financiele-diensten.book Page v Thursday, October 27, 2005 2:58 PM
v
Inhoudstafel
De Bibliotheek Handelsrecht Larcier . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . i Voorwoord bij de Reeks Bank- en insolventierecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .iii
Voorafgaande opmerking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 1 Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 Hoofdstuk I
Het juridische kader . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Afdeling 1
Toepassing van productspecifieke regelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7
Afdeling 2 Toepassing van de Wet Informatiemaatschappij . . . . . . . . . . . . . . . 8 § 1. Diensten van de informatiemaatschappij . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8 § 2. Dienstverlener en gevestigde dienstverlener . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 § 3. Afnemer van de dienst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 Afdeling 3 § 1.
§ 2. § 3. § 4.
Bijzondere regelen voor de verkoop op afstand van financiële diensten aan consumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Overeenkomst op afstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Georganiseerd systeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Toepassing van de wet op opeenvolgende verrichtingen van dezelfde aard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Consument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Aanbieder . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Financiële diensten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Hoofdstuk II
13 14 14 14 15 16 17 19
Voorschriften inzake reclame en promotietechnieken . . . . . . . . . . 21
Afdeling 1 Het begrip “reclame” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 § 1. De Wet Handelspraktijken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 § 2. De Wet Informatiemaatschappij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Afdeling 2 De wijze waarop de cliënt benaderd mag worden . . . . . . . . . . . . . § 1. Regelen uit de Wet Handelspraktijken en sectorale wetgeving . . . . . . . . . . . A. Het verbod op afgedwongen aankoop. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Reclamevoorschriften uit de W.H.P.C.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De toepassing van de Wet Consumentenkrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. Colportage en demarchage van effecten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Bijzondere voorschriften voor reclame via elektronische post . . . . . . . . . . .
23 24 24 24 27 28 28
Afdeling 3 Vereisten waaraan reclame moet voldoen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 § 1. De toepassing van horizontale en sectorale regelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 § 2. Specifieke regelen voor diensten van de informatiemaatschappij . . . . . . . . . 33
larcier
financiele-diensten.book Page vi Thursday, October 27, 2005 2:58 PM
vi Hoofdstuk III
Inhoudstafel
Precontractuele verhoudingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Afdeling 1 Informatieverplichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De precontractuele informatie- en adviesverplichtingen in het algemeen . . . § 2. Bijzondere informatieplichten die vervat liggen in sectorale wetgeving. . . . . A. De verplichting om een prospectus ter beschikking te stellen. . . . . . . . . B. De gedragsregelen ex artikel 26 van de Wet van 2 augustus 2002 . . . . . C. Bijzondere regelen voor vermogensbeheer en beleggingsadvies . . . . . . . D. Bijzondere informatieplichten in het kredietrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . E. De aanbieding van homogene financiële diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . F. Grensoverschrijdende betalingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Bijzondere informatieplichten bij de aanbieding van financiële diensten op afstand aan consumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De informatieverplichting ex artikel 83ter en 83quater W.H.P.C. . . . . . B. De informatieverplichting ex artikel 83quinquies W.H.P.C.. . . . . . . . . . C. Aansprakelijkheid en sanctioneringsmechanismen . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Bijzondere regelen voor diensten van de informatiemaatschappij . . . . . . . . . A. De informatieplichten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Vergelijking met andere reglementering. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
35 35 36 37 38 46 46 49 51
Afdeling 2 De incorporatie van de algemene voorwaarden. . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Gebruik van brief of fax . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gebruik van internet en e-mail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Praktijk van de financiële instellingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Bijzondere regelen bij de aanbieding op afstand van financiële diensten aan consumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Bijzondere regelen bij de verstrekking van instrumenten voor de elektronische overmaking van geldmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De verplichting de contractuele voorwaarden te verstrekken. . . . . . . . .
69 69 70 71 72
51 52 60 63 64 65 67
73 74 74 75
Afdeling 3 De verplichting de wederpartij te identificeren . . . . . . . . . . . . . . . 76 § 1. De witwaswetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76 § 2. Het gemeen recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83 Hoofdstuk IV
De totstandkoming van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85
Afdeling 1 Formele totstandkomingsvoorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Vermogensbeheer en beleggingsadvies . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De Wet Consumentenkrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het vereiste van een geschrift . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. De ondertekening van de overeenkomst: de handtekening van de kredietgever . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. De ondertekening van de overeenkomst: de handtekening van de consument . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . D. De plaats van de handtekening van de consument in toepassing van de Wet Consumentenkrediet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
larcier
86 86 87 87 87 89 90
financiele-diensten.book Page vii Thursday, October 27, 2005 2:58 PM
vii
Inhoudstafel
Afdeling 2 Plaats en tijdstip van totstandkoming van de overeenkomst . . . . . 91 § 1. Belang van het tijdstip van totstandkoming . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 § 2. Algemene regel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 A. Aanbod versus voorstel om een aanbod te doen . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92 B. Tijdstip van totstandkoming van overeenkomsten op afstand in het algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 C. Bijzondere regel bij kredietovereenkomsten op afstand die onder de toepassing van de Wet Consumentenkrediet ressorteren . . . . . . . . . . 96 § 3. Plaats van totstandkoming. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 § 4. De toepasselijke wet bij grensoverschrijdende contracten. . . . . . . . . . . . . . 101 Afdeling 3 Mogelijkheid om aan de overeenkomst te verzaken. . . . . . . . . . . § 1. Verzakingsrecht en verzakingstermijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Kredietovereenkomsten op afstand . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bijzondere regeling voor verzekeringsovereenkomsten op afstand . . . . D. Aard van het verzakingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . E. Nut van een algemeen verzakingsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Uitzonderingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Uitoefening van het verzakingsrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Andere overeenkomsten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. Uitoefening van het verzakingsrecht terwijl reeds met de uitvoering van de overeenkomst begonnen is . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
102 102 102 102 104 105 105 105 108 108
Afdeling 4 Problemen van bewijsrechtelijke aard . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemene principes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Totstandkoming op afstand in de reële wereld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Het gebruik van brieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Het gebruik van fax . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Telefonisch contracteren . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Totstandkoming op afstand in de virtuele wereld. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Schets van de regeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Praktische implicaties en bijzondere situaties . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
110 110 111 111 111 112 112 112 120
Hoofdstuk V
109
De uitvoering van de overeenkomst . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 123
Afdeling 1
De aansprakelijkheid wegens de onbeschikbaarheid van het systeem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De aansprakelijkheid in toepassing van het gemeen recht . . . . . . . . . . . . . A. Resultaats- versus inspanningsverbintenis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Aansprakelijkheid van de aanbieder voor andere partijen . . . . . . . . . . § 2. De aansprakelijkheid in toepassing van de contractuele voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Inhoud van de contractuele voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Rechtmatigheid van exoneratiebedingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Bedingen betreffende overmacht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. De vergoedbare schade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
larcier
123 124 124 126 128 128 128 133 133
financiele-diensten.book Page viii Thursday, October 27, 2005 2:58 PM
viii
Inhoudstafel
A. Toepassing van het gemeen recht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 133 B. Beperkingen in de contractuele voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 134 Afdeling 2 De aansprakelijkheid bij foutieve uitvoering . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. De aansprakelijkheid in toepassing van het gemeen recht . . . . . . . . . . . . . § 2. De aansprakelijkheid in toepassing van de contractuele voorwaarden . . . . § 3. De aansprakelijkheid van de aanbieder van de dienst in enkele bijzondere gevallen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Transacties uitgevoerd met instrumenten voor de elektronische overmaking van geldmiddelen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Grensoverschrijdende overschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Verrichtingen in financiële instrumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. De vergoedbare schade . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Toepassing van het gemeen recht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Beperkingen in de contractuele voorwaarden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Vergoedbare schade bij toepassing van bijzondere wetgeving . . . . . . .
136 136 138 141 142 142 142 142
Afdeling 3 § 1. § 2. § 3.
§ 4. § 5.
Aansprakelijkheid voor door onbevoegde derden gegeven opdrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Het gemeen recht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De annulatie van de betaling in toepassing van de Wet Handelspraktijken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . De aansprakelijkheidsverdeling bij het frauduleuze gebruik van een “elektronisch betaalinstrument” . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Geen fysieke presentatie en elektronische identificatie . . . . . . . . . . . . . B. Elektronische identificatie of fysieke presentatie van het instrument. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Fraude bij het gebruik van gekwalificeerde elektronische certificaten. . . . . Verhouding Wet Elektronische Handtekening tot EFT-Wet . . . . . . . . . . . .
134 135 136
Aansprakelijkheid van de financiële instelling als certificatiedienstverlener . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Gekwalificeerde certificaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Aansprakelijkheid voor de inhoud van het certificaat . . . . . . . . . . . . . B. Aansprakelijkheid in geval van herroeping . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Niet-gekwalificeerde certificaten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Aansprakelijkheid voor de inhoud van het certificaat . . . . . . . . . . . . . B. De herroeping van niet-gekwalificeerde certificaten . . . . . . . . . . . . . .
142 143 144 145 146 146 149 149
Afdeling 4
Afdeling 5
150 150 150 152 152 152 153
Aansprakelijkheid: andere aandachtspunten . . . . . . . . . . . . . . . . 154
Afdeling 6
De informatieverplichting tijdens het bestaan van de overeenkomst. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Homogene financiële diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Tariefwijzigingen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Informatie over de tarieven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Het bewijsstuk betreffende de aangerekende kosten . . . . . . . . . . . . . . D. Het vereiste van een schriftelijke mededeling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
larcier
155 155 155 156 156 156
financiele-diensten.book Page ix Thursday, October 27, 2005 2:58 PM
ix
Inhoudstafel
§ 2. De Wet houdende de verplichting informatie te verstrekken over de debetrente . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Bijzondere regelen voor grensoverschrijdende overschrijvingen en transacties met instrumenten voor de elektronische overmaking van geldmiddelen.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. De Wet Grensoverschrijdende Geldoverschrijvingen . . . . . . . . . . . . . . B. De Wet betreffende de transacties met instrumenten voor de elektronische overmaking van geldmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 4. Vermogensbeheer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 5. De bevestiging van uitgevoerde verrichtingen in financiële instrumenten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Afdeling 7 Bewijsrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Algemeen: gemeen recht en consumentenrecht. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. Transacties met instrumenten voor de elektronische overmaking van geldmiddelen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Bijhouden van een interne registratie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Bewijs van correcte registratie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Invloed van het aansprakelijkheidsregime . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Het niet-protesteren tegen op rekeninguittreksels en borderellen geregistreerde verrichtingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Termijn waarbinnen en vorm waarin het protest moet worden opgesteld . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Gevolgen van de afwezigheid van (tijdig) protest . . . . . . . . . . . . . . . . Hoofdstuk VI
157
158 158 159 160 160 161 161 163 163 163 164 164 164 167
Grensoverschrijdend aanbieden van financiële diensten . . . . . . 169
Afdeling 1 Het herkomstlandbeginsel. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Toepassingsgebied . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Diensten van de informatiemaatschappij. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Uitsluitingen relevant voor financiële diensten . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Als het herkomstlandbeginsel geen toepassing vindt . . . . . . . . . . . . . . § 2. Draagwijdte van het herkomstlandbeginsel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . A. Verplichtingen voor het land van oorsprong . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Beperkingen opgelegd door het gastland . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C. Afwijkingen in individuele gevallen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Regulerings- en toezichtsbevoegdheden en de Richtlijn Elektronische Handel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 1. Verhouding tussen het herkomstlandbeginsel en de uitzonderingen op het principe van wederzijdse erkenning in sectorale regelgeving . . . . . . A. Uitzondering(en) op het principe van wederzijdse erkenning in sectorale wetgeving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . B. Welke regeling geniet voorrang? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 2. De vestigingsplaats van de dienstverlener en de oprichting van een bijkantoor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . § 3. Voorafgaande vergunningen en notificatieverplichtingen . . . . . . . . . . . . . .
169 170 170 170 174 175 175 176 177
Afdeling 2
larcier
182 183 183 185 187 189
