Instelling My Lawyer Info Monard D’Hulst www.monard-dhulst.be
Onderwerp Het Hof van Justitie zet de deur open voor “tweedehandse” software
Datum 9 juli 2012
Copyright and disclaimer De inhoud van dit document kan onderworpen zijn aan rechten van intellectuele eigendom van bepaalde betrokkenen, Er wordt u geen recht verleend op deze rechten. M&D Seminars geeft u via dit document informatie, maar verstrekt geen advies. M&D Seminars garandeert niet dat de informatie in dit document foutloos is. U gebruikt de inhoud van dit document op eigen risico. M&D Seminars, noch een van haar directieleden, aandeelhouders of bedienden zijn aansprakelijk voor bijzondere, indirecte, bijkomstige, afgeleide of bestraffende schade, noch voor enig ander nadeel van welke aard ook bij het gebruik van dit document en van de inhoud van dit document. © M&D Seminars – 2012
M&D SEMINARS Eikelstraat 38 | 9840 De Pinte | T 09 224 31 46 | F 09 225 32 17 |
[email protected] | www.mdseminars.be
My Lawyer Info
door Monard – D’Hulst
HET HOF VAN JUSTITIE ZET DE DEUR OPEN VOOR “TWEEDEHANDSE” SOFTWARE In een arrest van 3 juli 2012 (C-128/11, UsedSoft GmbH – Oracle International Corp.) heeft het Europees Hof van Justitie (HvJ) een belangrijke princiepsbeslissing genomen over de mogelijkheid om kopieën van via gebruikslicenties verkregen software door te verkopen. In de regel bevatten deze gebruikslicenties clausules die het doorverkopen of overdragen van de tegen betaling verkregen licenties verbieden. Softwareproducenten kunnen zich in bepaalde omstandigheden niet meer verzetten tegen het doorverkopen van de via het internet onder licentie verdeelde kopie. Eerder leek dit principe reeds verworven voor het doorverkopen van software die via een gebruikslicentie op een fysiek medium zoals CD/DVD of harde schijf (zoals een voorgeïnstalleerde versie van een besturingssysteem) werden verdeeld. 1.
FEITELIJKE ACHTERGROND.
Oracle ontwikkelt en verdeelt computerprogramma’s. Zij is houdster van de auteursrechtelijk beschermde exclusieve rechten op deze programma’s. Zoals wellicht van toepassing op de meeste softwareproducenten, wordt de software van Oracle voor het overgrote deel via het internet gedownload. De klant downloadt daarbij een programmakopie vanop de website van Oracle rechtstreeks op zijn computer (“client server software”). In de stelling van Oracle is het downloaden van de software daarbij kosteloos maar dient de gebruiker een licentieovereenkomst af te sluiten teneinde een gebruiksrecht op de gedownloade software te verwerven. Dit gebruiksrecht is dan kosteloos, niet-exclusief, niet-overdraagbaar maar wel onbeperkt in de tijd. Voor de software die aanleiding heeft gegeven tot het hier besproken arrest werden door Oracle enkel gebruikslicenties verleend in pakketten van ten minste 25 gebruikers. Zodoende moeten klanten bijna steeds meer licenties aankopen dan zij nodig hebben. Zo moet een bedrijf met 27 gebruikers noodzakelijkerwijze wel licenties voor 50 gebruikers aankopen. UsedSoft is een Duitse onderneming gespecialiseerd in het verhandelen van gebruikte softwarelicenties (“tweedehandse software”). UsedSoft besloot bij klanten van Oracle gebruikslicenties of een deel daarvan aan
1
My Lawyer Info
door Monard – D’Hulst
te kopen wanneer de oorspronkelijk verkregen licenties waren verleend voor een groter aantal gebruikers dan de behoeften van de eerste gebruiker. Op die manier kunnen ondernemingen die bijvoorbeeld slechts vijf gebruikslicenties nodig hebben die “tweedehands” aankopen bij UsedSoft zonder ineens 25 gebruikslicenties te moeten aankopen. Oracle is voor de Duitse rechtbanken opgekomen tegen de handelswijze van UsedSoft. Oracle wierp daarbij op dat zij slechts een niet-overdraagbaar gebruiksrecht had toegekend aan haar klanten zodat de software niet tweedehands kan worden doorverkocht. Een koop-verkoop veronderstelt immers dat wie verkoopt eigenaar is van de verkochte zaak. UsedSoft daarentegen wierp op dat de werkwijze van Oracle wel degelijk economisch gelijk te stellen valt met een koop-verkoop waardoor de eerste verkoop van een programmakopie van de software zou leiden tot de “uitputting” van de distributierechten van Oracle met betrekking tot diezelfde kopie. Hierop heeft de Duitse rechter een prejudiciële vraag gesteld aan het Europees Hof van Justitie (“HvJ”) aangaande in het bijzonder de juiste interpretatie van artikel 4, tweede lid van de Softwarerichtlijn waarvan de tekst luidt: “De eerste verkoop in de Gemeenschap van een kopie van een programma door de rechthebbende of met diens toestemming leidt tot het verval van het recht om controle uit te oefenen op de distributie van die kopie in de Gemeenschap, met uitzondering van het recht om controle uit te oefenen op het verder verhuren van het programma of een kopie daarvan.”
2.
ARREST VAN HET HVJ.
In zijn arrest van 3 juli 2012 oordeelde het HvJ in het voordeel van UsedSoft.
Het HvJ oordeelt dat het begrip “verkoop” in de zin van artikel 4, tweede lid van de Softwarerichtlijn breed moet geïnterpreteerd worden en zich uitstrekt tot alle vormen van verhandeling van een product waarbij tegen betaling van een prijs die overeenstemt met de economische waarde van de programmakopie een voor onbeperkte tijd gebruiksrecht wordt toegekend. Het Hof verduidelijkt daarbij dat het irrelevant is of het computerprogramma wordt gedownload of via een CD-rom of andere drager wordt ter beschikking gesteld.
2
My Lawyer Info
door Monard – D’Hulst
Een gebruikslicentie die aan bovenstaande omschrijving beantwoordt, zal dus mogen worden gelijkgesteld met een koop-verkoop zodat de softwareproducent zich na een eerste verkoop in de EU niet meer zal kunnen verzetten tegen de verdere doorverkoop van zijn product binnen de Unie (i.e. de “uitputting” van het distributierecht).
Oracle wordt niet gevolgd in haar argumentatie dat het uitvoeren van updates tot gevolg heeft dat de origineel verkregen software sterk veranderd is zodat de aangepaste software niet onder het uitputtingsbeginsel zou vallen. Het HvJ oordeelt dat de updates deel uitmaken van de oorspronkelijk verkregen programmakopie en dus mee kunnen worden doorverkocht. Er wordt daarbij wel verduidelijkt dat eventuele onderhoudscontracten niet zomaar mee kunnen worden overgedragen.
Het HvJ stelt dat de tweede en navolgende verkrijgers van de (dan “tweedehandse”) software zullen moeten worden aanzien als “rechtmatige gebruikers” in de zin van artikel 5, lid 1 van de Softwarerichtlijn. Dit betekent concreet dat deze verdere gebruikers een kopie van de software op hun pc zullen mogen installeren en desnoods de software vanop de website van Oracle mogen downloaden.
De rechten van de gebruikers zijn evenwel niet onbeperkt. Het HvJ geeft in één moeite ook de beperkingen aan die gelden in geval van doorverkoop. Zo dient de doorverkoper de door hem doorverkochte programmakopie integraal te wissen van zijn pc (of andere drager). Dit is logisch aangezien er in deze optiek slechts één rechtmatige gebruiker kan zijn en de doorverkoper deze hoedanigheid verliest na de verkoop. Verder is het niet toegestaan de in bundels verkregen licenties te gaan opdelen. Wie 25 gebruikslicenties heeft verkregen, zal ofwel alle 25 licenties dan wel geen enkele mogen doorverkopen.
3.
PRAKTISCHE IMPLICATIES.
Als gevolg van deze uitspraak zullen softwareproducenten die software verdelen via niet in de tijd beperkte gebruikslicenties waarvoor een eenmalige som wordt betaald (die overeenkomt met de economische waarde van de programmakopie), zich niet meer kunnen verzetten tegen het doorverkopen van diezelfde software. Dit geldt ook indien er al software-updates werden uitgevoerd, al gaan onderhoudscontracten niet
3
My Lawyer Info
door Monard – D’Hulst
automatisch over. Als beperking geldt wel dat diegene die doorverkoopt zelf alle doorverkochte software van zijn computers dient te verwijderen en dat men licentiebundels niet kan gaan opsplitsen. Er valt te verwachten dat softwareproducenten hun distributiemodel zullen aanpassen aan deze rechtspraak. Wellicht zal het toekennen van tijdelijke gebruiksrechten via de “cloud” een stijle vlucht kennen of zal men nog enkel programmakopieën voor beperkte tijd ter beschikking stellen waarbij dan periodiek moet betaald worden om een verlenging te verkrijgen. Intussen kunnen particulieren en bedrijven wel deze rechtspraak inroepen om overbodige software door te verkopen. Ook curatoren en vereffenaars zullen ongetwijfeld voordeel kunnen putten uit deze rechtspraak en zien mogelijks hun te realiseren actief vergroten nu zij in bepaalde gevallen geen rekening meer moeten houden met softwarelicenties waarin de overdraagbaarheid contractueel wordt uitgesloten. ____________________ Monard-D'Hulst
Antwerpen - Brussel - Gent - Hasselt - Kortrijk Timothy Van de Gehuchte
Ben Hermans
+32 9 224 44 28
+32 2 234 67 10
[email protected]
[email protected]
on the net: www.monard-dhulst.be
Berchemstadionstraat 78/1
Tervurenlaan 270
Baarledorpstraat 93
Gouverneur Roppesingel 131
Doorniksewijk 66
2600 Antwerpen
1150 Brussel
9031 Gent
3500 Hasselt
8500 Kortrijk
Tel. +32 3 286 79 40
Tel. + 32 2 234 67 10
Tel. + 32 9 224 44 28
Tel. +32 11 28 15 00
Tel. +32 56 26 83 83
Fax.+32 3 286 79 41
Fax. + 32 2 280 47 79
Fax. + 32 9 224 18 70
Fax. +32 11 28 15 05
Fax. +32 56 22 54 10
9 juli 2012 - copyright © 2012 Monard- D'Hulst
4
