst is. Inmiddels wordt in ruim 60% van de gevallen gebruik gemaakt van deze mogelijkheid. In 2009 vindt de eerste evaluatie plaats van het huisbezoek. Het onderzoek spitst zich toe op de beleving van de slachtoffers van het huisbezoek. Is er voldoende tijd genomen voor het bezoek, is het grondig genoeg, hoe wordt het optreden van de IAS-medewerker ervaren? De conclusie is dat het huisbezoek op prijs wordt gesteld. Als rapportcijfer scoort het minimaal een 8. Het is de bedoeling dat dit onderzoek in de komende tijd regelmatig wordt herhaald.


Epidemiologische ontwikkelingen/ IAS Monitor 1989-2006 Hoe gaat het met de ontwikkeling van het aantal asbestslachtoffers. Neemt het aantal toe? Waar komt de ziekte mesothelioom het meest voor? Hoe zit het met de leeftijdsverdeling? Sinds september 2009 kunt u via de website van het IAS op de hoogte blijven van de belangrijkste epidemiologische ontwikkelingen op dit gebied. Het Integraal Kankercentrum Rotterdam heeft op basis van cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie (NKR) speciaal voor het IAS een aantal relevante cijfers over de ontwikkeling van de ziekte mesothelioom sinds 1989 op een rijtje gezet. Deze zijn op een speciale pagina onder de titel IAS-Monitor op de IAS-website geplaatst. Zodra nieuwe cijfers bekend zijn, wordt deze pagina geactualiseerd. Hierna volgt een korte toelichting op de figuren die afgebeeld worden.

Het aantal asbestslachtoffers neemt toe Tussen 1989 en 2006 is het aantal mannen en vrouwen dat jaarlijks de ziekte mesothelioom krijgt toegenomen van 258 in 1989 naar 446 mannen in 2006 en van 46 in 1989 naar 82 vrouwen in 2006. De groep bestaat dus grotendeels uit mannen. Bij analyse van de TAS- en TNS-gegevens van de Sociale Verzekeringsbank blijkt dat 96% van de toekenFiguur: aantal mannen met mesothelioom van 1989-2006

ningen voor mannen is.

De gemiddelde leeftijd neemt toe De gemiddelde leeftijd waarop de diagnose mesothelioom gesteld wordt is bij de mannen sinds 1989 gestegen. De vrouwen laten voor alle leeftijdsgroe-

14

pen een stijging zien, hoewel deze stijging in de jongste groepen licht is. De gemiddelde leeftijd van de 2273 mesothelioomslachtoffers die de afgelopen 10 jaar een tegemoetkoming via de TAS- of TNS-regeling hebben ontvangen is 69 jaar op het moment van toeFiguur: 1989-2006: trend in incidentie mesothelioom bij mannen naar leef-

kenning van de tegemoetkoming.

tijdsgroep


Vooral uit de Randstad Veel patiënten komen uit de Randstad (Zuid Holland en Noord Holland). Andere provincies waar de ziekte tussen 1989 en 2006 relatief veel voorkomt zijn: Noord-Brabant, Limburg, Gelderland, Overijssel, Utrecht en Zeeland. De figuur hieronder toont de aantallen van Zuid Holland, de provincie met het hoogste aantal mesothelioompatiënten. Zo is te zien dat in 2006 125 patiënten uit Zuid Holland komen, bijna 24% van het totaal aantal patiënten in dat jaar. Figuur: 1989-2006: Incidentie mesothelioom in Zuid Holland

Overleving De tijd die mesothelioompatiënten nog hebben nadat de diagnose is gesteld is, onder andere, afhankelijk van de grootte van de tumor, de conditie van de patiënt en de reactie op behandeling. Jongere patiënten leven gemiddeld langer dan oudere patiënten na diagnose. Bij de diagnose longvlies mesothelioom is de overleving in het algemeen langer dan bij de diagnose buikvlies mesothelioom. De figuur hieronder laat zien dat ca. 26 procent van de longvliesmesothelioompatiënten binnen drie maanden overlijdt, terwijl bijna 13 procent na diag-

Figuur: overleving van patiënten met longvliesmesothelioom in maanden

nose nog 25 maanden of langer leeft.

15


Nieuws Milieu/veiligheid Nederlandse bouwtoezichthouders lopen asbestrisico Ondanks landelijke voorlichting komen er nog steeds signalen van toezichthouders (Arbeidsinspectie) en uitvoerend bedrijfsleven dat bouwtoezichthouders van gemeenten aan grote risico’s blootstaan. Het Landelijk Overleg Milieuhandhaving (LOM) heeft in de afgelopen jaren veel voorlichting over asbest gegeven aan gemeenten, provincies en andere toezichthouders. Het LOM waarschuwt toezichthouders niet eerder een bouwwerk te betreden voordat men weet of er een sloopvergunning is afgegeven met asbestinventarisatie-rapport en van de verantwoordelijke Deskundig Toezichthouder Asbestsloop (DTA-er) heeft gehoord dat er een vrijgave is afgegeven (voor die bronnen die vergund zijn).

EU-drempelwaarde asbest te hoog

16

Volgens het Franse Agentschap voor Milieu en Beroepsgerelateerde Veiligheid en Gezondheid zou de door EUwetgeving vastgestelde drempelwaarde voor blootstelling aan asbest 10 keer zo laag moeten zijn. De huidige drempelwaarde leidt tot een extra risico op kanker van 3,3 gevallen per 1000 blootgestelde werknemers.

Asbest in 9 op de 10 Britse scholen De Britse krant Daily Mirror schat dat bij de bouw van 90% van alle Britse scholen asbest is gebruikt. Tussen 1980 en 2005 zijn 178 docenten aan mesothelioom overleden. De krant start in 2009 een campagne voor publicatie van een Nationaal Register waarin alle asbestinspecties van publieke gebouwen staan vermeld.

37% Japanse asbestslachtoffers weet oorzaak blootstelling niet Uit een onderzoek van het Japanse ministerie van Milieu komt naar voren dat meer dan een een derde (37%) van de asbestslachtoffers niet weet waar men aan asbest blootgesteld is. Het onderzoek werd gedaan bij 3151 mensen met een asbestziekte die in 2006 en 2007 in aanmerking kwamen voor financiële steun wegens hun gezondheidsproblemen.

Gaza vol met asbest-afval De militaire acties in Gaza waarbij veel gebouwen werden vernield hebben begin 2009 geleid tot een wijd verspreide milieu-vervuiling met asbest. Volgens een woordvoerder van het VN-Ontwikkelingsprogramma bestaat het afval voor 10% uit asbest. Bijna 70% van de inwoners van Gaza leeft in met asbestcement gebouwde woningen.


Interview Ronald Damhuis, coördinator Integraal Kankercentrum Rotterdam (IKR)

´Voorspellen is moeilijker dan terugkijken´ ´Als onderzoeker ben ik destijds eigenlijk bij toeval met het mesothelioom in aanraking gekomen. Dat was in 1990, toen we bij het IKR onderzoek deden naar de vraag of bepaalde vormen van kanker meer of minder voorkwamen in verschillende gemeenten. Er was een vorm van kanker die we veel zagen in steden als Vlissingen, Dordrecht en Rotterdam. Dat bleek dus mesothelioom te zijn als gevolg van asbestgebruik in de scheepvaartindustrie. Het IAS heeft behoefte aan informatie waar wij via de Nederlandse Kankerregistratie voor kunnen zorgen. Wij leveren de input voor de IAS-monitor, zoals die te vinden is op de website van het instituut. Daar worden verschillende statistieken samengevat. Je ziet de ontwikkeling van het aantal diagnoses in de tijd, en dan weergegeven naar geslacht en provincie. Het blijkt dat de trends regionaal sterk verschillen. Zo neemt de incidentie van mesothelioom de laatste jaren in Zuid-Holland af, maar is die in Limburg verdrievoudigd. Als we kijken naar de totalen, dan denk ik niet dat het jaarlijkse aantal slachtoffers nog verder zal oplopen. Maar daar kun je je natuurlijk in vergissen, want voorspellen is moeilijker dan terugkijken. We weten ook niet hoeveel mensen er uiteindelijk zijn blootgesteld aan de verschillende vormen van asbest. Dat is achteraf niet meer na te gaan. Je ziet wel een duidelijke verschuiving in de beroepsgroepen. Voorheen waren het vooral medewerkers van scheepswerven en nu zie je veel slachtoffers uit de bouw opkomen.´ Niet te genezen ´Naar mijn mening zijn er wetenschappelijk niet meer zoveel interessante vragen rondom het mesothelioom. In bijna alle gevallen is asbest de oorzaak en gaat het om langdurige blootstelling aan grote doses. Er is een tijd lang discussie geweest over de schadelijkheid van de verschillende soorten asbest. Zelf denk ik niet dat wit asbest even gevaarlijk is als blauw asbest. Wit asbest was regelmatig vervuild met blauwe asbestvezels, dus dat is moeilijk te onderzoeken. Maar voor de dagelijkse praktijk van het IAS is dit verder niet relevant. Als we kijken naar de levensduur na het stellen van de diagnose, dan is die de laatste jaren iets verbeterd. Maar het blijft een fatale ziekte, een agressief gezwel dat met de huidige middelen niet te stoppen is. Ik verwacht ook niet dat men snel een wondermiddel zal ontdekken dat mesothelioom kan genezen. Daarbij speelt een rol dat het voor de farmaceutische industrie niet meer zo interessant is, want de ziekte is op zijn retour. Wat betreft het causaal verband tussen asbest en longkanker, de samenhang met roken en de aansprakelijkheidskwestie zijn er nog heel wat vragen te beantwoorden. In dit verband constateer ik dat er eigenlijk sprake is van een schizofrene situatie. Voor asbest kennen we een verbod en heeft de overheid voor slachtoffers met mesothelioom een vergoedingsregeling in het leven geroepen. Tegelijkertijd is roken nog steeds toegestaan en wordt over tabak accijns geheven.´


17

Medische ontwikkelingen Alle asbestsoorten zijn kankerverwekkend Een werkgroep van de International Agency for Research on Cancer (IARC) meldt in mei 2009 dat alle commerciële asbestsoorten, inclusief chrysotiel (wit) asbest, longkanker en mesothelioom kunnen veroorzaken. Inmiddels is er volgens de werkgroep ook voldoende bewijs dat asbestblootstelling baarmoederhals- en larynxkanker kan veroorzaken. Niet alleen het IARC ziet het gevaar van chrysotiel asbest. Internationale organisaties als de Wereld Gezondheidsorganisatie (WHO) en de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO) pleiten al langere tijd voor een verbod op alle asbestsoorten. Een lobby van chrysotiel asbestproducenten probeert de wereld er echter van te overtuigen dat een gecontroleerd gebruik van deze asbestsoort niet gevaarlijk zou zijn voor de gezondheid. In mei 2009 verschijnen berichten in de internationale pers dat de Canadese regering publicatie van een onderzoek vertraagd zou hebben om de eigen chrysotiel-asbestproductie te beschermen. Opdrachtgever van dit onderzoek was de Canadese Amosiet Asbest

Gezondheidsautoriteit (Health Canada). Een expertpanel concludeert naar aanleiding van de resultaten dat blootstelling aan chrysotiel asbest een sterke relatie met longkanker heeft, maar een minder duidelijke relatie met mesothelioom. Canada produceert en exporteert nog steeds chrysotiel asbest, vooral naar ontwikkelingslanden. Ander in 2009 gepubliceerd onderzoek laat zien dat textielwerkers die tussen 1950 en 1970 in een Amerikaanse fabriek met chrysotiel asbesttextielproducten hebben gewerkt een hoger risico op longkanker, asbestose of mesothelioom lopen. Volgens de onderzoekers is dit nieuw bewijs voor de schadelijkheid van chrysotiel-asbest (wit asbest).

Ervaringen van Britse mesothelioompatiënten De “British Lung Foundation”, een belangenorganisatie voor mensen met longziekten, meet eind 2008 en begin 2009 via een enquête de beleving van mesothelioompatiënten. Respondenten kunnen online een vragenlijst invullen. 181 mensen reageren, waarvan 83 patiënten en 98 verzorgers. De resultaten worden in maart bekend gemaakt. Ongeveer driekwart van de respondenten meldt dat het asbestcontact op het werk heeft plaatsgevonden, één op de twintig is huisgenoot van iemand die op zijn werk is blootgesteld. De emotionele reacties van patiënten verschillen van die van hun verzorgers; patiënten hebben veel vaker vrede met hun situatie dan hun verzorgers. Aan de andere kant meldt 52% van de patiënten gevoelens van depressie, 18

af en toe of een groot deel van de tijd. Ook de ondervonden steun en begeleiding wordt door de patiënten zelf hoger gewaardeerd dan door hun verzorgers. Positief is dat 86% van de patiënten meldt algemene steun in relatie tot de ziekte te hebben gehad; 84% heeft bovendien financiële steun en compensatie ontvangen. Zorgwekkend is dat minder dan de helft van de patiënten meldt psychologische steun te hebben gehad en slechts een derde professionele steun in relatie tot de gevolgen van hun situatie voor de nabestaanden. Slechts een kwart ontvangt begeleiding in de voorbereiding op de laatste fase, de levensbeëindiging. De medische informatie wordt door bijna driekwart van de respon-


denten als goed beoordeeld. 88% van de patiënten weet wie te benaderen in geval van problemen. Anderzijds denkt 40% van de patiënten dat hun dossier, in tegenstelling tot wat het protocol voorschrijft, niet door een multidisciplinair team is beoordeeld. Minder dan 40% van de patiënten heeft de mogelijkheid gekregen aan een experimentele behandeling deel te nemen.

Relatie tussen mesothelioom en bestraling Een toenemend aantal epidemiologische studies rapporteert dat mensen die voor een ziekte bestraald zijn een hoger dan gemiddeld risico lopen op de ziekte mesothelioom. Een in 2009 gepubliceerde overzichtsstudie wijst op het specifieke risico van ioniserende straling, een vorm van straling die bij radioactief verval vrijkomt. Röntgenstraling van CT-scanners is daarvan een voorbeeld.

19

CT-scanner


Nieuws Medisch

20

2 miljoen voor strijd tegen longkanker en mesothelioom

Australie: opening instituut asbestziekten en onderzoek

Prof. dr. Ton Berns van het Nederlands Kanker Instituut-Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis ontvangt in januari van KWF Kankerbestrijding 2 miljoen euro voor onderzoek naar betere behandelingen voor longkanker en mesothelioom. Eerder kweekte prof. Berns al tumoren in muizen die lijken op tumoren bij de mens. Deze muis modellen zijn heel geschikt voor het testen van nieuwe behandelmethodes. Prof Berns is een van de twee winnaars van de KWO-prijs. KWF introduceerde in 2008 het Koningin Wilhelmina Onderzoeksprogramma, om toponderzoekers in staat te stellen multi-disiplinair onderzoek te doen. Ook in het Erasmus Medisch Centrum wordt onderzoek gedaan naar de behandeling van mesothelioom. Begin december 2006 promoveert onderzoeker Joost Hegmans aan de Erasmus Universiteit Rotterdam op de werking van dendritische cel immuuntherapie. Hegmans onderzoekt of dendritische cellen, de verkenners van het immuunsysteem, een rol in de behandeling zouden kunnen spelen. Behandeling met deze cellen heeft bij muizen effect wanneer de tumor nog klein is. Nu is het wachten op de resultaten van deze behandeling bij mensen.

Op 21 januari wordt in Sydney, Australië ’s werelds grootste onafhankelijke instituut voor asbestziektes en onderzoek geopend, het Bernie Banton Centre. Nico van Zandwijk, voormalig longarts in het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis is als directeur en hoogleraar verbonden aan dit centrum.

Nieuwe brochure Borstvlieskanker/Mesothelioom In september publiceert KWF Kankerbestrijding de herziene brochure Borstvlieskanker/Mesothelioom.

Asbestafwijking bij 1 op de 8 Japanse longkankerpatiënten In 2006 en 2007 worden in Japan bij 1 op de 8 longkankerpatiënten afsbestafwijkingen gevonden als pleurale plaques of verdikking van het longvlies. De afwijkingen worden via een CT-scan, een beeldvormende techniek met rontgenstraling, vooral ontdekt bij mensen die in beroepen hebben gewerkt waar asbestblootstelling heeft plaatsgevonden, zoals in de bouw, metaal- en verwerkingsindustrie. Het aantal mensen dat aan asbestgerelateerde longkanker overlijdt kan daarom tot enkele duizenden per jaar oplopen.


Interview Arie Woltmeijer, Oud-beleidsmedewerker bij het CNV en lid van de Raad van Toezicht en Advies van het IAS

‘Met overleg kun je veel regelen, maar je kunt formeel niets afdwingen’ ‘De asbestproblematiek is een van de dingen waar ik professioneel veel mee te maken heb gehad. Maar ook los daarvan heb ik het altijd een belangrijke taak gevonden, om mensen die in hun werk aan gevaarlijke stoffen waren blootgesteld te ondersteunen. Als je die gevolgen allemaal zag, dan kon je niet anders dan je teweerstellen tegen alles wat ertoe leidde dat mensen gezondheidsschade kregen. Toen ik in 1983 als beleidsmedewerker bij de vakcentrale begon, was blauw asbest al verboden. Het duurde toen nog tot 1993 voor een totaalverbod werd afgekondigd. Ik was daar zelf heel blij mee, al had het allemaal wel lang geduurd. Bij de rechtskundige dienst van het CNV kwamen toen al mensen binnen die van asbest ziek waren geworden en hun werkgever aansprakelijk wilden stellen. Maar wij zagen wel al in dat het jaren ging duren als je zaken tot op de draad ging uitprocederen. Het bleek toen al vaak beter om te proberen door bemiddeling iets met werkgevers en verzekeraars te regelen. Toen oud-minister van Justitie de Ruiter zijn rapport had opgesteld en duidelijk werd dat volgens hem bemiddeling de beste weg was door middel van het oprichten van een instituut, konden wij ons daar dan ook goed in vinden. Dat is ook wel een beetje CNV-eigen, dat je pobeert via overleg tot resultaat te komen. Niet direct naar de overheid wijzen, niet gelijk de beuk erin gooien, maar proberen in overleg met de werkgevers eruit te komen.’ Sterk en zwak ‘Vanaf het begin ben ik betrokken geweest bij de totstandkoming van het IAS. Het lag ook min of meer voor de hand dat ik daarna zitting zou nemen in de Raad van Toezicht en Advies (RvTA). Natuurlijk hebben we daar soms fikse meningsverschillen gehad, onder andere over de uitbreiding van de werkingssfeer met asbestose en longkanker en de hoogte van normbedragen. Ik heb het zelf altijd onrechtvaardig gevonden dat mensen door verjaring of een failliete werkgever, dus buiten hun schuld om, niet voor een volledige schadevergoeding in aanmerking kwamen. Daarmee komen we op de kern van het instituut. In overleg kun je veel dingen regelen, maar als er zaken zijn waar je met z’n allen niet uitkomt, dan moet je je daar uiteindelijk bij neerleggen. Je kunt formeel niets afdwingen. En zelfs al spreken wij als partijen binnen de RTA dingen met elkaar af, dan nog zijn individuele bedrijven en verzekeraars daar als het er op aan komt niet aan gebonden. Niemand is immers verplicht om aan de bemiddeling mee te doen. Die vrijwilligheid is het sterke, maar tegelijkertijd ook het zwakke punt van het IAS. Soms zou je dingen dus wel anders willen. Ik heb verder de indruk dat het allemaal wel loopt en dat slachtoffers snel geholpen worden. De laatste jaren is er veel winst geboekt in de afhandeling van procedures en dus in de bekorting van de juridische lijdensweg. En daar was het vanaf het begin tenslotte toch om te doen.’


21

Juridische ontwikkelingen Advies doorbreking verjaringstermijn Commissie Hijma Begin februari rapporteert de Commissie Hijma, bestaande uit de professoren mr. J.Hijma, mr. H.J Snijders en mr. T. Hartlief het IAS of nadere regels kunnen worden geformuleerd inzake juridische knelpunten op het gebied van verjaring en stelplicht/bewijslast (zie tekstblok). Het IAS-bestuur heeft het advies van de Commissie in de loop van 2009 integraal overgenomen als kompas voor de uitvoeringsorganisatie bij de behandeling van dossiers waarin deze problematiek aan de orde is. Conclusies Advies doorbreking verjaring Jaap Hijma, hoogleraar burgerlijk recht: ‘Soms kan de praktijk niet zonder een scherpe norm.’ Factor ‘g’ (redelijke termijn) 1. Voorstel commissie: een termijn van 2 jaar. Deze termijn geldt voor aansprakelijkstelling en rechtsvordering tezamen. (moment aansprakelijkstelling doet er niet toe, geen dubbele termijn). 2. Deze termijn van 2 jaar wordt geschorst voor de duur van het bemiddelingsproces. 3. Partijen committeren zich aan een periode van 2 maanden voor het aanhangig maken van de zaak na een mislukte bemiddeling. Factor ‘c’ (verwijtbaarheid) 1. Mate van verwijtbaarheid nauwelijks van belang voor de eventuele doorbreking van verjaring. Slechts ernstige en lichte graden van verjaring kunnen in relatie met andere factoren van belang zijn. 2. Indien aansprakelijkheid is aangenomen, is daarmee ook verwijtbaarheid gegeven. Geldt ook voor gevallen waar werkgever niet bekend hoefde te zijn met het gevaar dat asbestblootstelling mesothelioom kan veroorzaken, maar wel had kunnen weten dat asbestblootstelling een ernstige ziekte kan veroorzaken. 3. Of de werkgever aansprakelijk is hangt samen met duur en intensiteit blootstelling, maar valt niet samen met de discussie over de betekenis van factor ‘c’.

Proportionele aansprakelijkheid De rechter past in 2009 in verschillende asbestzaken de proportionele benadering toe. Zo oordeelt De Centrale Raad van Beroep in hoger beroep dat het ministerie van Defensie voor 12% aansprakelijk is voor de schade ten gevolge van longkanker bij een oud-medewerker. Vast staat dat betrokkene tabaksproducten rookte. De Defensie medewerker was tussen 1971 en 1977 als verbindingsmonteur bij het Joint Operation Centre (Cannerberg) te Maastricht in aanraking gekomen met 22

asbest. In 2000 is longkanker bij hem geconstateerd. Op 1 juli 2002 overlijdt hij aan deze ziekte. De rechtbank Rotterdam oordeelt op 29 april dat voormalig asbestverwerker Eternit tussen 1969 en 1994 onrechtmatig heeft gehandeld door de afnemers van haar producten niet, althans niet adequaat, te waarschuwen voor het gevaar verbonden aan het gebruik, het verwerken en bewerken van Eternitproducten, die wit asbest bevatten. Een aannemer had tussen 1962 en 1994 regelmatig met asbesthoudende Eternit-producten gewerkt en is inmiddels aan de ziekte mesothelioom overleden. Er is sprake van eigen schuld aan de zijde van de aannemer, nu deze als (kleine) zelfstandig ondernemer een eigen verantwoordelijkheid had om zich op de hoogte te stellen van de op zijn vakgebied belangrijke ontwikkelingen. De rechtbank komt tot het oordeel dat 20% van de schade voor eigen rekening van de aannemer dient te blijven. * Voor bronvermelding zie website IAS: www.asbestslachtoffers.nl onder Nieuws JAARVERSLAG 2009 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Strafzaken wegens nalatigheid asbest Nederland Volgens informatie van het ministerie van VROM (brief Tweede Kamer d.d. 11 februari 2010) is handhaving van de asbestregelgeving in 2009 een van de prioriteiten van het Openbaar Ministerie. Hierbij worden zelfs (voorwaardelijke) celstraffen uitgesproken. Zo veroordeelt de rechtbank Den Bosch begin september twee directeuren van een asbestsaneringsbedrijf tot een gevangenisstraf van negen maanden (waarvan zes maanden voorwaardelijk) wegens het doelbewust en met grote regelmaat overtreden van verschillende regels ten aanzien van asbestsanering. De onderneming krijgt een boete opgelegd van 30.000 euro en een stillegging van zes maanden voorwaardelijk. De gemeente Rijswijk en stadsdeel Amsterdam Noord krijgen elk een boete van 10.000 euro wegens overtreding van milieu-wetgeving bij het laten uitvoeren van werkzaamheden met asbest. De gemeente Rijswijk had groen licht gegeven voor de sloop van een school, terwijl er nog geen asbestinventarisatierapport was opgesteld. Stadsdeel Amsterdam Noord had werkzaamheden laten uitvoeren op een terrein dat was verontreinigd met asbest, terwijl men wist dat daardoor schade aan het milieu kon ontstaan. Buitenland In het voorjaar vindt in de Verenigde Staten een rechtszaak plaats tegen drie oud-directieleden van het bedrijf Grace & Co. Zij zouden in de jaren 70 op de hoogte zijn geweest dat het mineraal vermiculiet uit een mijn in Libby, Montana met asbest vermengd was, en dat dit materiaal daarom een risico was voor werknemers en omwonenden. Vrijspraak volgt. De rechter oordeelt dat zij niet opzettelijk mensen aan asbest hebben blootgesteld, noch risico’s verzwegen. Het is hoogst ongewoon dat een dergelijke zaak in de VS via het strafrecht wordt behandeld. Grace & Co beheerde de mijn tussen 1963 en 1990. Karel Vinck, de Belgische oud-directeur van een Eternit fabriek op Sicilië wordt in augustus door het hof van beroep van Catanië vrijgesproken van de aanklacht dat hij als directeur het personeel van de Eternit-fabriek op Sicilie onvoldoende tegen asbest zou hebben beschermd. Volgens eigen zeggen zou hij destijds, begin jaren 70, niet op de hoogte zijn geweest van het gevaar dat asbest inhield.

23

Martinit asbestcementplatenfabriek 1920 (Bron: Stichting Historie der Techniek/TU Eindhoven) * Voor bronvermelding zie website IAS: www.asbestslachtoffers.nl onder Nieuws JAARVERSLAG 2009 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Nieuws Opmerkelijk Canadese plaats “Amiante” verandert naam De plaats “Amiante” in de Canadese regio Quebec heeft haar naam veranderd in “Des sources”. Amiante is het Franse woord voor asbest. Hoewel Canada nog steeds asbest produceert, heeft het materiaal er inmiddels een negatieve reputatie gekregen. De plaats Amiante kreeg haar naam in 1879 toen er asbest werd gevonden. De asbestmijn heeft de plaats welvarend gemaakt.

Crisis in Russische plaats “Asbest” Steeds meer asbestfabrieken sluiten in de Russische plaats “Asbest”. Asbest is een plaats met 76.000 inwoners en 19 asbestfabrieken gelegen in het industriele deel van de Oeral-regio. Meer dan 70% van de inwoners heeft tenminste een familielid dat in de asbestindustrie werkt. Volgens de burgemeester is het grootste probleem niet de financiële crisis maar het gegeven dat Europa asbest heeft uitgebannen. Hij ziet dat als een complot veroorzaakt door bedrijven die dure chemische substituut-producten maken. 24

Gewelddadig einde staking asbestmijnwerkers Zimbabwe

waanse asbestmijnwerkers in staking omdat zij sinds januari geen salaris meer uitbetaald krijgen. Dit leidt tot een stop van de productie in twee asbestmijnen. Tijdens een demonstratie wordt een groep van 1000 mijnwerkers aangevallen door de politie die daarbij drie mensen doodt. Vervolgens wordt men gedwongen weer aan het werk te gaan. De twee asbestmijnen in Shebanie en Mashaba zijn een belangrijke bron van inkomsten voor de Zimbabwaanse regering.

Asbest zelfs op Antartica Een Japanse onderzoeker heeft asbestose gekregen door asbestcontact op Antartica. Tijdens zijn expeditie in 1968 had hij samen met 30 collega’s asbestisolatiemateriaal gespoten in de energiecentrale ter plekke. De centrale is tussen 1995 en 1998 gesloopt.

Japan ontwikkelt robotasbestverwijderaar In Japan wordt momenteel een robot getest die gebruikt kan worden voor het verwijderen van gevaarlijke stoffen als asbest. De robot verwijdert de asbest op een veilige manier en vijf keer zo snel als een mens kan. Hij is op afstand te bedienen.

Begin september gaan 2280 Zimbab-


Interview Cees Meulendijks, mesothelioompatiënt, 50 jaar, eigenaar schildersbedrijf en winkel, samenwonend met Kitty, twee dochters van 3 en 5 jaar

“Je hele leven ben je bezig om het later goed te hebben, maar wat als later wegvalt?” Mijn ziektegeschiedenis duurt al 10 jaar. In 2000 werd een verwaarloosde longontsteking mij bijna fataal. Er volgde een operatie, het longvlies werd geplakt en er werd een biopt genomen, want het zag er slecht uit. Het biopt gaf de waarschijnlijkheid van longvlieskanker maar er kon geen eenduidig oordeel geveld worden. Tegen de verwachting in knapte ik helemaal op en liet het er daarom maar bij. Ik had veel pijn geleden en was doodziek geweest, maar de liefde trok me er doorheen. Vervolgens kreeg ik er elk jaar last van, wat we toen dachten, een virale longvliesontsteking. Steeds op vakantie als ik tot rust kwam. Afgelopen zomer begon het weer, maar nu was het anders. Naast de druk op de borst, voelde ik steken in mijn hartstreek. Ik viel af en zag er slecht uit. Weer volgden onderzoeken. Uiteindelijk gaf een ct-geleide punctie uitsluitsel: mesothelioom epitheliaal type. Wat een schok was dat, ik wist direct dat dit mijn doodvonnis was. We kregen enorm veel reacties uit de omgeving. Aan de ene kant hartverwarmend, aan de andere kant steeds weer een bevestiging van ziek zijn. Dat geldt ook voor de aanmelding bij het IAS. Dat deden we pas twee maanden later nadat Kitty een folder in de wachtkamer had gevonden. Over het IAS zijn we trouwens erg tevreden, zo professioneel, vriendelijk en snel. De TNS-tegemoetkoming komt goed van pas. Ik kan niet geloven dat het borstelen van een eternit bloembak 20 jaar geleden eventueel de oorzaak is. Ik denk zelf dat die longontsteking de grote boosdoener is geweest. Op dit moment gaat het heel goed. Ik heb net een chemokuur afgerond. De tumor is nog maar 1/5 van wat ie was. Mijn haar is niet uitgevallen en ik ben 10 kilo aangekomen. Volgende week gaan we in het Antoni van Leeuwenhoek ziekenhuis praten over een vervolgbehandeling. Zo hoop ik nog de komende kerst te halen. 25 25

‘Ik probeer zoveel mogelijk te maken van het nu: een situatie die ons naast de pijn ook iets brengt. Door de gedwongen rust zijn we als gezin veel meer bij elkaar. Voorheen was ik altijd aan het werk. Ik weet dat ik er niets aan kan doen, gewoon pech heb. Dat geeft ook een soort berusting. Alles is dus betrekkelijk. Ik ben niet bang voor de dood. Ik ben al eens bijna dood geweest. Mijn grootste zorg is mijn gezin goed achterlaten. Het is niet anders. Ik heb veel moois in mijn leven meegemaakt. Mijn motto is ‘never look back in anger’. Nu alles nog zo goed mogelijk regelen voor Kitty en de meiden.’


Internationale ontwikkelingen Mesothelioom neemt nog steeds toe Ook al is het gebruik van asbest in de westerse wereld al enige tijd verboden, de mesothelioomepidemie gaat door, aldus de internationale pers in 2009. Verenigde Staten Het Amerikaanse Center for Disease Control (CDC) rapporteert dat tussen 1999 en 2005 het aantal mesothelioomsterfgevallen in de VS jaarlijks is gestegen. In die periode zijn meer dan 18.000 Amerikanen aan deze ziekte overleden. Het CDC verwacht in 2010 een piek. Australië Het aantal gevallen van asbestziekten neemt in Australië sterk toe en zal nog ca. 10 jaar blijven toenemen, aldus Prof. Bruce Robinson van het Nationaal Centrum voor Asbestgerelateerde Ziekten. Dit jaar gaat het om ca. 800 nieuwe gevallen, twee keer zoveel als in 1995 en een kwart meer dan in 2005. Volgens de Australische slachtoffervereniging worden steeds meer vrouwen door de ziekte getroffen. Australië heeft momenteel te maken met de derde golf asbestslachtoffers. Deze groep bestaat uit mensen die in de huiselijke omgeving bij verbouwing indirect aan asbest zijn blootgesteld. Canada Het Canadese Instituut voor Statistiek meldt dat het aantal officiële gevallen van mesothelioom in Canada in tien jaar tijd met 67% is gestegen van 276 tot 461 per jaar. Canada produceert en exporteert nog steeds asbest. Een Canadese krant meldt bovendien dat het land veel verborgen asbestslachtoffers telt omdat het merendeel geen uitkering aanvraagt. Verenigd Koninkrijk Britse onderzoekers waarschuwen in de zomer van 2009 dat het risico op dodelijke asbestziektes door de Britse overheid wordt onderschat. Zij schatten dat meer dan de helft van de werkgerelateerde kankersterfgevallen in het land het gevolg is van asbestblootstelling. Vrouwen met mesothelioom krijgen zelden schadevergoeding omdat ze niet kunnen bewijzen dat hun ziekte werkgerelateerd is. Overheidsautoriteiten als de “Health and Safety Executive” baseren hun berekeningen op de schatting dat het aantal asbestgerelateerde longkankersterfgevallen gelijk is aan het aantal gevallen van mesothelioom. Maar volgens de onderzoekers worden in deze berekening veel mensen gemist die hun longkanker aan roken wijten en niet de link met asbest leggen. Volgens de “Health and Safety Executive” zal de 26

mesothelioom-epidemie in het Verenigd Koninkrijk rond 2015 pieken op 5.000 sterfgevallen per jaar.

Pleidooien voor asbestregisters Nederland Alle openbare gebouwen en woningen met asbest moeten in kaart gebracht worden om volgende generaties te behoeden voor mesothelioom. Dat bepleit advocaat Bob Ruers in juli in een Limburgse krant. Ruers heeft veel asbestslachtoffers bijgestaan. Asbestdeskundigen Lex Burdorf en Paul Swuste bevestigen dat het nog een eeuw kan duren voordat Nederland asbestvrij zal zijn. Bij openbare gebouwen bestaat al een verplichting om bij sloopwerkzaamheden te melden of asbest aanwezig is. Bij particuliere huizen zal het echter lastig worden precies in kaart te brengen waar het materiaal zit. Volgens * Voor bronvermelding zie website IAS: www.asbestslachtoffers.nl onder Nieuws JAARVERSLAG 2009 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Ruers is een ‘asbestatlas’ op straatniveau makkelijk haalbaar door het instellen van een collectieve slooppremie voor asbestdaken. Gemeenten zouden per straat in kaart moeten brengen waar dat asbest in zit. In 2008 deed de FNV een paar keer een oproep voor een bundeling van kennis over asbest. Iedereen met vragen over de gevaarlijke stof moet, volgens de vakvereniging, terecht kunnen bij een Nationaal Asbestregister. Een Nationaal asbestregister kan volgens het FNV worden ondergebracht bij het IAS, dat gedragen wordt door sociale partners, verzekeraars en de overheid. Verenigd Koninkrijk De Britse Veiligheidsraad roept in juli op zo snel mogelijk een nationale asbestinspectie van scholen uit te voeren die tot een asbestregister en eventuele verwijdering van asbest moet leiden. De laatste 14 jaar zijn in het Verenigd Koninkrijk 228 docenten aan een asbestgerelateerde ziekte overleden, gemiddeld 16 per jaar. In totaal zullen in dit land in 2009, naar schatting ca. 4000 mensen overlijden aan de gevolgen van blootstelling aan asbest op de werkplek. Asbestblootstelling is daarmee de belangrijkste oorzaak van werkgerelateerde sterfgevallen. Al langere tijd wordt in het Verenigd Koninkrijk van diverse kanten gepleit voor een centraal asbestregister, waarin alle asbest die in publieke gebouwen is verwerkt wordt geregistreerd. Australië Na Engeland en Nederland is in 2009 ook een Australische vakbond, de “Workers Union”, een campagne gestart voor een nationaal asbestregister en een asbestverwijderingsprogramma.

Asbestproducten In een aantal landen, bijvoorbeeld China, worden nog steeds producten geproduceerd die asbest bevatten. Zo vindt de Nederlandse inspectie in 2009 diverse Chinese producten met asbest, onder andere bouwmaterialen die zogenaamd als asbestvrij geïmporteerd waren. Tijdens een inspectie worden op een nieuw in China gebouwd schip asbesthoudende plaatpakkingen gevonden. Een Chinese partij kachels bevat asbesthoudende beplating. De Zuid-Koreaanse Voedings- en Warenautoriteiten ontdekken in 2009 asbest in baby-talkpoeder, rubberballonnen en fietsen. Inmiddels is in Zuid-Korea een lijst gepubliceerd met 1122 medische producten van 120 producenten die talkpoeder met asbest zouden bevatten. Deze producten zijn nu verbo-

27

den. De Amerikaanse speelgoedproducent “Planet Toys” vraagt in 2009 faillissement aan wegens een mogelijke “class action” asbestclaim die het bedrijf bedreigt. De Amerikaanse asbestslachtofferorganisatie had het bedrijf in 2008 jaar al aangeklaagd wegens verkoop van asbesthoudend speelgoed, gebaseerd op de misdaadserie “Crime Scene Investigation”. Het bedrijf haalde het speelgoed vervolgens uit de markt.

Talkpoeder met asbest?


Nieuws Voorlichtingscampagnes Zowel in binnen- als in buitenland worden in 2009 campagnes gelanceerd en documenten gepubliceerd om mensen te wijzen op de gevaren van asbest.

Campagne ministerie van VROM Het Nederlandse ministerie van VROM start in het voorjaar van 2009 een voorlichtingstraject gericht op het vergroten van kennis en bewustzijn bij burgers over asbest. Wat zijn de risico’s van losse asbestvezels voor de volksgezondheid en het milieu, waar kom je ze tegen en wat kun je er aan doen, zijn vragen die behandeld worden. Het ministerie richt zich hierbij vooral op eigenaren en huurders van woningen die voor 1994 zijn gebouwd en willen slopen/verbouwen en op eigenaren van gebouwen met asbestdaken (zoals schuren en stallen in buitengebieden). Het dossier Asbest (http://www.vrom.nl/asbest) op de internetsite van VROM vormt de rode draad.

“Asbestos Timebomb Daily Mirror Campaign” 28

Begin maart start De Britse krant Daily Mirror een campagne tegen de schade die asbest tot nu toe veroorzaakt heeft en nog aan zal richten. Door de hele maand maart heen publiceert de krant

veel over dit onderwerp. Als conclusie stelt de krant vijf eisen aan de politiek: (1) 10 miljoen pond voor een nationaal centrum voor asbestgerelateerde ziekten; (2) schadevergoeding voor mensen met pleurale plaques: een niet-kwaadaardige door asbest veroorzaakte longafwijking; (3) rechtvaardige en uniforme compensatie van slachtoffers die hun voormalige werkgever of verzekeraar niet meer aansprakelijk kunnen stellen; (4) publicatie van een nationaal register met alle asbestinspecties in overheidsgebouwen; (5) meer geld voor toezicht op asbestverwijdering.

“Asbestos: the hidden killer” De Britse overheidsautoriteit voor Gezondheid en Veiligheid (Health and Safety Executive) start in november een campagne om 1,8 miljoen vakmensen voor de gevaren van asbest te waarschuwen. Onderzoek laat zien dat velen van hen denken dat asbest een historisch probleem is, maar dat ze zelf nu geen risico lopen. Asbest zit echter nog overal in gebouwen die dateren van voor 2000 of in die periode zijn gerenoveerd. Ca. een kwart van de 4000 Britten die jaarlijks aan een asbestgerelateerde ziekte overlijden zijn vakmensen als loodgieters, electriciëns en decoreerders.


Interview Lieve Binnendijk, asbestslachtoffer, 66 jaar, gepensioneerd, getrouwd met Marijke, drie dochters

“ Dit had ik helemaal niet verwacht. Asbest is een echte sluipmoordenaar”. ‘ Als elektromonteur ben ik bij een energiebedrijf in de jaren 60 en 70 veel met asbest in aanraking geweest. Ik legde kabels en hoogspanningsleidingen aan. Om de leidingen af te dichten maakte ik gebruik van asbestkoord. Ik vond dat toen heel normaal en was me niet bewust van het risico. Asbest werd toen immers overal gebruikt. Begin 2009 kreeg ik last van benauwdheid. Ik voelde me al een tijd moe en dat werd steeds erger. Een antibioticakuur hielp niet. In april werd de eerste longfoto gemaakt. Wat bleek, ik had twee liter vocht achter mijn longen. Via een punctie werd het vocht weggezogen. Helaas loste dat mijn probleem maar tijdelijk op, want na zes weken was het al weer mis en na drie weken weer. Ik werd steeds benauwder. Een biopt werd afgenomen maar gaf geen duidelijkheid. Ik ging voor verder onderzoek naar het Antoniusziekenhuis in Nieuwegein. Alle onderzoeken werden daar opnieuw gedaan en het duurde lang voor ik informatie kreeg. De diagnose werd me uiteindelijk in november verteld: asbestkanker. Gelijk ontving ik een formulier om me bij het IAS aan te melden. Op medisch gebied krijg ik nu alle steun die ik nodig heb. Een oncologisch verpleegkundige kwam bij ons thuis om informatie te geven over de chemokuur die ik inmiddels achter de rug heb. De huisarts en specialist in het ziekenhuis van Gouda nemen alle tijd voor me. En mijn eigen dochters houden me goed in de gaten. Zij werken allemaal in de zorg, respectievelijk als doktersassistente, apothekersassistente en ambulance-chauffeur. Eind maart krijg ik de uitslag van de chemokuur. Ik voel me op dit moment goed, kan vrijwel alles doen als het maar in een rustig tempo gaat. Mijn omgeving reageert soms vreemd. Ik vertel het altijd direct als gevraagd wordt hoe het met me gaat. Sommige mensen weten echter niet wat ze ermee aan moeten en ontwijken me daarna. Gelukkig heb ik veel aan mijn vrouw en kinderen. We hebben veel plezier met elkaar en proberen zoveel mogelijk tijd met elkaar door te brengen. Onze band is sterk. Dat is vooral de verdienste van Marijke, mijn vrouw, die daarin veel heeft geïnvesteerd. Eind april gaan we een weekje naar het Zwarte Woud met alle kinderen en aanhang. Vooruitkijken probeer ik te vermijden. Ik blijf zo actief mogelijk en ga niet te vroeg naar bed, want ik wil niet liggen piekeren. Op de diagnose mesothelioom was ik niet voorbereid. Ik kom uit een sigarenmakersfamilie en rook al mijn hele leven. Als ik daardoor ziek was geworden, had ik het beter kunnen accepteren. Dat kun je jezelf verwijten, maar dit niet. Asbest is een echte sluipmoordenaar. Maar ik ben niet bitter. Mijn kinderen zijn goed terechtgekomen en we hebben het goed met elkaar. Je hebt het dan toch niet slecht gedaan.’


29 29

Personalia Het Instituut Asbestslachtoffers is een zelfstandige stichting. De stichting wordt geleid door een onafhankelijk bestuur en een directeur. De stichting werd opgericht op 10 maart 1999 door negen maatschappelijke organisaties, die zijn vertegenwoordigd in de Raad van Toezicht en Advies.

Bestuur M.R. van der Heijden, voorzitter J. van der Linden Prof. dr. mr. dr. B.A.J.M. de Mol Jhr. mr. J.P.H. Six Mr. G.J.H.M. Wagemans

Raad van Toezicht en Advies Drs. J. Gmelich Meijling, voorzitter Drs. P.F. van Kruining (MHP), tot 1 juli 2009 Drs. A.W. Hokken (LTO Nederland) Mr. C. van der Lingen (VSO) J.J.H. Koning (VNO-NCW) Mr. W.M.J.M. van Mierlo (MKB-Nederland) Mw. mr. W.H. Quaedvlieg-Meijer (Verbond van Verzekeraars) Mr. R.F. Ruers (Comité Asbestslachtoffers) Drs. W. van Veelen (FNV) Drs. A. Woltmeijer (CNV)

Bureau Drs. M.A. van der Woude, directeur Mw. drs. S.A. Aarendonk, sr. beleidsmedewerker Mw. N. Martens, bureausecretaris

Medisch adviseur Mw. drs. H.A. Voogt

Medewerkers* 30

Drs. ing. M.C. Roumen, directeur

Mw. F. Madjoe - assistent dossierverantwoordelijke

E.H.J. Joosten, directeur

Mw. N. Bos - assistent dossierverantwoordelijke

Mr. M. Kuiper, teamleider unit IAS

H. Bout, re - huisbezoek

Mw. A.B.M. Fiege - dossierverantwoordelijke

M. Dijkshoorn - huisbezoek

Mw. N.J. van Osch LL.B. - dossierverantwoordelijke

R. Kroezen - huisbezoek

Mw. D.M. Valstar LL.B - dossierverantwoordelijke en huisbezoek

Mw. J. Koster - huisbezoek

Mw. H.E. Ruiter - dossierverantwoordelijke

mw. G. Vogeler - huisbezoek

A. Angoelal - dossierverantwoordelijke

Mw. drs. A. van Veen - huisbezoek

*De medewerkers van BSA Schaderegeling BV, die in 2009 deel uit maakten van de uitvoeringsunit van het IAS. JAARVERSLAG 2009 INSTITUUT ASBESTSLACHTOFFERS

Interview Michel Roumen, Directeur BSA Schaderegeling, de uitvoeringsunit van het IAS

‘Slachtoffers zijn vaak helemaal niet wrokkig’ ‘Wij handelen hier bij BSA allerlei soorten schades af. Wat betreft asbestslachtoffers gaat het om een vaste kern van dossierbehandelaars. Daarnaast zijn er medewerkers die huisbezoeken doen. Die laatsten zijn als schaderegelaars ook voor andere zaken op pad. Anders is het niet te doen, want de slachtoffers wonen verdeeld over het hele land. Dat kan best, al gaat het bij mesothelioom natuurlijk wel om een bijzondere vorm van gezondheidsschade, die veel emoties oproept. Want een goede personenschadeafhandelaar heeft oog voor zaken, maar zeker ook voor de mensen achter de schade. Wat opvalt is dat we bij asbestzaken heel vaak mensen tegenkomen die helemaal niet wrokkig zijn en hun vroegere werkgever eigenlijk helemaal niet aansprakelijk willen stellen. Je moet niet vergeten dat het vaak arbeidsrelaties zijn die 30, 40 jaar hebben geduurd. Het was in die tijd vaak heel hecht en persoonlijk allemaal. Dat wil niet zeggen dat er geen hiërarchie was, maar het was toch heel anders dan nu. Hetzelfde speelt als het van een getuigenverklaring afhangt of iemand schadevergoeding krijgt. De mensen die ziek zijn hebben in de meeste gevallen een normaal leven, voordat de ziekte wordt geconstateerd. Een rustig leven, waarbij ze opa zijn bijvoorbeeld en zich met de kleinkinderen bezighouden. Dan krijgen zij opeens een soort doodvonnis. En dan moeten ze naar collega’s toe die in dezelfde omstandigheden hebben gewerkt, maar nog niet ziek zijn. Dat willen ze vaak niet. Het siert de slachtoffers. Die denken er bewust bij na of ze een oud-collega de gedachte aan willen doen dat ook zij ziek kunnen worden, om zelf een vergoeding te halen.’ De juiste balans ‘Ik heb een opdracht van het IAS om 80% van mijn bemiddeling binnen zes maanden af te ronden. Dat is best snel als je het vergelijkt met andere schadeprocedures. Dat betekent dat je het proces aan de binnenkant bijna als een fabriek moet inrichten. Tegelijkertijd heb je een heel sociale functie, omdat je met bijzondere mensen te maken hebt. Dat concurreert wel met elkaar. Want als je iemand twee en een half uur extra geeft om alles uit te leggen of om een luisterend oor te zijn, kun je dat in een ander dossier niet doen. Daar moeten we ons steeds van bewust zijn. En dan is er natuurlijk de druk op ons tarief. Daar wordt kritisch naar gekeken en dat is ook terecht. In ieder geval is er een bijzondere dynamiek in de concurrentie tussen de cijfers aan de ene kant en de mens daarachter aan de andere kant. Daar moeten we steeds de goede balans in vinden. Die balans is wel het minste dat de asbestslachtoffers van ons mogen verwachten. Dat vergt wel het een en ander van onze mensen, maar het is dankbaar werk. Het is misschien niet voor iedereen goed voorstelbaar, maar zelfs als het in een geval niet tot uitkering komt, zijn er bedankbriefjes. Mensen komen zelfs in persoon langs om te bedanken voor de goede zorgen. Ondanks de werkdruk, zijn dat de dingen waardoor mijn mensen het ook volhouden.’


31 31

Financieel verslag over 2009 Jaarrekening

Balans (bedragen in euro’s) (Voor resultaatverdeling) Activa Onderhanden werk Debiteuren Belastingen en sociale premies Overlopende activa Overige vorderingen Vorderingen en overlopende activa

31/12/2008

193.905

155.575

83.721 24.274 38.636 6.202

Liquide middelen Totaal activa

Passiva Eigen vermogen Bestemmingsfonds

31/12/2009

73.335 41.696 32.210 13.991 152.833

161.232

760.303

845.595

1.107.041

1.162.402

12/31/2009

12/31/2008

300.000

300.000 300.000

300.000

0

0

overlopende passiva Subsidie SZW Subsidie Defensie (R&D) Algemene projectreserve

209.851 340.239 26.200

243.247 340.239 26.200

Crediteuren Overlopende passiva

61.114 169.637

79.588 173.128

1.107.041

1.162.402

Langlopende schulden Kortlopende schulden en

32

Totaal passiva


Winst- & verliesrekening (bedragen in euro’s) 31/12/2009 Gefactureerde omzet Mutatie onderhanden werk Netto omzet Uitvoeringskosten Mutatie nog te besteden kosten Kostprijs van de omzet

537.325 38.330

647.830 -635 575.655

1.035.057 18.960

Brutomarge Personeelskosten Inhuurkosten Overige algemene kosten Overige bedrijfskosten

31/12/2008

647.195 1.112.010 -22.915

1.054.017

1.089.096

-478.362

-441.901

-214.650 -99.009 -161.697

-138.557 -107.352 -156.529 -475.356

-402.438

-953.718

-844.339

Financiële baten en lasten

22.233

29.130

Resultaat voor subsidies

-931.485

-815.209

Bedrijfsresultaat

Incidentele baten Vergoeding uitvoeringskosten SVB

Resultaat

29.536 901.949

6.539 808.670 931.485

815.209

0

0

33


Grondslagen voor waardering en bepaling van het resultaat Tenzij in het navolgende anders wordt vermeld, worden de activa en passiva opgenomen tegen nominale waarde. Baten en lasten worden toegerekend aan het jaar waarop ze betrekking hebben. Winsten worden slechts opgenomen voorzover zij op balansdatum zijn gerealiseerd. Verliezen en risico’s die hun oorsprong vinden voor het einde van het verslagjaar worden in acht genomen indien zij voor het opmaken van de jaarrekening bekend zijn geworden.

Toelichting op de balans Onderhanden werk De waardering van het onderhanden werk geschiedt aan de hand van ervaringscijfers. Er wordt bepaald hoeveel procent van de afgesloten dossiers heeft geleid tot een verhaalbare opbrengst. Het gemiddelde percentage voor de jaren 2000 tot en met 2007 is berekend op 44,7%. Als gevolg van de nieuwe overeenkomst met BSA en de neergaande trend van het slagingspercentage in de afgelopen jaren is vanaf 2007 voorzichtigheidshalve een slagingspercentage gehanteerd van 40% (werkelijk percentage 2009: 39,6%). Het op basis van dit percentage berekende aantal lopende dossiers, vermenigvuldigd met het bijbehorende tarief, resulteert in de opbrengstwaarde van de nog te factureren omzet. Hierbij is rekening gehouden met een gemiddelde voortgang van de onderhanden dossiers van 50%. Het aantal dossiers in behandeling is van 257 dossiers ultimo 2008 gestegen tot 281 dossiers ultimo 2009, waarvan 14 dossiers op grond van de TNS-regeling niet zullen leiden tot een verhaalbare opbrengst. De berekening van de opbrengstwaarde is als volgt: • 35 dossiers * € 3.175 *40%* 50% = € 22.225 (tarief dossiers tot en met 2008) • 232 dossiers * € 3.700 *40%* 50% = € 171.680 (tarief dossiers met ingang van 2009) € 193.905

Totaal

Vorderingen en overlopende activa 34

De post vorderingen en overlopende activa is als volgt opgebouwd: 31/12/2009 Debiteuren Omzetbelasting Loonbelasting Overlopende activa Overige vorderingen Totaal vorderingen en overlopende activa

83.721 28.412 -4.138 38.636 6.202

31/12/2008 73.335 45.346 -3.650 32.210 13.991

152.833


161.232

In het debiteurensaldo is een voorziening voor dubieuze debiteuren opgenomen ad € 10.000. De overlopende activa bestaat uit opgebouwde rente op banktegoeden (€ 15.447), nog te factureren omzet (€ 14.800) en vooruitbetaalde verzekeringspremies (€ 8.389). De post overige vorderingen bestaat uit voorgeschoten verschotten met betrekking tot proceskosten en medische kosten. Deze kosten dienen nog verhaald te worden op verzekeringsmaatschappijen na afronding van de betreffende dossiers. Wegens onzekerheid over de inbaarheid van enkele van deze vorderingen, is een voorziening voor oninbaarheid ad € 7.789 in deze post opgenomen.

Liquide middelen 31/12/2009 Kas Rabobank Rabobedrijfsplusrekening Rabobank Deposito Totaal liquide middelen

272 36.407 173.624 550.000

31/12/2008 117 68.136 227.342 550.000

760.303

845.595

Bestemmingsfonds Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid Begin 2004 heeft de directie van het Instituut een projectenplan ten behoeve van de besteding van de ontvangen subsidies bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (hierna te noemen: SZW) ingediend. Vervolgens werd door het ministerie van SZW vastgesteld het Instituut een eigen vermogen ad € 300.000 toe te staan. Na opheffing van het Instituut en de eventuele afwikkeling van de lopende verplichtingen zal het bedrag ad € 300.000 of het restant hiervan terugvloeien naar het ministerie van SZW. Het verloop van dit fonds is als volgt: 2009 Beginstand Mutatie boekjaar m.b.t. herbestemming Eindstand bestemmingsfonds

300.000 0

2008 300.000 0

300.000


300.000

35

Kortlopende schulden en overlopende passiva In 2004 heeft het ministerie van SZW het Instituut akkoord gegeven op het ingediende projecten bestedingsplan, welke door de directie van het Instituut is ingediend. In november 2008 is een Medisch Onderzoeksprogramma IAS (MOPI) gestart dat tot en met 2011 zal worden uitgevoerd. De eerste kosten van dit programma zijn gemaakt in het kader van het hieronder genoemde project ODIS. MOPI omvat ook de projecten Evaluatie protocol diagnose maligne mesothelioom en Onderzoek asbestgerelateerde longkanker.

Subsidies SZW

2009

Project IAS monitor Beginstand Af: onttrekking uit hoofde van bestedingen Eindstand

50.000 0

Project best practices Beginstand Af: onttrekking uit hoofde van bestedingen Eindstand

11.047 -11.047

Project ODIS Beginstand Af: onttrekking uit hoofde van bestedingen Eindstand

95.200 -1.500

Projectreserve SZW Beginstand Bij: herverdeling subsidies 2008 Af: onttrekking uit hoofde van bestedingen Eindstand

87.000 0 -20.849

Totaal toegewezen subsidies SZW

2008

50.000 0 50.000

50.000

11.047 0 0

11.047

100.000 -4.800 93.700

95.200

0 87.000 0 66.151

87.000

209.851

243.247

36


Subsidies Defensie

2009

2008

Project evaluatie protocol diagnose maligne mesothelioom Beginstand Af: onttrekking uit hoofde van bestedingen Eindstand

100.000 0

Project asbestkaart 2 Beginstand Af: onttrekking uit hoofde van bestedingen Eindstand

199.904 0

Project onderzoek asbestgerelateerde longkanker Beginstand Bij: herverdeling subsidie 2008 Af: onttrekking uit hoofde van bestedingen Eindstand

100.000

100.000

199.952 -48 199.904

40.335 0 0

Totaal toegewezen subsidies Defensie

Algemene projectreserve Beginstand Af: herverdeling subsidies 2008 Af: retour betaalde subsidie SZW Af: onttrekking uit hoofde van bestedingen Totaal algemene projectreserve

100.000 0

199.904

40.000 335 0 40.335

40.335

340.239

340.239

2009

2008

26.200 0 0 0

105.131 -60.995 -3.734 -14.202 26.200

26.200

37


Overlopende passiva Het saldo ultimo boekjaar is als volgt opgebouwd: 31/12/2009 Nog te besteden kosten onderhanden dossiers Reservering uitvoeringskosten NMP/NVALT Reservering loon- en detacheringskosten Geld derden Overige overlopende passiva Vooruitontvangen SVB Vergoeding uitvoeringskosten SVB Totaal overlopende passiva

223.968 45.000 93.306 57.709 25.502 626.100 -901.949

31/12/2008 205.008 52.814 71.784 7.266 22.426 622.500 -808.670

169.637

173.128

Bij het bepalen van de nog te besteden kosten van de onderhanden dossiers is rekening gehouden met het feit dat 95% van de onderhanden TAS-dossiers in rekening zullen worden gebracht en de gemiddelde voortgang van de dossiers 50% bedraagt. De berekening is dan als volgt: - 267 TAS dossiers * € 1.700 * 95% * 50% = € 215.603 - 14 TNS dossiers Totaal

* € 1.195 * 50%

€

8.365

€ 223.968

Niet in de balans opgenomen verplichtingen In maart 2007 is een overeenkomst met BSA gesloten, waarbij in tegenstelling tot voorgaande jaren, door BSA (achteraf) op basis van afgewikkelde dossiers wordt gefactureerd. De overeenkomst is aangegaan voor een periode van 3 jaren, eindigende op 31 maart 2010. Het bestuur heeft op 9 juni 2009 besloten gebruik te maken van de mogelijkheid om het contract met BSA stilzwijgend te verlengen tot 1 april 2011. Per 1 januari 2007 is er een overeenkomst gesloten om de detacheringovereenkomst tussen de Stich38

ting Instituut Asbestslachtoffers en het ministerie van Sociale Zaken & Werkgelegenheid te verlengen. Deze overeenkomst loopt tot 1 september 2011 en de loonkosten zullen één op één worden doorbelast wat op een bedrag van circa € 100.000 per jaar zal neerkomen. Ten slotte heeft het Instituut een huurverplichting, welke minstens zes maanden van te voren moet worden opgezegd. De huurprijs op jaarbasis bedraagt € 29.691.


Toelichting op de winst- & verliesrekening Algemeen In de winst- & verliesrekening worden baten en lasten verantwoord die gedurende het boekjaar voortvloeien uit bedrijfsactiviteiten en toerekenbaar zijn aan het boekjaar. Netto omzet In 2009 is er een netto omzet gerealiseerd van € 575.655. Dit is € 71.540 lager dan de omzet in 2008. Dit heeft een aantal oorzaken: - In 2009 minder TAS-dossiers afgewikkeld in vergelijking tot 2008 (399 resp. 420). - Bovendien heeft van deze afgewikkelde dossiers een lager percentage (39,60%, 2008: 47,4%) geleid tot een bemiddelingsopbrengst. Kostprijs van de omzet De uitvoeringskosten zijn als volgt opgebouwd: 2009 Uitvoeringskosten BSA Uitvoeringskosten NMP/NVALT Overige uitvoeringskosten Totaal uitvoeringskosten

891.763 107.151 36.144

2008 956.691 120.000 35.320

1.035.057

1.112.011

De uitvoeringskosten van BSA zijn gedaald door een afname van het aantal afgewikkelde dossiers, met name met betrekking tot de TNS-regeling (82 dossiers, 2008: 150 dossiers). De werkzaamheden betreffende onderzoek van bovennormatieve materiële schade zijn in 2009 door BSA en door ingehuurde expertisebureaus uitgevoerd. Onder de post “uitvoeringskosten overige” zijn de volgende kosten geregistreerd; • Onderzoeken bovennormatieve materiële schades • Aansprakelijkheidsonderzoeken • Expertise uitgaven betreffende beoordeling asbestzaken • Overig (medisch) advies • Uittreksels Kamer van Koophandel 39


Personeelskosten, inhuurkosten en overige bedrijfskosten De voornaamste inhuurkosten zijn de kosten van detachering van de directeur van de Stichting Instituut Asbestslachtoffers, evenals de kosten ten behoeve van managementondersteuning bij het Instituut. De opbouw is als volgt: 2009 Personeelskosten Detacherings- & overige kosten m.b.t. inhuur personeel

214.650

2008 138.557

99.009

107.352 313.659

Voorlichting Kosten juridische vraagstukken Implementatiekosten TNS-regeling Huisvestingskosten Bestuurskosten Administratiekosten Overige algemene kosten

20.969 0 0 32.892 28.702 23.240 55.895

245.909 22.873 0 2.000 29.711 28.060 24.960 48.925

161.697

156.529

475.356

402.438

Totaal personeelskosten, inhuurkosten en overige bedrijfskosten

Het Instituut heeft in 2009 twee medewerkers in dienst, waarvan één bureaumanager en één beleidsmedewerker. Daarnaast is in 2009 een supplement van de loonkosten en onkostenvergoedingen van de directeur van het Instituut voor de jaren 2005 tot en met 2009 opgenomen (totaal circa € 64.000). De gehele administratie wordt door een derde partij uitgevoerd en in de financiële administratie van het Instituut opgenomen. De kosten voor voorlichting in 2009 betreffen de productie van het jaarverslag en organisatie van bijeenkomsten. 40

De bestuurskosten betreffen met name de vergoedingen, welke op kwartaalbasis aan de bestuursleden en de voorzitter van de RTA van het Instituut worden uitgekeerd.

Financiële baten & lasten 2009 Bankkosten en provisie Ontvangen bankrente Totaal financiële baten en lasten

-192 22.425

2008 -255 29.385

22.233


29.130

Vergoeding uitvoeringskosten IAS door SVB In 2009 is er van de SVB een voorschot aan het Instituut uitbetaald ad € 626.100. Het SVB zal het tekort voor de daadwerkelijke uitvoeringskosten nog aanvullen. 2009 Verrekening uitvoeringskosten met

2008

626.100

voorschotten SVB Tekort uitvoeringskosten Te ontvangen van de SVB

622.500

-901.949

-808.670 -275.849

-186.170

Verdeling TNS- en TAS-regeling In de jaarrekening van de Stichting Instituut Asbestslachtoffers zijn de kosten welke gemaakt zijn ten behoeve van (de implementatie van) de TNS-regeling volledig meegenomen. Naast de direct toerekenbare kosten wordt voor de overige kosten een verdeling gemaakt op basis van het aantal afgewikkelde dossiers van TAS respectievelijk TNS. Een uitsplitsing van de winsten verliesrekening tussen TNS- en TAS-regeling is als volgt: TNS 31/12/2009 Gefactureerde omzet Mutatie onderhanden werk Netto omzet

0 0

TAS 31/12/2009 537.325 38.330

537.325 38.330

0

Uitvoeringskosten Mutatie nog te besteden kosten Kostprijs van de omzet

146.151 598

Brutomarge Implementatiekosten TNS-regeling Personeelskosten Inhuurkosten Overige algemene kosten Overige bedrijfskosten

Totaal 31/12/2009

575.655 888.907 18.362

575.655 1.035.057 18.960

146.749

907.269

1.054.017

-146.749

-331.614

-478.362

-30.155 -16.879 -24.533

-184.495 -82.130 -137.164

-214.650 -99.009 -161.697

-71.567

-403.789

-475.356

-218.316

-735.403

-953.718

Financiële baten en lasten

3.791

18.443

22.233

Resultaat voor subsidies

-214.525

-716.960

-931.485

Bedrijfsresultaat

Incidentele baten Vergoeding uitvoeringskosten SVB

Resultaat

253 214.272

29.283 687.677

29.536 901.949

214.525

716.960

931.485

0

0

0


41

Aan: de directie van de Stichting Instituut Asbestslachtoffers

Accountantsverklaring Opdracht Wij hebben de jaarrekening 2009 van Stichting Instituut Asbestslachtoffers te Den Haag bestaande uit de balans per 31 december 2009 en de winst-en-verliesrekening over 2009 met de toelichting gecontroleerd. De jaarrekening is opgemaakt onder verantwoordelijkheid van het bestuur van de Stichting. Het is onze verantwoordelijkheid een accountantsverklaring inzake de jaarrekening te verstrekken. Werkzaamheden Wij hebben onze controle verricht in overeenstemming met Nederlands recht. Dienovereenkomstig dienen wij onze controle zodanig te plannen en uit te voeren dat een redelijke mate van zekerheid wordt verkregen dat de jaarrekening geen afwijkingen van materieel belang bevat. Een controle omvat onder meer een onderzoek door middel van deelwaarnemingen van informatie ter onderbouwing van de bedragen en de toelichtingen in de jaarrekening. Tevens omvat een controle een beoordeling van de grondslagen voor financiële verslaggeving die bij het opmaken van de jaarrekening zijn toegepast en van belangrijke schattingen die het bestuur van de Stichting daarbij heeft gemaakt, alsmede een evaluatie van het algehele beeld van de jaarrekening. Wij zijn van mening dat de door ons verkregen controle-informatie voldoende en geschikt is als basis voor ons oordeel. Oordeel Naar ons oordeel is de jaarrekening 2009 van Stichting Instituut Asbestslachtoffers, in alle van materieel belang zijnde aspecten, opgemaakt in overeenstemming met de door de Stichting gekozen en beschreven grondslagen, zoals uiteengezet de Grondslagen voor waardering en bepaling van resultaat op pagina 4 van de toelichting van de jaarrekening.

Den Haag, 11 februari 2010

Ernst & Young Accountants LLP

w.g. W. Flikweert AA / CA 42


Missie, taken en werkwijze Instituut Asbestslachtoffers (IAS) Missie Het Instituut Asbestslachtoffers (IAS) is op 10 maart 1999 opgericht door het Comité Asbestslachtoffers, FNV, CNV, MHP, VNO-NCW, MKB-Nederland, LTO-Nederland, Verbond Sectorwerkgevers Overheid en Verbond van Verzekeraars. Dit op basis van het Convenant Instituut Asbestslachtoffers, dat naast bovengenoemde organisaties, op 23 november 1998 mede ondertekend werd door de ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid en Justitie. Het Convenant omvat afspraken die gericht zijn op de versnelling van de procedures met betrekking tot schadeclaims van asbestslachtoffers met de ziekte maligne mesothelioom. De missie van het IAS is de in het Convenant verankerde procedures zo snel en zorgvuldig mogelijk af te handelen. Dit door het uitoefenen van drie hoofdtaken: advies, bemiddeling en voorlichting.

Taken van het IAS Advies Mensen met de ziekte mesothelioom kunnen via het IAS een aanvraag indienen voor een tegemoetkoming van € 18.106,–*. Het IAS gaat met hen na hoe het contact met asbest heeft plaatsgevonden en adviseert de Sociale Verzekeringsbank (SVB) over het recht op een tegemoetkoming op grond van de Regeling tegemoetkoming asbestslachtoffers (TAS) of de Regeling tegemoetkoming niet-loondienstgerelateerde slachtoffers van mesothelioom (TNS). De SVB beslist vervolgens om wel of niet de tegemoetkoming toe te kennen en te betalen.

Bemiddeling Het IAS bemiddelt ook tussen (ex-)werkgevers en (ex-)werknemers of hun huisgenoten over het betalen van een schadevergoeding. Hierover zijn afspraken gemaakt met het Comité Asbestslachtoffers, organisaties van werkgevers en werknemers, het Verbond van Verzekeraars en de overheid. Het IAS heeft als doel deze schadeclaims zo snel en zorgvuldig mogelijk af te handelen. Dit geldt zowel voor de bemiddeling zelf als voor het hieraan voorafgaande medische en arbeidshistorische onderzoek. De hiermee samenhangende kosten worden bij werkgevers en verzekeraars in rekening gebracht. Voor slachtoffers is de dienstverlening van het IAS daardoor altijd kosteloos. Wel is het van het allergrootste belang zo snel mogelijk de (ex-)werkgever per aangetekende brief aansprakelijk te stellen. Hiervoor kan de aanvrager de tekst van een door het IAS beschikbaar gestelde voorbeeldbrief gebruiken. De (ex-)werkgever of diens verzekeraar betaalt standaard een schadevergoeding van € 57.111,-*.

Voorlichting Het IAS vervult een verwijs- en voorlichtingsfunctie voor asbestslachtoffers, werkgevers, verzekeraars en intermediaire organisaties. Ten behoeve hiervan verricht het IAS onderzoek. Via jaarverslagen, rapporten, de IASwebsite (www.asbestslachtoffers.nl), elektronische nieuwsbrief en de Asbestkaart (www.asbestkaart.nl) worden de onderzoeksresultaten bekend gemaakt.

Werkwijze van het IAS 1. Aanmelding De aanvrager meldt zich aan bij het IAS: telefonisch (079- 750 71 50 ), met de antwoordkaart uit de brochure of per e-mail ([email protected]). De medewerker van het IAS vult telefonisch samen met de aanvrager de aanvraagformulieren in. In een tweede gesprek gaat het IAS met de aanvrager na hoe het contact met asbest heeft plaatsgevonden. Dat kan telefonisch of bij de aanvrager thuis. Het IAS stuurt daarna de ingevulde formulieren toe. De aanvrager controleert ze en stuurt ze direct ondertekend terug. Ook machtigt hij/zij het IAS om medische informatie op te vragen en de SVB om eventuele schade via de rechter te verhalen. 43

2. Tegemoetkoming Het IAS vraagt het Nederlands Mesotheliomen Panel (NMP) om bevestiging van de bij de aanvrager gestelde diagnose maligne mesothelioom. Daarna adviseert het IAS de SVB om wel of niet de tegemoetkoming te betalen. Beslist de SVB positief, dan ontvangt de aanvrager € 18.106,-*. Het IAS en de SVB streven ernaar de procedure voor de tegemoetkoming binnen twee maanden af te ronden.

3. Schadevergoeding Als de aanvrager bij een werkgever aan asbest is blootgesteld, stelt hij/zij deze per aangetekende brief aansprakelijk. Hiervoor kan de voorbeeldbrief gebruikt worden die het IAS beschikbaar stelt. Het IAS onderzoekt daarna of de (ex-)werkgever aansprakelijk is te houden voor de gezondheidsschade en bemiddelt vervolgens tussen de aanvrager en de (ex-)werkgever of zijn verzekeraar. Als de werkgever of verzekeraar aansprakelijkheid aanvaardt, ontvangt de aanvrager een schadevergoeding van € 57.111,-*. Het IAS streeft ernaar het gehele traject binnen zes maanden af te ronden. * genoemde bedragen voor schadevergoeding en tegemoetkoming gelden voor 2010 en worden jaarlijks geïndexeerd.


Summary This report for 2009 gives a brief account of the nineth operational year of the Dutch Institute for Asbestos Victims (IAS). The IAS advises the Social Insurance Bank (SVB) on entitlement to compensation for asbestos victims suffering from mesothelioma. The IAS also mediates between current and former employers and employees about the payment of compensation. The IAS was set up for these purposes in 1999 by employers’ and employees’ organisations, the Asbestos Victims Committee, the Association of Insurance Companies and the government. The Institute has three main tasks: - to advise the SVB with respect to claims under the Asbestos Victims Compensation Scheme (TAS scheme) and the Compensation Scheme for Victims of Non-work-related Mesothelioma (TNS scheme); - to mediate between asbestos victims with mesothelioma and their employers or former employers to secure compensation for health damage; - to increase knowledge and provide information on the subject of asbestos and health damage.

Results of mediation and advice In 2009, the IAS starts processing 526 claims, and 503 claims are settled. In the ten years up to the end of 2009, the IAS took on 4,158 claims, and succeeded in settling 93% of them (3,872). In 2009, 391 assessment decisions under the TAS scheme and 90 under the TNS scheme are sent to the SVB. Of these, 387 (80,5%) recommend the award of compensation: 315 (81,4%) awards under the TAS scheme and 72 (18,6%) under the TNS scheme. Since the introduction of the TAS scheme in 2000, and the TNS scheme in December 2007, a total of 2273 people have received financial compensation in the form of an advance payment or a lump-sum payment following a positive recommendation by the IAS. Mediation cases for employees or housemates which were completed in 2009 resulted in 62% of claimants receiving full compensation.

Other events in 2009 - At the beginning of 2009, the Hijma committee presented its recommendations on prescription, the obligation to furnish facts and burden of proof. The IAS Board decided to accept and implement the committee’s recommendations. - In mid 2009, the first results of the IAS monitor were published on the IAS website. The monitor tracks the development related to mesothelioma over time. 44

- The IAS carried out a number of activities in 2009 aimed at providing information not only for victims but also for professionals with an interest in the subject (employers, insurers, lung specialists, nurses, members of the legal profession and the other parties to the Agreement).


TAS-gerechtigden 2000 t/m 2009: aantal mesothelioomslachtoffers per 100.000 inwoners op 31 december 2009. Bron: Sociale Verzekeringsbank, G. Groothuis, maart 2010.

Stichting Instituut Asbestslachtoffers

www.asbestslachtoffers.nl

Directie en bureau: Bezuidenhoutseweg 60 Postbus 90405 2509 LK Den Haag Telefoon: 070 - 349 97 54 e-mail: [email protected]

Uitvoering: Bredewater 6 Postbus 684 2700 AR Zoetermeer Telefoon: 079 - 750 71 50 e-mail: [email protected]

Instituut Asbestslachtoffers

Recommend Documents