Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Gemeenteblad
Initiatiefvoorstel
Jaar
2011
Afdeling
*
Nummer
*
Publicatiedatum
* Onderwerp Initiatiefvoorstel van het raadslid de heer Hoek (GroenLinks) , getiteld: Amsterdamse Participatieversterker
Aan de Gemeenteraad Inleiding Bij de begroting 2011 presenteerde het college van B&W zijn hervormingsagenda. Op diverse beleidsterreinen heeft het college zich voorgenomen het beleid op de schop te nemen, ook op het gebied van participatie. GroenLinks vindt het van groot belang dat mensen kansen krijgen en grijpen om actief te zijn in de samenleving, zich daarin te ontwikkelen en zelf in hun inkomen te voorzien. Een (stevig) begin met de hervorming werd gemaakt met de notitie ”Werken het doel, Participeren de norm”. GroenLinks neemt graag een voorschot op de discussie over de verdere hervorming van het participatiebeleid. Niet met een groot ideologisch verhaal, maar met concrete voorstellen om de participatie van Amsterdammers te versterken. Vrijwilligerswerk speelt daarbij een belangrijke rol; het is een belangrijke sleutel bij de hervorming van het participatiebeleid. Vrijwilligerswerk is een goede manier voor tal van Amsterdammers om actief deel te nemen aan de samenleving. Gewoon, omdat ze in hun vrije tijd is nuttigs en leuks willen doen met en voor anderen. Vrijwilligers kunnen een belangrijke rol spelen in het vergroten van de participatie van mensen die eenzaam zijn, of niet beschikken over voldoende vaardigheden om mee te doen in de samenleving. Vrijwillige maatjes zijn de beste maatjes! Voor mensen die niet werken maar dat wel graag zouden willen, is vrijwilligerswerk is een goede manier om allerhande vaardigheden op te doen, te behouden of uit te breiden en te versterken. Er zijn in Amsterdam talloze vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. Er zijn ook talloze initiatieven die vrijwilligerswerk willen bevorderen. De gemeente ondersteunt vrijwilligers op vele manieren en biedt veel mensen met een uitkering de mogelijkheid om als vrijwilliger een bijdrage te leveren aan de samenleving en hun eigen reintegratie. GroenLinks heeft niet de ambitie dat allemaal te veranderen. Sterker nog: GroenLinks vindt dat er op het gebied van vrijwilligerswerk en de ondersteuning vooral veel dingen goed gaan. Wel denken we dat het nog steeds beter kan. VOORSTELLEN Ondersteuning van Vrijwillige inzet Actieve burgers moeten worden ondersteund door een actieve overheid. Het vrijwilligerswerk in de stad verdient een stevige impuls van de gemeente. Vrijwilligersorganisaties, sociale ondernemers en werkgevers kunnen, op verschillende manieren, in hun werk worden ondersteund door de overheid. Dit kan door faciliteiten te bieden, door regels en budgetten te ontschotten, door netwerken te helpen opzetten, door financiële ondersteuning te bieden, door kennis uit te wisselen, enzovoort. De overheid, en in dit geval de gemeente, moet zelf verantwoordelijkheid nemen om de participatie doelstelling samen met maatschappelijke partners vorm te geven.
1
Jaar Afdeling Nummer Datum
2006 * * *
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel
Vrijwilligers en vrijwilligerswerk laten zich niet stroomlijnen, zoals je een bedrijf kunt stroomlijnen. Dan slaat het dood. Een overheid die het toch probeert, zal van een koude kermis thuiskomen. Dat er wat gebeurt, is belangrijker dan wat er nou precies gebeurt. Zo houden mensen lol in hun vrijwilligerswerk en blijft het ook hùn vrijwilligerswerk. In Amsterdam is een heel grote en daardoor soms wat ondoorzichtige waaier van vrijwilligerswerk. GroenLinks wil daar niet zo veel aan veranderen. Maar als vrijwilligersorganisaties zelf hun aanbod willen bundelen, dan kan de gemeente ze daarbij natuurlijk wel ondersteunen. www.amsterdam.nl/vrijwillig/ is een mooi voorbeeld van wat de gemeente kan doen. Voorstel 1: Gemak dient de vrijwilliger GroenLinks vindt dat de gemeente een aantal diensten gemakkelijk zou moeten maken voor vrijwilligers en vrijwilligersorganisaties. Nu is er al de vrijwilligersacademie, maar er zijn meer mogelijkheden om door het bundelen van krachten vrijwilligers het leven makkelijker te maken. GroenLinks bepleit de oprichting van een Stichting Faciliteiten Amsterdamse Vrijwillige Inzet. Die zou iedere Amsterdamse vrijwilliger een verzekering moeten aanbieden. Of een standaard boekhoudpakket aanbieden aan organisaties, inclusief training. Voorstel 2: Onkostenvergoeding/Profijtbeginsel I Veel Amsterdammers die vrijwilligerswerk verrichten, doen dat belangeloos. Soms is er een vrijwilligersvergoeding, maar lang niet in alle gevallen. En bij de overheid zullen de middelen om die vergoeding te geven, de komende tijd alleen maar verder onder druk komen te staan. In een aantal gevallen kost het mensen geld wanneer ze vrijwilligerswerk verrichten. Ze moeten bijvoorbeeld zelf betalen voor hun OV-kosten. GroenLinks zou het profijtbeginsel meer willen toepassen op vrijwilligerswerk, waar dat redelijk en mogelijk is. Genoeg professionele organisaties maken gebruik van vrijwilligers. Direct of indirect bespaart dat kosten. Vooral in de zorg laten zich daarvan voorbeelden geven. In dat geval zouden zij de onkosten en/of vrijwilligersvergoeding voor hun rekening kunnen nemen. GroenLinks stelt voor dat centrale stad en stadsdelen inventariseren welke partijen dat zijn en met hen in overleg te treden voor het uitwerken van arrangementen op dit gebied. Het Goede Voorbeeld Marnix heeft een bijstandsuitkering. Hij is vrijwillig buddy van twee oudere mannen die niet meer goed voor zichzelf kunnen zorgen. Hij bezoekt hen thuis en gaat met ze mee naar arts en ziekenhuis. Zou Marnix achter de geraniums zijn blijven zitten, dan zouden de zorgkosten van de twee oudere mannen aanmerkelijk hoger zijn geweest. Zorgverzekeraar en zorgkantoor profiteren dus van de inzet van Marnix. Dan is het niet meer dan redelijk dat ze ook zijn kosten vergoeden. Voorstel 3: De Participatie-makelaar brengt mensen bij elkaar Veel hoger opgeleide Amsterdammers willen iets terug doen voor hun stad. Vaak weten ze niet goed hoe ze dat zouden moeten doen. Dat is jammer, want ze maken vaak deel uit van netwerken, waar overheid en traditioneel welzijns- en vrijwilligerswerk geen deel van uitmaken. Het is zaak deze mensen bij elkaar te brengen en ze te vragen hun handen uit de mouwen te steken voor hun stad of buurt. Dat gebeurt al. Overal in de stad zijn denktanks sociale cohesie aan de slag. Her en der zijn communities of netwerken actief, als Bakkie in de Buurt, Timorpleincommunity en ‘Geef om de Jan Eef’. Toch zijn er nog heel veel mensen niet betrokken. Vaak is dat omdat ze wel iets willen doen, maar niet heel vaak, of niet structureel. En als ze dan een keer om zich heen kijken, zien ze niets dat aansluit op hun ambities. Het is dus zaak om een concreet aanbod van klussen te hebben, waar ze op in kunnen schrijven en dat aanbod te ontsluiten. Het laatste is geregeld met verschillende organisaties en sites in de stad zoals Amsterdam Cares, de Vrijwilligerscentrale, Hart voor Amsterdam en het Gilde. Maar ook hun aanbod van vrijwilligersklussen is verre van compleet. GroenLinks wil daarom vraag en aanbod verder ontsluiten. Participatiemakelaars die her en der in de stad al actief zijn, zouden er overal moeten zijn. Zij hebben en ontwikkelen een netwerk in Amsterdamse buurten en kunnen klussen en mensen bij elkaar brengen. Participatiemakelaars delen het aanbod ook met DWI, zodat DWI-
2
Jaar Afdeling Nummer Datum
2006 * * *
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel
cliënten zich daar ook voor kunnen aanmelden. Accommodaties toegankelijker Veel initiatieven van vrijwilligers en hun organisaties stranden op een gebrek aan plek. Wonderlijk, als je bedenkt dat er talloze kantoren in de stad leeg staan. Nog wonderlijker is het wanneer je bedenkt dat zelfs gebouwen die met gemeenschapsgeld worden gefinancierd, delen van de dag leeg staan. Dat gaat natuurlijk om scholen, maar ook buurthuizen, verzorgingstehuizen, stadsdeelkantoren en de Stopera. Ook ruimtes van kerken, moskeeën en ontspanningsverenigingen zijn lang niet altijd in gebruik. GroenLinks pleit ervoor om niet gebruikte ruimte beschikbaar te maken voor initiatieven van betrokken Amsterdammers. Voorstel 4: Sleutelbewaarder Veel organisaties vinden het jammer dat hun ruimte niet optimaal wordt gebruikt, maar zullen daar niet snel verandering in brengen. Je stelt je ruimte niet zomaar aan iedereen ter beschikking. En als je dat doet, zit er vaak een hoop rompslomp aan vast. Een aantal van die organisaties zou over de drempel kunnen worden geholpen wanneer ze worden ontzorgd. In plaats van extra geld te steken in uitbreiding van accommodatie, kunnen stad en stadsdelen investeren in een sleutelbewaarder en een uitgebreide verzekering. De sleutelbewaarder selecteert partijen die gebruik kunnen maken van ongebruikte ruimte. De sleutelbewaarder brengt vraag en aanbod van en naar ruimte met elkaar in contact en neemt een deel van de beheertaken van de eigenaar van de ruimte over. Een specifieke, maar lastig te nemen barrière is het feit dat verzekeringen schade als gevolg van gebruik door derden vaak niet dekken. De gemeente of de Stichting Faciliteiten Amsterdamse Vrijwillige Inzet voorziet in een verzekering van de aangesloten panden voor schade als gevolg van gebruik door geselecteerde partijen. Voorbeeld In Enschede functioneert een vergelijkbaar initiatief onder de naam Voorzieningencompagnie. Organisaties melden leegstand van hun ruimtes bij de voorzieningencompagnie en deze zoekt er een gebruiker bij. Dat kan zowel incidenteel als structureel. Voorstel 5: Geef een groep de sleutel De nieuwe wet Kraken en Leegstand maakt het mogelijk om voor leegstaande panden een gebruiker aan te wijzen. GroenLinks vindt dat dit instrument moet worden ingezet om initiatieven van Amsterdammers van onderdak te voorzien. Natuurlijk is niet ieder initiatief geschikt, maar Participatiemakelaars en Sleutelbewaarders zouden een heel aardige selectie kunnen maken. GroenLinks stelt voor dat B&W het aanwijzingsinstrument hiertoe verder uitwerken. Let wel: het is natuurlijk helemaal niet nodig om allemaal juridische gevechten aan te gaan als een goed gesprek ook kan helpen. De kantorenloods moet op pad met aantrekkelijke initiatieven voor de eigenaren van leegstaande kantoorpanden. Van die initiatieven kan gevraagd worden hun activiteit zo in te richten dat ze binnen een maand naar een volgende locatie kunnen verhuizen. Voorlopig zijn die honderdduizenden leegstaande m2’s nog niet verhuurd. Eigen Kracht doe je zelf De eigen kracht van mensen wordt stelselmatig onderschat. Net als hun ambitie om wat van hun leven te maken. Maar al te vaak is de gedachte dat mensen met wie het niet zo goed gaat, niets kunnen en dat ook niet zouden willen. Anders zou het tenslotte wel goed met ze gaan, niet waar? GroenLinks denkt dat het overgrote deel van de mensen met wie het niet zo goed gaat, daar graag verandering in zou brengen en daar ook in toe in staat is. Maar vaak hebben ze hun kop gestoten bij instanties en werkgevers. GroenLinks denkt dat het versterken van de Eigen Kracht van deze mensen veel effectiever is dan ze te dreigen
3
Jaar Afdeling Nummer Datum
2006 * * *
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel
met straf. Voorstel 6: Maak het persoonlijk Eigen Kracht Conferenties (EKC) hebben zich inmiddels bewezen als probate middelen daartoe. EKC’s zijn bijeenkomsten waar het persoonlijke netwerk van mensen bij elkaar komt. Instanties denken vaak dat er geen netwerk is, maar opeens blijken er buren, ooms en betrokken kennissen te zijn die graag een rol spelen in het leven van een ander. Tot op heden worden EKC’s vaak gebruikt in vrij heftige situaties, maar GroenLinks denkt dat ze vaker toegepast zouden kunnen worden. Mensen raken geïnspireerd als hun directe omgeving iets voor ze wil doen. De aanpak wordt er persoonlijker van dan wanneer vooral professionals met of voor je aan de slag gaan. GroenLinks pleit dan ook voor EKC’s Light. Klantmanagers, maatschappelijk werkers en anderen die te maken krijgen met mensen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken, krijgen een basisopleiding EKC en zetten dit middel in als er geen redenen zijn om daar vanaf te zien. Kortom, GroenLinks pleit er voor dat methoden die gericht zijn op versterken en organiseren van eigen kracht van mensen die (nog) niet participeren, maar structureel deel uit gaan maken van zowel de individuele als de collectieve voorzieningen. GroenLinks wil dat klantmanagers, maatschappelijk werkers en anderen die te maken krijgen met mensen die een steuntje in de rug kunnen gebruiken, methodieken inzetten om vooral te werken met eigen kracht, te werken aan het versterken van eigen netwerken of het inzetten van informele zorg. Maatregelen die participatie toegankelijk én betaalbaar maken Veel activiteiten van het Amsterdamse welzijnswerk worden onder de kostprijs aangeboden, omdat de overheid een deel van de rekening betaalt. Doel daarvan is duidelijk: door de kosten laag te houden is een activiteit voor iedereen toegankelijk. Zo geef je ruimte aan verbinding tussen mensen met verschillende inkomens. Er zijn ook nadelen verbonden het net zo lang subsidiëren tot iedereen het kan betalen. Zo is het nergens voor nodig mensen met een wat hoger inkomen heel weinig te laten betalen. Het maakt bovendien dat een deel van de beperking van de kosten wordt gezocht in concessies aan kwaliteit. Bovendien is het oneerlijke concurrentie ten opzichte van ondernemers die niet onder kostprijs kunnen werken, of juist van initiatieven van vrijwilligers. Voorstel 7: Meer Stadspas Werken met de stadspas is een goede oplossing voor dit probleem. GroenLinks vindt dan wel dat het mes aan twee kanten moet snijden. Welzijnsactiviteiten moeten worden aangeboden tegen kostprijs, maar zijn met stadspaskorting toegankelijk. Andersom moeten ondernemers die zonder subsidie activiteiten aanbieden (van cursussen freerun tot knutselclubs) worden uitgenodigd om met stadspaskorting te werken. Zo komen mensen elkaar tegen in het buurthuis en bij de sportschool. In een aantal gevallen kan de overheid kiezen om subsidiestromen te verleggen en een deel van de kosten van de stadspaskorting voor de ondernemer te dragen. Voorstel 8: Geef Terug of Geef Door GroenLinks bepleit verder dat er veel nadrukkelijker gewerkt gaat worden met het vragen van vrijwillige bijdragen van deelnemers. Dat kan op tal van manieren en hoeft nadrukkelijk niet alleen in geld. Burgers moeten vriend kunnen worden van initiatieven, activiteiten en ruimtes. Ze kunnen worden uitgenodigd om in ruil voor deelname of gebruik te sponsoren of actief te worden als vrijwilliger. En dat laatste kan overal zijn. Je hoeft niet per se iets terug te geven als je wat krijgt. Misschien is het wel veel beter als je juist wat door geeft. Al te formeel hoeft dat niet te worden. Het zou voldoende moeten zijn wanneer Amsterdammers op papier verklaren wat ze voor wie willen gaan doen. Dat schept vooral een morele verplichting. Van Uitkering naar Werk Banen vind je bij bedrijven en bedrijven zoeken medewerkers. Veel werkgevers hebben een vastgeroest beeld van de ideale werknemers: man, blank, tussen de 25 en de 35. Die zijn binnenkort op, en in een aantal bedrijfstakken zijn ze nu al op. Hier ligt de
4
Jaar Afdeling Nummer Datum
2006 * * *
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel
match. In het document De werkgever als klant – Aanpak voor een regionale werkgeversbenadering heeft het college vastgelegd hoe het werkgevers wil betrekken en bedienen bij de re-integratie van mensen in het arbeidsproces. GroenLinks wil er een concreet voorstel aan toe voegen. Voorstel 9: Leren werken kost geld/Profijtbeginsel II Amsterdammers met een uitkering willen over het algemeen niets liever dan aan de slag. Daar is vaak wel wat ondersteuning bij nodig. GroenLinks bepleit de werkgeversbenadering. GroenLinks wil een coalitie tussen overheid, werkgevers en opleiders met als doel samen randvoorwaarden verbeteren waardoor mensen met een uitkering weer instromen. Daarbij gaat het GroenLinks om alle uitkeringsgerechtigden met een redelijke kans op betaald werk. Opleiders vormen de schakel tussen gemeente en werkgevers. Opleiders vormen voor werkgevers de garantie dat ze kant en klare medewerkers krijgen, die ze op de werkvloer alleen nog de eigenschappen en eigenaardigheden van de eigen organisatie moeten leren. Voor de overheid vormen opleiders de garantie dat de investering in de opleiding van de DWI-client met een redelijke zekerheid zal leiden tot uitstroom uit de uitkering. Als de zaken er zo voor staan, is het logisch dat overheid en werkgevers de rekening van de opleiding betalen. Deels zal de gemeente dit werk in eigen huis doen. Met de Herstelling heeft de gemeente een topproject in huis. Maar er zijn genoeg organisaties in de stad die het ook kunnen. Die juist een specifiek aanbod hebben dat de gemeente niet in huis moet willen hebben. Voor zover het aanbod er niet is, zouden overheid en werkgevers op zoek moeten naar partijen die het in huis hebben of kunnen maken. Voorbeeld Restoranje is een re-integratieproject dat toeleidt naar de horeca. DWI levert mensen aan, Restoranje gaat met ze aan de slag. De resultaten zijn behoorlijk. Van de 119 uitkeringsgerechtigden die in 2010 bij Restoranje een traject hebben afgerond, is 35% uitgestroomd naar werk en is 14% op een traject op een hogere trede geplaatst. Geld GroenLinks denkt dat de voorstellen budgettair neutraal gerealiseerd kunnen worden of vragen om een andere inzet van mensen. Een verzekering voor vrijwilligers hoeft geen geld te kosten wanneer daar nu al subsidie voor wordt verstrekt en door het aanbieden van een goedkope stadsverzekering valt er misschien zelfs aan te verdienen. Een participatiemakelaar zal veelal lijken op (een deel van het) werk dat mensen nu al doen. Een EKC light vraagt vooral een andere manier van werken, waarbij de kost voor de baat zal gaan. De Gemeenteraad van Amsterdam, Gezien het initiatiefvoorstel van het raadslid Hoek
Besluit: Het college op te dragen I de volgende maatregelen in overleg met de stadsdelen uit te werken en voor te leggen aan de gemeenteraad Gemak dient de vrijwilliger (voorstel 1) Onkostenvergoeding (voorstel 2) Geef een groep de sleutel (voorstel 5) Maak het persoonlijk (voorstel 6)
5
Jaar Afdeling Nummer Datum
2006 * * *
Gemeente Amsterdam Gemeenteraad
R
Initiatiefvoorstel
Meer stadspas (voorstel 7) Geef terug of geef door (voorstel 8) Leren werken kost geld/Profijtbeginsel II (voorstel 9) II Over de volgende maatregelen met stadsdelen in overleg te treden en te bezien in hoeverre deze door de stadsdelen al in enigerlei vorm worden uitgevoerd en, indien zulks niet het geval is, aan te bieden mee te werken aan uitwerking op stadsdeelniveau De Participatie-makelaar brengt mensen bij elkaar (voorstel 3) Sleutelbewaarder (voorstel 4)
Het lid van de Gemeenteraad, J. Hoek
6
